Plan van Aanpak decentralisatie AWBZ begeleiding naar Wmo

Transcriptie

1 Plan van Aanpak decentralisatie AWBZ begeleiding naar Wmo Inhoud 1 Aanleiding... 1 Voorafgaande beleidsontwikkeling... 2 MPB Regionale samenwerking Inleiding Plan van Aanpak... 3 Context project... 3 Resultaat van het project Resultaten (producten) en planning Betrokken partijen Kansen en bedreigingen Aanpak Organisatie Middelen (mensen, geld) & Planning en control Communicatie Bijlage 1. Verdeling beschikbare invoeringsmiddelen Bijlage 2. De projectorganisatie Bijlage 3. Begrippenkaders AWBZ en Wmo Leeswijzer Dit Plan van Aanpak laat zich op onderdelen lastig lezen. Dit heeft te maken met het feit dat er nog veel variabelen zijn. De keuze tussen deze variabelen bepaalt het vervolg. Het plan is ingedeeld aan de hand van de IPOR systhematiek. Dit schept duidelijkheid. De lezer moet zich echter realiseren dat na (politieke) vaststelling van iedere fase de vervolgfasen zullen en moeten veranderen. Kortom, we hebben te maken met dynamische besluitvorming. 1 Aanleiding Het kabinet is van plan om een deel van de langdurige zorg te decentraliseren. De zorgvoorziening extramurale begeleiding wordt uit de AWBZ geschrapt en overgeheveld naar de Wmo. Hierdoor worden de gemeenten verantwoordelijk voor een nieuwe doelgroep met matige tot zware beperkingen. Deze decentralisatie past in een ontwikkeling waarbij de gemeenten een steeds grotere rol krijgen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie van burgers. Het past ook bij de kabinetsvisie dat zorg en ondersteuning zo dicht mogelijk bij de burgers georganiseerd moet worden. De overheveling van de extramurale begeleiding naar de Wmo betekent dat er niet langer sprake zal zijn van een verzekerd recht voor burgers (=AWBZ), maar van een compensatieplicht voor gemeenten. Begeleiding kan zowel individuele begeleiding zijn als groepsbegeleiding en bevat ook het vervoer naar begeleiding. Begeleiding richt zich op de lichamelijke, cognitieve en psychische mogelijkheden die een individu in staat stellen om binnen de persoonlijke levenssfeer te functioneren en regie te houden over het eigen leven. Het bieden van begeleiding is nooit doel op zich, maar altijd een middel om resultaten te bereiken op het gebeid van zelfredzaamheid en participatie. De precieze formulering van de uitbreiding van de compensatieplicht zal in het wetgevingstraject plaatsvinden. De gemeenten zijn vanaf 1 januari 2014 verantwoordelijk voor personen die voor het eerst of opnieuw begeleiding nodig. Alle AWBZ indicaties vervallen per die datum. Uitgangspunt is dat gemeenten minimaal een jaar voorbereidingstijd krijgen tussen de afronding van het wetgevingstraject en de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving. Het wetsvoorstel ligt bij het schrijven van dit Plan van Aanpak nog voor advies bij de Raad van State. Voor de financiering van de begeleiding en de uitvoeringskosten krijgen de gemeenten een bedrag gebaseerd op de huidige kosten in de AWBZ verminderd met een decentralisatiekorting van 5%. Vermoed wordt dat door aanscherping van de eisen m.b.t. het restant van de AWBZ het beroep op extramurale begeleiding zal stijgen zonder dat dit financieel wordt gecompenseerd dit zal aanzienlijke (financiële) gevolgen hebben. Versie 15/11/2011 1

2 Voor de invoering van de nieuwe taak krijgen de gemeenten in 2012 een implementatiebudget waarvan de hoogte voor Apeldoorn ruim bedraagt. Daarnaast uit eigen middelen. Voor de definitieve uitvoering van deze nieuwe taak is nog niet bekend hoeveel middelen de gemeente hiervoor beschikbaar krijgt. Er is nog geen eenduidig cijfermateriaal beschikbaar over de huidige omvang van de begeleiding in Apeldoorn of over de lokale uitgaven aan begeleiding. Aantallen en diversiteit cliënten unieke personen in Apeldoorn met CIZ-indicaties extramurale begeleiding waarvan ± 1/3 groep en ± 2/3 individueel 15% somatisch, 7% psychogeriatrisch, 36% psychiatrisch, 32% verstandelijk en 10% zintuiglijk / lichamelijk gehandicapt. In dit projectplan wordt op een rij gezet welke taken moeten worden uitgevoerd om de overheveling van de extramurale begeleiding naar de Wmo een succes te maken. Omdat er nog veel onzeker is, moet dit projectplan nadrukkelijk gezien worden als een dynamisch document. Het plan zal steeds worden aangepast wanneer de ontwikkelingen daar om vragen. Voorafgaande beleidsontwikkeling Apeldoorn is al ruim een decennium bezig met beleidsontwikkeling op het terrein van wonen-welzijnzorg. De laatste paar jaar is ook de verbinding met het veld werk en inkomen gemaakt: Vermaatschappelijking van de zorg (2000) Kadernota Wmo (2006) Verordening maatschappelijke opvang met uitvoeringsregels (2007) Regionaal Kompas (2008) Nota Participatie in de civil society (2010) 9 bezuinigingsmaatregelen, Voorjaarsnota en MPB (2011) Projectplan Wmo onderkant WBB (2011, Jaap Peerbolte) MPB Nadrukkelijk gaat de MPB uit van eigen verantwoordelijkheid van de burgers en meer wijkgerichte aanpak van ook de sociale opgave in onze gemeente. Dit uitgangspunt is een opgave die mee wordt genomen op de weg naar een definitieve organisatie van de uitvoering van de functie AWBZ begeleiding, in samenhang met de decentralisatie van de jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen. Dit aspect gaat verder dan de scoop van dit projectplan. Regionale samenwerking Dit project wordt via bestaande overlegstructuren intensief afgestemd met de gemeenten uit de regio Stedendriehoek. In het kader van het regiocontract , programma sociale kracht, is richting de provincie, bij schrijven van dit Plan van Aanpak, als volgt een subsidieaanvraag geformuleerd: Participatie kwetsbare groepen, Speerpunt 1: Overgang van begeleiding uit de AWBZ naar gemeenten (Wmo): (a) (Door)ontwikkelen (nieuwe) voorzieningen voor (collectieve) opvang, begeleiding en activering van kwetsbare groepen (b) Gezamenlijk zoeken naar maatregelen om de structuur van begeleiding te versterken. Het gevraagde budget is ,- Of en in hoeverre er nadere samenwerking met de regiogemeenten zal plaats vinden in afhankelijk van raadsbesluitvorming in dit project. Versie 15/11/2011 2

