Leermoeilijkheden en gedragsproblemen bij kinderen met epilepsie
|
|
- Hugo Norbert de Boer
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leermoeilijkheden en gedragsproblemen bij kinderen met epilepsie Kristien Verhaert Kinderneurologie Revalidatiecentrum Pulderbos Leuvense Dagen Kindergeneeskunde 2017
2 Leermoeilijkheden en gedragsproblemen bij kinderen met epilepsie Leuvense Dagen Kindergeneeskunde 2017 Welke problemen? Hoe vaak? Waarom? Hoe? Bestaan benigne epilpsieën? Wat kan je eraan doen? Het nut van screenen
3 Leermoeilijkheden en gedragsproblemen bij kinderen met epilepsie
4 Leermoeilijkheden en gedragsproblemen bij kinderen met epilepsie At times, epilepsy must be defined by more than just the recurrence, or a potential for recurrence, of seizures. For some people with epilepsy, behaviroral disturbances, such as interictal and postictal cognitive problems, can be part of the epileptic condition. Patients with epilepsy may suffer from stigma, exclusion, restrictions, overprotection and isolation, which also become part of the epileptic condition. Seizures and the potential for recurrence of seizures also often have psychological consequences for the patient and for the family.
5 Neurobehavioral comorbidity het geheel van cognitieve, psychiatrische en sociale problemen als comorbiditeit bij epilepsie
6 Cognitie = het vermogen kennis te verwerven door waar te nemen en de opgedane informatie te verwerken door erover na te denken. Op die manier komt een vermogen tot stand om problemen op een creatieve manier op te lossen en om de huidige omstandigheden te overstijgen om op toekomstige acties te anticiperen. Hiervoor is het oa nodig om de aandacht te kunnen richten en informatie te kunnen onthouden.
7 Welke cognitieve problemen komen voor? Cognitieve problemen bij epilepsie variëren: Heel breed naar zeer specifiek Subtiel of uitgesproken Tijdelijk of blijvend Breed: verstandelijke beperking (18-30%) Vaak aangetaste domeinen, ook bij epilepsiepatiënten met bewaarde intelligentie: Aandacht en concentratie Geheugen Informatieverwerkingssnelheid Domeinen aangetast bij specifieke vormen van epilepsie: Executief functioneren Taalfuncties Visueel ruimtelijke functies Patchy profile Sterke fluctuatie van dag tot dag
8 Hoe vaak komen cognitieve problemen voor bij kinderepilepsie? Kinderen met epilepsie hebben vaker (21-40%) cognitieve problemen dan kinderen zonder epilepsie Dit geldt zelfs voor de kinderen met ongecompliceerde epilepsie Dit geldt in het bijzonder voor kinderen met gecompliceerde epilepsie
9 Aandacht en concentratie = het selectief richten en vasthouden van aandacht en het buitensluiten van andere prikkels Problemen met aandacht komen heel vaak voor bij kinderen met epilepsie: prevalentie 20-60% Onafhankelijk van intelligentie Bij vele soorten aanvalstypes en epilepsiesyndromen Grote impact op leren: aandacht is nodig voor geheugen, organisatie, Aandachtsprobleem vs aandachtsstoornis Diagnose van ADHD bij kinderen met epilepsie: 17-58% Bij verschillende soorten aanvalstypes en epilepsiesyndromen Vnl inattentieve type Meisjes = jongens Ontrafelen niet eenvoudig Klinische relevantie: behandeling
10 Geheugen = vermogen om informatie te coderen, op te slagen en opnieuw op te roepen Verzamelnaam voor verschillende deelfuncties Volwassenen: vnl bij temporaalkwabepilepsie: Links mesiaal temporaal: problemen met oa verbaal leren en verbale geheugentaken Rechts mesiaal temporaal: problemen met oa complexe geometirische figuren, gezichtsherkenning Kinderen: Onafhankelijk van intelligentie Bij vele soorten aanvalstypes en epilepsiesyndromen Niet materiaalspecifiek
11 Specifieke domeinen Executieve functies = Hogere orde functies: nodig voor het oplossen van problemen, plannen en organiseren, redeneren Vereisen het samenwerken van meerdere basiscognitieve functies zoals aandacht, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit Typisch bij frontaalkwabepilepsie Visueel ruimtelijke functies = De vaardigheden die nodig zijn om de visuele wereld te begrijpen en te reproduceren wat je ziet. Deze vaardigheden zijn nodig om complexe ideeën en relaties te conceptualiseren Integratie van informatie uit de sensorische en visuele cortex Problemen in visueel ruimtelijke functies komen vooral voor bij parietaalkwab en occipitaalkwabepilepsieën
12 Specifieke domeinen Taalfuncties = de verschillende vaardigheden nodig om taal te begrijpen en uit te drukken, zowel mondeling als schriftelijk, en om snel woorden te vinden Taalcentra >> taalnetwerken Problemen in taalfuncties komen vooral voor bij temporaalkwabepilepsieën Bij kinderen met vroege onset temporaalkwabepilepsie treedt vaak herorganisatie van de taalcircuits op (rechter hemisfeerdominantie)
