Woord van de voorzitter

Transcriptie

1 DUTCH SOCIETY OF PERIODONTOLOGY n i e u w s i s Nederlandse Vereniging voor Parodontologie Secretariaat: Postbus ZG Muntendam Telefoon: Telefax: secretariaat@nvvp.org Website: Woord van de voorzitter Speerpunt: de mondhygiënist Tijdens de Algemene Ledenvergadering op 15 november j.l. heeft Nico Corba de NVvPvoorzittershamer aan mij doorgegeven. Als vicevoorzitter heb ik de afgelopen anderhalf jaar al op prettige wijze intensief met Nico samengewerkt. Deze samenwerking zullen wij hopelijk op dezelfde wijze kunnen voortzetten, met Nico in de functie van oud-voorzitter. Nico, alsnog én alvast enorm bedankt voor je inzet! Elke voorzitter kiest zijn eigen speerpunten. Voor mij zal de komende periode met name in het teken staan van de mondhygiënist. Als buiten-gewoon lid neemt deze thans een bijzondere plaats binnen onze vereniging: er zijn bijvoorbeeld geen commissies waar de mondhygiënist deel van uitmaakt. Dat wil ik graag veranderen, zoals ik onlangs al op de ALV heb aangekondigd. Het is de bedoeling dat er in de NVvP een commissie Mondhygiënisten opgericht wordt. Het doel van deze commissie is tweeledig en betreft allereerst de participatie in de congresorganisatie, een deelname die vooral voor de invulling van de (parallel)congressen extra waardevol is. Daarnaast moet de nieuwe commissie criteria gaan formuleren waaraan de mondhygiënist zal moeten voldoen om patiënten met uitgebreide parodontale problemen, zoals die bijvoorbeeld in de parodontologiepraktijken worden gezien, optimaal en in teamverband te behandelen. Deze criteria zullen uiteindelijk de basis moeten vormen voor het predicaat mondhygiënist met ster naar analogie van de tandarts-parodontoloog. Over het implementeren van leerdoelen op basis van deze criteria in het onderwijs is reeds met de NVM gesproken waarbij zowel het reguliere onderwijs alsook het nascholingsonderwijs aan bod gekomen is. De timing van dit onderwerp lijkt voor sommigen wellicht wat ongunstig gekozen, zeker nu er nogal wat discussie is ontstaan rondom de vierjarige opleiding tot mondhygiënist. De NVvP heeft immers met een katern in een van de vorige Nieuwsbrieven haar standpunt duidelijk gemaakt. Voor sommigen duidt dit erop dat de NVvP tégen de verdere ontwikkeling van het beroep mondhygiënist zou zijn. Een onjuiste conclusie: de NVvP staat zeker niet afkerig tegenover een dergelijke ontwikkeling maar ziet deze liever tot stand komen vanuit een nascholingstraject. Het idee om tot een commissie Mondhygiënist in de NVvP te komen, bestaat bij mij bovendien al enkele jaren en de concretisering daarvan is dus juist op zijn plaats in het kader van de huidige ontwikkelingen. Enthousiaste én ambitieuze mondhygienisten die geïnteresseerd zijn in deelname aan een dergelijke commissie roep ik daarom van harte op om te reageren! In het kader van deze ontwikkelingen verdient ook de positie van de mondhygiënist in de NVvP nadere aandacht. Onderzocht wordt of het huidige bijzondere lidmaatschap van de mondhygiënist wellicht kan worden omgezet in een gewoon lidmaatschap, met natuurlijk alle daarbij horende gevolgen voor stemrecht en contributie. Daarbij zal het wetenschappelijke karakter en het mission statement van de NVvP richtinggevend zijn. nr. 39, december 2002 ISSN nummer Redactie: Jan Tromp - Leo Kroon - Schelte Fokkema Laurens Tinsel - SACHA tekst & pr Vormgeving: Aat Doek BNO In deze NVvP-Nieuwsbrief treft u onder andere de volgende onderwerpen aan: Woord van de voorzitter 1 Abstract uit het Journal of Clinical Periodontology 2 Terugblik Women in Perio 3 Bestuursorganogram 5 EuroPerio 4 6 Eerste praktijk voor parodontologie gecertificeerd 6 NVvP-voorjaarscongres: nú aanmelden 8 Patiëntencasus 9 Websitenieuws 10 Nieuwe erkenning tandarts-parodontoloog 10 Agenda 10 Informatie van onze sponsors 11 Mission Statements NVvP De Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) is een wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige zorgverleners. De NVvP streeft naar algemene erkenning van het inzicht dat een gezond parodontium de basis vormt van duurzame tandheelkundige zorg en spant zich ervoor in effectieve parodontale zorg voor iedereen bereikbaar te maken. De NVvP ondersteunt tandheelkundige zorgverleners bij het verwerven en uitdragen van kennis en behartigt de belangen van haar leden. Een dergelijk veranderende positie heeft tevens gevolgen voor de samenwerking tussen de NVvP en de NVM. Beide verenigingen namen in het verleden soms redelijk polariserende standpunten in. Mijns inziens is nu de tijd aangebroken om de rijen te sluiten en gezamenlijk te werken aan een zo optimaal mogelijke zorg. Een voorzitterschap van anderhalf jaar is wellicht té kort om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Ik zal echter mijn uiterste best doen om de noodzakelijk eerste stappen op dit traject te realiseren. Laurens Tinsel, voorzitter MEMBER OF EUROPEAN FEDERATION OF PERIODONTOLOGY De NVvP, omdat een goed gebit op een gezond fundament staat.

