Projectdefinitie Het Steen in Antwerpen, België

Transcriptie

1 Het Steen in Antwerpen, België 25 juni 2012 AG VESPA Autonoom gemeentebedrijf Generaal Lemanstraat Antwerpen tel: fax: BE IBAN BE

2 Inhoudstafel ALGEMEEN Doel van de projectdefinitie Opdracht Opdrachtgever Aanleiding van het bouwproject Ligging... 5 Voorwerp van de opdracht Situering Bestaande toestand Geschiedenis Bescherming Erfdienstbaarheid... 9 Randvoorwaarden Stedenbouwkundige randvoorwaarden Randvoorwaarden inventaris bouwkundig erfgoed Openbaar domein en Waterkering Programma van eisen Basis programma van eisen Gebruikers Fasering Technische eisen Veiligheid en gezondheid Toegankelijkheid Energieprestatieregelgeving Waterhuishouding en riolering Nutsvoorzieningen Stabiliteit Akoestiek Daglichttoetreding en verlichting Opdracht architect Financieel Raming bouwkost Premies Erelonen Praktisch Contactgegevens Planning Beoordelingscommissie Bijlagen /2

3 1 ALGEMEEN 1.1 Doel van de projectdefinitie De projectdefinitie is een document waarin de Opdrachtgever zijn ambities en verwachtingen formuleert voor het bouwproject. Het doel van de projectdefinitie is om de ontwerper een zo volledig mogelijk dossier te overhandigen dat een zicht biedt op de opdracht, de omgeving, de gebruiker en haar noden, de ruimtelijke relaties, het vooropgestelde kwaliteitsniveau dat men wenst te halen, het programma van eisen, Ze fungeert als basis voor de beoordeling van de ontwerpvoorstellen, de kwaliteitsbewaking tijdens de uitvoeringsfase, de omkadering van het ontwerpproces. Tegelijk is het een referentiekader dat het proces bij realisatie van een project aflijnt en stuurt vanuit een geïntegreerde visie op het project. Het is het kader waaraan het project doorheen het proces kan afgetoetst worden. 1.2 Opdracht De opdracht betreft de renovatie, restauratie en herbestemming van Het Steen, beschermd monument gelegen Jordaenskaai 4 / Steenplein 1 te 2000 Antwerpen. De opdrachtgever verleent: - een volledige architectenopdracht - een volledige ingenieursopdracht stabiliteit - een volledige opdracht technieken - een volledige opdracht energiedeskundige - een volledige opdracht akoestiek - een volledige opdracht restauratie - indien noodzakelijk meer uitgebreid bouwhistorisch, bouwarcheologisch, materieeltechnisch en/of bouwfysisch onderzoek - de studie van een individuele bescherming tegen overstromingen van het gebouw - een studie van de binneninrichting, inclusief vast meubilair (excl. los meubilair) Al deze taken worden uitgebreid toegelicht in de architectenovereenkomst, die als bijlage toegevoegd wordt aan het bestek. 1.3 Opdrachtgever AG VESPA, het Autonoom Gemeentebedrijf Vastgoed en Stadsprojecten Antwerpen treedt voor deze opdracht op als gedelegeerd bouwheer. Als bouwheer zal AG VESPA er over waken dat alle uitgangspunten van het project zoals vermeld in de projectdefinitie en haar bijlagen gedurende het hele proces steeds voor ogen zullen gehouden worden. AG VESPA is een publiek bedrijf dat creatief, gedreven en kosten effectief onderneemt en dat in zijn werk kwaliteit en duurzaamheid vooropstelt. 3/3

