Het erkennen van de Derde Leerweg. Human Capital Agenda Agro & Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen Denkkader: visie onderwijs bedrijfsleven

Transcriptie

1 Het erkennen van de Derde Leerweg Human Capital Agenda Agro & Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen Denkkader: visie onderwijs bedrijfsleven Stichting RolloverOnderwijs Cor Nieuwenhuijse november 2011

2 Leeswijzer De nu beschreven methodiek van leren is niet bedoeld om andere methodieken van leren te vervangen. De methodiek van leren vertrekt vanuit de bedrijfsmatige leeromgeving, een businesscase binnen de topsectoren, naast de huidige vormen van onderwijs. De Stichting RolloverOnderwijs zoekt verbindingen met andere vormen van opleiden. Het doel van de stichting is: het bieden van mogelijkheden voor lerenden om binnen een bedrijfsmatige leeromgeving ervaringen en competenties te ontwikkelen.

3 Human Capital Agenda Denkkader: visie onderwijs bedrijfsleven en actieplan Het erkennen van de Derde Leerweg De Stichting RolloverOnderwijs erkent de Derde Leerweg. 1. Wat is de derde leerweg De derde leerweg betreft het leren binnen netwerkstructuren, vanuit een bedrijfsmatige leeromgeving (de authentieke leersituatie). Het is een nieuwe systeeminnovatie van leren. 1 Voorbeeld bij de zuivelketen Het regulier onderwijs. Het regulier onderwijs voor de zuivelketen leidt jaarlijks 550 leerlingen / studenten op voor het diploma MBO / HBO. De leertaak voor het bedrijfsleven, de derde leerweg Het bedrijfsleven in de zuivelketen moet vanaf heden tot 2023 verduurzamen (De Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij). De keten begint bij de soja in de bossen van Het Brazilië leren in en de eindigt keten bij gaat de aan toetjes het regulier in Maleisië. onderwijs In totaal voorbij. zijn er Royal FrieslandCampina productiebedrijven heeft voor een de eigen melkproductie, academie. ongeveer werknemers bij Royal FrieslandCampina en een groot aantal werknemers voor de toeleverende industrie. Doorbraak De derde leerweg richt zich op het leren in de ketens, bedrijven, sectoren, branches en wil het regulier onderwijs aan de leertaak van het bedrijfsleven verbinden. 2. De methodiek van het onderzoekend bedrijfsmatig leren in de derde leerweg 1 1 De volledige uitwerking van de lerende ondernemers: C. Nieuwenhuijse, De gouden cirkel: Kenniscentrum voor Waarden, 2011.

4 Definitie De methodiek van het onderzoekend bedrijfsmatig leren is een collectief systeem, om in maatwerk en in netwerkstructuren vanuit een businesscase binnen een bedrijfsmatige leeromgeving individueel leren toe te passen. Het leren gebeurt niet vanuit voorgeprogrammeerde leerstof, maar vanuit de vraag van de ondernemer of de functies in het bedrijfsleven. Voorbeeld Het regulier onderwijs. Zeer schematisch de methodiek van leren in het regulier onderwijs (er zijn volop nuanceringen): praktijk - op school leerstof over de praktijk - leerstof leren in groepen - in de praktijk toepassen. Onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leeromgeving (authentieke leersituatie) Zeer schematisch de methodiek: Business case - functie in het bedrijf - werkprocessen / praktijkhandelingen in het bedrijf - onderzoekend de theorie herleiden door de lerende - de theorie vastleggen - uitvoeren. Doorbraken De methodiek van het onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leeromgeving van de derde leerweg is alleen binnen het bedrijfsleven toe te passen. Het leren is altijd actueel omdat de leervraag voortkomt vanuit de vraag van de ondernemer of de functies in het bedrijfsleven. Het leren motiveert omdat de lerende groeit in zijn / haar functie en voor de ondernemer innovatie op gang brengt.

