Inspiratieboekje Op-stap naar solidariteit. Recept voor intergenerationele uitstappen

Transcriptie

1 Inspiratieboekje Op-stap naar solidariteit Recept voor intergenerationele uitstappen Op-stap naar solidariteit wil het sociale isolement bij ouderen tegengaan en sociale contacten tussen generaties bevorderen. Jongeren helpen ouderen (opnieuw) naar buiten te komen, nemen ze mee op stap naar een ontmoetingsplaats in de buurt. De uitstapjes gebeuren op maat van de oudere, rekening houdend met zijn of haar vaardigheden en wensen. Een aanbevolen smaakmaker want Op-stap naar solidariteit brengt jongeren en ouderen dichter bij elkaar. haalt ouderen uit hun sociaal isolement. geeft jongeren de kans om ouderen écht te ontmoeten. geeft kwetsbare ouderen het zelfvertrouwen om opnieuw zelfstandig op stap te gaan. biedt een hartverwarmende oplossing voor vervoersarmoede bij kwetsbare ouderen. zet zo in op een warme samenleving. Projectrecept voor 20 personen tussen 16 en 19 jaar oud, en 20 personen tussen 55 en 95 jaar oud. Basisingrediënten Ouderen die graag op stap willen en daarbij een helpende arm kunnen gebruiken. Deze ouderen wonen nog alleen, in een rust- en verzorgingstehuis (RVT) of serviceflat. Ze staan open voor contact met een jongere die hen zal begeleiden bij een uitstapje op maat. De ouderen zijn mentaal en fysiek nog in staat tot het maken van korte uitstapjes, al dan niet met hulpmiddelen (rolstoel, rollator, wandelstok). Een ouderenvereniging, een ouderenwerking van het OCMW, een RVT of dagcentrum zijn ideale partners om ouderen voor het project aan te reiken. Jongeren uit de derde graad van het secundair onderwijs. Deze jongeren zijn enthousiast en idealiter verplicht om binnen een schoolopdracht of in het kader van sociale inzetdagen zich in te zetten voor de doelgroep van eenzame ouderen. Zowel ASO als TSO als BSO leerlingen, in het bijzonder zij die verzorgende opleidingen volgen, kunnen deelnemen aan het project.

2 OCMW-medewerker in de weer voor een innovatief seniorenbeleid. Deze medewerker is de spil in het project en zorgt voor de communicatie tussen de school en de ouderen/betrokken centra, zorgt voor de omkadering van de ontmoetingsmomenten en ondersteunt waar nodig (logistiek, communicatie,..). Onontbeerlijke kruiden Aanspreekpunt van de oudere voor de projectpartners. Tal van ouderen zouden deugd hebben van een uitje. Alleen is het vaak moeilijk om ze te vinden, of ze te overhalen mee te doen in het project. Binnen de vereniging of organisatie is daarom een persoon (verzorgende, coördinator, animator,...) mee verantwoordelijk voor het project en zo de contactpersoon met het OCMW en de school. Vertrouwenspersonen voor de oudere (buddy s). Ouderen stappen enkel in een onbekend project als een vertrouwenspersoon een verzorgende, thuiszorgpersoneel, vrijwilliger of familielid hen daarin ondersteunt. Deze persoon is op de hoogte van het project en wordt ook een contactpersoon voor de jongere. Geëngageerde leerkrachten. Leerkrachten die geloven in de meerwaarde van een sociaal project buiten de schoolmuren. Ze bereiden het project mee voor en plaatsen het binnen een verplichte schoolactiviteit. Zij ondersteunen de leerlingen bij het maken van afspraken, plannen van activiteiten en vragen ook om een kort verslag TIP: Maak van het project een verplichte schoolopdracht, met quotering. Dat maakt onder meer bij TSO en BSO leerlingen de inzet groter. - - Voor extra pit: een enthousiaste begeleider vanuit Mobiel 21. Mobiel 21 medewerkers hebben de krijtlijnen van het project uitgezet en getest. Ze zorgen graag mee voor een extra vleugje peper met tips of het geven van de opleiding tot Op-stapper. TIP: Engageer vrijwilligers van RVT s of dagcentra. Zij zijn erg gekend bij de ouderen, zien hen regelmatig en kunnen zo gemakkelijk mee begeleiden bij de afspraakjes en uitstapjes.

3 BEREIDINGSTIJD De voorbereidingstijd is afhankelijk van het gekozen opzet van Op-stap voor solidariteit. Een uitgebreide versie van het project, als verplichte schoolopdracht, houdt minstens 5 ontmoetingentussen ouderen en jongeren in. Deze worden gepland over een periode van 2 maanden. Een verkorte versie, als project tijdens sociale inzetdagen, is vanzelfsprekend korter en concentreert zich voor de leerlingen enkel tijdens deze (2 of 3) dagen. De verantwoordelijke leerkracht(en) en verantwoordelijke(n) bij het OCMW rekenen best nog enkele uren om het project per stap te kunnen opstarten, opvolgen en afronden. Aan de slag Stap 1: Samenbrengen van de juiste partners Een geïnteresseerde school zoekt contact met de geschikte OCMW medewerker. Of een OCMW medewerker zoekt en vindt een geïnteresseerde school. Organiseer een eerste vergadering om de invulling van het project in jullie gemeente duidelijk te stellen en de noodzakelijke partners te identificeren. Maak een tijdsplanning op in functie van de schoolplanning, inclusief stages het seizoen (uitstapjes gaan door best door in lente) de geplande activiteiten in de betrokken instelling. TIP: Hou er rekening mee dat het vinden van 20 ouderen enige tijd vraagt. Reken hiervoor zeker 2 maanden: zo is er tijd om een geëngageerde RVT of dagcentrum te vinden, flyers te verspreiden en vrijwilligers hun rol te laten op nemen van buddy zodat zij ouderen kunnen warm maken voor het project.

4 Stap 2: School bereidt zich voor Beslis met de school welke klassen meedoen en in welk kader TIP: Als je kiest voor het project als een vakoverschrijdende opdracht, dan zijn zeker 2 klasleerkrachten nodig voor een goede opvolging van de leerlingen. Plan een workshop Op-stapper waarin de leerlingen op een interactieve manier kennismaken met de rol van ouderen in onze maatschappij, hun uitdagingen en hun mobiliteit. De workshop bevat ook een praktisch luik: oefenen met rolstoel, rollator en wandelstok (halve dag). Extraatje: Beloon de leerlingen met een diploma opstapper na deze opleiding. Laat leerlingen een intake formulier invullen, dat naast hun persoonlijke gegevens ook vraagt naar interesses, hobby s en ervaring met ouderen. Stap 3: OCMW zoekt ouderen Schakel OCMW-werkers, dagcentra verantwoordelijken, verzorgenden, thuiszorgpersoneel of vrijwilligers in om ouderen warm te maken voor het project. Idealiter wordt samengewerkt met een centrum of instelling die niet ver gelegen is van de school, of goed bereikbaar is met bus en fiets. TIP: Vraag na of de leerlingen geen oudere in de buurt kennen die zou kunnen meewerken aan het project. TIP: maak het project bekend via de seniorenraad: zij hebben erg interessante kanalen om buddy s en/of ouderen aan te spreken. De buddy vult samen met de oudere een profieltje in waarop enkele persoonlijke gegevens staan en gevraagd wordt naar interesses van vroeger en nu. Zoek zeker voldoende ouderen want er zullen er bij de start of ook tijdens het project altijd afhaken, om diverse redenen.

5 Stap 4: Het koppelen van oud en jong Overloop samen met de buddy s en de leerkrachten de lijst van ouderen en jongeren en bepaal de meest geschikte koppels op basis van karakters, wensen van de oudere, culturele achtergrond of gedeelde interesses. Stap 5: Eerste ontmoeting Plan een eerste kennismaking tussen ouderen en jongeren tijdens een groepsmoment, waar alle begeleiders van het project aanwezig zijn. TIP: In Genk werd de ontmoeting in januari een nieuwsjaarreceptie. TIP: Hou bij het vormen van de duo s ook rekening met de woonplaats van de leerlingen en die van de ouderen: een te grote afstand zal de leerling snel demotiveren. Het is ook mogelijk om twee leerlingen te koppelen aan een oudere. Dit is een oplossing wanneer er meer jongeren dan ouderen zijn of wanneer leerlingen een individuele uitstap helemaal niet zien zitten. Laat de duo s elkaar vinden aan de hand van een spel rond de interesse of eigenschap van de oudere. Zet bijvoorbeeld een eigenschap in beeld op een kaartje, en geef aan de jongere en oudere van hetzelfde duo hetzelfde kaartje. Zo is er dadelijk een gespreksonderwerp om het ijs te breken. Plan deze ontmoeting bij voorkeur in een dienstencentrum. Omdat dit voor heel wat ouderen misschien onbekend terrein is, kan het OCMW mogelijk zorgen voor het gepaste vervoer naar de ontmoetingsplaats.

6 Stap 6: Bezoekjes en uitstappen In de uitgebreide vorm van het project plannen de leerlingen minstens 5 bezoeken bij hun oudere en dit binnen een afgesproken periode. Wanneer en hoe deze bezoeken verlopen, wordt samen bepaald door de jongere en de oudere: een uitstap naar de markt, een wandeling in het park, de bus op naar de stad: het kan allemaal. Stap 7: Slot van het project Vraag aan de leerlingen een eindrapport, als deel van de opdracht. Zo leren zij stilstaan bij het verloop en de resultaten van hun inzet. Organiseer een slotmoment met alle ouderen samen om ervaringen uit te wisselen bij een tasje koffie. TIP: In Heusden-Zolder organiseerden de jongeren, na een tip van het personeel van het dagcentrum, een quiz op maat van de ouderen als slotactiviteit. Communiceer over je project: het is zeker de moeite waard. In de nieuwsbrief van school, van het dienstencentrum, de betrokken RVT. En wie weet heeft ook de lokale pers er wel ook oor naar! Hartverwarmende ontmoetingen We gingen naar het bos en daar zagen we dat de paden vrij glad waren, maar we probeerden toch verder te gaan. Nadat we even in het bos waren, zag ik dat mijn senior zich niet op haar gemak voelde en moeite had met wandelen door de gladde paden. Dat maakte me een beetje ongerust. We besloten daarom terug uit het bos te gaan en de wandeling verder te zetten via de weg. Daar hebben we vrij lang gewandeld en ik was verbaasd hoe enthousiast ze was. De senior had het na een lange tijd koud en haar handen voelden koud aan. Ik vroeg of ze nog verder wilde gaan en ze dat ze liever terug naar het rusthuis wilde. Onderweg naar het rusthuis zijn we nog eventjes op een bank gaan zitten en heb ik haar handen gewreven zodat ze het warmer zou krijgen. Lisa, Genk op je bord

7 Het waren erg fijne dagen, en we stonden echt versteld van de inzet van de jongeren Liliane, Coördinator De Brug, Heusden-Zolder Vandaag had ik met Dina afgesproken in de wasserij De Zwaan. Hier hebben we gemangeld. Ik kende dit niet maar Dina had het me geleerd. Ik vond dit zeer fijn om te doen. Vervolgens zijn we om 14 u een lekker tasje koffie gaan drinken bij GEEBELEN. Dit was zeer gezellig. Dina zei dat we dit vaker moeten doen en ze hoopt dat ik contact met haar hou. Tessa, Genk We hebben het gehad over het maken van een volgende afspraak en wat Jef graag zou willen doen of graag doet en hij zei dat hij vroeger heel vaak samen met zijn vrouw in de bistro in Genk iets ging drinken en dat hij dat al lang niet meer gedaan had dus hadden we samen besloten om daar met hem naar toe te gaan. Domenica, Genk Vele leerlingen hebben een goede band opgebouwd met de ouderen en vonden het jammer dat het project achter de rug was. Sommigen zijn nadien nog eens langs geweest bij hun oudere. Karin, leerkracht Genk

8 KOOKBUDGET Op-stap naar solidariteit vraagt niet veel budget. De investering ligt vooral in de tijd die nodig is voor de voorbereiding en de begeleiding van het project. Voorzie eventueel een budget voor: Logistieke kosten van ontmoetingen (zaal, drankje) Drukkosten van uitnodigingen Vervoerskosten van jongeren Kookgerief Flyer voor ouderen/begeleiders om warm te maken voor deelname aan het project Opleiding op-stap voor de jongeren Diploma op-stapper Uitnodiging ontmoetingsmoment Koppel kaarten Afsprakenblad voor oudere Intake formulier voor oudere Intake formulier voor jongere Logboekje voor jongeren Evaluatieformulier We hopen van harte dat dit recept je doet watertanden en vooral: dat het smaakt naar meer! Dit inspiratieboekje kwam tot stand op basis van proefprojecten Op-stap naar solidariteit in Genk en Heusden-Zolder in Bedankt aan alle leerlingen die met ons deze ervaringen deelden, en in het bijzonder aan Myriam, Lut, Karin, Liliane, Nele en Michel die instonden voor een uitstekende omkadering. Aarzel niet om Mobiel 21 te contacteren als je gebruik wil maken van een van deze materialen, via of V.U. Elke Bossaert, Vital Decosterstraat 67A/0101, 3000 Leuven.