Week -endopvang thuis personen met zware handicap: Herstel zorggarantie

Transcriptie

1 Week -endopvang thuis personen met zware handicap: Herstel zorggarantie

2 Managementsamenvatting Weekendopvang thuis personen met zware handicap: Richting herstel zorggarantie - Dit rapport heeft als achtergrond de overstap op 1 januari 2017 naar de Persoonsvolgende Financiering (PVF) en met name de situatie van personen met een zware handicap die in het weekend thuis door hun eigen netwerk worden opgevangen. Bij deze personen leeft de vrees dat zij vanaf 1 januari 2017 niet langer in aanmerking zullen komen voor maximale steun van 7 dagen op 7, doch het rapport geeft blijk van de bereidheid van de Vlaamse overheid om aan die vrees tegemoet te komen. De ombudsman is momenteel inderdaad betrokken bij een verzoeningstraject dat deze personen de zorggarantie zal geven dat zij blijvend zeer vlot aanspraak zullen kunnen maken op een 7 op 7 ondersteuning. 2

3 I. Situering 1. Dit rapport heeft als achtergrond de overstap op 1 januari 2017 naar de Persoonsvolgende Financiering (PVF), dit is een fundamentele hervorming van het beleid ten aanzien van personen met een handicap (PMH). De essentie van de hervorming is dat de financiële middelen niet langer naar de voorzieningen gaan, maar wel naar de personen met een handicap zelf. Het rapport heeft het over één specifiek aspect van de overstap, met name de situatie van personen met een zware handicap, met een ticket voor 7/7 opvang, die echter in de weekends en vakanties thuis door hun eigen netwerk worden opgevangen. De ombudsman is met de kwestie belast nadat de verzoekster in de zaak ombudsman , eerst sedert 15 juli 2016 de eerstelijnsklachtenbehandeling bij het VAPH doorloopt, met als kenmerk aldaar 2110/INB/KL Die klachtenbehandeling levert verzoekster geen voldoening op, waarna zij in oktober 2016 aanklopt bij de tweedelijnsklachtenbehandeling door de Vlaamse ombudsman. 2. Verzoekster heeft een zware handicap en houdt ingevolge een beslissing door de Provinciale Evaluatiecommissie-VAPH van 18 februari 1993, een goedkeuring voor opname in een tehuis voor niet-werkenden. Op die manier verblijft verzoekster sedert 1996 permanent in dezelfde voorziening, weze het dat haar ouders (vandaag inmiddels 80+) verzoekster al jarenlang tijdens weekends en verlofperiodes thuis opvangen, om aldus ook een gezinsleven samen te kunnen beleven. Die thuisopvang zorgt ervoor dat verzoekster al jarenlang telkens gedurende een substantieel aantal dagen per jaar niet aanwezig is op de 7 dagen op de 7 voor haar voorbehouden plaats in haar voorziening. Dat vormt al die jaren ook geenszins een probleem, aangezien het VAPH al die tijd juist heel specifiek inspeelt op die vermaatschappelijking van de zorg avant la lettre. Het VAPH garandeert namelijk een maximale 7/7 verblijfszekerheid van zodra verzoekster jaarlijks 221 dagen (222 dagen in een schrikkeljaar) aanwezig is in de voorziening. Verzoekster heeft zich ook altijd stipt gehouden aan die aanwezigheidsnorm. 3. De eerstelijnsklachtenbehandeling spreekt voorts nergens tegen dat het netwerk van verzoekster pas sedert medio 2016 weet dat het VAPH in januari 2015 die minimale aanwezigheidsnorm heeft afgezworen, waardoor het ongewijzigd aanwezigheidspatroon van verzoekster in de voorziening nu (eind oktober-begin november 2016) plots niet meer volstaat om vanaf 1 januari 2017 de maximale PVF-budgetcategorie toegekend te krijgen. 3