4 1.4 Aanleiding van het bouwproject In oktober 2007 besliste het schepencollege van de stad Antwerpen goedkeuring te geven omtrent de timing van de sluiting van het Nationaal Scheepvaartmuseum (dat in het topmonument Het Steen gehuisvest was) en de verhuis van de collectie naar het op dat ogenblik nog te finaliseren Museum Aan de Stroom. In het jeugdbeleidsplan werd opgenomen dat de jeugddienst bij de geplande herbestemming van Het Steen de taak krijgt toebedeeld om in dit monument een kindvriendelijke invulling op poten te zetten. In september 2009 besliste het schepencollege om een bouwhistorisch onderzoek van Het Steen te laten uitvoeren, teneinde de stad een bouw- en cultuurhistorisch kader te bieden waarbinnen een nieuw programma gericht op kinderen voor Het Steen kan ontwikkeld worden. In het Masterplan Scheldekaaien, op 9 juli 2010 door het schepencollege goedgekeurd, wordt een gepaste herbestemming van Het Steen vooropgesteld, binnen een totaalaanpak van de heraanleg van het openbaar domein en de waterkering en herbestemming van het waardevolle patrimonium op de Scheldekaaien (Loodswezen, Noorderterras, Het Steen, Hangars, ). Nieuwe bestemmingen hebben een publiek karakter en zijn gericht op een breed doelpubliek en moeten een meerwaarde betekenen voor de erfgoedwaarde. Het masterplan voorziet in de verplaatsing van de waterkering naar de Schelde toe, zodat het gebouw en het aanliggende Steenplein binnendijks komt te staan, en in niet langer in buitendijks overstromingsgebied. Op 12 maart 2011 keurde het college de richtinggevende indeling voor Het Steen, zoals voorgesteld door bureau Praet-Verlinden goed. Het historische gedeelte - de burcht - krijgt een educatieve erfgoed invulling, gericht op een breed doelpubliek. De burcht zal zo leeg mogelijk gehouden worden om de nadruk op het monument zelf te leggen. Als bezoeker loop je door de burcht en leer je op die manier de geschiedenis van het gebouw kennen. Thematisch kan er inhoud opgeladen worden om de wandeling door het gebouw te versterken, bijvoorbeeld over de rechttrekking van de Schelde. De zalen in het jaren 50 gedeelte (-1, gelijkvloers en +1) worden ingezet voor workshops en projecten gericht op kinderen en gezinnen. Flankerend aan deze twee delen, wordt horeca voorzien in een deel van het jaren 50 gedeelte (-1 = Scheldeniveau), namelijk de vroegere depot en het bootatelier van Het Steen. Tijdelijke invullingen van Het Steen, zoals voor Antwerpen Europese Jongerenhoofdstad of naar aanleiding van Feest in t Stad kunnen reeds in dezelfde filosofie (gedeeltelijk) invulling geven aan de hierboven beschreven herbestemming. Ook de huidige ingebruikname van Het Steen met workshops en projecten gericht op kinderen en gezinnen door HetPaleis kadert hierin. AG VESPA werd door de stedelijke jeugddienst belast met de taak over te gaan tot een grondige renovatie en restauratie met het oog op bovengenoemde herbestemming. Hierbij wordt gestreefd naar de nodige zorg voor het bestaande erfgoed, maar met oog op een eigentijdse invulling en aangepast aan de huidige en toekomstige noden en behoeften van de gebruikers. 4/4

5 1.5 Ligging Adres: Jordaenskaai 4 (volgens kadastrale legger) / Steenplein 1 (loket ruimtelijke ordening) 2000 Antwerpen België Kadastrale gegevens: Antwerpen, Afdeling 01, sectie A, perceelnummer 1636C (B in oude documenten). Kadastrale oppervlakte: m² 5/5

6 2 Voorwerp van de opdracht Er wordt verwezen naar de Bouwhistorische en bouwfysische bestandopname en ontwerpend onderzoek van Het Steen, dd. 20 juni 2010, welke werd opgemaakt door architectenbureau Praet-Verlinden. 2.1 Situering Het monument is gelegen langs de Scheldekaaien. Niet enkele het monument zelf, een icoon met internationale uitstraling, maar ook een hele zone rond de burcht is beschermd. 6/6

7 2.2 Bestaande toestand Gebouwdelen Beschrijving gevels Beschrijving specifieke interieurelementen Beschrijving huidige conditie gebouw Bovenstaande items werden uitgebreid opgenomen in de delen bouwhistorische en bouwfysische bestandopname van de studie opgemaakt door Praet-Verlinden. 2.3 Geschiedenis De uitgebreide geschiedenis is terug te vinden in het deel bouwhistorisch onderzoek van de studie opgemaakt door architectenbureau Praet-Verlinden. 2.4 Bescherming De erfgoedwaarde van het Steen wordt vandaag zeer hoog ingeschat en wordt bestendigd in de waardering als beschermd monument. Architectuurhistorisch is deze burcht één van de oudste stenen relicten in het huidige Vlaanderen en een echt symboolgebouw. De mengeling van architectuurstijlen door de eeuwen heen maakt van het gebouw een bijzonder geheel. Bij de waardebepaling kan algemeen gesteld worden dat alle verschillende bouwfases waardevol zijn omdat zij eenvoudigweg een weergave zijn van de geschiedenis van het gebouw, dat bijgevolg ook in zijn totaliteit dient behouden te worden. Uit de databank beschermd erfgoed ( blijkt dat Het Steen beschermd is middels het Koninklijk Besluit van 6 februari /7

8 Een zone rondom Het Steen (de zogenaamde burchtzone) is beschermd middels het Ministerieel Besluit van 16 juni Uit archonet.be, link 8/8

9 2.5 Erfdienstbaarheid Het perceel grenst volledig aan openbaar domein, behalve voor een klein stukje aan perceel Antwerpen, Afdeling 01, sectie A, perceelnummer C dat dan weer grenst aan het perceel Antwerpen, Afdeling 01, sectie A, perceelnummer B (het promenadedek naar het Noorderterras). Er zijn geen erfdienstbaarheden gekend. Momenteel is er een publieke doorgang langs de helling van Het Steen richting het promenadedek naar het Noorderterras. Deze doorgang dient behouden te worden en betreft ons inziens een recht van doorgang. Kadasterplan 9/9

