REALISATIE PASSANTENHAVEN SCHELPHOEK ALKMAAR

Transcriptie

1 UNA-projectnota: REALISATIE PASSANTENHAVEN SCHELPHOEK ALKMAAR Totale projectkosten ,- Bijdrage UNA-gelden ,- deze projectnota is bijlage bij de voordracht UNA-project versterking passantenhaven in de Schelphoek te Alkmaar. bij deze projectnota horen de bijlagen: investeringsopzet, invullijst UNA-projecten en de ontwikkelingsovereenkomst herontwikkeling De Schelphoek. 1

2 Projectomschrijving 1.1 Inleiding Havenkwartier Schelphoek is een nieuw gebied in Alkmaar, vrijgekomen door het vertrek van het bedrijf Eriks naar bedrijventerrein Boekelermeer. Het plangebied Schelphoek wordt ingericht met ca. 580 woningen, een parkeergarage en een passantenhaven met sanitaire voorzieningen. In 2005 is door de gemeenteraad besloten de oude grachtenstructuur terug te brengen, waardoor het gebied een nog waterrijke uitstraling krijgt en de naam havenkwartier nog meer tot zijn recht komt. Een financiële bijdrage van de provincie is noodzakelijk om de passantenhaven te kunnen realiseren. Als aanleiding voor het realiseren van aanlegplaatsen gelden de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de Blauwe Loper, o.a. ter stimulering van het watertoerisme in het HAL- (Heerhugowaard-Alkmaar-Langedijk) gebied. Hierbij werd afgesproken om het aantal aanlegplaatsen voor passanten uit te breiden om het bestaande tekort op te heffen. Na een aantal locaties in Alkmaar te hebben onderzocht is het meest wenselijk gebleken om een passantenhaven (incl. voorzieningen) dicht bij het stadscentrum van Alkmaar te realiseren, aansluitend op de wens van de huidige watersporters. De concrete fysieke werkzaamheden: Sloop en opruimwerkzaamheden en grondwerken; Nieuwe kademuur, kunstwerken en constructies; Het realiseren van de passantensteigers, remmingswerk; Brug beweegbaar maken; Diversen (o.a. verplaatsen woonboten en verwerkingskosten vervuilde grond). 1.2 Doel De aanleg van de passantenhaven zal, in combinatie met de aanleg van aanvullende sanitaire voorzieningen, het watersporttoerisme in Alkmaar en regio een impuls geven. De ligging van de wijk en de passantenhaven nabij het centrum, in een waterrijke wijk, is aantrekkelijk en zal een positieve invloed hebben op het aantal overnachtingen per passant. Daarnaast is een ander belang dat er door realisatie van de gracht en passantenhaven een belangrijke bijdrage wordt geleverd om het areaal aan binnenstedelijke oppervlaktewater te vergroten. Naast de aanleg van een passantenhaven (bereikbaar via een ophaalbrug vanaf het Noordhollandskanaal) zal een nieuwe gracht (in het verlengde van de Oudegracht) worden aangelegd. In deze gracht zal een tweetal vaste bruggen met een maximale doorvaarhoogte van 1.40 m worden gerealiseerd. Door deze gracht zal de passantenhaven (tot aan de eerste brug) groter worden; het aantal plaatsen zal tussen de 15 en 20 bedragen, afhankelijk van de grootte van de boten. 2

