Woord van de voorzitter

Transcriptie

1 DUTCH SOCIETY OF PERIODONTOLOGY n i e u w s i s Nederlandse Vereniging voor Parodontologie Secretariaat: Postbus ZG Muntendam Telefoon: Telefax: secretariaat@nvvp.org Website: Woord van de voorzitter Nieuw: de commissie Mondhygiënist Bij het aanvaarden van het NVvP-voorzitterschap heb ik duidelijk gemaakt dat deze bestuursperiode voor mij met name in het teken van de mondhygiënist zal staan. In mijn eerste woord van de voorzitter in deze Nieuwsbrief in december 2002 lichtte ik dat duidelijk toe. In die tekst meldde ik tevens dat er in de NVvP een commissie Mondhygiënist zou worden opgericht. Het NVM-bestuur heeft dit enthousiast begroet. Inmiddels is de commissie van start gegaan en heeft in maart j.l. voor de eerste keer vergaderd. De eerste doelstelling van de commissie is het opstellen van een profiel, bestaande uit eindtermen, voor de mondhygiënist die patiënten met ernstige parodontitis behandelt. Om dergelijke eindtermen te kunnen formuleren is het belangrijk dat de commissieleden bekend zijn met het vakgebied, zowel in de breedte als in de diepte. Dat is beslist het geval: de commissie bestaat uit vijf ervaren mondhygiënisten die parttime werkzaam zijn als vrijgevestigde mondhygiënist of werken in een algemene praktijk of parodontologiepraktijk. Ook zijn zij verbonden aan opleidingen zoals Mondhygiëne, Master of Science-opleiding parodontologie of de opleiding tot preventieassistent. Een gediversifieerde groep vakgenoten die vanuit verschillende invalshoeken het gewenste profiel kan opstellen. In de volgende fase zal het opgestelde profiel worden vertaald in leerdoelen die eventueel als leidraad kunnen worden gebruikt voor de invulling van een differentiatie in het vierde jaar van de opleiding Mondhygiëne of voor een te ontwikkelen nascholingstraject. Tijdens de eerste vergadering van de commissie werd onderkend dat de mondhygiënist prima is opgeleid voor de behandeling van de grote groep parodontitispatiënten met pockets tot 7 mm. Voor de behandeling van de kleinere groep patiënten met ernstige tot zeer ernstige parodontitis ontbreekt echter veelal de benodigde ervaring. Het is de verwachting dat de voor de differentiatie benodigde additionele kennis geïncorporeerd kan worden in de nieuwe opleiding Mondhygiëne maar dat de praktische kant wellicht problemen oplevert, omdat de opleidin- MEMBER OF EUROPEAN FEDERATION OF PERIODONTOLOGY gen over onvoldoende "moeilijke" patiënten beschikken. Als oplossing hiervoor werd geopperd dat studenten tijdens de differentiatie stages zouden kunnen volgen in bijvoorbeeld parodontologiepraktijken. Een ander idee is om studenten met voldoende kennis te laten afstuderen, waarna zij gedurende een bepaalde periode ervaring op moeten doen in de praktijk en hierover verantwoording afleggen (casuïstieken verzamelen en overleggen) om zo alsnog aan het profiel te kunnen voldoen. Interessante uitgangspunten die vanzelfsprekend nog nader dienen te worden uitgewerkt. De kritische lezer zal zich misschien afvragen of de NVvP hiermee is teruggekomen op een eerder gecommuniceerd standpunt. Immers, in Nieuwsbrief 38 sprak het bestuur in het aparte katern Preventie binnen tandheelkunde in Nederland in gevaar haar ongerustheid uit over de vierjarige opleiding tot Mondhygiënist. Betekende het in dit katern gevoerde pleidooi dat de NVvP de mondhygiënist tot dom blondje bestempelt, zoals sommige leden destijds verontwaardigd opperden? Integendeel, de Foto: Laurens Tinsel NVvP wil juist graag meewerken aan een verdere ontwikkeling van het beroep mondhygiënist. Echter, het argument om een opleiding uit te breiden tot vier jaar omdat dit nu eenmaal een vereiste is voor een Hboopleiding, vormt volgens de NVvP niet het gewenste uitgangspunt. De reden voor een uitbreiding van een opleiding moet liggen in de hoeveelheid te vergaren kennis en ervaring en de maatschappelijke behoefte. De eerder genoemde differentiatie zou daartoe een aanleiding kunnen zijn. nr. 41, juni 2003 ISSN nummer Redactie: Jan Jansen - Leo Kroon - Schelte Fokkema Laurens Tinsel - SACHA tekst & pr Vormgeving: Aat Doek BNO In deze NVvP-Nieuwsbrief treft u onder andere de volgende onderwerpen aan: Woord van de voorzitter Wisseling van de wacht Abstract uit het Journal of Clinical Periodontology Het NVvP-voorjaarscongres In memoriam: L.J.A. van Schijndel Van het bestuur Nieuwe hoogleraar Parodontologie Groningen Optimalisering visitatieprocedure Websitenieuws NVvP in het nieuws Agenda Informatie van onze sponsors Mission Statements NVvP De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) is een wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige zorgverleners. De NVvP streeft naar algemene erkenning van het inzicht dat een gezond parodontium de basis vormt van duurzame tandheelkundige zorg en spant zich ervoor in effectieve parodontale zorg voor iedereen bereikbaar te maken. De NVvP ondersteunt tandheelkundige zorgverleners bij het verwerven en uitdragen van kennis en behartigt de belangen van haar leden. De NVvP blijft overigens van mening dat bij het opschuiven van de functieprofielen in de praktijk een leegte kan ontstaan tussen de werkzaamheden van de preventieassistent en die van de mondhygiënist. Daarom wordt ook met de NMT nagedacht over mogelijkheden om dit gat op te vullen, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een aanvullende opleiding voor de preventieassistent. Het is mijn wens dat de werkzaamheden van de commissie Mondhygiënist zullen leiden tot het predikaat mondhygiënist met ster of mondhygiënist met speciale aantekening (de definitieve functieaanduiding moet nog worden vastgesteld). Dit profiel plus bijbehorende eindtermen en leerdoelen moet begin 2004 geformuleerd zijn. Tegelijkertijd zal gewerkt worden aan het verkrijgen van een zo breed mogelijk draagvlak voor dit initiatief. Mede daarom heb ik deze ontwikkelingen recent nog eens toegelicht op het VPM-congres. Samen werken aan de kwaliteitsontwikkeling van het vak mondhygiënist: het blijft een belangrijk speerpunt op de NVvP-agenda! De NVvP, omdat een goed gebit op een gezond fundament staat.

