Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen. Vrije Universiteit Amsterdam

Transcriptie

1 Politicologie Faculteit der Sociale Wetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam Februari 2010

2 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus RA Utrecht Telefoon: Fax: Internet: QANU Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen. 2 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

3 INHOUD Voorwoord 5 Deel I Algemeen deel 7 1. Inleiding 9 2. Taak en samenstelling van de commissie 9 3. Betrokken opleidingen Werkwijze van de commissie 10 Deel II Opleidingsdeel De bacheloropleiding Politicologie van de Vrije Universiteit Amsterdam The master s programme Political Science of VU University Amsterdam 43 Bijlagen 69 Bijlage A: Curricula vitae van de leden van de visitatiecommissie 71 Bijlage B: Domeinspecifiek referentiekader 73 Bijlage C: Bezoekprogramma 77 QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 3

4 4 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

5 VOORWOORD Dit rapport beschrijft de bevindingen van de visitatiecommissie Politicologie 2009 met betrekking tot de opleidingen Politicologie die worden verzorgd door vier Nederlandse universiteiten. Het is onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling van universitaire bachelor- en masteropleidingen in Nederland. Het doel van het rapport is om een betrouwbaar beeld te geven van de resultaten van de voor beoordeling voorgelegde opleidingen, om een terugkoppeling te geven naar de interne kwaliteitszorg van de betrokken organisaties en om als basis te dienen voor accreditatie van de betrokken opleidingen door de Nederlands- Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). De stichting Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) beoogt onafhankelijke, objectieve en kritische beoordelingen te laten plaatsvinden en opbouwende kritiek te leveren, zo veel mogelijk uitgaande van een gestandaardiseerde set van kwaliteitscriteria, maar met oog voor specifieke omstandigheden. De visitatiecommissie Politicologie 2009 heeft haar taken met grote toewijding uitgevoerd. De opleidingen zijn op een grondige en zorgvuldige manier beoordeeld. Wij verwachten dat de oordelen en de aanbevelingen in zorgvuldige overweging worden genomen door de betrokken instellingen en opleidingen. Wij danken de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor hun bereidheid deel te nemen aan deze beoordeling en voor de toewijding waarmee ze hun taak hebben uitgevoerd. Onze dank gaat ook uit naar de medewerkers van de betrokken afdelingen en opleidingen voor hun inspanningen en hun medewerking aan deze beoordeling. Quality Assurance Netherlands Universities mr. C.J. Peels directeur drs. J.G.F. Veldhuis voorzitter bestuur QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 5

6 6 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

7 DEEL I: ALGEMEEN DEEL QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 7

8 8 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

9 1. Inleiding In dit rapport brengt de onderwijsvisitatiecommissie Politicologie (hierna: de commissie) verslag uit van haar bevindingen. Het rapport bestaat uit twee delen: een algemeen deel (I) en een opleidingsdeel (II). Het algemene deel gaat in op de taak, de samenstelling en de werkwijze van de commissie en geeft een beschrijving van de uitgangspunten van de commissie. In het opleidingsdeel beschrijft de commissie de beoordeelde opleidingen aan de hand van de onderwerpen en facetten uit het Accreditatiekader bestaande opleidingen van de NVAO. 2. Taak en samenstelling van de commissie Taak van de commissie De taak van de commissie was het uitvoeren van een visitatie van acht opleidingen op het gebied van de politicologie op basis van en in overeenstemming met het Accreditatiekader bestaande opleidingen van de NVAO. De commissie is op basis van door of namens de opleidingen aangeleverde informatie en door middel van ter plaatse gevoerde gesprekken tot een oordeel gekomen over de verschillende aspecten van de kwaliteit van de opleidingen, zoals beschreven in het NVAO-kader, en de punten geïdentificeerd die naar haar oordeel verbeterd zouden kunnen worden. Samenstelling van de commissie Tot voorzitter, tevens lid van de commissie, werd benoemd: prof. dr. C. (Kris) Deschouwer, hoogleraar Politieke wetenschappen, Vrije Universiteit Brussel, BE; Tot lid van de commissie werden benoemd: prof. dr. C.W.A.M. (Kees) Aarts, hoogleraar Politicologie, Universiteit Twente, dr. C. (Christien) van den Anker, University of the West of England, Bristol, VK, prof. dr. M. (Marijke) Breuning, hoogleraar Politieke wetenschappen, University of North Texas, Denton, VS, S.Q. (Sjoerd) Veldhuizen, student Universiteit van Amsterdam, M. (Maaike) Verhoek, student Radboud Universiteit Nijmegen, prof. dr. B.F. (Frans) van Waarden, hoogleraar Beleid en organisatie, Universiteit Utrecht, prof. dr. S. (Stefaan) Walgrave, hoogleraar Politieke wetenschappen, Universiteit Antwerpen, BE. Drs. S. (Sietze) Looijenga, medewerker van het bureau van QANU, was projectleider voor de visitatie en secretaris van de commissie. Tijdens de startvergadering van de commissie, die door alle leden van de commissie werd bijgewoond, werd de heer Walgrave gekozen tot vicevoorzitter. Mevrouw Breuning heeft, naast haar inhoudelijke, ook haar onderwijsdeskundige expertise ingebracht in de visitatie. Zij heeft tijdens de bezoeken van de commissie extra aandacht gegeven aan de onderwijskundige aspecten van het beoordelingskader. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 9

10 De leden van de commissie hebben allen de onafhankelijkheidsverklaring ondertekend die QANU hanteert voor haar visitaties. Vier van de commissieleden hebben aan alle bezoeken deelgenomen: de heer Deschouwer, de heer Walgrave, mevrouw Breuning en mevrouw Van den Anker. De heer Van Waarden heeft alleen aan het bezoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam deelgenomen, de heer Aarts aan de overige drie bezoeken, aan de Universiteit van Amsterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit Leiden. Mevrouw Verhoek heeft als student-lid deelgenomen aan de bezoeken aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam, de heer Veldhuizen aan de bezoeken aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit Leiden. Een overzicht van de curricula vitae van de commissieleden is opgenomen in bijlage A. 3. Betrokken opleidingen De commissie beoordeelde de volgende opleidingen: Instelling: Opleiding (CROHO-nummer): Variant(en): Vervaldatum accreditatie: Vrije Universiteit B Politicologie (56606) Voltijd (bezoek: 11 en 12 juni 2009) M Political Science (60203) Voltijd Universiteit van Amsterdam B Politicologie (56606) Voltijd, deeltijd (bezoek: 15 en 16 juni 2009) M Politicologie (66606) Voltijd, deeltijd Radboud Universiteit B Politicologie (56606) Voltijd (bezoek: 21 en 22 september 2009) M Politicologie (66606) Voltijd Universiteit Leiden B Politicologie (56606) Voltijd (bezoek: 23 en 24 september 2009) M Political Science (60203) Voltijd Werkwijze van de commissie Startvergadering Op 10 juni 2009 hield de commissie haar startvergadering. Tijdens deze vergadering werd de commissie geïnstalleerd door de voorzitter van het bestuur van QANU, de heer J.G.F. Veldhuis, waarna zij haar taakstelling en werkwijze besprak en het voorstel voor een domeinspecifiek referentiekader voor de visitatie formeel vaststelde. Het domeinspecifiek referentiekader is opgenomen in bijlage B. De voorbereiding op de bezoeken De projectleider heeft de zelfevaluatierapporten van de opleidingen gecontroleerd op kwaliteit en volledigheid en, in overleg met de voorzitter van de commissie, bepaald of de rapporten gebruikt konden worden voor de voorbereidingen op de bezoeken van de commissie. In alle gevallen voldeden de zelfstudies aan de eisen die daaraan gesteld mogen worden. De commissieleden hebben voorafgaand aan elk bezoek de zelfevaluatierapporten van de te beoordelen opleidingen bestudeerd en op basis daarvan vragen en opmerkingen 10 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

11 geformuleerd. Zij hebben daarnaast voorafgaand aan elk bezoek enkele bachelor- en masterscripties gelezen die waren geselecteerd door de voorzitter. Tijdens een voorbereidende vergadering aan het begin van elk bezoek heeft de commissie de zelfevaluatierapporten, de vooraf geformuleerde vragen en opmerkingen en de afstudeerscripties besproken en de te voeren gesprekken voorbereid. De bezoeken van de commissie Twee van de bezoeken van de commissie hebben plaatsgevonden in juni 2009, twee in september De commissie heeft voor alle bezoeken hetzelfde bezoekprogramma gehanteerd, omdat zij in alle gevallen de taak had om één bachelor- en één masteropleiding te beoordelen. Dat bezoekprogramma is opgenomen in bijlage C. De projectleider heeft steeds, voorafgaand aan de bezoeken, nadere afspraken gemaakt met de contactpersoon van de instelling over de precieze invulling van het programma. De commissie heeft tijdens elk bezoek gesproken met een groep bachelorstudenten, een groep masterstudenten en een groep docenten. Zij heeft verder in alle gevallen een gesprek gevoerd met een vertegenwoordiging van het faculteitsbestuur, met het opleidingsbestuur of -management, een aantal afgestudeerden, de leden van de Opleidingscommissies en Examencommissies en de studieadviseurs of -begeleiders. Verder heeft zij tijdens het bezoek aanvullend materiaal bestudeerd en een spreekuur georganiseerd voor studenten of docenten die de commissie separaat wilden spreken. De commissie gebruikte het grootste deel van de laatste middag van het bezoek voor het formuleren van haar oordeel over de opleidingen. Zij heeft bij de beoordeling de door QANU opgestelde checklist, die het Accreditatiekader bestaande opleidingen van de NVAO volgt, steeds als uitgangspunt gehanteerd. Aan het einde van een bezoek heeft de voorzitter van de commissie steeds een mondelinge rapportage gegeven van de eerste bevindingen van de commissie. De bestudering van het materiaal tijdens de bezoeken De commissie heeft tijdens haar bezoeken aanvullend materiaal bestudeerd dat zij vooraf ter inzage had gevraagd. Zij heeft veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om informatie uit de zelfstudie of de gevoerde gesprekken te verifiëren met behulp van dat materiaal. De commissie had de opleidingen gevraagd om de volgende documenten ter beschikking te stellen: alle eindwerkstukken of scripties die in de zelfstudie worden vermeld; de formulieren die worden gebruikt in het kader van de beoordeling van de scripties; voorlichtingsmateriaal (folders, brochures); studiemateriaal: verplichte literatuur, handboeken, syllabi, readers, studiehandleidingen; voorbeelden van werkstukken, portfolio s, onderzoeksverslagen en stageverslagen; scriptiereglementen, richtlijnen voor het maken van werkstukken; stagereglementen, stagehandleidingen; reglementen met betrekking tot tentamens en examens, toetshandleidingen; toetsmaterialen (opdrachten, tentamens en dergelijke); verslagen van recente vergaderingen van de Opleidingscommissie en de Examencommissie; materiaal met betrekking tot de evaluatie van colleges en curricula, eventueel ook studententevredenheidsmonitoren; alumni-enquêtes; QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 11

12 verslagen of rapporten van relevante ad hoc-commissies; jaarverslagen (onderwijs, onderzoek, laatste drie jaar). In een aantal gevallen heeft de commissie tijdens een bezoek om aanvullende documentatie gevraagd. De opleidingen hebben naar de overtuiging van de commissie al het mogelijk gedaan om de commissie te voorzien van de informatie die zij wilde bestuderen. De beslisregels Het accreditatiestelsel kent een vierpuntsschaal voor de beoordeling van de facetten (onvoldoende, voldoende, goed of excellent) en een tweepuntsschaal voor de beoordeling van de onderwerpen (voldoende of onvoldoende). De commissie heeft bij het bepalen van haar oordelen voor de facetten de beslisregels van QANU gevolgd. Deze zijn: de beoordeling onvoldoende geeft aan dat de opleiding niet voldoet aan de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; de beoordeling voldoende geeft aan dat de opleiding voldoet aan de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; de beoordeling goed geeft aan dat de opleiding aantoonbaar uitstijgt boven het niveau dat wordt vastgelegd door de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; de beoordeling excellent geeft aan dat de opleiding als een voorbeeld van best practice mag worden beschouwd met betrekking tot het desbetreffende facet. De rapporten De commissie heeft ervoor gekozen om aparte beoordelingsrapporten te schrijven voor de bachelor- en de masteropleidingen. Zij volgt daarin de keuze van de opleidingen, die tijdens de voorbereidingen voor de visitatie afgesproken hebben om de zelfevaluatierapporten voor de bacheloropleidingen in het Nederlands te schrijven en die voor de masteropleidingen in het Engels. Het is daarbij onvermijdelijk dat de beoordelingsrapporten (net als de zelfevaluatierapporten) overlap vertonen: de opleidingen van een instelling maken gebruik van dezelfde faciliteiten, worden verzorgd door dezelfde groep docenten en hanteren hetzelfde systeem voor de interne kwaliteitszorg. De secretaris van de commissie heeft, op basis van de bevindingen van de commissie tijdens de bezoeken, voor alle opleidingen conceptrapporten opgesteld en die, in overeenstemming met de binnen de commissie gemaakte afspraken, verspreid onder de commissieleden. Hij heeft de opmerkingen van de commissieleden verwerkt in de conceptrapporten en die vervolgens, in het kader van de hoor-wederhoorprocedure, voorgelegd aan de betrokken faculteiten en opleidingen met het verzoek eventuele feitelijke onjuistheden of andere verbeterpunten te identificeren. De reacties van de faculteiten op de conceptrapporten zijn voorgelegd aan de voorzitter van de commissie, die besloten heeft of de opmerkingen en suggesties van de opleidingen werden verwerkt in de tekst. De definitieve versie van het beoordelingsrapport is vastgesteld in februari Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

13 DEEL II: OPLEIDINGSDEEL QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 13

14 14 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

15 1. De bacheloropleiding Politicologie van de Vrije Universiteit Amsterdam Administratieve gegevens Bacheloropleiding Politicologie: Naam opleiding: Politicologie CROHO-nummer: Niveau: bachelor Oriëntatie: wo Studielast: 180 EC Graad: Bachelor of Science Variant(en): voltijd Locatie(s): Amsterdam Einddatum accreditatie: 17 april 2011 Het bezoek van de visitatiecommissie Politicologie aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit vond plaats op 11 en 12 juni Structuur en organisatie van de faculteit De Faculteit der Sociale Wetenschappen wordt geleid door een Faculteitsbestuur, dat bestaat uit een decaan, een portefeuillehouder onderwijs en een portefeuillehouder onderzoek. De faculteit heeft acht wetenschappelijke afdelingen, waaronder de afdeling Politicologie, die de bacheloropleiding Politicologie en de masteropleiding Political Science verzorgt. De afdeling wordt geleid door een Managementteam (MT), dat bestaat uit het afdelingshoofd, de onderwijsmanager en de onderzoeksmanager. De onderwijsmanager is verantwoordelijk voor de inrichting en uitvoering van het onderwijs in de bachelor- en de masteropleiding Het beoordelingskader Doelstellingen opleiding F1: Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Beschrijving Uit de zelfstudie blijkt dat de bacheloropleiding Politicologie zich richt op het bestuderen van machtsprocessen binnen het nationale, Europese en internationale respectievelijk mondiale (publieke) domein. De centrale doelstelling van de opleiding is dat zij een grondslag wil bieden voor studenten die hun opleiding vervolgen in een masteropleiding Politicologie dan wel in aanverwante, meer gespecialiseerde masteropleidingen. De opleiding beoogt ook om studenten de vaardigheden en kennis mee te geven die hen in staat zullen stellen om in het maatschappelijk leven een functie als politicoloog te bekleden. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 15

16 De opleiding stelt het proces van transnationalisering centraal. Studenten worden vertrouwd gemaakt met de bestudering van politiek conflict, institutionele vormgeving, en beleid in en rond het publieke domein in Europa vanuit vergelijkende, beleidsgeoriënteerde en internationale perspectieven. Daarnaast besteedt de opleiding ruim aandacht aan normatieve theorieën die een kritische reflectie mogelijk maken op deze processen. Hiermee wil de opleiding zich profileren: zij is gestructureerd rond een kernthema van hedendaagse politiek, maar is tegelijk breed (bijna klassiek) disciplinair gefundeerd. De opleiding kent een sterk internationaal profiel, dat tot uitdrukking komt in het programma en in het feit dat een groot deel van de wetenschappelijke staf een internationale achtergrond heeft. Bijna het hele programma van het tweede en het derde jaar is Engelstalig. De zelfstudie geeft de eindtermen van de opleiding als volgt weer: De afgestudeerde van de bacheloropleiding Politicologie heeft kennis van en inzicht in (KI): 1. het centrale politieke verschijnsel van regulering van maatschappelijke conflicten door de staat of door (deels) private instituties; 2. het proces van toenemende mondialisering van het publieke domein; 3. de belangrijkste theorieën van de moderne politicologie, met name van de algemene en vergelijkende politicologie, van de leer der internationale betrekkingen, en van de normatieve en positieve politieke theorie; 4. methoden en technieken van sociaalwetenschappelijk onderzoek, met name die welke van belang zijn voor politicologisch onderzoek. De afgestudeerde van de bacheloropleiding Politicologie is in staat (vaardigheden V): 1. politieke data te analyseren en te interpreteren; 2. politicologische onderzoeksresultaten te beoordelen op betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid; 3. politicologische kennis en inzichten te betrekken op actuele maatschappelijke vraagstukken; 4. heldere mondelinge en schriftelijke rapportages van verworven politicologische kennis te verzorgen. De afgestudeerde van de bacheloropleiding Politicologie geeft blijk van (attituden A): 1. belangstelling voor de oorzaken en achtergronden van politieke verschijnselen; 2. een kritische houding ten aanzien van wetenschappelijke politicologische literatuur en tegenover gangbare opvattingen omtrent de politiek; 3. intellectuele integriteit en bereidheid tot zelfkritiek. De eindtermen van de opleiding liggen volgens de zelfstudie in de lijn van het referentiekader dat het LOOP (Landelijk Overleg Opleidingen Politicologie) heeft opgesteld. De daarin genoemde kerngebieden van de politicologie (vergelijkende politicologie, internationale betrekkingen, politieke theorie, het politieke systeem van Nederland en van de Europese Unie, en methoden en technieken van sociaalwetenschappelijk onderzoek) komen expliciet terug in de eindtermen, behalve het politieke systeem van Nederland en dat van de Europese Unie, die in de eindtermen zijn geïmpliceerd en expliciet aan bod komen in het programma. Oordeel De commissie heeft de eindtermen van de opleiding bestudeerd en vergeleken met haar domeinspecifieke referentiekader, dat overeenkomt met het referentiekader dat door het LOOP is opgesteld ter voorbereiding op de visitatie van de opleidingen Politicologie. De centrale doelstelling van de opleiding is in lijn met de doelstelling uit het referentiekader dat 16 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

17 de bacheloropleiding voorbereidt op de zelfstandige beoefening van de politicologie. De commissie heeft vastgesteld dat de doelstelling en de eindtermen van de bacheloropleiding aansluiten op het gemeenschappelijke referentiekader en dat de kerngebieden die in het referentiekader worden onderscheiden, voldoende herkenbaar terugkeren in de eindtermen, vooral in de eindtermen onder het kopje Kennis en inzicht. De eindtermen onder de kopjes Vaardigheden en Attituden weerspiegelen de eindtermen uit het referentiekader die betrekking hebben op het toepassen van kennis en inzicht (V1 en V3), oordeelsvorming (V2, A2) en communicatie (V4). De eindtermen die betrekking hebben op de leervaardigheden komen niet expliciet terug in de eindtermen van de opleiding, maar liggen naar het oordeel van de commissie wel ten grondslag aan de eindtermen onder het kopje Attituden. De commissie komt daarom tot het oordeel dat de eindtermen van de opleiding aansluiten op de eisen die door vakgenoten worden gesteld aan een opleiding in de politicologie. De commissie heeft verder vastgesteld dat de eindtermen expliciet verwijzen naar vaardigheden waarover afgestudeerden moeten beschikken wanneer zij na het afronden van de opleiding de arbeidsmarkt betreden, waaronder de vaardigheden om politieke data te analyseren en te interpreteren en om politicologische onderzoeksresultaten te beoordelen op betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid. De commissie concludeert daarom dat de eindtermen van de opleiding ook aansluiten op de eisen die de beroepspraktijk stelt. De commissie komt op grond van het bovenstaande tot het oordeel dat de opleiding voldoet aan de criteria die betrekking hebben op de domeinspecifieke eisen. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is voldoende. F2: Niveau: Bachelor en Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. Beschrijving De zelfstudie bevat een tabel waarin de eindtermen van de opleiding in verband worden gebracht met de Dublin-descriptoren. Volgens die tabel komen alle Dublin-descriptoren terug in de eindtermen: Kennis en inzicht: in eindtermen KI1, KI2 en KI3. Toepassen kennis en inzicht: in eindtermen V2 en V3. Oordeelsvorming: in eindtermen KI4, V1, A2. Communicatie: in eindterm V4. Leervaardigheden: in eindtermen KI4, V1, A1, A3. Oordeel De commissie heeft de eindtermen van de bacheloropleiding bestudeerd vanuit het perspectief van het niveau en vastgesteld dat die eindtermen in voldoende mate aansluiten bij de Dublin-descriptoren en het niveau van de opleiding op een adequate manier expliciteren. Zij kan zich vinden in de relatie tussen de eindtermen en de Dublin-descriptoren die in de zelfstudie wordt uitgewerkt en die hierboven kort is weergegeven. Zij is van oordeel dat de eindtermen duidelijk maken dat afgestudeerden kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes verwerven op een basisniveau dat een goed uitgangspunt vormt voor de specialisatie en verdieping die hoort bij de masterfase. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 17

18 De commissie is daarom van oordeel dat de opleiding voldoet aan het criterium dat betrekking heeft op het niveau. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is voldoende. F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een Bachelor en een Master: De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een WO-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot tenminste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is. Beschrijving De bacheloropleiding is volgens de zelfstudie een wetenschappelijke opleiding die studenten in beginsel voorbereidt op het volgen van een aansluitende masteropleiding. Afgestudeerden van de bacheloropleiding hebben automatisch toegang tot de masteropleiding Politicologie aan de Vrije Universiteit en tot de overige masteropleidingen Politicologie in Nederland. Afgestudeerden van de bacheloropleiding die voldoen aan aanvullende selectiecriteria (met betrekking tot de studieresultaten en de beheersing van het Engels) kunnen ook toegelaten worden tot de onderzoeksmaster Social Research van de Vrije Universiteit. Wetenschappelijke vorming komt in de eindtermen expliciet aan bod: in de kennis van methoden en technieken om politieke processen te onderzoeken (KI4), in de vaardigheden om data te analyseren en te interpreteren en onderzoeksresultaten te beoordelen (V1-2), in het blijk geven van een kritische houding ten aanzien van wetenschappelijke politicologische literatuur en tegenover gangbare opvattingen over de politiek en in de aandacht voor intellectuele integriteit en de bereidheid tot zelfkritiek (A2-3). Een klein deel van de afgestudeerden betreedt na het afronden van de opleiding de arbeidsmarkt. De opleiding rust deze studenten volgens de zelfstudie goed toe voor functies in het openbaar bestuur of het bedrijfsleven of bij maatschappelijke organisaties. Oordeel De commissie heeft de eindtermen van de bacheloropleiding bestudeerd vanuit het perspectief van de oriëntatie. Zij heeft al eerder, onder F1, vastgesteld dat de eindtermen in voldoende mate aansluiten bij de eisen vanuit de wetenschappelijke discipline (c.q. de vakgenoten in binnen- en buitenland) en de relevante beroepspraktijk. Zij stelt verder vast dat de afgestudeerden van de opleiding zonder verdere voorwaarden vooraf kunnen doorstromen naar de masteropleidingen Politicologie in Nederland en dat zij ook in aanmerking komen voor toelating tot andere, selectieve masteropleidingen en concludeert op basis daarvan dat de afgestudeerden beschikken over de kwalificaties voor toegang tot een vervolgopleiding. De commissie is van oordeel dat de eindtermen van de opleiding ook in voldoende mate zijn ontleend aan de eisen van de internationale wetenschapsbeoefening. Zij heeft vastgesteld dat de eindtermen expliciet verwijzen naar aspecten van wetenschappelijke vorming, zoals het verwerven van kennis van en inzicht in relevante methoden en technieken, van de vaardigheid om kennis en inzichten te betrekken op actuele maatschappelijke vraagstukken, van een kritische houding ten aanzien van literatuur en gangbare opvattingen en van intellectuele integriteit en bereidheid tot zelfkritiek. De commissie merkt wel op dat de eindtermen niet 18 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

19 expliciet verwijzen naar de vaardigheid om zelf onderzoek (op bachelorniveau) te verrichten, maar dat die vaardigheid wel impliciet aanwezig is in de eindtermen. De commissie is daarom van oordeel dat de opleiding voldoet aan de criteria die betrekking hebben op de oriëntatie. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is voldoende. Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding Op basis van de beoordelingen per facet komt de commissie tot een samenvattend oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding. Voor de bacheloropleiding Politicologie is het oordeel voldoende Programma Beschrijving van het programma Het programma van het eerste jaar kent onderdelen die het deelt met andere opleidingen binnen de faculteit. Het eerste jaar begint met een Inleiding tot de Sociale Wetenschappen, de Bachelorwerkgroep Politicologie (waarin studenten kennismaken met de politicologie aan de hand van het Nederlandse politieke systeem) en Methoden en Technieken van Sociaalwetenschappelijk Onderzoek. In het tweede semester volgen studenten Politicologie 1 en Politicologie 2, waarin een brede, historische en theoretische oriëntatie op het vakgebied wordt gegeven, de onderdelen Bestuur en Organisatie en Mondiale Geschiedenis en het Bachelorproject Politicologie, waarin zij vertrouwd gemaakt worden met het uitvoeren van politicologisch onderzoek en voor het eerst de empirische cyclus doorlopen. Het programma voor het tweede bouwt voort op Politicologie 1 en 2, de Bachelorwerkgroep en het Bachelorproject. In Comparative Politics staat de vergelijking van politieke stelsels centraal, in International Relations gaat de aandacht uit naar de mondiale en transnationale politiek. In Politieke Theorie worden politieke basisbegrippen nader geanalyseerd. In European Union Politics in Global Perspective wordt Europa als systeem van multi-level governance in een mondiale context bestudeerd. In Comparative and International Political Economy gaat het om de wisselwerking tussen economie en politiek. De vakken Politieke en Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie vormen belangrijke ondersteunende vakken. Het eerste semester van het derde jaar bevat een profileringsruimte van 30 EC waarin studenten een minor kunnen volgen, een stage kunnen doen of in het buitenland kunnen studeren. De opleiding wordt afgesloten met een blok waarin de Bachelorthesis geschreven wordt, parallel aan twee vakken waarin het verrichten van politicologisch onderzoek centraal staat, het Seminar Comparative and International Politics en Political Analysis. F4: Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WO-opleiding: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 19

20 Beschrijving Volgens de zelfstudie sluit het programma van de bacheloropleiding goed aan op de actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied en is er een sterke interactie tussen het onderzoek in de discipline enerzijds en het onderwijs anderzijds. Inhoudelijk blijkt die interactie onder meer uit de integrale bestudering van het politieke proces op verschillende niveaus die ook in het onderzoeksprogramma van de afdeling, Multi-layered Governance in Europe and Beyond, centraal staat. Docenten laten waar dat nuttig en relevant is, hun onderzoek in hun onderwijs terugkomen. In het Seminar en in Political Analysis staat bijvoorbeeld het onderzoek van de docenten altijd centraal. Tijdens het bezoek bevestigden de studenten dat docenten hun eigen onderzoek in het onderwijs inbrengen, bijvoorbeeld in het vak Comparative and International Politics in het derde jaar. De theoretische component is zoveel mogelijk in het programma verweven. In verschillende onderdelen, waaronder in het bijzonder de Bachelorthesis, komen theorie en praktijk geïntegreerd aan de orde. In 2007 heeft de opleiding, in het kader van een herstructurering op facultair niveau, twee competentieleerlijnen ingevoerd, de methodologische leerlijn en de schrijfleerlijn, onder meer om het wetenschappelijke karakter van het programma beter te waarborgen en te versterken. Sinds 2007 kunnen studenten binnen hun profileringsruimte een stage van maximaal 30 EC volgen en zo intensief kennismaken met de beroepspraktijk. Het onderwijs in methoden en technieken is geïntegreerd in het programma, bijvoorbeeld in het vak European Union Politics, waarin de omvang van het M&T-onderwijs overeenkomt met 3 EC. Studenten leren kwalitatieve en kwantitatieve onderzoekstechnieken. De literatuurlijst van de meeste onderdelen van het programma (van de Bachelorwerkgroep tot de Bachelorthesis) bevat niet alleen leerboeken, maar ook aanvullende artikelen uit Engelstalige tijdschriften. Het aandeel van wetenschappelijke artikelen neemt toe in de loop van het tweede en het derde jaar. Studenten leren om zelf artikelen te zoeken en te beoordelen op criteria als bruikbaarheid, betrouwbaarheid en geldigheid. Zij ontwikkelen zo ook hun academische schrijfvaardigheid en leren om zelf onderzoeksresultaten te presenteren. De Examencommissie beoordeelt voorstellen van studenten voor de invulling van de profileringsruimte en kijkt daarbij onder meer naar het niveau van de vakken die studenten willen volgen. Zij hanteert voor stages het criterium dat er altijd een relatie moet zijn met de beroepspraktijk voor afgestudeerde politicologen. Tijdens het bezoek bleek dat studenten veel belangstelling hebben voor het lopen van een stage. De invulling van stages varieert. Studenten worden betrokken bij activiteiten van de afdeling, maar vinden ook stageplaatsen bij overheden of belangenorganisaties. De afdeling legt het initiatief voor het maken van afspraken over een stage bij studenten, omdat zij daarin een goede oefening ziet, maar houdt wel een lijst bij van mogelijke stageplaatsen. De afdeling heeft bewust gekozen voor een beperkte vrije keuzeruimte. Zij vindt dat een te grote keuzevrijheid nadelige gevolgen kan hebben voor de samenhang van het programma en heeft daarnaast te maken met universitaire en facultaire kaders die beperkingen opleggen. Studenten bleken geen problemen te hebben met de beperkte keuzeruimte. Tijdens het bezoek bleek dat het gebruik van het Engels voor sommige studenten problemen oplevert. Onderdelen die in principe in het Engels worden gegeven, worden in de praktijk toch in het Nederlands gegeven wanneer er geen buitenlandse studenten in de groep zitten. 20 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

21 Oordeel De commissie heeft het programma van de opleiding bestudeerd vanuit het perspectief van de eisen die aan een wetenschappelijke opleiding mogen worden gesteld. Zij heeft vastgesteld dat er sprake is van een sterke mate van interactie tussen onderzoek en onderwijs. Studenten gebruiken in toenemende mate actuele en relevante literatuur die een goed beeld geeft van de stand van zaken in het vakgebied en maken kennis met het onderzoek van hun docenten. Het programma is zo ingericht dat zij stap voor stap de vaardigheden ontwikkelen om onderzoek te verrichten. In verschillende onderdelen doorlopen zij de hele empirische cyclus. Het onderwijs in methoden en technieken is op doordachte wijze in het programma geïntegreerd. De commissie heeft tijdens haar bezoek aan de faculteit uitgebreid gesproken over een aantal keuzes van de opleiding, waaronder de keuzes met betrekking tot de profileringsruimte. Zij heeft geconcludeerd dat de opleiding kiest voor een sterke onderzoeksgeoriënteerde aanpak. Die keuze brengt met zich mee dat de aandacht voor de beroepspraktijk wat beperkt is. De opleiding kent bijvoorbeeld geen verplichte stage. De mogelijkheden voor studenten om vakken in andere disciplines (zoals Economie en Recht) te volgen zijn ook beperkt. Het programma is zo eerder monodisciplinair. Studenten die aan een buitenlandse universiteit willen studeren, hebben geen verdere keuzemogelijkheden meer. De commissie heeft vastgesteld dat er op de keuzes van de opleiding in een enkel geval wel iets valt af te dingen, maar dat zij er wel toe leiden dat het wetenschappelijk gehalte van het programma goed is. De commissie komt daarom tot het oordeel goed voor het facet dat betrekking heeft op de wetenschappelijke eisen. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is goed. F5: Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Beschrijving De zelfstudie bevat een tabel waarin de eindtermen van de opleiding gerelateerd worden aan de leerdoelen van de programmaonderdelen. De tabel laat zien dat de opleiding in de leerdoelen van de politicologische vakken in het eerste jaar een combinatie nastreeft van (de ontwikkeling van) kennis, inzicht, vaardigheden en attituden. In de leerdoelen van de verplichte onderdelen van het tweede en derde jaar komt steeds een groot deel van de eindtermen aan de orde. De afdeling heeft voor de vakken die zij niet zelf verzorgt (Politieke en Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie) afspraken gemaakt over de realisatie van enkele specifieke eindtermen. De zelfstudie beschrijft hoe kennis van en inzicht in het vakgebied in eerste instantie aan de orde komen in Politicologie 1 en 2 en worden verdiept in Comparative Politics, International Relations en Politieke Theorie in het eerste semester van het tweede jaar, en, nog meer gespecialiseerd, in European Union Politics en Comparative and International Political Economy in het tweede semester. In het derde jaar ligt de nadruk meer op het verwerven van vaardigheden en attituden, maar ook in deze fase wordt de politicologische kennis verder verdiept. Studenten ontwikkelen de relevante vaardigheden (waaronder de mondelinge en schriftelijke) in alle politicologische vakken behalve de hoorcolleges Politicologie 1 en 2. Het methoden- en techniekenonderwijs is sinds 2007 volledig in de disciplinaire vakken van het tweede jaar geïntegreerd. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 21

22 Het tweede semester van het derde jaar kan volgens de zelfstudie gezien worden als één onderzoeksgerelateerd blok waarin studenten het niveau van de eindtermen van de opleiding bereiken. In de twee vakken van dit semester oefenen studenten het ontwikkelen van een onderzoeksontwerp. In het vak Political Analysis doorlopen zij onder begeleiding de empirische cyclus. De Bachelorthesis, het afsluitende werkstuk, moet in samenhang met deze vakken gezien worden. Studenten moeten voor hun thesis een onderzoekvraag formuleren en een onderzoeksontwerp ontwikkelen en daarbij laten zien dat zij kritisch met literatuur om kunnen gaan, de betrouwbaarheid, geldigheid en bruikbaarheid van onderzoekresultaten kunnen beoordelen en data kunnen analyseren en interpreteren. De opleiding gaat ervan uit dat alle politicologievakken bijdragen aan het verwerven van belangstelling voor de oorzaken en achtergronden van politieke verschijnselen en de kritische houding ten aanzien van wetenschappelijke literatuur en gangbare opvattingen omtrent de politiek. Het ontwikkelen van deze kritische houding wordt na het eerste jaar met name verder ontwikkeld in het Seminar en in Political Analysis. Dit geldt tevens voor de laatste eindterm, die van intellectuele integriteit en bereidheid tot zelfkritiek. In de afsluitende Bachelorthesis komen alle eindtermen volgens de zelfstudie samen. Volgens de zelfstudie missen studenten en docenten in het eerste semester van het eerste jaar een sterk inhoudelijk politicologisch onderdeel naast de Bachelorwerkgroep. De opleiding zou het blok Politicologie 1 en 2 graag naar het eerste semester willen verplaatsen om studenten vanaf het begin te enthousiasmeren voor de kern van de politicologie. De opleiding hoopt dat de programmaherziening die nodig zal zijn vanwege de invoering van de nieuwe jaarkalender (in 2011) een gelegenheid biedt om die aanpassing door te voeren. Oordeel De commissie is van oordeel dat het programma van de bacheloropleiding op een doordachte en gestructureerde manier is opgebouwd vanuit de gedachte dat studenten de eindtermen van de opleiding moeten kunnen behalen. Zij vindt de manier waarop de opleiding de eindtermen en de leerdoelen van de onderdelen van het programma met elkaar in verband brengt, inzichtelijk en overtuigend. De opleiding is er in haar ogen goed in geslaagd om een programma te ontwikkelen waarin de eindtermen gerealiseerd worden. Zij is ervan overtuigd dat studenten die de opleiding afronden, de eindtermen daadwerkelijk behaald hebben. De commissie komt daarom tot het oordeel goed voor het facet dat betrekking heeft op de relatie tussen de eindtermen en het programma. Zij deelt de opvatting van docenten en studenten dat het goed zou zijn wanneer het eerste semester van het eerste jaar een sterkere inhoudelijke oriëntatie op de opleiding zou bieden. Het gegeven dat zo n onderdeel ontbreekt heeft geen gevolgen voor de relatie tussen de eindtermen en het programma van de opleiding. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is goed. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Beschrijving De programma s van alle bacheloropleidingen binnen de faculteit zijn enkele jaren geleden aangepast. Voor de afdeling vormde deze aanpassing op facultair niveau de aanleiding om het programma inhoudelijk beter en meer samenhangend te maken. De afdeling heeft er daarbij voor gekozen het programma in te richten op basis van inhoudelijke en thematische leerlijnen en op vaardigheden georiënteerde leerlijnen. 22 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

23 De opleiding onderscheidt volgens de zelfstudie in de eerste plaats de door het gehele programma verweven thematische leerlijnen van de vergelijkende politicologie en de leer der internationale betrekkingen. Zij plaatst ook de toenemende vervlechting van de kenobjecten van deze subdisciplines centraal. De derde pijler van de politicologie, de politieke theorie, loopt als derde thematische leerlijn door het programma. De zelfstudie bevat een tabel die laat zien hoe de thematische lijnen door het programma lopen. De ontwikkeling van een wetenschappelijke houding komt vooral tot uitdrukking in de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, academische schrijfvaardigheid, en de vaardigheid om politicologische inzichten te presenteren. Het programma kent een methodologische leerlijn en een schrijfleerlijn waarin de ontwikkeling van deze vaardigheden centraal staat. Voor de methodologische leerlijn hanteert de opleiding het uitgangspunt dat de relevante kennis en vaardigheden geïntegreerd worden aangeboden. Studenten verwerven in het eerste semester van het eerste jaar algemene methodologische basiskennis en -vaardigheden in Methoden en Technieken van Sociaalwetenschappelijk Onderzoek om vervolgens hun kennis van met name kwalitatieve methoden uit te diepen en in een eigen onderzoek toe te passen in het Bachelorproject. In het tweede jaar verwerven studenten meer gespecialiseerde kennis van kwalitatieve en kwantitatieve methoden en technieken en leren zij deze toe te passen, met name in Comparative Politics, Comparative and International Political Economy en European Union Politics in Global Perspective. Aan het einde van het tweede jaar verdiepen studenten hun kennis van de grondslagen van sociaalwetenschappelijk onderzoek in het vak Wetenschapsfilosofie. Het tweede semester van het derde jaar vormt een geïntegreerd blok waarin de verdere ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden centraal staat. Het fundament voor de schrijfleerlijn wordt gelegd in de Bachelorwerkgroep, waarin academische schrijfvaardigheid centraal staat. De ontwikkeling van schrijfvaardigheid is daarna consequent in het programma verweven. In alle tweede- en derdejaars vakken maken schrijfopdrachten deel uit van de toetsing. Schrijfvaardigheid staat ook centraal in het tweede semester van het derde jaar, dat uitmondt in de Bachelorthesis. De derde leerlijn is gewijd aan het mondeling presenteren van verworven kennis en onderzoeksresultaten. Deze vaardigheid krijgt expliciet aandacht in de Bachelorwerkgroep en Bachelorproject in het eerste jaar en komt, door de keuze van de werkvormen, ook in het tweede en derde jaar uitgebreid aan bod. Studenten leggen de door hen gekozen invulling van de profileringsruimte ter goedkeuring voor aan de Examencommissie. De opleiding garandeert daarmee dat de onderdelen in de profileringsruimte samenhangen met de rest van het programma. Oordeel De commissie heeft veel waardering voor de manier waarop de afdeling samenhang in het programma heeft aangebracht. Zij heeft hierboven al opgemerkt dat zij vindt dat het programma op een doordachte en gestructureerde manier is opgebouwd. De aandacht voor het ontwerp van het programma blijkt ook uit de manier waarop de onderdelen met elkaar samenhangen. De commissie vindt de keuze voor leerlijnen en de manier waarop deze lijnen in het programma zijn verweven, mooi en overtuigend. De onderdelen Politicologie 1 en 2 vervullen een belangrijke rol, zij vormen eigenlijk het beginpunt van de leerlijnen. De commissie is van oordeel dat het gegeven dat de opleiding het eerste deel van het programma deelt met de andere bacheloropleiding binnen de faculteit nadelig is voor de samenhang. Zij heeft vastgesteld dat studenten het onderdeel Inleiding in de Sociale Wetenschappen niet goed kunnen plaatsen en dat de plaats en de invulling van dat onderdeel niet optimaal is. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 23

24 De commissie komt tot het oordeel goed voor de samenhang van het programma. Zij heeft enige bedenkingen bij de gemeenschappelijke onderdelen in het eerste jaar, maar is zeer positief over de manier waarop de opleiding inhoudelijke samenhang heeft gerealiseerd. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is goed. F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Beschrijving In 2006 is binnen de faculteit het semestersysteem ingevoerd, onder andere om de studeerbaarheid te bevorderen. Dit systeem verving het systeem, dat door studenten en docenten als niet optimaal werd ervaren. Met de invoering van het semestersysteem heeft de opleiding ervoor gekozen om het aantal vakken te reduceren. Elk semester kent een combinatie van extensieve en intensieve werkvormen om de studeerbaarheid te bevorderen en de studielast evenwichtig te verdelen. De opleiding is tevreden over het semestersysteem, dat het mogelijk maakt om de stof zowel breed als verdiepend te behandelen en een positief effect op de studeerbaarheid heeft. Uit evaluaties blijkt dat studenten dit standpunt delen. De zelfstudie meldt dat het College van Bestuur van de Vrije Universiteit de faculteit heeft opgedragen om vanaf 2011 het onderwijs weer in een systeem te programmeren. De opleiding betreurt dit, maar zal ervoor zorgen dat de recent ingevoerde verbeteringen behouden blijven, onder meer door de grotere blokken in het programma zoveel mogelijk te behouden, bijvoorbeeld door ze in meerdere kortere periodes te programmeren, maar inhoudelijk als één geheel te beschouwen (zoals het huidige Politicologie 1 en 2). Uit facultaire enquêtes blijkt dat bachelorstudenten gemiddeld minder uren aan hun studie besteden dan zij zouden moeten doen. Uit het feit dat veel studenten minder hard studeren dan van hen verwacht wordt, mag volgens de zelfstudie niet afgeleid worden dat de studie te licht of te eenvoudig is. Tijdens het bezoek van de commissie bleek dat de faculteit geen blokkades voor studenten wil opwerpen. Er bestaat wel een algemene blokkeringsregeling (zie onder F16). De opleiding hanteert een aantal toelatingseisen: studenten moeten bijvoorbeeld de bachelorwerkgroep afgerond hebben voordat zij aan het bachelorproject mogen beginnen. De afdeling meldde de commissie dat zij zich realiseert dat zij door de nieuwe jaarindeling creatiever zal moeten programmeren en zo zal moeten voorkomen dat het programma te veel versnipperd raakt. Oordeel De commissie heeft vastgesteld dat het programma in voldoende mate studeerbaar is en geen struikelvakken kent of andere elementen die de voortgang van studenten serieus hinderen. Het enige onderdeel dat nog wel eens voor problemen zorgt is Methoden en technieken van sociaalwetenschappelijk onderzoek in het eerste jaar. De studielast is volgens de commissie evenwichtig verdeeld over het programma, er zijn weinig ingangseisen, de profileringsruimte is goed gestructureerd. De algemene blokkeringsregeling heeft geen gevolgen voor de studeerbaarheid van het programma. De opleiding heeft ervoor gekozen om het afsluitende onderdeel in het kader waarvan studenten hun thesis schrijven, strak te organiseren en goed te begeleiden, wat in de ogen van de commissie een positief effect heeft op de studievoortgang in deze fase van de opleiding. 24 Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam

25 De commissie komt daarom tot het oordeel dat het programma in voldoende mate studeerbaar is. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is voldoende. F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: WO-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie. Beschrijving Aspirant-studenten worden direct tot de opleiding toegelaten wanneer zij beschikken over een vwo-diploma met wiskunde A, B of C, een vwo-diploma met het profiel Natuur en Techniek, Natuur en Gezondheid, Economie en Maatschappij, of Cultuur en Maatschappij, een afgeronde wo-propedeuse, een bachelor-, doctoraal- of masterdiploma van een wo-opleiding, of een propedeuse- of bachelordiploma van een hbo-opleiding. Aspirant-studenten met een oud vwo-diploma zonder wiskunde kunnen aan de vooropleidingseis voldoen door een deelcertificaat voor wiskunde op havo- of vwo-niveau te halen of een voldoende te behalen op een facultaire wiskundetoets. Aspirant-studenten die ouder zijn dan 21 jaar kunnen ook aan de vooropleidingseisen voldoen met behulp van een colloquium doctum. Met aspirantstudenten met een buitenlands diploma worden eventueel individuele afspraken gemaakt. Uit de zelfstudie blijkt dat het aantal studenten dat instroomt in de bacheloropleiding de afgelopen vijf jaar gemiddeld ongeveer 70 was. Het overgrote deel beschikt over een vwodiploma. Volgens de zelfstudie is de instroom toereikend om het programma op het gewenste niveau te verzorgen, maar investeert de afdeling in voorlichting en werving om de instroom op peil te houden en zo mogelijk te vergroten. Tijdens het bezoek bleek dat er vrij veel uitwisselingsstudenten zijn die onderwijs volgen in de bacheloropleiding, in sommige gevallen tot 20% per groep. De afdeling overweegt mede daarom om het hele programma in het Engels aan te bieden. De docenten vinden dat het aantal studenten zou moeten groeien omdat de opleiding dan meer keuzemogelijkheden kan bieden, maar dat het kleinschalige karakter van de opleiding waardevol is en behouden moet blijven. De opleiding is tevreden wanneer de instroom zich stabiliseert op 60, maar realiseert zich dat andere opleidingen binnen de faculteit sneller groeien en dat de positie van de opleiding vanuit dat perspectief kwetsbaar is. Oordeel De commissie heeft vastgesteld dat de kwalificaties waarover studenten die instromen in de opleiding moeten beschikken, formeel zijn vastgelegd en in overeenstemming zijn met de relevante wettelijke eisen. Zij heeft geen informatie ontvangen die erop wijst dat de studenten niet over de kwalificaties beschikken die nodig zijn om het programma te volgen. Voor zover de commissie kan nagaan, zijn er geen aansluitingsproblemen. De commissie komt daarom tot het oordeel voldoende voor dit facet. Bacheloropleiding Politicologie: het oordeel van de commissie is voldoende. QANU / Politicologie, Vrije Universiteit Amsterdam 25