Keuze onderwerp. Uitwisseling en evaluatie. In ontwikkelgroep Vast evaluatiepatroon Publicatie van gidsmodule Uitproberen door bredere groep docenten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Keuze onderwerp. Uitwisseling en evaluatie. In ontwikkelgroep Vast evaluatiepatroon Publicatie van gidsmodule Uitproberen door bredere groep docenten"

Transcriptie

1 Nieuwe scheikunde CHIK Science in the 21 st century Salters Chemistry in the community RuG Module verbrandingen CHIK Erwünschte Verbrennungen, unerwünschte Folgen Salters burning and bonding, Energy today and tomorrow Chemistry in the community, petroleumbreaking and making bonds 1 2 Didactiek CHIK Viervlaks onderwijs 3 4 Klassiek/ nieuw (viervlaks)onderwijs Klassiek/ nieuw (viervlaks)onderwijs Theorie bepaalt volgorde en structuur Context bepaalt volgorde en structuur Docent/ boek bepaalt onderdelen Leerling bepaalt onderwerpen Uitwerking door boek/ Uitwerking door Theorie samenhangend Theorie in delen achteraf Probleem vooral bij Probleem vooral bij 5 6 1

2 CHIK/ Viervlaksonderwijs Eerste fase Eerste fase: introductie fase Tweede fase: Nieuwsgierigheid en planningsfase Derde fase: onderzoeksfase Vierde fase: verdiepingsfase Introductiefase 7 8 Eerste fase Presentatie door: Presentatie, onderwerpen Bosbrand Stofexplosie Verbranding glucose Roesten ijzer Broeikaseffect Video fragmenten, Chembits/ Discovery Demonstratieproeven Waterstoforgel Stofexplosie Verbranding in zuivere zuurstof Blok hout, spaanders, houtwol Web, bv video, maar ook sport 9 10 Tweede fase Tweede fase Nieuwsgierigheids fase Conceptmap maken met en Vormen van groepjes Onderwerpen sorteren Kiezen/ opstellen van onderzoeksvragen Ontwerp/ keuze praktisch werk

3 Derde fase Derde fase verwerkingsfase Uitvoering onderzoek Rapportage onderzoek Posters Muurkrant Presentaties Demonstratie proef Vierde fase Vierde fase Verdiepingsfase Verdieping door Docent bespreekt resultaten Docent past de verkregen chemische kennis in de reeds bekende chemische kennis Eventueel toetsing in nieuwe Hoe vindt leerproces plaats Analyse leerstof Chemisch begrippen kader Basisconcepten CHIK Donor/ acceptor Kinetiek Evenwicht Energie en entropie Stof deeltje Structuur eigenschap basisconcepten

4 Cyclus Ontwerpfase Uitwisseling ervaringen Contextkeuze Reflectie en evaluatie Ontwikkeling in groepen uitproberen Context keuze Bij de keuze van een : Chemische concepten: Vooraf bekend verondersteld Aan de orde komend in de module Na afloop bekend verondersteld Uitwerken in onderwijseenheden Verbrandingen Verbrandingen Bekend veronderstelde chemische kennis en vaardigheden Kennis van molecuul formules en verhoudingsformule s Kunnen een reactievergelijking kloppend maken Weten iets van scheidingsmethodes Kunnen rekenen met verhoudingen Aan te leren chemische kennis en vaardigheden Opstellen van een reactievergelijking van een verbranding Kennen de formule s van enkele oxiden, zoals H 2 O, CO 2, SO 2, Verbranding van glucose in het lichaam Kunnen bepaalde oxiden aantonen Verschillen in reactiesnelheid: roesten, lichaam, verbranding en explosies Blusdriehoek Endotherm en exotherm Ontwikkeling in groepen Uitwerking in onderwijseenheden Grootte 3 of 4 scholen Strak programma voor uitwerkingen Regelmatig bijeenkomsten Bezoek ervaren groep Toa s betrekken bij ontwikkeling Voorbeeldmateriaal door ontwikkelgroep Uitwerking door uitvoerende

5 Uitwisseling en evaluatie In ontwikkelgroep Vast evaluatiepatroon Publicatie van gidsmodule Uitproberen door bredere groep en Keuze onderwerp Wie zoet is krijgt lekkers Schoonmaken Forensische Nieuwe materialen Verf Formuletaal Chemie en magie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie 3.1 Energie Wat is energie? Energie voorziening Fossiele brandstof verbranden Co2 komt vrij slecht voor het broeikaseffect Windmolen park Zonnepanelen Energie is iets wat nodig is voor een verbrandingsreactie

Nadere informatie

Verbrandingen. Gidsmodule Viervlakschemie onderwijs. leerling. docent 1.1.