2 Jan vertrekt, Jan neemt het werk over Jan Jansen nieuwe hoofdredacteur NVvP-Nieuwsbrief Jarenlang coördineerde tandarts-parodontoloog Jan Tromp uit Groningen als hoofdredacteur de redactionele inhoud van deze Nieuwsbrief. Wegens toenemende drukke werkzaamheden nam hij onlangs echter afscheid van het Nieuwsbrief-team. Zijn taken zijn met ingang van deze editie overgenomen door Jan Jansen, tandarts-parodontoloog uit Zwolle. Hoe kijkt Jan Tromp terug op de afgelopen periode? En welke motivatie drijft Jan Jansen tot het overnemen van de fakkel? Als redacteur was Jan Tromp al eerder bij de NVvP-Nieuwsbrief betrokken maar begin 1997 nam hij de taak van hoofdredacteur op zich. Met een redactieteam en vormgever Aat Doek maakte hij sindsdien 25 edities. In deze periode onderging de Nieuwsbrief een aanzienlijke gedaanteverwisseling, zowel wat betreft de inhoud alsook de vormgeving. "De Nieuwsbrief was oorspronkelijk alleen bedoeld om de NVvP-leden te informeren over het reilen en zeilen in hun vereniging. Al snel hebben we dat sterk verbreed. Ontwikkelingen in het vak-gebied, nieuws van collegae, internationale gebeurtenissen in EFP-verband: ook dit nieuws kreeg een eigen plek in de Nieuwsbrief. Daarnaast onderging dit NVvP-medium een layout-restyling en brachten herkenbare rubrieken meer structuur in het blad. Daar ben ik best trots op", aldus Jan Tromp. Alert Het hoofdredacteurschap heeft Jan Tromp al die jaren heel leuk gevonden. "Je kijkt voortdurend met extra aandacht en een andere blik naar ontwikkelingen in de verenigingen in het vakgebied. Je vraagt je immers bij bijna alles af of dit als onderwerp geschikt is voor publicatie in de Nieuwsbrief. En hoewel het werk qua uren misschien niet zo veel tijd in beslag neemt, is het juist die alertheid die het hoofdredacteurschap vrij intensief maakt. Daarnaast zijn er planningen en deadlines die strikt nageleefd moeten worden en dat kost op bepaalde momenten extra tijd en inspanning. Het resultaat was er echter telkens weer naar en dat maakte het werk de moeite waard." Waren er ook minder leuke kanten aan deze functie? Jan Tromp: "Nee! Alhoewel het kostte soms wel eens moeite om het NVvP- bestuur ervan te overtuigen dat bepaalde zaken wetenswaardig genoeg zijn voor publicatie in de Nieuwsbrief. Sommige zaken, zoals de uitgebreide werkzaamheden van bestuurs- of commissieleden, zijn namelijk voor deze mensen zelf heel vanzelfsprekend. Met andere woorden: men komt gewoon niet op het idee om zoiets in de Nieuwsbrief te publiceren. Voor de lezers van de Nieuwsbrief echter kan informatie over al dat werk beslist interessant zijn. Het niet doorgeven van dit nieuws aan mij als hoofdredacteur van de Nieuwsbrief was dan ook geen onwil, eerder een kwestie van niet gewend zijn om met een redacteursblik naar bepaalde zaken te kijken. Als hoofdredacteur moet je daar weer extra alert op zijn, boven op het nieuws zitten om het zo maar eens te stellen. En dat was wel eens lastig." Tijd voor wat anders Na ruim zes jaar is voor Jan Tromp de tijd aangebroken om andere prioriteiten te stellen. Hij verricht veel andere werkzaamheden voor de NVvP: deelname aan het Consilium Parodontologicum, het college van oud-voorzitters én commissiewerk, activiteiten die steeds meer tijd opeisen. "Bovendien ben ik, eerlijk gezegd, inmiddels ook wel enigszins door mijn ideeën voor de Nieuwsbrief heen geraakt. Het wordt tijd voor een nieuwe hoofdredacteur. Daarbij vind ik het ontzettend leuk dat Jan Jansen dit werk nu overneemt. Hij draait al jaren in de vereniging mee, kent heel veel mensen en weet precies waar hij het over heeft. Ik denk dat hij het uitstekend zal doen en wens hem hierbij veel succes!" Het NVvP-Nieuwsbrief team. V.l.n.r.: vormgever Aat Doek, ex-hoofdredacteur Jan Tromp, redacteur Sacha Eikenboom, nieuwe hoofdredacteur Jan Jansen en wetenschappelijk redacteur Schelte Fokkema. Tekstcoördinatie-redacteur Leo Kroon ontbreekt wegens vakantie helaas op deze foto. Profielschets Jan Jansen weet inderdaad als oude rot in het vak precies welke behoeften er onder de NVvP-leden bestaan: sinds 1973 is hij betrokken bij de parodontologie. Na zijn afstuderen in Groningen is hij gedurende 15 jaar verbonden geweest aan de vakgroep parodontologie van de Universiteit Groningen. In 1983 startte hij samen met Johan van Dijk de parodontologiepraktijk Groningen en in 1989 maakte hij de overstap naar Zwolle waar hij samen met Nico Corba de parodontologiepraktijk Zwolle begon. Daarnaast was hij vanaf het begin nauw bij de NVvP betrokken. Zo nam hij deel aan diverse commissies waaronder de commissie die zich begin tachtiger jaren bezig hield met de vormgeving van het instituut tandarts-parodontoloog. Ook maakte hij van 1990 tot 1998 deel uit van het Consilium Parodontologicum. Het hoofdredacteurschap van de NVvP-Nieuwsbrief vormt derhalve een logische neventaak van deze gedreven tandarts-parodontoloog. Vertrouwen "Toen ik hoorde dat Jan Tromp het hoofdredacteurschap zou staken, leek het me een boeiende uitdaging om die taak over te nemen. Er is ongetwijfeld de nodige tijd mee gemoeid maar de werkzaamheden zijn goed omschreven. Er