Sociologie. Faculteit der Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam

Transcriptie

1 Sociologie Faculteit der Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam

2 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus RA Utrecht Telefoon: Fax: Internet: QANU / Q310 Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen. 2 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

3 INHOUD Rapport over de bachelor- en masteropleiding Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam...5 Administratieve gegevens van de opleidingen...5 Administratieve gegevens van de instelling...5 Kwantitatieve gegevens over de opleidingen...5 Samenstelling van de commissie...6 Werkwijze van de commissie...6 Bijzonderheden van het bezoek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam...8 Samenvattend oordeel van de commissie...9 Behandeling van de standaarden uit het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling Bijlagen Bijlage 1: Curricula Vitae van de leden van de visitatiecommissie...37 Bijlage 2: Bezoekprogramma...41 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...43 Bijlage 4: Eindkwalificaties...47 Bijlage 5: Curricula...51 Bijlage 6: Kwantitatieve gegevens over de opleidingen...53 Bijlage 7: Bestudeerde bijlagen en documenten...55 Bijlage 8: Onafhankelijkheidsverklaringen...57 Dit rapport is vastgesteld op 6 december QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 3

4 4 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

5 Rapport over de bachelor- en masteropleiding Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam Dit rapport volgt het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO. Administratieve gegevens van de opleidingen Bacheloropleiding Sociologie Naam van de opleiding: Sociologie Registratienummer CROHO: Niveau van de opleiding: bachelor Oriëntatie van de opleiding: wo Aantal studiepunten: 180 EC Afstudeerrichtingen: n.v.t. Locatie(s): Rotterdam Variant(en): voltijd en deeltijd 1 Vervaldatum accreditatie: 31 december 2013 Masteropleiding Sociologie Naam van de opleiding: Sociologie Registratienummer CROHO: Niveau van de opleiding: master Oriëntatie van de opleiding: wo Aantal studiepunten: 60 EC Afstudeerrichtingen: - Arbeid, Organisatie en Management (AOM) - Grootstedelijke vraagstukken en Beleid (GVB) Locatie(s): Rotterdam Variant(en): voltijd en deeltijd Vervaldatum accreditatie: 31 december 2013 Het bezoek van de visitatiecommissie Sociologie aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam vond plaats op 28 september Administratieve gegevens van de instelling Naam van de instelling: Status van de instelling: Resultaat instellingstoets: Erasmus Universiteit Rotterdam bekostigd positief onder voorwaarden Kwantitatieve gegevens over de opleidingen De vereiste kwantitatieve gegevens over de opleiding zijn opgenomen in Bijlage 6. 1 Studenten kunnen zich inschrijven als deeltijdstudent maar volgen het reguliere (voltijdse) programma. QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 5

6 Samenstelling van de commissie De beoordeling van de bachelor- en masteropleiding Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam valt binnen de clusterbeoordeling Sociologie, waarvoor in 2012 in totaal veertien opleidingen worden beoordeeld. De commissie voor de clusterbeoordeling Sociologie is samengesteld uit totaal elf commissieleden: Prof. dr. J.L. Peschar (voorzitter), emeritus hoogleraar Onderwijssociologie; A.A.M. Boomgaars, student bacheloropleiding Sociologie en premaster Recht aan de Universiteit van Amsterdam; Prof. dr. T. Gautschi, hoogleraar Sociologie aan de Universiteit Mannheim; Prof. dr. I. Glorieux, gewoon hoogleraar Sociologie en voorzitter van de vakgroep Sociologie van de Vrije Universiteit Brussel; Prof. dr. J. de Haan, hoofd onderzoeksgroep Tijd, media en cultuur SCP en bijzonder hoogleraar ICT, Cultuur en Kennissamenleving aan de Erasmus Universiteit Rotterdam; M.L.C. Haerden, student bacheloropleiding Sociologie en Honoursacademy aan de Radboud Universiteit Nijmegen; Prof. dr. D. Jacobs, hoofddocent Sociologie aan de Université Libre de Bruxelles; Dr. W. Jansen, emeritus universitair docent Sociologie, Universiteit Utrecht; Prof. dr. M. de Jong, hoogleraar Sociologie aan de Roosevelt Academy; Prof. dr. N. Wilterdink, emeritus hoogleraar Sociologie, Universiteit van Amsterdam; Dr. J.W. Winkels, directeur ITS en voormalig vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Radboud Universiteit Nijmegen. De Curricula Vitae van de leden van de commissie zijn opgenomen in Bijlage 1. Voor ieder bezoek werd op basis van eventuele belangenconflicten, expertise en beschikbaarheid een (sub)commissie samengesteld, bestaande uit vijf commissieleden. Om de consistentie binnen het cluster te waarborgen heeft de voorzitter van de commissie, prof. dr. J.L. Peschar, alle bezoeken bijgewoond. Coördinator van de clustervisitatie Sociologie was mw. N.M. Verseput MSc, medewerker van QANU. Zij is tevens de projectleider tijdens het bezoek aan de Rijksuniversiteit Groningen en aan de VU Amsterdam. Tijdens de overige bezoeken, aan de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit van Tilburg, Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit Rotterdam, was drs. T Buising als projectleider aanwezig. Ook de projectleiders speelden een belangrijke rol in het bewaken van de consistentie. De coördinator was aanwezig bij de eindvergadering van de bezoeken, enerzijds om de bevindingen van de voorgaande bezoeken in te brengen, en anderzijds om de commissie te attenderen op haar wijze van oordelen. Er heeft regelmatig overleg plaatsgevonden tussen de projectleiders om de beoordelingen op elkaar af te stemmen. De betrokken projectleiders hebben alle rapporten gelezen. Werkwijze van de commissie Voorbereiding Op 8 maart 2012 hield de commissie haar formele startvergadering. Tijdens de startvergadering werd de commissie geïnstrueerd, werd de taakstelling en werkwijze van de 6 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