3 2 Inleiding Plan van Aanpak De fasering is in dit Plan van Aanpak nadrukkelijk opgenomen. Erkend wordt dat dit project niet altijd lineair zal lopen en dat er ruimte nodig is voor organisch (bottum-up, vanuit de vraagkant) groeien. Tegelijk hebben een bestuurlijk en ambtelijk opdrachtgever behoefte aan concrete milestones. Deze hebben we gecreëerd door het project grof op te delen in vier fasen (die fasen zullen elkaar aan het eind/begin soms overlappen). Voor het gemak en de herkenbaarheid hanteren wij de IPOR fasering. Plan van aanpak maakt onderdeel uit van de I fase. Hoewel de deadline van hard is, is in deze fase sprake van een flexibiliteit in planning (tijd), beschikbare middelen (geld) en (tussen)resultaten. Uiteraard wordt u tussentijds geïnformeerd over de stand van zaken en de voortgang van dit project. Context project In al zijn eenvoud komt het erop neer dat de gemeente Apeldoorn, met ingang van , de verantwoordelijkheid krijgt voor: mensen die t/m 31/12/2013 een AWBZ indicatie begeleiding hebben en per 1/1/2014 die AWBZ indicatie kwijt zijn en vanaf dat moment onder het Wmo regime van de gemeente vallen. De omvang van deze groep wordt bij het schrijven van dit Plan van Aanpak geschat op circa mensen. mensen zonder indicatie waarbij, na 31/12/2013, geconstateerd wordt (door ons) dat zij een begeleidingsbehoefte hebben en waarvoor het compensatiebeginsel uit de Wmo geldt. Ten behoeve van deze mensen dienen wij vanaf 1/1/2014, als onderdeel van onze Wmo, vier zaken te regelen: 1. Diagnose 2. Cliëntondersteuning, afhankelijk van de afspraken die op cliëntniveau worden gemaakt: 3. Aanbod (o.a. kortdurend verblijf, individuele begeleiding, groepsbegeleiding, ontmoetingsplek) Het is aannemelijk dat een substantieel deel van deze mensen aangewezen zal blijven op dezelfde aanbieders/aanbod. 4. Vervoer naar aanbod (apart of als onderdeel bij het aanbod) NB. De overgang van AWBZ begeleiding naar de Wmo betekent dat de gemeente GEEN verplichting heeft om een functie begeleiding op te creëren, maar allen MOET compenseren. Het is overigens denkbaar dat ca. 80 % van de mensen een nagenoeg zelfde aanbod moet blijven ontvangen, willen zij niet achteruitgaan. Er is nog geen nieuwe term bedacht voor het aanbod dat Apeldoorn gaat doen als vervanger van de functie AWBZ begeleiding. Vooralsnog spreken wij in dit Plan van Aanpak van aanbod. Resultaat van het project Gegeven voorgaande context is het eindbeeld qua resultaat duidelijk: 1. Per dienen alle, kwetsbare, burgers in Apeldoorn met AWBZ indicatie voor extramurale begeleiding, die per 31/12/2013 overgaan van de AWBZ naar de Wmo, een Wmo aanbod te hebben. Hun AWBZ indicatie vervalt per die datum; 2. Per dient de uitvoeringspraktijk voor nieuwe burgers met begeleidingsbehoefte operationeel te zijn. Stap 1 veronderstelt dat in 2013 het volgende gebeurt: per klant diagnose en cliëntenondersteuning ( Het gesprek ) fijnmazig ontwerp van, collectief en individueel, aanbod (per type ondersteuningsvraag, per schaalniveau) per klant match Stap 2 veronderstelt dat in 2013 besluiten genomen worden over: de diagnose, kwaliteit en cliëntondersteuning (hoe ziet die er uit en wie voert die uit), vast leggen in verordening, beleidsregels kwaliteit, financieel besluit aanbod (collectief en individueel aanbod dient door middel van subsidieafspraken c.q. (onderhandse) aanbesteding in 2013 geregeld te worden om op 1 januari 2014 operationeel te kunnen zijn) en / of persoonsvolgende financiering per cliënt (rugzak / voucher / persoonsgebonden budget) het vervoer naar het aanbod (hoe ziet dit er uit en wie voert dit uit) Versie 15/11/2011 3

4 Het is aannemelijk dat pas in 2014 voldoende zicht bestaat op een definitieve organisatievorm voor deze nieuwe taak, in relatie tot de andere nieuwe taken als de Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen. Hierover zal te zijner tijd een nieuw projectplan worden opgesteld. 3 Resultaten (producten) en planning Om het doel te bereiken moet een aantal producten worden ontwikkeld. Met dit Plan van Aanpak wordt de voorbereiding afgerond. Dit Plan van Aanpak wordt vastgesteld door het college en raad (in de vorm van een bestuursopdracht). Na dat besluit volgende de volgende vier fasen: 1. Initiatief fase: Een verkennende / onderzoekende fase die eindigt met een gewenst eindbeeld (schets van de uitvoering per 2014: zo zou het kunnen zijn) met een aantal beleidsmatige keuzen die leiden tot dit gewenste eindbeeld. Aan de hand van een Kadernota opmaat naar de invoering AWBZ begeleiding (beslisdocument voor de raad) wordt de opdracht voor de volgende fase opgehaald (juni 2012). 2. Programma fase: Een nadere concretisering hiervan de Kadernota opmaat naar de invoering AWBZ begeleiding waarin het grove eindbeeld uit de I-fase concreet gekoppeld wordt aan individuele burgers en aan de hand daarvan verbeterd/vervolmaakt en doorgerekend wordt. Dit resulteert in een uitgewerkte Kadernota begeleiding met als strekking: als we het zus en zo doen dan hebben we voor alle (welke) klanten een aanbod (wat voor) i.h.k.v. de Wmo en dit kost waarschijnlijk zoveel. Hiermee halen we de opdracht voor de volgende fase op (voorjaar 2013). 3. Ontwerp fase: In de 3e fase worden alle noodzakelijke stappen gezet die nodig zijn om per 1 januari 2014 daadwerkelijk operationeel te zijn. Het resultaat van de O-fase zijn vastgestelde verordening, beleidsregels, financieel besluit én concrete matchingsvoorstellen vraag - aanbod op cliëntniveau. Na besluitvorming kunnen we tot realisatie van de nieuwe taak overgaan (zomer 2013). 4. Realisatie fase: In de 4e fase is de realisatie gestart maar houden we goed vinger aan de pols bij de feitelijke uitvoering van de taken vanaf We monitoren actief wat we aan onbedoelde effecten en individuele problemen tegenkomen in de praktijk en zetten daar een aanpak signaleren > analyseren > herstellen op. Aan het eind van de realisatiefase ligt er een evaluatiedocument met (mogelijk) beslispunten aangaande wijzigingen uitvoering van de taken (diagnose, aanbod, vervoer naar aanbod). Hierna wordt iedere fase uitvoering besproken en ontleed naar deelprojecten / producten. Versie 15/11/2011 4