13 Hoe vaak komen psychiatrische problemen voor bij kinderepilepsie? Kinderen met epilepsie hebben vaker psychiatrische problemen dan kinderen zonder epilepsie Dit geldt (zelfs) voor de kinderen met ongecompliceerde epilepsie (35-50% prevalentie) Dit geldt in het bijzonder voor kinderen met gecompliceerde epilepsie (>50% prevalentie) Kinderen met epilepsie hebben vaker psychiatrische problemen dan kinderen met andere chronische aandoeningen
14 Welke psychiatrische problemen komen voor? Psychiatrische problemen bij epilepsie omvatten een breed spectrum Subtiel of ingrijpend, tijdelijk of blijvend Vaak voorkomende psychiatrische diagnoses: ADHD (17-58%) Autisme (20-30%) Angststoornis en depressie (10-35%) Psychose (vnl in volwassenen, mogelijk bij tieners, zeldzaam bij kinderen) Subtiele gedrags- of emotionele problemen bij epilepsie: Gemoedsschommelingen Psychotische kenmerken
15 Angststoornis en depressie Relatief frequent als comorbiditeit (10-35%), ondergediagnosticeerd Specifiek gelinkt aan epilepsie of behandeling, bv. Angst bij temporaalkwabepilepsie Depressie als nevenwerking van AED Aspecifiek: bv. angst of depressie als gevolg van stigma Bidirectionele relatie Klinische relevantie: beide aandoeningen behandelen
16 Autisme Frequent als comorbiditeit (20-30%) Autisme als risicofactor voor epilepsie (prevalentie 30%) Relatie tussen beiden is onvoldoende begrepen Rol van epilepsie zelf: minderheid van de gevallen: LKS Gemeenschappelijke onderliggende oorzaak Klinische relevantie: behandel beide alsof ze los van elkaar optreden Uitzondering: LKS
17 Landau-Kleffner syndroom Epilepsiesyndroom gekenmerkt door: Electrical status epilepticus in slow-wave-sleep (ESES) Cognitieve stoornissen, cognitieve regressie meest uitgesproken op vlak van taal Verworven afasie Typische gedragsveranderingen: autistische regressie Agressie Slaapstoornissen Hyperkinesie Autistiform gedrag Klinische relevantie: snelle effectieve behandeling
18 Hoe vaak komen sociale problemen voor bij kinderepilepsie? Sociale problemen: negatieve impact op activiteiten van het dagelijks leven zelfredzaamheid naar school gaan het zoeken van werk het interageren met leeftijdsgenoten Kinderen met epilepsie hebben een lagere sociale competentie dan kinderen zonder epilepsie
19 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Leren Gedrag Medicatie
20 De epilepsie zèlf leidt tot problemen Aanvallen: Frequente aanvallen Het optreden van convulsieve status epilepticus Interictale ontladingen: Ontlading zélf kunnen belangrijke cognitieve en gedragsmatige gevolgen hebben Cognitieve defecten zijn direct gerelateerd aan de timing, duur en spatiale distributie van de ontladingen Lange termijn cumulatieve effecten van interictale ontaldingen zijn moeilijker aan te tonen Klinische relevantie: Hoofddoel van behandeling = aanvalsvrijheid Behandelen van ontladingen is minder eenduidig Een vroege startleeftijd van de aanvallen Een langere duur van de epilepsie
21 De rol van het epilepsiesyndroom Specifieke cognitieve of psychiatrische problemen linken aan specifieke regio s of epilepsiesyndromen lukt maar ten dele Er bestaat een grote variabiliteit binnen en tussen de epilepsiesyndromen Deze heeft vermoedelijk te maken met het aangetast zijn van grotere neuroanatomische netwerken Klinische relevantie: epilepsiesyndromen geven (alleen maar) een bruikbare aanwijzing om de kans op en de aard van de cognitieve en gedragsproblemen in te schatten
22 De onderliggende etiologie als verklarende factor Epilepsie treedt op in een brein dat fundamenteel abnormaal is aangelegd. Beide aandoeningen zijn het gevolg van dezelfde onderliggende oorzaak. Lesionele epilepsie: de plaats van het letsel dicteert de aard van de cognitieve problemen Genetische epilepsie: de cognitiever problemen zijn vaak diffuser en moeilijker voorspelbaar Psychiatrische stoornissen kunnen ontstaan na de onset van epilepsie, maar ook hieraan vooraf gaan en als risicofactor optreden: gedeelde gevoeligheid doet een gemeenschappelijke onderliggende oorzaak vermoeden. Genetische predispositie? Omgevingsfactoren? Gen-omgeving-interactie? Klinische relevantie: cognitieve en gedragsproblemen kunnen al aanwezig zijn op het moment van de epilepsiediagnose en daar mogelijk aan vooraf gaan
23 New onset epilepsy Cognitieve en gedragsmatige problemen zijn aanwezig bij kinderen met NEO: Vaker dan bij gezonde leeftijdsgenoten Minder vaak dan later in het verloop van de epilepsie Vaak nog subtiel en niet altijd spontaan gemeld Vaak nog geen schoolse problemen Window of opportunity Klinische relevantie: in kaart brengen van het cognitief en gedragsmatig functioneren bij de start van epilepsie is aangewezen