7 commissie besproken en werd het Domeinspecifieke Referentiekader Sociologie besproken. Dit domeinspecifieke referentiekader is opgenomen in Bijlage 3 van dit rapport. Na ontvangst van de kritische reflecties van een universiteit werden deze door de projectleider gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid van informatie. Nadat de kritische reflecties in orde waren bevonden, zijn deze doorgestuurd aan de commissieleden die deelnamen aan het betreffende bezoek. De commissieleden lazen de kritische reflecties en formuleerden vragen die aan de projectleider werden toegestuurd. De projectleider compileerde de vragen tot een samengesteld document. Eventuele additionele vragen van de commissieleden werden aan de opleidingen toegestuurd met het verzoek om een reactie. Naast de kritische reflecties lazen de commissieleden gezamenlijk minimaal vijftien scripties per opleiding. Visitatiebezoeken Een overzicht van het bezoekprogramma is opgenomen als Bijlage 2 bij dit rapport. Tijdens de voorbereidende vergadering van ieder bezoek werd de visitatie concreet voorbereid. Tijdens het bezoek zelf is gesproken met een (representatieve) vertegenwoordiging van het faculteitsbestuur, het opleidingsbestuur, studenten, docenten, alumni, de opleidingscommissie en de examencommissie. Daarnaast werd per opleiding gesproken met student- en docentvertegenwoordigers van de beoordeelde opleidingen. Op verzoek van de commissie heeft de opleiding gesprekspartners geselecteerd binnen de door de commissie aangegeven kaders. De commissie heeft met studenten uit alle studiejaren gesproken en met docenten en begeleiders van beide opleidingen. Voorafgaand aan het bezoek heeft de commissie een overzicht ontvangen van de gesprekspartners en ingestemd met de door de opleiding gemaakte selectie. Tijdens ieder bezoek bestudeerde de commissie het ter inzage gevraagde materiaal en gaf zij gelegenheid tot een spreekuur ten behoeve van studenten en docenten die zich voorafgaand aan het bezoek hadden aangemeld. De commissie heeft een deel van het bezoek gebruikt voor de voorbereiding op de mondelinge rapportage en een discussie over de beoordeling van de opleidingen. Aan het einde van elk bezoek heeft de voorzitter in een mondelinge rapportage de eerste bevindingen van de commissie gepresenteerd. Daarbij ging het steeds om een aantal algemene waarnemingen en een aantal eerste indrukken per opleiding. Beslisregels De visitatie is uitgevoerd conform de beoordelingskaders accreditatiestelsel hoger onderwijs van de NVAO (versie van november 2011). In dit accreditatiestelsel is zowel voor de beoordeling op standaardniveau als voor de algemene conclusie over de opleiding als geheel een vierpuntsschaal voorgeschreven (onvoldoende, voldoende, goed, excellent). De commissie heeft de beoordelingsschalen van de NVAO gevolgd. Deze zijn: de beoordeling onvoldoende wijst erop dat een standaard, of de opleiding, niet aan de gangbare basiskwaliteit voldoet en op meerdere vlakken ernstige tekortkomingen vertoont; de beoordeling voldoende houdt in dat de standaard, of de opleiding, voldoet aan de gangbare basiskwaliteit en over de volle breedte een acceptabel niveau vertoont; QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 7

8 de beoordeling goed houdt in dat de standaard, of de opleiding, systematisch en over de volle breedte uitstijgt boven de gangbare basiskwaliteit; de beoordeling excellent houdt in dat de standaard, of de opleiding, systematisch en over de volle breedte uit stijgt boven de gangbare basiskwaliteit en als een (inter)nationaal voorbeeld geldt. Uitgangspunt van de beoordeling is voldoende, waarbij de standaard, of de opleiding, voldoet aan de gestelde criteria. In de ogen van de commissie kan zij het oordeel voldoende toekennen, ook wanneer zij kritische opmerkingen heeft gemaakt. Het is dan wel noodzakelijk dat tegenover de kritische opmerkingen positieve observaties staan. Rapportages De projectleider heeft op basis van de bevindingen van de commissie, per instelling, een conceptrapport opgesteld. Het conceptrapport is voorgelegd aan de commissieleden die bij het bezoek aanwezig waren. Na vaststelling van het conceptrapport is deze aan de betrokken faculteit voorgelegd ter toetsing van feitelijke onjuistheden. Het commentaar van de opleidingen is met de voorzitter en, indien nodig, met de overige commissieleden besproken. Vervolgens is het rapport definitief vastgesteld. Bijzonderheden van het bezoek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Het bezoek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam vond plaats op 28 september 2012 in Rotterdam. Het programma van het bezoek is te vinden in Bijlage 2 van dit rapport. Van het spreekuur is geen gebruik gemaakt. De commissie die de bachelor- en masteropleiding Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam beoordeelde bestond uit: Prof. dr. J.L. Peschar (voorzitter), emeritus hoogleraar Onderwijssociologie; Prof. dr. T. Gautschi, hoogleraar Sociologie aan de Universiteit Mannheim; M.L.C. Haerden, student bacheloropleiding Sociologie en Honoursacademy aan de Radboud Universiteit Nijmegen; Prof. dr. M. J. de Jong, emeritus hoogleraar Sociologie aan de Roosevelt Academy; Dr. J.W. Winkels, directeur ITS en voormalig vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Radboud Universiteit Nijmegen. De commissie werd ondersteund door mw. drs. T. Buising. Het College van Bestuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) hebben ingestemd met de samenstelling van de commissie voor de beoordeling van de twee genoemde opleidingen. Voor de beoordeling van het gerealiseerde eindniveau van de opleiding heeft de commissie voorafgaand en tijdens de visitatie meerdere producten beoordeeld. Om het gerealiseerde eindniveau van opleidingen te bepalen hebben de coördinator en voorzitter van de visitatiecommissie 15 bachelorscripties en 15 masterscripties geselecteerd. De scripties werden aselect gekozen uit een lijst van afgestudeerden van de laatste twee voltooide studiejaren. Hierbij is rekening gehouden met een spreiding in cijfers en varianten (zie Bijlage 7). 8 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