Verbrandingen. Gidsmodule Viervlakschemie onderwijs. leerling. docent 1.1. 1.1. Verbrandingen Gidsmodule Viervlakschemie onderwijs leerling docent context chemie Jan Apotheker, Menno Keij Rijksuniversiteit Groningen September 2004 Voorwoord Voor u ligt de gidsmodule verbrandingen.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting door K. 1467 woorden 5 maart 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Samenvatting H3 3V 3.1 Energie Fossiele brandstoffen -> nu nog er afhankelijk

Nadere informatie

Inhoud workshop. De scooter van de 21ste. Achtergrond van de module: De opbouw van de module De scooter van de 21ste eeuw

Inhoud workshop. De scooter van de 21ste. Achtergrond van de module: De opbouw van de module De scooter van de 21ste eeuw De scooter van de 21ste eeuw Snel, duurzaam en zuinig! Inhoud workshop Achtergrond en globaal overzicht van de module Zelf aan het werk met het genereren van onderzoeksvragen Het ontwerpdeel nader bekijken

Nadere informatie

Verslaglegging workshop van oud naar nieuw! Woudschoten 14 en 15 november 2003 Marijn Meijer en Annet van Schijndel (Newmancollege te Breda)

Verslaglegging workshop van oud naar nieuw! Woudschoten 14 en 15 november 2003 Marijn Meijer en Annet van Schijndel (Newmancollege te Breda) Verslaglegging workshop van oud naar nieuw! Woudschoten 14 en 15 november 2003 Marijn Meijer en Annet van Schijndel (Newmancollege te Breda) In deze workshop zijn we specifiek gaan kijken naar de vernieuwing

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

Havo examenexperiment. De groene leerlijn

Havo examenexperiment. De groene leerlijn Havo examenexperiment De groene Opzet workshop Modules bekijken Kenmerken groene Overzicht groene Modules bekijken Maak een keuze uit: Onbreekbare bekers of Ecoreizen deel 1: De reis Bekijk deze module

Nadere informatie

Jan Apotheker coach bonte leerlijn

Jan Apotheker coach bonte leerlijn Leerlijnen in nieuwe scheikunde Jan Apotheker coach bonte leerlijn Bonte leerlijn Overzicht achtergronden Overzicht leerlijn Bespreking module slikken of spuiten Gelegenheid tot vragen Achtergrond symbolen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019)

Hoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties Paragrafen 4.1 Kenmerken van een reactie 4.2 Reactievergelijkingen 4.3 Rekenen aan reacties Practica Exp. 1 Waarnemen Exp.

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting vmbo T3

Programma van Toetsing en Afsluiting vmbo T3 1 aardrijkskunde pagina 2 biologie pagina 3 Cambridge Engels pagina 4 CKV pagina 5 Duits pagina 6 economie pagina 7 Engels pagina 8 Frans pagina 9 geschiedenis pagina 10 goddienst pagina 11 kunstvakken

Nadere informatie

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Opbouw leerboek Elk hoofdstuk begint met een hoofdstukschema. Daarin vindt u een overzicht van de paragrafen, experimenten en de leerling-ict van dat hoofdstuk.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden. Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen.

Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden. Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen. Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen. I. Een houtvuurtje wordt geblust met water. Het vuur

Nadere informatie

Plan van toetsing/afsluiting 2012/2014

Plan van toetsing/afsluiting 2012/2014 Sector: alle Vak: Nask 2 Klas: 3 periode 1 Toets 1.1 Kleine tussentijdse toets(en)/practicum verslag en dergelijke. Max 2 deze periode (Iedere overhoring telt 1 X) 1.2 Natuur- en scheikunde voor de basisvorming

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak scheikunde havo, tweede tijdvak (2015). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre

Nadere informatie

Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7. Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl. www.cma-science.

Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7. Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl. www.cma-science. Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7 Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl Even voorstellen Even voorstellen, inhoud Alle materialen beschikbaar via: https://we.tl/zbewzokhua

Nadere informatie

endotherme reactie met soda

endotherme reactie met soda endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting. Leerjaar: vmbo-tl

Programma van Toetsing en Afsluiting. Leerjaar: vmbo-tl Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl3 2017-2018 Inhoudsopgave Aardrijkskunde 2 Biologie 3 Cambridge Engels 4 Duits 5 Economie 6 Engels 7 Frans 8 Frans1 9 Geschiedenis 10 Goddienst 11

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Kenmerken van reacties

Hoofdstuk 2: Kenmerken van reacties Hoofdstuk 2: Kenmerken van reacties Scheikunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Onderwerpen Scheikunde 2011 20122012 Stoffen, structuur en binding Kenmerken van Reacties Zuren en base Redox Chemische technieken

Nadere informatie

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016 Rekenen aan reacties 2 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 4 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen Samenvatting Vragen Huiswerk voor volgende week Bestuderen Lezen voor deze week Bestuderen

Nadere informatie

1. Inleiding. De ChiK methode vormt de basis van dit onderzoek binnen het categoriaal Gymnasium Celeanum te Zwolle.

1. Inleiding. De ChiK methode vormt de basis van dit onderzoek binnen het categoriaal Gymnasium Celeanum te Zwolle. 1. Inleiding Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de beeldvorming van 3 vwo leerlingen over de Klassieke Scheikunde, en daarnaast het vaststellen van de mate van kennisoverdracht en het

Nadere informatie

Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs. 21/03/2018 Boeverbos

Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs. 21/03/2018 Boeverbos Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs 21/03/2018 Boeverbos 1 Iedereen STEM ook in buitengewoon onderwijs Jo Desutter Pedagogisch begeleider STE(A)M 2 Wat is STEM? Aanduiding domein Aanduiding studies

Nadere informatie

Inhoudsopgave. paginanummer

Inhoudsopgave. paginanummer Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl Schooljaar: 06-07 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde Art & Design 4 Biologie 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis 0 Godsdienst

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak scheikunde havo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende

Nadere informatie

Chemie: dat ben jij! Module 4. Gelijkheid: Bewustmakende activiteiten over chemie

Chemie: dat ben jij! Module 4. Gelijkheid: Bewustmakende activiteiten over chemie Chemie: dat ben jij! Module 4. Gelijkheid: Bewustmakende activiteiten over chemie 1 INHOUD Module 4. Gelijkheid: Bewustmakende activiteiten over chemie... 2 1. Maken van een portret van een vrouwelijke

Nadere informatie

Actief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen

Actief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen Actief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen Door Hans Betlem, auteur Nu voor straks Inleiding Steeds meer scholen gaan over tot samenvoeging van de vakken natuur- en

Nadere informatie

Het eerste examen voor 5 havo in het examenexperiment nieuwe scheikunde. Jan Apotheker/ Rijksuniversiteit Groningen, Dick Hennink /Cito, Nicole van

Het eerste examen voor 5 havo in het examenexperiment nieuwe scheikunde. Jan Apotheker/ Rijksuniversiteit Groningen, Dick Hennink /Cito, Nicole van Het eerste examen voor 5 havo in het examenexperiment nieuwe scheikunde. Jan Apotheker/ Rijksuniversiteit Groningen, Dick Hennink /Cito, Nicole van Hekezen/Cito, Emiel de Kleijn/ Stichting Leerplanontwikkeling,

Nadere informatie

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Scheikunde vwo, eerste tijdvak (2016). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre

Nadere informatie

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept KERNCONCEPTEN Het molecuulconcept Atomen als bouwstenen van moleculen Verschillende typen bindingen Structuur en flexibiliteit van moleculen Maken en breken van bindingen Ontwerpen van moleculen Het micro-macroconcept

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING. Wegen, mengsels en scheidingsmethode. Een introductie op het lab.

DOCENTENHANDLEIDING. Wegen, mengsels en scheidingsmethode. Een introductie op het lab. DOCENTENHANDLEIDING Wegen, mengsels en scheidingsmethode Een introductie op het lab. 1. Beoogde voorkennis Deze uitgangspunten zijn op de volgende manier ondervangen: - Practica tijdens de eerste 2 lessen

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland. Scheikunde. Trainingsmateriaal. De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.

Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland. Scheikunde. Trainingsmateriaal. De slimste bijbaan van Nederland! lyceo. Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland Scheikunde Trainingsmateriaal De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.nl Traininingsmateriaal Scheikunde Lyceo-trainingsdag 2015 Jij staat op

Nadere informatie

1) Stoffen, moleculen en atomen

1) Stoffen, moleculen en atomen Herhaling leerstof klas 3 1) Stoffen, moleculen en atomen Scheikundigen houden zich bezig met stoffen. Betekenissen van stof zijn onder andere: - Het materiaal waar kleding van gemaakt is; - Fijne vuildeeltjes;

Nadere informatie

studiewijzer H3D e periode

studiewijzer H3D e periode studiewijzer H3D 2012-2013 2 e periode 2 Inhoudsopgave studiewijzer H3D 2 e periode 2012-2013 Toetsenrooster 2 e periode zie website school >toetsen>h3d Nederlands (NE) p. 4 Engels (EN) - Frans (FA) p.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo. Informatie avond 15 november 2018

Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo. Informatie avond 15 november 2018 Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo Informatie avond 15 november 2018 Hoe leert een pienter kind? Door zoveel mogelijk te lezen en kennis te verzamelen, óf door ervaringen op te doen zonder

Nadere informatie

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde Boekverslag door G. 1415 woorden 13 december 2016 6.9 13 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde H2: Chemische Reacties 1. Ontledings- en scheidingsreacties (begrippen komen op het einde) Wat zijn de

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Scheikundige begrippen

Scheikundige begrippen Scheikundige begrippen Door: Ruby Vreedenburgh, Jesse Bosman, Colana van Klink en Fleur Jansen Scheikunde begrippen 1 Chemische reactie Ruby Vreedenburgh Overal om ons heen vinden er chemische reacties

Nadere informatie

Uitgebreide Stagewijzer bij de e-klas De virtuele Fabriek

Uitgebreide Stagewijzer bij de e-klas De virtuele Fabriek Uitgebreide Stagewijzer bij de e-klas De virtuele Fabriek Lesnr. Lesnr. W1 L1 W1 L1 De Virtuele Fabriek oriënteert zich via korte beschrijving en animaties op de setting van de module De Centrale Ontvangsthal

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

Samenhang in N-profielen versterken

Samenhang in N-profielen versterken Samenhang in N-profielen versterken Woudschoten Scheikunde 8 november 2008 Heleen Driessen, h.driessen@slo.nl Welke samenhang? Met samenhang bedoel ik Welke samenhang? Woord: samenhang (zelfst. naamw.,

Nadere informatie

Leren oplossen. Werkgroep C5 Woudschoten chemie conferentie 2018 Werkgroep leider Jouk Wilts

Leren oplossen. Werkgroep C5 Woudschoten chemie conferentie 2018 Werkgroep leider Jouk Wilts Leren oplossen Werkgroep C5 Woudschoten chemie conferentie 2018 Werkgroep leider Jouk Wilts Start informatie Wat gebeurt er wanneer een stof oplost in water? Deze vraag is door de jaren heen steeds specifieker

Nadere informatie

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm.

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm. PEARL GTL Oliemaatschappijen zoals Shell willen aan de nog steeds stijgende vraag naar benzine en diesel kunnen blijven voldoen én ze willen de eindige olievoorraad zoveel mogelijk beschikbaar houden als

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Vraag 1 Geef juiste uitspraken over een chemische reactie. Kies uit: stofeigenschappen reactieproducten beginstoffen. I. Bij een chemische reactie

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

1 De bouw van stoffen

1 De bouw van stoffen Inhoud 1 De bouw van stoffen 1 eigenschappen van stoffen 13 Mengsels en zuivere stoffen 13 D Oplossingen 15 Zuivere stoffen herkennen 15 Scheiding van mengsels 17 2 de opbouw van de materie 19 Moleculen

Nadere informatie

Inhoudsopgave. paginanummer

Inhoudsopgave. paginanummer Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl Schooljaar: 06-07 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde Art & Design 4 Biologie 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis 0 Godsdienst

Nadere informatie

Plusklassen atheneum en gymnasium. méér dan vwo

Plusklassen atheneum en gymnasium. méér dan vwo Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo Informatie avond 9 november 2017 Hoe leert een pienter kind? Door zoveel mogelijk te lezen en kennis te verzamelen, óf door ervaringen op te doen zonder actief

Nadere informatie

Parfum. 4 havo. Docentenhandleiding. leerling. docent. Project van Studiestijgers 2006. Auteur: Ben Nusse Maartenscollege - Groningen