4 In de het eerstelijnsantwoord van het VAPH valt het inderdaad letterlijk te lezen: vanaf 1 januari 2017 zal de PVF verzoekster niet langer verblijfszekerheid van 7 dagen op 7 garanderen, aangezien het VAPH enkel kijkt naar de huidige effectieve ondersteuning sedert januari Op die manier ziet verzoekster de bui al hangen: zij verwacht een zorgzwaarte toegekend te krijgen van nog slechts 5 dagen op de Verzoekster vindt het ongehoord dat het VAPH haar nu pas informeert dat er met een geheel andere bril gekeken wordt naar haar aanwezigheid. Verzoekster wijst er ook op dat de voltijdse verblijfszekerheid onder de bestaande regeling, altijd in het achterhoofd zat van haar netwerk. Niet enkel voor het verleden en het heden, maar vooral voor de dag dat haar ouders er niet meer zijn. De VAPH-klachtenbehandeling antwoordt echter dat de hoogte van het budget bepaald moet worden op basis van de huidige (concreet) aangeboden ondersteuning en verwijst naar de mogelijkheid om een nieuwe aanvraag te doen, of om, ingeval het plots wegvallen van het netwerk, beroep te doen op de noodsituatie. Verzoekster wijst echter op het lagere beschermingsniveau van deze beide mogelijkheden (wachttijd bij nieuwe aanvraag, overheid stelt zeer strenge voorwaarden om noodsituatie te aanvaarden), vergeleken met haar huidige verblijfszekerheid. Zij blijft dus behoud van verblijfszekerheid vragen. 5. Later in oktober 2016, melden zich nog andere verzoekers bij de ombudsman (dossiers ombudsman en 5879) met vergelijkbare verhalen en argumenten. Meerdere ouders zouden voorts ook overwegen om desgevallend collectief een beroep te doen op de ombudsman. 6. Wanneer de ombudsman zijn vertrouwelijke beoordeling (zie onderaan beoordeling ) bezorgt aan de minister, bevestigt de minister onmiddellijk dat hij het probleem erkent en toont hij ook de bereidheid om een verzoeningstraject op te starten dat deze personen opnieuw de zekerheid moet verlenen dat zij blijvend zeer vlot aanspraak zullen kunnen maken op een 7 op 7 ondersteuning. II. Beoordeling 7. Het komt de ombudsman geenszins toe om beleidskeuzes te bekritiseren, doch wel om klachten te onderzoeken over de handelingen en de werking van de bestuursinstanties van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest, met het oog op een bemiddelend optreden. In het kader van dat onderzoek stelt de ombudsman vast dat verzoekster sedert 1996 en tot januari 2015, dat is twintig jaar lang, kon volstaan met een aanwezigheid van 221 dagen (222 dagen in een schrikkeljaar) in haar 4

5 voorziening om haar maximale 7/7 verblijfszekerheid gegarandeerd te zien. Vandaag blijkt dat precies hetzelfde patroon van aanwezigheden, indien ze zich voordoen na januari 2015, nu plots een heel ander rechtsgevolg heeft. De klachtenbehandeling leert inderdaad dat diezelfde aanwezigheden nu zullen leiden tot nog slechts 5/7 zorgzwaarte. De eerstelijnsklachtenbehandeling maakt het voorts ook voldoende aannemelijk dat verzoekster terecht aanvoert dat het VAPH niet tijdig met haar heeft gecommuniceerd over de geheel andere bril waarmee de overheid sedert januari 2015 naar haar aanwezigheid kijkt. Meteen valt de ombudsman verzoekster bij wanneer zij aanvoert dat de vandaag door het VAPH gehanteerde definitie van huidige effectieve ondersteuning geen recht dreigt te zullen doen aan de ook door de ombudsman van het VAPH verwachte rechtszekerheid en gerechtvaardigd vertrouwen (ombudsnorm 4). Ook de ombudsman vindt, m.a.w., dat het VAPH verzoekster tijdig had moeten waarschuwen over het op til zijnde fundamenteel andere rechtsgevolg van haar aan- en afwezigheid. Door dat na te laten, kan het VAPH nu niet plots argumenteren dat verzoekster dan maar een nieuwe aanvraag moet doen of een noodsituatie moet inroepen. Verzoekster wijst er namelijk terecht op dat zulks een duidelijk lager beschermingsniveau biedt dan haar huidige verblijfszekerheid. De ombudsman denkt ook dat verzoekster niet alleen staat met haar terechte klacht. Meerdere personen lijken zich te bevinden in een gelijkaardige situatie. D.w.z. - een zware handicap (begunstigde van een ticket 7/7 in januari 2015); - met een aanwezigheidsprofiel in hun voorziening, waarvan weldra zal blijken dat het geen zorgzwaarte 7/7 oplevert; - en die onvoldoende tijdig door het VAPH werden geïnformeerd, zodat ze niet met de nodige kennis van zaken hun aanwezigheidspatroon hebben kunnen afstemmen op het gewijzigde overheidsbeleid. 5

6 III. Aanbeveling 8. Niettegenstaande de ombudsman momenteel geen zicht heeft op de precieze omvang van de hiervoor omschreven categorie, beveelt de ombudsman de overheid aan om zich met deze categorie te verzoenen door hen het zorgniveau te verlenen dat hen toekomt. Dit betekent dat deze categorie aanspraak moet kunnen maken op een 7 op 7 ondersteuning op een vlottere wijze dan louter via de gemene regeling van een nieuwe aanvraag of het beroep op een noodsituatie. Gelet op de repliek van de minister aan de ombudsman, heeft de ombudsman er momenteel vertrouwen in dat de Vlaamse overheid voldoende verzoeningsbereidheid toont om bij te sturen en deze categorie van personen de zorggarantie te zullen bieden, die hen toekomt. Bart Weekers Vlaams Ombudsman 6

7 +32 (0)