9 Samenvattend oordeel van de commissie Dit rapport geeft de bevindingen en overwegingen weer van de commissie Sociologie over de bachelor- en masteropleiding Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Beide opleidingen worden zowel in een voltijdvariant als in een deeltijdvariant aangeboden. De programma s van de voltijd- en deeltijdvariant van beide opleidingen zijn hetzelfde, de uitspraken van de commissie hebben derhalve betrekking op beide varianten. De commissie baseert haar oordeel op informatie uit de kritische reflectie, aanvullende informatie naar aanleiding van vooraf geformuleerde vragen van de commissie, informatie uit de gesprekken tijdens het bezoek, de geselecteerde scripties, en de documenten die tijdens het bezoek ter inzage beschikbaar waren. De commissie heeft voor beide opleidingen zowel positieve aspecten opgemerkt als verbeterpunten gesignaleerd. Na deze tegen elkaar te hebben afgewogen, concludeert de commissie dat beide opleidingen voldoen aan de eisen voor basiskwaliteit die een voorwaarde zijn voor heraccreditatie. Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties De commissie beoordeelt Standaard 1 voor beide opleidingen als voldoende. De commissie heeft de opleidingen Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam afgezet tegen het landelijk Domeinspecifiek Referentiekader Sociologie. Zij concludeert dat het kader een adequaat beeld schetst van het sociologisch domein en de algemene kennis en vaardigheden waarover afgestudeerden dienen te beschikken. De commissie heeft er begrip voor dat het landelijk kader vrij breed is opgezet, binnen de sociologie bestaan immers verschillende interpretaties en accenten per instelling. Hoewel het landelijk kader weinig richting geeft, zorgt de brede opzet ervoor dat instellingen met verschillende perspectieven op en interpretaties van de sociologie, aansluiten op deze beschrijving van het sociologisch domein. De commissie kan zich vinden in het profiel van beide opleidingen, dat helder is geëxpliciteerd. Het is de commissie duidelijk geworden dat het Rotterdamse profiel door de jaren heen veranderd is. De van oudsher beleidsgerichte oriëntatie is gewijzigd in een maatschappijgerichte oriëntatie. In de doelstellingen van beide opleidingen is de aandacht voor maatschappelijke problemen dan ook zichtbaar. De bacheloropleiding onderscheidt zich door een brede benadering van de sociologie, waarbij de sociologische hoofdvragen een belangrijke rol spelen. De masteropleiding is door de keuze voor twee thema s (Grootstedelijke Vraagstukken en Beleid of Arbeid, Organisatie en Management) meer specifiek. Binnen deze thema s is ruimte voor verdieping en verbreding. De masteropleiding bereidt studenten niet specifiek voor op een functie als beleidsonderzoeker of -adviseur. Wel wil de opleiding studenten inzicht geven in toepassingsgerichte sociologie, waarmee zij hun weg kunnen vinden op de arbeidsmarkt. De eindkwalificaties van beide opleidingen sluiten volgens de commissie aan op deze oriëntatie, het domeinspecifiek referentiekader, de Dublin-descriptoren en het eigen profiel. Daarnaast geven de eindkwalificaties helder weer welke verschillen in verwachtingen er bestaan tussen studenten op bachelor- en masterniveau. Daarmee voldoen de opleidingen aan de eisen die vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan een afgestudeerde socioloog op wetenschappelijk niveau. Standaard 2: Onderwijsleeromgeving De commissie beoordeelt Standaard 2 voor beide opleidingen als voldoende. De commissie concludeert dat de programma s, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen de instromende studenten in staat stellen om de eindkwalificaties van beide programma s te realiseren. QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 9

10 De bacheloropleiding wordt gekenmerkt door de vier leerlijnen. Daarmee ontstaat een inhoudelijk en methodisch samenhangend programma. De commissie vindt dat de aansluiting van de practica (van de leerlijn academische en onderzoeksvaardigheden) op de meer theoretische vakken (van de leerlijnen sociologische theorieën en de vier sociologische hoofdvragen) verbeterd kan worden. Buiten de minor in het derde jaar kent de opleiding geen keuzeruimte. In de minor vindt verbreding plaats. De commissie waardeert de nadrukkelijke aandacht voor methodologie, waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden en -vaardigheden aan bod komen. Daarnaast leren de studenten deze methoden toepassen in de leeronderzoeken en het bachelorwerkstuk. De aandacht voor de beroepspraktijk is zeer beperkt. De opleiding biedt geen reguliere mogelijkheden tot het volgen van een stage. De commissie adviseert om hier meer aandacht aan te besteden. Er zijn via uitwisselingsprogramma s voldoende mogelijkheden om een deel van de opleiding in het buitenland te volgen. De commissie vindt het belangrijk dat de opleiding studenten ook actief stimuleert daar gebruik van te maken. De commissie vindt ook beide tracks van het masterprogramma voldoende samenhangend. Het programma bestaat uit inhoudelijke vakken en de masterscriptie. In het vak Wetenschap in praktijk wordt de relatie met de beroepspraktijk gelegd en is er aandacht voor methoden en technieken van evaluatieonderzoek. Overigens adviseert de commissie de opleiding een apart onderdeel methoden en technieken op te nemen in het programma, zodat studenten voldoende voorbereid worden op het masteronderzoek. De commissie vindt het daarbij belangrijk dat het inhoudelijke karakter van de masteropleiding niet verloren gaat. Ook geeft de commissie mee ter overweging het vak Wetenschap in praktijk eerder te programmeren. Daardoor krijgen studenten al vroeg in de opleiding een beeld van het werkveld waarvoor zij worden opgeleid. De commissie vindt dat het PGO-model als didactisch concept zichtbaar is vertaald in het bachelorprogramma, met voldoende aandacht voor kleinschalige werkgroepen. De masteropleiding maakt gebruik van een meer traditioneel didactisch concept. Ook bij de masteropleiding geldt dat werkgroepen kleinschalig van opzet zijn. De commissie vindt de contacturen van beide opleidingen voldoende. De programma s kennen voldoende instroom en zijn studeerbaar. De invoering van het nominaal is normaal -beleid levert een belangrijke bijdrage aan de studeerbaarheid en het rendement van de bacheloropleiding. Het rendement van (het eerste jaar van) de bacheloropleiding is in de afgelopen periode dan ook aanzienlijk verbeterd. De commissie is van mening dat de rendementen van de masteropleiding verbeterd kunnen worden. Tegelijkertijd vindt zij het ook belangrijk dat de masteropleiding toegankelijk blijft voor deeltijdstudenten. De commissie concludeert dat er sprake is van een enthousiast docententeam dat bestaat uit voldoende en competente docenten. De commissie vindt ook dat docenten en studenten actief betrokken zijn bij het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Standaard 3: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties De commissie beoordeelt Standaard 3 voor beide opleidingen als voldoende. De commissie is nagegaan of de opleidingen beschikken over een adequaat systeem van toetsing. Zij heeft gekeken naar het toetsbeleid, de procedures rondom toetsing, de toetsvormen en het functioneren van de examencommissie. De commissie constateert dat er sprake is van een adequaat systeem van toetsing; de opleidingen gebruiken gevarieerde toetsvormen die 10 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