5 3. Opheffen van belemmeringen door het onderzoekend bedrijfsmatig leren - Ondernemers en studenten krijgen de kans om in netwerkstructuren elkaar in een leersituatie te ontmoeten. - Ondernemers bieden een aantrekkelijk werkgeverschap, door medewerkers en studenten binnen de bedrijfscontext op te leiden. Het verhoogt het sociaal kapitaal van de onderneming en biedt medewerkers een carrière kans. De uitkomsten van het innovatieve leren worden als een vanzelfsprekendheid in de vernieuwing van de functie opgenomen, omdat de werknemer zelf de alternatieven ontwikkelt en voorstellen doet. Ondernemers kunnen doelstellingen in het bedrijf implementeren. - Werknemers die in bedrijven werkzaam zijn (o.a. voortijdig schoolverlaters) en die om welke omstandigheid dan ook niet naar school kunnen of willen gaan, krijgen de mogelijkheid voor een functiegericht opleidingsaanbod. - Mensen die liever in de praktijk leren kunnen binnen de bedrijfscontext worden opgeleid. - In onze maatschappij worden functies steeds specialistischer, maar ook diverser. Vacatures en leertaak matchen niet altijd met diploma s, maar zijn wel één op één op elkaar af te stemmen op basis van werkprocessen. - Leven lang leren heeft een actuele invulling binnen het bedrijfsleven. Het leven lang leren realiseert de carrière van de lerende. Op weg naar een nieuwe functie en vernieuwingen binnen de functie betekent het oppakken van nieuwe leertaken. - Het regulier onderwijs blijft actueel door aan te sluiten bij de lerende netwerken in het bedrijfsleven.

6 (Regionaal) economische clusters 4. De wensen van ondernemers Creatieve ondernemers willen leren in netwerken van 6-10 ondernemers. Zij staan continu met elkaar in verbinding en wisselen ervaringen uit. De netwerken worden begeleid door een coach die voortkomt uit het onderwijs, de sector, de branche of het bedrijf. Het netwerkt nodigt experts uit afhankelijk van de behoefte. De netwerken zijn gespecialiseerd naar onderwerp en/of naar regio. De netwerken staan digitaal in direct contact met de kennis / informatie uit onderzoek, onderwijs, bedrijven en vrienden van de ondernemer. Nederland is uniek door de aanwezige kennisinfrastructuur. De kennisinfrastructuur groepeert zich rondom de onderzoekend lerende netwerken (vernieuwd OVO Drieluik). Hieruit ontstaan producten die uniek zijn in de wereld (bijvoorbeeld duurzame merkmelk waar hoogwaardige babyvoeding van gemaakt kan worden). De meeropbrengst vloeit terug naar de keten, waardoor de sector nieuwe duurzame investeringen kan doen. Doorbraak Ondernemers groeperen zich in onderzoekend lerende netwerken. De methodiek van leren begint bij een ontwikkelingsvraag, bijvoorbeeld stallenbouw. Vervolgens leidt de leermethodiek de ondernemer via de praktijksituatie waar de stal gebouwd wordt naar de theoretische vragen waar de stal aan moet voldoen [maatschappelijke doelmatigheid] en vervolgens naar de uitvoering passend binnen de business case van het bedrijfsleven. De begeleidende coach kan elke persoon zijn die ter zake deskundig is. De coach moet getraind zijn in het vraaggericht onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leersituatie.

7 De experts die door de netwerken uitgenodigd worden, verbinden het onderzoek aan lerende netwerken. Door het onderzoekende leren ontstaan nieuwe ideeën waardoor innovatie en kenniscirculatie op gang komt. Digitaal staat elke ondernemer in het netwerk in verbinding met de global, nationale en regionale kennisinfrastructuur. De netwerken leveren na implementatie hoogwaardige producten waarvan nieuwe artikelen in de markt gezet kunnen worden (bijvoorbeeld hoogwaardige babyvoeding uit duurzame merkmelk). De hogere opbrengst vloeit terug naar de keten en levert inkomsten voor nieuwe duurzame investeringen. De hogere leerjaren van het regulier onderwijs kunnen deelnemen aan de lerende netwerken. De kennis vanuit de onderzoekend lerende netwerken komt in een digitale kennisbank, waaruit het bedrijfsleven en het onderwijs actuele informatie kan putten. Belemmering Dat de coach en expert van nature aanbodgericht willen handelen en de ondernemer aanbodgericht vertellen wat te doen. Hierdoor wordt het onderzoekend lerende netwerk een studieclub en gaat de ondernemer achterover leunen. Voorwaarde voor het succes van het onderzoekend lerende netwerk is, dat de ondernemer eigenaar blijft van zijn leervraag. Het eigenaarschap van de leervraag wordt geborgd in de methodiek van het onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leeromgeving.

8 4.1 Actieplan Het uitrollen door pilots met ondernemers in onderzoekend lerende netwerken. Werkend vanuit een business case Deze netwerken verbinden aan scholen al dan niet verbonden met andere partijen in de regio. (Regionaal) economische clusters 5. Aantrekkelijk werkgeverschap Door medewerkers binnen de bedrijfscontext op te leiden verhoogt de sector, branche, keten of bedrijf, het sociaal kapitaal van de ondernemingen en biedt het medewerkers carrière kansen. Doorbraak Sectoren, branches, ketens en bedrijven kunnen vanuit de business case missies en doelstellingen implementeren door medewerkers binnen de bedrijfscontext op te leiden. De leertaak komt voort uit de ondernemersvraag of de functies in het bedrijf. Medewerkers die hogerop willen komen krijgen nieuwe kansen. De innovatie die voortkomt uit het onderzoekend leren kan zowel ten goede komen aan de kennisontwikkeling in het bedrijf als aan het carrière perspectief van de medewerkers.

9 (Regionaal) economische clusters 6. Beroepsgericht opleidingsaanbod voor medewerkers Het onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leeromgeving gebeurt voor medewerkers volgens het gildesysteem, in de driehoek lerende medewerker, praktijkbegeleider en coach. De coach bezoekt de lerende medewerker op zijn of haar werkplek. Coach Opleiden volgens het gildesysteem Praktijkbegeleider Lerende medewerker Het bedrijfsleven formuleert op basis van een business case het HRM beleid. Het belang van het bedrijfsleven is, dat de werkprocessen van de vacatures één op één samenvallen met de opleiding van de (toekomstige) medewerker. Het onderzoekend leren in de bedrijfsmatige leeromgeving is ingesteld op deze vorm van leren. De medewerker van het bedrijf leert vanuit zijn of haar functie. De onderzoekende leermethodiek helpt de medewerker om de eigen functie te analyseren en te onderzoeken welke onderdelen hij of zij goed beheerst, waar nog verbeteringen mogelijk zijn en waar vernieuwingen moeten worden doorgevoerd. De onderdelen die de lerende medewerker naar eigen bevinden beheerst, worden vastgelegd in een ervaringsprofiel (EVP). Op basis van een proeve toont de lerende medewerker aan dat hij /zij de aangegeven aspecten inderdaad beheerst. De aangetoonde

10 kwalificaties geven een vrijstelling voor de leertaak. De lerende medewerker leert onder directe begeleiding van een (leidinggevende) collega waarmee dagelijks wordt samengewerkt, de praktijkbegeleider. De coach staat digitaal in contact met de lerende medewerker, kijkt het werk na dat de lerende medewerker digitaal aanlevert en bezoekt periodiek de leerplek. Wordt de leertaak met goed gevolg afgelegd, dan kan het na een proeve van bekwaamheid leiden tot een bedrijfscertificaat, een branche certificaat, een ervaringscertificaat (EVC) of tot een diploma indien aan de crebo /croho voorwaarden is voldaan. Doorbraak Deze vorm van opleiden is geschikt voor de zogenaamde kleine opleidingen (o.a. pluimvee, akkerbouw, bollenteelt, visteelt, intensieve veehouderij). Het aantal leerlingen / studenten bij deze opleidingen is te klein voor betaalbaar klassikaal groepsonderwijs op scholen. Leerlingen / studenten die voortijdig de school hebben verlaten kunnen de alsnog een opleiding afmaken. Uit diverse sectorale arbeidsonderzoeken blijkt dat er een tekort is aan gekwalificeerde medewerkers in de bedrijven. De bedrijven willen niet zozeer gekwalificeerde medewerkers op het niveau van een diploma maar op het niveau van werkprocessen. In de nieuwbouw voldoet bijvoorbeeld het afhangen van deuren en het stellen van kozijnen aan een volledige baan. De medewerker leert wat voor zijn functie van belang is. Iemand die een opleiding Timmerman niet kan of wil volgen, zal met een ervaringscertificaat voor deuren afhangen en kozijnen stellen toch geheel gekwalificeerd zijn voor de functie die hij uitoefent. Flexibele opleidingsstructuur De leertaak van de medewerker is vanuit de variatie van functies flexibel. Wat de sector, branche of bedrijf belangrijk vindt kan ingebracht worden in de leertaak. Op het niveau van deelcertificaten wordt de lerende medewerker niet meer gehinderd door eventuele handicaps, omdat de medewerker het beroep uitkiest dat aansluit bij zijn of haar talenten. Een opleiding op niveau van deelcertificaten, biedt de gelegenheid om door te groeien naar het niveau (MBO, HBO, WO) dat iemand op het talentniveau aankan..

11 De lerende medewerker leert in zijn of haar werksituatie. De leertaak is altijd actueel. Mensen zonder zitvlees kunnen in de bedrijfscontext worden opgeleid. Door het onderzoekend leren ontstaan nieuwe ideeën waardoor innovatie op gang komt. De lerende medewerker kan gedurende het hele jaar met de leertaak beginnen, in eigen tempo werken en gedurende het gehele jaar de leertaak afsluiten. In onze maatschappij met gespecialiseerde functies ontstaat een markt waarin vacatures worden toegelicht op basis van werkprocessen en niet op basis van diploma s. Vacatures en leertaak zijn op het niveau van werkprocessen één op één op elkaar af te stemmen. Er ontstaat wellicht een functie voor een opleidingsketenmakelaar, die op werkprocesniveau in een zo vroeg mogelijk stadium de match kan maken tussen de vraag van een toekomstige werkgever en de mogelijkheden en ambities van de kandidaat. Wanneer het aantal lerende medewerkers in een sector, branche of bedrijf toeneemt, dan ontstaat een digitale kennisbank waaruit innovatie en kenniscirculatie op gang komt.

12 Belemmeringen Lerende medewerkers in de bedrijven worden door de inspectie van het onderwijs beoordeeld als schoolgaande leerlingen / studenten. Zij moeten bij diplomering voldoen aan contacturen, ondanks het feit dat de medewerker op basis van een proeve van bekwaamheid heeft aangetoond gekwalificeerd te zijn. Het uitgeven van deelcertificaten op basis van werkprocessen is als ervaringscertificaat (EVC) nog niet toegestaan. De kosten voor een volledig opleidingstraject zijn lager dan bij klassikaal groepsonderwijs. Maar omdat de bekostiging niet gereguleerd is, is deze vorm van leren nog niet duurzaam toe te passen. Met kleine aanpassingen in de financiële regelgeving wordt verduurzaming mogelijk. De derde leerweg vraagt om erkenning Er zal nog een uitwerking op gang moeten komen tussen het onderwijs en de inspectie van het onderwijs, waardoor de vierhoek school (inschrijving), bedrijfsmatig opleiden (RolloverOnderwijs), proeve van bekwaamheid (EVC) en inspectie in een harmonieus model samenwerken. De uitwerking van contractuele samenwerking (licenties) tussen private en publieke activiteiten.