2 Abstract De invloed van negatieve levenservaringen en persoonlijkheidskenmerken op parodontitis Introductie Klinische observatie en epidemiologische studies doen vermoeden dat er een relatie bestaat tussen traumatische levenservaringen- in het bijzonder depressies - en parodontitis. Over hoe deze relatie tot stand komt, is nog onvoldoende bekend. Het is echter wel voldoende aangetoond dat de psyche, het zenuwstelsel, hormonen en het immuunsysteem onderling verbonden zijn en dat een immunologische reactie in de hersenen gereguleerd wordt. Bovendien is het bewezen dat stress veranderingen veroorzaakt in het vermogen van dit complexe systeem om informatie over een bacteriële aanval op een juiste wijze te verwerken in de hersenen. Dit heeft gevolgen voor de weerstand tegen ziektes, mogelijk ook parodontitis. In deze vaste column van de Nieuwsbrief doen wij u een verslag van onderhavige studie, ditmaal uitgezocht en bewerkt door M.J. de Kievit, tandarts te Baarn. Hugoson A, Ljungquist B, Breivik T. The relationship of some negative events and psychological factors to periodontal disease in an adult Swedish population from 50 to 80 years of age. J. Clin. Periodontol. 2002; 29: Doel Het doel van deze studie was (1) nagaan in hoeverre traumatische levenservaringen van invloed zijn op parodontitis en (2) of persoonlijkheidskenmerken die van belang zijn bij de manier waarop het individu omgaat met stress, ook wel coping genoemd, een rol spelen. Materiaal & Methode De onderzochte groep bestond uit 298 dentate patiënten in de leeftijd van 50 tot 80 jaar. Bij alle onderzoekspersonen werd het aantal aanwezige elementen geregistreerd en een plaque-index en een gingivitis-index gemaakt. Ook werden de pocketdieptes gemeten en werd de mate van parodontale afbraak bepaald aan de hand van zowel klinische als röntgenologische gegevens. Verder werd een vragen-lijst voorgelegd met de volgende onderwerpen: leeftijd, huwelijkse staat, eenzaamheid, welzijn, coping en rookgewoonten. Resultaten De mate van gingivitis en het aantal verdiepte pockets waren in alle leeftijdscategorieën gelijk. Het aantal aanwezige gebitselementen nam af met toenemende leeftijd, terwijl de plaque-index sterk toenam met de leeftijd, net zoals de ernst van parodontale afbraak. Na statistiche analyse bleek er een significant verband te bestaan tussen leeftijd, plaque-index, roken, coping, huwelijkse staat (weduwe of weduwnaar) en de kans op het ontstaan van ernstige parodontitis. Voor eenzaamheid, welzijn en huwelijkse staat (alleenstaand of gescheiden) gold dit echter niet. Het verband tussen coping, huwelijkse staat (weduwe of weduwnaar) en parodontitis mag opmerkelijk genoemd worden. Conclusies In aanvulling op goed gedocumenteerd onderzoek dat de nauwe relatie tussen een toenemende leeftijd, plaque en roken met parodontitis aantoont, laat deze studie zien dat een traumatische levenservaring, zoals het verlies van de echtgenoot/echtgenote, het risico op het ontstaan van ernstige parodontitis doet toenemen. Verder doet de studie vermoeden dat de persoonlijke manier van coping van invloed is op de individuele gevoeligheid voor parodontitis. Dit concept wordt ondersteund door een recent uitgevoerde epidemiologische studie (Genco et al. 1998) die het verband tussen stress, coping en parodontitis ook aantoonde. Deze studie liet een directe relatie zien tussen het cortisolgehalte 2 in het speeksel en de mate van botverlies bij parodontitispatiënten die aan een hoge mate van stress blootgesteld stonden en een slechte coping-stijl gebruikten. Dit ondersteunt het gevestigde concept van een tweezijdige interactie tussen de psyche, het gedrag en het hersen-zenuw-hormonale systeem enerzijds en het immuunsysteem anderzijds dat een belangrijke rol speelt bij gezondheid en ziekte. De onderzoekers concludeerden verder dat het verband tussen ernstige parodontitis en een slechte coping-stijl mogelijk verklaard kan worden als een ongeschikte reactie van het hersenzenuw-hormonale systeem op de plaquegeïnduceerde ontsteking in de gingiva. De eindredactie van dit abstract was wederom in handen van Schelte Fokkema, tandarts-parodontoloog te s-hertogenbosch. Als u zich na het lezen van het abstract uitgedaagd voelt om ook een keer een bijdrage te leveren aan deze column, dan kan dat. Ook u zult ontdekken en ondervinden dat het maken van een abstract niet alleen leerzaam, maar vooral ook leuk is om te doen. Bovendien zal het zelf maken van een abstract het lezen van artikelen uit het JCP en andere journals in de toekomst vergemakkelijken. Meldt u zich vandaag nog aan bij de NVvP en geniet een volgende keer van uw eigen afgedrukte versie op deze plaats. Schelte Fokkema, tandartsparodontoloog, NVvP-bestuurslid en mede-redactielid van de NVvP-Nieuwsbrief, is op 24 oktober jongstleden gepromoveerd op het proefschrift Susceptibility to periodontitis, studies with LPS-stimulated whole blood cell cultures. Schelte, namens de