11 aansluiten op de inhoud van de opleidingen en het niveau van de studenten. Studenten zijn tevreden over de toetsing. In de masteropleiding wordt elk vak met verschillende toetsvormen afgesloten. Bij de beoordeling van zowel de bachelorscriptie als de masterscriptie worden twee beoordelaars ingezet en wordt een beoordelingsformulier gebruikt. De commissie vindt dat de examencommissie actief bij de kwaliteit van toetsing betrokken is. De commissie is positief over de controle die de examencommissie uitoefent op masterscripties, en raadt aan dit ook voor bachelorscripties te doen. De commissie is minder positief over de compensatieregeling van de bacheloropleiding. Ondanks het feit dat de commissie zich ervan bewust is dat het in de praktijk niet of nauwelijks zal voorkomen, vindt zij het niet gewenst dat studenten een onvoldoende voor statistiek kunnen compenseren met een voldoende voor een inhoudelijk vak (of: omgekeerd). Om te kunnen beoordelen of studenten het gewenste eindniveau behalen, heeft de commissie van beide opleidingen scripties bestudeerd. Op basis van de bestudeerde scripties, de informatie die zij heeft ingezien tijdens de visitatie en de informatie die zij heeft ontvangen over de uitstroom van de masteropleiding stelt zij vast dat studenten van beide opleidingen de beoogde eindkwalificaties realiseren. Ten aanzien van de bachelorscripties verwacht de commissie dat invoering van een tweede beoordelaar en het beoordelingsformulier het niveau in de toekomst zal waarborgen. De commissie beoordeelt de standaarden uit het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling als volgt: Bacheloropleiding Sociologie voltijdvariant: Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 3: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Algemeen eindoordeel voldoende voldoende voldoende voldoende Bacheloropleiding Sociologie deeltijdvariant: Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 3: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Algemeen eindoordeel voldoende voldoende voldoende voldoende Masteropleiding Sociologie voltijdvariant: Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 3: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Algemeen eindoordeel voldoende voldoende voldoende voldoende QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 11

12 Masteropleiding Sociologie deeltijdvariant: De commissie beoordeelt de standaarden uit het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling als volgt: Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Standaard 3: Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Algemeen eindoordeel voldoende voldoende voldoende voldoende De voorzitter en de secretaris van de commissie verklaren hierbij dat alle leden van de commissie kennis hebben genomen van dit rapport en instemmen met de hierin vastgestelde oordelen. Zij verklaren ook dat de beoordeling in onafhankelijkheid heeft plaatsgevonden. Datum: 6 december 2012 Prof. dr. J.L. Peschar Drs. T. Buising 12 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

13 Behandeling van de standaarden uit het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting: De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau en oriëntatie (bachelor of master; hbo of wo) binnen het Nederlandse kwalificatieraamwerk. Ze sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. 1.1 Bevindingen In deze standaard wordt allereerst inzicht gegeven in de bevindingen van de commissie ten aanzien van het landelijk vastgestelde Domeinspecifiek Referentiekader Sociologie (1.1.1). Vervolgens wordt ingegaan op het profiel en de oriëntatie (1.1.2) en (het niveau van) de eindkwalificaties (1.1.3) van de opleidingen Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Domeinspecifiek referentiekader De instellingen die deelnemen aan de clustervisitatie Sociologie hebben gezamenlijk een Domeinspecifiek Referentiekader Sociologie (hierna: het kader) opgesteld (zie Bijlage 3). De commissie heeft vastgesteld dat het landelijk kader een breed maar adequaat beeld schetst van het domein. Daarnaast wordt in het landelijk kader uiteengezet over welke kennis en vaardigheden sociologen op bachelor- en masterniveau over het algemeen moeten beschikken. De commissie heeft begrip voor het feit dat het landelijk kader breed is opgezet, aangezien de Nederlandse instellingen die opleidingen Sociologie aanbieden het sociologische domein op verschillende wijze interpreteren en invullen. De brede invulling van het kader waarborgt dat de beschrijving van het sociologische domein en de vertaling daarvan in eindkwalificaties op elk van de instellingen van toepassing is. De keerzijde hiervan is dat het landelijk kader weinig richting geeft. Zo wordt er verwezen naar theorieën, methoden en technieken, maar wordt niet nader uitgewerkt wat hieronder wordt verstaan Profiel en oriëntatie Bacheloropleiding De kritische reflectie beschrijft de missie van de bacheloropleiding Sociologie als volgt: de Rotterdamse Sociologie-opleiding brengt studenten sociologisch inzicht bij in actuele vraagstukken van cohesie, ongelijkheid, modernisering en identiteit, en voorziet hen van de methodologische en theoretische kennis en vaardigheden om deze vraagstukken maatschappelijk en sociologisch te kunnen duiden en onderzoeken. De bacheloropleiding leidt algemeen gevormde (bachelor)sociologen op die een breed inzicht hebben in de sociologische theorie en methode en die in staat zijn deze toe te passen op sociologische en maatschappelijke vraagstukken. Zowel kwalitatieve als kwantitatieve onderzoeksmethoden komen aan bod. De kritische reflectie merkt op dat afgestudeerde studenten nog geen volwaardige, zelfstandige beleids- en organisatieonderzoekers zijn. Pas in de masteropleiding wordt de bachelorsocioloog een meer zelfstandige sociologisch QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 13

