EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE. Rijksuniversiteit Groningen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE. Rijksuniversiteit Groningen"

Transcriptie

1 EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE Rijksuniversiteit Groningen

2 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus RA Utrecht Telefoon: Fax: Internet: QANU Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen. 2 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Deel I Algemeen deel 7 1. Taak, samenstelling en werkwijze van de commissie 9 2. Algemene indruk van de visitatiecommissie 11 Deel II Opleidingsrapport Rapport over de masteropleiding Executive Master of Finance and Control aan de Rijksuniversiteit Groningen 19 Bijlagen 51 A. Het accreditatiestatuut Vereniging van Registercontrollers B. Curricula Vitae commissieleden 63 C. Bezoekprogramma 65 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 3

4 4 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

5 VOORWOORD Dit rapport is onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling van universitaire bachelor- en masteropleidingen in Nederland. Het doel van het rapport is om een betrouwbaar beeld te geven van de resultaten van de voor beoordeling voorgelegde opleiding, alsmede een terugkoppeling te geven naar de interne kwaliteitszorg van de betrokken organisatie en als basis te dienen voor de accreditatie van de betrokken opleiding(en) door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). De stichting Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) beoogt onafhankelijke, objectieve en kritische beoordelingen te laten plaatsvinden en opbouwende kritiek te leveren, zo veel mogelijk uitgaande van een gestandaardiseerde set van kwaliteitscriteria, maar met oog voor specifieke omstandigheden. De Visitatiecommissie Executive Master of Finance and Control OW 2010 van QANU heeft haar taken met grote toewijding uitgevoerd. De opleidingen zijn beoordeeld op een grondige en zorgvuldige manier en binnen een duidelijk beoordelingskader. Wij verwachten dat de oordelen en de aanbevelingen in zorgvuldige overweging zullen worden genomen door de betrokken opleiding, faculteitsbestuur en College van Bestuur. Wij zeggen dank aan de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor hun bereidheid deel te nemen aan deze beoordeling en voor de toewijding waarmee ze hun taak hebben uitgevoerd. Ook gaat onze dank uit naar de staf van de betrokken afdeling aan de universiteit voor hun inspanningen en hun medewerking aan deze beoordeling. Quality Assurance Netherlands Universities mr. C.J. Peels directeur drs. J.G.F. Veldhuis voorzitter bestuur QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 5

6 6 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

7 DEEL I: ALGEMEEN DEEL QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 7

8 8 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

9 1. Taak, samenstelling en werkwijze van de commissie Op verzoek van het College van Bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen heeft QANU de beoordeling uitgevoerd van de postinitiële opleiding Executive Master of Finance and Control. QANU heeft de beoordeling uitgevoerd in overeenstemming met de eisen van de NVAO. Bij de opstelling van het zelfevaluatierapport heeft de opleiding het kader gehanteerd dat door de NVAO is opgesteld. Het zelfevaluatierapport vormt de basis voor de beoordeling. Samenstelling van de commissie Het QANU-bestuur heeft in overleg met de Vereniging voor Register Controllers (VRC) een voorzitter voor de commissie gezocht en vervolgens in overleg met de voorzitter de verdere samenstelling van de commissie ter hand genomen. Daarbij is gezocht naar een evenwichtige samenstelling met inbreng vanuit de wetenschap, het beroepenveld, het onderwijs en de ervaring als student. A tot voorzitter, tevens lid, van de visitatiecommissie te benoemen: prof. dr. J. van der Meer-Kooistra, emeritus hoogleraar Financieel Management, Rijksuniversiteit Groningen; B tot leden van de commissie te benoemen: prof. dr. J.G. Kuijl RA, hoogleraar Bedrijfseconomie, Universiteit Leiden; prof.dr.ir. R. Slagmulder, docent Accounting and Control, Vlerick Leuven Gent Management School; drs. M.G. Goedhart RC, onafhankelijk consultant; drs. J.C. Lobbezoo RA, adviseur en commissaris TMC Eindhoven en FEI Inc. Portland USA; drs. H.J. Spee RC, student EMFC Nyenrode Business University; drs. A.J.A. van Dongen, student EMFC VU Amsterdam. Aan de visitatie van de opleiding EMFC van de RUG is deelgenomen door de heer Kuijl, mevrouw Slagmulder, de heer Lobbezoo en de heer van Dongen. Als secretaris voor de commissie is opgetreden dr. N.L.C.Stevens van het bureau van QANU. Als bijlage B zijn de curricula vitae van de commissieleden opgenomen. Taak van de commissie De visitatiecommissie kreeg de taak om op basis van de door de opleiding aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken: 1. een oordeel te geven over de verschillende kwaliteitsaspecten van de opleiding, zoals beschreven in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs; 2. op basis daarvan vast te stellen of de opleiding naar haar oordeel voldoen aan de criteria voor basiskwaliteit; 3. de aspecten van de opleiding te identificeren die naar haar oordeel voor verbetering vatbaar zijn. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 9

10 De bevindingen van de visitatiecommissie worden in een rapport vastgelegd volgens het in het genoemde NVAO-kader gegeven model. Het rapport is door de commissie aan het bestuur van de stichting QANU aangeboden. Werkwijze van de commissie De commissie hield op 5 oktober 2010 haar startvergadering. Zij werd namens het QANUbestuur geïnstalleerd door mr.c.j.peels, directeur van QANU. Tijdens deze vergadering is de commissie geïnformeerd over het NVAO-kader en zijn de procedure en werkwijze van de commissie besproken. Er zijn in de vergadering afspraken gemaakt over de te volgen werkwijze en het programma van het visitatiebezoek. Het NVAO-kader is leidraad geweest voor de werkwijze van de commissie. De voorbereidingsfase Allereerst heeft de secretaris het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid van informatie. Op grond daarvan is bepaald of het rapport bruikbaar was voor het visitatiebezoek. Nadat het zelfevaluatierapport in orde was bevonden, zijn de commissieleden en de secretaris zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. De commissieleden lazen het rapport (en de bijlagen) en formuleerden vragen die werden besproken tijdens de startvergadering, voorafgaand aan het visitatiebezoek. De commissieleden lazen daarnaast van tevoren een selectie van afstudeerwerken van studenten. Deze afstudeerwerken zijn door de secretaris geselecteerd op basis van een spreiding naar cijfers. De volgende documenten zijn tijdens het bezoek ter beschikking gesteld: afstudeerverslagen en gebruikte beoordelingsformulieren; voorlichtingsmateriaal; studiemateriaal: handboeken en syllabi, readers, studiehandleidingen; voorbeelden van werkstukken, portfolio s, stageverslagen, onderzoeksverslagen; toetsmaterialen; resultaten van cursusevaluaties; verslagen van bijeenkomsten van opleidingsbestuur, curatroium, docenten, examen- en toelatingscommissie en opleidingscommissie; lijst van alumni met huidige werkzaamheden. Het visitatiebezoek De secretaris maakte in overleg met de opleiding en de voorzitter van de commissie een bezoekprogramma (zie bijlage C). Tijdens het visitatiebezoek is gesproken met het opleidingsmanagement, met docenten, studenten, afgestudeerden en leden van het curatorium. De commissie gebruikte de laatste middag van het bezoek voor de voorbereiding van de mondelinge rapportage en een discussie over de beoordeling van de opleiding. Beslisregels De visitatiecommissie heeft de opleiding zorgvuldig beoordeeld, waarbij zij de volgende beslisregels heeft gehanteerd: de beoordeling onvoldoende wijst erop dat het facet beneden de gestelde verwachting ligt en dat verbetering op dit punt nodig is; 10 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