5 Product Opmerkingen Wanneer Initiatieffase Feiten en cijfers Hierbij gaat het om: Juni Begeleiding Omvang doelgroep in Apeldoorn; september O.b.v. literatuur, rijksnota s, gesprekken met aanbieders. Resultaat Verdeling over soort beperking (somatisch, psychogeriatrisch, zintuiglijk, psychiatrisch, lichamelijk, verstandelijk) is een aannemelijk Aantal indicaties per jaar en maand; overzicht. Detaillering Aantal mutaties per maand en week; komt later in het proces. Omvang en duur van de begeleiding, verdeeld over soort beperking; Wie zijn de aanbieders van begeleiding; Wie zijn de aanbieders van vervoer; Looptijd indicaties, langdurig? Levenslang? PGB of zorg in natura? Schatting omvang doelgroep in 2014; Schatting uitkering gemeentefonds Bronnen cijfers: Aanbieders begeleiding; CBS; CAK CIZ; Lokale aanbieders in beeld. Zorgkantoren; Transitie bureau. Inventarisatie van de lokale aanbieders van begeleiding. Denk aan: Thuisbegeleiding door thuiszorg; PGB leveranciers; RIWIS Begeleid wonen; Kinderopvang of buitenschoolse opvang voor kinderen met handicap; Medische kinderdagverblijven; Verslavingszorg; GGZ-instellingen; Aanbieders dagbesteding; Zorgboerderijen; Logeerhuizen; Scholen voor voortgezet speciaal onderwijs; Vervoerders naar begeleiding. September 2011 Start I-fase: Projectplan overheveling AWBZ begeleiding Regionale afstemming Communicatie Inventarisatie stand van zaken bij aanbieders van De vragenlijst 1 wordt naar de instellingen van te voren toegestuurd. Tevens wordt een begrippenlijst (bijlage) meegestuurd. De gemeentelijke afvaardiging zal meestal bestaan uit 2 á 3 personen. De samenstelling zal wisselend zijn naar gelang het product van de desbetreffende zorgaanbieder. Collegebesluit en raadsopdracht van de gemeenteraad Oktober / november In deze fase wordt volstaan met afstemming over aanpak en voorlopige resultaten. Inhoudelijke samenwerking via aandragen projecten t.b.v. het regiocontract met de provincie. Algemeen en breed communiceren als de raad het college de bestuursopdracht geeft om te starten met dit project. De klant in beeld (indicaties, samenloop met doelgroep Wet werken naar vermogen, samenloop met huidig 2011 Najaar 2012 Najaar 2012 na PMA13 oktober Bert Blaauw, De Goede Zorg, zal de conceptvragenlijst, indien nodig, nog aanvullen. Versie 15/11/2011 5

6 Begeleiding. De verwachting is dat de aanbieders niet alle vragen en detail kunnen beantwoorden. Workshops met aanbieders, experts, klanten (ouders / verzorgers van klanten), frontliners in buurten Contacten in de regio benutten Inventarisatie van de samenhang met andere ontwikkelingen aanbod zorgloket) en huidig aanbod in beeld (type aanbod, prijs aanbod). Dit gebeurt aan de hand van een twintigtal gesprekken / interviews met huidige aanbieders. Er wordt wil een gespreksteam samengesteld waarin de afdelingen Maatschappelijk Beleid, W&P, Stadsbank en Zorgloket deelnemen. Er wordt een gestructureerde vragenlijst 2 gehanteerd: Feiten en cijfers huidige situatie; Hoeveel begeleiding via PGB en hoeveel in natura? Hoeveel begeleiding in groepen en hoeveel individueel? Wat kan worden verbeterd? Waar kan worden samengewerkt met andere partijen (welke en hoe)? Kent de zorgaanbieder de werkwijze van de Wmo (niet claimgericht, maar resultaatgericht; niet aanbodgericht maar gericht op compensatie beperking; grotere nadruk op eigen verantwoordelijkheid en collectieve voorzieningen)? Ziet men de uitgangspunten van de Wmo als een kans voor de uitvoering van begeleiding? Hoe denkt men over dossieroverdracht (klantgegevens) aan andere partijen? Ziet men mogelijkheden voor bezuiniging? Wat vindt men van regionale samenwerking in begeleiding? Aan de hand van de gegevens gaan we de explorerende / verkennende fase in en proberen we het streefbeeld per te formuleren. Anders gezegd: Hoe zou het er voor deze kwetsbare burgers uit kunnen zien met als ingrediënten eigen kracht; optimale benutting eigen sociaal netwerk; daar waar mogelijk begeleiding binnen collectief aanbod; daar waar mogelijk in de eigen buurt; tegen per saldo minder kosten. Dit doen we aan de hand van workshops met aanbieders, experts, klanten (ouders/verzorgers van klanten), frontliners in buurten. Ook wordt nagegaan wat de meest geëigende schaalgrootte is per type ondersteuningsbehoefte. Uitgangspunt is zoveel mogelijk in de wijk, efficiënt in de stad en voor kleinere, specialistische niches wellicht in de regio. Wat zijn de andere gemeenten in de Stedendriehoek aan het doen en zijn er mogelijkheden voor samenwerking en/of taakverdeling? Mogelijke samenhang met: Wet werken naar vermogen; Decentralisatie Jeugdzorg; Centrum Jeugd en Gezin; Afschaffing zorgkantoor constructie; PGB maatregel; IQ-maatregel; Kanteling Wmo Welzijn nieuwe stijl; Brief cliëntondersteuning / MEE Bezuinigingen landelijk en lokaal; Aanbod voor specifieke doelgroepen (verslaafdenopvang, vrouwenopvang, begeleiding Voorjaar 2012 Lopende actie 2 Zie voorbeeld van Almere. Versie 15/11/2011 6