is bovendien sprake van een duidelijk doel dat mij zeer aanspreekt: het bevorderen van de communicatie tussen de vereniging en haar leden maar ook tussen de NVvP en iedereen die in teamverband aan parodontale zorgverlening werkt. Daarbij weet ik me bij deze nieuwe taak gesteund door een ervaren team van uitstekende medewerkers op het gebied van redactie en vormgeving. Ik heb daar dus alle vertrouwen in", aldus Jan Jansen. Paro met z n allen Als lezer mag je van een nieuwe hoofdredacteur verwachten dat hij zijn eigen stempel op een uitgave drukt. Dat is Jan Jansen zeker van plan maar nog niet direct: "Onder Jan Tromp heeft de Nieuwsbrief er altijd uitstekend uitgezien, dus de slogan never change a winning concept geldt hier beslist. Toch wil ik langzamerhand proberen om een aantal zaken een eigen invulling te geven. Zo zou ik de doelgroep van de Nieuwsbrief graag uitgebreid zien tot alle medewerkers van het tandheelkundige team die zich met parodontologie bezig houden. Het motto paro met z n allen mag wat mij betreft zeker sterker in de Nieuwsbrief doorklinken. Daarnaast zal ik me zo veel mogelijk trachten te verplaatsen in de interesses van de zorgverleners in de periferie en daar ook rekening mee houden bij de invulling van de diverse edities. Maar zoals gezegd: eerst maar eens even op de vertrouwde weg voortgaan. Dat gaat zeker lukken." Welkom en tot ziens Tot slot: het Nieuwsbrief-team heeft onlangs afscheid genomen van Jan Tromp én Jan Jansen in haar midden begroet. Jan Jansen: nogmaals van harte welkom en Jan Tromp: enorm bedankt voor je inzet de afgelopen jaren! In memoriam L.J.A. van Schijndel, een NVvP - pionier Op 1 februari jl. overleed collega Leo van Schijndel. Leo van Schijndel studeerde in 1946 in Utrecht als tandarts af. Hij bouwde in Utrecht een eigen praktijk op met een vaste kring van trouwe patiënten. Daarnaast was hij -gedurende nagenoeg zijn gehele werkzame leven parttime verbonden aan de opleiding tandheelkunde van de Rijksuniversiteit Utrecht. Hij heeft vele generaties studenten begeleid, vooral in de fase van de patiëntenbehandeling. Vele huidige en reeds "rustende" Nederlandse tandartsen zullen zich dit met mij herinneren. In 1952 trad Leo van Schijndel toe tot het bestuur van de Nederlandse ARPA, de voorloper van de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie. Dat was toen nog een zeer kleine vereniging met 51 leden. Ter vergelijking, de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie telt nu ruim 2500 leden. Leo van Schijndel maakte 20 jaar deel uit van het bestuur van de NVvP. Vooral als penningmeester leverde hij onopvallend maar zeer gedegen zijn bijdrage. Op bestuursvergaderingen was hij altijd aanwezig. Hij trad niet op de voorgrond maar als hij iets zei dan was het altijd de moeite waard om er goed naar te luisteren. Ik bewaar aan de tijd die ik samen met hem in het bestuur zat de beste herinneringen. Zijn grote verdiensten als hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde werden elders reeds besproken. In die functie zorgde hij er ook voor dat parodontologie gepaste aandacht kreeg in dat tijdschrift. In 1973 werd Leo van Schijndel tot erelid van de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie benoemd. Ook daarna kon de NVvP op hem rekenen. Hij was een trouwe bezoeker van de wetenschappelijke bijeenkomsten. Hij droeg de parodontologie een warm hart toe en heeft een wezenlijke bijdrage geleverd aan de bloei van de vereniging. Leo van Schijndel is 83 jaar geworden. Taco Pilot 2 NVvP Nieuwsbrief nr.41 juni

3 Abstract Roken is een belangrijke risicofactor voor parodontitis Introductie Er gaat bijna geen parodontologiecongres voorbij zonder dat roken één of meerdere keren genoemd wordt als belangrijk risico voor het ontwikkelen van parodontitis of juist voor een verminderde reactie op de parodontale behandeling. In de literatuur blijkt de associatie tussen roken en parodontitis aanzienlijk te variëren hetgeen veroorzaakt kan worden door het type studie, de aard en grootte van de studie, maar ook (in hoge mate) door de gehanteerde definitie van parodontitis. Heeft b.v. een patiënt met één pocket van 5 mm of één tand met 7 mm aanhechtingsverlies of slechts éénderde van de wortellengte botverlies géén parodontitis? Recentelijk verscheen een publicatie in het JCP die de mate van invloed van roken op de parodontale gezondheid nader heeft geanalyseerd. Collega Maria van Straalen, die zelf het belang van roken bij parodontitispatiënten onderstreept en werkzaam is als algemeen practicus in Spijkenisse, doet u in deze vaste rubriek van de Nieuwsbrief verslag van onderhavige studie. Bergstrom J. Tobacco Smoking and risk for periodontal disease. J.Clin. Periodontol. 