Ontwerp-Tracébesluit 3e Kolk Prinses Beatrixsluis. deelrapport Hydrodynamica en Morfologie

Transcriptie

1 Ontwerp-Tracébesluit 3e Kolk Prinses Beatrixsluis deelrapport Hydrodynamica en Morfologie

2

3 Ontwerp-tracébesluit 3e kolk Prinses Beatrixsluis deelrapport Hydrodynamica morfologie Datum oktober 2013 Status definitief

4 Ontwerp-Tracébesluit 3e kolk Prinses Beatrixsluis- deelrapport Hydrodynamica en morfologie oktober Pagina 4 van 45

5 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding derde kolk Doelstelling planstudie OTB/MER Doelstelling deelrapport hydrodynamica & morfologie Leeswijzer 8 2 Projectgebied en raakvlakken Introductie sluis en omgeving Het plangebied OTB/MER Studiegebied hydrodynamica en morfologie Raakvlakken 14 3 Referentiesituatie en voorkeursalternatief Referentiesituatie Het voorkeursalternatief Ontwikkeling scheepvaart 23 4 Wettelijk en beleidskader Wettelijk kader Beleidskader 25 5 Beoordelingskader Overzicht beoordelingskader Aanzuigende werking vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal Golfdoordringing in de voorhaven Waterstand op de rivieras van de Lek Stroombeeld bij aansluiting van de Lek op het Lekkanaal Morfologische effecten voorhaven Morfologie Lek 30 6 Huidige situatie en autonome ontwikkeling Huidige situatie Autonome ontwikkeling 32 7 Effecten van het voorkeursalternatief Aanzuigende werking vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal Golfdoordringing in de voorhaven Waterstand op de rivieras van de Lek Stroombeeld bij aansluiting van de Lek op het Lekkanaal Morfologische effecten voorhaven Morfologie Lek Effectbeoordeling 36 8 Mitigatie en compensatie 37 9 Leemten in kennis en evaluatie Leemten in kennis en informatie 38 Pagina 5 van 45

6 10 Verklarende woordenlijst Literatuurlijst 40 Bijlage A Notitie modelopzet 41 Bijlage B Aanzuigende werking/troskrachten 42 Pagina 6 van 45

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding derde kolk Het Lekkanaal verbindt het Amsterdam-Rijnkanaal (ARK) met de Lek. Het Lekkanaal is een belangrijke schakel in de vaarroute tussen Amsterdam/Noord-Nederland en Rotterdam/Antwerpen. Het Prinses Beatrixsluiscomplex is het enige sluiscomplex op de kortste vaarroute tussen Amsterdam en Rotterdam. In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) wordt ingezet op vergroting van de capaciteit van de vaarwegen. Daarbij is een ambitie geformuleerd voor het realiseren van betrouwbare reistijden voor de binnenvaart op de hoofdverbindingsassen. Aan deze ambitie is een wachttijdcriterium gekoppeld voor de gemiddelde wachttijd bij sluizen op de hoofdvaarwegen. Deze wachttijd mag maximaal 30 minuten bedragen in de drukste maand van het jaar. De verwachte groei van het scheepvaartverkeer zorgt ervoor dat, afhankelijk van het groeiscenario, in de periode de gemiddelde wachttijden bij de Beatrixsluis het wachttijdcriterium overschrijden. Wanneer geen maatregelen worden getroffen lopen de wachttijden na 2020 sterk op. De huidige capaciteit van het Prinses Beatrixsluiscomplex vormt daarmee in de toekomst een knelpunt voor een vlotte en veilige verkeersafwikkeling. In 1999 is reeds gestart met een verkenning van alternatieven voor capaciteitsuitbreiding van de Beatrixsluis. Op basis van diverse onderzoeken heeft de Minister van Infrastructuur en Milieu in februari 2012 een voorkeursbesluit genomen voor realisatie van een derde kolk aan de oostzijde van het complex. 1.2 Doelstelling planstudie OTB/MER Het (O)TB/MER (ontwerp-tracébesluit/milieueffectrapport) is het resultaat van de gecombineerde tracéwet- en m.e.r.-procedure (milieueffectrapportage), die wordt doorlopen voor realisatie van de 3e kolk Prinses Beatrixsluis. Het (O)TB geeft de ruimtelijke uitwerking van het voorkeursbesluit en legt het ruimtebeslag (planologisch) vast. Het MER beschrijft de milieueffecten van de voorgenomen ingreep en de bijbehorende mitigerende en compenserende maatregelen. De realisatie van de derde kolk bij de Beatrixsluis wordt in de uitvoering gecombineerd met een verbreding van het Lekkanaal. Het doel van dit gecombineerde project is het structureel oplossen van het doorstromingsprobleem bij de Beatrixsluis door aanleg van een Derde Sluiskolk, het creëren van voldoende en veilige overnachtingsplaatsen door verbreding van het Lekkanaal en het oplossen van de hinderlijke waterbeweging in het Lekkanaal door passerende schepen op het ARK. De planuitwerking voor de verbreding van het Lekkanaal is in een apart traject uitgevoerd en is geen onderdeel van het (O)TB/MER 3e kolk Prinses Beatrixsluis. De projecten worden in de aanbesteding en uitvoering gecombineerd. Pagina 7 van 45

8 1.3 Doelstelling deelrapport hydrodynamica & morfologie Voorliggend deelrapport hydrodynamica & morfologie is onderdeel van de planuitwerking (O)TB/MER 3e kolk Prinses Beatrixsluis. Dit deelrapport levert input voor het (O)TB en het MER. De belangrijkste uitgangspunten, resultaten en conclusies zijn in deze twee hoofdrapporten opgenomen. Hydrodynamische en morfologische effecten hebben invloed op/raakvlakken met het Lekkanaal, de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal. Het is daarom noodzakelijk dat, naast de locale effectbepaling in en rondom de sluiskolk, effecten op de Lek, het Amsterdam-Rijnkanaal en het verbrede Lekkanaal worden bepaald en geëvalueerd. De focus ligt bij de effectbepaling op eisen en criteria die van belang zijn voor een vergunningsaanvraag van de Waterwet (Wtw). De aanvraag van deze vergunning zelf maakt geen onderdeel uit van MIRT Leeswijzer Dit rapport is als volgt ingedeeld: hoofdstuk 2 Projectgebied en raakvlakken: een toelichting op de bestaande Beatrixsluis, het project- en studiegebied en raakvlakprojecten; hoofdstuk 3 Beschrijving alternatieven: beschrijving van de referentiesituatie voor de effectenstudie, de voorgenomen ingreep (realisatie derde kolk) en de vervoersprognoses; hoofdstuk 4 Wettelijk en beleidskader: beschrijving van de kaders die van toepassing zijn voor de effectenstudie; hoofdstuk 5 Beoordelingskader: toelichting op het beoordelingskader en de methodiek die zijn gehanteerd in de effectenstudie; hoofdstuk 6 Huidige situatie en autonome ontwikkeling: beschrijving van de huidige situatie voor hydrodynamica en morfologie en de autonome ontwikkelingen tot het jaar 2030; hoofdstuk 7 Effecten van het voorkeursalternatief: toelichting op de effecten bij realisatie van een derde kolk en vergelijking van de effecten in relatie tot de referentiesituatie; hoofdstuk 8 Mitigatie en compensatie: beschrijving van benodigde maatregelen ter mitigatie en compensatie van effecten bij realisatie van een derde kolk; hoofdstuk 9 Leemten in kennis en evaluatie: toelichting op leemten in kennis en informatie in de studie en voorstellen voor monitoring en evaluatie; hoofdstuk 10 en 11: verklarende woordenlijst en literatuurlijst. Pagina 8 van 45