24 De invloed van medicatie op cognitie en gedrag Gekende cognitieve en psychotrope effecten van heel wat AED. Algemene risicofactoren van cognitieve of psychische nevenwerkingen van AED: Polypharmacie Snelle optitratie Voorgeschiedenis van psychiatrische problemen Gekende structurele of functionele afwijkingen in het limbisch systeem Klinische relevantie: Screening op psychiatrische comorbiditeit bij epilepsiediagnose en vóór opstarten van behandeling Vermijd polypharmacie wanneer mogelijk
25 De invloed van medicatie op cognitie en gedrag
26 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Leren Gedrag Medicatie
27 Yano Normale vroege ontwikkeling Absence aanvallen vanaf lft 10j, pyknolepsie en tweemaal veralgemeende tonisch-clonische aanval Juveniele absence epilepsie Refractair aan behandeling (ESM, VPA, LTG, TPM en CLB) 6 e leerjaar: emotionele schommelingen, vnl angsten. R/ Abilify Vanaf eerste middelbaar ASO belangrijke schoolse problemen Ongekende etiologie: MRI en (beperkt) genetisch onderzoek negatief
28 Yano EEG: frequente runs van 3Hz piekgolven, frequente abcenses Neurocognitief bilan: Normaal begaafde jongen wisselende resultaten op aandacht en executief functioneren gemiddelde algemene geheugenvaardigheden en leervermogen Schools functioneren werd bij opname sterk beïnvloed door de frequente absences. Er waren duidelijke problemen met het verwerken van leerstof waardoor Yago een schoolse achterstand tov zijn klasgenoten had. Gevoelens van angst en verdriet kaderend binnen verwerking epilepsie Cognitieve revalidatie: aangepast onderwijs en individuele logopedie. Kreeg in een kleine klasgroep, volgens zijn tempo de leerstof aangeboden. Eind juni behaalde Yago een A-attest voor het gevolgde 1 leerjaar A. Startte in september in het 2e jaar ASO in zijn thuisschool. Verdere opvolging van zijn schools functioneren is aangewezen. Psycho-educatie en begeleide groepsgesprekken met lotgenoten werden opgestart tijdens de opname. Verder opvolging door een psycholoog werd geadviseerd.
29 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Leren Gedrag Medicatie
30 Daan Normale zwangerschap en geboorte Ernstige en globale ontwikkelingsvertraging vanaf de geboorte Eerste epileptische aanval op lft 3m Snelle evolutie naar zeer refractaire epilepsie met sterke neiging tot convulsieve status epilepticus Uitgesproken temperatuurgevoeligheid SCN1A mutatie ~ Dravet syndroom Ontwikkeling stagneert op OL 1m
31 Daan
32 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Ontwikkelingsencefalopathie Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Leren Gedrag Medicatie
33 Laura Normale zwangerschap en geboorte Lft 6j: eenmalige nachtelijke focale epileptische aanval Maanden nadien: staar- en knippermomenten. Enkele maanden beter met ESM. Vanaf 5m na eerste aanval: schoolse prestaties gaan achteruit Dan snelle progressie over enkele maanden: concentratie, taalbegrip en taalexpressie verminderen, motorisch functioneren achteruit, gedrag moeilijker stuurbaar Ziekenhuisopname met op EEG beeld van ESES, diagnose van CSWS: snelle wijzigingen in medicatie Toename van bewegingsonrust, verdwijnen van gesproken taal, uitgesproken vermoeidheid, vluchtig in contact, extreme angsten, wanen Voedingsproblemen Genetisch en metabool onderzoek en MRI tonen geen onderliggende etiologie
34 Laura Cognitieve regressie: Premorbied vermoedelijk gemiddeld begaafd Sterke terugval in cognitief functioneren vanaf eind 2014 Januari 2015: intelligentie niet meetbaar gezien te beperkte opdrachtgerichtheid Voorjaar 2016 (kort na doorbreken ESES-beeld): niveau lichte verstandelijke beperking (Itotaal IQ 61) Talige regressie: Premorbied vermoedelijk normale taalontwikkeling Januari 2015: taalniveau niet testbaar, taal volledig verdwenen, communiceert beperkt non-verbaal Juni 2015: talige leeftijd van 3j op kalenderleeftijd van 7j2m Psychotisch toestandsbeeld: ttv hoge dosis CLB Episodische intense en moeilijk invoelbare angst Incoherente denkstijl met verhoogde associatieneiging Gebrek aan initiatief en moeite met organiseren Motorisch onrustig gedrag Decorumverlies Problemen op gebied van grove en fijne motoriek, voeding, zelfredzaamheid
35 Laura Controle van ESES-beeld Klassieke AED Corticotherapie Medicamenteuze ondersteuning van psychose (Risperdal) Medicamenteuze ondersteuning van waakslaap-ritme (Chloralhydraat, melatonine) Intensieve multidisciplinaire revalidatie binnen zeer gestructureerde omgeving Voorjaar 2016: ESES-beeld doorbroken Heden: positieve evolutie, geen volledige recuperatie
36 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Epileptische encefalopathie Leren Gedrag Medicatie
37 Onderliggende oorzaak (hersendysfunctie) Epilepsie: - Aanvallen - Ontladingen - E syndroom Leren Gedrag Medicatie Epileptische encefalopathie: wanneer de epileptische activiteit zélf bijdraagt aan ernstige cognitieve en gedragsproblemen, méér dan kan worden verwacht van de onderliggende etiologie alleen.