3 Effecten en werkgelegenheid Als onderdeel van het toeristisch beleid van de gemeente Alkmaar In het kader van het Grotestedenbeleid is als toeristische doelstelling voor de gemeente Alkmaar 4% meer bezoekers aan Alkmaar in 2009 geformuleerd. Als basis geldt hiervoor het CVO-onderzoek. In 2004 trok Alkmaar bezoekers (Nederlandse dagbezoekers). In 2009 moet Alkmaar extra bezoekers trekken. Uit recent onderzoek van Toerisme Noord-Holland blijkt dat bezoekers aan Alkmaar gemiddeld 34,- uitgeven. De extra bezoekers besteden dus op jaarbasis Uitgaande van de bovenstaande berekening zouden daar 32 arbeidsplaatsen (direct en indirect, bijv. horeca, detailhandel) uit voortkomen. Voorzieningen voor watersporters is in de tekst voor het Grotestedenbeleid opgenomen als één van de te nemen maatregelen om het toerisme te bevorderen. De Passantenhaven Schelphoek is met aanlegplaatsen en sanitaire voorzieningen de invulling voor deze maatregel. De effecten van het project op de werkgelegenheid heeft betrekking op de Schelphoek en stedelijke ontwikkeling, de binnenstad van Alkmaar. Het realiseren van de passantenhaven De Schelphoek levert de volgende effecten op: - Bijdrage in de toeristisch recreatieve stadsontwikkeling en beeldvorming waarbij water steeds belangrijker wordt als nautisch kwartier (imagovorming); - De haven vormt een scharnierpunt voor levendigheid en gezelligheid (terrassen, flaneren) in een aantrekkelijk stedelijke omgeving; - De haven als onderdeel van de totale plannen versterkt de mix van functies (wateren landgebonden activiteiten); - Aanvulling in het netwerk water van stedelijk vaarwater in Noord-Holland; - De Economische Waarde, uitgaande van 20 nieuwe ligplaatsen, kan als volgt worden berekend: per boot wordt per dag 70,- uitgegeven (alle uitgaven: liggeld, brandstof, boodschappen, horeca, museumbezoek). Dit getal is afkomstig van onderzoek van Alterra en ervaringscijfers binnen de gemeente Alkmaar en Hoorn; aantal ligdagen per seizoen: 180 bezettingsgraad: 58% (dit is geschatte gemiddelde bezetting over 6 maanden) Economische waarde: 20 X 70 X 180 X 0,58 = ca De economische waarde ( ) uitgedrukt in aantallen arbeidsplaatsen zou leiden tot 2 tot 4 arbeidsplaatsen (besteding ter hoogte van euro levert 1 arbeidsplaats). - Tenslotte draagt de totale ontwikkeling substantieel bij in de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de stad. Dit speelt een rol bij de huidige maar ook potentiële inwoners van Alkmaar. 1.3 Maatschappelijk draagvlak Het project is een gezamenlijk initiatief van ontwikkelaars en gemeente. Voor het project is een begeleidingsgroep samengesteld bestaande uit vertegenwoordigers van 3

4 bewonersorganisaties, Kamer van Koophandel, Historische Vereniging Alkmaar en Milieufederatie. De begeleidingsgroep heeft een advies uitgebracht in oktober Het project wordt door de omgeving gesteund. De gemeenteraad heeft het masterplan gewijzigd vastgesteld (januari 2005), het voorontwerp bestemmingsplan en de welstandscriteria zijn behandeld in de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling en beheer van 7 april Op 28 april 2005 is er een inloopbijeenkomst georganiseerd. 1.4 Locatie Gemeente Alkmaar, locatie voormalige machinefabriek Alkmaar en de panden van Eriks. 1.5 Beoogd eigenaar en beheerder De openbare parkeergarage, de passantenhaven en voorzieningen worden eigendom van de Gemeente Alkmaar. Algemeen uitgangspunt is dat het beheer van de haven bekostigd moet worden uit de opbrengsten van de liggelden. 1.6 Gebruiker(s) c.q. exploitant De dekking van de toekomstige exploitatie zal uit de liggelden van de passantenhaven komen. Het netto exploitatieresultaat zal daarbij nihil zijn in relatie tot het beheer en onderhoud van de haven en de kosten voor brugbediening. 1.7 Actoren De gemeente Alkmaar, BAM, Eendragt. De gemeente is initiatiefnemer en projecteigenaar. Ook zijn omwonenden betrokken bij de projectvoorbereiding. 1.8 Economische levensduur jaar. 1.9 Realisatiefase Het project wordt gefaseerd uitgevoerd. De voormalige machinefabriek Alkmaar en de panden van Eriks zijn reeds gesloopt. De passantenhaven is gelokaliseerd aan de westkant van het project, tegen het centrum. De aanleg van de passantenhaven wordt uitgevoerd met de werkzaamheden t.b.v. de parkeergarage. Naar verwachting zal eind 2006 / begin 2007 met dit deel worden gestart Investeringsopzet De kosten bedragen in totaal exclusief BTW. Zie bijlage voor een gedetailleerder overzicht. Onderdeel Investering Sloop en opruimwerkzaamheden Grondwerken Kunstwerken en constructies