11 de beoordeling voldoende houdt in dat het facet beantwoordt aan de basisstandaard of basisnorm; de beoordeling goed houdt in dat het niveau van het facet significant uitstijgt boven de basiskwaliteit. de beoordeling excellent houdt in dat voor het facet een niveau wordt gerealiseerd waardoor de beoordeelde opleiding voor dit aspect zowel nationaal als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk kan functioneren. Door de toepassing van deze beslisregels is voldoende de meest gebruikte kwalificatie. Wanneer de commissie een good practice heeft gezien, luidt het oordeel in principe goed. Het oordeel over een onderwerp is een gewogen oordeel van de verschillende tot dat onderwerp behorende facetten, waarbij de commissie de weging heeft bepaald. Het oordeel over een onderwerp luidt voldoende of onvoldoende. Een onderwerp dat verschillende facetten heeft, waarvan er één als onvoldoende wordt beoordeeld, kan door de overige oordelen aan de basiskwaliteit voldoen, mits de commissie van mening is dat de oordelen over de andere facetten van zwaarder gewicht zijn dan het als onvoldoende beoordeelde facet. De rapportage De secretaris heeft, op basis van de bevindingen van de commissie, een conceptrapport opgesteld. Dit is in een eerste conceptvorm aan de commissieleden voorgelegd. Naar aanleiding van hun commentaar is het conceptrapport bijgesteld. In een tweede conceptvorm is het rapport door de commissie per vastgesteld. Vervolgens heeft een bestuurlijke toets binnen QANU plaatsgevonden. Bij de daaropvolgende hoor-wederhoorprocedure is het rapport aan de opleiding aangeboden voor het aanwijzen van eventuele feitelijke onjuistheden. Vervolgens heeft de voorzitter de ontvangen reacties bekeken en deze voorgelegd aan de rest van de commissie, waarna de opmerkingen, wanneer daartoe aanleiding was, verwerkt zijn in de formulering van het definitieve beoordelingsrapport. 2. Algemene indruk van de visitatiecommissie De opleiding tot registercontroller / Executive Master of Finance & Control (EMFC) is de opleiding voor iedereen die een financiële of financieel-administratieve topfunctie ambieert. Deze opleiding is in principe bestemd voor universitair afgestudeerden (meestal Bedrijfseconomie of Bedrijfskunde) met enkele jaren ervaring in een financiële of financieeladministratieve functie en op zoek naar kennis, vaardigheden en een sterke persoonlijke groei. De opleiding wordt aangeboden bij zeven universiteiten. In totaal worden acht opleidingen aangeboden: zeven nederlandstalige opleidingen en één Engelstalige opleiding die door de Universiteit van Maastricht en de Universiteit van Amsterdam gezamenlijk wordt verzorgd. Afgestudeerden aan de opleiding kunnen lid worden van de Vereniging van Registercontrollers (VRC) en het merk RC voeren. De opleiding heeft zowel een beroepsmatig als een wetenschappelijk karakter. Typerend voor de opleiding is de interactie tussen theorie en praktijk, tussen student en docent en tussen studenten onderling. De opleiding kenmerkt zich door case-gericht onderwijs met vernieuwende programma s, kleine groepen en topdocenten uit het bedrijfsleven en van universiteiten. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 11

12 Omdat het VRC profiel leidend is voor de inrichting van de opleidingen zijn de overeenkomsten tussen de opleidingen groter dan de verschillen. Alle opleidingen voldoen volgens de commissie aan dit profiel en aan de criteria van het NVAO accreditatiekader. Visie Idealiter is een opleiding méér dan de optelsom van vakken en docenten en is er sprake van een samenhangende en gedeelde visie die richtinggevend is voor strategie en uitvoering. Het helpt docenten om een goede afstemming te bereiken tussen de vakken zodat de studenten zowel methodisch als inhoudelijk een éénduidige regie ervaren. Het geeft de opleiding een duidelijk eigen gezicht en het helpt in de externe profilering. In de gesprekken van de commissie met de stakeholders bleek een dergelijke visie ook wel degelijk aanwezig maar er passen wel twee kanttekeningen. In de eerste plaats was de visie meestal impliciet en kostte het vaak enige moeite om het verhaal achter de opleiding te achterhalen. De commissie zou er voor willen pleiten deze visie veel meer expliciet te maken zodat de rode draad voor iedereen duidelijk is. In de tweede plaats was de visie niet altijd gedeeld met alle stakeholders. Met name docenten waren niet altijd betrokken bij of gecommitteerd aan het gedachtegoed. Daar waren meestal goede verklaringen voor maar de commissie meent toch dat het goed zou zijn wanneer de docenten de visie mede dragen en uitdragen en gebruiken als inspiratiebron voor onderlinge afstemming. Naast deze algemene opmerking over het belang van een duidelijke en gedeelde visie heeft de commissie ook twee specifieke opmerkingen over het curriculum. Eén element springt er bij de opleidingen uit en dat is het opkomend belang van risk management in de praktijk van de controller. De commissie pleit er - wellicht ten overvloede - voor dat in elk van de relevante vakken op adequate wijze aandacht wordt besteed aan deze nieuwe maatschappelijke urgentie. Een tweede element heeft de commissie enigszins gemist: de dominante aanwezigheid van informatie technologie in het werk van de controller. Slechts enkele opleidingen hebben er een vak van gemaakt en bij de anderen ontbreekt een duidelijk curriculum. Net zoals controllers de juridische en fiscale aspecten van hun werk voldoende moeten kunnen sonderen, moeten zij ook de logica van de ICT op basisniveau kunnen doorgronden. Governance De opleidingsdirectie speelt een cruciale rol in de aansturing van de EMFC-opleiding. Het gaat daarbij niet alleen om de strategische aspecten van de opleiding (positionering en opzet van de opleiding, toetsbeleid, relatie onderzoek praktijk e.d.), maar de opleidingsdirectie houdt zich ook bezig met een diversiteit aan operationele activiteiten (zoeken van docenten, voorlichting aan potentiële studenten, intakegesprekken e.d.) en voert dagelijkse klussen uit (blussen van brandjes, vraagbaak voor studenten e.d.). De commissie heeft geconstateerd dat sommige opleidingsdirecties heel veel activiteiten naar zich toe trekken. Dit brengt verschillende risico s met zich mee. Allereerst is er het risico van overbelasting en bij ziekte ontstaat een gat dat moeilijk opgevuld kan worden. De opleiding maakt zich op deze wijze zeer kwetsbaar. Door zoveel mogelijk zelf te doen bemoeilijkt de opleidingsdirectie het creëren van draagvlak voor de opleiding. 12 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

13 Door de verschillende groepen van betrokkenen bij de opleiding: docenten, studenten, alumni, beroepenveld, een rol te geven in de aansturing van de opleiding voelen deze groepen zich verantwoordelijk voor de opleiding en vergroten zij hun inzicht in de opleiding als geheel. Op deze wijze kunnen zij hun rol en positie in de opleiding ook beter begrijpen. Een ander risico is het pettenprobleem: de opleidingsdirectie bepaalt niet alleen het beleid, maar fungeert ook als arbiter van het eigen handelen. Op zijn minst wekt dit de schijn van partijdigheid en is het strijdig met de eisen die aan de administratieve organisatie van de opleiding mogen (moeten) worden gesteld. Om bovengenoemde risico s tegen te gaan adviseert de commissie om de aansturing van de opleiding goed te structureren. De opleidingsdirectie kan worden ondersteund door formele gremia, zoals Curatorium, Academic Council, Docentenoverleg, Examencommissie, Opleidingscommissie en Vakcoördinatoren (per vakgebied of cluster van verwante vakken). De positie en rol van deze gremia moeten expliciet worden aangegeven. Het voorzitterschap van deze gremia moet niet (Examencommissie, Opleidingscommissie en Curatorium) of bij voorkeur niet worden vervuld door de opleidingsdirecteur. Vanwege het karakter van de opleiding is het gewenst dat het toezicht op de opleiding zowel vanuit het beroep (Curatorium) als vanuit de wetenschap (Academic Council) plaatsvindt. Uiteraard dient bij de instelling van deze gremia rekening te worden gehouden met de omvang van de opleiding. Studiepunten en keuzes Het NVAO kader schrijft voor dat het aantal studiepunten voor de totale EMFC-opleiding minimaal 60 EC bedraagt. Het VRC profiel (zie bijlage A) schrijft tevens voor dat de helft van het aantal studiepunten besteed wordt aan de vier hoofdvakken. De commissie heeft geconstateerd dat aan beide eisen wordt voldaan, maar dat er tevens sprake is van een uiteenlopende invulling en zwaarte van het programma. Aan de hoofdvakken kennen de opleidingen een verschillende zwaarte toe. De ene opleiding kent soms tweemaal zoveel studiepunten toe aan hetzelfde hoofdvak als de andere opleidingen. Hoewel er door de opleidingen voldaan wordt aan het criterium van minimaal 30 EC voor deze hoofdvakken, is er dus geen sprake van uniformiteit. De commissie meent dat de opleidingen zich hiermee zouden kunnen profileren, mits de keuzes aan de toekomstige studenten goed toegelicht worden. Hetzelfde geldt voor de keuzevakken. Er wordt een breed scala aan keuzevakken aangeboden. De opleidingen zouden zich ook met dit aanbod beter kunnen onderscheiden. In de voorlichting over de opleidingen zou het aanbod aan keuzevakken bijvoorbeeld gekoppeld kunnen worden aan de verwachte ontwikkelingen in het beroepveld van de registercontroller. Tenslotte is het de commissie opgevallen dat de zwaarte van de hele opleiding ook uiteenloopt, met, gemeten in studiepunten, een verschil van meer dan 15%. Alhoewel er voldaan wordt aan het criterium van minimaal 60 EC, acht de commissie een te grote spreiding niet wenselijk. Met het oog op een verdere verzwaring van het aantal EC voor de afstudeeropdracht tot 15 EC kan dit leiden tot een dermate groot onderscheid in studiebelasting dat de vergelijkbaarheid van de opleidingen afneemt. Persoonlijke vaardigheden Persoonlijke vaardigheden zijn onmisbaar voor de controller op het hoogste niveau. De commissie vindt het daarom van belang dat de opleidingen hier aandacht aan besteden. De commissie zou willen aanbevelen dat de opleidingen expliciet aangeven welke persoonlijke vaardigheden gewenst zijn. Enkele opleidingen hebben er voor gekozen om de training van de persoonlijke vaardigheden in aparte cursussen onder te brengen en er studiepunten aan toe QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 13