10 3 Randvoorwaarden Het ontwerp en de uitwerking ervan zal in nauw overleg dienen te worden afgetoetst op het vlak van stedenbouwkundige randvoorwaarden met: de dienst vergunningen van de Stad Antwerpen en het Agentschap Ruimtelijke Ordening van Vlaanderen (R&E) en op vlak van monumentenzorg en onroerend erfgoed met: de dienst Monumentenzorg van de stad Antwerpen en het Agentschap Onroerend Erfgoed van Vlaanderen (R&E) Zulk overleg gebeurt nooit zonder medeweten en goedkeuring van AG VESPA. 3.1 Stedenbouwkundige randvoorwaarden In de volgende artikels worden de op dit moment gekende stedenbouwkundige randvoorwaarden beschreven. Voor meer specifieke stedenbouwkundige randvoorwaarden kan men contact op nemen met de dienst vergunningen van de Stad Antwerpen, contactpersoon: Katrien Baccaert - Consultent Architectuur Tel katrien.baccaert@stad.antwerpen.be Gewestplan Het bouwblok is volgens het gewestplan in zijn geheel gelegen in een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen. Het gebied is begrensd door de Schelde, een oeverstrook met bijzondere bestemming (de Scheldekaaien) en woongebied met culturele, historische en/of esthetische waarde. In dit gebied, en ongetwijfeld ook voor Het Steen geldt de wenselijkheid van behoud. 10 / 10

11 3.1.2 Bijzonder plan van aanleg (BPA) Er is geen specifiek BPA van toepassing op het perceel zelf Ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Er is geen specifiek RUP van toepassing op het perceel zelf Bouwcode De stedenbouwkundige verordening Bouwcode van de stad Antwerpen is van toepassing. Ze bevat voorschriften die van toepassing zijn op alle constructies en bouwwerken op het grondgebied Antwerpen. Weblink stedenbouwkundige verordening Bouwcode: ning/bouwcode_finaal_web.pdf Op zijn andere van toepassing zijnde verordeningen te vinden. 3.2 Randvoorwaarden inventaris bouwkundig erfgoed Voor meer specifieke randvoorwaarden op het vlak van monumentenzorg en onroerend erfgoed kan men contact op nemen met de dienst Monumentenzorg van de stad Antwerpen, contactpersoon: Johan Veeckman Adjunct Coördinator Monumentenzorg Tel johan.veeckman@stad.antwerpen.be Het gebouw is opgenomen in de door de Administrateur-Generaal op 9 november 2011 vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Voor beschermde monumenten gelden alle juridische bepalingen uit het monumentendecreet. Ten gunste van gebouwen uit de vastgestelde inventaris gelden er binnen het onroerend erfgoedbeleid, alsook het stedenbouwkundig, woon- en energieprestatiebeleid een aantal uitzonderingsmaatregelen met als doel dit bouwkundig erfgoed zoveel mogelijk te vrijwaren. De volgende twee van de 4 wettelijke rechtsgevolgen zijn hier van toepassing: Er mag worden afgeweken van de normen rond energieprestatie en binnenklimaat, als dat nodig is om de erfgoedwaarde van het pand in stand te houden. Dit wordt beschreven in het decreet van 8 mei 2009 houdende de algemene bepalingen betreffende het energiebeleid en bepalingen over het energiebeleid (in werking getreden op 1 januari 2011); Indien je een gebouw of gebouwdeel uit de vastgestelde lijst wilt afbreken, heb je een stedenbouwkundige vergunning nodig. De aanvrager van de sloopvergunning moet een extra exemplaar van het dossier met bijkomend fotomateriaal indienen. De gemeente kan de sloopvergunning alleen uitreiken, nadat zij advies heeft gevraagd over de erfgoedwaarde van het gebouw. Dit wordt beschreven in het Besluit van de Vlaamse Regering van 28 mei 2004 betreffende de dossiersamenstelling van de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning, art. 4 en 8 en 17 en 20, 6. Besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 tot aanwijzing van de instanties die over een vergunningsaanvraag advies verlenen art. 1, 1, g. 11 / 11

