EVALUATIE ZONDAGOPENSTELLING DETAILHANDEL

Transcriptie

1 Rapport EVALUATIE ZONDAGOPENSTELLING DETAILHANDEL Gemeente Hoorn December

2 COLOFON Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Rapportnummer Datum December 2014 Opdrachtgever Gemeente Hoorn Auteur(s) Kim Franx, MSc. Drs. Jaap Bouwmeester Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Belangrijkste uitkomsten Inleiding Aanleiding Doelstelling Aanpak Analyse Uitkomsten ondernemersenquête Gebruik van ruimere mogelijkheden zondagopenstelling Effecten zondagopenstelling Draagvlak zondagopenstelling Openstelling op koopavond Draagvlak gezamenlijke koopavond Uitkomsten inwonersenquête Winkelbezoek op zondag Veranderingen in het winkelgedrag Effecten van ruimere zondagopenstelling Draagvlak zondagopenstelling Draagvlak koopavond Bijlage 1. Afbakening doelgroep ondernemers Bijlage 2. Achtergrondkenmerken ondernemers Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Inhoudsopgave

4 1 HOOFDSTUK Belangrijkste uitkomsten Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Belangrijkste uitkomsten

5 1. Belangrijkste uitkomsten Sinds eind 2013 mogen alle winkels in Hoorn op zondag hun deuren openen voor hun klanten. Daarvoor kon dat alleen op een beperkt aantal koopzondagen. Wel gold er al langer een uitzondering voor levensmiddelenwinkels die al wel op alle zondagen open mochten zijn. De gemeente Hoorn wil een jaar na de invoering deze ruimere zondagopenstelling evalueren. Het onderzoek moet in de eerste plaats inzicht geven in de mate waarin ondernemers en het winkelend publiek gebruik maken van de ruimere zondagopenstelling. Ten tweede dienen de effecten, zowel positief als negatief, in beeld te worden gebracht. Daarnaast is onderzocht of er draagvlak is voor het huidige beleid. Het onderzoek is uitgevoerd door online enquêtes onder inwoners en ondernemers. Bijna 600 inwoners en 150 ondernemers hebben de vragenlijst ingevuld. Hieronder volgen de belangrijkste uitkomsten. Belangrijkste uitkomsten Zowel ondernemers als inwoners maken gebruik van de ruimere zondagopenstelling. De meerderheid van de ondernemers maakt weleens gebruik van de mogelijkheid om op zondag open te gaan. Ondernemers met meer dan 4 medewerkers in dienst zijn vaker met enige regelmaat op zondag open (75%) dan ondernemers met maximaal 4 medewerkers (56%). In het afgelopen jaar bezochten zeven op de tien inwoners binnen de gemeente Hoorn op zondag een winkel of supermarkt. Onder de jarigen is dit zelfs 85 procent. De meeste detailhandelsondernemers stemmen de zondagopenstelling af met andere ondernemers binnen hun winkelgebied. Zeven op de tien ondernemers melden dat er in hun winkelgebied afspraken zijn gemaakt over de koopzondagen. Driekwart van hen houdt zich ook daadwerkelijk aan die afspraken. Het koopgedrag van de inwoners van Hoorn is het afgelopen jaar licht veranderd. Men gaat op zondag minder frequent elders winkelen en er is een lichte verschuiving van koopavond naar zondags shoppen. Acht op de tien inwoners winkelen door de weeks naar eigen zeggen even vaak als voorgaand jaar. Voor elf procent nam dit af. Een kwart van de inwoners heeft op zondagen minder winkels in andere plaatsen bezocht dan voorgaand jaar. Voor elf procent nam dit toe. De ruimere mogelijkheden voor zondagopenstelling hebben geen eenduidig effect op de omzet. Ondernemers in de binnenstad zijn positiever over de omzetontwikkeling dan daarbuiten. Voor bijna de helft van de ondernemers heeft de ruimere zondagopenstelling naar eigen zeggen slechts voor verschuiving van omzet gezorgd. De overige ondernemers zien wel een effect, waarbij de positieve en negatieve geluiden elkaar redelijk in evenwicht houden. Dit geldt ook voor de kleine ondernemers met maximaal vier medewerkers. Het aandeel kleine ondernemers dat spreekt over een omzetstijging is redelijk in evenwicht met het aandeel ondernemers dat spreekt van een omzetdaling. Wel valt op dat winkeliers in de binnenstad per saldo positief zijn en dat buiten de binnenstad ondernemers eerder last hebben van een omzetdaling. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Belangrijkste uitkomsten