7 Bepaling van het ambitieniveau van de gemeente: beslisdocument verwacht eindbeeld aanbod m.b.t. de cliënt Formulering van streefbeeld organisatievorm t.b.v. Wmo begeleiding per 1/1/2014 Afronding I-fase: Collegebesluit en raadsbesluit Kaderota opmaat naar de invoering AWBZ begeleiding Uitvoeringsmodel PvE aanbesteden / subsidies Confrontatie met TIJD, GELD en PRESTATIE Aan de hand van bovenstaande onderdelen wordt een beslisdocument opgesteld voor college en raad: de Kadernota begeleiding, de opmaat. Dit bevat de een schets van het eindbeeld (de uitvoeringspraktijk per 1/1/2014 op de onderdelen diagnose, aanbod, vervoer naar aanbod) en voorlopige doorrekening van het eindbeeld. Let wel: uitvoering van deze nieuwe taak dient budgettair neutraal te zijn. Er zijn minimaal 2 beslispunten: 1. Wordt de compensatie/begeleiding in Apeldoorn zo kaal mogelijk uitgevoerd (wettelijk minimum) of in samenhang met overige doelen Wmo en in samenhang met andere ontwikkelingen. Wat is het gewenste ambitieniveau in Apeldoorn? 2. Waar wordt de knip gelegd tussen zelf doen en uitbesteden. Welke onderdelen van het proces doet de gemeente zelf en wat wordt er ingekocht bij externen (indicatie, vervoer, begeleiding)? Of: hoe gaat de klantenstroom precies lopen? Deelproject verkenning van de gevolgen op bedrijfvoering, het wel of niet zelf uitvoeren van onderdelen (welke en hoe) van de taak. Gemeentebreed gedeelde visie op uitvoering van Het Gesprek en Cliëntenondersteuning passend bij het nieuwe organisatiedenken. De volgende onderwerpen komen in ieder geval aan bod: Uitvoering zelf doen en/of niet zelf doen individueel en / of collectief, wijkgericht werken, sociale teams, wel / niet werken met wijkverpleegkundigen. De vastgestelde beleidskaders zijn uitgangspunt voor de verdere implementatie van de begeleiding. Hoe zou de gemeentelijke organisatie er uit moeten zien om deze beleidskaders ook uit te voeren. Voorjaar 2012 Voor de zomer 2012 Juni 2012 Voor de zomer 2012 Najaar 2012 Voor de zomer 2012 Versie 15/11/2011 7

8 Product Opmerkingen Wanneer Programmafase Aanbestedingen / Analyse welke gewenste producten al in de markt subsidietraject aanwezig zijn; Formuleren van eventueel gewenste nieuwe producten die nog niet n de markt aanwezig zijn. Bepaal of aanbestedingen en / of subsidiering nodig zijn voor: Diagnose en indicatie voor begeleiding; Uitvoeren van de begeleiding; Vervoer naar de begeleiding. Een en ander hangt af van de omvang van de geboden begeleiding en de duur van de overeenkomst met een aanbieder of leverancier (dus van de kosten van de opdracht: komen deze boven drempelbedragen van het gemeentelijke inkoopbeleid en Europees?). Aandachtspunt: hoe kan een gemeente eisen (kwaliteit, continuïteit etc.) formuleren in een bestek als de doelgroep en het in te kopen product onbekend zijn? Deelproject Aanbod juni oktober 1. Collectief aanbod: doordenken van het type 2012 collectief aanbod dat nodig is, beoordelen wat voorhanden is en wat nieuw ontwikkeld moet worden (van ontmoetingsplekken en dagactiviteiten t/m arbeidsmatige dagbesteding; 2. Individueel aanbod: doordenken van het soort individueel aanbod dat nodig is, beoordelen wat voor handen is, wat daarvan de ervaren kwaliteit en prijs is, wat vernieuwd of nieuw toegevoegd moet worden inclusief afstemming met ketenaanpak / zorgcoördinatie voor meervoudige problemen (huiselijk geweld/veiligheidshuis, regionaal kompas/bijzondere zorg, sluitende buurtaanpak / sociale teams etc; Deelproject Diagnose. Het doordenken van vindplaats en/of aanmelding cliënt (naar cliëntprofiel / naar type ondersteuningsbehoefte) en vorm van diagnose (naar cliëntprofiel); Deelproject Matching Concrete matching individuele klanten aan toekomstig aanbod en doorrekening daarvan. Dit betekent dat circa gesprekken gaan plaatsvinden. Resultaat een beslisdocument waarin per klant (per type ondersteuningsbehoefte) wordt aangegeven wat voor aanbod, hoe en waar gerealiseerd wordt per 2014 en wat de kosten daarvan zijn, hoe de toeleiding daar naartoe geschiedt en indien er sprake is van vervoer hoe dat geregeld wordt; Deelproject voorziet tevens in een financiële doorrekening. Deelproject Vervoer. Het doordenken vervoerssysteem (variërend van heel simpel volledig aansluitend op het bestaande tot iets nieuws). Bezien of dit een apart product moet zijn, of dat het geïntegreerd wordt in een Apeldoornse opvolger van AWBZ begeleiding; Deelproject wel of geen PGB voor begeleiding Deelproject vrijwilligers in de zorg, informele zorg en mantelzorg (inclusief respijtzorg). Deelproject wonen en woonvormen. Méér ambulant en minder individuele begeleiding, kan leiden tot een vraag juni oktober 2012 november januari 2012 juni oktober 2012 Versie 15/11/2011 8