14 te kennen. Anderen hebben deze vaardigheden in verschillende vakken ondergebracht. Beide keuzes hebben hun voordelen. Het is wel van belang dat de ontwikkeling van die vaardigheden in de leerdoelen van de cursussen en de eindkwalificaties van de opleiding worden opgenomen en dat de werkvormen er op af gestemd zijn. Het is verder ook belangrijk dat er een goede afstemming plaatsvindt tussen de vakken waarin de vaardigheden aan de orde komen. Afstudeerwerkstuk Het is de commissie opgevallen dat in alle opleidingen het afstudeerwerkstuk wordt genoemd als studievertragend obstakel. De studenten hebben doorgaans geen moeite met het doorlopen van de twee cursusjaren met vakafsluitende tentamina. De studievoortgang in de twee cursusjaren is behoorlijk. De problemen beginnen bij het afstudeerwerkstuk. De aansluitende zomervakantie aan het eind van het tweede studiejaar betekent niet alleen een definitieve breuk met de wekelijkse vrijdagroutine, de dag waarop de studenten onderwijs genoten, maar ook de start van een langdurige periode die in niet alle gevallen leidt tot het succesvol verdedigen van het werkstuk. De zwaarte van het afstudeerwerkstuk wordt naar het oordeel van de commissie onderschat, zowel door de studenten als de verschillende opleidingen. Een extra dimensie aan dit afstudeerweerkstuk van de EMFC-opleiding is, dat het naast de wetenschappelijke component ook nadrukkelijk een praktijkcomponent kent. Mede hierdoor vindt een vertraging plaats bij de afronding. Dit neemt soms zodanige vormen aan dat tentamina dreigen te vervallen en incidenteel zijn zelfs studenten uitgeschreven die weliswaar alle tentamina hadden behaald maar, ook na herhaalde aanmaning, niet konden komen tot afronding van het werkstuk. De opleidingen zouden naar het oordeel van de commissie hierop actie moeten ondernemen. Naar het oordeel van de commissie zou een structurele of projectmatige vorm van begeleiding essentieel onderdeel van het afstudeertraject moeten zijn. De commissie heeft de indruk dat sommige opleidingen in een te laat stadium op reguliere wijze aandacht aan het afstudeertraject schenken. Onderzoeksmethodologie met vraagstukken hierover in het begin van de opleiding en een projectmatige aanpak van het afstudeerwerkstuk zijn naar de mening van de commissie van eminent belang. De commissie doet hierbij enige suggesties voor de inrichting van deze projectmatige aanpak. Te denken valt bijvoorbeeld aan de volgende fasen in het afstudeertraject: de aanleiding tot en de probleemstelling van het afstudeerwerkstuk; het uiteenrafelen van de probleemstelling of centrale onderzoeksvraag in deel(onderzoek)vragen; de hypothesestelling en de toetsingsmethode; afstemming van de gehanteerde onderzoeksmethode met de praktijkcomponent, in samenwerking met de sponsor/ de werkgever van de student; opstelling van een voorlopige literatuurlijst. Een essentieel onderdeel van het afstudeerproject is de tijdsplanning. Deze tijdsplanning dient voor drie tot zes maanden gedetailleerd te worden uitgewerkt en voortschrijdend te worden bijgesteld. De planperiode na zes maanden kan globaler van aard zijn. De opleiding maakt vervolgens individuele afspraken met de studenten op basis van een stramien-tijdpad. De student en de begeleider komen in onderling overleg tot een datum waarop een volgend 14 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

15 document moet worden ingeleverd. De student wordt strak aan deze planning gehouden. Aan het einde van het traject is een tweede lezer t.b.v. de externe validatie noodzakelijk. Een afstudeerhandleiding waarin de projectmatige aanpak wordt uiteengezet completeert het geheel. Samenvattend: de commissie is van oordeel dat de opleidingen het afstudeertraject in samenwerking met de werkgever van de student eerder, meer projectmatig, strakker, meer studentgericht en sturender moeten managen, dit ter verbetering van de rendementen van de opleiding, uiteraard onder handhaving van de wetenschappelijke kwaliteitscriteria. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 15

16 16 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

17 DEEL II: OPLEIDINGSRAPPORT QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 17

18 18 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

19 3. Rapport over de masteropleiding Executive Master of Finance and Control aan de Rijksuniversiteit Groningen Administratieve gegevens Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: Naam opleiding: Executive Master of Finance and Control CROHO-nummer: Niveau: master Oriëntatie: wo Studielast: 70 EC Graad: Master of Science Variant(en): deeltijd Locatie(s): Groningen Einddatum accreditatie: Het bezoek van de visitatiecommissie Executive Master of Finance and Control aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen vond plaats op 18 en 19 januari Structuur en organisatie van de faculteit De huidige opleiding is voortgekomen uit de Postacademische Controllersopleiding zoals die in 1997 aan de universiteit is gestart voor het verkrijgen van het RC-dienstmerk. De EMFC wordt verzorgd door de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB). Deze faculteit is in 2007 ontstaan uit een fusie van de Faculteit der Economische Wetenschappen en de Faculteit der Bedrijfskunde, die voorheen gezamenlijk de opleiding verzorgden. De faculteit kent een lijnorganisatie, waarin opleidings- en onderzoeksdirecteuren met duidelijk omschreven bevoegdheden namens het faculteitsbestuur leiding geven aan de uitvoering van de twee facultaire hoofdtaken: onderwijs en onderzoek. De directeuren zijn direct verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing en kwaliteitsbewaking van de hoofdprocessen. Uitvoering en inhoudelijke invulling van het onderwijs- en onderzoeksprogramma binnen de door het bestuur en de directeuren gestelde doelen en kaders, berusten bij de dertien vakgroepen, waarin de wetenschappelijke staf is ondergebracht. Bestuur, directeuren en vakgroepen worden bij de uitoefening van hun taken geassisteerd door een aantal ondersteunende afdelingen. Het faculteitsbestuur bestaat uit drie personen: de decaan, de portefeuillehouder onderwijs en de portefeuillehouder middelen. De portefeuille Internationalisering en Internationale accreditaties wordt beheerd door een Associate Dean for International Affairs. De aansturing van de opleiding Executive Master of Finance and Control (EMFC) berust bij de directeur, die per definitie afkomstig is uit de hooglerarengeleding. Hij wordt bij de uitoefening van zijn taken bijgestaan door een programmacoördinator en een office manager. De Examencommissie van de EMFC de facultaire examencommissie bewaakt de uitvoering van het Onderwijs- en Examenreglement. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 19