redactieleden van de NVvP-Nieuwsbrief: van harte gefeliciteerd! Terugblik NVvP-Najaarscongres: Women in Perio Het NVvP-hoofdcongres werd dit najaar uitsluitend gepresenteerd door vrouwen, die hun sporen in de parodontologie ruimschoots verdiend hebben. De preconference workshop op de avond vóór het congres stond bovendien geheel in het teken van de vrouwelijke fysiologie. Een korte impressie van het wetenschappelijke programma. Susan Karabin, parodontologe en werkzaam op de Columbia universiteit in New York, vertelde dat organen in het vrouwelijk lichaam qua grootte en functie afwijken t.o.v. organen in het mannelijke lichaam. Daarnaast meldde zij dat ook de opname van geneesmiddelen anders verloopt bij vrouwen. Omdat de traditionele geneeskunde uitsluitend gebaseerd is op het mannelijk lichaam is het belangrijk om inzicht te krijgen in de eventuele verschillen tussen het mannelijke- en vrouwelijk lichaam, zodat medische behandelingen bij vrouwen eveneens beter kunnen verlopen. Nader onderzoek nodig Iedereen is bekend met parodontale aandoeningen zoals puberteitsgingivitis en zwangerschapsgingivitis en -parodontitis, die te wijten zijn aan een veranderde immuunreactie op de aanwezige bacteriën als gevolg van hormonale veranderingen in het lichaam. Deze effecten kunnen verklaard worden door de ontdekking van zogenaamde hormoonreceptoren op cellen, die de eiwitproductie in de cel beïnvloeden. Momenteel zijn er diverse oestrogeenreceptoren gevonden die mogelijk functionele effecten hebben op de cel. Uitgebreid nader onderzoek is echter noodzakelijk om deze zaken verder op te helderen. Dat geldt ook voor de eventuele effecten van de menopauze (waarin in een relatief korte tijd veel botmassa wordt verloren) en hormoonvervangende middelen op de parodontale afbraak bij vrouwen. Één ding werd in ieder geval duidelijk uit het verhaal van Susan Karabin: gedegen fundamenteel onderzoek is nodig omdat menig wetenschappelijk bewijs ontbrak voor de vele voorbeelden die zij in haar lezing gaf. Risico s De Nederlandse dr Judith Raber, die verbonden is aan de afdelingen Klinische Oncologie van het LUMC en Parodontologie van het ACTA, zette de orale complicaties van oncologiepatiënten uiteen en wees nogmaals op het belang van het onderkennen van parodontitis voorafgaande aan de therapie van dergelijke patiënten. Bovendien liet ze gegevens zien die er op wezen dat oncologiepatiënten met ernstige parodontitis meer momenten doormaakten met koorts, waardoor zij in feite een hoger risico liepen op complicaties tijdens de behandeling. Ook werd tijdens dit najaarscongres weer eens luid en duidelijk aangegeven dat roken een daadwerkelijke risicofactor is voor parodontitis, die echter wel te beïnvloeden is. Daarom heeft het tandheelkundig team de verantwoordelijkheid om patiënten hierover te informeren De gedreven spreekster Marjorie Jeffcoat in actie. Tine Vangsted was de enthousiaste dagvoorzitter. Lisa Mayfield besloot het hoofdprogramma. en om te trachten het stoppen met roken te stimuleren. Diabetes mellitus daarentegen is een ónbeïnvloedbare systemische risico-factor voor parodontitis. De parodontale infectie kan via de chronische bacteriële blootstelling in het lichaam de diabetes-status compliceren. Primeur! Wellicht de beste wetenschappelijke en meest wervelende presentatie werd verzorgd door prof. Marjorie Jeffcoat van de Alabama universiteit in Birmingham (VS) over de relatie tussen parodontitis en vroeggeboorte (hieronder wordt een geboortegewicht van minder dan 5 pond en een zwangerschap van minder dan 36 weken verstaan). Van het bestaan van deze relatie waren we ons reeds langer bewust, maar prof. Jeffcoat liet indrukwekkende nieuwe (nog niet gepubliceerde!) onderzoeksgegevens zien over het effect van parodontale behandeling op vroeggeboortes. Hieruit bleek dat scaling en root-planing alléén het percentage vroeggeboortes in een jonge populatie van een grote groep vrouwen van overwegend Afrikaanse afkomst met een factor 3 verkleinde, terwijl initiële therapie aangevuld met een kuur van Metronidazol het percentage vroeggeboortes ten opzichte van onbehandelde vrouwen niet verlaagde. Het bleek zelfs dat Metronidazol alleen voorgeschreven in een groep zwangere vrouwen met vaginitis het percentage vroeggeboortes verhoogde. Het lijkt daarom raadzaam om zwangere vrouwen met (ernstige) parodontitis te behandelen door middel van een grondige initiële therapie onder anesthesie, bij voorkeur vanaf het 2e trimester van de zwangerschap, om de kans op Bij Fridus van der Weyden op de workshop. een miskraam te beperken. Daarnaast dient men bij het indiceren van Metronidazol bij vrouwen altijd te informeren naar een eventuele bestaande zwangerschap. De NVvP kan wederom tevreden terugkijken op een prima congres. 3 Judith Raber, de enige Nederlandse spreekster, tijdens de eerste lezing van het hoofdprogramma. Susan Karabin verzorgde het avondseminar en presenteerde ook op vrijdag een lezing.