5 Diversen (o.a. verplaatsen woonboten en verwerkingskosten vervuilde grond) Bouwplaatskosten Voorbereiding advies en toezicht Risico/onvolledig plan Totaal Voor het realiseren van de passantenhaven is het verplaatsen van de huidige woonboten een randvoorwaarde. In het masterplan is opgenomen dat deze verplaatsing binnen het plan zal kunnen plaatsvinden. Uitgangspunt voor de berekening is geweest dat op de nieuwe plek voorzieningen moeten worden getroffen in het openbaar gebied en op de woonboten. De relatief hoge investeringen hebben voornamelijk te maken met het bouwen van voorzieningen in de binnenstad wat consequenties heeft met betrekking tot architectuur en stedenbouwkundige verantwoording (een jachthaven in het landelijk gebied is goedkoper). Verder worden er kosten gemaakt die te maken hebben met baggeren, en verwerken van vervuilde grond (bijna 20% van de totale kosten). De totale investeringsomvang voor de aanleg van de passanten haven bedraagt ,- exclusief BTW. Het dekkingstekort bedraagt ,- (50% van de totale kosten) waarvoor de gemeente Alkmaar een bijdrage vraagt vanuit het projectenprogramma "Water als Economische Drager". De gemeente vraagt het totale tekort vanuit de provincie als volgt af te dekken: ,- ten laste van de bestemmingsreserve UNA budget Water als Economische Drager ; ,- ten laste van de bestemmingsreserve FINH budget Blauwe Loper. De inzet van gemeentelijke middelen bestaat uit een bedrag van ,- (GSB begroting 2005) en een bedrag van ,-. De totale gemeentelijke bijdrage komt daarmee op ,- (46,2% van de totale investeringen). De overige bedragen worden vrijgemaakt uit: - Meerwaardefonds HAL ,- - Stichting Recreatievaart Nederland ,- Financiële dekking Verdeling 50% investering over gemeente en provincie Gemeente/partijen Provincie Percentage % GSB begroting 2005 (gemeente) % Stichting Recreatie Toervaart (SRN) % Meerwaardefonds HAL % 5

6 Voormalig Fonds Openluchtrecreatie (deelverordening Recreatie & Toerisme) % Provincie Noord-Holland/WED programma % FINH % Gemeente Alkmaar % Totaal dekking % 1.11 Bijdrage provincie onmisbaar in de financieringsstructuur De Investeringen worden gedekt door een bijdrage van Gemeente Alkmaar, Provincie Noord-Holland (deels Meerwaardefonds HAL, FINH/Blauwe Loper) en de Stichting Recreatie Toervaart Nederland (SRN). 2. Toetsing aan de criteria 2.1 Fysieke investering De onderstaande fysieke maatregelen zijn bij het project van toepassing: Sloop en opruimwerkzaamheden; Grondwerken (2400 m³ ontgraven), baggeren (1.385 m³); Nieuwe kademuur (130 m); Kunstwerken en constructies; Het realiseren van de passantensteigers (175 m²); Remmingswerk (130 m); Brug beweegbaar maken; Diversen (o.a. verplaatsen van 6 woonboten en verwerkingskosten van vervuilde grond; Voorbereiding, advies en toezicht. 2.2 Aansluiting bij provinciaal beleid Het project Realiseren passantenhaven Schelphoek te Alkmaar is als project opgenomen in het UNA prioriteitenprogramma Water als Economische Drager. Deze aanvraag is op 16 december 2005 met het kenmerk AGG/7713 ingediend. 2.3 Reguliere begrotingsfondsen/andere provinciale fondsen Dit project komt deels voor andere reguliere provinciale middelen in aanmerking (FINH/Blauwe Loper). 2.4 Revolving fund Het project genereert niet in die mate extra inkomsten die weer terugvloeien naar provincie Noord-Holland. Bovendien is er sprake van investeringen in de basisinfrastructuur. 6