38 Epileptische encefalopathieën: De hypothese van de synaptische homeostase tijdens slaap Cognitieve en motorische prestaties verbeteren na slaap Remodellering van neuronale netwerken tijdens slaap ligt aan de basis van leren een geheugenconsolidatie Waak: brein is onderhevig aan continue input van informatie en leert hieruit door synaptische potentiatie Slaap: essentiële rol in homeostatische reductie van synaptische sterkte EEG: hoeveelheid trage golven en de helling van de trage golven weerspiegelen de synaptische sterkte Hypothese: continue epileptische ontladingen in ESES interfereren met de homeostase van synapsen tijdens slaap en daardoor met leren
39 Epileptische encefalopathieën en overgangsvormen Epilepsy-Afasia spectrum Gemeenschappelijke kenmerken Focale epilepsie Sterke toename van epileptische ontladingen tijdens slaap Specifieke taalproblemen GRIN2A mutatie Turner et al.(2015). New Genes for Focal Epilepsies with Speech and Language Disorders, 15:35
40 B(C)ECTS benigne rolandische epilepsie Meest voorkomende epilepsiesyndroom in kinderen Prevalentie van 15% bij kinderen van 1-15 jaar met niet-uitgelokte epileptische aanvallen Onset >2 jaar, verdwijnen van aanvallen in adolescentie Typisch focale epileptische aanvallen vanuit NREM slaap: unilaterale faciale sensorimotorische aanvallen EEG: centrotemporale spikes met typische vorm en sterk toenemend in frequentie tijdens slaap Geen of milde transiënte taalproblemen tijdens de actieve fase van de epilepsie
41 Klaas Normale vroege ontwikkelingsmijlpalen, m.u.v. trager op gang komende taalontwikkeling Schoolse problemen vanaf 1 ste leerjaar, waarvoor logopedie Lft 7j: orofaciale epileptische aanvallen en enkele secundair veralgemeende tonisch-clonische aanvallen EEG: typisch beeld van centrotemporale ontladingen met horizontale dipoolconfiguratie en sterke toename tijdens slaap Diagnose BECTS Wisselende aanvalscontrole ondanks CBZ, VPA, CLB, SUL Vanaf 3 de leerjaar ernstige leermoeilijkheden Diagnostische opname op lft 9j: Advies: VIQ 64, PIQ 82, ontwikkelingsdiscrepantie van 2j tov leeftijdsgenoten opvallende moeilijkheden in opdrachtbegrip en trage verwerkingstijd, meest uitgesproken bij verbale items vertraagde/verstoorde taalontwikkeling Kwalitatieve observatiegegevens: angst Heroriëntatie naar bijzonder onderwijs(type basisaanbod)
42 There is no such thing as benign childhood epilepsy Meer en meer studies tonen aan dat ook benigne epilepsiesyndromen relatief vaak gepaard gaan met cognitieve of gedragsmatige problemen ILAE Classification: concern that the term benign underestimates the burden of comorbidities It is therefore replaced by both pharmacoresponsive and self-limited
43 Argumenten om te screenen bij new onset epilepsy Screenen bevordert het vroegtijdig herkennen van problemen Laat toe om predictoren te identificeren voor een eventuele slechte respons op de behandeling Hoe later in het verloop, des te moeilijker om de verschillende factoren te ontrafelen die cognitie en gedrag negatief beïnvloeden Noodzakelijk om te komen tot een vollediger en meer geïntegreerd behandelingsplan Maakt vroegere interventie mogelijk Bevordert het inzicht in de relatie tussen epilepsie en cognitieve en pshchiatrische problemen
44 Welke interventies zijn mogelijk? Medicamenteus Psychostimulantia Antidepressiva Antipsychotica Anxiolytica Sedativa Therapeutisch Kinesitherapie, ergotherapie, logopedie Psychotherapie Trajectbegeleiding van schools of arbeidstraject en schoolse ondersteuning Onderwijs op maat binnen gewone of bijzondere onderwijs (GON, Sticordi, ) Overstap naar niet-schoolse werking Hulpmiddelen Educatie Psycho-educatie Educatie van omgeving
45 Wat is het resultaat van vroegtijdige interventie? Verbetering van levenskwaliteit: beperkte data Effect op morbiditeit? Cognitieve of psychiatrische outcome? Nood aan interventionele studies
46 Take home messages Cognitieve en gedragsmatige problemen zijn frequent bij kinderepilepsie Ze komen ook voor bij zogenaamde benigne epilepsieën Ze kunnen al bij of vóór de eerste aanval aanwezig zijn Verschillende mechanismen kunnen aan de basis liggen en vaak zijn ze multifactorieel Met uitzondering van enkele epileptische encefalopathieën lijkt de onderliggende etiologie de belangrijkste bepalende factor voor het ontstaan van cognitieve en gedragpsroblemen Het lijkt aangewezen om vroegtijdig te screenen Interventionele studies zullen het belang van vroegtijdige interventie moeten aantonen
47 Bibliografie Pohlmann-Eden et al. (2015). The relevance of neuropsychiatric symptoms and cognitive problems in new-onset epilepsy Current knowledge and understanding. Epilepsy & Behavior, 51, Lin et al. (2012). Uncovering the neurobehavioural comorbidities of epilepsy over the lifespan. Lancet, 380, Hermann et al. (2012). Starting at the beginning: the neuropsychological status of children with new-onset epilepsies. Epileptic Disord, 14(1), Reilly et al. (2014). Academic achievement in school-aged children with active epilepsy: A population-based study. Epilepsia, 55(12), Turner et al.(2015). New Genes for Focal Epilepsies with Speech and Language Disorders. Curr Neurol Neurosci Rep, 15, 35 Besag et al. Psychiatric and Behavioural Disorders in Children with Epilepsy. Report of the Child Neuropsychiatry Taskforce, Neuropsychobiology Comission, International League Against Epilepsy. John Libbey; May 2016
48 Zorgprogramma s epilepsie binnen Pulderbos EEG op maat Epilepsie screening Diagnostische opname Behandelopname Revalidatieopname
49 Zorgprogramma s epilepsie binnen Pulderbos Eeg op maat: waak-slaap Eeg, variabele duur, specifieke vraagstelling Epilepsie screening: korte, afgelijnde, gestandaardiseerde screening van cognitieve en gedragsproblemen bij new onset epilepsie Diagnostische opname: opname van variabele duur (1-12w) waarin specifieke vragen worden opgelost Behandelopname: opname van variabele duur (1-12w) waarin 1 welomlijnde aanpassing aan de behandeling wordt uitgevoerd Revalidatieopname: opname van variabele duur (>12w) waarin aan meerdere domeinen van de behandeling en begeleiding wordt gesleuteld.
Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1
Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen
Nadere informatieKinderepilepsie in beeld. Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog
Kinderepilepsie in beeld Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Kenmerken van epilepsie: 1. Excessieve ontlading van populatie neuronen 2. Onwillekeurige, aanvalsgewijs optredende motorische, sensibele,
Nadere informatieEpilepsie heeft gevolgen, voor het kind en gezin
Epilepsie heeft gevolgen, voor het kind en gezin Mevr. van Broekhoven, moeder van Matthijs Mieke Daamen, verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Netwerk Epilepsie Zorg Huidige situatie Medicatie: Lamictal
Nadere informatieKinder epilepsie syndromen. Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe
Kinder epilepsie syndromen Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Opbouw presentatie Korte kennistoets 3 casus Heb je vragen, stel ze gerust! Korte kennistoets Hoe vaak komt epilepsie bij
Nadere informatiebij welk gedrag denken aan epilepsie?
bij welk gedrag denken aan epilepsie? Scenario Jongen bekend met aandacht, leer, taal, gedrag en interactie problematiek van jongs af aan. Loopt vast -> heranalyse -> afwezigheden, staren Epilepsie? Scenario
Nadere informatieBenigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap
Benigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap Wat is een benigne infantiele focale epilepsie met piekgolven in de midline gedurende de slaap? Een benigne infantiele
Nadere informatieOpbouw presentatie. Korte kennisquiz. Kinder epilepsie syndromen. Korte kennisquiz 4 Casussen. Hebje vragen, stelzegerust!
Kinder epilepsie syndromen Joke Creemers en Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Korte kennisquiz 4 Casussen Opbouw presentatie Hebje vragen, stelzegerust! Korte kennisquiz 1 Hoe vaak komt
Nadere informatieclassificatie van epilepsieën Floor Jansen
classificatie van epilepsieën Floor Jansen classificatie schema 2017 classificatie schema 2017 directe relatie tussen aanvalstype en etiologie directe relatie tussen aanvalstype en etiologie focaal Focal
Nadere informatieAfasie bij kinderen met epilepsie. Symposium 'Verworven kinderafasie,
Afasie bij kinderen met epilepsie Symposium 'Verworven kinderafasie, 13-01-2017 Afasie bij kinderen met epilepsie Epilepsiesyndromen en achteruitgang op gebied van taal/ afasie 3 casussen; aard en verloop
Nadere informatie18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica
Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Lieven Lagae, Kinderneurologie, UZ Leuven Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Probleem : - genotype fenotype correlatie
Nadere informatieEpilepsie en levensfases. Hilde Braakman, kinderneuroloog Willeke van Blarikom, GZ- psycholoog
Epilepsie en levensfases Hilde Braakman, kinderneuroloog Willeke van Blarikom, GZ- psycholoog Epilepsie in verschillende levensfases Baby-peuter-kleuter-schoolkindvolwassenen 18-18 + 50-50 + Syndroom van
Nadere informatieKinderneurologie.eu. De ziekte van Unverricht Lundborg
De ziekte van Unverricht Lundborg Wat is de ziekte van Unverricht Lundborg? De ziekte van Unverricht Lundborg is een erfelijke vorm van epilepsie die gekenmerkt wordt door myocloniëen, kortdurende schokjes
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieMyoclonische absence epilepsie
Myoclonische absence epilepsie Wat is myoclonische absence epilepsie? Myoclonische absence epilepsie is een vorm van epilepsie waarbij kinderen staaraanvalletjes hebben die samen gaan met een kortdurende
Nadere informatieSlaapproblemen bij neurologische aandoeningen
Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Definitie slaap Terugkerende toestand Van verminderd bewustzijn En tot rust komen van het lichaam Waaruit men vlot gewekt kan worden Representation of consciousness
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen
Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen Wat is epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen? Epilepsie met voornamelijk tonisch clonische aanvallen is een verzamelnaam voor epilepsiesyndromen
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInternationaal nieuws
Internationaal nieuws Epikrant jg.34 nr.1 jan-feb-mrt 2017) Herwerkte CLASSIFICATIE VAN EPILEPSIE-AANVALSTYPES Versie 2017 ILAE, the International League Against Epilepsy (vertaling uit 2017 Reviced Classification
Nadere informatieWat weten we over de oudere Dravetpatiënt?
Wat weten we over de oudere Dravetpatiënt? Myra de Groot en Boudewijn Gunning Dravet Groep Nederland, SEIN Noord-Oost Nederland Syndroom van Dravet (SMEI) Geen hersenschade voordat de epilepsie begint
Nadere informatieZes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee
Epidemiologie Classificatie van en epilepsiesyndromen Joost Nicolai Sepion 12 juni 2009 Incidentie epilepsie: 50 per 100.000 (NL 7.500 per jaar) Prevalentie epilepsie: 5-10 per 1.000 (NL: 75.000-150.000)
Nadere informatieAutisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieHet zieke brein. Het epileptische brein & PNEA
Het zieke brein Het epileptische brein & PNEA Geen Disclosures Epilepsie Wat is epilepsie? Epileptische aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de
Nadere informatieKoortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG
Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG Definitie (Epileptische) aanvallen bij koorts zonder infectie van het centrale zenuwstelsel of een andere specifieke oorzaak
Nadere informatieAutisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.!
Autisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.! 1) Dr. Amir Ahmed, klinisch geriater klinisch farmacoloog 2) Drs. Frédérique Geven, GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut
Nadere informatieWat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog
Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met
Nadere informatieKan de nieuwe classificatie de definitie van epilepsie verbeteren? D. Velis
1 Kan de nieuwe classificatie de definitie van epilepsie verbeteren? D. Velis 2 Kan de nieuwe classificatie de definitie van epilepsie verbeteren? Standpunten van de Commission on Classification and Terminology
Nadere informatieEllen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland
Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland 1. Algemene informatie verstandelijke beperking 2. Oorzaken Verstandelijk beperking en epilepsie 3. Complexe zorg 4. Behandeling
Nadere informatieHersenbeschadiging Het CSWS syndroom ontstaat gemakkelijker wanneer er sprake is van een beschadiging in de. deze tekst kunt u nalezen op
CSWS-syndroom Wat is het CSWS syndroom? Het CSWS syndroom is een ernstig epilepsie syndroom waarbij er tijdens de diepe slaap vrijwel voortdurend epileptische activiteit aanwezig is in de hersenen. Hoe
Nadere informatieGrowing into a different brain
221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten
Nadere informatieCognitieve Revalidatie. Dr S. Rasquin 17 september 2015
Cognitieve Revalidatie Dr S. Rasquin 17 september 2015 Definitie Cognitieve Revalidatie CR can apply to any intervention strategy or technique which intends to enable clients or patients and their families
Nadere informatieHet gedragsfenotype bij het velo-cardio-faciale syndroom (VCFS of 22q11 deletie) : van peuter tot adolescent.
Het gedragsfenotype bij het velo-cardio-faciale syndroom (VCFS of 22q11 deletie) : van peuter tot adolescent. Ann Swillen Orthopedagoge VCFS-team Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Leuven ann.swillen@uzleuven.be
Nadere informatieUniversity of Groningen. Genotyping and phenotyping epilepsies of childhood Vlaskamp, Danique
University of Groningen Genotyping and phenotyping epilepsies of childhood Vlaskamp, Danique IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieBasiscursus Epilepsie Epilepsie & Slaap update 25 maart Boodschappen. Boodschappen. Boodschappen. Boodschappen
Basiscursus Epilepsie Epilepsie & Slaap update 25 maart 2010 Chronische effecten van anti-epileptica: bijwerkingen en tolerantie Dr. Harriëtte van Eibergen Santhagens - Verzijl, neuroloog 4 boodschappen
Nadere informatiePrikkelverwerking en epilepsie. Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018
Prikkelverwerking en epilepsie Jacqueline Goudswaard, NVAVG-SEIN symposium13 april 2018 There was nothing in the intellect that was not first in the senses ( Aristoteles) Zintuigen liggen aan de basis
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd.
Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd. Wat is maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd.? Maligne migrerende partiële epilepsie op de kinderleeftijd is een ernstig
Nadere informatieDutch summary 1. Dutch summary. Dutch summary
http://hdl.handle.net/1765/105797 Dutch summary Dutch summary 1 Dutch summary 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Dutch summary 3 Introductie Kinderen die in de neonatale periode zeer ernstig ziek zijn
Nadere informatieLiesbeth Mevissen. www.bsl.nl
Liesbeth Mevissen www.bsl.nl EMDR bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme Liesbeth Mevissen, klinisch psycholoog, EMDR supervisor 27 september 2013 l.mevissen@accare.nl verstandelijk
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu
Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de
Nadere informatieVerstandelijke beperking Epilepsie. Verstandelijke beperking + epilepsie
Carly Jansen Verpleegkundig specialist Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe & Maastricht UMC+ 13 juni 2014 Verstandelijke beperking en epilepsie Thema s in leven met epilepsie Risicomanagement
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatieScreening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg. Carin Schröder 30 september ALS congres
Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Carin Schröder 30 september ALS congres Wat doet u? Wie gebruikt er screening voor cognitief functioneren? Wie gebruikt
Nadere informatieKajak Congres Psychiatrie en LVB
WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE
Nadere informatieBeoordelingsrapport Sultiam (Ospolot ) bij de indicatie cryptogene epilepsie binnen het maligne rolandische spectrum
2011095573 1 Beoordelingsrapport Sultiam (Ospolot ) bij de indicatie cryptogene epilepsie binnen het maligne rolandische spectrum Samenvatting De Commissie Farmaceutische Hulp heeft een beoordelingsrapport
Nadere informatieAutisme, wat weten we?
Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:
Nadere informatieOntwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom
Ontwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom dr. Sophie van Rijn Universiteit Leiden Neuropedagogiek & Ontwikkelingsstoornissen Prof. Hanna Swaab, PhD Sophie van Rijn, PhD SCT onderzoeksgroep
Nadere informatieKinderneurologie.eu. GEFS+ Syndroom
GEFS+ Syndroom Wat is het GEFS +syndroom? Het GEFS +syndroom is een erfelijke vorm van epilepsie waarbij in een familie zowel kinderen voorkomen met terugkerende koortsstuipen en/of met verschillende soorten
Nadere informatieouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks
ouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks INTER-PSY GGz Assen Delfzijl Drachten Groningen Hoogezand Meppel Muntendam Oosterwolde Oude Pekela
Nadere informatieDe Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility Jos Kooy Eerste begeleider Tweede
Nadere informatieEen kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts
Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts (potentiële) belangenverstrengeling Geen Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van
Nadere informatieBeoordelingsrapport Sultiam (Ospolot ) bij de indicatie cryptogene epilepsie binnen het maligne rolandische spectrum
2018009354 1 Toevoeging per 22 februari 2018: Sinds het verschijnen van onderstaand rapport is er in 2012 een SKGZ-geschil geweest waaruit bleek dat er aanvullende informatie is voor een specifieke subgroep
Nadere informatieEpileptische aanvallen op de PICU
Epileptische aanvallen op de PICU Astrid van der Heide Neuroloog/kinderneuroloog Inhoud Wat is epilepsie Status epilepticus Video s Take home message Wat is epilepsie? Wat is een epileptische aanval? Plotselinge
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieDiagnostiek Epilepsie ja / nee Beschrijving aanvallen Classificatie aanval Classificatie epilepsie syndroom Classificatie etiologie
De veel voorkomende kinderepilepsie-syndromen:. Diagnostiek Epilepsie ja / nee Beschrijving aanvallen Classificatie aanval Classificatie epilepsie syndroom Classificatie etiologie Sepion, 12 juni 2009
Nadere informatieWanneer is het epilepsie?
Wanneer is het epilepsie? Vascular rounds 2018 Syncope: een multidisciplinaire aanpak Mariëlle Vlooswijk Disclosure potential conflicts of interest Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieTijdige detectie van dementie - Interventies bij diagnose dementie. Sophie Vermeersch Klinisch neuropsycholoog (MsC)
Tijdige detectie van dementie - Interventies bij diagnose dementie Sophie Vermeersch Klinisch neuropsycholoog (MsC) overzicht Detectie van dementie - cognitieve screening in de eerste lijn - ADL evaluatie
Nadere informatiePRENATALE BLOOTSTELLING AAN ALCOHOL
Foetale Alcohol Spectrum Stoornissen Effecten van prenatale blootstelling aan alcohol Drs. Sandra Knuiman Onderwerpen presentatie Universiteit Utrecht Child and Adolescent Studies s.knuiman@uu.nl PRENATALE
Nadere informatieVroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
Nadere informatieAnatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie
Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral
Nadere informatieGRIN2A syndroom. rarechromo.org
GRIN2A syndroom rarechromo.org Wat is het GRIN2A syndroom en hoe wordt het veroorzaakt? Het GRIN2A syndroom is een aandoening met als belangrijkste kenmerk epilepsie. Het GRIN2A syndroom ontstaat als 1
Nadere informatieprof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent
PERSONALIA prof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent drs. J.J. Ardesch, neuroloog, Stichting Epilepsie Instellingen Nederland, Zwolle prof.dr. P. Boon, Dienst Neurologie,
Nadere informatiePsychiatrie & Psychologie bij 22q11DS
Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University
Nadere informatieNeurocognitieve stoornissen
Neurocognitieve stoornissen DSM IV DSM 5 Lieve Lemey Carmen Vranken Neurocognitieve stoornissen Context: vergrijzing met prevalentie leeftijdsgebonden ziekten: diabetes, osteoporose, depressie, delier,
Nadere informatiePosterieure Corticale Atrofie
Posterieure Corticale Atrofie Diagnostiek en ondersteuning 18 juni 2019 Vivianne Teeuwen Verpleegkundig consulente dementie Hoeveel bekendheid is er met PCA? Posterieure Corticale Atrofie Neurodegeneratief
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieDe klinische aspecten van ataxie. Expertisedag 20 mei 2017
De klinische aspecten van ataxie Expertisedag 20 mei 2017 Inhoud 2 Wat is ataxie? Hoe meten we ataxie? Ataxie en cognitie Behandeling van ataxie Ziekte specifieke behandeling Symptoom behandeling Europese
Nadere informatieExecutive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis
Executive functioning bij kinderen met een ontwikkelings- of gedragsstoornis Sylvie Verté INLEIDING Reeds geruime tijd worden pogingen ondernomen om te bepalen welke aspecten van diverse ontwikkelings-
Nadere informatieFoetaal Alcohol Syndroom: Een ondergediagnosticeerde en voorkombare aandoening. Pieter Jelle Vuijk, neuropsycholoog STAP 23 september
Foetaal Alcohol Syndroom: Een ondergediagnosticeerde en voorkombare aandoening Pieter Jelle Vuijk, neuropsycholoog STAP 23 september Indeling presentatie Inleiding FASD: o.a. voorkomen, diagnostiek, gedragskenmerken
Nadere informatieASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieStress, depressie en cognitie gedurende de levensloop
SAMENVATTING Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop Inleiding Cognitief functioneren omvat verschillende processen zoals informatieverwerkingssnelheid, geheugen en executief functioneren,
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieOmgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase. Henry Honné
Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase Henry Honné februari/maart 2017 Breincafés Midden-Limburg 1 Master Neurorehabilitation and Innovation cum laude, en fysiotherapeut.
Nadere informatieEven voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?
Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie
Nadere informatieExecutieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog
Executieve Functies en Werkgeheugen Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt?
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33187 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hidding, Elske Title: Neurocognitive mechanisms and vulnerability to autism and
Nadere informatieCharter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid
Nadere informatieHet executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Nadere informatieEpilepsie. ManaMa Jeugdgezondheidszorg : Maturatie & Milieu Prof. Dr. An Jansen, Maatschappelijke Gezondheidszorg
Epilepsie ManaMa Jeugdgezondheidszorg : Maturatie & Milieu Prof. Dr. An Jansen, Maatschappelijke Gezondheidszorg Sociaal functioneren Welzijn Hersenbeschadiging Neurologisch deficit Klinische expertise
Nadere informatieBijscholing: Mogelijkheden eerste lijn
Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn T R A U M A C E N T R U M B E L G I Ë 3 0 A P R I L 2 0 1 3 C O P Y R I G H T D O R I S D H O O G H E Welke hulp hebben mensen nodig? Studie van Dyregrov & Nordanger,
Nadere informatieNAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten
NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten Universiteit Maastricht c.vanheugten@np.unimaas.nl Inhoud presentatie Plasticiteit van het brein Hersenletsel Schade en herstel
Nadere informatieDSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014
DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 Inhoud DSM IV -> DSM 5 DSM IV: Schizofrenie als kernsyndroom Even stilstaan bij SCHIZOFRENIE Kritiek op DSM IV Overzicht DSM 5 Schizofrenie (1) Epidemiologie:
Nadere informatieOuderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan
Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan U moet de bakens verzetten en noch sterke drank, noch bier meer gebruiken: houdt u aan een matig gebruik van een redelijke
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)
Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid
Nadere informatieEerste Hulp Bij Aanvallen
Eerste Hulp Bij Aanvallen Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION M. van Buren MANP L. Rietveld J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Wat gaan we bespreken Terugblik epileptische aanvallen EHBA
Nadere informatieZiekte van Huntington
Ziekte van Huntington Begrijpen van en omgaan met veranderend gedrag Niels Reinders en Henk Slingerland (psychologen) Huntington Café 27 september 2018 Ziekte van Huntington Erfelijke neurologische ziekte
Nadere informatieKinderneurologie.eu. CAMTA1 syndroom.
CAMTA1 syndroom Wat is het CAMTA1-syndroom? Het CAMTA1 syndroom is een aangeboren aandoening waarbij kinderen problemen hebben met hun evenwicht al dan niet in combinatie met een ontwikkelingsachterstand.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose
Nadere informatieAutismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers
Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &
Nadere informatieVerslaving en comorbiditeit
Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,
Nadere informatieStemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Nadere informatieDuchenne spierdystrofie en epilepsie
Duchenne spierdystrofie en epilepsie 2013-2017 (prefrontale) cortex hippocampus ( zeepaardje ) cerebellum Ruben Hendriksen Kempenhaeghe, 2 juni 2018 OVERZICHT - Introductie: epilepsie - Stukje historie
Nadere informatieNederlands Autisme Register, rapportage
Nederlands Autisme Register, rapportage 20 18 Auteurs: Sander Begeer, Marlies van Wijngaarden, Kawita Mataw en Bernadette Wijnker-Holmes Een initiatief van: Deelrapport 2: ouders/verzorgers over hun kind
Nadere informatieKINDEREN EN JONGEREN MET NAH EN ONDERWIJS. Nathalie Ansoms Gery Smans Revalidatiecentrum Pulderbos 25-03-2011
KINDEREN EN JONGEREN MET NAH EN ONDERWIJS Nathalie Ansoms Gery Smans Revalidatiecentrum Pulderbos 25-03-2011 INHOUD Definitie NAH Gevolgen Lichamelijke gevolgen Cognitieve gevolgen Gedrag en beleving Sociale
Nadere informatieDutch summary (Samenvatting van hoofdstukken)
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken) 101 102 Hoofdstuk 1. Algemene introductie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het ontwikkelen van de Interactieve Tekentest (IDT), een nieuwe test
Nadere informatieKenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma
Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen
Nadere informatieEen update over epilepsie en veel gestelde vragen
Figuren uit brochure epilepsie UZ Leuven nieuwe diagnose per jaar, per 100 000 personen Epilepsy across the spectrum National Academies Press Een update over epilepsie en veel gestelde vragen Dr Laura
Nadere informatieCognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte. Anouk van Norden Neuroloog
Cognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte Anouk van Norden Neuroloog INTRODUCTIE Cognitive function in elderly individuals with cerebral small vessel disease an MRI study Anouk GW van Norden
Nadere informatieDement of gewoon bijzonder gedrag?
Dement of gewoon bijzonder gedrag? 80 jarige mevrouw vrijwillig opgenomen op opnameafdeling Gerontopsychiatrie vanwege: Slechte zelfzorg Tot niets komen Vermagering Opsluiten in huis Paranoïde wanen: buren
Nadere informatie