3 Klaus Rateitschak overleden Op 30 september jongstleden is in zijn woonplaats Basel op 75-jarige leeftijd de bekende Zwitserse parodontoloog Professor Klaus H. Rateitschak overleden. Velen zullen ongetwijfeld bekend zijn met de prachtige kleurenatlas "Periodontology" die hij in samenwerking met o.a. zijn vrouw Edith heeft gemaakt: een fantastisch mooi boek met heldere tekst en fraaie illustraties, waarmee hij in 1986 een prijs won van de American Medical Writers Association. Voor de NVvP heeft hij in april 1991 een dagcursus "Klinische Parodontologie" verzorgd die dermate veel succes had dat daarna nog twee maal voor uitverkochte zalen een herhaling werd gegeven (in november 1991 en 1992). Velen bewaren uitstekende herinneringen aan deze dagen. Mensen als Klaus Rateitschak worden Compendium Women in Dentistry Het programmaboekje van het najaarscongres werd verzonden samen met een special issue van het tijdschrift Compendium of Continuing Education in Dentistry, getiteld Women and Dentistry. Bij dit initiatief speelde de firma Colgate een belangrijke rol: de uitgave geeft de inhoud weer van een door Colgate gesponsord symposium én de verzending ervan werd mogelijk gemaakt dankzij een genereuze sponsoring van Colgate. And the winner is..... Ingrid H. Groeneveld wint NVvP Braun Oral B - Mondhygiëneprijs 2002 Tijdens het NVvP-Najaarscongres nam Ingrid Groeneveld de NVvP Braun Oral B -Mondhygiëneprijs 2002 in ontvangst. Ingrid is sinds 1984 werkzaam als mondhygiënist in de Parodontologie Praktijk Groningen (PPG); later heeft zij zich ook vrijgevestigd in Emmen en Beilen. Het juryrapport verduidelijkt haar keuze als volgt: Aan het criterium voor de prijs, namelijk het zich inzetten voor het vakgebied van de mondhygiëne en/of het werkterrein van de mondhygiënist, heeft Ingrid Groeneveld ruimschoots voldaan gezien haar activiteiten in het bijzonder binnen de parodontologie. Van haar zijn diverse publicaties verschenen in het NTvT en NVM-blad, zij participeert in de nascholingsactiviteiten van de PPG, zij heeft nationaal (NVM) en internationaal (IFDH /Sydney 2001) voordrachten gegeven over onder andere protocollair werken en halitosis en zij is de NVvP-"huis"-moderator geweest voor het mondhygiëneprogramma van NVvP congressen. Daarnaast worden nieuwe mondhygiënisten in de PPG door haar op collegiale wijze wegwijs gemaakt binnen de praktijk en stagiaires mondhygiënist op een stimulerende wijze begeleid waardoor haar enthousiasme voor de parodontologie op hen overslaat. Ook haar speciale band met de patiënten mag niet onvermeld blijven. Dit alles geschiedt met het besef dat wetenschappelijke continuing education ook voor mondhygiënisten een absolute noodzaak is. Zij is dan ook een frequent bezoeker van onder andere de NVvP en EFP congressen. Ingrid Groeneveld is in de ogen van de jury een schoolvoorbeeld van de mondhygiënist met een hoog niveau die zich middels nascholing naast het uitvoeren praktijkwerkzaamheden verder heeft bekwaamd. Zij kan dan ook worden gezien als het modelvoorbeeld van de mondhygiënist met ster (vergelijkbaar als de tandarts met ster = tandarts-parodontoloog) zoals het bestuur van de NVvP dit op termijn nastreeft. De winnaars van de NVvP-Braun Oral B Mondhygiëne-prijs tot nu toe: 17 april 1986 Amsterdam: mw. M. Stalman 22 april 1988 Amsterdam: mw. M. van Kooten-van Heusden 19 mei 1990 Maastricht: mw. I. van der Blom 1 juli 1992 Den Haag: mw. A.A.S. van Herk-van den Dool 4 de stralende winnares 11 november 1994 Utrecht: mw. M.C. Cornips 8 november 1996 Rotterdam: mw. T. Rozendal 20 november 1998 Amsterdam: mw. M. Hovius 1 december 2000 Utrecht: NVvP-Organogram Wie bekleedt welke positie in het NVvP-bestuur? Welke commissies zijn er actief en welke leden zijn daarbij betrokken? Onderstaand organogram biedt