Rabobank Retail Update

Transcriptie

1 Rabobank Retail Update Mei 2017 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector 1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. Rabobank organiseert samen met VEDIS op 15 juni de Retail Innovation Contest om innovators aan de sector te verbinden. Belangstelling? Stuur een mail naar Jos Voss Fusion grenzeloze retail Vermenging tussen particuliere en zakelijke markt Compliment.nl is een nieuw onderdeel van FOOX, een B2B groothandel voor onder meer tabak- en gemakswinkels, benzinestations en horeca. De online groothandel richt zich zowel op de particuliere als op de zakelijke markt en wil zich onderscheiden door een laag en transparant prijsbeleid. Gestart is met de verkoop van ruim artikelen in de categorieën food, koffie en thee, schoonmaakartikelen en kantoorartikelen. E-commerce manager Jan Lammert Sijtsema: De scheidslijn tussen particulier en zakelijk is niet altijd meer even groot. Bij concurrenten moeten klanten een KvK-nummer opgeven; bij ons hoeft dat niet. Google gaat reizen verkopen, zowel B2B als B2C Google test het aanbieden van reizen in Duitsland en Groot- Brittannië. Het gaat om de verkoop van losse vluchten, hotelboekingen en combinaties daarvan in pakketreizen, zowel particulier als zakelijk. Volgens Google is dit nieuwe concept uniek in het automatisch genereren van een gebundelde combinatie van vlucht en hotel, ofwel dynamic packaging. Tot nu toe stelden reisaanbieders die combinaties altijd zelf vast, maar in het Duitse en Engelse experiment bepalen zoekopdrachten hoe de voorgestelde pakketten eruit zien. IKEA denk na over standalone restaurants IKEA denkt na over het idee om restaurants te openen die apart van de traditionele woonwinkels opereren. Het feit dat we niet zoveel vierkante meters nodig hebben om een café of restaurant te openen, maakt het interessant, zegt managing director Michael La Cour van IKEA Food. IKEA opende de afgelopen twee jaar al succesvolle pop-up restaurants in Londen, Parijs en Oslo. La Cour is overtuigd van de potentie van standalone restaurants. Ik hoop dat onze klanten over een paar jaar zeggen: IKEA is een geweldige plek om te eten, en ze verkopen er trouwens ook wat meubels. IKEA trok vorig jaar zo n 650 miljoen klanten in zijn restaurants. De foodtak was goed voor een omzet van USD 1,8 miljard. Jumbo en Spar: multi format strategie Jumbo opent binnenkort zijn eerste gemakswinkels in Groningen en Den Bosch. In de stadswinkels kunnen klanten straks onder meer terecht voor verse pizza, een kop koffie of wijn. Op termijn wil de supermarkten vijftig van deze convenience stores openen. Door Spar wordt in hoog tempo gewerkt aan de ontwikkeling van de vijf formats van Spar: Spar Buurt, Spar City, Spar University, Spar Express (de winkels bij tankstations) en Spar Enjoy (de recreatiewinkels). Zowel in aantal als inhoudelijk gaat dit hard, aldus Spar directeur Kranendonk. 1 Voor bronnen: zie pagina 4. Pagina 1 van 5

2 Fusion gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden bevatten verschillende van dit soort kansen. Compliment.nl speelt in op de vervaging tussen B2B en B2C. Het voorbeeld van Google laat verschillende vormen van Fusion zien: (i) zoekmachine wordt retailer (rolvervaging), (ii) spelers met consumentenrelevantie zoals Google kunnen hun assortiment uitbreiden, in dit geval naar reizen, (iii) combineren van B2B en B2C waarmee de markten groter worden. IKEA, Jumbo en Spar kunnen met een flexibele formulestrategie een groter marktbereik realiseren. IKEA doet dit met standalone restaurants die minder m2 vergen en dus makkelijker te realiseren zijn. Jumbo en Spar kunnen met hun (complementaire) formulevarianten meer en andere locaties bereiken dan met de traditionele supermarkten. Verticale integratie Groothandel integreert voorwaarts via franchise Deli XL introduceert een soft franchiseformule voor de cafetariabranche: Restaria. Met franchiseformule Restaria willen