20 De EMFC heeft een Curatorium, dat het bestuur van de faculteit en de opleidingsdirecteur adviseert over de oriëntatie en opzet van de opleiding. De relatie met de beroepspraktijk wordt regelmatig besproken met het Curatorium. Het Curatorium bestaat uit acht vertegenwoordigers uit het beroepenveld, de vicedecaan van de faculteit, de opleidingsdirecteur en de programmacoördinator zijn toehoorder van het Curatorium. Het secretariaat wordt gevoerd door de office manager. De opleiding is in september 2010 gestart met een Academic Council. Deze was ten tijde van het bezoek eenmaal bijeen geweest. Dit council wordt samengesteld uit de docenten van de hoofdvakken en een studentenvertegenwoordiging. Het Academic Council bewaakt het (academische) niveau en de kwaliteit van de opleiding en adviseert het bestuur over de inhoudelijke opleidingszaken. De activiteiten van de EMFC worden gefaciliteerd door diverse ondersteunende diensten. De meeste van deze diensten de afdelingen Personeel & Organisatie, Financiële Zaken, Gebouwenbeheer, de Bibliotheek, het Stafbureau van het faculteitsbestuur en ARBO-zaken en Huisvesting ressorteren onder de portefeuillehouder middelen van het bestuur van de faculteit Het beoordelingskader Doelstellingen opleiding F1: Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Beschrijving Volgens het zelfevaluatierapport is de nauwe samenwerking tussen de vakgebieden bedrijfskunde en economie kenmerkend voor de Groningse opleiding EMFC. Controllers die in Groningen worden opgeleid, leren financieel-economische problemen in een bredere bedrijfskundige context te plaatsen. Tijdens de opleiding is er ruime aandacht voor professionele normen en waarden en het omgaan met ethische dilemma s. De opleiding volgt de inhoudelijke eisen van de Vereniging van Registercontrollers (VRC). De opleiding leidt controllers op die snel en doeltreffend weten te opereren in zware financieel-economische functies. De controller is volgens het zelfevaluatierapport aan het eind van de studie in staat de eindverantwoordelijkheid te dragen voor de interne en externe economische berichtgeving van organisaties en voor de economische rationaliteit van de beslissingen die in de organisatie worden genomen. Hiertoe moet hij beschikken over state of the art inhoudelijke kennis, inzicht in en overzicht over de bedrijfs- en informatieprocessen en de relatie met hun omgeving en de vaardigheden om leemtes in het functioneren van de organisatie op een goede manier op te sporen. De controller moet integer, objectief en oplossingsgericht zijn. In het overleg binnen het managementteam dient de controller de discussie te objectiveren door de standpunten te staven met objectieve gegevens/informatie. Om deze doelen te bereiken, heeft de opleiding het onderwijs vormgegeven aan de hand van onderstaande specifieke eindtermen. 20 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

21 A Inhoudelijke eindtermen De afgestudeerde heeft diepgaande, gespecialiseerde wetenschappelijke kennis van en inzicht in de volgende vier inhoudsgebieden: A1. financieel-economisch; A2. informatiekundig; A3. organisatiekundig; A4. juridisch. De afgestudeerde is tevens in staat kennis en inzicht in deze gebieden te gebruiken voor het oplossen van complexe vraagstukken en bedrijfsproblemen. B Academische eindtermen Vanuit taakdenken kan de afgestudeerde de verantwoordelijkheid nemen en zorg dragen voor: B1. de financieel-economische kant van de besluitvormingsprocessen in de organisatie; B2. de financieel-economische berichtgeving; B3. de bestuurlijke informatieverzorging; B4. fiscale en verzekeringszaken; B5. financiering en treasury management en logistieke systemen; B6. (een bijdrage aan) strategische processen en besturing van de organisatie. Verder is de afgestudeerde in staat: B7. toepassingsgericht wetenschappelijk onderzoek uit te voeren op het terrein van controllervraagstukken; B8. organisaties als geheel en als deel van een complexe externe omgeving te analyseren en daarbij relaties te leggen tussen het vakgebied en andere beleidsaspecten; B9. op zelfstandige en objectieve wijze te kunnen oordelen over te nemen of over reeds genomen financieel-economische beslissingen binnen een organisatie; B.10 besturingsprocessen van de organisatie te herkennen, zowel vanuit nationaal, internationaal als multicultureel perspectief; en de afgestudeerde B.11 is zich bewust van de noodzaak van een onafhankelijke en onpartijdige opstelling, kan vanuit een maatschappelijke en ethische invalshoek reflecteren op vraagstukken en kent de gedragscode die door de VRC (Vereniging van Registercontrollers) voor registercontrollers is opgesteld. C Sociaal communicatieve eindtermen De afgestudeerde: C1. beschikt over sociaal communicatieve vaardigheden waarmee hij/zij in staat is om relevante informatie op een logische, overtuigende en heldere manier te verwoorden, zowel in schrift als mondeling en zowel voor het management als voor anderen in een organisatie; C2. is in staat zelfstandig, maar ook in teamverband, oplossingsgericht en planmatig te werken en hij/zij is in staat om in de beroepspraktijk leiding te geven en te sturen. D Studievaardigheden en beroepsoriëntatie D1. De afgestudeerde beschikt over de noodzakelijke leer- en studievaardigheden om te kunnen reflecteren op het eigen leerproces en de eigen loopbaan en om deze te kunnen bijsturen. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 21

22 Afstemming van de eindkwalificaties heeft extern plaatsgevonden op vakniveau in het Landelijk Overleg, het periodieke overleg met de andere EMFC-opleidingen in Nederland. Volgens het zelfevaluatierapport wil de Groningse EMFC in overeenstemming met haar missie de afgestudeerden niet slechts laten voldoen aan de eisen die vanuit de beroepsgroep worden gesteld. Zij hecht ook nadrukkelijk waarde aan de (verdere) academische vorming van haar studenten. Vandaar dat er aandacht wordt besteed aan onderzoek, in bredere zin dan uitsluitend de controllerfunctie. Dat onderzoek vindt plaats in SOM-verband ( Systemen, Organisatie en Management ). Het merendeel van de hoofdvakdocenten zijn SOM fellow. Ook de opleidingsdirecteur is fellow. Daarnaast geven de publicatie van wetenschappelijke controllerartikelen, vakpublicaties op het web en participatie in allerlei discussies en fora het profiel van de opleiding extern zoveel mogelijk gestalte. De opleiding volgt de inhoudelijke eisen van de VRC en de academische eisen voor de EMFC. De eindtermen verwijzen expliciet naar de kennis en vaardigheden die afgestudeerden van de EMFC nodig hebben op de arbeidsmarkt. De afgestudeerde is resultaatgericht en kan daarbij interageren op gevorderd wetenschappelijk niveau. De studenten zijn tijdens het doorlopen van de opleiding al werkzaam in de praktijk. Door deze opleiding worden de noodzakelijke kwalificaties voor het zelfstandig uitoefenen van het beroep verder verstevigd. De controller komt voor in verschillende rollen, bijvoorbeeld als business partner, change manager of corporate policeman. Al die mogelijke hoedanigheden worden tijdens de opleiding inhoudelijk aan de orde gesteld. De student weet dan ook welke dilemma s samenhangen met die rollen. Oordeel De doelstellingen en eindkwalificaties van de opleiding zijn naar het oordeel van de commissie concreet, gedetailleerd en uitgebreid omschreven. De eindkwalificaties sluiten aan bij het door VRC opgestelde profiel van de registercontroller, dat door de commissie is overgenomen als domeinspecifiek kader (zie hiervoor de bijlage A Accreditatie Statuut 2012 Visitatie Postinitiële Controllersopleidingen). De eindkwalificaties verwijzen expliciet naar de kennis en inzichten die studenten verwerven, de vaardigheden om die toe te passen, het vermogen om oordelen te vormen, de communicatieve vaardigheden en de leervaardigheden die in het referentiekader worden beschreven. Omdat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld aan de opleiding, komt de commissie tot het oordeel dat de opleiding voldoet aan de criteria die betrekking hebben op de domeinspecifieke eisen. Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: het oordeel van de commissie is voldoende. F2: Niveau: Bachelor en Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. 22 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

23 Beschrijving De eindkwalificaties van afgestudeerden zijn zodanig dat zij in staat zijn complexe vraagsstukken te analyseren en vauit een breed perspectief oplossingen te ontwikkelen. De opleiding heeft in het zelfevaluatierapport aangegeven op welke wijze de beoogde eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een masteropleiding: Kennis en inzicht: A.1 - A.4; Toepassen van kennis en inzicht: A.1 A.4; Oordeelsvorming: B1 B.11; Communicatie: C.1 C.2; Leervaardigheden: D.1. Ter illustratie: de eerste Dublin-descriptor, kennis en inzicht, keert terug in de volgende eindkwalificaties: De afgestudeerde heeft, zoals onder F1 aangegeven, diepgaande, gespecialiseerde wetenschappelijke kennis van en inzicht in de volgende vier inhoudsgebieden: financieeleconomisch; informatiekundig; organisatiekundig; juridisch. De afgestudeerde is tevens in staat kennis en inzicht in deze gebieden te gebruiken voor het oplossen van complexe vraagstukken en bedrijfsproblemen. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties bestudeerd vanuit het perspectief van het niveau. Zij heeft vastgesteld dat die eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de Dublindescriptoren en kan zich vinden in de relatie tussen de eindtermen en de Dublin-descriptoren die in het zelfevaluatierapport wordt uitgewerkt. Zij is ook van mening dat de eindkwalificaties het niveau van de opleiding adequaat weerspiegelen. De hierboven herhaalde eindkwalificaties met betrekking tot kennis en inzicht maken bijvoorbeeld duidelijk dat studenten diepgaande, gespecialiseerde wetenschappelijke kennis van en inzicht in het vakgebied verwerven. Kennis en inzicht betekent dat de afgestudeerde de belangrijkste theorieën, modellen en kaders binnen de domeinen begrijpt en zelf ook nieuwe kennis en inzichten kan genereren om zo een originele bijdrage te leveren aan vernieuwing van die kennis in een professionele omgeving. Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: het oordeel van de commissie is voldoende. F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een Bachelor en een Master: De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een WO-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot tenminste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 23

24 Beschrijving Bij de start van de opleiding beschikken de studenten over een academisch en een specifiek vakgericht denk- en werkniveau. Vanuit de EMFC wordt de student voorbereid om multi- en interdisciplinaire praktijkvraagstukken op wetenschappelijk verantwoorde wijze te analyseren en op te lossen, of bij te dragen aan de oplossing. In de opleiding wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van vaardigheden die als doel hebben te leiden tot de capaciteit blijvend te leren, dat wil zeggen de vaardigheid om op wetenschappelijk verantwoorde wijze vast te stellen hoe en welke kennis verzameld moet worden; de vaardigheid om de verzamelde kennis te interpreteren; en de vaardigheid om een kritische discussie (tussen professionals) te objectiveren en op een voldoende niveau te voeren. Oordeel De eindkwalificaties van de opleiding zijn afgeleid van het kwalificatieprofiel van de Vereniging van Registercontrollers. Dit profiel is ontleend aan de eisen van de wetenschappelijke discipline en de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Naar het oordeel van de commisie blijkt uit de omschrijving van de eindkwalificaties dat het de bedoeling van de opleiding is om de studenten een wetenschappelijke houding bij te brengen om kritisch met de praktijkproblematiek van de controller om te kunnen gaan, hetgeen aansluit bij de eisen van de internationale wetenschapsbeoefening in dit veld. Zoals gesteld onder F1 waardeert de commissie het dat de opleiding aandacht heeft voor de ontwikkeling van sociale en communicatieve competenties en een kritische, integere attitude met aandacht voor ethisch handelen. Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: het oordeel van de commissie is voldoende. Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding Op basis van de beoordelingen per facet komt de commissie tot een samenvattend oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding. Voor de masteropleiding Executive Master of Finance and Control is het oordeel voldoende Programma Beschrijving van het programma De opleiding is opgebouwd uit vijf periodes van een half jaar, modules genoemd. De eerste vier modules beslaan twee studiejaren. Deze modules bestaan ieder uit een aantal vakken. De laatste module bestaat uit een afstudeeronderzoek van een half jaar waarin de student de opgedane kennis zelfstandig en integraal toepast. Module 1: Financial Accounting (incl. verslaggevingsrecht) Financieel Management Fiscaal recht Treasury Management Interactieve Vaardigheden & Competentieontwikkeling Beslissingscalculaties 3 EC hc/wc/casuïstiekblokken 2 EC hc/wc 3 EC hc/wc 3 EC hc/wc 2 EC trainingsdagen 1 EC hc/wc 24 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

25 Module 2: Management Accounting en Control 1 Ondernemingsrecht 1 Ondernemingsrecht 2 Strategisch Management Corporate Finance Module 3: Internal Control: Ontwerpen OBIS Logistiek & Operations Control Management Control Auditing Multicultureel Management Controllership ICT-management Module 4: Internal Control: Toepassingen Management Accounting en Control II Management of Change Bestuurlijke Informatie Voorziening Module 5: Afstudeeropdracht 3 EC hc/wc 2 EC hc/wc 2 EC hc/wc 3 EC hc/wc/presentaties 4 EC hc/wc 6 EC hc/wc 2 EC hc/wc 2 EC hc/wc 2 EC hc/wc 2 EC hc/wc 2 EC hc/wc 5 EC hc/wc 3 EC hc/wc 3 EC hc/wc 3 EC hc/wc 12 EC methodologie colleges, individuele feedback en zelfstudie hc hoorcollege wc werkcollege F4: Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WO-opleiding: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Beschrijving De opleiding heeft een toegepast wetenschappelijk karakter. Dit komt volgens het zelfevaluatierapport tot uiting in de onderzoekshabitus, het gebruik maken van internationale literatuur en het streven om een hoge wetenschappelijke kwaliteit van de afstudeerwerkstukken zoveel mogelijk te handhaven. Binnen het programma worden aan de studenten state of the art publicaties aangeboden, afkomstig uit internationale wetenschappelijke literatuur en vakliteratuur voor professionals. Er worden bij de vakken geavanceerde cases toegepast en er wordt geoefend op het op wetenschappelijke wijze presenteren van (onderzoeks)resultaten, zowel mondeling als door middel van papers. QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 25

26 Studenten worden in het programma in toenemende mate betrokken bij de onderzoeksprogramma s waarbinnen docenten actief zijn en zij worden uitgedaagd tot het schrijven van een vakpublicatie op basis van het afstudeerwerkstuk. Onderzoeksvaardigheden zijn gedurende de gehele opleiding een thema, variërend van het beoordelen van wetenschappelijk onderzoek tot het ontwerpen van onderzoek voor het afstudeerwerkstuk. In het deficiëntietraject wordt hier al een begin mee gemaakt (deficiëntie organisatiekunde en methodologie). In het vak Strategisch Management (module 2) is methodologie opgenomen in de verplichte literatuur. Deze literatuur wordt gebruikt om een groepsopdracht uit te werken (diagnostisch en ontwerpgericht onderzoek naar een bedrijfsstrategie). Een vergelijkbare opdracht wordt gegeven in ICT-management (module 3). Ook Controllership (module 3) draagt bij aan methodologie en onderzoeks-vaardigheden. Het doel van dit vak is om de controller een breder blikveld op onderzoek in het vakgebied te laten verkrijgen. Ook benadrukt het vak het methodologisch verantwoord uitvoeren van probleemgericht onderzoek. Studenten moeten bij het vak Controllership enkele van de meest recente wetenschappelijke onderzoeksartikelen bestuderen. In de aanloop naar het afstudeerwerkstuk nemen studenten deel aan een vijftal werkcolleges Onderzoeksmethodologie voor Afstudeeronderzoek. In deze colleges wordt ingegaan op probleemstelling, onderzoeks- en conceptueel model, casestudy onderzoek en dergelijke. Tijdens deze colleges presenteren studenten eigen onderzoeksontwerpen. Wanneer een student een volledige onderzoeksopzet heeft ingeleverd die is goedgekeurd door de programmacoördinator, wordt er in overleg een eerste en tweede afstudeerbegeleider gezocht. Een van de beoordelingscriteria van het afstudeerwerkstuk is dat een aantal recente relevante wetenschappelijke artikelen wordt toegepast. Een ander criterium is dat de methode van onderzoek in het afstudeerwerkstuk helder is beschreven en als voldoende wordt beoordeeld. De opleiding voorziet in haar programma in verbanden met de actuele praktijk van het controllerberoep door middel van casuïstiek, gastcolleges, adviesorganen, excursies en de afstudeeropdracht. Ook de samenwerking met de VRC zorgt voor een direct verband met de praktijk. De praktijkinbreng wordt gegarandeerd door (gast)docenten uit de beroepspraktijk. Studenten gaven tijdens het bezoek aan dat zij tevreden zijn over de mate waarin de opleiding kennis en vaardigheden aanbiedt en dat zij in de context van de beroepspraktijk veel profijt hiervan hebben. Het thema Governance is direct terug te vinden in het vak Corporate Finance en in het vak Controllership. Ook in PE bijeenkomsten en gastcolleges is deze thematiek nadrukkelijk aan de orde. In 2009 is er een groot landelijk onderzoek uitgevoerd over risico management. Vanuit de opleiding is hier een actief aandeel geleverd. De resultaten hiervan worden in het onderwijs gebruikt. Het onderwerp ERM komt in de opleiding bij de vakken BIV AO en Informatiemanagement aan de orde. Bovendien overweegt de opleiding een aparte module risico management te gaan aanbieden, een plan dat nu ter beoordeling bij het Academic Council ligt. De internationale oriëntatie van de opleiding is volop in ontwikkeling. Recent is gestart met de internationale controllersopleiding voor de energie sector (EMFC-EI). Docenten zijn over en weer betrokken bij de verschillende opleidingen. De trekker van de internationale opleiding geeft binnen de EMFC het vak Strategisch Management. Op het gebied van internationale samenwerking, multicultureel management en internationale ontwikkelingen in het vakgebied wordt uitgewisseld en vindt kruisbestuiving plaats. 26 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

27 Tijdens het bezoek bleek dat studenten graag meer aandacht in het programma zien voor sociale vaardigheden, met name communicatie en overtuigingskracht. Oordeel Op basis van de informatie in het zelfevaluatierapport en de gesprekken tijdens het bezoek is het de commissie duidelijk geworden dat er in de opleiding een wisselwerking is tussen onderzoek en onderwijs, tussen wetenschap en praktijk. De studenten krijgen tijdens de opleiding een duidelijk beeld van de onderwerpen en vraagstukken waar theorie en praktijk samenkomen. Er komen in het onderwijs veel actuele zaken aan de orde, die van verschillende kanten en met ondersteuning van verschillende theorieën en onderzoek behandeld worden. Er wordt gebruik gemaakt van actuele wetenschappelijke artikelen. De ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden heeft de aandacht van de opleiding. Studenten worden voorbereid op het schrijven van het afstudeerwerkstuk door middel van colleges methodologie. Met het afstudeerwerkstuk moeten de studenten aantonen dat zij een onderzoek kunnen ontwerpen en uitvoeren. Het verband van het onderwijsprogramma met de actuele praktijk van de controller is evident aanwezig. In de colleges worden actuele zaken uit de beroepspraktijk bessproken en onderling bediscussieerd, waarin studenten hun ervaringen uit de praktijk betrekken. De commissie adviseert de opleiding ervoor te waken dat er geen verwevenheid met de internationale opleiding ontstaat. Naar het oordeel van de commissie voldoet de opleiding aan de criteria bij dit facet. Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: het oordeel van de commissie is voldoende. F5: Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Beschrijving De eindkwalificaties worden volgens het zelfevaluatierapport bereikt door de student op wetenschappelijk niveau in een veelal toepassingsgerichte context zijn kennis te laten verbreden en verdiepen, vaardigheden te laten ontwikkelen en zich een attitude eigen te laten maken die uiteindelijk in overeenstemming zal zijn met de eisen die worden gesteld vanuit diverse controllerrollen en controllerfuncties. In het programma wordt vanuit vier invalshoeken leerstof aangeboden. Elke invalshoek komt voort uit een eigen kennisgebied en is vertaald in een aantal vakken in de opleiding. Samen vormen zij een veelzijdig spectrum waarmee het programma de doelstellingen wil realiseren. De vier invalshoeken zijn: Financieel economische vakken Informatiekundige vakken QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262) 27

28 Organisatiekundige vakken Juridische vakken De financieel-economische vakken vormen de ruggengraat van de opleiding en worden ook wel aangeduid als de kernvakken. Zij raken aan de primaire taak van de controller (VRC rollen van controller). Het gaat hier om vakken als Financieel Management (module 1), Corporate Finance en Management Accounting I (module 2), Management Control Auditing (module 3) en Management Accounting II (module 4). In een bijlage in het zelfevaluatierapport is een matrix opgenomen waarin voor elk programmaonderdeel is aangegeven welke eindkwalificaties daarin aandacht krijgen. De eindtermen van de EMFC zijn vertaald in leerdoelen van vakken. Eindkwalificaties A.1 en A.2 (financieel-economisch en informatiekundig) vormen het zwaartepunt van de opleiding, met een brede spreiding over de modules en de vakken. De academische eindtermen (B.1-B.11) worden afgedekt en ook getoetst op meerdere momenten en in meerdere vakken. Oordeel De commissie heeft geconstateerd dat het programma het raamwerk van het profiel van de Vereniging van Register Controllers volgt. Daarnaast zijn er eigen accenten aangebracht. Het programma bevat de door de VRC voorgeschreven hoofdvakken waardoor de aansluiting tussen eindkwalificaties en programma wordt gegarandeerd. Studenten worden naar het oordeel van de commissie door de verschillende programmaonderdelen voldoende voorbereid voor het vervullen van de drie basisrollen van de controller. Zij kunnen de benodigde kennis opdoen en de vereiste competenties ontwikkelen. Naar het oordeel van de commissie voldoet de opleiding aan de criteria bij dit facet. Masteropleiding Executive Master of Finance and Control: het oordeel van de commissie is voldoende. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Beschrijving Het programma is opgebouwd uit vijf modules. Binnen die modules wordt onderscheid gemaakt tussen kernvakken, aan kernvakken gerelateerde steunvakken en aan managementvraagstukken gerelateerde steunvakken. Binnen de eerste vier modules is er, waar mogelijk, voor gekozen een kernvak aan te vullen met minimaal één steunvak. In iedere module is ook één of twee aan managementvraagstukken gerelateerd steunvak(ken) dan wel het vak Strategisch Management opgenomen, om deelnemers uit te dagen specialistische kennis ook in een breder kader integratief te verwerken. De opleidingsdirecteur bewaakt het niveau en de samenhang binnen de opleiding en baseert zijn oordeel en beleid op dat gebied op cyclische curriculum- en vakevaluaties, adviezen en oordelen van het Curatorium, docenten en studenten. Op dit moment kennen enkele vakken een overlap in studiestof. Dit zijn de vakken Treasury Management, Corporate Finance en Financieel Management. De opleidingsdirecteur overlegt met de verantwoordelijke docenten om deze overlap weg te nemen en de aansluiting tussen de vakken te verbeteren. Tijdens het bezoek werd duidelijk dat de studenten de vakken ICT Management en BIV II en Organisatiekunde en BIV II tot twee blokken zouden willen integreren. ICT Management 28 QANU / Executive Master of Finance and Control, RUG ( Q 262)

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL SCHOOL OF BUSINESS AND ECONOMICS. Maastricht University

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL SCHOOL OF BUSINESS AND ECONOMICS. Maastricht University EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL SCHOOL OF BUSINESS AND ECONOMICS Maastricht University Maart 2011 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503

Nadere informatie

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT DER ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN EN BEDRIJFSKUNDE. Vrije Universiteit Amsterdam

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT DER ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN EN BEDRIJFSKUNDE. Vrije Universiteit Amsterdam EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT DER ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN EN BEDRIJFSKUNDE Vrije Universiteit Amsterdam Maart 2011 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel

Nadere informatie

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL NYENRODE BUSINESS UNIVERSITY

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL NYENRODE BUSINESS UNIVERSITY EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL NYENRODE BUSINESS UNIVERSITY Maart 2011 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: 030

Nadere informatie

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL ERASMUS SCHOOL OF ACCOUNTING & ASSURANCE. Erasmus Universiteit Rotterdam

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL ERASMUS SCHOOL OF ACCOUNTING & ASSURANCE. Erasmus Universiteit Rotterdam EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL ERASMUS SCHOOL OF ACCOUNTING & ASSURANCE Erasmus Universiteit Rotterdam Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035

Nadere informatie

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL TIASNIMBAS BUSINESS SCHOOL

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL TIASNIMBAS BUSINESS SCHOOL EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL TIASNIMBAS BUSINESS SCHOOL Maart 2011 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: 030 230

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

22 augustus en 13 januari april april 2017 ja, positief besluit van 16 mei 2013

22 augustus en 13 januari april april 2017 ja, positief besluit van 16 mei 2013 m ao * nederlcwds - vlaamse accreditatieorganisatie a, Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master D Executive Master of Finance and Control van de Universiteit Maastricht

Nadere informatie

Kwaliteit RC-opleidingen is goed

Kwaliteit RC-opleidingen is goed Kwaliteit RC-opleidingen is goed In 2010 en 2011 zijn de EMFC-opleidingen voor de tweede keer gevisiteerd door een commissie van onafhankelijke deskundigen onder voorzitterschap van prof. dr. J. van der

Nadere informatie

22 augustus en 13 januari april april 2017 ja, positief besluit van 16 mei 2013

22 augustus en 13 januari april april 2017 ja, positief besluit van 16 mei 2013 nvao nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master International Executive Master of Finance and Control van de Universiteit

Nadere informatie

KWALITEIT RC-OPLEIDINGEN IS GOED PROFILERING EN INTERNATIONA- LE ERKENNING ZIJN NIEUWE UITDAGINGEN

KWALITEIT RC-OPLEIDINGEN IS GOED PROFILERING EN INTERNATIONA- LE ERKENNING ZIJN NIEUWE UITDAGINGEN Interview: KWALITEIT RC-OPLEIDINGEN IS GOED PROFILERING EN INTERNATIONA- LE ERKENNING ZIJN NIEUWE UITDAGINGEN In 2010 en 2011 zijn de EMFC-opleidingen voor de tweede keer gevisiteerd door een commissie

Nadere informatie

wth gro Executive Master of Finance and Control (EMFC)

wth gro Executive Master of Finance and Control (EMFC) wth gro Executive Master of Finance and Control (EMFC) Zet de volgende stap in uw carrière met de wetenschappelijke beroepsopleiding tot Register Controller (RC). Uw volgende stap Elke organisatie heeft

Nadere informatie

Maak de sprong naar de opleiding tot registercontroller. business in control

Maak de sprong naar de opleiding tot registercontroller. business in control Alleen de top biedt het perspectief Maak de sprong naar de opleiding tot registercontroller business in control De registercontroller als business partner voor het management De functie van controller

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA

Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA ,nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA datum 31 mei 2018 onderwerp Besluit

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij

10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij 10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij 10.1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de Masteropleiding Filosofie & Maatschappij.

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

CONTROLLING (RC/EMFC)

CONTROLLING (RC/EMFC) VU POST- GRADUATE SCHOOL OF ACCOUNTING OPLEIDING CONTROLLING (RC/EMFC) DE VU-OPLEIDING TOT EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL (RC) ALLROUND CONTROLLER BEDRIJFSECONOMISCH GEWETEN EN ADVISEUR Je richt

Nadere informatie

& control. opleiding

& control. opleiding VU post- GRADUATE school of accounting & control opleiding Controlling (RC/EMFC) De VU-opleiding tot Executive Master of Finance and Control (RC) Allround Controller bedrijfseconomisch geweten en adviseur

Nadere informatie

Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen. Universiteit Leiden

Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen. Universiteit Leiden Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen Universiteit Leiden April 2010 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: 030

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam ,nvao ~ n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Beste student, U heeft onlangs alle onderdelen van uw bacheloropleiding Wijsbegeerte afgerond en kunt nu het BA-diploma aanvragen. Het bestuur van het Instituut voor

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). nvao r nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Health Informaties van de Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam ,wao v nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam datum 30 november

Nadere informatie

Management & Organisatie

Management & Organisatie Management & Organisatie Algemeen De opleiding Bedrijfskunde MER (deeltijd) wordt verzorgd door het Instituut voor Bedrijfskunde, Hanzehogeschool Groningen. Steeds meer krijgen organisaties te maken met

Nadere informatie

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR 2015-2016 Deel B: opleidingsspecifiek deel 1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen Artikel 1.2

Nadere informatie

Richtlijn voor het schrijven van een zelfevaluatierapport voor een beperkte opleidingsbeoordeling

Richtlijn voor het schrijven van een zelfevaluatierapport voor een beperkte opleidingsbeoordeling Richtlijn voor het schrijven van een zelfevaluatierapport voor een beperkte opleidingsbeoordeling Versie 1.0.3, 1 mei 2012 QANU (Quality Assurance Netherlands Universities) Catharijnesingel 56 Postbus

Nadere informatie

Midden-Oostenstudies CROHO 60842

Midden-Oostenstudies CROHO 60842 Faculteit der Letteren Onderwijs- en Examenregeling (OER) Deel B: Masteropleiding Midden-Oostenstudies CROHO 60842 Programma Midden-Oostenstudies voor het studiejaar 2016-2017 Inhoud: 1. Algemene bepalingen

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Russische studies Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs

Nadere informatie

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker.

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker. College van bestuur Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van de aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Master in International

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Hebreeuwse en Joodse studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Maastricht

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Maastricht Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Maastricht Dit rapport hoort bij het rapport Rechtsgeleerdheid (VSNU, juli 2004) van de ongedeelde opleiding Nederlands Recht, Fiscaal

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Latijns Amerika/ Spaans Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Datum locatiebezoek(en) : 31 mei 2017 Datum paneladvies : 21 juni 2017 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 17 oktober 2013

Datum locatiebezoek(en) : 31 mei 2017 Datum paneladvies : 21 juni 2017 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 17 oktober 2013 ,nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Commercieel Privaatrecht van de Erasmus

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Filosofie

Curriculumevaluatie BA Filosofie Curriculumevaluatie BA Filosofie Beste student, U heeft onlangs het laatste onderdeel van uw bacheloropleiding Filosofie afgerond en staat op het punt het bachelorexamen aan te vragen. Om de kwaliteit

Nadere informatie

«nvao. fluit. w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie

«nvao. fluit. w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie «nvao w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie fluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de postinitiële wo-master Marketing van de Vrije

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor nvao w n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie ; fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Aarde en Economie van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Onderwijsvisitatie Economie Erasmus Universiteit Rotterdam

Onderwijsvisitatie Economie Erasmus Universiteit Rotterdam Onderwijsvisitatie Economie Erasmus Universiteit Rotterdam QANU, december 2009 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: 030

Nadere informatie

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL

EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL EXECUTIVE MASTER OF FINANCE AND CONTROL FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN QANU Catharijnesingel 56 PO Box 8035 3503 RA Utrecht The Netherlands Telefoon: +31 (0) 30 230 3100

Nadere informatie

Executive Master of Finance and Control De post-masteropleiding tot registercontroller

Executive Master of Finance and Control De post-masteropleiding tot registercontroller Executive Master of Finance and Control De post-masteropleiding tot registercontroller Inhoud Het bedrijfseconomisch geweten van de organisatie 5 : iets voor u? 7 Groningse accenten: een waardevolle voorsprong

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Italiaanse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Talen en culturen van Latijns Amerika/ Spaans Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties:

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties: Opleidingsspecifieke deel OER, 2016-2017 De opleiding Kunst- en cultuurwetenschappen Arts and Culture bestaat uit de programma s: Kunstgeschiedenis Gender Studies (see English EER) Arts & Society (voorheen

Nadere informatie

Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling

Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling Conferentie Onderwijsinspectie, Amersfoort, 20 mei 2015 Sietze Looijenga, QANU In deze workshop: Hoe wordt in visitaties aandacht besteed aan

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Russische Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van

Nadere informatie

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Versie juli 2013 Concept Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders April 2012 0 Inhoud Gebruikte begrippen en afkortingen... 2 Inleiding... 5 Opbouw

Nadere informatie

KIT Plus, borgingsinstrument voor examencommissies

KIT Plus, borgingsinstrument voor examencommissies X0A0T Validiteit Betrouwbaarheid Functionaliteit Condities Toetsbeleid Het toetsbeleidsplan is valide Het toetsbeleidsplan is betrouwbaar Het toetsbeleidsplan is functioneel Het toetsbeleidsplan voldoet

Nadere informatie

B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN

B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE MASTEROPLEIDING FILOSOFIE 120 EC (WIJSBEGEERTE VAN EEN BEPAALD WETENSCHAPSGEBIED) FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN 2016-2017 Deel

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Risicomanagement. Faculteit Management en Bestuur

Risicomanagement. Faculteit Management en Bestuur Risicomanagement Faculteit Management en Bestuur Universiteit Twente QANU / Risicomanagement, Universiteit Twente 1 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus

Nadere informatie

Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen. Vrije Universiteit Amsterdam

Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen. Vrije Universiteit Amsterdam Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam Februari 2010 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht

Nadere informatie

Politicologie Faculteit der Maatschappijen Gedragswetenschappen. Universiteit van Amsterdam

Politicologie Faculteit der Maatschappijen Gedragswetenschappen. Universiteit van Amsterdam Politicologie Faculteit der Maatschappijen Gedragswetenschappen Universiteit van Amsterdam Februari 2010 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503

Nadere informatie

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling:

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling: College van bestuur Universiteit Utrecht Postbus 80125 3508 TC UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Selective Utrecht Medical Master

Nadere informatie

Toetsing realisatie voorwaarden. nieuwe opleiding. hbo-master Strategy & Leadership. AOG TSM Master School. 15 oktober 2018

Toetsing realisatie voorwaarden. nieuwe opleiding. hbo-master Strategy & Leadership. AOG TSM Master School. 15 oktober 2018 Toetsing realisatie voorwaarden nieuwe opleiding hbo-master Strategy & Leadership AOG TSM Master School 15 oktober 2018 NVAO Toets voorwaarden nieuwe opleiding Adviesrapport Inhoud 1 Beschrijving van de

Nadere informatie

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Informatievergadering Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Wie zijn we? Besluit Vlaamse Regering Visitatieprotocol Planning ZER en beoordelingskader Visitatieproces Visitatiecommissie 23/04/2014 2

Nadere informatie

STUDIEGIDS MASTER THEOLOGIE ALGEMEEN

STUDIEGIDS MASTER THEOLOGIE ALGEMEEN STUDIEGIDS MASTER THEOLOGIE ALGEMEEN Inhoud Eindkwalificaties... 2 Afstudeerrichtingen... 3 Structuur van de opleiding... 3 Beroepsperspectief... 3 Excellentietraject... 4 Toelating en inschrijving...

Nadere informatie

Naar een nieuw opleidingsmodel voor de Bachelor Accountancy

Naar een nieuw opleidingsmodel voor de Bachelor Accountancy Naar een nieuw opleidingsmodel voor de Bachelor Accountancy Inleiding Op 9 maart 2015 zijn, tijdens het middagprogramma van de tweedaagse, 3 verschillende scenario s besproken voor de gemeenschappelijke

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Japan Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Master of Laws De Master Legal Management (MLM) is in 2014 gestart als een door de NVAO geaccrediteerde, onbekostigde masteropleiding.

Master of Laws De Master Legal Management (MLM) is in 2014 gestart als een door de NVAO geaccrediteerde, onbekostigde masteropleiding. Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Nieuwe opleiding, d.w.z. voortzetting geaccrediteerde onbekostigde opleiding

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Expertleerkracht Primair Onderwijs van de Hogeschool

Nadere informatie

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Epidemiologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Epidemiologie van de Vrije Universiteit Amsterdam ,nvao r nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Epidemiologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 30 september

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Utrecht

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Utrecht Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Utrecht Dit rapport hoort bij het rapport Rechtsgeleerdheid (VSNU, juli 2004) van de ongedeelde opleiding Nederlands Recht, Notarieel

Nadere informatie

Scriptiereglement Faculteit Rechtsgeleerdheid

Scriptiereglement Faculteit Rechtsgeleerdheid Scriptiereglement Faculteit Rechtsgeleerdheid Artikel 1 Toepassingsbereik Dit reglement is van toepassing op scripties in: a. de masteropleidingen Nederlands Recht, Fiscaal Recht, Internationaal en Europees

Nadere informatie

Bacheloropleiding Accountancy en masteropleidingen Accountancy en Auditing en Accountancy en Controlling NIVRA-Nyenrode Nyenrode Business Universiteit

Bacheloropleiding Accountancy en masteropleidingen Accountancy en Auditing en Accountancy en Controlling NIVRA-Nyenrode Nyenrode Business Universiteit Bacheloropleiding Accountancy en masteropleidingen Accountancy en Auditing en Accountancy en Controlling NIVRA-Nyenrode Nyenrode Business Universiteit Juni 2007 Versie t.b.v. aanvraag accreditatie Uitgave:

Nadere informatie

Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015

Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015 Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze

Nadere informatie

Big data in de publieke sector. Leergang voor ervaren public controllers en professionals.

Big data in de publieke sector. Leergang voor ervaren public controllers en professionals. het Zijlstra Center for Public Control, Governance and Leadership www.hetzijlstracenter.nl Big data in de publieke sector Leergang voor ervaren public controllers en professionals Big data in de publieke

Nadere informatie

Studiehandleiding Ba-scriptie Kunsten, Cultuur en Media

Studiehandleiding Ba-scriptie Kunsten, Cultuur en Media Studiehandleiding Ba-scriptie Kunsten, Cultuur en Media Titel: Ba-scriptie Kunsten, Cultuur en Media Vakcode: LWX999B10 Opleiding: Kunsten, Cultuur en Media Studiefase: Bachelor 3 e jaar/ KCM Major Periode:

Nadere informatie

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6 Studiewijzer BACHELOR OPLEIDING KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Afstudeerproject BSc KI Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 2, periode 5 en

Nadere informatie

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden:

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden: Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Theologie en Religiewetenschappen Programma: Religie en Samenleving Artikel Tekst 2.1 Toelatingseisen opleiding 1. Voor toelating tot de

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ,nvao F nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen datum 31 juli

Nadere informatie

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd VISIE OP ONDERWIJS Associate degrees voltijd Voor u ligt de Visie op Onderwijs voor de Associate degree-opleidingen. Deze visie is tot stand gekomen met de partners in het mbo en het hbo in de regio. In

Nadere informatie

Neerlandistiek CROHO 60849

Neerlandistiek CROHO 60849 Faculteit der Letteren Onderwijs- en Eamenregeling (OER) Deel B: Masteropleiding CROHO 60849 voor het studiejaar 2017-2018 Inhoud: 1. Algemene bepalingen 2. Toelating 3. Inhoud en inrichting van de opleiding

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Slavische talen en culturen Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Studiehadleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging

Studiehadleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Studiehadleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Methoden en vaardigheden voor praktijkonderzoek Code onderwijseenheid: HBOMIGV015MV Jaar: Onderwijsperiode:

Nadere informatie

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Radboud Universiteit Nijmegen

Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Radboud Universiteit Nijmegen Additionele beoordeling Faculteit der Rechtsgeleerdheid Radboud Universiteit Nijmegen Dit rapport hoort bij het rapport Rechtsgeleerdheid (VSNU, juli 2004) van de ongedeelde opleiding Nederlands Recht,

Nadere informatie

Den Haag, 26 augustus namens de KNAW-commissie Gedragswetenschappen, 1 De instelling heeft op 4 september 2015 ingestemd met het advies.

Den Haag, 26 augustus namens de KNAW-commissie Gedragswetenschappen, 1 De instelling heeft op 4 september 2015 ingestemd met het advies. Beoordeling van het herstelplan van de Vrije Universiteit Amsterdam met betrekking tot de onderzoeksgerichte wo-masteropleiding Clinical and Developmental Psychopathology (research) van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten Document / Informatie P = Prettig ; N = Noodzakelijk Algemene input voor schrijven zelfevaluatie 1. (P) Interne rapport tussentijdse audit op onderwijskwaliteit/accre-ditatiewaardigheid Suggesties NQA

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen ,m)ao r nederlands -vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen datum 31 augustus

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters

Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters 30 mei 2016 Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters 30 mei 2016 pagina 2 Inhoud Pag. Profiel van de onderzoeksmaster 4 Beoordeling

Nadere informatie

B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE DUALE PROGRAMMA NEDERLANDS ALS TWEEDE TAAL FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN

B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE DUALE PROGRAMMA NEDERLANDS ALS TWEEDE TAAL FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE DUALE MASTEROPLEIDING TAALWETENSCHAPPEN 90 EC PROGRAMMA NEDERLANDS ALS TWEEDE TAAL FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN 2015-201 Deel

Nadere informatie

Informatiekunde. Faculteit der Economie en Bedrijfswetenschappen. Universiteit van Tilburg

Informatiekunde. Faculteit der Economie en Bedrijfswetenschappen. Universiteit van Tilburg Informatiekunde Faculteit der Economie en Bedrijfswetenschappen Universiteit van Tilburg April 2010 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht

Nadere informatie

Bachelorscriptiebrochure BA Taalwetenschap

Bachelorscriptiebrochure BA Taalwetenschap Bachelorscriptiebrochure BA Taalwetenschap 1. Definitie 2. Omvang 3. Begeleiding 4. Beoordelingscriteria 5. Eindtermen 6. Mogelijke aanvullingen Bijlage: Stappenplannen 1. Definitie De Bachelorscriptie

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie () Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september 2016.

Nadere informatie

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING 1. Basisgegevens Naam instelling(en) Contactgegevens Universiteit Maastricht School of Business and Economics Tongersestraat 53 6211 LM Maastricht 1 Naam Internationale

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool ,nuao r nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool datum 29 september 2017 onderwerp

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie (120 EC) Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september

Nadere informatie

Economie en Bedrijfskunde Faculteit Economie en Bedrijfskunde, opleidingen bedrijfskunde Universiteit van Amsterdam

Economie en Bedrijfskunde Faculteit Economie en Bedrijfskunde, opleidingen bedrijfskunde Universiteit van Amsterdam Economie en Bedrijfskunde Faculteit Economie en Bedrijfskunde, opleidingen bedrijfskunde Universiteit van Amsterdam Februari 2007 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel

Nadere informatie

DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015

DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015 DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling bestaat uit

Nadere informatie