2003; 30: Doel Het onderzoeken van de onderlinge verhoudingen tussen de definitie van de ziekte (parodontitis), het voorkomen ervan en het relatieve risico van roken op het voorkomen van parodontitis zodat de grootte van het werkelijke risico bepaald kan worden. Materiaal & Methode Uit een populatie van gebitsbewuste en regelmatige tandartsbezoekers werden aselect 2 groepen gekozen met een tijdsinterval van 10 jaar. Beide groepen bestonden uit rokers en niet-rokers tussen 20 en 69 jaar oud. De rokers uit beide groepen rookten gemiddeld genomen hetzelfde aantal sigaretten per dag en dat gedurende hetzelfde aantal jaren. Beide groepen bezaten gemiddeld een gelijk aantal gebitselementen. Om de ziekte te kunnen definiëren werden diverse criteria, gebaseerd op pocketdieptes en röntgenologische bothoogte, afwisselend gehanteerd. Er werden twee pocketdieptes gebruikt als kritische grens voor het vaststellen van de ziekte: 5mm en 6mm (uitsluitend approximale metingen). Vervolgens werden criteria geformuleerd voor de frequentie van voorkomen van beide groepen van pocketdieptes: 1%, 5%, 10% of 15%. Voor de bothoogte werd een indeling gemaakt naar distributiecijfers in de populatie: 30%, 25% of 20%, hetgeen overeenkwam met 18%, 20% en 24% botverlies. Rokers werden ingedeeld volgens 3 criteria: het aantal sigaretten per dag (1-9, en 20), het aantal jaren dat werd gerookt (1-15, en > 30), het product van het aantal gerookte sigaretten en het aantal jaren (1-170, en >350 sigarettenjaren). Omdat zowel de pocketdiepte als de bothoogte in belangrijke mate afhankelijk waren van de leeftijd werden alle gegevens gecorrigeerd voor deze factor. Resultaten Het blijkt dat de definitie van de ziekte de mate van prevalentie van parodontitis bepaalt, die op zijn beurt weer het relatieve risico van roken op het voorkomen van de ziekte bepaalt. Wanneer de ziekte b.v. aanwezig wordt geacht bij het voorkomen van 1% van alle gemeten approximale pockets 5mm, blijkt parodontitis zowel bij rokers als nietrokers veel vaker voor te komen (37%) dan wanneer 15% van alle pockets 5mm (7%) of 10% van de pockets 6mm (6%) bedraagt. Parodontitis komt 2x vaker voor bij rokers dan bij nietrokers indien 1% van de pockets 4 5mm is. Als 15% van de pockets 5mm is dan komt parodontitis 10x vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Wanneer de ziekte gedefinieerd wordt naar de mate van röntgenologische bothoogte, dan komt parodontitis vaker voor naarmate het percentage botverlies toeneemt. Bij een gegeven percentage botverlies komt parodontitis 3 x vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Een gebruik van 1-9 sigaretten per dag zorgt voor een gering (niet altijd significant) risico. Bij een hoger aantal (10-19 en >19 sigaretten per dag) wordt het risico duidelijk hoger. Met name ook het aantal jaren dat men rookt zorgt voor een aanzienlijk hoger risico. Het risico b.v. voor een zware roker (> 30 jaar) om parodontitis (> 25% botverlies en > 10% pockets van 5mm) te ontwikkelen is ongeveer 20x hoger dan voor een niet-roker. Conclusies Het aantal sigaretten dat per dag gerookt wordt, het aantal jaren dat men rookt en de manier waarop gedefinieerd wordt of parodontitis aanwezig is, bepalen de uitkomsten van onderzoek naar de relatie tussen roken en parodontitis en het voorkomen van parodontitis. De resultaten laten zich als volgt vertalen: iemand die veel en lang heeft gerookt zal een aanzienlijk groot risico lopen om parodontitis, d.w.z. > 15% pockets 5mm, te ontwikkelen. Opmerkelijk is tenslotte dat de auteur aangeeft dat het wellicht belangrijker is dat een zware roker (veel sigarettenjaren) aangeleerd wordt weinig te gaan roken in plaats van te stoppen. Dit abstract werd zoals gemeld bewerkt door Maria van Straalen en kwam tot stand onder leiding van wetenschappelijk redacteur Schelte J. Fokkema. NVvP-voorjaarscongres 2003 Voorspelbaarheid in de parodontologie nader toegelicht Tijdens het ochtendprogramma werd uitvoerig gesproken over het bestaan en ontstaan van peri-implantitis en de relatie tot parodontitis. Volgens een studie van Prof. Renvert komt pathologie rondom implantaten in bijna de helft van de gevallen voor. De botafbraak bij implantaten lijkt gelijkmatig aan alle zijden van het implantaat voor te komen, dit in tegenstelling tot de afbraak bij natuurlijke gebitselementen. Bovendien komt progressieve afbraak rondom implantaten voor in een kleine groep patiënten. In dit kader lijkt volgens Renvert peri-implantitis niet af te wijken van parodontitis: de ziekte is multifactorieel en wordt in belangrijke mate bepaald door de genetische achtergrond van de patiënt. Van groot belang Prof. Quirynen belichtte vooral het belang van de peroperatieve infectie van het implantaat en de risicofactoren (zoals roken en een slechte mondhygiëne) die van invloed zijn op het ontstaan van peri-implantitis. Hij toonde aan dat reeds binnen 2 weken het subgingivaal gesitueerde deel van het implantaat volledig gekoloniseerd is met bacteriën en dat de hoeveelheid bacteriën groter is naarmate de pocket rondom het implantaat dieper is. Voor een belangrijk deel zijn dit factoren die in de handen liggen van de operateur en waarvan men zich dan ook tevoren bewust dient te zijn. Een goede diagnostiek en een juiste indicatiestelling zijn van elementair belang. 