wij vrije ondernemers in de cafetariabranche ondersteunen, zo vertelt Arian Heijligers, eindverantwoordelijk voor de doelgroep fastservice bij de horeca groothandel. De eerste Restaria heeft onlangs in het Limburgse Helden de deuren geopend. De ondernemers krijgen bij Restaria veel vrijheid, wat door de groothandel wordt aangevuld met een krachtige formule. klanten zelf, zegt CFO Ron Hemmer. Om het winkelpersoneel van al die informatie te voorzien is onlangs een IT-project opgestart met een looptijd van anderhalf jaar. Het gaat onder meer om gegevens over aankoophistorie, persoonlijke aanbiedingen, activiteiten op social media en actuele voorraadniveaus in andere winkels. Het is ons duurste IT-project ooit, maar we zijn ervan overtuigd dat we dit moeten doen, aldus Hemmer. Hunkemöller krijgt veel data via zijn loyaliteitsprogramma. Aan zeventig procent van de transacties in de fysieke winkels kan de lingerieketen volgens Hemmer een naam koppelen. Daar kan geen enkele andere retailer in Europa aan tippen, stelt de CFO. Verticale integratie het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen is een belangrijke trend in retail. De voorbeelden laten zien dat meerdere partijen deze regierol proberen te pakken. Deli XL helpt zijn B2B klanten via een franchiseformule om beter met de eindklant te communiceren. De groothandel kan hiermee waardevolle klantinformatie verzamelen die in de keten kan worden teruggekoppeld. Groothandel Hermann Hartje pakt de regie in de supply chain via een experience center dat mede gericht is op consumenten. De groothandel kan hierdoor zelf aan haar eigen merken bouwen en het gewenste merkbeeld bepalen. Het experience center (merkenbouw) is complementair aan het dealernetwerk dat gericht is op verkoop, aflevering en service. Hunkemöller investeert verder in IT systemen om met klantendata dichter bij de klanten te komen en daarmee relevanter te worden voor die klanten. Omnichannel en technologie Groothandel zoekt verbinding met klant en retailer Klanten kunnen nu ook een proefrit maken op fietsen bij een groothandel. In Zutphen heeft Hermann Hartje KG een Duitse groothandel met eigen merken - hiertoe het Hartje Experience Center Benelux geopend. Zowel consumenten als dealers zijn hier welkom. In het experience center staan nagenoeg alle modellen en maten van vier fietsmerken: Victoria, Conway, Tern en i:sy. Wie zijn of haar keus heeft gemaakt, kan de fiets bestellen en later afhalen bij de desbetreffende dealer. Er wordt bij ons niets afgerekend, zegt Gerko Groenendijk van Hartje Benelux. We zien dit experience center als een soort verlengstuk van de showroom van de fietsenzaak. Voordeel is dat we hier veel meer fietsen van onze merken kunnen tonen. Hunkemöller: met data nog dichter bij de klant komen Hunkemöller wil alle op het hoofdkantoor verzamelde klantinformatie naar de winkelvloer brengen. De winkelmedewerkers moeten even goed geïnformeerd zijn als de Albert Heijn maakt bestellen gemakkelijker Albert Heijn begint een pilot met een slimme koelkastmagneet Hiku, waarmee consumenten via een microfoontje en barcodescanner hun boodschappenlijst thuis kunnen samenstellen. Het apparaatje verzamelt ingesproken of gescande artikelen op een lijstje in Appie, de mobiele applicatie van Albert Heijn. Gebruikers kunnen met hun boodschappenlijstje zelf naar de winkel gaan of de bestelling laten bezorgen, thuis of bij een pick-up point. Bugaboo: online koffer configurator Bugaboo heeft een configurator gelanceerd voor zijn Boxerassortiment koffers. Consumenten kunnen nu zelf hun eigen koffersysteem samenstellen en zien hoe de bagagestukken op elkaar geklikt kunnen worden. De doelgroep van de Boxer - de werkende en reizende man of vrouw heeft helemaal geen tijd om een winkel te bezoeken, aldus CCO Mieke Veldhuis van Bugaboo. De configurator start met de basis van het systeem: de chassis. Vervolgens kunnen consumenten een reiskoffer, cabinekoffer en maxi-cabinekoffer op de chassis kwijt. Rechts op het scherm zien zij hoe het systeem er van alle kanten uit ziet. Eventueel is ook een laptoptas, handtas of aparte trolley bij te bestellen. Pagina 2 van 5