6 Detailhandelsondernemers zien nog andere effecten van de ruimere mogelijkheden voor zondagopenstelling, zowel positief als negatief. Het aantal ondernemers dat negatieve effecten ziet is groter dan de groep die positieve effecten noemt. De meest genoemde positieve effecten: meer gezelligheid, levendigheid en drukte in de stad, betere concurrentiepositie ten opzichte van andere steden/regio's en meer service naar de klant. De meest genoemde negatieve effecten: meer kosten, hogere werkdruk voor de kleine ondernemers, onduidelijkheid wanneer welke winkel open is, verschuiving van omzet en veel publiek dat niets koopt. Inwoners noemen per saldo meer positieve dan negatieve effecten. Het aantal inwoners dat positieve effecten ziet is groter dan de groep die negatief is. Dit is dus omgekeerd in vergelijking met de ondernemers. De meest genoemde positieve effecten: meer gemak, flexibiliteit en vrijheid, meer levendigheid en gezelligheid. Negatieve effecten: onduidelijkheid wanneer welke winkel open is, parkeeroverlast en verstoring van de zondagsrust. De tevredenheid over de huidige zondagopenstelling loopt uiteen. Inwoners zijn positiever dan ondernemers. Vooral buiten de binnenstad zijn ondernemers minder goed te spreken over de huidige situatie. De meerderheid van de inwoners (56%) staat positief tegenover het huidige beleid ten aanzien van zondagopenstelling. Het beeld bij de ondernemers is minder eenduidig. Een derde is positief en ongeveer evenveel is negatief. Winkeliers in de binnenstad zijn vaker positief (38%) dan negatief (27%). Vooral de binnenstadondernemers en winkels die al meedoen met koopzondagen zijn van mening dat de koopzondag steeds belangrijker wordt voor de omzet. 27% van de ondernemers is van mening dat de koopzondag in de toekomst belangrijker zal worden voor de omzet. Ondernemers die wel eens op zondag open zijn denken dit vaker (36%) dan de ondernemers die altijd gesloten zijn (9%). Dit geldt ook voor de binnenstadondernemers (31%) in vergelijking met de winkeliers buiten de binnenstad (18%) De ruimere zondagopenstelling gaat ten koste van winkelbezoek op de koopavond. Zowel inwoners als ondernemers geven aan dat het winkelbezoek op de koopavond afneemt sinds de ruimere zondagopenstelling. In vergelijking met een jaar eerder gaan vier op de tien inwoners minder vaak winkelen op donderdagavond. Slechts 4% is de koopavond vaker gaan bezoeken. Een derde van de ondernemers zegt dat het aantal klanten op koopavond als gevolg van de ruimere mogelijkheden om op zondagen open te gaan is afgenomen. Drie procent spreekt van een toename. Niettemin zijn inwoners en ondernemers per saldo positief over de koopavond. Een derde van de inwoners staat positief tegenover koopavond en tien procent is hier negatief over gestemd. De meerderheid heeft hierover geen uitgesproken mening. Het aandeel ondernemers dat positief tegen een gezamenlijke koopavond aankijkt is hoger (44%) dan het aantal negatief gestemden (28%). Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Belangrijkste uitkomsten

7 2 HOOFDSTUK Inleiding Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Inleiding 7

8 2. Inleiding 2.1 Aanleiding In het voorjaar van 2013 heeft de gemeente Hoorn een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke effecten van een zondagopenstelling van levensmiddelenzaken onder inwoners en ondernemers van levensmiddelenzaken. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er vooral onder supermarktondernemers breed draagvlak was om op zondag open te gaan. Ook werd duidelijk dat de meerderheid van de inwoners gebruik zou gaan maken van de zondagopenstelling. Op basis van de uitkomsten is in juni 2013 besloten om een algehele zondagopenstelling in te voeren voor levensmiddelenzaken. In oktober 2013 besloot de gemeenteraad om de zondagopenstelling verder te verruimen. Met ingang van 5 december 2013 mogen winkels in Hoorn op 52 koopzondagen open voor het publiek. Dit betekent dat winkeliers zelf vrij zijn om te bepalen of ze op zondag open gaan. Winkeliers in de binnenstad hebben onderling de afspraak gemaakt om op 'Superzondagen' open te gaan. Veel supermarkten zijn elke zondag open. De winkels op de bedrijventerreinen en op de Woonboulevard Hof van Hoorn zijn op elke laatste zondag van de maand open en sommige winkels gaan hier iedere zondag open. Verder zijn de winkels in de wijkwinkelcentra elke eerste zondag van de maand open. Een jaar na de invoering van de algehele zondagopenstelling wenst de gemeente Hoorn een evaluatie uit te voeren onder ondernemers en inwoners. 2.2 Doelstelling Het doel van dit onderzoek is achterhalen in hoeverre er gebruik wordt gemaakt van de koopzondag en wat de effecten daar van zijn volgens zowel ondernemers als inwoners. Het onderwerp koopavond komt hierbij ook aan de orde. Daarnaast wordt in beeld gebracht wat het draagvlak is voor de huidige situatie. 2.3 Aanpak Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een online enquête onder inwoners en ondernemers. De vragenlijsten zijn in samenwerking met de gemeente Hoorn opgesteld. Online enquête inwoners Er zijn panelleden per mail uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. De peiling kon tussen 23 oktober en 16 november worden ingevuld. In totaal hebben 590 inwoners hier gehoor aan gegeven; een respons van 31%. Er is een weging toegepast naar leeftijd en geslacht, zodat de uitkomsten representatief zijn voor de gehele bevolking van Hoorn. Online enquête ondernemers Naast een online peiling onder inwoners zijn alle ondernemers in de detailhandel via een brief uitgenodigd om een online vragenlijst in te vullen. In bijlage 1 is te zien welke winkels binnen deze afbakening vallen op basis van de achterliggende SBI-codes. Een SBI-code geeft aan wat de belangrijkste activiteit van een bedrijf is. Ieder bedrijf dat zich inschrijft in het Handelsregister krijgt een SBI-code. In totaal zijn er 560 ondernemers uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen. In totaal hebben 150 ondernemers hier gehoor aan gegeven; een respons van 27%. In bijlage 2 is te zien wat de achtergrondkenmerken zijn van de ondernemers. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Inleiding 8

9 2.4 Analyse De categorie weet niet en niet van toepassing De antwoordcategorieën weet niet/n.v.t zijn (mits aangegeven) buiten de analyse gehouden. Afronding Indien de percentages niet optellen tot 100 procent, is dit (tenzij anders aangegeven) het gevolg van afrondingsverschillen. Citaten In het rapport worden ook citaten van inwoners weergeven. Deze citaten vormen een selectie en zijn afkomstig van verschillende personen. Geselecteerde citaten zijn illustraties van patronen oftewel beschrijvingen en argumentaties die onder respondenten gedeeld werden. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Inleiding 9