12 Bouwhistorische studie Er werd een bouwhistorische studie opgemaakt van dit pand. Deze studie laat toe het gebouw en haar geschiedenis beter te begrijpen en te kennen. Waardeoordeel In de bouwhistorische studie wordt een waardeoordeel opgemaakt van het gebouw en haar elementen. De monumentale en bouwhistorische waarden van het gebouw worden vastgelegd en bepaald. Het Steen, het oudste gebouw van Antwerpen, is een van de belangrijkste stenen relicten in het huidige Vlaanderen, een icoon met internationale uitstraling. Er wordt bij de opmaak van de conceptvisie gevraagd hiermee rekening te houden. Ontwerpvisie Het maximaal behoud van de authenticiteit van het gebouw is essentieel. De waardevolle onderdelen van het gebouwengeheel worden behouden en in het geheel geïntegreerd. Historiseren en imitatie van bepaalde architecturale stijlen uit het verleden is niet toegelaten. Elke nieuwe ingreep, uitbreiding of toevoeging moet duidelijk afleesbaar zijn en, voor zover technisch mogelijk, omkeerbaar. Bij de bouwaanvraag voor de renovatie en/of functiewijziging van het gebouwgeheel zal een inventaris worden bijgevoegd die de waardevolle elementen van het gebouw opsomt en bespreekt. De architect zal eveneens een bestemmings- en verantwoordingsnota bijvoegen, die de herbestemming en de wijze van integratie in het bestaand historisch waardevol gebouw beschrijft. 3.3 Openbaar domein en Waterkering In het Masterplan Scheldekaaien, opgemaakt door AG Stadsplanning Antwerpen en Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z), een Agentschap van het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse Overheid, vormt het ruimtelijk kader voor de toekomstige heraanleg van het openbare domein door AG Stadsplanning Antwerpen en de aanpassingen van de waterkering door W&Z. Volgens de actuele planning wordt de heraanleg (openbaar domein én waterkering) van het deelgebied tussen het Loodswezen en het Zuiderterras ten vroegste vanaf 2019 gerealiseerd. De geplande nieuwe waterkering loopt evenwijdig met de Schelde op ongeveer 10 meter achter de Blauwe Steen. De kaaizone, tussen de 10 meter aanmeerzone en de gebouwen langs de kaaiweg, komen daardoor in binnendijks gebied te liggen, en dus niet langer in overstromingsgebied. Het Masterplan Scheldekaaien heeft de ambitie om in dit deelgebied te werken met een mobiele waterkering, indien dit technisch en financieel haalbaar is. Hiervoor zal door Waterwegen en Zeekanaal NV, in overleg met de stad een onderzoek worden opgestart. De datum van dit onderzoek is nog niet gekend. Met Waterwegen en Zeekanaal NV werd afgesproken dat de maximale lengte van de inzetbare mobiele waterkering 850m is en elke mobiele waterkering een vast deel van 80cm hoog heeft ( winterdijk ). Het Steen staat deels in de 10meter aanmeerzone. Om te vermijden dat er een waterkeringsmuur of waterkeringsdijk (ca. 2,25 hoog), of een mobiele kering met winterdijk in de smalle zone tussen Schelde en Het Steen komt te staan en daardoor de relatie 12 / 12

13 tussen het monument en de rivier verstoort, stelt het masterplan voor om een deel van Het Steen zelf als waterkering te laten fungeren. Dit betekent dat een deel van de gevel van Het Steen dienst zal doen als waterkering (hoogte 9,25m TAW), in een continue lijn aansluitend op de aanliggende mobiele keringen. Waterwegen en Zeekanaal nv (W&Z) zal voorafgaand aan de heraanleg van dit deel van de Scheldekaaien een studie uitwerken die de mogelijkheden onderzoekt van het integreren van een waterkering in nieuwe en bestaande gebouwen (in het algemeen), én een studie naar de haalbaarheid van met gebruik van mobiele keringen. Deze onderzoeken werden nog niet opgestart.. De heraanleg is ten vroegste vanaf 2019 gepland. Er wordt daarom best rekening gehouden met: - het feit dat Het Steen nu, en minimaal nog tot 2019, in overstromingsgebied staat; het verdient de aanbeveling om hiervoor de nodige beschermingsmaatregelen te voorzien, zoals bv een individuele bescherming van het gebouw tegen overstromingen - het feit dat op termijn het gebouw binnendijks zal komen te liggen, waarbij een deel van het gebouw zal dienst doen als waterkering. Tenslotte wordt er best ook rekening gehouden met de geplande werken aan het openbaar domein. De geplande werken aan Het Steen en het openbaar domein bieden beiden kansen om de relatie tussen het gebouw en het omliggende openbaar domein te versterken, wat zowel het gebruik van Het Steen als de beleving en het gebruik van het Steenplein zal te goede komen. Momenteel zijn er nog geen concrete plannen voor de heraanleg van het openbaar domein van dit deelgebied uitgewerkt, behalve het Masterplan Scheldekaaien. Op basis van het Masterplan Scheldekaaien en de plannen voor de aanliggende deelgebieden (Rijnkaai Zuid, Sint-Andries en Zuid) kan met AG Stadsplanning Antwerpen worden overlegd over de afstemming tussen gebouw en openbaar domein. Verdere informatie omtrent het Masterplan Scheldekaaien en de studie(s) van W&Z zijn te bekomen bij AG STAN, contactpersoon: Philippe Teughels - AG STAN programmaleider Scheldekaaien Tel philippe.teughels@stadsplanning.antwerpen.be 13 / 13