Parfum. 4 havo. Docentenhandleiding. leerling. docent. Project van Studiestijgers 2006. Auteur: Ben Nusse Maartenscollege - Groningen Parfum 4 havo Docentenhandleiding leerling * docent context chemie Project van Studiestijgers 2006 Auteur: Ben Nusse Maartenscollege - Groningen Eindredactie: Jan Apotheker Menno Keij Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

De nieuwe Havo voorbereidend HBO Buiksloterweg 85 1031 CG Amsterdam T: 020 579 72 10 I: www.checkdenieuwehavo.nl

De nieuwe Havo voorbereidend HBO Buiksloterweg 85 1031 CG Amsterdam T: 020 579 72 10 I: www.checkdenieuwehavo.nl De nieuwe Havo voorbereidend HBO Buiksloterweg 85 1031 CG Amsterdam T: 020 579 72 10 I: www.checkdenieuwehavo.nl 1 De nieuwe Havo voorbereidend HBO Wat is De nieuwe Havo? De nieuwe Havo biedt Havo onderwijs

Nadere informatie

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE

Oefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting. Leerjaar 3M. Grotius College. Schooljaar

Programma van Toetsing en Afsluiting. Leerjaar 3M. Grotius College. Schooljaar Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar 3M Grotius College Schooljaar 2016-2017 Vak: Aardrijkskunde Methode: De Geo Leerweg: mavo Periode: Leerstofomschrijving: Toetsvorm: 1 Selectie leerstof/ paragrafen

Nadere informatie

Nieuwe Scheikunde en de abstractieniveaus van Van Hiele

Nieuwe Scheikunde en de abstractieniveaus van Van Hiele Nieuwe Scheikunde en de abstractieniveaus van Van Hiele Verslag van een onderzoek ten behoeve van het vak Onderzoek van Onderwijs Theoretisch niveau Beschrijvend niveau Grondniveau Begeleiding en beoordeling

Nadere informatie

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt. Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Wiskunde: vakspecifieke toelichting en tips

Wiskunde: vakspecifieke toelichting en tips Wiskunde: vakspecifieke toelichting en tips Met deze voorbeelden van taken voor de wiskundelessen willen wij verschillende ideeën illustreren. Ten eerste geven zij een idee wat bedoeld wordt met hele-taakeerst

Nadere informatie

Opgave 1. n = m / M. e 500 mg soda (Na 2CO 3) = 0,00472 mol. Opgave 2. m = n x M

Opgave 1. n = m / M. e 500 mg soda (Na 2CO 3) = 0,00472 mol. Opgave 2. m = n x M Hoofdstuk 8 Rekenen met de mol bladzijde 1 Opgave 1 n = m / M a 64,0 g zuurstofgas (O 2) = 2,00 mol (want n = 64,0 / 32,0) enz b 10,0 g butaan (C 4H 10) = 0,172 mol c 1,00 g suiker (C 12H 22O 11) = 0,00292

Nadere informatie

Forensisch Onderzoek en Voedselen Warenautoriteit

Forensisch Onderzoek en Voedselen Warenautoriteit Onderzoek van onderwijs Forensisch Onderzoek en Voedselen Warenautoriteit Leidt de nieuw ontworpen module tot meer inzicht in de maatschappelijke relevantie van chemie, betere leeropbrengsten en meer werkplezier

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag?

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? Chemie Vraag 1 Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? NaNO3-oplossing, AgNO3-oplossing en BaCl2-oplossing K2SO4-oplossing, (CH3COO)2Pb-oplossing

Nadere informatie

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag?

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? Chemie Vraag 1 Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? NH4Cl-oplossing, KOH oplossing en CuSO4-oplossing NH4NO3-oplossing, Na3PO4-oplossing

Nadere informatie

Training mobiliteitscoach

Training mobiliteitscoach Training mobiliteitscoach Inleiding Dit project is gefinancierd met steun van de Europese Commissie. Deze publicatie geeft alleen de visie van de auteur weer. De Commissie kan niet verantwoordelijk worden

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3 Samenvatting door een scholier 1892 woorden 19 augustus 2010 5,4 17 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Curie Scheikunde.. Hfst 1 & 2.1,

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak scheikunde vwo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten

Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten Hoofdstuk 5 Reac/esnelheid en evenwichten 4HAVO periode 3 2012 Weekplanning per3, week 5 Woensdag H5.1 H5.2 theorie Vragen over H4 / tijd om hoofdstuk 4 door te nemen Donderdag PTA H432 Vrijdag Werkuur:

Nadere informatie

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

C.S.G. Willem van Oranje Programma voor Toetsing en Afsluiting Mavo 4

C.S.G. Willem van Oranje Programma voor Toetsing en Afsluiting Mavo 4 Vak: Nederlands 40 Gemiddeld cijfer uit klas 3 - nee 4 Kijk- en luister Cito S 2 75 nee Fictiedossier Onderdelen fictiedossier leerjaar 3 Fragmenten boek 4 Fragmenten boek 5 2 42 Boekverslag 6 M 3 20 nee

Nadere informatie

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor het huidige examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie) of ScienceData. Niet toegestaan is het gebruik van een Grafische

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Oefentoets polymeren havo en vwo

Oefentoets polymeren havo en vwo Oefentoets polymeren havo en vwo Opgave 1 Kunststofrecycling Sinds een aantal jaar wordt in Nederland kunststof op verschillende manieren apart ingezameld. In het scheikundige tijdschrift chemische feitelijkheden

Nadere informatie

Het examen scheikunde bestaat uit twee onderdelen (elk 50%), namelijk:

Het examen scheikunde bestaat uit twee onderdelen (elk 50%), namelijk: Examenvoorbereiding scheikunde VWO Het examen scheikunde bestaat uit twee onderdelen (elk 50%), namelijk: 1. centraal examen (schriftelijk) 2. commissie-examen (mondeling) centraal examen (schriftelijk)

Nadere informatie

Docentenhandleiding PO Schoolkamp

Docentenhandleiding PO Schoolkamp Docentenhandleiding PO Schoolkamp Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat maakt deze opdracht 21 e eeuws?... 1 2.1 Lesdoelstellingen... 2 2.2 Leerdoelen... 2 3 Opzet van de opdracht... 2 3.1 Indeling van

Nadere informatie

Sita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom

Sita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom Natuurkunde en Flipping the Classroom De lespraktijk van een natuurwetenschappelijk vak zoals natuurkunde bestaat gewoonlijk uit klassikale instructie, practicum en het verwerken van opdrachten. In de

Nadere informatie

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten.

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten. 1. Differentiëren Onderzoeken welke manieren en mogelijkheden er zijn om te differentiëren en praktische handvatten bieden om hiermee aan de slag te gaan. Vervolgens deze kennis toepassen in de praktijk

Nadere informatie

Voor het beoordelen en het becijferen van de modules en projecten wordt door de docenten een scoringsformulier van competenties ingevuld.

Voor het beoordelen en het becijferen van de modules en projecten wordt door de docenten een scoringsformulier van competenties ingevuld. PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING Vak: Innovatieve Techniek Inleiding Innovatieve Techniek is een vak waarbij je een brede oriëntatie op techniek krijgen. Je werkt in de vorm van modules en projecten,

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO,

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Hoofdstuk 8 Opgave 1 Bruistabletten bevatten onder andere natriumwaterstofcarbonaat. Als je deze tabletten in water brengt, treedt een reactie op waarbij

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst starter Inhoud 1. Kennismaking 2. Over de opleiding 3. Examen 3F 4. Portfolio 5. Lunch 6. Kladpapier 7. Praktijkgericht onderzoek 1 KENNISMAKING

Nadere informatie

2oOO. -Cl) "'C Gl. 1< Onderwijs. > Beroeps. - Correctievoorschrift VBO-MAVO-C. ::a "'C ::;, Voorbereidend. Onderwijs. Tijdvak 1.

2oOO. -Cl) 'C Gl. 1< Onderwijs. > Beroeps. - Correctievoorschrift VBO-MAVO-C. ::a 'C ::;, Voorbereidend. Onderwijs. Tijdvak 1. 2oOO -~ ca Voorbereidend > Beroeps "'C ::a Onderwijs Tijdvak... Gl..... Middelbaar ca Algemeen Voortgezet < Onderwijs Cl) - Correctievoorschrift VBO-MAVO-C -Cl) "'C c ::;, ~ -Cl).c CJ en CV Begin - Regels

Nadere informatie

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,

Nadere informatie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Geografie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Geografie Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis er van je verwacht wordt bij aanvang van een studie bachelor Geografie. Klik op een onderdeel om een meer gedetailleerde inhoud te krijgen

Nadere informatie

OVERZICHT LEERGANG. De zes standaardmodules vormen het basisprogramma, deze zijn verplicht. De instapmodules en verdiepende modules zijn optioneel.