7 2.5 Staatssteun Staatssteun algemeen Artikel 87, eerste lid, EG-Verdrag verklaart onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt alle steunmaatregelen van EU-lidstaten die de mededinging vervalsen. Indien een steunmaatregel als staatssteun kan worden gekwalificeerd, dient deze bij de Europese Commissie te worden aangemeld. Niet aangemelde steun is onrechtmatig en mag niet ten uitvoer worden gebracht. Er is sprake van staatssteun zodra aan een of meer specifieke ondernemingen een voordeel door de overheid wordt gegeven dat zij onder normale (markt)omstandigheden niet zouden hebben verkregen. Niet alleen private ondernemingen vallen onder het begrip onderneming maar ook openbare ondernemingen, zoals in dit geval de gemeente. Het gaat om een eenheid (ongeacht de rechtsvorm) die goederen of diensten aanbiedt op de markt. Het is niet vereist dat de ontvanger van de steun winstoogmerk heeft. Verder moet sprake zijn van concurrentievervalsing en verstoring van het handelsverkeer. De begunstigde onderneming moet actief zijn op een markt waar concurrentie is. Staatssteun jachthavens Over de verstoring van het handelsverkeer heeft de Europese Commissie geoordeeld in een zaak van steun voor drie jachthavens (in Enkhuizen, Nijkerk en Wieringermeer). De Commissie oordeelde dat niet verwacht werd dat de steun eigenaren van recreatievaartuigen uit andere lidstaten ertoe zal brengen deze jachthavens te gebruiken in plaats van die in andere lidstaten. Ten aanzien van dagligplaatsen oordeelde de Commissie in het algemeen dat: de invloed van steun voor dagligplaatsen ingevolge zijn aard zeer beperkt is. Een (internationale) eigenaar of huurder van een boot gebruikt de jachthaven die gelegen is op de plaats waar hij zich op een bepaalde datum en tijd bevindt en die geschikt lijkt, gelet op de omvang en diepgang van de boot. Zijn keuze is vaak zeer beperkt. Bijgevolg oordeelde de Commissie dat geen sprake was van ongunstige beïnvloeding van het handelsverkeer tussen de lidstaten en dus dat geen sprake was van staatssteun. Geen staatssteun passantenhaven Alkmaar De passantenhaven Alkmaar betreft een kleine haven met 20 dagligplaatsen, hetgeen circa 0,0013% van de Europese ligplaatsenmarkt vertegenwoordigt. Bovendien ligt de haven relatief ver van de Duitse en Belgische grens. De subsidie bedraagt minimaal 1,5 miljoen. De 3 jachthavens hadden gemiddeld 200 ligplaatsen, lagen ook relatief ver van de Duitse en Belgische grens, maar kregen een veel lager steunbedrag (circa ,-). Doorslaggevend in het oordeel van de Europese Commissie was dat van internationale marktwerking in het algemeen geen sprake kan zijn ten aanzien van dagligplaatsen. De hoogte van het betrokken steunbedrag is dan verder niet relevant voor de vraag of van verboden staatssteun sprake is. 7

8 Hierdoor kan worden geconcludeerd dat subsidie voor de passantenhaven te Alkmaar geen staatssteun oplevert. 2.6 Procesplanning De gemeenteraad heeft ingestemd met de realisatie van de passantenhaven Schelphoek te Alkmaar; het benodigde geld is hiervoor gereserveerd in de GSB begroting 2005 en deels in de begroting van de perspectiefnota. De acties, besluiten en procedures die nog dienen te worden genomen zijn: de aanbesteding van het werk en de gunning; het definitief maken van de ontwikkelingsovereenkomst herontwikkeling De Schelphoek. Voor het project zal een bouwvergunning moeten worden verstrekt. Het vigerend bestemmingsplan is recentelijk vernieuwd. De gemeente verwacht geen problemen op het gebied van RO. De gemeente heeft tijd en geld beschikbaar gesteld voor de voorbereiding en het procesmanagement. Het procesmanagement is in handen van de heer R. van Menen, projectmanager sector Bestuursondersteuning, terzijde gestaan door een ambtelijke werkgroep en externe deskundigen. De uitvoeringswerkzaamheden zullen starten eind 2006 en zullen duren tot eind Risicoanalyse De bijdrage uit FINH/Blauwe Loper is nog niet verzekerd. De Provinciale Staten nemen op 12 juni 2006 hierover een besluit. De verwachting is dat deze middelen wel voor Alkmaar beschikbaar worden gesteld. 2.8 Voorwaarden aan subsidieverlening Er zal pas voorschotverlening plaatsvinden wanneer: 1) De gemeente Alkmaar het totaal benodigd krediet beschikbaar heeft gesteld; 2) Het bestemmingsplan onherroepelijk is vastgesteld; 3) De projectwerkzaamheden eind 2006 zijn gestart. Titel:Nota PS-cie. ELE, agendapunt 5c2. (Projectnota Alkmaar) Datum: Nummer:5c2 8