u een overzicht. Zonder deze mensen zou de NVvP niet haar huidige positie innemen Adviseurs Wetenschap: Dr B.G. Loos D.S. Barendregt W.H. van Dannis Prof. dr U. van der Velden Congrescommissie C.J.W.M. Aardening (voorzitter) Dr N.H.C. Corba Prof. dr J.W. Kleinfelder Mw. A. Woltman-Klinkers Consilium Parodontologicum: Prof. dr U. v.d Velden (voorzitter) Dr J.A.H. Tromp H. Hamming R.W.R. Steures Dr W.H. van Leeuwen Bestuurswisselingen Commissie PAO J.A.C. de Kock van Leeuwen (voorzitter) R.W.R. Steures (Zuiden) P.G.G.L. van der Avoort (ACTA) Mw. H.M. Bulthuis (Randstad + Midden) Dr L.J. van Dijk (Noord + Oost) Prof. dr J.W. Kleinfelder (KUN) Commissie EFP Prof. dr U. van der Velden (EFP-lid) Dr E.G. Winkel (penningmeester EuroPerio 4) Mw. M.E. de Wit (NVvP-afgevaardigde) 1. Nieuwsbrief: Dr J.A.H. Tromp (hoofdredacteur) Mw. M.Th. van Straalen (abstracts/wetenschappelijke artikelen) S. Eikenboom T.L.J.M. Kroon Tijdens de recent gehouden ALV vond er een bestuurswisseling plaats. Laurens Tinsel nam de voorzittershamer over van Nico Corba en Schelte Fokkema maakte zijn entrée in het bestuur. Van laatstgenoemde volgt hieronder een korte nadere kennismaking. Curriculum Vitae Schelte Fokkema Dr Schelte Fokkema behaalde in 1988 het mondhygiënistendiploma aan de Universiteit van Amsterdam en werkte als mondhygiënist in diverse tandheelkundige praktijken. In 1991 slaagde hij voor zijn tandartsexamen aan de Universiteit van Amsterdam, waarna hij tot 1997 werkte als algemeen practicus. In 1996 behaalde hij de MSc-titel in de parodontologie en in datzelfde jaar ontving hij zijn erkenning tot tandarts-parodontoloog door de NVvP. Het onderzoek in het kader van de MSc-opleiding mondde uit in een publicatie Bestuur L.B.G.M. Tinsel (voorzitter) Dr N.H.C. Corba (oud-voorzitter) Prof. dr J.W. Kleinfelder (vice-voorzitter) Mw. M.Th. van Straalen (secretaris) Mw. M.E. de Wit (penningmeester) J.A.C. de Kock van Leeuwen (assessor) C.J.W.M. Aardening (assessor) (assessor) 2. NVvP-brochures: J.A.C. de Kock van Leeuwen T.L.J.M. Kroon + professional Beleidsadviescommissie (BAC) L.O. Nelemans Dr B.G. Loos T.E. Vangsted E.G. Winkel Dr L.J. van Dijk Kascommissie 2002 J.G. Hoogteijling J.W. Hutter 3. NT-columns: + professional 4. Internet - Homepage: L.B.G.M. Tinsel + professional: Dentnet Adviseurs Verrichtingen en Tarieven / Paroprotocol J.A.C. de Kock van Leeuwen Mw. T.E. Vangsted Sectie Tandarts- Parodontologen Mw. H.J.Y. van Drie (voorzitter) Dr E. Meijer (secretaris) J. Reiker (penningmeester) Dr G.A. van der Weijden J.T.J. Hanssen Commissie Media en PR: 5. Cie Media & PR: pers & publiek Mw. M.Th. van Straalen (voorzitter) waarvoor hij in 1999 de NVvP-Braun Oral B onderzoeksprijs ontving. Gedurende zijn studie in de parodontologie was Schelte tevens docent aan de opleiding Mondhygiëne in Nijmegen. Vanaf eind 1996 tot 2002 werkte hij parttime aan zijn promotieonderzoek op de afdeling Parodontologie van het ACTA. Op 24 oktober 2002 verdedigde hij zijn proefschrift "Susceptibility to periodontitis-studies with LPS-stimulated whole blood cell cultures" ter verkrijging van de doctorstitel. Daarnaast voerde hij vanaf 1996 tot heden een eigen verwijspraktijk voor Parodontologie te s-hertogenbosch. Verder was Schelte vanaf 1997 tot heden wetenschappelijk redacteur van de nieuwsbrief van de NVvP en verzorgde hij verschillende gastcolleges aan de Mondhygiëneopleiding en cursussen aan mondhygiënisten. "Ik voel me vereerd met deze nieuwe functie en wil de vereniging bij voorbaat hartelijk danken voor het in mij gestelde vertrouwen. Ik hoop een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteit van de door de vereniging geleverde wetenschappelijke kennis om daarmee de zorg, die verleend wordt door haar leden, verder te verbeteren", aldus Schelte Fokkema.