9 Verkenning Werkprocessen uitvoering Wmo en administratie, indien gekozen wordt de taak als gemeente uit te voeren. Vaststellen organisatievorm 2014 Managementinformatiesys teem Overgangsrecht Begroting 2013 Eind P-fase: Kadernota begeleiding Waarin bovenstaande is opgenomen Confrontatie met TIJD, GELD en PRESTATIE naar nieuwe woonvormen waar de thuisbegeleiding efficiënt geregeld kan worden. Deel cliënten komt van intramuraal AWBZ naar extramuraal Wmo ten gevolge van de beddenafbouw. Aandacht voor de woonvormen waar mensen naar toe uitstromen kan veel problemen voorkomen; Nieuwe taak (begeleiding) opnemen in werkprocessen uitvoering Wmo. Administratieve organisatie inrichten. Is de digitale registratie van de Wmo op tijd aangepast aan nieuwe klanten en voorzieningen? Hoe wordt de begeleiding geregistreerd en door wie? Vervolg op het deelproject verkenning van de gevolgen op bedrijfvoering. In feite het de uitvoering van de resultaten van de verkenning. Managementinformatiesysteem ontwerpen om kosten te kunnen monitoren, demografische ontwikkelingen en trend vertalen naar kostenprognose. Kwaliteitscriteria formuleren (op intern proces + op het aanbod) en toetsing regelen. Naast inzicht in geld moet ook inzicht en managementinformatie over de zogenaamde Q (= prestaties bijvoorbeeld hoeveelheid klanten, uren, trajecten (kwaliteit) etc. Afspraken, subsidies etc.) worden opgenomen. bezien of er overgangscontracten gesloten moeten worden als we planningen niet halen De uitgaven en inkomsten voor de begeleiding opnemen in de gemeentebegroting. Geld gekoppeld aan prestaties (bijvoorbeeld een afwijking in geld wordt veroorzaakt door meer geleverde prestaties omdat er meer vraag is). Vaststelling van de begroting door de gemeenteraad in november Ook opmerking opnemen in risicoparagraaf begroting. scenario s aan de hand van ca. 12 beleidsvragen zal aan de raad worden voorgelegd: 1. Vorm geven Persoonsvolgende financiering; 2. Toewijzen of indiceren?; 3. Aanbesteden of subsidiëren of een mengvorm?; 4. Hoe de handreiking Landelijke toegankelijkheid in de maatschappelijke opvang toepassen op Apeldoorn?; 5. Apeldoorn en de regio Stedendriehoek; 6. Samenwerkingsvorm met zorgaanbieder(s); 7. Rol en positie van MEE in de keten; 8. Uitgangspunten voor de organisatie overgang dossiers van AWBZ naar Wmo; 9. Overgangsregeling; 10. opvang IQ maatregel. 11. Uitwerking kwaliteitscriteria met bijbehorende financiële randvoorwaarden 12. Collectief aanbod, een verkenning van de mogelijkheden, Eigen Kracht Wijzer, burenhulp Najaar 2012 Voor de zomer /1/2014 Najaar 2012 Voorjaar 2013 Voorjaar 2013 Versie 15/11/2011 9

10 Product Opmerkingen Wanneer Ontwerpfase regelhulp en sociale kaart, digitale Zomer 2013 cliëntenondersteuning Zomer 2013 plaatsingsplannen per cliënt Zomer 2013 aanpassing lopende prestatie / subsidieafspraken met Zomer 2013 relevante instellingen indien gewenst / noodzakelijk (onderhandse) Zomer 2013 aanbesteding en / of rugzakjes, vouchers / pgb convenant met zorgverzekeraars (preventie in de wijk Zomer 2013 Opstellen Werkprocessen uitvoering Wmo en administratie, indien gekozen wordt de taak als gemeente uit te voeren. Ontwikkelen van aanvraagformulier, concept beschikking etc. Genereren van managementinformatie en verantwoordingsinformatie Afspraken met CAK Eind O-fase Wijziging Wmo Verordening Wijziging Beleidsregels en financieel besluit Confrontatie met TIJD, GELD en PRESTATIE minder instroom AWBZ en ZVW) Nieuwe taak (begeleiding) opnemen in werkprocessen uitvoering Wmo. Administratieve organisatie inrichten. Is de digitale registratie van de Wmo op tijd aangepast aan nieuwe klanten en voorzieningen? Hoe wordt de begeleiding geregistreerd en door wie? Zomer 2013 Ter ondersteuning van werkprocessen uitvoering Wmo Zomer 2013 Welke verantwoordingseisen komen er van externen (rijk, accountant) en welke informatie wil men intern gebruiken (management, college en raad). Waarschijnlijk zal het Centraal Administratie Kantoor (CAK) betrokken blijven bij het bepalen van de hoogte van de eigen bijdragen en het innen ervan. Collegevoorstel, raadsvoorstel en raadsbesluit wijziging Verordening maatschappelijke ondersteuning. De raad moet op zijn laats besluiten in december Dus de bestuurlijke stukken moeten op zijn laatst in oktober 2013 gereed zijn. N.B. let op overige noodzakelijke wijzigingen van de verordening (introductie vermogenstoets) en relatie met Besluit eigen bijdragen. Het collegebesluit moet op zijn laatst in december 2013 vallen. Let op bepalen van eigen bijdragen en op de samenhang met andere wijzigingen van het Besluit (vermogenstoets?). Zomer 2013 Zomer 2013 Zomer 2013 Zomer 2013 Najaar 2013 Product Opmerkingen Wanneer Realisatiefase Overname bestaande In de loop van 2013 moet de overname Eind 2013 klanten AWBZ per geregeld worden van de AWBZ klanten met een indicatie tot Hiervoor wordt een apart projectplan opgesteld Losse eindjes Onduidelijk is nog: De afbakening met kortdurend verblijf in een AWBZinstelling; De afbakening met geneeskundige begeleiding als onderdeel van de Zorgverzekeringswet; Hoe gemeenten informatie op persoonsniveau kunnen krijgen van CIZ, CAK en Zorgkantoor (en aanbieders van begeleiding); Wat de stand van zaken is in het wetgevingstraject en wanneer dit traject kan zijn afgerond. Dit maakt het hele tijdpad onzeker; Versie 15/11/

