RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ. Basisschool De Bras

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ Basisschool De Bras Plaats: Den Haag BRIN-nummer: 27PX Registratienummer: Onderzoek uitgevoerd op: 10 maart 2009 Conceptrapport verzonden op: 3 april 2009 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op: 10 juni 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. HB /4

2 Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 10 maart 2009 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Bras om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. In 2006 heeft de inspectie een periodiek kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Uit dat onderzoek concludeerde de inspectie dat de school op een aantal aspecten voldoende kwaliteit laat zien, maar op een aantal cruciale aspecten nog verbetering moest brengen. De school neemt bovendien geen genormeerde toetsen af, zodat de opbrengsten onbekend zijn. In 2006 heeft de inspectie aangekondigd over twee jaar wederom de kwaliteit van het onderwijs te onderzoeken. Op 4 maart 2008 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksmethode Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Onderzoek op locatie, waarbij: o schooldocumenten zijn bestudeerd; o zes lessen zijn geobserveerd, waarvan twee lessen in de onderbouw (Brasland: 4-6 jarigen) en vier lessen in de midden en bovenbouw (Braswereld: 6-12 jarigen); o gesprekken met de directie, leerkrachten (mentoren), begeleiders en specialisten zijn gehouden. De intern begeleider was wegens ziekte verhinderd. Aan dit onderzoek heeft de inspectie een thematisch onderzoek gekoppeld, namelijk een onderzoek ten behoeve van het jaarlijks te verschijnen onderwijsverslag van de onderwijsinspectie. De data, verzameld voor het kwaliteitsonderzoek is tevens gebruikt voor een weergave van de kwaliteit van het onderwijs ten behoeve van het onderwijsverslag. De school ontvangt alleen verslag van het kwaliteitsonderzoek. Van het thematisch onderzoek wordt geen afzonderlijk verslag gemaakt vanwege de overlap in bevindingen. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader PO Alle inspectiedocumenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 van 10

4 Pagina 4 van 10

5 2. BEVINDINGEN basisschool De Bras 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs/voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 2.1 De directie stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals geformuleerd in het schoolplan. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. Pagina 5 van 10

6 Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 19). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8). ja Nee Pagina 6 van 10

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Op deze school is er sprake van een enthousiaste directie en teamleden die op zoek zijn naar een onderwijsvorm die onder meer kinderen in staat stelt zich optimaal te ontwikkelen. De school noemt haar onderwijsconcept vraaggericht onderwijs. Het streven is dat het onderwijs op basis van vragen van kinderen wordt vormgegeven. De school bestaat zes jaar. In vergelijking tot het vorige inspectie-onderzoek (PKO-2006), heeft de school goede vorderingen gemaakt op het gebied van het leerstofaanbod. Dit betreft het vastleggen van het aanbod, het zorgen dat het aanbod voldoet aan de kerndoelen en het digitaal bijhouden van de aangeboden leerstof en de vorderingen van individuele leerlingen. Ook het pedagogisch en didactisch handelen zijn van voldoende niveau. In dit opzicht voldoet het onderwijs op deze school aan een belangrijke voorwaarde voor stimulering van voldoende ontwikkeling van de leerlingen. Met het bovenstaande constateert de inspectie dat de school voldoet aan belangrijke voorwaarden voor goed onderwijs. De school maakt echter nog onvoldoende zichtbaar wat de leerresultaten zijn en dat alle leerlingen zich daadwerkelijk voldoende ontwikkelen. Dit komt omdat zij geen objectieve maat hanteert voor het bepalen van voldoende ontwikkeling bij de leerlingen. Bovendien meet zij de leervorderingen van de leerlingen niet met methodeonafhankelijke toetsen. De inspectie beoordeelt de opbrengsten om deze redenen niet. Daarnaast signaleert de inspectie een aantal risicopunten bij de begeleiding van zwakpresterende leerlingen en bij kwaliteitszorg. De inspectie concludeert uit het bovenstaande dat ondanks de positieve ontwikkelingen op de school de kwaliteit van het onderwijs op een aantal cruciale aspecten tekortkomingen laat zien. Het betreft met name de kwaliteitszorg en de leerlingenzorg. De leeropbrengsten zijn bovendien niet te beoordelen. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs om bovengenoemde redenen als zwak. Toelichting Opbrengsten De school gaat er van uit dat zij een leerling tekort doet als zij streeft naar landelijk genormeerde leerresultaten. Zij wil de leerlingen de ruimte geven om te presteren naar eigen kunnen en in eigen tempo. De leerling is haar eigen norm. De leerlingen worden echter geacht binnen acht jaar door te stromen naar vormen van voortgezet onderwijs. Van de school mag verwacht worden dat zij tenminste aan het eind van de basisschool vaststelt of haar leerlingen in de gegeven acht jaar een vergelijkbare basiskennis hebben opgedaan als hun leeftijdgenoten. Een intelligentietest, in dit geval het NIO-onderzoek dat de school gebruikt, is voor dit doel ontoereikend. De school hanteert gedurende de schoolperiode wel een vorm van methode gebonden toetsing om na te gaan of de leerlingen de aangeboden leerstof voldoende beheersen. Zij gebruikt daarnaast echter geen toetsen met een landelijke normering bij een didactische leeftijd. De inspectie heeft om bovengenoemde redenen noch de eindopbrengsten noch de tussenopbrengsten kunnen beoordelen. Bovendien stelt de inspectie vast dat de school niet werkt met ontwikkelingsperspectieven. Dit houdt in dat zij een ontwikkelingsperspectief voor iedere individuele leerling vaststelt, dat zij de mate waarin leerlingen zich ontwikkelen volgens het gestelde ontwikkelingsperspectief periodiek evalueert en dat zij het ontwikkelingsperspectief zo nodig beredeneerd aanpast. Het ontbreken van een dergelijke werkwijze betekent dat de school onvoldoende zichtbaar maakt dat de leerlingen zich voldoende ontwikkelen en dat zij niet benadeeld worden in hun ontwikkeling (indicator 13.2). Pagina 7 van 10