14 Uit het Masterplan Scheldekaaien, 14 / 14

15 4 Programma van eisen 4.1 Basis programma van eisen AG VESPA heeft van de stedelijke jeugddienst van de stad opdracht gekregen over te gaan tot volledige renovatie, restauratie en herbestemming van Het Steen, dit binnen de krijtlijnen van het ontwerpend onderzoek opgenomen in de Bouwhistorische en bouwfysische bestandopname en ontwerpend onderzoek van Het Steen, dd. 20 juni 2010, opgemaakt door architectenbureau Praet-Verlinden. Hierbij dient te worden gestreefd naar de nodige zorg voor het bestaande erfgoed, maar met oog op een eigentijdse invulling en aangepast aan de huidige en toekomstige noden en behoeften van de gebruikers. Er worden 3 functies gedefinieerd: a) Kindvriendelijke erfgoedbeleving waarbij kinderen (6-12 jaar) de geschiedenis van de stad en van Het Steen kunnen beleven, al dan niet in schoolverband, vertrekkende van 2 zalen in het 20ste-eeuw se gedeelte, uitstralend naar de rest van het monument. De zalen in het jaren 50 gedeelte (-1, gelijkvloers en +1) zullen worden ingezet voor workshops en projecten gericht op kinderen en gezinnen. b) Erfgoedbeleving voor iedereen (jong en oud, inwoners van de stad en toeristen), dit voornamelijk in de Middeleeuws gedeelte. Het betreft geen museum, maar eerder de beleving van het gebouw wordt vooropgesteld. Naar restauratie kan het voldoende zijn om dit deel in zijn eer te herstellen en als leeg gebouw te bekijken. De dienst Jeugd (of een externe partner) kan dan in een nog te bepalen, al dan niet tijdelijke, invulling voorzien. c) Op Scheldeniveau wordt een horecavoorziening in het gelijkvloers deel van het 20ste-eeuwse gedeelte voorzien. Deze zal ondersteunend zijn aan bovengenoemde functies. Alle in het ontwerpend onderzoek door Praet-Verlinden opgegeven principes van brandcompartimentering, toegankelijkheid, indeling, circulatie en dergelijke dienen overgenomen te worden, vermits deze een eenduidig en geïntegreerd antwoord geven op de vele vragen. Deze principes zijn daarenboven goedgekeurd door brandweer, monumentenzorg en ook het college van burgemeester en schepenen. Dit document dient dus als een soort bijbel beschouwd worden, wat niet wegneemt dat dit op een kritische manier kan becommentarieerd worden en verbeteringen kunnen worden aangebracht. Een aantal belangrijke bepalingen in deze studie: vernieuwen / restaureren zonder echt te raken aan het gebouw als dusdanig de 3 functies moeten passen binnen 1 concept / profiel een nieuwe ingang voor de 3 bovengenoemde functies op Scheldekaainiveau, wat impliceert dat de brug / helling niet meer als belangrijkste toegangsweg wordt gezien maar eerder of enkel als (nood-)uitgang op de plaats van de huidige goederenlift wordt een nieuwe personenlift met rondom ronddraaiend een verticale circulatie gesitueerd de voormalige bibliotheek wordt een vestiaire en sanitaire ruimte 15 / 15

16 horecavoorziening in het gelijkvloers deel van het 20ste-eeuwse gedeelte (en ook het uitstekend deel gelijkvloers (onder Noorderterras) met indien mogelijk een keuken in de kelder eronder Wat betreft het Middeleeuws gedeelte is het naar restauratie voldoende om dit deel in zijn eer te herstellen maar verder als leeg gebouw te beschouwen. Uiteraard dienen algemeen alle historisch waardevolle elementen gerestaureerd te worden en dient bij de aanpassingen rekening gehouden te worden met de aanwezige waardevolle elementen. De stad vraagt ook het nodige te doen om een restauratiepremie te (kunnen) bekomen. 4.2 Gebruikers De definitieve nieuwe gebruiker(s), huurder(s) of concessiehouder zijn tot op heden niet met zekerheid gekend. HetPaleis, een instelling van openbaar nut en beter gekend als theaterhuis voor kinderen, jongeren en kunstenaars in het hart van Antwerpen, werd door de jeugddienst aangesteld om een tijdelijke (2 jaar, verlengbaar) invulling met workshops en projecten gericht op kinderen en gezinnen in Het Steen te organiseren. Deze activiteiten werden in mei 2012 opgestart. De kans bestaat dat HetPaleis na positieve evaluatie van de pilootfase van 2 jaren als definitieve nieuwe beheerder zal worden aangeduid. 4.3 Fasering AG VESPA wenst in een eerste fase de dringende instandhoudingswerken uit te voeren. Alle werken zullen zodanig gefaseerd moeten worden, dat de eventuele tijdelijke invulling (normaliter enkel ergens tussen mei en november) kan blijven plaatsvinden. De huurder of concessie-houder zal in een latere fase de binnenruimte inrichten (los meubilair, aankleding). 5 Technische eisen 5.1 Veiligheid en gezondheid Het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 (gewijzigd bij KB van 19 december 1997, KB van 4 april 2003, 13 juni 2007 en 1 maart 2009) tot vaststelling van de basisnormen voor preventie van brand en ontploffing dient door de architect gebruikt te worden als leidraad, gezien het een verbouwing betreft zonder volume-uitbreiding. De code van de Gemeentelijke Politiereglementen is van toepassing, voor wat betreft o.a Titel 1, hoofdstuk 5 : inrichtingen toegankelijk voor het publiek en recreatie, afdeling 1 : Inrichtingen toegankelijk voor het publiek, Onderafdeling 2 : Maatregelen tot het voorkomen en bestrijden van brand. Alsook onderafdeling 3 (Maatregelen van toepassing op inrichtingen toegankelijk voor het publiek waar maximaal 9 personen toegang kunnen hebben), 4 (Maatregelen van toepassing op inrichtingen toegankelijk voor het publiek waar minstens 10 en maximaal 49 personen toegang kunnen hebben) of 5 (Maatregelen van toepassing op inrichtingen toegankelijk voor het publiek waar 50 of meer personen toegang kunnen hebben) afhankelijk van de bezettingsgraad. AG VESPA wenst een maximale bezetting van de ruimten conform de veiligheidvereisten en draagvermogen van de vloeren te bekomen. 16 / 16

