OPERATIE CHARLIE INFOBRIEF

Transcriptie

1 OPERATIE CHARLIE INFOBRIEF 1

2 Beste leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw klas de voorstelling Operatie Charlie (12+) van BRONKS. Met deze infobrief willen wij u graag op weg helpen om van het theaterbezoek een geslaagde en zinvolle uitstap te maken. In Operatie Charlie willen de acteurs een verloren generatie de hand reiken. Hoe omgaan met een samenleving die in een speedtempo verandert? De vier personages in Operatie Charlie willen en zullen iets betekenen in deze snel omslaande wereld. Gezocht: m/v met ideaal, rijbewijs niet vereist, talent niet belangrijk. Voor een fulltime opdracht. Succes en eeuwige roem niet verzekerd! In een tijd waar niemand het iets kan schelen, waarin iedereen een stoornis lijkt te hebben, waarin gewoon saai is en dus ongeluk betekent nemen vier wereldverbeteraars u mee naar de grauwe, diepe krochten van het ondergrondse. Op zoek naar idealen zijn ze tot elkaar veroordeeld. Voor een geheime missie. Operatie: Charlie! Het antwoord van een verloren generatie! Operatie: Charlie! Waar onhandigheid een troef is en het doel de middelen heiligt. Omdat ze het beu zijn. Omdat ze iets moeten zijn. Omdat ze het waard zijn. De wereld zal nooit meer hetzelfde... wezen! Operatie Charlie werd geschreven en gemaakt door de vier acteurs op scène. Ze haalden hun inspiratie uit de wereld die hen omringt en uit films en documentaires die iets vertellen over jongeren die vanuit hun eigen achtergrond een gezamenlijk project voor ogen hebben. De voorstelling speelt voor leerlingen uit eerste graad van het secundair onderwijs en ouder. Gezien de inhoud en de vorm van de voorstelling raden wij u sterk aan op voorhand in de klas reeds even bij de thematiek en de theatrale codes stil te staan. In deze infobrief en bijlagen vindt u informatie en suggesties die u kunnen helpen om de voorstelling te kaderen tijdens de lessen voorafgaand aan het theaterbezoek. Wij wensen u een prettig theaterbezoek! Met vriendelijke groeten, Marij De Nys, BRONKS. 2

3 1. Een minimale voorbereiding Theaterbezoek begint niet pas als de lichten doven in de zaal. Zeker niet in schoolverband. Een goede voorbereiding in de klas maakt de leerlingen nieuwsgierig en helpt hen om met een open geest en een open blik de voorstelling bij te wonen. Bij die voorbereiding is het belangrijk de leerlingen ook voor te bereiden op hun rol als publiek. Voor het bijwonen van een theatervoorstelling gelden andere gedragscodes dan voor bijvoorbeeld cinema bezoek. Voor leerlingen zijn die codes niet altijd even duidelijk. Door volgende puntjes even samen met hen door te nemen kan er veel storend gedrag worden vermeden. - In een theaterzaal mag niet gegeten of gedronken worden. Het kan erg storend zijn voor de acteurs, en uiteraard ook voor de anderen in de zaal. - Gsm s moeten worden uitgezet. Wanneer ze ingeschakeld zijn kunnen ze storingen veroorzaken in de geluidsapparatuur, en bovendien blijken veel leerlingen nog steeds berichtjes te versturen tijdens voorstellingen. - Leerkrachten kunnen best tussen de leerlingen in gaan zitten. Zo kunnen ze beter ingrijpen wanneer dat nodig zou zijn. - Tijdens een theatervoorstelling kunnen de leerlingen niet naar het toilet, dat dient voor- of achteraf te gebeuren, ook bij lange voorstellingen zonder pauze. - De leerlingen kunnen meestal hun jassen en rugzakken achterlaten in de vestiaire (of zoals in het Bronks-gebouw: in de gratis lockers). Overhaal hen om daar gebruik van te maken, zo kunnen ze ook hun gsm-toestellen veilig achterlaten. Het is belangrijk dat de leerlingen voor het theaterbezoek nieuwsgierig gemaakt worden naar de voorstelling. Wanneer ze weinig of geen theaterervaring hebben is het zinvol hen te wijzen op de tekentaal in een voorstelling. Dit kan gemakkelijk door de vergelijking te maken met film of televisie waar men over veel meer technische mogelijkheden beschikt om een plaats, een tijd of een sfeer op te roepen. In het hedendaagse theater gaat men veel meer werken met de suggestie dan met een precieze benadering van de werkelijkheid. Daardoor zijn vele elementen in het decor of de kostuums symbolen voor inhoudelijke thema s. U kan aan uw leerlingen de opdracht meegeven om tijdens de voorstelling een aantal van die symbolen te zoeken en ze te verklaren. Ze kunnen bijvoorbeeld letten op de kostuums: Welke kleuren/materialen werden er gebruikt? Wat vertellen die aan het publiek? Wat zien ze in het decor? Worden er verschillende locaties/sferen opgeroepen? Hoe doen ze dat? Dit kan u achteraf in de klas bespreken. Het grootste verschil met televisie en film is uiteraard het live -aspect van een theatervoorstelling. Iedere voorstelling is anders, mede door de aanwezigheid van een ander publiek. 3

