PROTOCOL VROEDKUNDE BLOEDAFNAME BIJ NEONATUS

Transcriptie

1 Bloedafname bij de neonatus Linda Colman Basisbenodigdheden gerief voor handhygiëne ontsmettingsmiddel (voorafgaand aan afname voor metabole screening: geen alcohol gebruiken!) + gaasjes (of deppers, of pur-zellin celstofdoekje) nierbekken labo-aanvraag (afh. van onderzoek), etiket(ten) (afh. van onderzoek) kleefpleisterverbandje (vb. Hansapor), naaldcontainer, beschutting Specifieke benodigdheden lancet + kaartje ter opsporing van metabole ziekten (werkwijze: zie Begeleiding van de gezonde neonatus tijdens het normale kraambed, 1 j. Vroedkunde) of lancet + capillair buisje + (magneet, afdekdopjes, ijzerstaafjes: indien de bloedgaswaarden moeten bepaald worden) of lancet + microvette + (al of niet een capillair buisje) of lancet + teststrip + glucometer (glycemiebepaling) (werkwijze: zie Begeleiding van de gezonde neonatus tijdens het normale kraambed, 1 j. Vroedkunde) Capillaire bloedafname d.m.v. capillair buisje voor bloedgaswaarden Werkwijze: - gegevens verzamelen, handhygiëne, materiaal nemen en voorbereiden - (al of niet) de prikplaats ontsmetten of zuiver maken, de huid aanprikken - capillair buisje tegen de bloeddruppel houden (niet tegen de huid), gebruik maken van de zwaartekracht (buisje hellen). Terwijl de druppel afdruipt: het capillaire buisje er tegenhouden. Er mag (mogen) zich geen luchtbel(len) in het capillaire buisje (indien voor bloedgassenbepaling = Astrup) tussen de verschillende bloeddruppels voordoen. Indien wel lucht: buisje wat naar beneden houden en luchtbel terughevelen. Voorkómen van een luchtbel: na de opname van een bloeddruppel de wijsvinger tegen het vrije uiteinde van het capillaire buisje houden en afsluiten, herstuwen, opvanguiteinde tegen de nieuwe bloeddruppel houden en wijsvinger lossen, buisje hevelen en druppel opvangen - capillair buisje vullen met bloed tot ± 1cm van uiteinde - afsluiten langs opvangkant (deze actie is niet nodig als de ph-meting op dienst kan gebeuren) - ijzerstaafje in het capillaire buisje brengen - uiteinde sluiten - bloed mengen (onstolbaar houden) door met een magneet over het buisje heen en weer te bewegen (opletten voor breken!!!) - prikplaats na-ontsmetten, drogen,afdekken met een steriel kleefpleisterverbandje - rapporteren en het bloedstaal (eventueel op cold pack ) onmiddellijk naar het laboratorium brengen!!! 1

2 Capill. bloedafname d.m.v. microvette/microtainer/capiject Werkwijze: - gegevens verzamelen, handhygiëne, materiaal nemen en voorbereiden - (al of niet) de prikplaats ontsmetten of zuiver maken - huid aanprikken - microvette tegen de bloeddruppel houden en opvangen - microvette vullen met bloed tot gewenste hoeveelheid (voor bepaalde onderzoeken: regelmatig buisje zwenken om de onstolbaarheid van het bloed te behouden) - microvette afsluiten (eerst t.h.v. de opvangkant) en in houder plaatsen - rapporteren - microvette met etiket identificeren en met lab.-aanvraag naar laboratorium brengen Nota: Men kan ook een capillaire bloedafname doen door gebruik te maken van een capillair buisje en de inhoud van het buisje nadien in een microvette doen maar vlotte afname is hier noodzakelijk om stolling te voorkomen. De venapunctie Wordt gebruikt wanneer de bloedonderzoeken niet op capillair bloed kunnen gebeuren. Punctieplaatsen Mogelijke punktieplaatsen zijn: Methodes - de handrug (meest gebruikte plaats) - de elleboogplooi (vena mediana, vena basilica, vena cephalica) (zoveel mogelijk deze venae sparen) - de onderarm (vena cephalica, vena antebrachialis) - de voetrug - de enkel - de schedelvenen Open systeem of druppelmethode: met behulp van een gewone bloedpunctienaald Benodigdheden - ontsmettingsstof + deppers (pur-zellin celstofdoekjes of gaasjes) + gerief voor handhygiëne - naald voor venapunctie (eventueel aanzetstuk v.d. naald tegenovergesteld aan de naaldopening omgebogen of eventueel afgebroken) - kleefpleisterverbandje - bloedtubes + bloedbuisjesstatief - naaldcontainer + nierbekken, aanvraagformulier + etiket(ten) - beschutting 2