8 Kwaliteitszorg In algemene zin stelt de inspectie vast dat de school niet zichtbaar doelgericht en systematisch volgens een cyclisch proces werkt aan de totstandkoming van haar schoolconcept. De streefdoelen (inclusief schoolmissie) worden niet vooraf vastgesteld en nader uitgewerkt in meer concrete zichtbare en/of meetbare streefdoelen. Op de school wordt aan verschillende verbeteractiviteiten gewerkt. De school kan ze benoemen en zij kan de resultaten van acties laten zien in de vorm van producten. Dit zijn onder meer allerlei modelformulieren, (het begin van) een leerlingvolgsysteem en een eenduidige werkwijze over de hele school. De school werkt haar verbeterplannen echter niet nader uit in zichtbare en meetbare streefdoelen en een werkwijze. Uit de gesprekken met het team en de directie blijkt dat de streefdoelen wel worden besproken en dat er redelijke consensus is binnen het team. De mondelinge informatie is dat de werkwijzen en producten ook geëvalueerd worden tijdens vergaderingen, maar de resultaten van de evaluaties worden niet vastgelegd. De gerealiseerde producten zoals modelformulieren, het vastgelegde aanbod en een digitaal leerlingvolgsysteem kunnen beschouwd worden als een vorm van borging van gerealiseerde kwaliteit. De inspectie ziet risico s in deze werkwijze: 1. Een verbetertraject kan onnodig lang duren. 2. De school kan niet laten zien dat zij systematisch en doelgericht werkt aan een onderwijsvorm die optimale leerresultaten nastreeft. Het schoolbeleid moet altijd mondeling uitgelegd worden. 3. De school kan haar beleid niet evalueren omdat de streefdoelen onduidelijk zijn. 4. De school kan de effecten van haar onderwijsstijl op het leren en de ontwikkeling van de leerlingen niet evalueren omdat haar streefdoelen onduidelijk zijn. Dit betekent dat de school haar kwaliteit niet doelgericht kan verbeteren. Bij deze constateringen merkt de inspectie gelijk op dat er wel sprake is van een eenduidige vorm van werken op de school en dat er producten zijn die het eenduidig werken bevorderen. Vanwege het gebrek aan zichtbaar maken van het schoolbeleid oordeelt de inspectie dat de kwaliteitszorg onvoldoende systematisch is. Desalniettemin geeft de inspectie de school op een aantal indicatoren een voldoende gezien de gerealiseerde producten. De onvoldoende beoordeling voor de aansturing van de kwaliteitszorg betreft alleen de bevordering van zichtbaar systematisch werken aan de kwaliteitszorg en niet de aansturing van een goed functionerende school. Leerstofaanbod Het leerstofaanbod wordt als voldoende beoordeeld. De school kan laten zien dat het aanbod bij Nederlandse taal en rekenen/wiskunde voldoet aan de kerndoelen. Een positieve ontwikkeling is dat het aanbod is onderverdeeld in cursussen met omschreven subdoelen voor deelgebieden. De cursussen verschillen in moeilijkheidsgraad. Daarnaast heeft de school een jaarplanning. Het dagelijkse aanbod wordt in de groepsboeken vastgelegd. In het leerlingvolgsysteem wordt de beheersing van de subdoelen bij de cursussen bijgehouden. De inspectie vraagt de school om het schoolplan en de schoolgids op dit punt bij te werken. Het aanbod in de praktijk is namelijk meer dan wat de school in deze documenten vermeldt. De school hanteert bij het leerstofaanbod een systeem van doorstroom in cursussen. Leerlingen moeten voldoen aan criteria van beheersing van het voorgaande aanbod om door te kunnen stromen naar een andere cursus met leerlijnen op hoger niveau. Hierin zit een risico dat niet alle leerlingen het aanbod tot het niveau van groep 8 krijgt aangeboden. Volgens de registraties op de school en toelichting van de directie hebben alle groep 8 leerlingen het afgelopen schooljaar ( ) het aanbod tot het hoogste niveau aangeboden gekregen. De school heeft daartoe voor zwakpresterende leerlingen een tweesporenbeleid gehanteerd. Dat betekent dat leerlingen die zwak presteren op een onderdeel van een vakgebied toch het aanbod op een hoger niveau hebben gekregen samen met het aanbod op het niveau dat de leerling beheerst. Deze indicator Pagina 8 van 10