5 Op 14 maart j.l. vond het voorjaarscongres van de NVvP plaats met als thema: de voorspelbaarheid in de Parodontologie. Ook nu trokken weer vele collega s uit alle disciplines van de tandheelkundige praktijk naar het Beatrix Theater in de Jaarbeurs in Utrecht. Nieuw aan dit congres was dat een moderator, Prof. dr U. van der Velden, niet alleen alle sprekers inleidde maar hen na afloop van de voordracht ook vragen stelde. Bovendien vatte hij aan het einde van de congresdag de lezingen van de sprekers samen en gaf hij aan wat de betekenis ervan is voor de praktijk. Een terugblik. Dr. Oringer, prof. Quirynen, prof. Renvert en moderator prof. van der Velden bereiden hun optreden voor Waarde congresgangers Ondanks alle moeite en tijd die gepaard gaat met het nalezen en corrigeren van allerlei teksten blijkt toch dat het mogelijk is dat er fouten verschijnen. Zo is op het gebruikte evaluatieformulier voor "Predictability in Periodontology" zelfs een aantal zeer hinderlijke fouten verschenen, ondanks dat het door de congrescommissie uiteindelijk aan de drukker aangeboden formulier géén fouten bevatte. Hoe dit is kunnen gebeuren weten we niet. Wel zullen we streven naar het voorkomen ervan. Chris Aardening, congrescoördinator Risicofactoren De Amerikaan Oringer presenteerde een overzicht van risicofactoren en mogelijke risico-indicatoren bij parodontitis. Zoals bekend komt ernstige progressieve en refractaire parodontitis voor in een relatief klein deel van de bevolking hetgeen wijst op patiëntgebonden factoren en niet op site-gerelateerde factoren. Bovendien is er nooit een direct causale oorzaak met bacteriën aangetoond en komen paropathogenen ook in individuen zonder parodontitis voor. Om progressie te traceren wordt meestal nog gebruik gemaakt van traditionele klinische parameters zoals bloeding en pocketdieptes, maar deze zijn niet 100% betrouwbaar. Eventueel kunnen microbiële testen worden gedaan bij patiënten die na initiële parodontale therapie geen pocketreductie tonen bij enkelwortelige elementen. Wat dat betreft heeft met name een additieve antibioticumkuur zijn diensten bewezen in het elimineren van A. actinomycetemcomitans die een werkelijke infectie veroorzaakt in het parodontium. Tenslotte leveren biochemische of genetische testen, zoals het aantonen van een IL-1 polymorfisme, nog geen toegevoegde waarde behalve dan in het feit dat de medewerking van de patiënt misschien verbeterd kan worden. Voorspellende waarde Mark Timmerman toonde aan dat tandplaque de belangrijkste risicofactor is voor progressieve parodontitis. Hij deed dit aan de hand van een retrospectieve studie, uitgevoerd bij een populatie jonge mensen in Indonesië waarin de natuurlijke historie van parodontitis geëvalueerd Mark Timmerman werd. Daarnaast spelen de aanwezigheid van subgingivaal tandsteen en A. actinomycetemcomitans in de subgingivale flora een belangrijke rol. Verder heeft bij jonge mensen de aanwezigheid van pockets 5 mm ook een goede voorspellende waarde voor aanhechtingsverlies in de toekomst. Als laatste spreker lichtte Bruno Loos toe dat met behulp van twee verschillende Bruno Loos strategieën de rol van genen in parodontitis onderzocht wordt. Er wordt enerzijds onderzocht of mogelijke kandidaat-genen een rol spelen in de vatbaarheid voor of de ernst van parodontitis en anderzijds wordt in klinisch vatbaar bevonden patiënten het gehele menselijke genoom onderzocht op mogelijke overeenkomstige genen die oorzakelijk zouden kunnen zijn voor de ziekte. Aan het laatste type onderzoek neemt de spreker zelf deel in een groot opgezette internationale multi-universitaire studie. Wederom een uitstekend NVvP-congres. Schelte Fokkema Voorzitter Laurens Tinsel zet scheidend bestuurslid Jan de Kock van Leeuwen in de bloemetjes Congresfoto s: Herman van Dannis

4 Gezamenlijke sessies van Europerio 4 en MASCC/ISOO Van het bestuur Maurizio Tonetti, scientific chairman van EuroPerio 4, en Judith Raber-Durlacher (President van ISOO) waren het er snel over eens. Het samenvallen van EuroPerio 4 en het congres van de Multinational Association of Supportive Care in Cancer (MASCC)/International Society for Oral Oncology (ISOO) in Berlijn biedt een unieke gelegenheid om de aandacht te vestigen op het belang van de inbreng van tandheelkundige zorgverleners bij de zorg voor kankerpatiënten. De mondholte is de belangrijkste plaats voor het optreden van complicaties van kankertherapieën. Dit gaat gepaard met veel pijn en vermindert de kwaliteit van leven. Bovendien zijn kankerpatiënten die behandeld worden met intensieve chemotherapie vatbaar voor infecties en deze kunnen fataal aflopen. Parodontale infecties worden echter nog vaak over het hoofd gezien. Daarom zal op het MASCC/ISOO congres een sessie met de titel Periodontal infections: an underestimated cause of systemic infection during neutropenia? plaatsvinden. Hier worden medische en verpleegkundige zorgverleners gewezen op het belang van parodontale screening vóór aanvang van de kankertherapie. Tom van Dyke (Boston) zal onderzoeksresultaten presenteren die suggereren dat een veranderde ontstekingsrespons ten grondslag ligt aan parodontitis en een aantal systemische ziekten. Deze mechanismen zijn mogelijk ook van belang bij het ontstaan van infectieuze systemische complicaties bij neutropene kankerpatiënten. EuroPerio 