17 De architect dient bij zijn ontwerp eveneens rekening te houden met de eisen van het ARAB en de Codex van het welzijn op het werk voor de ruimten waar personeel wordt tewerkgesteld; De VLAREM bepalingen inzake milieuhygiëne dienen gevolgd te worden bij bepaalde uitbatingen. In het kader van een mogelijke herbestemming werden voorbesprekingen met de brandweer gehouden. Dit resulteerde in de voorstellen opgenomen in de studie van PraetVerlinden. Indien u nog vragen hebt kan u zich steeds richten tot : Sofie Verdyck - Brandweer Antwerpen - consulent preventie Tel brandweer@stad.antwerpen.be 5.2 Toegankelijkheid Het gebouw moet voldoen aan de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid (BVR 05 juni 2009 B.S. 02 september 2009), voor de gebouwdelen die publiek toegankelijk zijn, indien de totale publiek toegankelijke oppervlakte groter is dan 150 m2 en waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is. Gezien de gewenste aanpassing vergunningsplichtig is, zal er hiermee rekening gehouden moeten worden. Aandachtspunten zijn o.a.: Toegangen, deuropeningen, gangen, overlopen en niveauverschillen dienen bekeken te worden en waar nodig dient een oplossing te worden voorgesteld. Publiek toegankelijk sanitair moet voldoen aan verordening. Niveauverschillen tussen binnen en buitenruimte mogen maximaal 2 cm betreffen. Aangezien het gebouw beschermd erfgoed betreft, zal een afweging worden gemaakt tussen de vereisten inzake toegankelijkheid enerzijds en de te behouden erfgoedwaarde anderzijds. Voor meer info of advies kan u zich richten tot: Het Provinciaal Adviesbureau Toegankelijkheid (PAT) van de Provincie Antwerpen Contactpersoon: Frank Keysers Tel frank.keysers@welzijn.provant.be 5.3 Energieprestatieregelgeving Voor gebouwen opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed geldt een gedeeltelijke vrijstelling en/of afwijking van de epb-eisen. De verbouwde geveldelen die zichtbaar zijn van de openbare weg moeten niet voldoen aan de maximale U-waarden en minimale R-waarden. De verbouwde geveldelen die niét zichtbaar zijn van de openbare weg dienen wél te voldoen aan de maximale U- en minimale R-waarden. Even zo geldt dit voor de opgelegde eisen inzake ventilatie: De ruimten die vensters bevatten die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en waarvan de venster vervangen en/of toegevoegd worden dienen niet te voldoen aan de ventilatie-eisen. 17 / 17

18 De ruimten die vensters bevatten dienen die niét zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en waarvan de venster vervangen en/of toegevoegd worden dienen wél te voldoen aan de ventilatie-eisen. Indien het voldoen aan de EPB-eisen technisch, functioneel of economisch niet haalbaar is, kan een vrijstelling en/of afwijking van één of meerdere van de EPB-eisen worden aangevraagd. Deze aanvraag dient uiterlijk te gebeuren 3 maanden na het indienen van de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag. Er dient voldaan te worden aan alle geldende eisen van de energieprestatieregelgeving en haar wijzigingsbesluiten. Er dient een startverklaring opgemaakt te worden, alsook een epb-aangifte ingediend te worden. Er wordt voor het gehele gebouw getracht een E-peil te bekomen van maximaal 100, rekening houdend met de beperkingen die de erfgoedwaarden van het gebouw met zich mee brengen. De ontwerper houdt hier vanaf het begin van zijn ontwerp mee rekening. Er wordt o.a. gekozen voor een efficiënte warmteterugwinning, een zo goed mogelijke luchtdichtheid en energiezuinige verlichting. Gezien het gebouw een totale bruikbare vloeroppervlakte heeft groter dan 1000 m2 is een haalbaarheidsstudie vanuit de energieprestatieregelgeving verplicht en dient de haalbaarheid van mogelijke alternatieve energiesystemen te worden nagegaan. 5.4 Waterhuishouding en riolering De gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (Besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004) is niet van toepassing gezien het volume niet wordt uitgebreid en/of de te verharden grondoppervlakte niet groter zal zijn dan 200m². Doch legt de Antwerpse bouwcode strengere eisen op voor wat betreft het hemel- en afvalwater. Zie deel 4, hoofdstuk 2. Bij het aanpassen en/of vernieuwen van de riolering zal o.a. het hemelwater moeten gescheiden worden van het afvalwater en zal zoveel mogelijk geprobeerd moeten worden om het niet-verontreinigd hemelwater te hergebruiken voor bijvoorbeeld het spoelen van de toiletten en/of besproeien van de buitenbeplanting. De watertoets zal mee ingediend moeten worden bij de vergunning en er zal een verplichte keuring moeten gebeuren van de privé-riolering. 5.5 Nutsvoorzieningen De ontwerper houdt rekening met de specifieke eisen van de nutsmaatschappijen i.v.m. aansluitingsvoorwaarden op het openbaar verdeelnetwerk. De nutsvoorzieningen zullen getelemetreerd worden zodat het verbruik nauw opgevolgd kan worden. 18 / 18