3 Ook omnichannel bij discounter: Zeeman Textieldiscounter Zeeman heeft een nieuw e-commerce platform gelanceerd, waarbij website en webshop voor het eerst verenigd zijn. Onze webshop stond los van onze website en had een aparte url, vertelt e-commerce manager Jacques van der Bom. Nu zijn site en shop in elkaar geschoven. We hebben van die gelegenheid gebruik gemaakt om ook gelijk een nieuw platform te bouwen. De webshop dateerde uit 2012 en was dringend toe aan modernisering en een nieuwe look-and-feel. Er is nog geen click-and-collect-functie. Die laat nog even op zich wachten, vertelt Van der Bom. Eerst willen we het nieuwe platform laten stabiliseren en verbetering aanbrengen aan de hand van klantervaringen. Daarna kijken we naar eventuele aanpassing en uitbreiding van functionaliteiten, zoals bijvoorbeeld het opzetten van een afhaalpunt. Adidas: 3D geprinte schoenenzool Adidas wil een nieuwe sneaker met 3D-geprinte zool volgend jaar in massaproductie nemen. Daarmee wil het sportbedrijf klanten in staat stellen een schoen te bestellen die volledig gepersonaliseerd en betaalbaar is. Adidas werkt samen met de Amerikaanse start-up Carbon, dat 3D-geprinte zolen voor schoenen tegen ongeveer dezelfde kosten kan fabriceren als de huidige massaproductiezolen. Dit is een absolute mijlpaal voor onze sector, aldus Gerd Manz, hoofd technologische innovatie bij Adidas. Het schoenmerk hoopt nog dit jaar paar Futurecraft 4D -schoenen met 3D-geprinte zool te kunnen verkopen. Volgend jaar moet dit zijn opgelopen naar paar, als Carbon de productietijd van de zolen versnelt van anderhalf uur naar twintig minuten. Met deze innovatie wil Adidas op termijn ook in zijn winkels gepersonaliseerde zolen maken voor zijn klanten. Momenteel is het voor consumenten al mogelijk om online hun Adidas-sneakers te personaliseren op kleur en patronen. De klant staat centraal bij het issue omnichannel en technologie en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier op aan. Albert Heijn maakt het bestellen van foodproducten, die een hoog routine- en herhalingskarakter hebben, gemakkelijker door een slimme magneet die aangestuurd wordt door een microfoon en een scanner. De configurator van Bugaboo verhoogt de service aan klanten. Zij kunnen een modulair koffersysteem samenstellen en bestellen zonder daarvoor de deur uit te gaan. Zeeman koppelt de website en de webshop en verbetert de look-and-feel om het voor klanten nog aantrekkelijker te maken om producten online te bestellen. Op basis van klantervaringen worden eventueel nieuwe service elementen toegevoegd, bijvoorbeeld click-and-collect. Het voorbeeld van Zeeman laat ook zien dat discount en online best samen kunnen gaan. Adidas zet verdere stappen in het personaliseren van de producten waardoor klanten geheel eigen schoenen kunnen kopen tegen een aantrekkelijke prijs. Samenwerking Unilever: samen met Alibaba rechtstreeks naar China Unilever en Alibaba's dochtermaatschappij Lazada hebben een overeenkomst gesloten om de producten van Unilever in Zuidoost Azië op de markt te brengen. Met hun nieuwe partnerschap willen de bedrijven regionale drempels op e-commercegebied tackelen. Unilever en Lazada noemen bijvoorbeeld hoge bezorgkosten in een 'moeilijk geografisch landschap' als uitdaging voor online bestellingen in Zuidoost Azië. Samen boren ze de plaatselijke markten aan met als doel het verzilveren van de bestaande groeipotentie in het gebied. Post NL en food retailers breiden samenwerking uit Verschillende formules die zijn aangesloten bij inkooporganisatie Superunie starten nog dit jaar met thuisbezorging via PostNL. Ook begint het post- en pakketbedrijf volgende maand met foodbezorging in België, zegt Post NL manager online food Daan Koek. PostNL ziet voldoende online