9 2 Projectgebied en raakvlakken Afbeelding 2.1 Luchtfoto Prinses Beatrixsluis in het Lekkanaal 2.1 Introductie sluis en omgeving Het complex Het huidige complex heeft twee kolken met identieke afmetingen: een zogenaamde tweelingsluis. De dubbele sluis bestaat uit twee betonnen sluisbakken met een afmeting van 225 m lengte bij 18 m breedte en een drempelniveau van NAP - 4,6 m. De maximale toegestane diepgang voor de scheepvaart is 3,5 m en de maximale scheepsklasse is CEMT klasse Vb 1. De sluizen zijn uitgevoerd met hefdeuren in een zuidelijk en noordelijk portaal. De portalen bestaan elk uit drie heftorens met daaroverheen een verbindingsbrug, waarin de hefconstructies zijn ondergebracht. Het sluizencomplex (de tweelingsluis met de kenmerkende portalen) is aangewezen als Rijksmonument. Het Lekkanaal Het Lekkanaal verbindt het Amsterdam-Rijnkanaal (ARK) met de Lek (zie afbeelding 2.2). Het Lekkanaal heeft een lengte van 3,5 km en is een belangrijke schakel in de vaarroute tussen Amsterdam/Noord-Nederland en Rotterdam/Antwerpen. De Beatrixsluis is het enige sluiscomplex op de kortste vaarroute tussen Amsterdam en Rotterdam. 1 In praktijk maken ook schepen behorend tot de categorie CEMT VIa gebruik van de sluis (tot een diepgang van 3,5 m) Pagina 9 van 45

10 Het sluiscomplex deelt het Lekkanaal in twee delen. Het deel ten noorden van de sluizen is 85 m breed en bestaat uit een bakprofiel met stalen damwanden. Het bodemniveau is in dit deel NAP - 5,7 m. De waterstand aan de noordzijde wordt (zoveel mogelijk) constant gehouden op NAP - 0,4 m. Het deel van het Lekkanaal ten zuiden van het complex heeft tussen de remmingwerken een breedte van 100 m. De oevers zijn glooiend in dit deel en bekleed met stortsteen. Het bodemniveau ligt op NAP - 5,0 m. De waterstand volgt de waterstand op de Lek en is daarmee afhankelijk van getijdenwerking en rivierafvoer. De gemiddelde hoogwaterstand is NAP + 1,62 m en de gemiddelde laagwaterstand NAP + 0,63 m. De dijken aan de oost- en westzijde van het Lekkanaal, ten zuiden van het sluiscomplex zijn onderdeel van de primaire waterkering (dijkring 44). De waterkering loopt door over het sluiscomplex heen en het sluiscomplex is daarmee onderdeel van de primaire waterkering. Afbeelding 2.2 Ligging Beatrixsluiscomplex in het Lekkanaal De omgeving Afbeelding 2.3 geeft een overzicht van het sluiscomplex en haar omgeving in de huidige situatie. Aan de oostzijde grenst het complex aan het bedrijventerrein Het Klooster. Dit bedrijventerrein is nog in ontwikkeling (2013). De grond is bouwrijp Pagina 10 van 45

11 gemaakt, maar grotendeels onbebouwd. Tussen het bedrijventerrein en het sluiscomplex loopt een ecologische zone. Aan de westzijde grenst het complex aan de bebouwde kom van Nieuwegein, met van noord naar zuid bedrijventerrein Plettenburg, bedrijventerrein de Wiers en de wijk Vreeswijk (Nieuwegein). Ook bevindt zich aan de westzijde van het kanaal, ten noorden van de sluis, een waterinlaat van Waternet. Hier wordt water ingenomen voor de drinkwatervoorziening van een groot deel van Noord-Holland. Het water wordt getransporteerd van het Lekkanaal via een pijpleiding naar de waterleidingduinen bij Haarlem, waar het wordt gefilterd. Afbeelding 2.3 Overzicht omgeving Pagina 11 van 45

12 Langs het Lekkanaal liggen verschillende objecten die deel uitmaken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW). Een deel van deze objecten heeft de status van Rijksmonument. Bij de aansluiting op de Lek bevinden zich de kazematten Vreeswijk-West en Vreeswijk-Oost. Ten noorden van het sluiscomplex bevinden zich aan de oostzijde van het kanaal de kazematten Schalkwijksche Wetering en Houtensche Wetering, het sluisje in de Schalkwijksche Wetering, een uitlaatduiker en de Plofsluis (bij aansluiting op het ARK). 2.2 Het plangebied OTB/MER Het plangebied voor dit OTB/MER loopt van de aansluiting van het Lekkanaal op de Lek tot en met de aansluiting van de Schalkwijksche Wetering op het Lekkanaal (zie afbeelding 2.4 met de grens van het OTB). Afbeelding 2.4 Het plangebied OTB Pagina 12 van 45

13 2.3 Studiegebied hydrodynamica en morfologie Het studiegebied strekt zicht uit van de Lek tot aan het Amsterdam-Rijnkanaal. De effectbeoordeling is opgedeeld in een aantal aspecten. Afhankelijk van het beschouwde aspect kan het interessegebied een stuk beperkter zijn tot bijvoorbeeld slechts het Lekkanaal of de voorhaven. Hieronder wordt per aspect beschreven wat het interessegebied is. Daarnaast is dit in afbeelding 2.5 ruimtelijk verbeeld. Aanzuigende werking Het studiegebied strekt zich uit van de noordelijke zijde van de Prinses Beatrixsluis tot aan het Amsterdam-Rijnkanaal. Golfdoordringing in voorhaven Het studiegebied strekt zich uit van de zuidelijke zijde van de Prinses Beatrixsluis tot aan de Lek. Waterstand op rivieras Lek Het studiegebied strekt zich 5 tot 10 km uit (afhankelijk van de totale grootte van het effect) stroomop- en stroomafwaarts van de aansluiting tussen Lek en Lekkanaal. Stroombeeld bij aansluiting Lek en Lekkanaal Het studiegebied beslaat de aansluiting tussen Lek en Lekkanaal. Morfologische effecten voorhaven Het studiegebied strekt zicht uit van de aansluiting van de Lek en het Lekkanaal tot aan de zuidelijke zijde van de Prinses Beatrixsluis. Morfologie Lek Het studiegebied strekt zich tot 10 km (afhankelijk van de totale grootte van het effect) stroomop- en stroomafwaarts van de aansluiting tussen Lek en Lekkanaal. Pagina 13 van 45

14 Afbeelding 2.5 Het studiegebied per aspect 2.4 Raakvlakken Met projecten in de omgeving Op het gebied van hydrodynamica en morfologie heeft de realisatie van de 3e kolk Beatrixsluis raakvlakken met de volgende projecten: verbreding Lekkanaal: het Lekkanaal wordt verbreed. De vormgeving heeft invloed op hydrodynamische effecten in het Lekkanaal ten noorden van de Beatrixsluis; Pagina 14 van 45