11 Welke verantwoordingseisen het rijk gaat stellen (aan welke eisen de administratie intern moet voldoen en welke verantwoordingseisen de gemeente stelt aan externen); Evaluatie Betrokken partijen De betrokken partijen zijn: Huidige afnemers van begeleiding (klanten & hun mantelzorgers); Huidige indicatie bureaus (m.n. CIZ); Zorgkantoren (zorgverzekeraars) Aanbieders van begeleiding (150!); Centraal administratie kantoor (CAK) Leveranciers van vervoer naar begeleiding; College van B&W en gemeenteraad; Management gemeente (betrokken afdelingen); Medewerkers afdelingen; Toekomstige uitvoerders (Het gesprek / indicatie, begeleiding, vervoer); Wmo adviesraad en andere belangengroepen Voor elk van de genoemde partijen moet bepaald worden wanneer zij worden betrokken in het proces van de overheveling van de begeleiding naar de Wmo en wat de rol van de betrokken partij zal zijn. 5 Kansen en bedreigingen Kansen. Organiseren van invloed van de klant op de inhoud van de begeleiding. Ondersteuning dicht bij de burger organiseren; Begeleiding in samenhang brengen met rest Wmo; Lokale vrijheid in vormgeven begeleiding: hoe gaat Apeldoorn de functie begeleiding vorm geven, vorm, kwaliteit, kostenplafond; Samenhang met decentralisatie Jeugdzorg en Wet werken naar vermogen; Samenhang met kanteling Wmo (De gekantelde verordening wordt aan de raad voorgelegd begin 2012); Meerjarenprogrammabegroting: uitgaan van eigen kracht en verantwoordelijkheid van burgers, meer beroep op informele ondersteuning, meer collectieve arrangementen; Betrokkenheid van informele ondersteuning (mantelzorgers, vrijwilligers) vergroten. Prikkels inbouwen voor doelmatigheid van de begeleiding (bereiken van resultaten). Uitspraak doen over het of en in hoeverre loslaten van het stramien van het CIZ en Zorgkantoor, landelijke protocollen en gebruik maken van kennis professionals (aanbieders); Keuze maken over de manier van uitvoeren, aanbestedingen of subsidiëren of beide; Regionale samenwerking met andere gemeenten kan zorgen voor gezamenlijke slagkracht, overtuigingskracht en inkoopvoordeel. Bedreigingen. Onzekerheden wetgevingstraject (onduidelijk is nog wat de wijziging van de Wmo precies wordt en wanneer de wetswijziging gereed is; onzeker tijdpad). Onzekerheid financieel (decentralisatie-uitkering en implementatiebudget). De gemeente krijgt voor de uitvoering van de begeleiding minder geld dan in de AWBZ beschikbaar is (korting van 5%). Dit beïnvloedt de keuzemogelijkheden. Onzekerheid over ontwikkelingen afbouw van het aantal intramurale bedden (AWBZ) en afschuiving op extramurale begeleiding (Wmo) Afbakeningsproblemen met kortdurend verblijf AWBZ, met persoonlijke verzorging of verpleging bij mensen thuis (AWBZ) en met geneeskundige begeleiding als onderdeel van behandeling in het kader van de Zorgverzekeringswet (behandeling gaat voor op begeleiding). Versie 15/11/

12 Onduidelijkheid gevolgen PGB-maatregel en IQ-maatregel. Voor personen met een IQ boven de 70 vervalt de begeleiding, maar er wordt wel een verschuiving (weglek) naar de Wmo verwacht. Toegang tot PGB wordt beperkt (dus meer natura verstrekking?). Een aantal inwoners van Apeldoorn krijgt begeleiding elders, dus vervoer. Afbakeningsproblemen tussen extramuraal (Wmo) en intramuraal (AWBZ). Onduidelijkheid over overdracht klantgegevens van CIZ, Zorgkantoor, aanbieders begeleiding naar gemeenten en naar eventuele nieuwe aanbieders. Onduidelijkheid over inning eigen bijdragen door CAK. Er is geen echte markt van aanbieders dus optie aanbesteden lijkt niet zinvol (is er een uitweg via bestuurlijk aanbesteden?) en zal het subsidie instrument inclusief begeleidingstrajecten ingezet moeten worden. Onduidelijk wat de invloed is van kwaliteitswetten in de zorg (WCZ). Onduidelijkheid over aanbod voor specifieke doelgroepen (vrouwenopvang, verslaafdenopvang, begeleiding zintuiglijk gehandicapten, inloop GGZ). Verwarring bij aanbieders die niet meer met CIZ en Zorgkantoor te maken krijgen, maar met een grote hoeveelheid verschillende gemeenten die allemaal zo hun eigen eisen en wensen kunnen hebben. De aanbieders worden wellicht geconfronteerd met diverse verantwoordingseisen en administratie eisen (dus meer bureaucratie in plaats van minder, wat tegengesteld is aan de verwachtingen). De nieuwe doelgroepen zijn verdeeld over heel veel aanbieders (ongeveer 150 aanbieders in Apeldoorn die voor het Zorgkantoor werken, onbekend is bij hoeveel aanbieders mensen met een PGB terecht kunnen). Dit kan remmend werken op integrale beleidsontwikkeling, afstemming in het aanbod voor de klant en afstemming met andere ontwikkelingen. Voor burgers zijn er nog steeds meerdere loketten: Wmo, AWBZ, ZVW. Grote verschillen tussen gemeenten mogelijk. 6 Aanpak De rollen en verantwoordelijkheden als volgt belegd: Opdrachtgever: directeur Dienst Samenleving > Berben Gedelegeerd Opdrachtgever: afdelingshoofd Maatschappelijk Beleid > De Bruin Opdrachtnemer: programmamanager Zorg > Peters Ondersteund door adviseur AWBZ decentralisatie > De Vlieger Voor het doorlopen van de I en P-fase zal een externe projectmanager worden aangetrokken. Daarvoor zullen eind oktober / begin november gesprekken plaatsvinden. De kernopdracht van de projectmanager wordt: Projectbreed: Zorgdragen voor, binnen de tijd, vastgestelde beslisdocumenten door de raad; Specifieke opdracht in de I-fase: Parallel aan de i-fase een advies uitbrengen aan de opdrachtgever over het wel / niet zelf uitvoeren van onderdelen (welke en hoe) van de taak i.v.m. mogelijk aanzienlijk organisatorische gevolgen; Van de projectmanager wordt verder verwacht dat hij/zij: 1. de daartoe benodigde projectorganisatie inricht en aanstuurt; 2. uitblinkt als verbinder; 3. als boegbeeld op de totale opgave opereert. Voorgesteld wordt om een tijdelijk projectteam in het leven te roepen die de klus overheveling extramurale begeleiding van AWBZ naar WMO moet klaren. Het projectteam wordt samengesteld uit: Projectleider (extern ingehuurd); Teamleden dienst SAM afdeling beleid Teamleden Zorgloket Teamleden Activerium / Stadsbank Overig intern (juridische zaken, bureau inkoop) of extern afhankelijk van noodzaak. Waar nodig zal het projectteam aanvullende expertise inhuren. 7 Organisatie Het projectteam wordt ingesteld met ingang van 1 november Het projectteam werkt in Versie 15/11/