4 EuroPerio 4 Een highlight of scientific and clinical periodontology en an outstanding event in an historic capital : het zijn slechts enkele superlatieven waarmee de organisatie van EuroPerio 4 haar evenement aanprijst. Het zijn kreten waar u zeker niet over hoeft te twijfelen: gerenommeerde sprekers uit de hele wereld bespreken de state of the art binnen het vakgebied in meerdere sessies en workshops. Het samenstellen van uw eigen con-gresprogramma kàn lastig zijn: naast general sessies zijn er onder andere videosessies en videodiscussies, Meet the expert -bijeenkomsten en interactieve sessies, EP-4 seminars, diverse Forums, sessies voor mondhygiënisten en hulpkrachten, Forum for Innovations en Research and clinical Communications. Welke onderwerpen kunt u verwachten? Uit het uitgebreide overzicht somt de organisatie enkele highlights op: Advances in the treatment of Periodontal Infections, Implants in the Rehabilitation of the posterior Maxilla, Periodontics and Practice Management en Perio-plastic Surgery for Root coverage. Om maar eens wat te noemen. Wilt u actuele informatie of uzelf al online registreren? Kijk dan op En reserveer meteen de datum in uw agenda: EuroPerio 4, juni 2003, International Congress Center (ICC) in Berlijn. De inmiddels befaamde Hollandse avond tijdens EuroPerio zal hoogstwaarschijnlijk ook komend jaar weer worden georganiseerd; deze staat voorlopig gepland op donderdagavond 19 juni 2003, aansluitend op de welkomsceremonie. We houden u op de hoogte! ISO-certificering voor Praktijk Parodontologie en Implantologie Maastricht De Praktijk Parodontologie en Implantologie Maastricht ontving eerder dit jaar het ISO-2000 certificaat. Daarmee is deze praktijk de eerste parodontologiepraktijk in Nederland die dit predicaat mag voeren. Tandarts-parodontoloog en tandartsimplantoloog Hendrike van Drie over het hoe en waarom van deze certificering: In bedrijfsmatig opzicht brengt dit je heel veel voordelen. Voor het protocolleren van de tandheelkundige behandelingen was de stap naar ISO-certificering niet nodig: deze processen zijn immers al vastgelegd via de protocollen van het instituut tandarts-parodontoloog en het instituut tandarts-implantoloog. Waarom dan ook nog eens een ISOcertificaat? Hendrike van Drie: Het ging mij puur om het verder structureren van de bedrijfskundige processen. In bedrijfsmatig opzicht biedt deze certificering namelijk heel veel voordelen. Alle procedures in je bedrijf worden gestandaardiseerd. Van de functieomschrijvingen van het personeel, het verloop van ziekmeldingsprocessen tot functioneringsgesprekken: alle mogelijke bedrijfskundige aspecten worden op schrift vastgelegd en dat brengt veel duidelijkheid met zich mee. Je bepaalt zelf de doelstelling van je certificering; in ons geval betrof dit met name het voeren van een bedrijfsmatig optimale praktijk. Als je er goed mee omgaat vormt de ISO-certificering een goede controle van je bedrijf. Er ontstaat een duidelijk raamwerk dat met name in grotere organisaties een onmisbare functie heeft". Veel werk De weg naar certificering brengt veel werk met zich mee. Je moet een protocol opstellen waarbij, zoals gezegd, allerlei bedrijfskundige facetten in kaart worden gebracht, vervolgt Hendrike van Drie. Wij hebben daarvoor externe expertise ingeroepen in de persoon van Pieter de Jonge van MI Systems. Dit heeft absoluut nut gehad, het is een stuk lastiger om alles alleen te moeten doen. Mijn officemanager Corina Schrauwen is samen met Pieter ruim 1 jaar met alle voorbereiding voor dit protocol bezig geweest. Toen het protocol klaar was hebben we een audit aangevraagd bij een certificeringsinstantie. Dit bedrijf heeft allereerst gecontroleerd of het protocol op papier in orde was en of alle benodigde formulieren in overeenstemming waren met ons protocol. Vervolgens is er een officiële audit gehouden door het certificeringsbedrijf in samenwerking met een tandheelkundig deskundige, in ons geval tandarts-parodontoloog Jan Buth (zie kadertekst). Daarbij werden de medewerkers van mijn praktijk geïnterviewd met vragen als kloppen de taakomschrijvingen met je werk en ben je op de hoogte van de protocollen. Uiteindelijk leidde dit alles tot de certificering van onze praktijk. Actieve inzet Is het de moeite allemaal waard geweest? Hendrike van Drie is ervan overtuigd. Het is net als bij automatiseren: je moet eerst de nodige tijd en financiën investeren voordat je de voordelen van het proces kunt ervaren. Certificering betekent voor mij dat mijn praktijk naar buiten toe herkenbaarder geworden is. Mensen kunnen een kwalitatieve bedrijfsvoering verwachten met zo min mogelijk onduidelijkheid. Certificering is ook geen statisch systeem, de praktijk zal regelmatig via interne- en externe audits worden getoetst en waar nodig worden aangepast. Van alle medewerkers wordt bovendien een actieve inzet verwacht: zodra zij punten opmerken die voor verbetering vatbaar zijn, kunnen zij dit via schriftelijke verbetervoorstellen kenbaar maken. Tot slot: hoe hebben de medewerkers de certificering ervaren? Hendrike van Drie: De teamleden wisten aanvankelijk niet goed wat ze konden verwachten en dus bestond