15 Ruimte voor de Lek project: om de Lek meer bergingsruimte te geven en het water versneld af te voeren worden oevergeulen ten oosten van het Lekkanaal aangelegd. De oevergeulen hebben invloed op hydrodynamica en morfologie in de Lek en bij de aansluiting tussen Lek en voorhaven Met andere deelstudies Het onderdeel Hydrodynamica en Morfologie heeft raakvlakken met: technisch ontwerp: het technisch ontwerp heeft invloed op de hydrodynamica en morfologie. Zo bepaalt het technisch ontwerp de uitwisseling van water tussen het noordelijke deel van het Lekkanaal en het zuidelijke deel. De mate van uitwisseling heeft invloed op de sedimentatie in de voorhaven. Daarnaast heeft het ontwerp invloed op de reflectie van scheepsgolven; nautiek: in de deelstudie nautiek worden de voorhaven en de aansluiting tussen Lek en voorhaven nader bestudeerd, vooral vanuit het perspectief van (interacties) tussen scheepvaart. Hierbij moet gedacht worden aan zichtlijnen en veiligheid. Daarmee heeft het grote raakvlakken met de hydrodynamica op de Lek, de voorhaven en het Lekkanaal; hoogwaterveiligheid: de deelstudie hoogwaterveiligheid behandelt de waterkeringen in het projectgebied. De opbouw van de westelijke waterkering langs het Lekkanaal heeft invloed op de hydrodynamica in het Lekkanaal; (water)bodem: de deelstudie (water)bodem beschrijft onder meer de kwaliteit van de waterbodem. Het geeft inzicht in de mogelijke aanwezigheid van verontreinigde waterbodem/bagger. Pagina 15 van 45

16 3 Referentiesituatie en voorkeursalternatief In het MER wordt de toekomstige situatie met een derde kolk (de projectsituatie met het voorkeursalternatief) vergeleken met de situatie zonder realisatie van het project (de referentiesituatie). De referentiesituatie wordt beschreven in paragraaf 3.1. Voor het voorkeursalternatief is een referentieontwerp opgesteld. Dit ontwerp en de vertaling hiervan richting de uitvoering worden toegelicht in paragraaf 3.2. De laatste paragraaf van dit hoofdstuk gaat in op de scheepvaartprognoses voor zowel de referentie- als de projectsituatie. 3.1 Referentiesituatie De referentiesituatie beschrijft de situatie die in het jaar 2030 ontstaat wanneer geen derde kolk wordt gerealiseerd. Dit is een combinatie van de huidige situatie met autonome ontwikkelingen (economisch en ruimtelijk). De referentiesituatie is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: verloop van de economische ontwikkeling volgens het groeiscenario Transatlantic Markets (TM, WLO-scenario voor gematigde groei). Voor de effecten van het project wordt waar relevant een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd voor kleinere groei (volgens Strong Europe, SE) en grotere groei (volgens Global Economy, GE); planjaar 2030: de referentiesituatie en de projectsituatie worden beschreven en vergeleken voor het toekomstjaar 2030 (ongeveer 10 jaar na realisatie). De economische ontwikkeling uit zich in groei van de scheepvaartintensiteiten op het Lekkanaal. De prognoses voor zowel de referentie- als de projectsituatie worden beschreven in paragraaf 3.3. Tabel 3.1 geeft een overzicht van de autonome, ruimtelijke ontwikkelingen met relevantie voor realisatie van de 3e kolk Prinses Beatrixsluis. Deze tabel geeft een overzicht van de belangrijkste autonome ontwikkelingen 2. Tabel 3.1 Autonome ruimtelijke ontwikkeling naam toelichting ontwikkeling relevantie voor OTB/MER Beatrixsluis Verbreding noordzijde Lekkanaal (Rijkswaterstaat Utrecht) Het Lekkanaal wordt verbreed ten noorden van de Beatrixsluis om de onveilige situatie op het kanaal op te lossen, ruimte te creëren voor ligplaatsen en om de hinderlijke waterbewegingen door schepen op het ARK weg te nemen. De verbreding is vastgelegd in het bestemmingsplan Het Klooster van de gemeente Nieuwegein. Het ontwerp voor de derde kolk en de verlegde waterkering dient aan te sluiten op het ontwerp voor verbreding van het Lekkanaal. Daarnaast moet rekening worden gehouden met cumulatieve effecten. De twee projecten worden samen aanbesteed. Bedrijventerrein Het Klooster (Gemeente Nieuwegein) Gronduitgifte op bedrijventerrein Het Klooster is gestart eind In totaal wordt 75 hectare grond uitgegeven. In de huidige situatie zijn enkele bedrijven gevestigd op het Het bedrijventerrein Het Klooster grenst direct aan het plangebied voor realisatie van de derde kolk. Bestuurlijk is een demarcatielijn 2 Onder autonome ontwikkelingen worden die ontwikkelingen verstaan die plaatsvinden op basis van al genomen besluiten en vastgesteld beleid. Pagina 16 van 45

17 naam toelichting ontwikkeling relevantie voor OTB/MER Beatrixsluis terrein (distributiecentrum V&D en Mavaro B.V.). Het Klooster is een duurzaam bedrijventerrein, gericht op groen ondernemen overeengekomen. Realisatie van de derde kolk en verlegging van de primaire waterkering dient binnen deze demarcatie plaats te vinden. De landschaps- en ecologische zone bevinden zich aan beide zijden van de demarcatielijn en dienen in overleg te worden ingevuld. Ruimte voor de Lek (Rijkswaterstaat) Doelen van dit project zijn een waterstanddaling van 8 cm (veiligheid) en verbetering van ruimtelijke kwaliteit (natuur en kleinschalige recreatie). Hiervoor worden in vijf uiterwaarden oevergeulen gerealiseerd. Het provinciaal Inpassingsplan is juli 2012 vastgesteld. Er is één bezwaar ingediend dat eerste helft 2013 door de Raad van State wordt behandeld. Realisatie is gepland voor Het inpassingsplan voor Ruimte voor de Lek sluit direct aan op het plangebied voor de 3e kolk Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal. Met het ontwerp dient hierop de worden aangesloten. Interessant zijn mogelijke koppelingen voor de thema s ecologie en water en Fietsbrug Plofsluis (Gemeente Nieuwegein) De gemeente Nieuwegein wil fietsen in de regio aantrekkelijker maken. Een van de projecten daarvoor is het herstellen van de oorspronkelijke regionale Oost-west fietsroute van Nieuwegein naar Houten (en verder). Een De recreatieve fietsroute aan de oostzijde van het sluiscomplex, langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie, dient aan te sluiten op de fietsbrug bij de Plofsluis. belangrijke schakel in deze route is de nieuwe fietsbrug over het Amsterdam Rijnkanaal bij de Plofsluis. Het bestemmingsplan voor de fietsbrug is definitief en naar verwachting wordt de fietsbrug in 2014 aangelegd. Recreatief Streektransferium Linieland (Gemeente Houten, Maart 2013 is het bestemmingsplan voor realisatie van het streektransferium Linieland vastgesteld. Het streektransferium wordt gerealiseerd bij de aansluiting van Nieuwegein De recreatieve voorzieningen langs het Beatrixsluiscomplex moeten worden aangesloten op het streektransferium. gemeente Nieuwegein) aan de A27 als de toegangspoort voor toeristen naar het Eiland van Schalkwijk en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Realisatie is naar verwachting in Windpark Nieuwegein (Gemeente Nieuwegein) Nieuwegein wil in 2040 een klimaatneutrale, duurzame stad zijn. Eén van de initiatieven om dat te bereiken is Windpark Nieuwegein: 5 windturbines tussen bedrijvenpark Het Klooster en Rijksweg A27. In maart 2013 zijn Realisatie van het windpark kan effect hebben op ruimtelijke kwaliteit en geluidsbelasting rond het Beatrixsluiscomplex (cumulatieve effecten). het ontwerpbestemmingsplan en de ontwerpomgevingsvergunning ter inzage gelegd. Binnenhaven t Klooster (Provincie Utrecht) De provincie Utrecht heeft in haar Provinciale Structuurvisie bedrijvenpark Het Klooster als een mogelijk locatie voor een binnenhaven aangewezen. Samen met de gemeente is een onderzoek naar haalbaarheid Uitgangspunt voor het OTB/MER is realisatie van de binnenhaven aan het Amsterdam-Rijnkanaal. Pagina 17 van 45