13 opdracht van het afdelingshoofd beleid van de dienst Samenleving en legt verantwoording af aan deze manager. Het projectteam vergaderd structureel eenmaal per twee weken en verder zo vaak als nodig is. Afhankelijk van de agenda worden anderen bij het overleg uitgenodigd. In de vergaderingen van het projectteam worden afspraken gemaakt, taken verdeelt en vindt een terugkoppeling plaats op de uitvoering van taken. 8 Middelen (mensen, geld) & Planning en control Duidelijk is dat de invoering van deze omvangrijke decentralisatieopgave van de gemeente Apeldoorn om een grote inspanning vraagt van alle betrokkenen. De opvatting is dat deze operatie complexer is dan destijds de invoering van de Wmo. Daarnaast vinden de voorbereidende werkzaamheden waarvan in dit plan van aanpak gewag wordt gemaakt plaats in een zeer korte tijdsspanne. Kortom een intensieve en omvangrijke klus die in een zeer korte tijd moet worden gerealiseerd. Hiervoor dient de nodige ondersteuning in menskracht en middelen te worden gemobiliseerd. Om deze decentralisatieopgave in goede banen te leiden is zoals gezegd nadrukkelijk gekozen voor een strakke projectmatige aanpak. Al dit jaar en in de komende twee jaar is extra capaciteit nodig. Ook zullen kosten voor onderzoeksgeld worden gemaakt om de doelgroep in kaart te brengen om een inschatting te kunnen maken van de toekomstige kosten. We denken hierbij aan de volgende inzet van middelen. Mensen Zie bijlage 1 Financiële middelen. Verwachte kosten Naast menskracht zullen ook kosten worden gemaakt voor onderzoek, ICT, communicatie etc. Een eerste globale inventarisatie van de werkzaamheden levert een verwacht kostenplaatje, m.b.t. de totale implementatieperiode van 2,5 jaar, op van circa 1 miljoen. Dekking Voor een deel zijn daarvoor eigen financiële middelen voorhanden, voor een deel wordt vanuit het rijk voor deze omvangrijke klus op bescheiden schaal middelen beschikbaar gesteld. De volgende financiële middelen kunnen als dekking worden ingezet: Voor het project is euro beschikbaar in Deze middelen heeft u (raad) bij de eerste tussentijdse rapportage van 2011 voor deze opgave beschikbaar gesteld. In de MPB zijn overbruggingsmiddelen beschikbaar: o ,- is beschikbaar in de begroting 2012; o ,- is beschikbaar in de begroting 2013; Het rijk stelt (via het gemeentefonds) een bijdrage voor invoering- c.q. transitiekosten beschikbaar: o Voor het project is ,- beschikbaar in 2012; o Voor het project is ,- beschikbaar in 2013; In totaal is circa 1 miljoen beschikbaar voor de invoering van de decentralisatieopgave. Omdat bij dit plan van aanpak nadrukkelijk gekozen is voor een projectmatige aanpak, hoort daar ook een projectfinanciering bij. Een project, ook dit project kenmerkt zich door een planning van inzet van mensen en overige middelen, die bij afwijkingen flexibel is en aangepast kan worden. De financiële middelen moeten deze inzet kunnen volgen. De verwachting is dat de financiële middelen op en ander tijdstip nodig zijn, dan het tijdvlak waarvoor zij beschikbaar zijn gesteld. Het is daarom noodzakelijk om middelen aan het project te koppelen en indien nodig over een jaargrens mee te kunnen nemen. De opdrachtgever krijgt, via regulier mandaat, de beschikking over deze middelen, de projectleider verantwoord zich jegens de opdrachtgever. Planning en control. Versie 15/11/

14 In deze I fase zijn globale en voorlopige inschattingen van de planning, de werkzaamheden en de benodigde financiële middelen gemaakt. Het vroege stadium van het project kenmerkt zich nog door een grote mate van onzekerheid op het gebied van tijd, geld en prestaties. Mochten de verwachte kosten hoger zijn dan de beschikbare dekking, dan wordt in eerste instantie er toch van uitgegaan dat de beschikbare dekking taakstellend is. Tussentijds wordt u geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de planning (voortgang), de geleverde output en de financiën. 9 Communicatie Voor alle betrokken partijen (zie onder 4) zal bepaald moeten worden wanneer met deze partij gecommuniceerd zal worden, hoe er gecommuniceerd zal worden en wat de inhoud van de communicatie zal zijn. Met wie? Zie onder 4. Wanneer? Afhankelijk van de stap in het proces van de overheveling. Hoe? Afhankelijk van het doel van de communicatie (gaat het om informeren, overtuigen, beslissen, contracteren, etc.) en afhankelijk van de partij (intern, extern, beslissers, uitvoerders). De communicatie kan in de vorm van persbericht, informatiebijeenkomst, vraaggesprek, visiebijeenkomst, expertbijeenkomst, incidenteel overleg, structureel overleg, etc. Inhoud? Afhankelijk van het doel van de communicatie en van de boodschap. Versie 15/11/

15 Bijlage 1. Verdeling beschikbare invoeringsmiddelen Hieronder treft u de projectbegroting aan met de kennis van medio oktober 2011 in afgeronde bedragen. Bij iedere raadsbesluitvorming zal een verder verfijnde projectbegroting aan de raad worden voorgelegd. Onderwerp Begroot bedrag Capaciteit: Projectmanagement Financieel Beleid Secretariaat ICT Diagnose Onderzoek Totaal Bijlage 2. De projectorganisatie Projectorganisatie AWBZ begeleiding Bestuurlijk opdrachtgever Raad Klankbordgroep Wmo, AWBZ, WSG Wmo adviesraad Ad hoc Expertgroep AWBZ Stuurgroep WWNV Jeugdzorg Ambtelijk opdrachtgever Gedelegeerd opdrachtgever Regio Programmamanager Zorg Projectmanager AWBZ decentralisatie lokale structuur gereed maken t.b.v. opvang nieuwe taak Diverse deelprojectleiders Versie 15/11/