4 U kan uw leerlingen laten nadenken over de invloed van een publiek op een voorstelling. Reageren jongeren anders dan volwassenen? En kan je dat verklaren? Leerlingen moeten hun eigen smaak leren ontwikkelen bij het kijken naar theater. Ze hebben het recht om een voorstelling goed of slecht te vinden. Het is wel belangrijk om hen erop te wijzen hun uitgesproken mening te bewaren tot na de voorstelling, dit om de goede orde in de zaal te bewaren. Kom na het theaterbezoek in de klas nog eens terug op bovenstaande theatrale codes. Hoe interpreteerden de leerlingen de vorm (decor, kostuums, spel, taal ) die door de makers werd gekozen en gebruikt. Werd er consequent mee omgegaan? Vormden ze een meerwaarde voor de inhoud? 4

5 2. De makers Tekst, regie en spel: Natascha Pire is danseres en choreografe. De laatste jaren is ze binnen dans steeds meer op zoek naar het theatrale. Een beweging ziet zij daarbij niet meer als een doel op zich, maar als een middel om een rol neer te zetten. Als theatermaker heeft Natascha Pire vooral jongerenproducties gemaakt bij onder andere fabuleus, Kopergietery, HETPALEIS, Laika en Eastman. Randi De Vlieghe studeerde af aan de Vlaamse Dansacademie in Brugge. Sindsdien is hij actief als danser, choreograaf en theatermaker. Hij is vooral bezig met jeugdtheater en hij werkte al meerdere keren samen met BRONKS (onder andere in: Ola Pola Potloodgat, Toope en Toetonne en WaWilWieDoen) maar ook met Kopergietery en Studio Orka. In 2008 kreeg hij de Vlaamse Cultuurprijs voor zijn veelzijdige bijdrage aan het jeugdtheater. In 2011 richtte Randi De Vlieghe zijn eigen gezelschap Moldavië op waarmee hij onder andere samen met fabuleus het stuk Blauwe Storm maakte. Joris Hessels stond al vaak op de planken bij BRONKS: in De Gebroeders Leeuwenhart, Stoksielalleen, Scoliozee d Artrozee en Wawilwiedoen. Voor het stuk Stoksielalleen ontving hij in 2004 de 1000 Wattprijs, een onderscheiding voor de beste jeugdvoorstelling. Hij werkte ook reeds samen met andere huizen zoals HETPALEIS, Kopergietery en Theater Antigone. Dominique Van Malder stond eveneens al eerder op de planken bij BRONKS; in De Gebroeders Leeuwenhart en Wawilwiedoen. Hij is ook actief bij andere huizen zoals Studio Orka en Theater Antigone. 5