10 3 HOOFDSTUK Uitkomsten ondernemersenquête Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 10

11 3. Uitkomsten ondernemersenquête In dit hoofdstuk staan de uitkomsten van de ondernemersenquête centraal. Hoe vaak gaan ze op zondag open, zijn er afspraken gemaakt over de openstelling, welke effecten worden er ondervonden en hoe staan zij tegenover voortzetting van de huidige situatie als het om koopzondagen gaat? Deze vragen komen in dit hoofdstuk aan de orde. 3.1 Gebruik van ruimere mogelijkheden zondagopenstelling Meerderheid ondernemers wel eens op zondag open Aan de ondernemers is gevraagd hoe vaak zij open zijn op zondag. Winkels in de binnenstad zijn vaker open dan winkels buiten de binnenstad. Acht op de tien zaken in de binnenstad zijn weleens open, buiten de binnenstad geldt dit voor drie op de tien. Wel zijn ondernemers buiten de binnenstad vaker op iedere zondag open dan ondernemers in de binnenstad. Deze laatstgenoemde groep is veel vaker op wisselende zondagen open. Tabel 3.1. Hoe vaak bent u op zondag open? WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Altijd 10% 22% 14% Wisselend 71% 12% 51% Nooit 19% 67% 35% De kleine ondernemingen met maximaal 4 medewerkers zijn vaker dicht op zondag dan de grotere ondernemingen. Tabel 3.2. Hoe vaak bent u op zondag open? 1-4 MEDEWERKERS MINIMAAL 5 MEDEWERKERS TOTAAL Altijd 11% 19% 14% Wisselend 46% 57% 51% Nooit 44% 25% 35% In het vervolg van dit hoofdstuk wordt waar mogelijk onderscheid gemaakt tussen twee verschillende groepen namelijk: winkeliers in de binnenstad en winkeliers buiten de binnenstad; winkeliers die met enige regelmaat op zondag open zijn en winkels die nooit open zijn. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 11

12 Meeste binnenstadondernemers houden zich aan de afspraken die gemaakt zijn Zeven op de tien ondernemers uit de binnenstad melden dat er in hun winkelgebied afspraken zijn gemaakt als het om de zondagopenstelling gaat. Buiten de binnenstad is dit aandeel met 16 procent aanzienlijk lager. Het gaat hierbij bijna altijd om openstelling op de laatste zondag van de maand en op zondagen in december. Verder hebben de zelfstandige opticiens in de binnenstad afgesproken om op zondagen niet open te gaan. Buiten de binnenstad hebben sommige ondernemers ook afgesproken om op iedere laatste zondag van de maand open te gaan, dit geldt bijvoorbeeld voor de ondernemers van Hof van Hoorn. Tabel 3.3. Zijn er in uw winkelgebied afspraken gemaakt? WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Ja 68% 16% 50% Nee 21% 67% 37% Weet niet 11% 18% 13% Driekwart van de ondernemers die in de binnenstad afspraken hebben gemaakt, zijn naar eigen zeggen ook open op deze dagen. Daarnaast openen twee op de tien binnenstadondernemers hun deuren ook op zondagen waarover geen afspraken zijn gemaakt Effecten zondagopenstelling Zondagopenstelling leidt volgens ondernemers vooral tot verschuiving van omzet Aan alle ondernemers is gevraagd welke gevolgen de ruimere mogelijkheden om op zondag open te gaan hebben op hun omzet. Twee op de tien winkeliers merken geen effect. De grootste groep zegt dat er sprake is van een verschuiving van de omzet. Het aandeel ondernemers dat spreekt van een omzetvermeerdering is iets hoger dan de groep die uitgaat van een omzetvermindering. Dit geldt overigens alleen voor de binnenstadondernemers. De winkeliers buiten de binnenstad hebben naar eigen zeggen eerder last van een omzetdaling. Tabel 3.4. Wat is het effect van de ruimere mogelijkheden om op zondag open te gaan op uw omzet? 2 (naar gebied onderneming) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Meer omzet 24% 7% 19% Verschuiving van omzet 48% 48% 48% Minder omzet 6% 26% 12% Geen effect (evenveel omzet) 22% 19% 21% 1 In verband met een te lage N zijn deze uitkomsten alleen uit te splitsen naar de ondernemers uit de binnenstad procent van de ondernemers heeft deze vraag met 'weet niet' beantwoord. Deze groep is bij de analyse buiten beschouwing gelaten. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 12