14 onderzoeker en vindt de thematische verdieping plaats die de bachelorsocioloog tot een volwaardige beleids- en organisatieonderzoeker op het terrein van specialisatie maakt. De opleiding heeft een wetenschappelijke oriëntatie. De kritische reflectie stelt dat met name de aandacht voor theoretische tradities, de hoofdvragen en de theoretische ontwikkeling van de sociologie kenmerkend is voor het wetenschappelijke karakter van de Rotterdamse bacheloropleiding. Daarnaast leveren de brede kennis van sociologische onderzoeksmethoden en het toepassen van de onderzoeksmethoden in een zelfstandig onderzoek daar een belangrijke bijdrage aan. Masteropleiding De kritische reflectie typeert de Rotterdamse masteropleiding Sociologie als een brede opleiding waarbinnen studenten maatschappelijke, beleidsmatige en organisatorische problemen op overwegend macro- en mesoniveau bestuderen. De masteropleiding wordt gekenmerkt door een sterke maatschappelijke oriëntatie en brengt studenten sociologische kennis, inzicht en vaardigheden bij die hen in staat stellen als socioloog te opereren op verschillende deelgebieden. De opleiding leidt sociologen op die een breed inzicht hebben in de sociologische theorie en methode en die in staat zijn deze toe te passen op sociologische, maatschappelijke en beleidsmatige vraagstukken. De opleiding biedt daarbij de varianten Grootstedelijke Vraagstukken en Beleid (GVB) en Arbeid, Organisatie en Management (AOM) aan. Afgestudeerden worden in staat geacht zelfstandig wetenschappelijk en meer toepassingsgericht sociologisch onderzoek op te zetten en uit te voeren en om beleids- en organisatievraagstukken te kunnen formuleren, sociologisch te vertalen en beleids- en organisatieadviezen te geven. De kritische reflectie merkt daarbij op dat de opleiding geen beleids- of organisatiekundigen opleidt, maar algemeen georiënteerde sociologen die in staat zijn vragen over grootstedelijke problemen en vraagstukken over arbeid, organisatie en management in een sociologisch kader te plaatsen, te onderzoeken en te reflecteren op de praktische omgang met deze vraagstukken. In de opleiding worden studenten vertrouwd gemaakt met de theorie en methodologie van meer toepassingsgerichte sociologie, ter voorbereiding op het werken als (beleids)onderzoeker of (beleids)adviseur. Het is de commissie opgevallen dat het van oudsher beleidsgerichte profiel van de Rotterdamse Sociologie-opleidingen aan het veranderen is. De opleidingen profileren zich meer nadrukkelijk als een wetenschappelijke opleiding waarbij maatschappelijke vraagstukken centraal staan. De commissie heeft hierover gesproken met management en docenten. Het is de commissie duidelijk geworden dat de beleidscomponent nog steeds aanwezig is in het programma, maar meer geïntegreerd aan bod komt. Daarnaast is het de bedoeling om de beleidscomponent in te brengen middels het onderzoek van docenten. De nadruk ligt volgens het management nu echt meer op (sociologie voor) maatschappelijke vraagstukken. De masteropleiding wordt volgens het management verder nog steeds gekenmerkt door de Rotterdamse aanpak van sociologie: met opgestroopte mouwen. De commissie vindt dat beide opleidingen een helder profiel hebben. Daarin komt met name de wetenschappelijke oriëntatie van de opleidingen naar voren. Het profiel van de masteropleiding is zeer duidelijk door de twee varianten (of thema s) die onderscheiden worden. 14 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

15 1.1.3 Eindkwalificaties en niveau De eindkwalificaties van de bachelor- en masteropleiding Sociologie zijn opgenomen in Bijlage 4. De commissie is nagegaan of de eindkwalificaties aansluiten op het profiel en de oriëntatie geschetst door de opleidingen, op het domeinspecifiek referentiekader en de Dublin-descriptoren. Zij stelt vast dat de eindkwalificaties van de bachelor- en masteropleiding adequaat zijn geformuleerd en voldoen aan de eisen die aan een afgestudeerde socioloog op wetenschappelijk niveau gesteld mogen worden. Daarbij is duidelijk het onderscheid vast te stellen tussen de eindkwalificaties op bachelorniveau en de eindkwalificaties op masterniveau. 1.2 Overwegingen De commissie heeft de opleidingen Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam afgezet tegen het landelijk Domeinspecifiek Referentiekader Sociologie. Zij concludeert dat het landelijk kader een adequaat beeld schetst van het sociologisch domein en de algemene kennis en vaardigheden waarover afgestudeerden dienen te beschikken. De commissie heeft er begrip voor dat het landelijk kader vrij breed is opgezet; binnen de sociologie bestaan immers verschillende interpretaties en accenten per instelling. Hoewel het landelijk kader weinig richting geeft, zorgt de brede opzet ervoor dat instellingen met verschillende perspectieven op en interpretaties van de sociologie, aansluiten op deze beschrijving van het sociologisch domein. De commissie kan zich vinden in het profiel van beide opleidingen, dat helder is geëxpliciteerd. Het is de commissie duidelijk geworden dat het Rotterdamse profiel door de jaren heen veranderd is. De van oudsher beleidsgerichte oriëntatie is gewijzigd in een maatschappijgerichte oriëntatie. In de doelstellingen van beide opleidingen is de aandacht voor maatschappelijke problemen dan ook zichtbaar. De bacheloropleiding onderscheidt zich door een brede benadering van de sociologie, waarbij de sociologische hoofdvragen een belangrijke rol spelen. De masteropleiding is door de keuze voor twee thema s (Grootstedelijke Vraagstukken en Beleid of Arbeid, Organisatie en Management) meer specifiek. Binnen deze thema s is ruimte voor verdieping en verbreding. De masteropleiding bereidt studenten niet specifiek voor op een functie als beleidsonderzoeker of -adviseur. Wel wil de opleiding studenten inzicht geven in toepassingsgerichte sociologie, waarmee zij hun weg kunnen vinden op de arbeidsmarkt. De eindkwalificaties van beide opleidingen sluiten volgens de commissie aan op deze oriëntatie, het domeinspecifiek referentiekader, de Dublin-descriptoren en het eigen profiel. Daarnaast geven de eindkwalificaties helder weer welke verschillen in verwachtingen er bestaan tussen studenten op bachelor- en masterniveau. Daarmee voldoen de opleidingen aan de eisen die vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan een afgestudeerde Socioloog op wetenschappelijk niveau. 1.3 Conclusie Bacheloropleiding Sociologie voltijdvariant: de commissie beoordeelt Standaard 1 als voldoende. Bacheloropleiding Sociologie deeltijdvariant: de commissie beoordeelt Standaard 1 als voldoende. Masteropleiding Sociologie voltijdvariant: de commissie beoordeelt Standaard 1 als voldoende. Masteropleiding Sociologie deeltijdvariant: de commissie beoordeelt Standaard 1 als voldoende. QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 15