18 naam toelichting ontwikkeling relevantie voor OTB/MER Beatrixsluis en locatie uitgevoerd. Hierbij zijn locaties aan het Lekkanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal onderzocht. Op basis van het onderzoek is besloten tot een locatie aan het Amsterdam- Rijnkanaal. UNESCO Werelderfgoed nominatie Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) Het Rijk heeft de NHW voor de voorlopige lijst Werelderfgoed aangemeld. Een plaats op de Voorlopige Lijst betekent dat het Rijk samen met de provincie Utrecht en de andere betrokken overheden, eigenaren en beheerders start met de voorbereiding om de NHW de komende vijftien jaar opgenomen te krijgen op de Werelderfgoedlijst. UNESCO Realisatie van de derde kolk en verbreding van het Lekkanaal leidt tot ingrepen in de NHW. De uitvoeringswijze kan effect hebben op de bijzondere, unieke waarden van de linie en daarmee op de kans van de eventuele Werelderfgoed nominatie. besluit over toekenning van de werelderfgoed status. A27: uitbreiding traject Houten - Hooipolder (Rijkswaterstaat) De A27 staat al een aantal jaren in de file top 10. Rijkswaterstaat onderzoekt welke oplossing het meest duurzaam is en de doorstroming verbetert op de A27 tussen Houten en knooppunt Hooipolder. In 2011 is in de Tweede Kamer een motie aangenomen dat knooppunt Hooipolder moet worden aangepakt. Najaar 2013 wordt besloten over de verder uitwerking tot een projectbesluit. De voorlopige planning is start van de werkzaamheden in Dit project leidt tot een verbreding van de A27 ter hoogte van Nieuwegein. Dit kan effect hebben op de aansluiting op de A27 bij Het Klooster en de Prinses Beatrixsluis en op de verkeersintensiteiten op het onderliggend wegennet. 3.2 Het voorkeursalternatief Voor de wijze waarop in het MER wordt omgegaan met het voorkeursalternatief is het van belang een doorkijk te maken naar de uitvoering van het project. De uitvoering van de derde kolk wordt geregeld via een aanbesteding met een zogenaamd DBFM contact. Dit is een contract, waarbij de aannemer verantwoordelijk is voor het definitieve ontwerp, de bouw/aanleg en een lange periode van onderhoud. Rijkswaterstaat hanteert deze wijze van aanbesteding in de verwachting, dat dit de meest efficiënte invulling geeft van de vraagstelling, omdat inschrijvende aannemers binnen de gegeven eisen een oplossing kiezen die zij het beste en goedkoopste kunnen bouwen en onderhouden. Uiteindelijk kiest Rijkswaterstaat de aannemer met de beste oplossing op basis van zowel prijs als kwaliteit. Dit houdt in, dat het OTB ruimte moet bieden aan meerdere ontwerpoplossingen en het MER hiervan effecten inzichtelijk moet maken. In dit MER is dit ingevuld, door te kiezen voor het beschrijven van effecten van een referentieontwerp voor het voorkeursalternatief en vervolgens, waar relevant, een indicatie te geven van de gevolgen van eventuele andere ontwerpoplossingen. Locatie en vormgeving Het voorkeursalternatief bestaat uit de realisatie van een derde sluiskolk ten oosten van de bestaande kolken. De nieuwe sluis maakt deel uit van de primaire Pagina 18 van 45

19 waterkering. Deze waterkering loopt via de dijk ten zuidoosten van het complex over de noordelijke sluishoofden naar de dijk ten zuidwesten. Afbeelding 3.1 geeft een overzicht het referentieontwerp voor het voorkeursalternatief in het landschapsplan. Qua vormgeving is de derde kolk ontworpen als snede in het landschap, zodat deze onopvallend is naast de bestaande kolken. De huidige tweelingsluis met zijn karakteristieke heftorens blijft beeldbepalend. De derde kolk is in het referentieontwerp uitgevoerd met dubbele puntdeuren (zie afbeelding 3.1). Er wordt gebruik gemaakt van het bestaande bedieningsgebouw op het middeneiland van de tweelingsluis. De noordelijk in- en uitvaart van de derde kolk wordt gerealiseerd binnen de beschikbare ruimte onder de bestaande brug over het sluiscomplex. De derde sluiskolk is geschikt voor alle schepen tot en met CEMT-klasse Vb. Tevens is de kolk geschikt voor CEMT-klasse VIa motorvrachtschepen en twee-baks brede duwstellen en brede koppelverbanden. De kolk heeft een nuttige kolkafmeting van 270 m bij 25 m (beschikbare ruimte binnen de kolk). De derde kolk is 45 m langer en 7 m breder dan de huidige twee kolken. De totale lengte van de derde kolk inclusief de sluishoofden bedraagt 362 m en de sluishoofden hebben een breedte van 45 m (bij toepassing van dubbele puntdeuren). Het drempelniveau (bij invaren) voor de derde kolk wordt gerealiseerd op NAP - 5,8 m. De kolk is daarmee 1,2 m dieper dan de bestaande kolken. Het niveau van het sluisplateau ligt op NAP + 7,80, uitgezonderd het buitenhoofd dat op NAP + 8,9 m wordt gerealiseerd. Dit is een meter hoger dan de sluishoofden van de bestaande kolken. Uit het doorlopen ontwerpproces blijkt, dat de ontwerpruimte voor de aannemer het grootst is bij de keuze van het type sluis. In het referentieontwerp is uitgegaan van puntdeuren, omdat deze leiden tot het grootste ruimtebeslag in de lengte (meest kritisch voor de technische oplossing). De aannemer kan echter bijvoorbeeld ook kiezen voor roldeuren of waaierdeuren. Alleen het gebruik van hefdeuren wordt uitgesloten, omdat deze afbreuk doen aan het ontwerp als snede in het landschap. De randvoorwaarden waarbinnen de Lekdijk (beperkte ruimte, technisch eisen) en Liniedijk (complexe belangenafweging) moeten worden gerealiseerd, resulteren in beperkte ontwerpvrijheid. Samenvattend bestaat de ontwerpruimte op hoofdlijnen uit: tracé van de waterkering: verschuiving mogelijk van +/- 10 m in oost-west richting binnen de grenzen van het OTB; deurtype voor de sluis: vrije keuze, alleen hefdeuren zijn uitgesloten. Het deurtype heeft invloed op de sluisafmetingen zo leiden puntdeuren tot een langere, smallere kolk (langere sluishoofden en roldeuren tot een bredere, kortere sluis (sluishoofden met brede deurkas); locatie derde kolk: verschuiving mogelijk in oost-west richting +/- 15 m, noord richting +/- 5 m, zuid richting +/- 50 m (schuifruimte afhankelijk van sluisafmeting en deurtype); ligging wegen: beperkte vrijheid tracés, binnen de ontwerpvrijheid voor de waterkering en de derde kolk. Pagina 19 van 45