OVERZICHT LEERGANG. De zes standaardmodules vormen het basisprogramma, deze zijn verplicht. De instapmodules en verdiepende modules zijn optioneel. Leergang Digitale Geletterdheid Product en prijzen 2017 OVERZICHT LEERGANG Onderwijs heeft als doel om jongeren voor te bereiden op de maatschappij waarin ze leven. Digitale geletterdheid is een belangrijke

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Inhoudsopgave. paginanummer

Inhoudsopgave. paginanummer Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl 4 Schooljaar: 2016-2017 1 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde 3 Biologie 4 Cambridge Engels 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Programma van Toetsing en Afsluiting Havo 5 14-15 OPDC t Nijrees - Almelo Geachte lezer, In dit boekje vindt u de Programma s van Toetsing en Afsluiting van de vakken die uw zoon of dochter volgt. Per

Nadere informatie

Al doende leren Een module voor trainers

Al doende leren Een module voor trainers Al doende leren Een module voor trainers Bijlagen: Powerpoint Een module voor trainers Handouts: Stappenplan internetgebruik (De Strategiekaart) Print van Powerpoint prestaties geld Parktijkopdrachten

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Handleiding Digitale Vaardigheden Basis Kerntaak 1. Hoofdstuk 1: Zoeken en vinden

Handleiding Digitale Vaardigheden Basis Kerntaak 1. Hoofdstuk 1: Zoeken en vinden Handleiding Digitale Vaardigheden Basis Kerntaak 1 Hoofdstuk 1: Zoeken en vinden Algemene inleiding De methode Digitale Vaardigheden Basis is opgedeeld in drie onderdelen: DV Kerntaak 1 DV Kerntaak 2 DV

Nadere informatie

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Opzet presentatie - Onderzoek over onderzoekend leren van docenten - Voorbeeld van een onderzoek door Marjolein

Nadere informatie

SLO Leerdoelenkaart scheikunde: gedifferentieerde beheersingsniveaus voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs

SLO Leerdoelenkaart scheikunde: gedifferentieerde beheersingsniveaus voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs 1.1.1. Je herkent en benoemt een aantal oplosbaarheid in water, elektrische geleiding, kookpunt, smeltpunt en fase bij kamertemperatuur. 1.1.1. Je herkent en benoemt een aantal oplosbaarheid in water,

Nadere informatie

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde.

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. Biologie In tegenstelling tot wat je gewend was uit de onderbouw is biologie in klas 4, 5 en 6 een stuk theoretischer.

Nadere informatie

Scheikunde havo 3. Matthijs Oosterhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/100123

Scheikunde havo 3. Matthijs Oosterhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/100123 Scheikunde havo 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Matthijs Oosterhoff 31 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/100123 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Het is echter waarschijnlijker dat rood kwik bestaat uit Hg 2+ ionen en het biantimonaation met de formule Sb2O7 4.

Het is echter waarschijnlijker dat rood kwik bestaat uit Hg 2+ ionen en het biantimonaation met de formule Sb2O7 4. Lyceum Oudehoven Hoefslag 4 4205 NK Gorinchem Schoolexamen Leerjaar: 4 Vak: Scheikunde Datum: 26-06-2013 Tijd: 13.00 14.30 uur Uitdelen: opgavenvellen + proefwerkpapier Toegestaan: rekenmachine, potlood,

Nadere informatie

Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo. Informatieavond 3 november 2016

Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo. Informatieavond 3 november 2016 Plusklassen atheneum en gymnasium méér dan vwo Informatieavond 3 november 2016 Hoe leert een pienter kind? Door zoveel mogelijk te lezen en kennis te verzamelen, of Door ervaringen op te doen zonder actief

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Wat is de verhouding tussen de aantallen atomen van de elementen Mg, P en O in magnesiumfosfaat?

Wat is de verhouding tussen de aantallen atomen van de elementen Mg, P en O in magnesiumfosfaat? Chemie Vraag 1 Wat is de verhouding tussen de aantallen atomen van de elementen Mg, P en O in magnesiumfosfaat? 1 : 1 : 4 2 : 1 : 4 2 : 3 : 12 3 : 2 : 8 Chemie: vraag 1 Chemie Vraag 2 Welke

Nadere informatie