4-deelnemers hebben op vertoon van hun badge gratis toegang tot deze sessie op donderdag 19 juni ( uur) en de voorafgaande sessie over orale en gastro-intestinale mucositis die om uur in het Intercontinental Hotel begint (adres: Budapesterstrasse 2, Berlijn). EuroPerio 4: Last call for Berlin! Aandacht voor complicaties Op vrijdag 20 juni zal van uur op de EuroPerio 4-locatie in het ICC, hal 8, onder leiding van Fred Spijkervet (Groningen) een sessie worden gehouden waarin orale, en in het bijzonder parodontale, complicaties bij kankerpatiënten aan de orde zullen komen. Mark Schubert (Seattle) zal zijn voordracht richten op de rol van tandheelkundige zorgverleners bij de behandeling van complicaties bij stamceltransplantaties. Joel Epstein (Chicago) zal problemen bespreken die zich voordoen bij patiënten bestraald voor kanker in het hoofdhalsgebied. Zie voor meer informatie. Op zaterdagmorgen 21 juni (van uur) zal in het Intercontinental Hotel een workshop worden gehouden over de mondproblemen die zich op lange termijn bij kankerpatiënten kunnen voordoen. Ook deze materie is interessant voor de tandarts (-parodontoloog) en de mondhygiënist. De cursus is opgebouwd rond een aantal klinische casussen en zal een interactief karakter hebben. De toegang bedraagt 50 euro. Het inschrijfformulier is via de website (MASCC/ISOO section) of via mascc@emc-event.com verkrijgbaar. On-site registratie is ook mogelijk. Judith Raber-Durlacher Het zal u niet zijn ontgaan dat het NT zich vanaf januari j.l. heeft vernieuwd, zowel qua layout alsook inhoudelijk. Deze gemoderniseerde opzet is een direct gevolg van het aantreden van de nieuwe hoofdredacteur eind vorig jaar. Het vernieuwde NT besteedt meer aandacht aan opinievorming en discussie over ontwikkelingen in het vak. Daarnaast vindt de redactie het belangrijk dat verschillende geledingen in de tandheelkunde voldoende aan bod komen. Met name dit laatste aspect heeft belangrijke consequenties gehad voor de tot vorig jaar regulier in het NT gepubliceerde NVvPcolumn. De NVvP-bijdrage is sinds januari 2003 ondergebracht in de nieuwe rubriek Podium. In deze rubriek krijgt een (tandheelkundige) vereniging, commissie of werkgroep de gelegenheid om een ontwikkeling op zijn/haar terrein te presenteren. De informatie heeft bijvoorbeeld betrekking op nieuwe problemen, ontwikkelingen, technieken of onderzoeksresultaten. Aanleiding kan bijvoorbeeld een symposium of andersoortige bijeenkomst zijn of de verschijning van een nieuw boek of nieuwe brochure. Daarnaast zal het Ivoren Kruis een aantal keren per jaar dezelfde rubriek inhoud geven. Tegelijkertijd stelt de NT-redactie de eis dat een artikel niet door vakmensen maar door een journalist dient te worden geschreven, omdat wetenschappelijke artikelen meer thuis zouden horen in het NTvT. Door deze vernieuwde opzet is het voor de NVvP onzeker geworden wanneer en hoe vaak zij haar leden in dit medium kan informeren over belangrijke zaken en ontwikkelingen in het vakgebied parodontologie. U begrijpt dat het NVvP-bestuur hiermee niet helemaal gelukkig was. Zij heeft daarom overlegd met de NTredactie en die biedt de NVvP nu, naast de kans op een plek in de rubriek Podium, ook de mogelijkheid om stukken te blijven publiceren zoals de NVvP-column uit het recente verleden. Op deze manier hoopt de vereniging haar leden toch adequaat en vaak genoeg te kunnen voeden met belangrijke ontwikkelingen en inzichten in haar vakgebied. NVvP Braun Oral B -Onderzoeksprijs Laatste oproep! Omdat de hiernaast geschetste situatie tot de nodige verwarring heeft geleid (en daarmee veel tijd heeft gekost) én omdat er in dezelfde periode in het NVvP-bestuur de nodige wisselingen en veranderingen hebben plaatsgevonden, zult u hopelijk begrijpen dat er inmiddels een achterstand is ontstaan. Er wordt nu hard gewerkt om de zaken weer op de rails te zetten zodat u in de loop van dit jaar nog enige publicaties van de NVvP in het NT kunt verwachten. De NVvP draagt vanaf dit jaar ook bij aan een andere nieuwe NT-rubriek, namelijk Boekrecensies. In iedere NTeditie wordt een uitvoerige boekrecensie opgenomen over zo divers mogelijke onderwerpen. In de afgelopen periode is twee maal een parodontologieboek besproken en bekritiseerd: NT-03 dd. 14 feb 2003: Plastische Parodontaal-chirurgie, Klinisch kookboek zonder franje. NT-04 dd. 28 feb 2003: Diagnosis and risk prediction of periodontal diseases (Axelsson), Gedegen en Fundamenteel. Namens het NVvP-bestuur, Schelte Fokkema Nog een paar dagen en dan reizen veel collegae af naar Berlijn om daar EuroPerio 4 bij te wonen. Van 19 t/m 22 juni 2003 staat het International Congress Centre volledig in het teken van parodontologie: alle onderwerpen die momenteel in de belangstelling staan, komen er aan bod. Vanzelfsprekend wordt er weer een Hollandse avond georganiseerd. In de volgende NVvP-Nieuwsbrief, die in september verschijnt, kunt u een uitgebreide terugblik op dit evenement verwachten. Onderzoekers die mee willen dingen naar de NVvP Braun Oral B -Onderzoeksprijs 2003 hebben nog enkele weken de tijd om hun onderzoek in te leveren. De deadline nadert