9 wordt daarom als voldoende beoordeeld (indicator 3.4). Niet altijd wordt het aanbod op het hoogste niveau echter ook beheerst. Pedagogisch en Didactisch handelen Bij het didactisch handelen merkt de inspectie op dat de kwaliteit van de klassikale instructie (grote instructiekring) van voldoende kwaliteit is. De inspectie heeft tijdens de grote groepsinstructie echter nauwelijks differentiatie bij instructie gezien. Leerkrachten hebben niet de gewoonte om aansluitend aan de instructie in de grote kring, hetzelfde leerdoel op een andere manier aan te pakken in kleinere groepen. De werkwijze van de school is dat kinderen tijdens verwerkingsuren extra instructie krijgen. Wat betreft de activiteit van de leerlingen tijdens de groepsinstructie merkt de inspectie verschil tussen leerlingen. Met name de jongere leerlingen lijken actiever betrokken te zijn bij de les in de kring dan de oudere leerlingen. De school heeft leerlingen nog niet systematisch bevraagd op hun tevredenheid. Door de werkwijze van de school wordt de eigen verantwoordelijkheid voor het leren van de leerlingen bovengemiddeld gestimuleerd. Daarbij doelt de inspectie onder meer op het werken met weektaken, het plannen en controleren van het werk en het inschrijven voor cursussen. Leerlingenzorg en begeleiding De zorg en begeleiding verdient meer aandacht van de school. De school gebruikt een systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen, het digitale kindvolgsysteem (KIP). Het systeem geeft echter slechts beperkte informatie over de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. De school kan immers niet zichtbaar maken dat de leerlingen zich voldoende ontwikkelen aangezien zij geen norm hanteert voor voldoende. Strikt genomen gaat de school ervan uit dat de capaciteiten van de leerlingen, hun vorderingen en hun wensen hun eigen normen zijn. De school heeft zich voorgenomen hier verandering in te brengen. Ook de begeleiding van zwak presterende leerlingen is ondoorzichtig. De school kan wel duidelijk maken dat leerkrachten het aanbod aanpassen voor individuele leerlingen die de toetsen onvoldoende maken. Zij maakt echter niet zichtbaar welke hulp de leerling krijgt en of die hulp voldoende afgestemd is op de geconstateerde problemen. Een leerling kan naar het oordeel van de inspectie onnodig lang niet nader gespecificeerde hulp krijgen die uitgaat van een geanalyseerd probleem en aangepaste instructie. Pagina 9 van 10

10 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool De Bras een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag wordt afgesproken dat de onderwijskwaliteit op basisschool De Bras in het schooljaar weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in de tweede kwartaal van het kalenderjaar 2010 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar gerealiseerde verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken, gerekend vanaf de vaststelling van het rapport, een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Tekortkomingen in de naleving Er is een tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften, namelijk de onderwijstijd in de bovenbouw voldoet niet aan de eisen. Om deze reden heeft de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraken gemaakt. Uiterlijk 15 april 2009 verneemt de inspectie op welke wijze de school het tekort aan onderwijstijd in de bovenbouw heeft opgelost. Pagina 10 van 10