19 5.6 Stabiliteit De draagkracht van de bestaande wanden en vloeren dient onderzocht te worden in functie van een herbestemming. Waar nodig voor het kunnen realiseren van het vooropgestelde of gelijkwaardig programma zal de ontwerper overgaan tot het verstevigen van de bestaande structuur zonder inbreuk te doen aan de historische en esthetisch waarden van het gebouw (en voor zover het programma zich niet kan aanpassen aan de bestaande structuur). 5.7 Akoestiek Akoestiek is een belangrijk aandachtspunt bij het ontwerp. Het gaat niet alleen over de geluidskwaliteit in een lokaal of entiteit maar ook over het beperken van de geluidsoverdracht tussen één of meerdere lokalen of entiteiten, het beperken van de geluidsoverlast voor de buren, het beperken van de geluidshinder, die van buitenaf komt (geen raamroosters of gelijkaardig), Geluidshinder van en naar buiten wordt zoveel mogelijk beperkt. Storende contactgeluiden zowel in de ruimten als naar boven, onder, ernaast worden zo veel mogelijk vermeden, alsook geluidsoverdracht door ventilatiesystemen. Vormgeving, materiaalkeuze en/of bouwconstructieve maatregelen kunnen bijdragen aan een goed of betere akoestiek. Voor de gebouwen anders dan woongebouwen zijn nog steeds de oude Belgische normen NBN S van 1977 en NBN S van 1987 van toepassing. 5.8 Daglichttoetreding en verlichting Net als bij de meeste gebouwen is de toetreding van natuurlijk licht erg belangrijk. Bij het ontwerpen van het gebouw tracht de ontwerper zoveel mogelijk natuurlijk licht te laten toetreden in het gebouw en de lokalen. De verlichting die voorzien moet worden dient als aanvulling op het daglicht. Het ARAB en de Codex op het welzijn zijn hier integraal van toepassing. 19 / 19

20 6 Opdracht architect In de selectiefase worden kandidaat-architecten gevraagd de zaken, opgegeven in artikel 2.3 van het bestek, aan te leveren. Aan de hand van deze inschrijving worden door een beoordelingscommissie (zie 8.3 van dit document) 3 kandidaten weerhouden. Deze 3 kandidaat-architecten worden in de gunningsfase van deze beperkte offertevraag belast met volgend onderzoek: Het op een kritische manier bestuderen (rekening houdend met het uitgewerkt programma van eisen - zie onder) van het ontwerpend onderzoek zoals beschreven in de studie van Praet-Verlinden, het becommentariëren en voorstellen van verbeteringen. He bestuderen en het voorstellen van wijzigingen / nieuw installeren van de benodigde technieken inclusief het verloop van de technische leidingen, schachten, kanalen en de integratie ervan in het gebouw. Het bestuderen en voorstellen van een individuele bescherming tegen overstromingen van het gebouw (opdat dit als onderdeel van de waterkering zoals voorzien in het Masterplan Scheldekaaien kan fungeren) met bijhorende raming (zie ook art. 5 van de architectenovereenkomst). Het gedetailleerd opsommen van verschillende bijkomende bouwhistorisch, bouwarcheologisch, materieeltechnisch en/of bouwfysisch onderzoeken (indien nodig geacht) en per onderdeel de erbij horende prijs (zie ook art. 5 van de architectenovereenkomst). Een raming opmaken van alle restauratie, renovatie en herbestemmingswerken, waarbij de prioriteit van de onderdelen wordt opgegeven. De uiteindelijke organisatie en invulling (uitgewerkt programma van eisen) waarbij de voorzieningen (onthaal, sanitair, vestiaire, vergaderruimte, ) alsook de relaties tussen ruimtes, circulatieroutes, afsluitbaarheid, en dergelijke in overleg meer gedetailleerd bepaald zullen worden, wordt aangeleverd na de selectiefase (selectie 3 kandidaatarchitecten). Na de gunningsfase wordt 1 kandidaat weerhouden om de volledige opdracht, zoals beschreven in de architectenovereenkomst (bijlage 4 van het bestek) uit te voeren. Zoals beschreven in het bestek dienen de 3 in de selectiefase geselecteerde architecten opgave te doen van de e betalen prijs als honorarium, meer specifiek voor de bijkomende opdrachten uit art. 5 van de architectenovereenkomst. 20 / 20