met rasse schreden: de inzendingen dienen, in zevenvoud, uiterlijk 15 juli 2003 in het bezit te zijn van het bestuur van de NVvP, Postbus 24, 9649 ZG Muntendam (voor publicaties in press dient ook de bevestiging van de editor te worden meegezonden). De prijs, die door de firma Braun Oral B ter beschikking wordt gesteld, wordt één maal per twee jaar uitgereikt en bedraagt De winnaar cq. eerste auteur zal de prijs tijdens het NVvP-najaarscongres op 14 november 2003 in Utrecht in ontvangst nemen. De winnaar verplicht zich om op basis van het onderzoeksverslag een voordracht van minuten te verzorgen tijdens dit congres. Voor een uitgebreide toelichting op deze prijs (ingesteld door de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie met de bedoeling om hoogwaardig onderzoek op het gebied van de parodontologie te stimuleren) verwijzen wij u graag naar eerdere uitgaven van deze Nieuwsbrief óf naar het NVvP-secretariaat. 6 7

5 Frank Abbas benoemd tot hoogleraar in Groningen Commissie werkt aan optimalisering visitatieprocedure Hij is geboren, getogen en opgeleid in Groningen, verhuisde na zijn studie naar Amsterdam en komt nu, na 23 jaar in het westen des lands te hebben vertoefd, weer gedeeltelijk terug op zijn thuisbasis: met ingang van 1 april j.l. is Frank Abbas benoemd tot hoogleraar Parodontologie aan de Universiteit van Groningen. Tandarts-parodontoloog Frank Abbas heeft zich altijd al met alle onderdelen van de parodontologie bezig gehouden. "Naast mijn werkzaamheden in de Kliniek voor Parodontologie in Amsterdam ben ik jarenlang parttime verbonden geweest aan het ACTA. Hier heb ik ondermeer de MSc-opleiding Parodontologie opgezet, een opleiding waarvan ik gedurende vijf jaar ook als hoofd heb gefunctioneerd. Daarnaast ben ik vanaf mijn afstuderen actief op het gebied van wetenschappelijk onderzoek," zo licht Frank Abbas toe. Medio vorig jaar is hij door de Universiteit van Groningen benaderd met de vraag of hij hier de afdeling Parodontologie verder wil helpen vormgeven. "De term afdeling is in Groningen overigens niet van toepassing," vertelt Frank Abbas. "Het onderwijs vindt hier plaats vanuit de integrale tandheelkunde en het teamconcept is de basis voor het klinisch onderwijs aan studenten tandheelkunde en mondhygiene. Verder is het onderwijs probleemgestuurd en vervult de docent een meer coachende rol. Overigens wordt dit door studenten zeer gewaardeerd en scoort Groningen in de Elsevier-enquête van vorig jaar als beste opleiding in Nederland. Alle tandheelkundige gebieden maken deel uit van één zogeheten disciplinegroep Tandheelkunde/Mondhygiene als onderdeel van de Medische Faculteit." Plannen De werkweek is voor Frank Abbas verdeeld in twee dagen Amsterdam en drie dagen Groningen. Hier houdt hij zich Websitenieuws Frank Abbas foto: W.J. Deijs vooralsnog voornamelijk bezig met onderwijs en aspecten op het gebied van organisatie en patiëntenzorg: "Er dient aller-eerst een staf te worden opgebouwd en de patiëntenzorg moet worden opgezet. Daarvoor kunnen we sinds kort gebruik maken van de eind vorig jaar geopende (en dus spiksplinternieuwe!) poli voor tandheelkunde én de nieuwe kliniek waar ook de parodontologie een plek heeft gekregen. Het onderwijs moet eveneens verder worden uitgebouwd richting keuze-onderwijs en PAO. Er is nu al sprake van een goede samenwerking met de noordelijke parodontologiepraktijken, dus wellicht zijn er mogelijkheden om in de toekomst nauwer te gaan samenwerken. Tot slot verdient ook het wetenschappelijk onderzoek extra aandacht. Hiervoor wil ik zoveel mogelijk gebruik maken van de unieke situatie waarin wij ons bevinden: we zijn gesitueerd in het Academisch Ziekenhuis in Groningen, de lijnen tussen parodontologie en andere medische disciplines kunnen dus heel kort zijn." Enthousiast Plannen en uitdagingen genoeg dus. De kersverse hoogleraar is officieel benoemd met ingang van 1 april 2003 en heeft zijn oratie later dit jaar gepland. Tegen die tijd zal een aantal van bovengenoemde plannen wellicht al meer handen en voeten hebben gekregen. "Ik ben na ruim twintig jaar weer terug op de basis en vind dat heel bijzonder. Onnodig om te zeggen dat ik hier ook zeer enthousiast over ben." Een nader interview met Frank Abbas kunt u dus op deze plek verwachten. Middels een tracker wordt het bezoek aan de NVvP-website bijgehouden. Er zijn twee piektijden te onderkennen namelijk overdag tussen en uur en s avonds tussen en uur. Daarbij zijn er meer hits voor de website op maandag, dinsdag en woensdag dan op de overige dagen van de week (inclusief de weekends). Men kan concluderen dat de NVvP-website zowel thuis als op het werk wordt bezocht. Bijna 60% van de bezoekers is bekend met de website en surft er direct naar toe terwijl 40% gebruik maakt van een zoekmachine. Daarbij is Ilse favoriet boven Google. Het meest gebruikte trefwoord is parodontologie. n i e u w s 8 In 1998 werden de tandarts-parodontologen in Nederland steekproefsgewijs naar hun mening over de visitatieprocedure gevraagd. Sinds die tijd is het aantal tandarts-parodontologen toegenomen en bestond er bij de sectie Tandarts-Parodontologen