13 6.1 Actieplan Het onderwijs heeft erkenning en kansrijke voorbeelden van het onderzoekend bedrijfsmatig opleiden nodig, in combinatie met kwalitatieve EVC trajecten. ROC s, AOC s en HBO instellingen stoten de EVP / EVC activiteiten af, doordat de huidige regelgeving gerelateerd is aan normen van schoolgaande leerlingen. Hierdoor verliest de maatschappij een essentiële flexibele en goedkope vorm van opleiden. In 2010 is een pilot gestart om daklozen op te leiden in het traject naar betaald werk, tezamen met het Leger des Heils. Hieruit blijkt dat het opleiden in een bedrijfsmatige leeromgeving veel mogelijkheden biedt. Actie Het uitrollen van onderzoekend bedrijfsmatig leren in netwerken op basis van de gildestructuur en het onderzoekend bedrijfsmatig leren. (Regionaal) economische clusters 7. Leven lang leren Leven lang leren krijgt door het leren in de bedrijfsmatige leeromgeving een realistische invulling. Het leven lang leren volgt de carrière van de lerende ondernemer of medewerker, dat berust op het HRM beleid van het bedrijfsleven. Het HRM beleid komt weer voort uit de business case van het bedrijfsleven Elke vernieuwing in de functie of een volledig nieuwe functie zijn actueel op te pakken in de leertaken. Dit proces gaat een leven lang door, zolang de lerende ondernemer en lerende medewerker actief is. Het regulier onderwijs blijft actueel door te werken vanuit de lerende netwerken in het bedrijfsleven.

14 Het onderwijs werkt met studenten uit de hogere leerjaren deelnemen binnen de lerende netwerken. Het onderwijs kan zelf coaches leveren en gespecialiseerde coaches uitnodigen voor de onderwijstaak op de scholen. Hierdoor krijgen de scholen een rechtstreekse verbinding met de lerende netwerken in de praktijk. Dialoog onderwijs - bedrijfsleven Het onderwijs kan zelf coaches leveren en gespecialiseerde coaches uitnodigen. Hierdoor staan de scholen in een rechtstreekse verbinding met de lerende netwerken in de regio. Het onderwijs kan gebruik maken van de digitale kennisbank die ontstaat. (Regionaal) economische clusters 8. Waaruit bestaat de erkenning voor de derde leerweg? - Het erkennen dat een aanvullende leertaak nodig is voor het opleiden van ondernemers / medewerkers in de bedrijven, naast het huidige reguliere onderwijs en toch verbonden met het reguliere onderwijs. De derde leerweg leert vanuit de route: business case - functie in het bedrijf - werkprocessen / praktijkhandelingen in het bedrijf - onderzoekend de theorie herleiden door de lerende - de theorie vastleggen - uitvoeren. - Het kunnen volgen van de actualiteit door het uitgeven van deelcertificaten (EVC) op basis van werkprocessen die voorkomen in (gespecialiseerde of actuele) functies. - Het kunnen certificeren en diplomeren op basis van een erkende kwalitatieve proeve van bekwaamheid, zonder een relatie te leggen met contacturen in schoolverband. Let wel: er is een onbetwistbare borging op de doelen van de business case van het bedrijfsleven mogelijk. - Regelgeving voor een duurzame financieringsstroom, bijvoorbeeld door het openstellen van de Wet Vermindering Afdracht Onderwijs (WVA Onderwijs) op basis van leercontracten, los van inschrijving in scholen. VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes

15 vindt dat vraagfinanciering van onderwijs via de deelnemers bij leven lang leren nader onderzoek verdient. 2 - Contractuele samenwerking tussen private en publieke activiteiten. - Realisatietraject om het onderzoekend bedrijfsmatig leren in de derde leerweg uit te rollen en te faciliteren. 2