6 Coach Herwig Ilegems is acteur voor theater en televisie. Wereldberoemd in Vlaanderen door zijn rol als buurman Herman in het programma Van Vlees en Bloed in Acteur en theatermaker Joris Hessels over Herwig Ilegems en zijn rol als coach: Gène op scène, dat zoekt Herwig heel erg op in wat hij doet. Ik denk dat hij ons verder kan brengen dan wanneer we zonder coach zouden werken. Wat ook belangrijk is: hij is zelf acteur. Hij weet wat het is om een personage te vinden en wat het is om op scène te staan. Muziek De ploeg vroeg Thomas Devos, muzikant bij onder andere Tommigun en Man on Munro, een soundtrack te maken voor Operatie Charlie. Decor Jan De Brabander is scenograaf. Hij studeerde beeldende kunst aan Sint-Lucas en belandde nadien in het theater. Hij ontwierp verschillende decors voor BRONKS, onder andere voor Niet kunnen is een kunst, Smolders en Sobrie en WaWilWieDoen,Sasja en Natasja en Kipkappen. Hij werkt daarnaast ook voor andere theatergezelschappen. Kostuums Inge Büscher is kostuumontwerper. Ze maakte al kostuums voor verschillende theaterhuizen zoals o.a. Het Toneelhuis, het Paleis en ook BRONKS, bijvoorbeeld in Wawilwiedoen en De Gebroeders Leeuwenhart. 6

7 3. Het artistieke proces De makers werkten als collectief d.w.z. zonder regisseur en zonder de gekende hiërarchie waarbij een regisseur de artistieke eindverantwoordelijkheid heeft. In dergelijke opstelling heeft iedereen een gelijkwaardige inbreng en verantwoordelijkheid in het artistieke proces, acteurs en coach. Ze nemen samen alle beslissingen rond vorm en inhoud. Concreet houdt dat in dat zij lang rond de tafel zitten om aan de tekst te werken, analyses te maken, maar ook dat zij veel discussiëren en dat niemand zich kan verstoppen achter een keuze waar hij niet achter staat. Deze artistieke verantwoordelijkheid hen als acteur extra kwetsbaar maakt. De transparante vorm zorgt ervoor dat zij als speler ook zelf steeds bouwen aan de suggesties of symbolen die ze nodig hebben om de wereld van het stuk op te roepen. Als speler spelen zij hier letterlijk met alle theatrale codes: alle kostuumwissels gebeuren door de acteurs en onder het oog van de toeschouwers, vaak ook doorheen tekst die wordt gezegd. Dat is een bewuste keuze die bijdraagt tot de waarachtige behandeling van de inhoud. Let daarbij zeker op de keuze om tijdens het spel gebruik te maken van een videocamera, waarbij ze alles wat gespeeld wordt voor het publiek ook vastleggen. Dit is een duidelijke verwijzing naar het gebruik van alle sociale media vandaag, maar zeker ook een uitnodiging voor het publiek om niet alleen naar de spelers, maar ook naar zichzelf te kijken. De voorstelling is een collage van teksten en beelden die door de spelers zelf werden geschreven en gemaakt. Hun inspiratie hiervoor haalden ze uit de wereld die hen omringt maar ook uit films, documentaires of reële gebeurtenissen die werden openbaar gemaakt via de sociale media. Soms wordt er letterlijk verwezen naar filmscènes of nieuwsfeiten uit het heden en het (recente) verleden. Een goed voorbeeld hiervan is de tekst van Joris Hessels aan het begin van de voorstelling die letterlijk werd overgenomen uit de film Pulp Fiction. Geef hierbij aan uw leerlingen mee dat deze verwijzingen in de voorstelling een andere functie krijgen, doordat ze uit hun oorspronkelijke context werden gehaald. Ze worden m.a.w. symbolen, ze vertellen iets over de personages of over de inhoud in het algemeen. De insteek van dansers/choreografen Randi en Natasha is erg voelbaar in de voorstelling. Beelden, beweging en dans zijn een volwaardig onderdeel van het scenario. Ze worden met andere woorden tekst. Vaak vertelt een beeld of een bewegingsdialoog meer dan woorden. Laat de leerlingen achteraf nadenken over de functie van de verschillende dansante scènes. Als ze de boodschap in woorden zouden moeten omzetten, wat zou die dan zijn? 4. Op het eerste zicht 7

8 Hang vooraan in de klas één of meerdere affiches van de voorstelling op. Er zijn voor Operatie Charlie 4 verschillende affiches in omloop alsook 4 versies van de flyer. Op iedere affiche staat één van de vier spelers afgebeeld. Idealiter kan u ze alle vier tonen en bespreken. Het affichebeeld vertelt al één en ander over de inhoud. Bespreek met uw leerlingen welke associaties dit beeld bij hen oproept. - Wat roept de titel Operatie Charlie bij je op? Wat is een Operatie? Waar kom je de naam Charlie vaak tegen? - Waaraan doet het portret (of de portretten) op de affiche(s) je denken? In welke context zie je dergelijke beelden nog (robotfoto s, affiches met wanted uit westernfilms, ) - Kijk naar het gebruikte lettertype. Waar zie je dit nog? (in een militaire context,..) - Zijn deze personages volgens jou goed of slecht? Waarom? - Wat kan je zien van de kostuums van de afgebeelde personages? Waaraan doet wat je zien kan je denken? (bandana van Joris, baret van Natasha..) - De personages dragen een zonnebril. Waarom? Wat voor effect heeft dat? - Lees het tekstje achteraan op de flyer en bespreek het met de leerlingen. Wat voor verwachting roept dit tekstje op? Hoe kan je het in verband brengen met het affichebeeld? Vraag aan de leerlingen wat ze op basis van affiche en flyer verwachten van de voorstelling. Waar zou het over kunnen gaan? Wordt het een ernstige of een humoristische voorstelling? Zal er actie in de voorstelling zitten? Kom hier nadien in de klas nog even op terug. Vinden jullie dat de affiche de juiste verwachting oproept? Hebben de makers een goed beeld gekozen om op de affiche te plaatsen? 8

9 5. De inhoudelijke thema s De makers willen met deze voorstelling iets vertellen over de wereld waarin we leven. Een wereld die in speedtempo verandert, en waarin het moeilijker en moeilijker wordt om stil te staan en te reflecteren. Een wereld ook waarin de grenzen vervagen, waarin iedereen wereldburger is, maar waarin toch de kloof tussen rijk en arm alleen maar groter wordt. De makers willen met deze voorstelling ruimte maken om wel stil te staan bij bepaalde thema s. Ze willen de aandacht vestigen op waar het fout kan lopen. En ook vooral op wat het betekent om jong te zijn in de wereld van vandaag. Heeft het nog zin om idealistisch te zijn? En hoe moet je je idealen naar daden vertalen? Alle vier de makers groeiden op in de jaren 80. Toen was het ook crisis, alleen waren er toen nog niet de vele sociale media en andere communicatiekanalen, waardoor de mensen hun frustraties en ongenoegen over de maatschappij op een andere manier met hun omgeving deelden. Jongeren worden vandaag voortdurend onder druk gezet om zich een mening te vormen en zich uit te spreken, gaande van de kleinste fait-divers tot de grote levensthema s. Belangrijk is wel dat zij hier als makers niet meteen een grote boodschap willen meegeven aan het publiek. Ze willen vooral tonen, beleven, bewust maken. Zo kunnen wij als publiek ons eigen standpunt innemen. In deze voorstelling ontmoeten we vier personages die elk vanuit hun eigen achtergrond een gezamenlijk doel, een project voor ogen hebben. Met z n vieren hebben ze besloten hun ongenoegen over deze wereld om te zetten in acties waarmee ze iets aan de wereld willen vertellen. Ze voeren een onstuimige guerrillastrijd tegen de maatschappij. Ze willen gehoord én gezien worden. Ze willen verwarring stichten. Ze willen hun onvrede, hun rechtvaardigheidsgevoel en hun visie op het mens-zijn openbaar maken. Maar wat ze dan precies met hun acties willen bereiken, dat is ook voor hen nog niet altijd even duidelijk Naast hun inzet voor dit gemeenschappelijke doel zien we vooral vier individuen en hun persoonlijke struggle om in deze snelle felle wereld overeind te blijven. Deze verhaallijn loopt volledig parallel met de ontwikkelingen binnen de Operatie. De personages dragen ieder hun eigen geschiedenis met zich mee. Ze hebben elk hun eigen drijfveren om een Charlie te worden. Deze persoonlijke geschiedenis neemt gaandeweg de overhand. De verhoudingen binnen de groep raken verstoord. Zo wordt deze voorstelling ook een vertelling over hoe jonge mensen komaf kunnen maken met trauma s zonder zich te verliezen in onredelijke rebellie. Of hoe jonge mensen hun opvoeding van zich af kunnen schudden en hun eigen, weloverwogen keuzes kunnen gaan maken. Een ander duidelijk thema is de dynamiek van de groep. Daar waar zich verschillende persoonlijkheden achter één gemeenschappelijk doel scharen is er nood aan een zekere hiëarchie. De machtsverhouding binnen Operatie Charlie zijn erg kwetsbaar en niet onderbouwd. De manier waarop de Charlies zich verhouden tot J.P. (Dominique) illustreert dit op extreem pijnlijke wijze. Naarmate de groep uiteenvalt zien we dat sommige leden van de Operatie zich grofweg bezondigen aan machtsmisbruik en uitbuiting. Kortom, aan alles waartegen hun idealistische operatie zich eigenlijk wilde verzetten. 9