van de NVvP wederom behoefte aan een enquête. Hoe wordt de visitatieprocedure thans bij de tandarts-parodontologen beleefd en welke verbeteringen zijn er mogelijk? Iedere tandarts-parodontoloog die door de NVvP erkend wil worden, dient zich, naast een aantal andere vereisten, te laten visiteren. Dit gebeurt door twee leden van het Consilium Parodontologicum aan de hand van het Reglement voor de Tandarts- Parodontoloog. Voorafgaand aan de visitatie moet de kandidaat-tandartsparodontoloog een uitgebreide vragenlijst invullen en deze, samen met andere documenten, opsturen naar de visiteurs. De feitelijke visitatie duurt een dag en vindt plaats in de praktijk waar de kandidaat-tandarts-parodontoloog werkzaam is. Tijdens deze dag kijken de twee visiteurs mee in de praktijk volgens een vast programma: ze zijn aanwezig bij patiëntenbehandelingen, bespreken deze patiënten naderhand met de tandarts-parodontoloog en beoordelen tevens (de organisatie van) de praktijk. Ook de ingevulde vragenlijst wordt uitgebreid doorgenomen. Vervolgens stellen de visiteurs een visitatierapport op dat door het Consilium wordt besproken en zo de basis vormt voor een mogelijke erkenning. De verkregen erkenning is vijf jaar geldig. Voor het verkrijgen van een herregistratie van de erkenning na vijf jaar is wederom een visitatie vereist. Dan wordt de visitatie uitgevoerd door twee collegae tandarts-parodontologen: de intercollegiale visitatie. De collegaevisiteurs rapporteren hun bevindingen, met eventueel een advies, aan het Consilium Parodontologicum dat op basis daarvan beslist over het wel of niet verlengen van de erkenning. Ook elke herregistratie van de erkenning heeft een geldigheidsduur van vijf jaar. Enquête De tandarts-parodontologen waren in 1998 positief over de visitatieprocedure. Zou dat nu nog steeds het geval zijn? De sectie Tandarts-Parodontologen van de NVvP benoemde Jan Tromp en Jurgen Reiker tot enquêtecommissie (met medewerking van Ubele van der Velden). Er werd een uitgebreid vragenformulier opgesteld. Jurgen Reiker: "De basis van de enquête lag weliswaar in handen van de commissie maar de feitelijke uitvoering van de evaluatie geschiedde door het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Dit bureau verstuurde de enquêteformulieren, verwerkte de antwoorden en analyseerde deze tot een bruikbaar rapport." De enquête betrof zowel de visitatie uitgevoerd door het Consilium ter verkrijging van de erkenning alsook de intercollegiale visitatie ter verkrijging van de verlenging van de erkenning. 9 Wel en niet prettig "De respons op de enquête was 71% en de antwoorden waren globaal genomen zeker positief," vervolgt Jurgen Reiker. "De belang-rijkste conclusie was dat de respondenten de visitatieprocedure over het algemeen als positief ervaren. Het feit dat men bij de intercollegiale visitatie bij elkaar een kijkje in de keuken kan nemen, wordt door zowel visiteurs als gevisiteerden als prettig beoordeeld. Een aantal aspecten krijgt een minder goede beoordeling. Zo wordt het feit dat bij de herregistratie (intercollegiale visitatie) de chirur-gische behandeling moet worden bijgewoond als minder zinvol ervaren. Minder positief vindt men ook de ver-eiste dat vijf gedocumenteerde patiëntcasussen voorafgaand aan de intercollegiale visitatie naar de visiteurs moeten worden opgestuurd. Een zeer positief oordeel daarentegen wordt geveld over de ad random geselecteerde patiënten die op de visitatiedag door de visiteurs zelf worden geselecteerd. De intercollegiale toetsing wordt gezien als een adequaat middel tot herregistratie maar tegelijkertijd bestaat er wel een zeker spanningsveld tussen intercollegiale visitatie en herregistratie. Het oordeel van de visiteurs over collegae kan namelijk van invloed zijn op de beslissing van het Consilium Parodontologicum over het wel of niet verlengen van de erkenning. Intercollegiale visitatie lijkt zo meer op een intercollegiale toetsing. De uitkomsten van de enquête zijn kortom bruikbaar voor verdere evaluatie en bijsturing." Optimaliseren Want dát vormt natuurlijk het belang-rijkste uitgangspunt van dit onderzoek: het verder optimaliseren van de visitatieprocedure. Dus hebben het NVvP-bestuur, het Consilium Parodontologicum en de sectie Tandarts-Parodontologen de CVNV benoemd: de Commissie Voorbereiding Nieuwe Visitatieprocedure. Jurgen Reiker tot slot: "Deze commissie, bestaande uit Jan Jansen, Jan Tromp en Dick Barendregt, staat nu voor de uitdaging om de resultaten en aanbevelingen van het evaluatierapport te benutten voor een aantal aanpassingen. Op basis hiervan kan de visitatieprocedure worden geoptimaliseerd waarbij de nadruk met name zal komen te liggen op intercollegiale uitwisseling. Het rapport over deze intercollegiale uitwisseling, dat in neutrale bewoordingen dient te zijn geschreven, dient voor het Consilium Parodontologicum de basis te zijn voor het wel of niet herregistreren. Op deze manier wordt getracht het spanningsveld tussen visiteren (door collegae) en de daaraan gekoppelde herregistratie te elimineren. Het eerste voorstel van deze commissie wordt later dit jaar verwacht."