21 7 Financieel 7.1 Raming bouwkost Door de kandidaat-architecten wordt in de gunningsfase een raming van de bouwkosten opgemaakt. De raming wordt gedetailleerd tot op het niveau van een elementenraming. De invulfiche elementraming in bijlage van het bestek beperkte offerte-aanvraag moet als onderlegger gebruikt worden bij de opmaak van de raming. Dit maakt het achteraf voor de bouwheer haalbaar om de verschillende ramingen met elkaar te vergelijken. Het bouwbudget exclusief btw en erelonen werd vastgelegd op maximaal euro. Dit budget omvat de werken zoals aangestipt in de elementenramingsfiche of kort samengevat : Werken in functie van de gewenste herbestemming Werken in functie van ontsluiting van entiteiten (lift, trappen, ) Werken in functie van de benodigde technieken Werken in functie van de gewenste afwerkingen Werken in functie van de nodige en gewenste restauratie Werken aan de buitenschil opdat wind- en waterdicht geheel wordt bekomen Werken in functie van de veiligheid (brandveiligheid, dakbeveiliging, ) Werken in functie van de gevraagde waterkerende functie 7.2 Premies Er dient voor dit project een restauratiepremie te worden aangevraagd. 7.3 Erelonen Voor het berekenen van de erelonen voor de basisopdracht en geïntegreerde opdrachten, zoals beschreven in de architectenovereenkomst art. 3 en 4, dient de totale bouwkost opgesplitst te worden in het deel ruwbouw en afwerking, het deel constructie-elementen en het deel technische uitrustingen. Voor het geheel der werken geldt voor: de classificatie architectuur de classificatie stabiliteit de classificatie technieken de classificatie akoestiek de classificatie energieprestatie categorie 5 categorie 1 categorie 3 categorie 2 categorie 1 De mogelijke erelonen voor de bijzondere opdrachten worden onderling overeengekomen tegen een forfaitaire prijs (zie ook architectenovereenkomst art. 9). 21 / 21

22 8 Praktisch 8.1 Contactgegevens AG VESPA Generaal Lemanstraat 55, bus Antwerpen Tel fax Steven Van Durme Projectleider AG VESPA tel fax Generaal Lemanstraat 55, bus Antwerpen steven.vandurme@vespa.antwerpen.be 8.2 Planning AG VESPA streeft ernaar volgende planning aan te houden: Medio september 2012: einde selectiefase Medio januari 2013: toewijzen opdracht 8.3 Beoordelingscommissie De beoordelingscommissie voor de selectiefase zal bestaan uit: Kristiaan Borret, stadsbouwmeester, of een afgevaardigde (voorzitter) Steven Decloedt, directeur bouw AG VESPA, of een afgevaardigde Johan Veeckman, adjunct-coördinator monumentenzorg stad Antwerpen, of een afgevaardigde. Nancy Thiels, erfgoedconsulent R&E Vlaanderen Steven Van Durme, projectleider bouw AG VESPA (secretaris) De beoordelingscommissie voor de gunningsfase zal bestaan uit: Kristiaan Borret, stadsbouwmeester, of een afgevaardigde (voorzitter) Steven Decloedt, directeur bouw AG VESPA, of een afgevaardigde Extern jurylid (nader bepaald in meer uitgewerkte projectdefinitie gunningsfase) Johan Veeckman, adjunct-coördinator monumentenzorg stad Antwerpen, of een afgevaardigde. Nancy Thiels, erfgoedconsulent R&E Vlaanderen Afgevaardigde van de stedelijke jeugddienst Afgevaardigde van HetPaleis (mogelijke / waarschijnlijke gebruiker) Steven Van Durme, projectleider bouw AG VESPA (secretaris) 22 / 22

23 8.4 Bijlagen Deze projectdefinitie hoort als bijlage bij het bestek: opdracht van diensten beperkte offerteaanvraag voor het aanstellen een architect voor de renovatie, restauratie en herbestemming van Het Steen. In de gunningsfase zullen de geselecteerde kandidaten de volgende documenten op CD ontvangen (extra t.o.v. documenten aangeleverd bij selectiefase): Inschrijvingsformulier gunningsfase Invulfiche elementenraming Een meer uitgewerkte projectdefinitie met verduidelijking uiteindelijke organisatie en invulling (uitgewerkt programma van eisen) waarbij de voorzieningen (onthaal, sanitair, vestiaire, vergaderruimte, ) alsook de relaties tussen ruimtes, circulatieroutes, afsluitbaarheid, en dergelijke meer gedetailleerd bepaald zullen worden. Indien van toepassing nieuwe of recentere informatie omtrent bijvoorbeeld de waterkering. 23 / 23