10 6. Tips voor een klasgesprek. - Waar ergeren jullie zich aan in de wereld? Zijn er dingen waar je je nek voor zou willen uitsteken? - Joris ( Didi ) spreek in de voorstelling over de ziekte van deze tijd. Wat is volgens jullie de ziekte van deze tijd? Kan je daar iets tegen ondernemen? - Denk eens na over acties van wereldverbeteraars die jullie zijn tegengekomen in de media. Wat vonden jullie daarvan? Wat zouden de drijfveren zijn van de mensen die aan de actie deelnamen? Kunnen daar ook persoonlijke drijfveren tussenzitten? (in de gunst willen komen van je vader, een politiek ideaal nastreven, de leegte opvullen.) - Wie zijn volgens jullie wereldverbeteraars? Hoe voeren zij actie tegen de ziekte van deze tijd? Welke middelen gebruiken ze daarvoor? En heiligt het doel de middelen? - Wat is rebellie? Is dat alleen iets van jongeren? Is er ook rebellie bij jonge kinderen? En is die rebellie tegen hetzelfde gericht? - Ieder mens (oud én jong) draagt zijn eigen verhaal met zich mee. Krijgt iedereen dezelfde kansen in dit leven? Is je opvoeding bepalend voor je kijk op de wereld? Hoe kan je omgaan met een trauma? Geeft een opgelopen jeugdtrauma je het recht om andere mensen te beschadigen? - De Charlies beweren geen geweld te gebruiken, tenzij het niet anders kan. Bestaan er situaties waarin het gebruik van geweld geoorloofd is? Is dat voor iedereen hetzelfde? - Wat is trouwens geweld? Is dat begrip hetzelfde voor iedereen? Welke verschillende vormen van geweld ken je? En waar trek je de lijn? Verdeel de klas in groepjes van vier. Laat hen nadenken over de ziekte van deze tijd. Laat hen één of meerdere concrete problemen benoemen waar ze iets aan willen veranderen. Zet het om in een doel: wat wil je bereiken, wat wil je veranderd zien? Laat hen nu een ludieke of harde actie verzinnen om dat doel te bereiken. Geef de operatie een naam. Zorg dat je die naam ook kan verklaren. Bespreek de acties achteraf klassikaal. Kom hierbij nog eens terug op het begrip geweld. Vraag hoe de anderen deze actie zouden ervaren. 10

11 11