13 Ondernemers die niet open gaan hebben meer last van omzetdaling Winkeliers die altijd dicht zijn op zondag kunnen (waarschijnlijk daardoor) ook minder goed inschatten wat het effect van de ruimere zondagopenstelling op hun omzet is dan de ondernemers die wel (af en toe) open zijn. Drie op de tien van hen weten niet wat het effect is. Indien we in een nadere analyse de groep die hier geen mening over heeft buiten beschouwing laten, wordt duidelijk dat winkeliers die altijd gesloten zijn in vergelijking met ondernemers die wel eens open zijn minder vaak een effect merken op de omzet en eerder last hebben van een omzetdaling dan een omzetstijging. Daarnaast geeft 45% van deze ondernemers aan wel last te hebben van verschuiving van omzet. Dit is opmerkelijk omdat zij op zondag gesloten zijn. Een mogelijke verklaring kan zijn dat het aantal klanten voor deze ondernemers op zaterdag afneemt maar deze klanten wel op een doordeweekse dag terugzien omdat bewoners hun boodschappen meer kunnen spreiden. Tabel 3.5. Wat is het effect van de ruimere mogelijkheden om op zondag open te gaan op uw omzet? (naar openstelling onderneming) WEL (EENS) OPEN OP ZONDAG ALTIJD GESLOTEN OP ZONDAG TOTAAL Meer omzet 25% 3% 19% Verschuiving van omzet 50% 45% 48% Minder omzet 10% 18% 12% Geen effect (evenveel omzet) 15% 34% 21% Als we nader inzoomen op kleine ondernemers met maximaal vier medewerkers in dienst blijkt dat het aandeel ondernemers dat spreekt over een omzetstijging redelijk in evenwicht is (19%) met het aandeel ondernemers dat spreekt van een omzetdaling (16%). Koopzondag wordt volgens kwart van de ondernemers steeds belangrijker voor omzet Een kleine meerderheid van de winkeliers is van mening dat de koopzondag in de toekomst niet belangijker wordt voor de omzet. Een kwart is van mening dat dit juist wel aan de orde zal zijn. In de binnenstad is men het hier wel eerder mee eens dan buiten de stad. Figuur 3.1 Denkt u dat in de toekomst de koopzondag belangrijker wordt voor uw omzet? (naar gebied onderneming) 70% 60% 53% 63% 56% 50% 40% 30% 20% 10% 31% 16% 18% 20% 27% 17% Ja Nee Weet niet / geen mening 0% winkels binnenstad winkels buiten binnenstad totaal Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 13

14 Winkeliers die altijd dicht zijn op zondag zullen hier waarschijnlijk iets anders over denken dan winkeliers die wel (eens) op zondag open zijn. Uit een nadere analyse tussen deze twee groepen blijkt dit inderdaad te kloppen. De ondernemers die wel eens op zondag open zijn, denken vaker dat de koopzondag belangrijker wordt dan degenen die dit niet zijn. Figuur 3.2 Denkt u dat in de toekomst de koopzondag belangrijker wordt voor uw omzet? (naar openstelling onderneming) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 36% 50% 14% wel (eens) open op zondag 9% 68% 23% altijd gesloten op zondag 56% 27% 17% totaal Ja Nee Weet niet / geen mening Aandeel ondernemers dat negatief effect noemt is hoger dan aandeel dat positief effect noemt Driekwart van de ondernemers noemt naast eventuele effecten op omzet nog andere effecten die door de algehele zondagopenstelling worden veroorzaakt. Bijna de helft van de winkeliers kan minstens één negatief effect noemen. Het aandeel dat minstens één positief effect noemt is met 28 procent aanzienlijk lager. Binnenstadondernemers noemen in vergelijking met de ondernemers buiten de binnenstad vaker een positief effect. Deze laatstgenoemde groep heeft hier vaker geen mening over. Tabel 3.6. Veroorzaakt de algehele zondagopenstelling naast (eventuele) effecten op omzet nog andere effecten? (naar gebied van onderneming) (meerdere antwoorden mogelijk) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Positieve effecten 32% 20% 28% Negatieve effecten 55% 51% 47% Geen 10% 18% 13% Weet niet 19% 24% 21% De helft van de ondernemers die iedere zondag gesloten is, ondervindt geen effect of heeft hier geen mening over. Onder deze groep noemt 13 procent minstens 1 positief effect en 42 procent een negatief effect. Het is verder niet verrassend dat degenen die wel eens open zijn hier vaker een mening over hebben. Zij noemen ook meer positieve effecten dan de ondernemers die nooit open zijn. Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 14

15 Tabel 3.7. Veroorzaakt de algehele zondagopenstelling naast (eventuele) effecten op omzet nog andere effecten? (naar openstelling onderneming) (meerdere antwoorden mogelijk) WEL (EENS) OPEN OP ZONDAG ALTIJD GESLOTEN OP ZONDAG TOTAAL Positieve effecten 36% 13% 28% Negatieve effecten 59% 42% 47% Geen 8% 21% 13% Weet niet 14% 32% 21% De meest genoemde positieve effecten zijn: meer gezelligheid, levendigheid en drukte in de stad op zondag; betere concurrentiepositie ten opzichte van andere regio's; meer service naar de klant. - "Meer drukte in binnenstad, het wordt levendiger." - "Goed voor toerisme en regionale aantrekkingskracht van Hoorn. Concurrentiepositie beter!" - "De klant kan onze winkel zeven dagen per week bezoeken. Het wordt de klant gemakkelijker gemaakt." De meest genoemde negatieve effecten zijn: meer personeels- en energiekosten; hogere werkdruk voor ondernemers; onduidelijk voor publiek wanneer welke winkel op zondag open is; verschuiving van de omzet; veel publiek dat komt kijken en niet komt kopen. - "De loonkosten gaan omhoog. Om dit te beperken, jong (onervaren) personeel inzetten, maar dit gaat ten koste van de omzet." - "Kleine zelfstandigen/eenmanszaken moeten 7 dagen in de week kunnen werken. Het sociale leven wordt hierdoor voor deze mensen wel erg beperkt." - "Je maakt het voor bezoekers van de stad onduidelijk wanneer de stad een koopzondag heeft als iedereen maar open of dicht is." - "De omzet verschuift, de drukte in de stad wordt minder op de zaterdag doordat er zondagopenstelling is." - "We zijn vermaak voor de mensen, ofwel kijken, kijken en niet kopen. Men weet niet wat ze op zondag moeten doen. Dus winkeltjes kijken is leuk, maar kopen is heel beperkt." Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 15

16 3.3 Draagvlak zondagopenstelling In de binnenstad zijn ondernemers meer tevreden over huidige situatie dan buiten de binnenstad Als het om draagvlak gaat voor wat betreft de huidige situatie komt er onder het totaal aantal ondernemers geen eenduidig beeld naar voren. Een derde van de ondernemers staat positief tegenover de huidige situatie maar een zelfde aandeel ondernemers is hierover negatief gestemd. Daarnaast is een derde neutraal. Wel is er een verschil tussen winkeliers uit de binnenstad en buiten de binnenstad. De binnenstadondernemers zijn iets vaker positief dan negatief. Voor de ondernemers buiten de binnenstad geldt het tegenovergestelde. Tabel 3.8. Hoe staat u tegenover de huidige situatie als het gaat om de koopzondagen in Hoorn? (naar gebied van onderneming) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Positief 38% 18% 32% Neutraal 34% 35% 34% Negatief 27% 47% 34% De ondernemers die (wel eens) open zijn op zondag zijn positiever over de huidige situatie dan de ondernemers die nooit open zijn. Tabel 3.9. Hoe staat u tegenover de huidige situatie als het gaat om de koopzondagen in Hoorn? (naar openstelling van onderneming) WEL (EENS) OPEN OP ZONDAG ALTIJD GESLOTEN OP ZONDAG TOTAAL Positief 39% 19% 32% Neutraal 33% 37% 35% Negatief 28% 44% 34% De meest genoemde redenen van ondernemers die positief zijn, zijn: zestien koopzondagen in de binnenstad per jaar is genoeg; vrijheid voor ondernemers is een voordeel. - "De afspraak elke laatste zondag van de maand is duidelijk naar de consument en dan zijn ook alle winkels tegelijk geopend. Op deze zondagen is er dan ook altijd wat extra's te organiseren voor het winkelend publiek, wat de consument dan ook leuk vindt en doet winkelen in Hoorn. Elke zondag is niet haalbaar en dan krijg je een half gesloten stad en dat zou geen reclame zijn voor Hoorn." - "Door de laatste van de maand aan te houden is het ook duidelijk voor de consument en de ondernemer en wie wil kan zelf beslissen of hij er meer open wil." - "Vrijheid van keuze, geen verplichting. Voor de 1 zal het wel positief zijn, dan moet hij de kans krijgen, voor de ander niet, dan moet daar niet de verplichting zijn." Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 16

17 De meest genoemde redenen van ondernemers die negatief zijn, zijn: de kosten wegen (met name voor kleine zelfstandigen) niet op tegen de baten; kleine zelfstandigen worden door deze maatregel te veel in hun privéleven beperkt. - "Hogere personeelskosten. Voor de speciaalzaak niet op te brengen. Oneerlijke concurrentie met grote supermarkten." - "De omzet omlaag, kosten omhoog." - "De kleine winkelier zoals wij werkt al 6 dagen per week (ma t/m za) en dan ook nog de zondag wordt te veel." 3.4 Openstelling op koopavond Meerderheid ondernemers maakt gebruik van koopavond In de Binnenstad, winkelcentrum De Grote Beer en Hof van Hoorn vindt iedere donderdagavond een koopavond plaats. In Winkelcentra Kersenboogerd en De Huesmolen is de koopavond op de vrijdag. Omdat de zondagopenstelling van invloed zou kunnen zijn op het aantal klanten op koopavond, is ook gevraagd hoe vaak men nog open is op de koopavond. De meerderheid van de ondernemers zegt dan open te zijn. In de binnenstad geldt dit vaker dan voor winkels buiten de binnenstad. Tabel Hoe vaak bent u op koopavond open? (naar gebied onderneming) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL altijd 70% 45% 61% wisselend 12% 6% 10% nooit 18% 49% 29% Op de vraag of het aantal klanten als gevolg van de ruimere mogelijkheden om op zondag open te gaan op koopavond is veranderd weet een derde van de winkeliers geen antwoord te geven. Bijna geen van de ondernemers signaleert een toename in het aantal klanten op koopavond. Volgens een derde daalt het aantal klanten op koopavond. Tabel Is het aantal klanten als gevolg van de ruimere mogelijkheden om op zondag open te gaan op koopavond veranderd? (naar gebied onderneming) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Toegenomen 5% 0% 3% Gelijk gebleven 32% 27% 31% Afgenomen 36% 25% 33% Weet niet 26% 47% 33% Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 17

18 3.5 Draagvlak gezamenlijke koopavond Aantal positief gestemden over gezamenlijke koopavond hoger dan aantal negatief gestemden Ruim twee op de vijf ondernemers staan positief tegenover een gezamenlijke koopavond met andere ondernemers. Drie op de tien is negatief en een vergelijkbaar aandeel heeft hierover geen uitgesproken mening. Binnenstadondernemers zijn positiever dan de overige ondernemers. Tabel Hoe staat u tegenover een gezamenlijke koopavond met andere ondernemers? (naar gebied van onderneming) WINKELS BINNENSTAD WINKELS BUITEN BINNENSTAD TOTAAL Positief 49% 33% 44% Neutraal 30% 26% 29% Negatief 21% 41% 28% De meest genoemde redenen van ondernemers die positief zijn, zijn: met een gezamenlijke koopavond weet de consument waar hij aan toe is; met een gezamenlijke koopavond is het gezelliger in de stad. - "Gezamenlijk is een juiste term, als we met de koopavond stoppen is er weer een stukje verdwenen uit de binnenstad." - "Meer eenheid voor winkelend publiek en gezelliger en veiliger." - "De donderdagavond koopavond bevalt prima! En moeten we zeker handhaven. De beleving in de stad kan nooit geëvenaard worden als de beleving op internet!" Ondernemers die negatief zijn noemen bijna allemaal dezelfde redenen namelijk dat de populariteit van koopavonden afneemt waardoor het aantal klanten en de omzet afneemt. - "De laatste jaren een steeds grotere terugloop in het aantal klanten gezien op de koopavond en daarom heb ik besloten om per 1 januari 2014 niet meer open te zijn op de koopavond. De kosten waren hoger dan de opbrengsten. - "Zolang supermarkten (welke tot de grootste trekkers voor een winkelgebied behoren) de gehele week 's avonds open zijn, is de aantrekkelijkheid voor de consument om op 1 avond in de week te gaan winkelen verdwenen." Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten ondernemersenquête 18

19 4 HOOFDSTUK Uitkomsten inwonersenquête Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten inwonersenquête 19

20 4. Uitkomsten inwonersenquête In dit hoofdstuk staan de uitkomsten van de inwoners centraal. Hoe vaak en waar winkelen inwoners op zondag in Hoorn, is de bezoekfrequentie van winkelen in Hoorn in het afgelopen jaar veranderd, welke effecten worden er van de zondagopenstelling ondervonden en hoe staan zij tegenover voortzetting van de huidige situatie? Deze vragen komen in dit hoofdstuk aan de orde. 4.1 Winkelbezoek op zondag Jongeren winkelen in Hoorn aanzienlijk vaker op zondag dan ouderen. Zeven op de tien inwoners bezochten in het afgelopen jaar op zondag in de gemeente Hoorn een winkel of supermarkt. Er is hierbij wel een groot verschil naar leeftijd. De overgrote meerderheid van de jarigen winkelen op zondag of doen op zondag boodschappen (85 procent). Onder de 65-plussers is dit 40 procent. Een kleine groep van 11 procent heeft in het afgelopen jaar helemaal niet op zondag gewinkeld of boodschappen gedaan. De meest genoemde reden om op zondag winkels te ontwijken is dat men dan geen winkelbehoefte heeft (74 procent) gevolgd door de overtuiging dat winkeliers een vaste vrije dag verdienen (36%). Tabel 4.1. Heeft u in het afgelopen jaar in de gemeente Hoorn op zondag een winkel bezocht en/of boodschappen gedaan? JAAR JAAR JAAR 65-PLUS TOTAAL Winkels en supermarkten 85% 78% 65% 40% 69% Alleen winkels 5% 1% 3% 7% 3% Alleen supermarkten 8% 17% 17% 21% 16% Geen winkel of supermarkt bezocht 2% 4% 15% 31% 11% Helft van de inwoners doet op zondag boodschappen en winkelt daarbij ook recreatief Aan de inwoners die op zondag weleens een winkel bezoeken is gevraagd of het hierbij vooral om recreatief winkelen gaat of om het halen van dagelijkse boodschappen. Voor de helft geldt dat het om beide activiteiten gaat. Een kwart haalt vooral alleen dagelijkse boodschappen en een zelfde aandeel zegt vooral recreatief te winkelen op zondag. Ook hierbij is er een verschil naar leeftijd. De 65-plussers gaan vooral recreatief winkelen op zondag en doen op die dag in veel mindere mate dagelijkse boodschappen. Tabel 4.2. Doet u op zondag vooral dagelijkse boodschappen of gaat u dan juist (recreatief) winkelen? JAAR JAAR JAAR 65-PLUS TOTAAL Dagelijkse boodschappen 30% 27% 22% 14% 25% (Recreatief) winkelen 15% 17% 27% 62% 25% Beide 56% 56% 52% 24% 51% Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten inwonersenquête 20

21 Winkels in de binnenstad en in de Grote Beer trekken op zondag meeste inwoners Ongeveer vier op de tien inwoners winkelen minstens een keer per maand op zondag in de Binnenstad. Dit geldt ook voor wijkwinkelcentrum De Grote Beer. Andere winkelgebieden waar inwoners regelmatig op zondag gaan winkelen zijn: de Huesmolen, woonboulevard Hof van Hoorn, de Korenbloem en de Kersenboogerd. Figuur 4.1 Top 5 van winkelgebieden die inwoners minstens 1 keer per maand in Hoorn op zondag bezoeken 42% 42% Binnenstad Wijkwinkelcentrum De Grote Beer 26% Wijkwinkelcentrum De Huesmolen 21% Woonboulevard Hof van Hoorn 17% Wijkwinkelcentrum De Korenbloem 17% Wijkwinkelcentrum De Kersenboogerd Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Uitkomsten inwonersenquête 21

22 5 HOOFDSTUK Veranderingen in het winkelgedrag Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Veranderingen in het winkelgedrag 22

23 5. Veranderingen in het winkelgedrag Een derde brengt vaker bezoek aan koopzondagen en bezoekt koopavond minder vaak Aan de inwoners is gevraagd of hun winkelgedrag in het afgelopen jaar is veranderd. De grootste veranderingen doen zich voor bij het winkelbezoek op zondag en koopavond. Opvallend is dat het aandeel inwoners dat zegt dat zij afgelopen jaar vaker zijn gaan winkelen op zondag vergelijkbaar is met het aandeel dat minder vaak is gaan winkelen op de koopavond. Uit een nadere analyse blijkt dat het deels om dezelfde groep gaat. Van de inwoners die vaker op zondag winkelen, bezoekt 32% de koopavond minder vaak. Daarnaast wordt duidelijk dat een kwart van de inwoners minder vaak op zondagen in andere plaatsen winkelt. Voor de meesten is het winkelbezoek op doordeweekse dagen in Hoorn onveranderd. Tabel 5.1. Is uw bezoekfrequentie aan winkels op onderstaande dagen of locaties in het afgelopen jaar veranderd? TOEGENOMEN GELIJK GEBLEVEN AFGENOMEN Winkelbezoek op zondag in Hoorn 40% 53% 8% Winkelbezoek op koopavond in Hoorn 4% 58% 38% Winkelbezoek op doordeweekse dagen in Hoorn 8% 81% 11% Winkelbezoek op zondag in andere plaatsen 11% 66% 24% 5.1 Effecten van ruimere zondagopenstelling Meer inwoners zien positieve effecten in plaats van negatieve effecten Zes op de tien inwoners vinden dat de algehele zondagopenstelling positieve effecten voor hen heeft. De meest genoemde voordelen zijn: meer gemak; meer flexibiliteit; meer vrijheid; meer levendigheid en gezelligheid. - "Als je iets vergeten bent in de dagelijkse boodschappen, is het handig dat een supermarkt open is." - "Gemak met name bij de supermarkten. Je hoeft je planning niet meer aan te passen en kunt gaan wanneer je wilt." - "Geen stress van vergeten zaken. Verschuiven naar een droge dag zodat het op de fiets kan." - "Door de week heb ik weinig tijd. Het is daarom prettig te kunnen kiezen uit de zaterdag en de zondag." - "Door de winkelopeningen is op zondag iets drukker en dus ook gezelliger." - "Gezelligheid in de stad, het is er anders maar een saaie boel." Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Veranderingen in het winkelgedrag 23

24 Bijna drie op de tien (28%) inwoners vinden dat de zondagopenstelling ook negatieve effecten met zich meebrengt. De meest genoemde nadelen zijn: onduidelijk welke winkels wanneer open zijn; parkeeroverlast; verstoring van de zondagsrust. - "Koopzondag in de binnenstad is erg onduidelijk. Iedereen mag open zijn maar is het niet. Op sommige zondagen zijn er maar een paar winkels open." - "Ik vind het negatief als je denkt dat het open is en dan blijkt er veel gesloten te zijn." - "Minder parkeergelegenheid in het centrum en overlast in woonstraat" - "Tevens parkeerproblemen, wanneer is er nou vrij parkeren en wanneer niet?" - "Ik hou niet van de drukte bij winkelopenstelling; dat heb je de gehele week al. Erg jammer dat dat ook op zondag zo dreigt te worden." - "Ik wandel graag eens per week door een rustige binnenstad. Dat is nu een stuk minder rustig." 5.2 Draagvlak zondagopenstelling Meerderheid van de inwoners staat positief tegenover de huidige situatie De meerderheid van de inwoners staat positief tegenover de huidige situatie als het gaat om de koopzondagen in Hoorn. Een op de tien staat hier negatief tegenover. De jongvolwassenen (18-34 jarigen) zijn over het algemeen de grootste voorstander van een volledige zondagopenstelling. De 65- plussers hebben minder vaak een uitgesproken mening over de koopzondagen. Toch zijn ouderen ook meer positief dan negatief. Tabel 5.2. Hoe staat u in het algemeen tegenover de huidige situatie als het gaat om de koopzondagen in Hoorn? JAAR JAAR JAAR 65-PLUS TOTAAL Positief 69% 63% 52% 36% 56% Neutraal 25% 30% 36% 43% 33% Negatief 5% 7% 12% 21% 11% 5.3 Draagvlak koopavond Meerderheid inwoners geen uitsproken mening over koopavond Een derde van de inwoners staat positief tegenover de koopavond en één op de tien negatief. Een kleine meerderheid heeft hierover geen uitgesproken mening. Dit geldt het meest voor de 65-plussers. Jongvolwassenen hebben hier wel vaker een oordeel over en deze is overwegend positief. Tabel 5.3. Hoe staat u tegenover de koopavond? JAAR JAAR JAAR 65-PLUS TOTAAL Positief 56% 33% 26% 23% 34% Neutraal 36% 59% 62% 64% 56% Negatief 8% 8% 13% 13% 10% Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Veranderingen in het winkelgedrag 24

25 De meest genoemde redenen onder inwoners die hier positief tegenover staan zijn: voor inwoners die fulltime werken is de koopavond een goed moment om te winkelen; koopavond geeft een prettige sfeer om te winkelen. - "Forenzen zijn meestal niet in staat om voor de reguliere sluitingstijden (18:00 uur) hun inkopen te doen." - "Als je overdag werkt kan je gewoon lekker in de avond winkelen." - "Koopavond is goed voor de leefbaarheid, dit zorgt voor reuring in het gebied." Inwoners die negatief zijn over de koopavond noemen vooral de volgende redenen als reden: niet alle winkels doen mee aan de koopavond; er zijn al veel supermarkten, tuincentra en bouwmarkten op werkdagen tot uur open en/of op zondag; het is beter om op alle werkdagen tot uur open te zijn. - "Helaas gaan er steeds minder winkels open op koopavond." - "Veel winkels zijn op de koopavonden gesloten, er is geen eenheid." - "Ik maak geen gebruik van koopavond. De supermarkten zijn al tot uur open. - "Dit moet afgeschaft worden. Steeds meer winkels ruilen de koopavond in voor een zondagmiddag openstelling." Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Veranderingen in het winkelgedrag 25

26 1 BIJLAGE Afbakening doelgroep ondernemers Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Bijlage 1 26

27 Bijlage 1. Afbakening doelgroep ondernemers De volgende categorieën van ondernemingen vallen in dit onderzoek binnen de doelgroep Vervaardiging van brood en vers banketbakkerswerk 4711 Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assortiment voedings- en genotmiddelen Warenhuizen Winkels met een algemeen assortiment non-food (geen warenhuizen) 4721 Winkels in aardappelen, groenten en fruit Winkels in vlees en vleeswaren Winkels in wild en gevogelte 4723 Winkels in vis Winkels in brood en banket Winkels in chocolade en suikerwerk 4725 Winkels in dranken 4726 Winkels in tabaksproducten Winkels in kaas Winkels in natuurvoeding en reformartikelen Winkels in buitenlandse voedingsmiddelen Gespecialiseerde winkels in overige voedings- en genotmiddelen n.e.g Winkels in computers, randapparatuur en software 4742 Winkels in telecommunicatieapparatuur Winkels in audio- en videoapparatuur Winkels in een algemeen assortiment van wit- en bruingoed Winkels in kledingsstoffen Winkels in huishoudtextiel Winkels in breiwol, handwerken en fournituren Winkels in ijzerwaren en gereedschappen Winkels in verf, verfwaren en behang Winkels in houten bouw- en tuinmaterialen Winkels in tegels Winkels in keukens Winkels in parket-, laminaat- en kurkvloeren Winkels gespecialiseerd in overige doe-het-zelfartikelen Bouwmarkten en andere winkels in bouwmaterialen algemeen assortiment 4753 Winkels in vloerbedekking en gordijnen Winkels in witgoed Winkels in naai- en breimachines Winkels in overige elektrische huishoudelijke apparatuur Winkels in onderdelen voor elektrische huishoudelijke apparatuur Winkels in meubels Winkels in verlichtingsartikelen Winkels in artikelen voor woninginrichting algemeen assortiment Winkels in muziekinstrumenten Winkels in glas-, porselein- en aardewerk Winkels gespecialiseerd in overige huishoudelijke artikelen n.e.g Winkels in huishoudelijke artikelen algemeen assortiment 4761 Winkels in boeken Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Bijlage 1 27

28 4762 Winkels in kranten, tijdschriften en kantoorbehoeften 4763 Winkels in audio- en video-opnamen Winkels in fietsen en bromfietsen Winkels in watersportartikelen Winkels in sportartikelen (geen watersport) Winkels in kampeerartikelen (geen caravans) 4765 Winkels in speelgoed Winkels in herenkleding Winkels in dameskleding Winkels in bovenkleding en mode-artikelen (algemeen assortiment) Winkels in baby- en kinderkleding Winkels in babyartikelen algemeen assortiment Winkels in onderkleding, foundations e.d Winkels in mode-artikelen Textielsupermarkten Winkels in schoenen Winkels in lederwaren en reisartikelen Winkels in drogisterij-artikelen Winkels in medische en orthopedische artikelen 4775 Winkels in parfums en cosmetica Winkels in bloemen en planten, zaden en tuinbenodigdheden Tuincentra Winkels in dieren, dierbenodigdheden en hengelsportartikelen 4777 Winkels in juweliersartikelen en uurwerken Winkels in fotografische artikelen Winkels in optische artikelen Winkels in schilderijen, lijsten, prenten, kunstvoorwerpen en religieuze artikelen Winkels gespecialiseerd in overige artikelen n.e.g Winkels in antiek Winkels in tweedehands kleding Winkels in tweedehands goederen (geen kleding) Cafetaria's, lunchrooms, snackbars, ijssalons, eetkramen e.d Reisbemiddeling 7912 Reisorganisatie 7990 Informatieverstrekking op het gebied van toerisme en reserveringsbureaus 9511 Reparatie van computers en randapparatuur 9512 Reparatie van communicatieapparatuur 9521 Reparatie van consumentenelektronica (geen computers) 9522 Reparatie van elektrische huishoudelijke apparaten 9523 Reparatie van schoenen en lederwaren 9524 Reparatie en stoffering van meubels 9525 Reparatie van uurwerken en juweliersartikelen 9529 Reparatie van overige consumentenartikelen Wasserijen en linnenverhuur Haarverzorging Schoonheidsverzorging, visagie, pedicures en manicures Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Bijlage 1 28

29 2 BIJLAGE Achtergrondkenmerken ondernemers Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Bijlage 2 29

30 Bijlage 2. Achtergrondkenmerken ondernemers CATEGORIE ONDERNEMING Supermarkt 3% Cafetaria, lunchroom, snackbar, ijssalon of eetkraam 9% Overig dagelijkse detailhandel (levensmiddelen zoals groenten, vlees, brood, kaas) 6% Slijterij of tabakszaak 1% Mode en luxe (zoals kleding, schoenen, juweliersartikelen, opticien) 29% Vrijetijdsartikelen (zoals sportartikelen, boeken, speelgoed, reisartikelen/reisbureau) 7% In en om het huis (zoals woninginrichting, keukens, huishoudelijke artikelen, elektronica, doe-het-zelf, bloemen) 19% Fietsen en fietsaccessoires 1% Schoenenmaker / kledingreparatie 3% Warenhuis 1% Drogisterij 2% Kapper /schoonheidssalon 4% Anders 15% AANTAL MEDEWERKERS 1 medewerker 17% 2 t/m 4 medewerkers 39% 5 t/m 9 medewerkers 25% 10 medewerkers of meer 18% Evaluatie Zondagopenstelling Detailhandel Bijlage 2 30