20 Afbeelding 3.1 Uitsnede landschapsplan 3e kolk Prinses Beatrixsluis Dijken Voor de realisatie van de derde kolk wordt de primaire waterkering ten zuiden van het complex over een afstand van ongeveer 120 m oostwaarts verplaatst. De nieuwe primaire waterkering krijgt eenzelfde vormgeving als de bestaande dijk met grasbekleding en de weg op de kruin van de dijk. Wel wordt de nieuwe dijk aanzienlijk breder dan de huidige dijk op basis van de geldende stabiliteitseisen. Aan de noordzijde van het complex wordt de liniedijk over een afstand van ongeveer 100 m oostwaarts verplaatst. Ter hoogte van de Schalkwijksche wetering wordt Pagina 20 van 45

21 aangesloten op het ontwerp voor de verbreding van het Lekkanaal. De liniedijk wordt vormgegeven in lijn met de situatie in het jaar 1930 met een maximale hoogte van NAP + 2,45 m en kruinbreedte van 6 m. Op de kruin van de Liniedijk wordt een informeel (halfverhard) wandelpad gerealiseerd. Aan de teen van de dijk (oostzijde) wordt een bomenrij aangeplant. Wegen Over de derde kolk wordt een nieuwe brug gerealiseerd voor lokaal weg- en fietsverkeer. Deze brug wordt direct ten zuiden van de Beatrixbrug aangelegd en sluit aan op de brug over de bestaande twee kolken. Daarnaast krijgt deze brug een aansluiting op het eiland dat ontstaat tussen de bestaande kolken en de nieuwe kolk. Aan de oostzijde wordt de brug aangesloten op het Sluispad Zuid en op het fietspad langs de Waterliniedok. De weg over de primaire waterkering (Lekdijk Oost - Achterweg) wordt met de waterkering mee naar het oosten verplaatst en loopt samen met de derde kolk onder de nieuwe brug (over de derde kolk) en onder de bestaande Beatrixbrug door naar de noordzijde van het complex. Hier gaat de weg verder als Sluispad Noord. De ontsluiting van de brug over de derde kolk verloopt via het Sluispad Zuid dat ten zuiden van de brug aansluit op de Achterweg. De hoofdontsluiting van het sluiscomplex voor autoverkeer vanaf de oostzijde wordt gewijzigd. Deze ontsluiting loopt in de toekomst vanaf de kruising Waterliniedok - Defensiedok over het bedrijventerrein Het Klooster naar de Achterweg. Vanaf de Achterweg kan het verkeer in zuidelijke richting de Lekdijk oprijden of in noordelijke richting naar het sluiscomplex. Voor het fietsverkeer tenslotte worden ten noorden van het sluiscomplex twee nieuwe fietsverbindingen gerealiseerd: langs de Schalkwijksche Wetering en langs de Houtensche Wetering (buiten het plangebied). De fietsverbinding in noord-zuid richting loopt in de toekomstige situatie langs de dijk over het verlegde Sluispad. Voorhavens Om zoveel mogelijk ruimte voor de opstel- en wachtplaatsen te realiseren in de zuidelijke voorhaven wordt de derde sluiskolk zo ver mogelijk naar het noorden aangelegd. De lengte van de opstel- en wachtplaatsen aan de oostzijde van de zuidelijke voorhaven bedraagt 540 m waarvan 250 m voor kegelschepen. Aan de westzijde van de zuidelijke voorhaven bedraagt de totale lengte van opstel-/ wachtplaatsen 690 m. Aan de oostzijde van de voorhaven worden zeven walverbindingen aangebracht en aan de westzijde acht walverbindingen. Tussen de bestaande kolken en de nieuwe derde kolk zijn reserve opstelplaatsen beschikbaar voor schepen tot maximaal 17 m breedte. Het referentieontwerp van de noordelijke voorhaven sluit aan bij het ontwerp van de verbreding van het Lekkanaal. De damwand aan de westzijde van de noordelijke voorhaven wordt gehandhaafd. Aan de zuidzijde wordt een nieuwe damwand geplaatst om ruimte te maken voor de invaart van de derde kolk. Ook in de noordelijke voorhaven is er tussen de nieuwe en bestaande kolken ruimte voor reserve opstelplaatsen voor schepen tot maximaal 17 m breedte. Pagina 21 van 45

22 Landschap Voor de landschappelijke inpassing is in deze fase de beeldkwaliteit gedefinieerd in een landschapsplan. Dit plan moet in de uitvoeringsvoorbereiding worden geconcretiseerd tot een uitvoeringsontwerp. De uitgangspunten voor de beeldkwaliteit zijn hieronder beschreven als referentie voor de effectbeschrijving. Het bestaande sluiscomplex vormt een markant oriëntatiepunt in het landschap. Om deze reden is de derde kolk ontworpen als snede in het landschap. Het sluiscomplex een grote mate van symmetrie. Het beeld voor de derde kolk is sober en doelmatig. Qua beeldkwaliteit loopt het landschap (gras) zo ver mogelijk door tot de sluiswand, objecten zijn tot een minimum beperkt en het kleurgebruik is rustig. De dijk kent ten noorden en zuiden van het complex een ander profiel. Ten zuiden kenmerkt zich de brede en hoge Lekdijk met een klinker verharding op de kruin. Ten noorden ligt de liniedijk welke een stuk lager en minder breed is met een ontsluiting naast de dijk van asfalt. Deze noordelijk dijk wordt geflankeerd door een rij populieren. Ten oosten van deze dijken is een landschapszone gesitueerd (gemiddeld ongeveer 50 m breed). In deze zone komen landschap, ecologie, cultuurhistorie (NHW) en waterberging samen. Belangrijk voor deze zone is eenheid en continuïteit ten behoeve van samenhang. In de zone komen de objecten van de NHW als objet trouvé in het landschap te liggen. De objecten van de NHW worden als het ware weggeworpen in het nieuwe landschap. De zone wordt doorkruist door enkele verbindingen voor fietsers en voetgangers die het Klooster met de dijk verbinden of die de objet trouvés bereikbaar maken. Uitvoering Het uitvoeringsplan bestaat op hoofdlijnen uit zeven fasen in de periode van 2015 tot 2020: fase 0: huidige situatie; fase 1: verleggen kabels en leidingen, aanleg tijdelijke verbindingsweg, realisatie compenserende en mitigerende maatregelen ecologie en objecten NHW; fase 2: aanbrengen nieuwe dijk en nieuwe brug over het sluiscomplex, verbreding van het Lekkanaal; fase 3: aansluiten van de nieuwe dijk op de bestaande dijken en aanbrengen van de sluishoofden voor de derde kolk; fase 4: realisatie derde sluiskolk; fase 5: realisatie wegen en testen technische installaties; fase 6: verwijderen bestaande dijk, aanbrengen voorhaven, verwijderen tijdelijke verbindingsweg en inrichting sluiseiland; fase 7: eindsituatie, ingebruikname derde kolk. Pagina 22 van 45

23 3.3 Ontwikkeling scheepvaart Tabel 3.2 presenteert de scheepvaartprognoses voor de Beatrixsluis 3. De tabel presenteert prognoses voor het vervoerd gewicht en voor het aantal passages van de Beatrixsluis. Tussen 2015 en 2030 neemt het aantal passages bij de sluizen met ongeveer 20% toe en het vervoerd gewicht met ruim 30%. Het vervoerd gewicht neemt sterker toe dan het aantal passages doordat er sprake is van een schaalvergroting in de binnenvaart. De prognoses voor het vervoerd gewicht zijn tot het jaar 2040 gelijk voor de situatie met en zonder derde kolk. Realisatie van een derde kolk heeft geen effect op de totale vervoersvraag, doordat de totale netwerkcapaciteit tot 2040 voldoende is in het groeiscenario TM. Realisatie van een derde kolk leidt wel tot een verandering in het aantal passages ten opzichte van de referentiesituatie. De derde kolk heeft grotere afmetingen dan de huidige kolken en maakt daardoor passage van grotere schepen mogelijk. Hierdoor vindt versnelde schaalvergroting in de vloot plaats. Doordat met een derde kolk grotere schepen kunnen worden ingezet, is er een kleine afname in het aantal passages ten opzichte van de referentiesituatie. Tabel 3.2 Scheepvaartprognoes Beatrixsluis - TM scenario (DVS, 2012) Vervoerd gewicht (mln ton) 41,2 46,0 54,2 62,5 Passages referentie (zonder derde kolk) x ,9 51,3 60,7 66,8 Passages project (met derde kolk) x ,9 51,3 58,3 65,4 Tabel 3.3 toont resultaten van een gevoeligheidsanalyse voor ontwikkeling van de scheepvaart in een lager groeiscenario (SE, Strong Europe) en een hoger groeiscenario (GE, Global Economy). Deze analyse laat in het lage groeiscenario een beperkte groei zien, waarbij tot 2030 geen sprake is van een capaciteitsknelpunt bij de Beatrixsluis. In het grote groeiscenario ontstaat na 2020 een knelpunt en is vanaf 2030 de volledige capaciteit van het sluizencomplex bereikt. Bij een groot groeiscenario is na 2030 geen verdere groei mogelijk zonder derde kolk. Dit uit zich in de prognoses voor de passages en het vervoerd gewicht; na 2030 nemen de aantallen alleen met een derde kolk verder toe. Tabel 3.3 Gevoeligheidanalyse scheepvaart Beatrixsluis vervoerd gewicht referentie (mln ton) vervoerd gewicht project (mln ton) passages referentie (zonder derde kolk) x passages project (met derde kolk) x prognoses WLO, met als basis prognoses WLO, met als basis Strong Europe Global Economy ,1 41,3 46,7 52,6 43,8 50,2 65,8 65,8 38,1 41,3 46,7 52,6 43,8 50,2 65,8 81,4 45,2 46,1 52,3 56,2 52,0 56,0 73,8 73,8 45,2 46,1 50,2 55,0 52,0 56,0 70,8 85,1 3 Scheepvaartprognoses zijn opgesteld door Rijkswaterstaat DVS op basis van de WLO scenario s (economische groeiscenario s) Pagina 23 van 45

24 I/C factor 4 in maatgevende periode (zonder derde kolk) I/C factor in maatgevende periode (met derde kolk) prognoses WLO, met als basis prognoses WLO, met als basis 0,5 0,6 0,6 0,7 0,6 0,7 0,9 1 0,3 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,5 0,6 4 De I/C factor is de verhouding tussen de scheepvaartintensiteit en de beschikbare capaciteit. Wanneer deze verhouding groter dan 0,6 wordt, nemen de wachttijden sterk toe en ontstaat een knelpunt. Pagina 24 van 45

25 4 Wettelijk en beleidskader Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de kaders die van belang zijn voor het thema hydrodynamica en morfologie. In paragraaf 4.1 wordt ingegaan op het wettelijk kader en in paragraaf 4.2 op het beleidskader. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar (inter)nationaal beleid, regionaal en provinciaal beleid en lokaal beleid. 4.1 Wettelijk kader Tabel 4.1 geeft een overzicht van de wet- en regelgeving die van toepassing is voor het thema hydrodynamica en morfologie. De relevantie voor de realisatie 3e kolk Prinses Beatrixsluis is benoemd. Na de tabel volgt een toelichting op de opgenomen wet- en regelgeving. Tabel 4.1 Overzicht wettelijk kader wettelijk kader Waterwet (Wtw) (Rijkswaterstaat, 2009) relevantie een Waterwet vergunning is noodzakelijk voor de uitvoering van het project. Hoewel deze vergunning niet wordt aangevraagd in de planstudiefase, is het wel essentieel in een vroeg stadium rekening te houden met de eisen en criteria. Waterwet De Waterwet (2009) regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Regelgeving Waterwet Het is in principe verboden om zonder vergunning van de minister van Verkeer en Waterstaat gebruik te maken van een waterstaatswerk, wanneer men anders dan waartoe het bestemd is: - daarin, daaronder, daarop, of daarover werken wil maken of behouden; - daarin, daaronder, of daarop vaste stoffen of voorwerpen wil storten, plaatsen of neerleggen, of deze te laten staan of liggen. Initiatiefnemers die maatregelen willen nemen in het zomer- of winterbed van de Rijntakken, de Maas, de Rijn-Maasmonding of de Vechtdelta moeten hiervoor bij Rijkswaterstaat een vergunning aanvragen. Hiermee moet worden bereikt dat het rijkswaterstaatswerk, het doelmatig en veilig gebruik van dat werk, en de daaraan verbonden belangen van andere dan waterstaatkundige aard, worden beschermd (Rijkswaterstaat Waterdienst (2012), Rijkswaterstaat Waterdienst (2009)). 4.2 Beleidskader (Inter)nationaal beleid Tabel 4.2 geeft een overzicht van het (inter)nationaal beleid dat van toepassing is voor het thema hydrodynamica en morfologie. Hierbij is de relevantie voor de realisatie 3e kolk Prinses Beatrixsluis benoemd. Na de tabel volgt een toelichting op het opgenomen beleid. Pagina 25 van 45

26 Tabel 4.2 Overzicht (inter)nationaal beleid beleid Beleidslijn Grote Rivieren (Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 2006) relevantie de Beleidslijn Grote Rivieren schrijft voor welke activiteiten zijn toegestaan in het projectgebied Beleidslijn grote rivieren Kaartblad 73 (Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2006)) geeft aan dat het gehele gebied onder stroomvoerend regime valt, waardoor alleen riviergebonden activiteiten mogen plaatsvinden. Dit zijn activiteiten zoals de aanleg of wijziging van waterstaatkundig kunstwerken of de realisatie van voorzieningen voor een betere en veilige afwikkeling van de beroeps- en recreatievaart. De aanpassingen aan het Lekkanaal, de voorhaven en de nieuwe sluis vallen hier onder Provinciaal en regionaal beleid Tabel 4.3 geeft een overzicht van het provinciaal en regionaal beleid dat van toepassing is voor hydrodynamica en morfologie. Hierbij is de relevantie voor de realisatie 3e kolk Prinses Beatrixsluis benoemd. Na de tabel volgt een toelichting op het opgenomen beleid. Tabel 4.3 Overzicht provinciaal en regionaal beleid beleid inpassingsplan Ruimte voor de Lek Provinciale Structuurvisie relevantie het inpassingsplan omschrijft de maatregelen die uitgevoerd worde in het kader van het project Ruimte voor de Lek de visie op het ruimtelijk beleid voor de provincie Inpassingsplan Ruimte voor de Lek Net buiten het projectgebied gaan oevergeulen aangelegd worden in het kader van het project Ruimte voor de Lek. Deze geulen creëren meer bergingsruimte en voeren het water versneld af. De aanleg van geulen heeft invloed op de hydrodynamica en morfologie in de Lek en bij de aansluiting tussen Lek en voorhaven. Provinciale structuurvisie De inpassing van de uitbreiding van de Beatrixsluis moet binnen de Provinciale Structuurvisie passen Lokaal beleid Tabel 4.4 geeft een overzicht van het lokaal beleid dat van toepassing is voor de hydrodynamica en morfologie. Hierbij is de relevantie voor de realisatie 3e kolk Prinses Beatrixsluis benoemd. Na de tabel volgt een toelichting op het opgenomen beleid. Tabel 4.4 Overzicht lokaal beleid beleid bestemmingsplan relevantie beschrijft wat er met de ruimte in een bepaalde gemeente mag gebeuren Bestemmingsplan Het ontwerp van de uitbreiding van de Beatrixsluis moet aan het bestemmingsplan voldoen. Wanneer een bouwplan niet in het bestemmingsplan past, dient het bestemmingsplan aangepast te worden (eventueel gedeeltelijk). Pagina 26 van 45

27 5 Beoordelingskader Dit hoofdstuk beschrijft het beoordelingskader dat in de effectenstudie hydrodynamica en morfologie is gehanteerd. In paragraaf 5.1 wordt een compleet overzicht gegeven van het beoordelingskader. Vervolgens wordt in de andere paragrafen ingegaan op de gehanteerde criteria en methode per beoordelingsaspect. 5.1 Overzicht beoordelingskader Tabel 5.1 geeft een compleet overzicht van het beoordelingskader voor het thema hydrodynamica en morfologie. De tabel laat zien welke aspecten zijn onderzocht, welke criteria hierbij zijn gehanteerd en volgens welke methode criteria zijn beschreven. De volgende paragrafen geven per aspect een verdere toelichting op de criteria en methodiek. Tabel 5.1 Beoordelingskader hydrodynamica en morfologie thema aspect criterium methode/indicator hydrodynamica aanzuigende geen (of beperkte) hinder voor analytisch/expert judgement werking vanuit het Amsterdam- Rijnkanaal aangemeerde schepen hydrodynamica golfdoordringing in de voorhaven geen (of beperkte) hinder voor aangemeerde schepen analytisch. Wanneer de berekende golf hoger is dan 0,3 m 5 doen we een modelberekening met een golfdoordringingsmodel hydrodynamica waterstand op de rivieras van de Lek maximale verhoging < 1 mm bij MHW afvoer expert judgement (1 e ontwerpslag) en modelberekening voor MHW met het standaard Rijntakken WAQUA model, waarin de ingrepen zijn ingebracht hydrodynamica stroombeeld bij aansluiting Lek en Lekkanaal dwarsstroming niet hinderlijk voor scheepvaart op de Lek. De dwarsstroming moet: er wordt een detailmodel van het projectgebied gemaakt op basis van een geknipt Rijntakken kleiner zijn dan 0,30 m/s, of; WAQUA model, van zowel de afnemen ten opzichte van de referentiesituatie. referentie als de maatregel. Hiermee wordt het lokale effect van de ingreep beoordeeld Bovendien mag de gradiënt van de dwarsstroming niet te groot zijn. morfologie morfologische effecten voorhaven beperkte aanzanding (uitgaande van overdiepte en baggerkosten) analytisch, waarbij gebruik wordt gemaakt van de resultaten van de berekeningen met het detailmodel (zie stroombeeld bij aansluiting) 5 Voor kleine vaartuigen en pleziervaartuigen geeft PIANC (1995) een golfhoogte van 0,30 m als criterium, waarbij deze vaartuigen nog comfortabel afgemeerd zijn. Omdat deze vaartuigen gevoeliger zijn voor golven dan binnenvaartschepen kan deze golfhoogte als grenswaarde worden gebruikt. Pagina 27 van 45

28 morfologie morfologie Lek Het baggerbezwaar ten gevolge van de maatregel moet klein zijn. Ontgrondingen bij constructies zijn niet toegestaan analytisch, waarbij gebruik wordt gemaakt van de resultaten van de berekeningen met het detailmodel (zie stroombeeld bij aansluiting) 5.2 Aanzuigende werking vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal Afgemeerde schepen ondervinden momenteel hinder door zuiging die ontstaat door schepen op het Amsterdam-Rijnkanaal. De verbreding van het noordelijke deel van het Lekkanaal zal resulteren in de afname van deze aanzuigende werking. Het criterium is dat geen (of beperkte) hinder voor aangemeerde schepen wordt veroorzaakt. Door middel van een handberekening wordt gecontroleerd of de verbreding van het Lekkanaal de aanzuigende werking voldoende vermindert. De berekende troskrachten geven uiteindelijk de doorslag of er sprake is van een verbetering. Tabel 5.2 Beoordelingskader aspect aanzuigende werking ten opzichte van referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, de zuigende werking neemt sterk toe (> 10% grotere troskrachten), aanleiding tot nader onderzoek in ontwerpcyclus 2 - negatief, de zuigende werking neemt licht toe (> 5%), aanleiding tot nader onderzoek in ontwerpcyclus 2 0 neutraal, de zuigende werking blijft gelijk, geen aanleiding tot nader onderzoek in ontwerpcyclus 2 + positief, de zuigende werking neemt af (> 5%), geen aanleiding tot nader onderzoek in ontwerpcyclus 2 ++ sterk positief (> 10%), geen aanleiding tot nader onderzoek in ontwerpcyclus Golfdoordringing in de voorhaven Langsvarende schepen op de Lek veroorzaken scheepsgolven. Daarnaast wekt de wind ook golven op. Deze golven kunnen hinderlijk zijn voor aangemeerde schepen in de voorhaven. Door de bredere voorhaven is een studie naar golfdoordringing noodzakelijk. Het criterium is dat geen (of beperkte) hinder voor aangemeerde schepen zal optreden. Middels een handberekening zal de golfhoogte gecontroleerd worden. Voor kleine vaartuigen en pleziervaartuigen geeft PIANC (1995) een golfhoogte van 0,3 m als criterium, waarbij deze vaartuigen nog comfortabel afgemeerd zijn. Omdat deze vaartuigen gevoeliger zijn voor golven dan binnenvaartschepen kan deze golfhoogte als grenswaarde worden gebruikt. Wanneer golven hoger dan 0,3 m worden berekend, dan is een modelberekening noodzakelijk. Tabel 5.3 Beoordelingskader aspect golfdoordringing voorhaven ten opzichte van de referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, golfdoordringing neemt significant toe - negatief, golfdoordringing neemt beperkt toe 0 neutraal, golfdoordringing blijft gelijk + positief, golfdoordringing neemt af ++ sterk positief, golfdoordringing neemt sterk af 5.4 Waterstand op de rivieras van de Lek De voorhaven wijzigt van vormgeving. Daarmee neemt het bergend vermogen toe. Dit heeft effect op de waterstand op de Lek. Voor een toekomstige aanvraag van Pagina 28 van 45

29 een Waterwet vergunning is het noodzakelijk om het effect te bepalen. Een stijging van de waterstand van meer dan 1 mm is niet toegestaan. Op basis van een berekening met het standaard Rijntakken WAQUA model wordt met expert judgement een effectbeoordeling gegeven. De verwachting is dat de verruiming van de voorhaven niet zal leiden tot een verhoging van de MHW waterstanden. Tabel 5.4 Beoordeling aspect waterstand op de Lek ten opzichte van de referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, waterstand neemt toe (> 1 mm) - negatief, er is beperkte stijging van de waterstand (tussen 0 mm en 1 mm) 0 neutraal, geen verhoging van de waterstand + positief, verlaging van de waterstand (tussen 0 en 1 mm) ++ sterk positief, sterke verlaging van de waterstand (> 1 mm) 5.5 Stroombeeld bij aansluiting van de Lek op het Lekkanaal De gewijzigde aansluiting tussen Lek en Lekkanaal kan resulteren in een wijziging in grootte en richting van de dwarsstroming tussen Lek en Lekkanaal. In de beoordeling van de dwarsstroming zal ook de aansluiting tussen nevengeul en Lekkanaal worden bekeken. Het criterium bij de aansluiting tussen Lek en het Lekkanaal is dat dwarsstroming niet hinderlijk mag zijn voor scheepvaart op de Lek. De dwarsstroming moet: door beperkte debietuitwisseling kleiner zijn dan 0,30 m/s. Deze grenswaarde volgt uit Richtlijn Vaarwegen 2011 (Rijkswaterstaat, 2011), of; afnemen ten opzichte van de referentiesituatie. Bovendien moet de gradiënt van de dwarsstroming beperkt zijn (afhankelijk van de scheepslengte). Hiervoor is geen criterium bekend. Dit aspect wordt beoordeeld op basis van expert judgement. Het criterium bij de aansluiting tussen nevengeul en Lekkanaal is gegeven in het Rivierkundig Beoordelingskader (Rijkswaterstaat Waterdienst, 2009): wanneer vanuit de nevengeul minder dan 50 m 3 /s de Lek instroomt, dan moet de dwarsstroming kleiner zijn dan 0,30 m/s; wanneer vanuit de nevengeul meer dan 50 m 3 /s, de Lek instroomt, dan moet de dwarsstroming kleiner zijn dan 0,15 m/s. Uit de nevengeul nabij de aansluiting met de voorhaven stroomt bij m 3 /s een debiet van 23 m 3 /s en bij m 3 /s een debiet van 91 m 3 /s (Arcadis, 2011). Bij afvoeren groter dan m 3 /s geldt daarom een grenswaarde van 0,15 m/s. Dit criterium wordt beoordeeld door een detailmodel van de referentiesituatie en de maatregel te maken. Dit model wordt opgezet door een knip uit het standaard Rijntakken WAQUA model te nemen en deze lokaal te verfijnen. Tabel 5.5 Beoordeling aspect waterstand op de lek ten opzichte van referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, dwarsstroming neemt toe en absolute waarde > 0,30 m/s - negatief, dwarsstroming neemt toe, absolute waarde < 0,30 m/s 0 neutraal, dwarsstroming wijzigt niet + positief, dwarsstroming neemt af (> 5%) ++ sterk positief, dwarsstroming neemt sterk af (> 10%) Pagina 29 van 45

30 5.6 Morfologische effecten voorhaven De voorhaven wijzigt van vormgeving. Daarmee wijzigt de stroming in de voorhaven. In combinatie met de toename van uitwisseling van water tussen Lek en Amsterdam-Rijnkanaal wordt een wijziging van de morfologische effecten in de voorhaven verwacht. Het criterium daarbij is dat slechts beperkte aanzanding optreedt (uitgaande van overdiepte en baggerkosten). Erosie daarentegen, wordt als een positieve ontwikkeling gezien mits de stabiliteit van constructies niet in gevaar komt. Flinke sedimentatie of lokaal flinke erosie kan aanleiding geven tot noodzakelijke structurele maatregelen of beheermaatregelen. Speciale aandacht vraagt de morfologie tijdens bouwfasen. De bouwfasering en methodiek wordt beoordeeld op nadelige morfologisch gevolgen en eventueel mitigerende maatregelen worden voorgeschreven. De berekening met het WAQUA detailmodel, die ook wordt gebruikt voor analyse van het stroombeeld bij aansluiting van de Lek op het Lekkanaal, wordt gebruikt om de morfologische effecten van de wijziging van de vormgeving van de voorhaven en de morfologische effecten op de Lek kwalitatief te bepalen. Tabel 5.6 Beoordeling aspect morfologische effecten in de voorhaven ten opzichte van de referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, significante sedimentatie (> 20 cm) of dusdanige erosie dat stabiliteit van constructies in gevaar komt. - negatief, enige sedimentatie (tot 20 cm) 0 neutraal, stabiele situatie + positief, lichte erosie (enkele cm s) ++ sterk positief, erosie, mits de stabiliteit van constructies niet in gevaar komt 5.7 Morfologie Lek Sedimentatie is niet gewenst op ondiepe trajecten (ten opzichte van OLR) omdat hierdoor het baggerbezwaar en daarmee de onderhoudskosten toenemen. Het criterium is hierbij dat het baggerbezwaar ten gevolge van de maatregel klein moet zijn. Ontgrondingen bij constructies zijn niet toegestaan. Ook voor dit aspect wordt gebruik gemaakt van de berekening met het WAQUA detailmodel, waarop op basis van expert judgement een kwalitatieve inschatting wordt gegeven van het morfologisch effect. In de morfologische analyse zal ook het effect van zeespiegelstijging worden meegenomen. Tabel 5.7 Beoordeling hydrodynamica en morfologie aspect morfologie Lek ten opzichte van de referentiesituatie score maatlat -- sterk negatief, hevige sedimentatie (baggerbezwaar > m 3 /jr) - negatief, sedimentatie (baggerbezwaar < m 3 /jr) 0 neutraal, trend bodemdaling gelijk aan referentiesituatie + positief, enige erosie (enkele cm s) ++ sterk positief, erosie, mits stabiliteit van constructies niet in gevaar kom Pagina 30 van 45