mogelijkheden voor de wat kleinere supermarktformules ten opzichte van de marktleiders. Koek verwacht dat tien tot twintig procent van de foodretailomzet in 2020 uit online komt. Dan heb je al best een grote markt en blijft er voldoende over voor de kleinere spelers, aldus Koek. Nieuw social platform werkt samen met merken Het voormalige warenhuis V&D komt opnieuw op het retail toneel met de social commerce app Frendz. In deze applicatie kunnen gebruikers aan de hand van tips van vrienden of influencers een nieuwe outfit kopen. Zo n veertig tot vijftig partners hebben zich aangesloten, waaronder de modemerken Josh V en Breizh. Frendz werkt met verschillende retailpartners, zowel kleinere als grotere spelers, die hun producten in de app kunnen laden. Gebruikers kunnen hun eigen collecties samenstellen en die delen met anderen. Dat is de trend, aldus mede-eigenaar van Frendz, Ronald van Zetten. Hij maakt de vergelijking met Pinterest en Instagram als inspiratieplatformen die een koopmogelijkheid integreren. Pagina 3 van 5

4 Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. Zuidoost Azië is voor merkeigenaren zoals Unilever een grote en aantrekkelijke markt, maar is met een greenfield strategie vrijwel onbereikbaar. Samenwerking met een grote en bekende online speler, Alibaba, is een logische optie. Unilever kan op die manier snel online aanwezig zijn in de markt zonder zelf te hoeven investeren in kennis en systemen. Verschillende food retailers zoeken de samenwerking met Post NL voor thuisbezorging van online bestelde boodschappen. Post NL heeft de schaal en kennis om de logistieke issues op te lossen die aan thuisbezorging verbonden zijn en kan daarmee de logistieke kosten beperken. Dit maakt de online propositie aantrekkelijker. Bovendien kunnen de food retailers zich nu focussen op marketing en klantbediening. Het nieuwe platform Frendz biedt haar partners een extra touchpoint met klanten Markt en concurrentie TK Maxx breidt uit in Nederland De Amerikaanse outletformule TK Maxx opent dit voorjaar twee vestigingen (van ca m2) in Amsterdam: in Osdorp en in het winkelgebied de Amsterdamse Poort. Hiermee komt het totaal aantal vestigingen van TK Maxx in Nederland op zeven. De multibrand outletketen zou alle middelgrote steden in ons land op het oog hebben. TK Maxx, onderdeel van TJX Companies, koopt producten (restpartijen) van merken die ze vervolgens met 60% korting aanbieden. De outletketen heeft momenteel ruim 500 vestigingen in Europa, maar wil doorgroeien tot 975, inclusief vestigingen van meubelvariant HomeSense. Hans Anders: nieuwe groei-impuls? Brillenketen Hans Anders heeft een nieuwe eigenaar gevonden in 3i, de investeerder achter onder meer Action en Basic Fit. Met nieuw groeigeld van EUR 200m wil Hans Anders zijn omzetgroei (12,1% in 2016) doorzetten. We hebben veel plannen voor de online integratie tussen onze website en de winkels, stelt algemeen directeur Remco Boerefijn. We gaan veel verbeteren in de ervaring van de website om traffic naar onze winkels te genereren en online technologieën in de winkels te gebruiken, aldus Boerefijn. Meer Duitse concurrentie in DHZ In april zijn de deuren van Bauhaus Twente in Hengelo open gegaan. Na Bauhaus Groningen is de vestiging in Hengelo de tweede in Nederland. Tevens is in april de dertiende Hornbach vestiging in Nederland geopend, in Den Haag. De nieuwe Hornbach vestiging wordt een volwaardige regionale projectbouwmarkt met tuincentrum, dierenafdeling, Bad- en Keukenstudio (BKC) en drive-in. Volgens Hornbach-directeur Evert de Goede is iedere Hornbach goed voor een marktaandeel van 1,5 tot 2%. Ook in Apeldoorn, Zwolle en Duiven staan nieuwe Hornbach vestigingen op de rol. Marktomstandigheden verbeteren verder Het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid zijn in april verder gestegen. De trend in de vertrouwensindicatoren is al langere tijd positief. In januari 2017 steeg de retailomzet in food, maar lieten de non-food winkels een kleine daling zien. Het aantal koopdagen had echter een sterk een drukkend effect. Gecorrigeerd hiervoor was ook de ontwikkeling van de non-food winkels positief. Online groeide in hoog tempo door en won verder marktaandeel. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. De marktomstandigheden verbeteren voor de retailsector zoals blijkt uit de stijging van de vertrouwensindicatoren en de ontwikkeling van de retailomzet (gecorrigeerd voor het aantal koopdagen). De structurele veranderingen van de sector (consumentengedrag, demografie, technologie, concurrentie) zijn echter veel bepalender voor de toekomst dan de swings in de economie. De concurrentie neemt toe van verschillende kanten, zoals de voorbeelden laten zien. TK Maxx opent twee nieuwe grote winkels. De vraag is altijd of een nieuw internationaal concept aanslaat in Nederland. Met steun van de grote moedermaatschappij TJX Companies (omzet > USD 33 mld en nettowinst > USD 2 mld in 2016/17) heeft TK Maxx voldoende middelen en tijd om haar waarde te bewijzen. De verdere groeiplannen van TK Maxx zijn gericht op de (middel)grote steden wat illustreert dat retail in kleinere plaatsen steeds verder onder druk komt. Hans Anders heeft een nieuwe eigenaar en krijgt daarmee de (financiële) middelen om haar groeistrategie voort te zetten. De Duitse DHZ ketens Bauhaus en Hornbach zien ruimte voor meer winkelopeningen in Nederland. De groei van deze spelers gaat ten koste van bestaande (DHZ) retailers en leidt tot een verder verscherpte concurrentie in de toch al prijs competitieve DHZ markt. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, retailwatching.nl, Retail Connect, FD, NRC, twinklemagazine.nl, mixonline.nl, Textillia, Distrifood, CBS Statline Contactgegevens Sectorspecialisten (food) retail Jos Voss Jos.Voss@rabobank.com Karine Chartier Karine.Chartier@rabobank.com Martijn Rol Martijn.Rol@rabobank.nl Sebastiaan Schreijen Sebastiaan.Schreijen@rabobank.com Pagina 4 van 5

5 Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Apr/16 Jun/16 Aug/16 Oct/16 Dec/16 Feb/17 Apr/ Het consumentenvertrouwen is in april verder gestegen naar +26 (maart: +24). De voor de detailhandel belangrijke koopbereidheid is ook verbeterd: van +8 in maart naar +10 in april. Door het CBS is in april een nieuwe methode ingevoerd voor het meten van de vertrouwensindicatoren. De cijfers liggen nu op een hoger niveau, maar de trend is ongewijzigd. Consumer confidence NL Readiness to buy NL Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Feb/16 Apr/16 Jun/16 Aug/16 Oct/16 Dec/16 Feb/17 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% Sales growth non-food stores Sales growth food stores Sales growth online+catalogue players Online sales growth multi channel stores De omzet van de food winkels steeg ca. 0,5% in februari. De non-food winkels lieten een daling zien van ca. 1%. De samenstelling van het aantal koopdagen had in februari een sterk negatief effect op de maandcijfers. Gecorrigeerd hiervoor zouden de uitkomsten 2-3% hoger zijn geweest. De online omzet groeit nog steeds flink en wint verder marktaandeel. Non-food winkels januari-februari 2017 groei in % (jaar-op-jaar) 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% Living 6.9% 3.5% Textile superm. DIY Clothing Average Drugstores 4.8% -2.2% 3.1% 1.9% 1.3% 0.6% Growth in % Jan-Feb 2017 (YoY) -0.6% -0.7% 1.9% Consumer electr. -1.7% -2.7% Growth in % Jan-Feb 2016 (YoY) Shoes -6.2% -7.4%-7.0% Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen en DHZ profiteren van de aantrekkende woningmarkt. Er zijn ook plussen voor textielsupermarkten (value-for-money propositie) en bovenkleding. Ondanks het hoge aandeel need to have producten laten de drogisterijen nu een daling zien. Consumentenelektronica en vooral Schoenen rapporteren flinke omzetdalingen. Bron: CBS Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De tekst is afgesloten op 1 mei Pagina 5 van 5