16 Bijlage 3. Begrippenkaders AWBZ en Wmo 1. Begeleiding in de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) In de AWBZ is begeleiding omschreven in artikel 6 van het Besluit zorgaanspraken (BZA). Het artikel luidt: 1. Begeleiding omvat door een instelling te verlenen activiteiten aan verzekerden met een somatische, psychogeriatrische of psychische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap die matige of zware beperkingen hebben op het terrein van: a. sociale zelfredzaamheid; b. het bewegen en verplaatsen; c. het psychisch functioneren; d. het geheugen en de oriëntatie of; e. die matig of zwaar probleemgedrag vertonen. 2. De activiteiten, bedoeld in het eerste lid, zijn gericht op het bevorderen, behoud of compensatie van de zelfredzaamheid en strekken tot voorkoming van opname in een instelling of verwaarlozing van de verzekerde; 3. De activiteiten, bedoeld in het eerste lid, bestaan uit: a. het ondersteunen bij of oefenen met vaardigheden en handelingen; b. het ondersteunen bij of oefenen met het aanbrengen van structuur of het voeren van regie of; c. het overnemen van toezicht op de verzekerde. Vervoer Met betrekking tot vervoer is er nog een aanvullend artikel 10 BZA: Indien de verzekerde zorg als bedoeld in artikel zes gedurende een dagdeel in een instelling ontvangt, omvat de zorg tevens vervoer naar en van de instelling indien daarvoor een medische noodzaak bestaat. Individuele begeleiding of groepsbegeleiding Begeleiding kan worden geïndiceerd in groepsbegeleiding (dagbesteding) en individuele begeleiding. Groepsbegeleiding is voorliggend voor individuele begeleiding. Dat betekent dat het CIZ eerder groepsbegeleiding indiceert, dan individuele begeleiding. Aanbieders vinden dit onhandig, zij kunnen soms meer bereiken door tijdelijk individuele begeleiding in te zetten, maar die is dan niet geïndiceerd. Eerste verkenningen in het veld leren dat hier ruimte en dus mogelijkheden liggen voor de gemeente. Het werkproces begeleiding in de AWBZ Een burger, familielid, huisarts, zorgaanbieder of ziekenhuis meldt bij het CIZ dat behoefte is aan ondersteuning van een burger met een beperking. Het CIZ neemt een vragenlijst af bij de burger, bepaalt of er een voldoende zware grondslag is voor een AWBZ-indicatie en geeft ook aan wat de dominante grondslag is bij meervoudige problematiek. Het CIZ komt tot een indicatie begeleiding, doorgaans bestaande uit een bandbreedte van uren zorg die vergoed mogen worden. Dat kan zijn groepsbegeleiding, individuele begeleiding of een combinatie van beiden. De burger heeft de vrijheid in het kiezen van zorg in natura of een persoonsgebonden budget en in de aanbieder van de zorg. De burger wordt door het CIZ geïnformeerd over een of meerdere instellingen die de burger kan helpen. Dat betreft bij zorg in natura een instelling die wettelijk is toegelaten tot het bieden van zorg onder de AWBZ. Bij een PGB mag de burger zelf bepalen wie de zorg levert. De burger kiest een zorgaanbieder. Die zorgaanbieder bepaalt in overleg met de burger de kwaliteit en aard van de gewenste ondersteuning (de prestatie) en declareert de kosten bij het Zorgkantoor. Het CAK krijgt een melding van het indicatiebesluit en betaalt op voordracht van het Zorgkantoor de zorgaanbieder voor geleverde zorguren en int eventueel een eigen bijdrage bij de burger. 2. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wmo is sinds 1 januari 2007 van kracht. Het doel van de Wmo is dat burgers mee kunnen doen aan de samenleving. De gemeente realiseert op een aantal prestatievelden zoals leefbaarheid en participatie een samenhangend voorzieningenaanbod. Voor mensen met een beperking dient de gemeente de beperkingen voor het kunnen deelnemen aan de samenleving te compenseren. Het compensatiebeginsel zoals in artikel 4 van de Wmo is vastgelegd betreft compensatie op de volgende gebieden: Versie 15/11/

17 een huishouden voeren; zich verplaatsen in en om de woning; zich lokaal verplaatsen met een vervoermiddel; medemensen ontmoeten en sociale contacten leggen. Een belangrijk onderscheid van de Wmo ten opzichte van de AWBZ is dat de Wmo geen cliëntrechten kent, geen in de wet vastgelegde eisen stelt aan aanbieders (deze heeft Apeldoorn zelf in haar verordening, beleidsregels en financieel besluit opgenomen) en uitgaat van het principe van horizontale verantwoording (verantwoording aan de raad en niet aan de rijksoverheid). Via een jaarlijkse Benchmark laat Apeldoorn zich meten t.o.v. de rest van de Nederlandse gemeenten. 3. Kanteling Wmo Bij gemeenten is de afgelopen jaren het besef gegroeid dat het bieden van ondersteuning op een andere wijze vorm moet krijgen dan vroeger onder de AWBZ het geval was. Voor maatschappelijke ondersteuning gelden andere principes en regels dan voor het bieden van medische zorg. Die nadrukkelijke gezondheidszorg benadering in de AWBZ moet worden vervangen door een andere benadering. Deze ontwikkeling is bekend onder de term de kanteling. De principes van de kanteling zijn: ontdek de vraag achter de vraag; focus op resultaten, niet op voorzieningen; ga uit van de eigen kracht van de burger; direct er op af; balans tussen formele en informele ondersteuning; balans tussen collectieve en individuele voorzieningen; integraal werken; ruimte voor de professional. De principes van de kanteling hebben een inhoudelijke rechtvaardiging (ze helpen om resultaten te bereiken), maar de kanteling wordt ook deels gevoed door zorgen over de financiële houdbaarheid van de Wmo. Het zorgloket heeft rond de zomen 2011 een pilot uitgevoerd met deze werkwijze. De resultaten waren bemoedigend. Versie 15/11/