er wel de nodige onzekerheid, angst voor het onbekende. Om die vrees weg te nemen (en om een breed draagvlak voor de certificering te krijgen) is er vanuit het personeel een stuurgroep gevormd die onder andere de informatievoorziening van en naar de overige personeelsleden voor haar rekening genomen heeft. Natuurlijk speelt het verschil in karakters hierbij een rol: sommige mensen staan nu eenmaal eerder open voor vernieuwingen dan anderen. Uiteindelijk heeft het team de certificering als positief ervaren. De bedrijfskundige praktijkvoering is er immers een stuk doorzichtiger door geworden en daarvan plukt het team de vruchten. Tandarts-parodontoloog Jan Buth: Bij certificering moet ruimte zijn voor de mensen en hun filosofie Op verzoek van certificerings-instantie Lloyds en Hendrike van Drie werd tand-arts-parodontoloog/algemeen practicus Jan Buth benaderd om deel te nemen aan de certificeringsprocedure van de Praktijk Parodontologie en Implantologie Maastricht. Daartoe kreeg hij het verzoek om de tandheelkundige divisie in deze praktijk te beoordelen. Niet de kwalitatieve patiëntenbehandeling stond hierbij centraal maar juist de vraag of de protocollen in deze praktijk op tandheelkundig gebied correct worden uitgevoerd. Hoe heeft Jan Buth dit ervaren? Als zeer plezierig. Als tandartsparodontoloog weet ik wat het visiteren van je praktijk inhoudt. Een certificering is natuurlijk geen visitatie maar in beide gevallen wordt een praktijk toch op de één of andere manier beoordeeld. Ik heb getracht dit op een vooral positief opbouwende manier te doen, op een wijze zoals die van mij verwacht werd. Ter voorbereiding kreeg ik een aanzienlijke hoeveelheid papierwerk toegestuurd. Vervolgens heb ik via bezoeken aan de praktijk en diverse gesprekken met de medewerkers zelf een beeld kunnen vormen van de manier waarop de tandheelkundige protocollen in deze praktijk uitgevoerd worden. Dit beeld van de praktijk heb ik afgezet tegen mijn eigen ervaringen uit de praktijken waar ik zelf gewerkt heb én met de kennis van overige praktijken die ik gezien heb. Uiteindelijk vormde zich een goed beeld waarop ik mijn oordeel heb kunnen bepalen. Objectief blijven Is het moeilijk om tijdens zo n procedure objectief te blijven? Jan Buth meent van niet, alhoewel : De mensen in de praktijk en hun filosofie zijn voor mij erg belangrijk, ik vind dat zij bij de beoordeling de fotobureau Frits Widdershoven, Maastricht. nodige ruimte moeten krijgen. In deze praktijk heerst een zeer plezierige sfeer, de mensen werken er met de juiste attitude. Dit heeft wellicht mijn objectieve houding in positieve zin beïnvloed. Maar de protocollen moeten natuurlijk in eerste instantie correct worden uitgevoerd, die basis moet goed zijn. De tijd gunnen Een certificering moet overigens wel de tijd krijgen om zich te kunnen ontwikkelen, Keulen en Aken zijn ook niet in 1 jaar gebouwd, meent Jan Buth. De opgemerkte verbetersuggesties moeten door de jaren heen kunnen worden opgepakt. De jaarlijkse controle biedt daartoe de ruimte, zo blijft de certificering levendig en up to date. Overweegt Jan Buth tot slot om zelf de stap tot certificering te nemen? Niet in mijn algemene praktijk in Dirksland, waar ik parodontologie uitsluitend voor mijn eigen patiënten toepas. Ik weet echter wel dat men in de Kliniek voor Parodontologie in Rotterdam, waaraan ik parttime verbonden ben, wel bezig is met de voorbereidingen voor certificering. Voor een grotere parodontologiepraktijk met meerdere medewerkers is dit ook bijna onontkoombaar. Een correcte uitoefening van diverse protocollen is in zo n praktijk onmisbaar om optimaal te kunnen functioneren. 6 7

5 NVvP-Voorjaarscongres: Predictability in Periodontology Op 14 maart 2003 vindt in de Jaarbeurs te Utrecht het NVvP-voorjaarscongres plaats. Het thema van dit congres luidt Predictability in Periodontology. Voorspelbaarheid geldt in positieve zin ook voor het sprekerspanel: zoals gebruikelijk heeft de NVvP de meest deskundige wetenschappers bereid gevonden om een lezing te verzorgen. Het congresprogramma wordt geleid door moderator prof. dr Ubele van der Velden en bevat voordrachten van een aantal gerenommeerde sprekers. Dr Bruno Loos bijvoorbeeld zal de voorspelbaarheid van parodontitis bespreken in relatie tot genetica. De factoren voor parodontale afbraak worden in een breder daglicht geplaatst door dr Mark Timmerman. Ook implantologie wordt niet vergeten: prof. dr Marc Quirijnen behandelt het onderwerp infectierisico s bij implantaten. Uit respectievelijk de Verenigde Staten en Zweden komen dr Richard Oringer (met een lezing over risico-inschatting bij parodontale therapie) en prof. Stefan Renvert die een lezing houdt over peri-implantitis. Wetenschap Een willekeurige greep uit de lezingen maakt duidelijk wat congresbezoekers kunnen verwachten. Richard Oringer bijvoorbeeld toont in zijn lezing aan dat traditionele diagnosemethodieken in de parodontologie nog altijd beperkt zijn. Immers, hoewel lokale en systemische risicofactoren geïdentificeerd zijn, blijkt het inschatten van de vatbaarheid van een patiënt voor verdere parodontale afbraak met deze methoden niet altijd mogelijk. Welke