16 Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting: De inhoud en vormgeving van het programma stelt de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. 2.1 Bevindingen In deze standaard wordt allereerst inzicht gegeven in de opbouw van en samenhang binnen de curricula (2.1.1). Vervolgens wordt ingegaan op de mate waarin de eindkwalificaties en de oriëntatie van de opleidingen zijn vertaald binnen de curricula (2.1.2), de wetenschappelijke vorming (2.1.3), de aandacht voor de beroepspraktijk (2.1.4) en op het didactische concept, voorzieningen en ondersteuning (2.1.5). Tot slot staan de volgende onderwerpen centraal: instroom, studielast en rendementen (2.1.6), onderwijsgevend personeel (2.1.7) en opleidingsspecifieke interne kwaliteitszorg, waarbij tevens wordt beschreven welke verbetermaatregelen zijn doorgevoerd naar aanleiding van de vorige visitatie (2.1.8) Curricula De commissie heeft het curriculum van de bachelor- en masteropleiding bestudeerd waarbij zij is nagegaan of er sprake is van samenhang en een logische opbouw. Zij concludeert dat beide programma s een logische opbouw hebben en dat de samenhang van beide programma s voldoende geëxpliciteerd is. Bacheloropleiding In 2010 is de opbouw van het bachelorprogramma herzien en zijn vier leerlijnen ingevoerd: sociologische theorie; methoden en technieken (zie paragraaf 2.1.3); academische en onderzoeksvaardigheden (zie paragraaf 2.1.3); de vier sociologische hoofdvragen. De leerlijn Sociologische theorie omvat drie vakken: de eerstejaars vakken Inleiding in de Sociologie en Geschiedenis van de Sociologie en het tweedejaars vak Theoretische Sociologie. In deze vakken maken studenten kennis met de centrale sociologische tradities, sociologische sleutelbegrippen en de geschiedenis en theoretische ontwikkeling van de sociologie. De kritische reflectie stelt dat sociologische theorie ook uitgebreid aan de orde komt in de leerlijn rondom de vier sociologische hoofdvragen. In deze leerlijn zijn de vakken geordend naar de vier belangrijke sociologische hoofdvragen: modernisering (hoe rationeel handelen mensen en instituties?), cohesie (wat verbindt en scheidt mensen?), ongelijkheid (wie krijgt wat?) en identiteit (wie zijn wij?). Studenten worden bekend gemaakt met actuele maatschappelijke vraagstukken en met de relevantie van sociologische kennis voor het onderzoeken van en omgaan met deze vraagstukken. Ze volgen daarbij vakken als Modernisering 1: Culturele verandering, Cohesie 1: Leven in de grote stad, Identiteit 1: Gender, familie en de verzorgingsstaat, Modernisering 2: Economische Sociologie, Ongelijkheid 2: Internationale Migratie en Modernisering 3: Beleids- en Organisatiesociologie. De kritische reflectie stelt dat met name in deze laatste leerlijn het specifieke profiel van de Rotterdamse sociologie zichtbaar wordt: een brede, theoretische en empirische, sociologische oriëntatie op actuele vraagstukken van cohesie, ongelijkheid, modernisering en identiteit, waarbij naast een sociologisch theoretische oriëntatie ook ruimte 16 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

17 is voor een meer praktische oriëntatie op maatschappelijke, beleids- of organisatorische vraagstukken. In het derde jaar volgen studenten een minor. De minor biedt studenten de mogelijkheid hun kennis te verbreden en vakken buiten de eigen faculteit te volgen. Tijdens de visitatie heeft de commissie met het management gesproken over de aandacht voor en de opbouw van sociologische theorieën in het programma. Daarbij is bevestigd dat sociologische theorieën niet alleen in de leerlijn sociologische theorieën aan de orde komen maar ook in de leerlijn rond de vier hoofdvragen van de sociologie. Ook is opgemerkt dat het programma de afgelopen jaren is herzien en dat daarbij vooral gekeken is naar de samenhang binnen de verschillende jaren. Recent is er meer aandacht gekomen voor de samenhang in het gehele programma, over de verschillende jaren heen. De opleiding wil zowel theoretische pluriformiteit aanbieden als de vier hoofdvragen van de sociologie centraal stellen. Bij het ene vak lukt dat volgens het management beter dan bij het andere vak. Het verenigen van deze twee doelstellingen blijft een belangrijke uitdaging voor de opleiding. De commissie is van mening dat het programma een logische opbouw heeft. De leerlijnen dragen hier aan bij. Het programma kent buiten de minor in het derde jaar weinig keuzemogelijkheden, waarbij studenten zich kunnen verdiepen in sociologische thema s. Masteropleiding De masteropleiding bestaat uit vier blokken van tien weken. Zoals eerder opgemerkt kent de opleiding twee varianten: Arbeid, Organisatie en Management (AOM): in deze variant worden vraagstukken rond arbeid en organisatie benaderd vanuit verschillende sociologische perspectieven (te weten arbeids- en organisatiesociologie, beleidssociologie en familiesociologie). De variant wordt gekenmerkt door theoretisch pluralisme: door het aanbieden van een breed spectrum aan theoretische inzichten, worden studenten in staat gesteld problemen vanuit verschillende perspectieven te benaderen en op basis daarvan tot een afgewogen oordeel te komen over mogelijke oplossingen. In de vakken worden verschillende analyseniveaus behandeld: het microniveau (het individu en de groep), het mesoniveau (het organisatieniveau) en het macroniveau (instituties en omgeving). Grootstedelijke Vraagstukken en Beleid (GVB): deze variant is gericht op de sociologische bestudering van stedelijke ontwikkelingen en van het in steden gevoerde overheidsbeleid. De opleiding beschouwt stedelijke ontwikkelingen en stedelijk beleid niet als op zichzelf staande eenheden, maar deze worden geplaatst binnen een context van algemeen-maatschappelijke (economische, demografische, geografische, culturele en politieke) ontwikkelingen. De opleiding bekijkt steden vanuit vier perspectieven: economisch, demografisch en geografisch, sociaal en politiek. Deze perspectieven zijn elk vertaald in een vak. Het culturele perspectief komt, volgens de kritische reflectie, in meerdere vakken aan bod. In de eerste twee blokken volgen studenten (in beide varianten) vier vakken. Studenten van de variant AOM volgen onder andere de vakken Organiseren en Publiek dienstverlenen verklaard. Het eerste vak gaat in op de processen die zich in organisaties voordoen. Het tweede vak besteedt aandacht aan het functioneren van publieke dienstverlenende organisaties. Daarbij wordt ingegaan op de veranderende organisatorische context van deze organisaties, organisatieprincipes, bureaucratie en de professional. Studenten van de variant GVB volgen vakken als Steden in een tijdperk van mondialisering en Verdeelde stad. Bij dit laatste vak worden onder andere de verschillende gezichten van stedelijke ongelijkheid zichtbaar gemaakt. In het QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 17