3 Werkwijze - gegevens verzamelen - voorbereiding: zie het plaatsen van een venoclyse + aandachtspunten - benodigdheden liggen klaar binnen bereik en zijn voorbereid - geschikte vene zoeken (scheren?) door stuwen, handen ontsmetten - aan te prikken plaats ontsmetten - bloedvat aanprikken - bloeddruppels laten vallen in bloedbuisjes (20 dr. bloed = 1cc) tot de gewenste (enkel minimale) hoeveelheid, buisje afsluiten - naald uittrekken, drukken op de insteekplaats nà het verwijderen van de punctienaald - prikplaats evalueren, kleefpleisterverbandje (dit liefst niet aanbrengen t.h.v. de elleboogsvene wegens scherpe randen) opbrengen - rapporteren - bloedstalen identificeren en naar laboratorium brengen met aanvraag Notapunten: - een mogelijkheid om de verschillende bloedbuisjes stabiel te zetten zodat verspilling van bloed of omkippen vermeden wordt - bij gebruik van een vleugelnaaldje bij zeer dunne venen kan de leiding eventueel ingekort worden (met steriele schaar) - men werkt steeds met twee personen (afhankelijk van de aanprikplaats) - men legt de baby op een kussen zonder opstaande randen - de bloedtubes met anticoagulans onmiddellijk kantelen - men weegt de aanwezigheid van ouders steeds af - de bloedafname via een aanwezige catheter langs waar infuus-therapie wordt toegepast, wordt vermeden wegens kans op menging met infuusvloeistof - moeilijkheidsgraad bij kindjes: aders vaak nauwelijks of moeilijk zichtbaar aders zijn dunner en brozer het kind beweegt of verzet zich tegen de punctie/immobilisatie Dus kiest men met zorg de punctieplaats!!! - voorbeelden : punktie t.h.v. een schedelvene: het kind op de rug leggen, hoofdje zijdelings gedraaid stuwen door met de duim op het gekozen bloedvat te drukken punktie t.h.v. handrug, onderarm, elleboogplooi of voet hand, arm of voet immobiliseren stuwen met de hand, boven de plaats van de punctie 3

4 Gesloten bloedafnamesysteem: met vacutainer, naald en adaptor Zie LE Begeleiding van de normale zwangerschap, 1 j. Vroedkunde Alternatieve mogelijkheden bij het gesloten bloedafnamesysteem zijn : - lueradaptor + vleugelnaald (bij broze en dunne venen) - lueradaptor + gewone venapunctienaald (men kan altijd overgaan op de druppelmethode bij collaberende venen) - lueradaptor + catheter (wanneer terzelfdertijd een infuus moet aangelegd worden) - microtube/houder Nota: deze methode wordt bij neonati zelden tot nooit toegepast wegens het gevaar voor het platvallen van de vene o.i.v. de luchtledigheid. 4

5 Intraveneuse bloedafname voor haemocultuur Definitie Intraveneuse bloedafname voor het opsporen van kiemen in de bloedbaan. Benodigdheden - materiaal voor handhygiëne, voor ontsmetten van de handen - materiaal voor het ontsmetten van de huid t.h.v. de prikplaats - intraveneuse of sub-cutane naald = open druppelsysteem/spuit van 2cc met fijn punctienaaldje = gesloten systeem - spuit van 2cc + intradermaal naaldje - bloedkweekflesje(s) (zijn voorzien van een etiket) (opgelet i.v.m. de werkwijze: aanpassing is nodig of de sluiting al of niet schroefdopjes zijn) - kleefpleisterverbandje, nierbekken - beschutting, lab.-aanvraag, naaldcontainer - steriel veldje en st. handschoenen, mond- en neusmasker Werkwijze: open druppelsysteem - gegevens verzamelen, handhygiëne uitvoeren, materiaal verzamelen, handhygiëne, dienstgebonden: masker en steriele handschoenen - materiaal voorbereiden: ID-naald op de spuit monteren, stamper uit de spuit verwijderen maar steriel bewaren - beschutting plaatsen, vene zoeken - wassen en ontsmetten van de handen - goed nat-ontsmetten van de prikplaats (60") en laten drogen (± 2 min) - beschermdop van het haemocultuurflesje vrijmaken: gummidop niet aanraken!!! - ontsmetten van de vingertoppen of steriele handschoenen aantrekken - vene aanprikken - bloeddruppels laten vallen in de cilinder van de spuit van 2cc (stamper is verwijderd geworden en steriel bewaard) waarop de gemonteerde ID-naald met haar beschermhuls aanwezig is - 2 vroedvrouw / kinderverpleegkundige werkt de baby verder af - intradermale naald ontdoen van haar beschermhuls - gummidop aanprikken = bloed zuigt spontaan aan in het flesje (of men kan met de steriel bewaarde stamper het bloed in het flesje spuiten let op (!!!): geen lucht inspuiten = tijdig naald uit flesje trekken!!!) - flesje(s) zachtjes schudden om stolsels te vermijden - bloedkweekflesje identificeren en onmiddellijk naar het lab. bacteriologie (met lab.-formulier) brengen 5

6 Werkwijze: gesloten systeem - bloed zachtjes aanzuigen in spuit van 2cc na aanprikken met een fijne punctienaald - bloed in bloedkweekflesje spuiten (eerst in het aeroob flesje) Nota: deze methode wordt bij neonati zelden tot nooit toegepast wegens het gevaar voor het platvallen van de vene o.i.v. de luchtledigheid. Werkwijze via een arteriële lijn - zie techniek van de bloedafname via een arteriële catheter: steriliteit behouden!!! Notapunten - hoeveelheid bloed per bloedkweekflesje: min. 1cc (op NICU volstaat 1ml bloed dat verdeeld wordt over 2 cultuurbodems), liefst 2cc, max. 4cc - gegevens op het bloedkweekflesje: naam en voornaam van de baby, couveusenummer of nummer van het bedje, datum en uur van bloedafname, t baby, aanduiden of de baby antibiotica krijgt + benaming - indien men bij het vrijmaken van de gummidop deze had aangeraakt, dan moet men de gummidop ontsmetten met alcohol 70 (30" laten drogen) - afnameprocedure is afhankelijk van dokter tot dokter en van dienst tot dienst 6