rol kunnen microbiologische-, biochemische- en genetische testen hierbij spelen? En hoe kunnen deze testen de behandelprotocollen veranderen? Stefan Renvert diept het onderwerp peri-implantitis nader uit. Zijn lezing maakt duidelijk dat de grote verscheidenheid in de frequentie van peri-implantitis gedeeltelijk het gevolg lijkt van verschillen in het bepalen van peri-implantitis. De frequentie ervan is wellicht gerelateerd aan het aantal jaren dat implantaten gedragen worden. Aangezien tandheelkundige implantaten relatief kort geleden hun intrede hebben gedaan, zullen deze percentages in de loop der jaren waarschijnlijk toenemen. Stefan Renvert bespreekt enkele studies waarbij hij onder andere nader ingaat op verschillende behandelmethoden van peri-implantitis en de vraag hoe osseo-integratie op een implantaatoppervlak dat eerder heeft blootgestaan aan ontsteking kan worden verkregen. Op het ogenblik is er wereldwijd een grote zoektocht gaande naar welke genetische markers en welke genen geassocieerd zijn met parodontitis. Dit onderzoek wordt nu ook genome wide opgezet: door middel van multidisciplinair onderzoek waarbij de genetische-, microbiologische- en omgevingsfactoren tezamen worden betrokken, zal parodontitis voorspelbaar gediagnosticeerd en behandeld kunnen worden. Bruno Loos licht de congresbezoekers uitgebreid in over deze nieuwe fascinerende benadering. Mark Timmerman bespreekt aan de hand van een longitudinaal onderzoek een aantal potentiële risicofactoren voor het ontstaan en het voortschrijden van parodontale afbraak. Dit onderzoek werd in 1987 gestart in een groep jonge mensen die geen reguliere tandheelkundige zorg ontvingen om de rol van mogelijke, klinische en microbiologische risicofactoren te onderzoeken. Mark Timmerman neemt dit onderzoek als uitgangspunt om duidelijk te maken hoe verschillende factoren onderzocht zijn. Deze bevindingen helpen om de verschillende factoren en hun invloed op parodontitis te benoemen. en praktische tips Zoals gebruikelijk bij de NVvP-congressen brengen de sprekers hun lezingen zowel vanuit een wetenschappelijk alsook praktisch oogpunt. De praktische tips die u als bezoeker krijgt, kunnen het uitoefenen van uw praktijkvoering verlevendigen. Zo vormt het congres niet alleen een waardevolle wetenschappelijke opfrisser maar tevens een aangename nieuwe impuls voor uw dagelijkse werkzaamheden. Snel aanmelden Bent u geïnteresseerd in dit congres? Meldt u zich dan zo snel mogelijk aan bij het NVvP-secretariaat, de NVvPcongressen zijn meestal snel uitverkocht. En reserveer alvast in uw agenda: vrijdag 14 maart 2003: voorjaarscongres NVvP. De papieren patiënt Naam, leeftijd: H.B., man, 52 jaar bij eerste consult. Beroep: luchtverkeersleider bij de Koninklijke Landmacht. Getrouwd, 3 dochters (21-26 jaar). Datum eerste consult: januari 2000 Reden verwijzing: behandeling van parodontale problemen. Primaire klacht van de patiënt Bloedend tandvlees met af en toe zwelling linksboven tpv de molaren, af en toe gevoeligheid bij kou, voedselimpactie tussen de 23/24 en de 35/36 en met name de lengte van de brug tpv de 23 stoort de patiënt al jaren. Frontaanzicht: eerste consult Röntgenstatus rechts: eerste consult n i e u w s Medische anamnese Zijaanzicht rechts: eerste consult Röntgenstatus links: eerste consult Weet u dit... over de EFP?! Allergie voor stof, geen medicatie, ASA-score 1. Patiënt rookt niet. Tandheelkundige anamnese Poetst 3 x daags ongeveer 2 minuten met een electrische tandenborstel, geen instructie gehad. Gebruikt af en toe interdentale reinigers en tandfloss. Regelmatig tandartsbezoek. Brug is 20 jaar oud en de laatste kronen zijn 2 jaar geleden geplaatst. Extra oraal onderzoek Geen bijzonderheden. Intra-oraal onderzoek Matige mondhygiëne Verdiepte pockets tot 10 mm met bloedingen na sonderen Pusafvloed tpv 23, 46, 48 Supra-gingivaal tandsteen tpv 31, 41 Furcatieproblemen diverse elementen Verhoogde mobiliteit diverse elementen Fremitus tpv 11, 12, 21, 23 Diasteem 11/21 (was vroeger niet aanwezig) Zijaanzicht links: eerste consult Fistel thv 26 Fractuur in kroon 11 Cementspleet kroon 11 aanwezig Botdefect thv 22 Röntgenologisch onderzoek: Onregelmatig botverlies variërend van 10 tot 75% Angulaire botdefecten 37 mesiaal, 46 distaal, 48 mesiaal Verbrede parodontaal ligamentspleet 24 pericapicaal Overstaande restauraties 16, 12, 11, brug 21-23, 27, 46 Pericapicale zwarting 26 Subgingivaal tandsteen Endodontische behandelde elementen 11, 12, 21, 26, 27. Met dank aan Gerard Geerligs, KUN Nijmegen, die deze patiëntencasus heeft verzorgd. De patiëntencasus in de vorige twee Nieuwsbrieven werd verzorgd door Pali Sipos, ACTA Amsterdam Kort EFP-nieuws dit keer: de meeting van de EFP-General Assembly zal dit jaar worden gehouden op december te Madrid. Maren de Wit, penningmeester van de NVvP, zal als bestuursafgevaardigde bij deze meeting aanwezig zijn. In de volgende NVvP- Mochten er overigens nog NVvP-leden zijn die bij het lezen van deze Nieuwsbrief alsnog bedenken dat zij in 2003 tóch een papieren versie van de JCP willen blijven ontvangen, dan kunnen zij dat bij het secretariaat opgeven. 8 NVvP Nieuwsbrief nr. 35 decemberr