18 derde blok volgen alle studenten het gezamenlijke vak Wetenschap in praktijk en vindt de voorbereiding op de masterthesis plaats. In het vierde blok wordt de masterthesis uitgevoerd. De commissie vindt dat beide varianten van de masteropleiding een logische opbouw kennen. De varianten bieden specialisatie en verdieping en verbreding binnen het betreffende thema. De commissie constateert dat het sociologische karakter van beide varianten en thema s voldoende wordt bewaakt Eindkwalificaties De commissie is nagegaan in hoeverre de door de opleidingen geformuleerde eindkwalificaties terug zijn te vinden in de curricula, en in welke mate aandacht is voor internationalisering. Zij heeft de tabellen bestudeerd die zijn opgenomen in de kritische reflectie, waarin is aangegeven welke onderdelen van de opleidingen gekoppeld zijn aan welke eindkwalificaties en Dublin-descriptoren. Daarnaast heeft zij tijdens de visitatie inzicht gehad in de beschrijving, het studiemateriaal en de toetsen van verschillende vakken. Zij stelt vast dat de inhoud en het niveau van de bachelor- en mastervakken adequaat zijn en waarborgen dat de geformuleerde eindkwalificaties aan bod komen in de programma s. Internationalisering De commissie is ook nagegaan in hoeverre in beide programma s aandacht is voor internationalisering. De faculteit kent een internationaal uitwisselingsprogramma voor derdejaars bachelorstudenten. Studenten kunnen daarbij onderwijs volgen aan universiteiten in Europa, Amerika, Azië, Afrika en Australië. De minorruimte in het derde jaar kan benut worden voor een verblijf in het buitenland. Studenten hebben opgemerkt dat een verblijf in West-Europa over het algemeen wat makkelijker te regelen is dan een verblijf in Zuid- Europa. In studiejaar hebben 10 studenten van de bacheloropleiding Sociologie daar gebruik van gemaakt. In studiejaar waren dat vijf studenten. De kritische reflectie beschrijft het doel van de opleiding om het aantal uitgaande studenten te vergroten. De opleiding wil dit bereiken door intensivering van de voorlichting en meer gerichte contracten met buitenlandse universiteiten. Daarnaast wordt een programma aangeboden voor inkomende studenten. Dit Engelstalige programma wordt samen met andere opleidingen van de faculteit verzorgd en omvat de twee semesters in het derde jaar. Internationale studenten volgen daarbij ook (Engelstalige) vakken die door de Nederlandse studenten worden gevolgd. In studiejaar en hebben hier respectievelijk 33 en 69 internationale studenten gebruik van gemaakt. De Rotterdamse afdeling Sociologie coördineert het Intensive Programme. Dit is een intensieve internationale cursus gefinancierd door het Europese Erasmusprogramma. Aan deze cursus kunnen maximaal 60 studenten per jaar meedoen (van veertien universiteiten in Europa), waarvan vijf uit Rotterdam. De studiepunten (6 EC) worden apart op het diploma vermeld. Ten aanzien van de masteropleiding wordt in de kritische reflectie opgemerkt dat overwogen wordt een deel van de vakken in het Engels aan te bieden en deze vakken te bundelen in een nieuwe internationale masteropleiding Sociologie. Het management heeft dit tijdens de visitatie bevestigd. Daarbij is ook aangegeven dat er op facultair niveau gestreefd wordt naar 15% van de studenten die op uitwisseling gaan. Dit wordt door de opleidingen echter niet gehaald. Het management verklaart dit door de hoge kosten voor studenten die aan een verblijf in het buitenland verbonden zijn. 18 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

19 Uit de gesprekken met de bachelorstudenten blijkt dat studenten op de hoogte zijn van de uitwisselingsmogelijkheden. De commissie constateert dat het (bachelor)programma weinig ruimte biedt om in het buitenland te studeren. Daarnaast wordt studeren in het buitenland volgens de commissie niet voldoende gestimuleerd. De commissie raadt aan studenten meer te stimuleren om daadwerkelijk de stap te nemen en ervaring in het buitenland op te doen. Deze ervaring kan een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van studenten Wetenschappelijke vorming De commissie is nagegaan in welke mate er binnen de opleiding sprake is van aandacht voor wetenschappelijke vorming. De wetenschappelijke vorming in de bacheloropleiding komt onder andere tot uiting in de leerlijn methoden en technieken en de leerlijn academische vaardigheden. In het eerste jaar volgen studenten in het kader van de leerlijn methoden en technieken de vakken Methodologie en Statistiek 1. In het eerste vak leren studenten de belangrijkste methoden van sociaalwetenschappelijk onderzoek en leren zij een sociaalwetenschappelijk onderzoek op te zetten. In het tweede vak krijgen studenten een introductie in de statistiek en leren zij kwantitatief sociaal onderzoek uit te voeren. In het tweede jaar vindt verdieping plaats in de vakken Statistiek 2 en Kwalitatieve methoden. In deze twee vakken worden de studenten voorbereid op de twee leeronderzoeken van het tweede jaar (kwantitatief en kwalitatief leeronderzoek). In de leeronderzoeken doorlopen studenten de gehele empirische cyclus. Studenten leren sociologische theorie gebruiken, relevante en onderzoekbare vragen te stellen, onderzoek op te zetten en uit te voeren en daarover te rapporteren. In het derde jaar wordt het vak Wetenschapsfilosofie gegeven. Dit vak is, volgens de kritische reflectie, gericht op vragen naar de aard, betekenis en toepasbaarheid van sociologische kennis. De opleiding wordt in het derde jaar afgerond met het bachelorwerkstuk. Ook in het bachelorwerkstuk doorlopen studenten de volledige empirische cyclus. De leerlijn Academische en onderzoeksvaardigheden bestaat uit elf practica waarin onderzoeksvaardigheden, professionele vaardigheden en schrijfvaardigheden aan de orde komen. Studenten volgen onder andere de practica Interviewen, Schrijven 1, 2 en 3, Web based research en Onderzoek in de praktijk. De kritische reflectie stelt dat deze practica een cumulatieve opbouw hebben en inhoudelijk zoveel mogelijk aansluiten bij het vak waarbij ze worden gegeven. Parallel aan het vak Methodologie volgen studenten bijvoorbeeld het practicum Onderzoek in de praktijk. In dat practicum worden middels opdrachten de verschillende onderdelen van de empirische cyclus geoefend. De kritische reflectie merkt ook op dat het practicum onderwijs en met name de afstemming met de inhoudelijke vakken verbeterd kan worden. Daartoe heeft de opleiding een nieuwe coördinator voor de practica aangesteld. De studenten hebben tijdens de visitatie bevestigd dat de aansluiting tussen de practica en de vakken verbeterd kan worden. Docenten hebben opgemerkt dat de afstemming tussen de practica en vakken op dit moment verbeterd wordt. Zo wordt bijvoorbeeld een nieuw practicum ingevoerd, gericht op academisch lezen. Dat practicum wordt gekoppeld aan het vak Geschiedenis van de sociologie, waarbij studenten veel literatuur moeten bestuderen. In het practicum Academisch lezen zullen studenten teksten van het vak Geschiedenis van de sociologie gaan lezen. De commissie heeft met studenten gesproken over de twee leeronderzoeken in de bacheloropleiding. Studenten kiezen met hun groepje zelf een onderwerp voor het leeronderzoek. Aan het einde van het leeronderzoek presenteren studenten de resultaten aan de andere groepjes. Studenten zijn tevreden over de begeleiding tijdens deze onderzoeken en de feedback die ze van docenten ontvangen. De leeronderzoeken bieden volgens hen voldoende voorbereiding op het schrijven van de bachelorscriptie. QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam 19

20 In de masteropleiding volgen studenten ter voorbereiding op de masterthesis een scriptie seminar. Daarin werken studenten in kleine groepjes, onder begeleiding van een docent, aan een probleemstelling en een onderzoeksopzet. De aard van de probleemstelling bepaalt welk type onderzoek (kwalitatief of kwantitatief) vereist is, welk type data verzameld moet worden en welke methoden worden toegepast. Studenten verzamelen veelal zelf de data voor het onderzoek. De commissie heeft waardering voor de nadrukkelijke aandacht voor methodologie in het bachelorprogramma. Daarbij komen zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden aan de orde. De commissie vindt het positief dat studenten ook met beide onderzoeksmethoden oefenen in de leeronderzoeken. De commissie deelt de opvatting van studenten dat de afstemming tussen de practica en de inhoudelijke vakken verbeterd kan worden. Ten aanzien van de masteropleiding is het de commissie opgevallen dat er geen apart studieonderdeel voor methoden en technieken in het programma is. Het programma wordt ingevuld met inhoudelijke vakken. Om studenten adequaat voor te bereiden op de masterscriptie, raadt de commissie aan in de opleiding wat meer aandacht te besteden aan methoden en technieken, zonder daarbij het inhoudelijke karakter van de opleiding te verliezen. Studenten en alumni van beide opleidingen hebben in het gesprek met de commissie aangegeven dat docenten hun eigen onderzoek regelmatig toelichten en toepassen in de colleges. Ook bestuderen studenten artikelen van hun eigen docenten. Verder zijn de alumni tevreden over de actualiteit van het programma: docenten sluiten in het colleges aan bij actuele ontwikkelingen in de samenleving Aandacht voor de beroepspraktijk In de bacheloropleiding wordt geen expliciete aandacht aan de relatie met de beroepspraktijk besteed. Het programma kent geen stage of een vak waarin oriëntatie op de arbeidsmarkt centraal staat. De masteropleiding wil studenten met het vak Wetenschap in praktijk voorbereiden op de toekomstige beroepspraktijk. Dit vak gaat in op praktijkgericht onderzoek, diverse soorten evaluatieonderzoek en de wijze waarop wetenschappelijke informatie en onderzoek door de overheid en andere organisaties wordt gebruikt. Tijdens de visitatie heeft de commissie met studenten gesproken over de voorbereiding op de arbeidsmarkt. Studenten vinden dat er binnen de opleidingen weinig aandacht is voor dit onderwerp. De commissie heeft met het management gesproken over het ontbreken van stagemogelijkheden in beide programma s. Een stage is op dit moment wel mogelijk, al krijgen studenten er geen studiepunten voor. In de toekomst is het wellicht mogelijk om in plaats van de minor stage te lopen. Het management heeft opgemerkt dat studenten tijdens de leeronderzoeken en andere opdrachten wel naar buiten gaan, bijvoorbeeld voor het houden van interviews bij bedrijven. De masteropleiding kent geen stage omdat dit ten koste zou gaan van de inhoudelijke vakken. Het komt volgens het management wel voor dat studenten hun masteronderzoek uitvoeren voor een externe organisatie. Daarnaast volgen studenten in de masteropleiding het vak Wetenschap in praktijk. Daarbij krijgen studenten onder andere via gastdocenten een beeld van de beleidswereld en wat er gedaan wordt met onderzoek. De commissie vindt de aandacht voor de beroepspraktijk in het bachelorprogramma te beperkt. De commissie raadt aan hier meer aandacht aan te besteden en studenten een duidelijk beeld te geven van het werkveld waarvoor ze worden opgeleid. De commissie ziet daarbij veel voordelen in een goed georganiseerde en begeleide (bachelor)stage. Het vak 20 QANU /Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam