Dr. Mieke van Groenestijn 1

Transcriptie

1 Protocol Protocol PO - VO (-MBO) Mieke Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,2 april 2013 Rekenen Probleemoplossend werken Rekenvaardigheid is geen doel op zich, maar lijkt het wel te worden door de focus op de centrale rekentoetsen in VO en het examen in MBO. Welke aanbieding heb je liever? Rekenen is een functionele vaardigheid om te kunnen participeren in de maatschappij en in beroep. De resultaten de pilot en het CvE onderzoek wijzen erop dat rekenen in alle lagen het dringend is gewenst. Vijf halen vier betalen Hoeveel procent? of: Vier betalen plus één gratis. Hoeveel procent extra? Doel protocol Opzet protocol Doel protocol: Integrale aanpak rekenproblemen en dyscalculie in het. 1 (po): goed reken, preventie, afstemmen, diagnostisch onderzoek, (intensieve) begeleiding eindtoets 1F / 1S 2 (vo): goed reken, signaleren, afstemmen, eventueel diagnostisch onderzoek, (intensieve) begeleiding rekentoets / 3F 3 (mbo): goed reken, afstemmen, (intensieve) begeleiding rekenexamen / 3F Deel 1: Visie en organisatie management / beleid en organisatie Integrale aanpak rekenproblemen en dyscalculie in het. Deel 2: Rekenen (hoofdlijnen in de didactiek) rekendocent / goed reken Deel 3: Afstemmen (signaleren, analyseren, afstemmen) handelingsmodel, drieslagmodel Deel 4: Begeleiding rekenspecialist / diagnostisch rekenonderzoek, (intensieve) begeleiding op maat / rekentoets / 3F Deel 5: Diagnostisch onderzoek (externe) gedragsdeskundige: advies, handelingsplan Dr. Mieke Groenestijn 1

2 Wanneer ERW en wanneer D? Wanneer ERW en wanneer D? Ernstige rekenwiskunde-problemen kunnen ontstaan wanneer het gedurende langere tijd niet lukt om de juiste afstemming te realiseren het aanbod op de behoeften de leerling. Er is sprake dyscalculie als ernstige rekenwiskundeproblemen ontstaan ondanks tijdig ingrijpen, deskundige begeleiding en zorgvuldige pogingen tot afstemming. De problemen blijken hardnekkig te zijn. De rekenwiskundige ontwikkeling de leerling wordt waarschijnlijk belemmerd door leerlingfactoren. Er is geen essentieel (zichtbaar) verschil tussen ernstige rekenwiskundeproblemen en dyscalculie. Er is sprake een glijdende schaal in mate ernst Wij spreken dyscalculie bij hardnekkige problemen Weinig of geen aantoonbare vooruitgang ondanks deskundige interventie Specifieke leerlingkenmerken kunnen belemmerend werken Kenmerken dyscalculie Kenmerken dyscalculie Er is een grote discrepantie tussen de ontwikkeling de leerling in het algemeen en zijn rekenwiskundige ontwikkeling. De achterstand is hardnekkig. De leerling laat, ondanks gerichte, deskundige begeleiding, (te) weinig aantoonbare vooruitgang zien. De problemen zijn ontstaan af het verwerven de basisvaardigheden (in het domein Getallen en daarbij behorende bewerkingen) en zijn ook zichtbaar ook op de domeinen Verhoudingen, Meten en Meetkunde inclusief Tijd en Geld, Verbanden. Algemeen: - Leerbaarheid (IQ >85) (combinatie taalvermogen, probleemoplossend vermogen en rekenvaardigheid) - Begrip en inzicht - Taalontwikkeling in het algemeen Specifiek: - Koppeling hoeveelheden aan rekentaal en aan getallen (symbolen / rekenbewerkingen / formules) - Visueel voorstellen (zwak) - Verbale ontwikkeling (zwak) Kenmerken dyscalculie Doel protocol Geheugen: - overbelasting werkgeheugen (KTG) - opslaan in LTG - oproepen uit LTG Preventie rekenproblemen Tijdig signaleren Adequaat ingrijpen Professioneel en effectief begeleiden leerlingen in de schoolsituatie en bij (individuele) extra begeleiding Werken in teamverband d.m.v.: Observeren leerlingen Analyseren rekenhandelingen, rekenfouten lln Analyseren methodemateriaal Afstemmen het Dr. Mieke Groenestijn 2

3 Rekenen in VO Uitgaan aanwezige kennis en vaardigheden de leerling Functioneel rekenen: bruikbare kennis en vaardigheden Geen rijtjes sommen, tafels, staartdelingen Wel oefeningen met (basis)bewerkingen in context en met daaraan gekoppelde kale sommen Vooral een beroep doen op inzicht, logisch redeneren en probleemoplossend rekenen. Bij problemen: Adequate ondersteuning bieden af de instroom in eerste leerjaar. op behoeften Spoor 1 Spoor 2 op behoeften op behoeften Spoor 3 Spoor 3 op behoeften op behoeften Dr. Mieke Groenestijn 3

4 Groen RW groep RW problemen ERW D Fase groen Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling ontwikkelt zich gemiddeld of goed en functioneert in de grote groep. Resultaat: +: naar fase blauw 0/-: naar fase geel spoor 1: De leraar observeert volgens aanwijzingen in de methode. spoor 1: De interne rekenexpert ondersteunt de leraar. Hij analyseert samen met de leraar de resultaten op de bloktoetsen en het lovsen stelt een groepsplan op. spoor 1: De begeleiding vindt plaats volgens aanwijzingen in de methode. Bij te weinig aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase geel. op behoeften Geel Oranje Fase geel Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling heeft geringe problemen op spoor 2: deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase groen 0/-: naar fase oranje De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovsbij en analyseert de resultaten. spoor 2: De leraar voert rekengesprekken met de leerling, analyseert het resultaat en stelt een begeleidingsplan op, eventueel samen met de interne rekenexpert. spoor 2: De leerling krijgt extra begeleiding in een subgroep. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase oranje. Fase oranje Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling heeft ernstige rekenproblemen op enkele of alle deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase geel 0/-: naar fase rood spoor 3: De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovsbij en analyseert samen met de interne rekenexpert de resultaten. spoor 3: De leraar voert een diagnostisch gesprek met de leerling, analyseert samen met de interne rekenexpert het resultaat en stelt een individueel handelingsplan op. minimaal op spoor 3: Het schoolteam voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de behoeften de individuele leerling. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen wordt de leerling aangemeld voor extern onderzoek. Rood Fase rood Signalering Diagnostiek Begeleiding Intern / extern: Extern / intern: De problemen zijn hardnekkig. De Deexterne Deexterne leerling wordt deskundige verzamelt deskundige voert het aangemeld voor extern onderzoek. informatie over de leerling diagnostisch onderzoek uit zoals (zie hoofdstuk 8) beschreven in hoofdstuk 8. deels extern, deels intern Resultaat: +: naar fase oranje 0/-: bijstellen handelingsplan en dyscalculie-verklaring blijvende begeleiding in fase rood. Hetteam stelt een individueel handelingsplan op. Intern / extern: spoor 3 Het team voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de behoeften de individuele leerling. Indien nodig wordt de begeleiding uitgevoerd door een externe expert in nauw overleg met de school. Categorie 1a 1b 2 3 Begeleiding Leerlingen die geen rekenproblemen ervaren. Begeleiding in de generieke lessen. Leerlingen die geringe rekenproblemen ervaren. Extra begeleiding in subgroepen tijdens de rekenlessen. Leerlingen die ernstige rekenproblemen ervaren. Begeleiding op basis een individueel handelingsplan. Leerlingen die ernstige en hardnekkige rekenproblemen ervaren (met /zonder dyscalculieverklaring). Blijvende, zeer intensieve en deskundige begeleiding op basis een individueel handelingsplan. Dr. Mieke Groenestijn 4

5 ResultatenABC-toets 1F in schooljaar (N=309) wo po 1S vwo havo 3F hbo mbo 4 1F vmbo mbo 1,2,3 arbeidsmarkt ResultatenABC-toets 1S in schooljaar (N=1943) Resultaten pilot 2012: vmbobb vmbokb 3F havo 3F vwo gemiddelde cijfer percentage onvoldoende 4,3 5,4 6,4 4,9 6,7 84% 56% 28% 72% 32% Proces het leren rekenen: - begripsvorming (concept-ontwikkeling en betekenis verlenen) - ontwikkeling rekenwiskundige procedures - vlot leren rekenen (automatiseren en memoriseren) - flexibel toepassen Referentiekader: 1- verder ontwikkelen 2- consolideren 3- onderhouden 4- verdiepen - begrijpen - Betekenis verlenen - paraat hebben - weten waarom vmbotl bevolkingsdichtheid Dr. Mieke Groenestijn 5

6 reden automobilisten te reden automobilisten te inhoud standaard 400 gram. Nu: inhoud nu 460 gram. standaard: 15% extra 15% extra reden automobilisten te reden automobilisten te inhoud nu 460 gram. standaard: 400 gram Standaardgewicht Extra...% Nieuw gewicht? % extra reden automobilisten te reden automobilisten te Oude prijs 100% Inkoopprijs Korting % BTW 21% Nieuwe prijs Prijs Dr. Mieke Groenestijn 6

7 Conferentie Masterplan Dyscalculie; Handelingsmodel Afstemmen: handelingsniveaus Handelingsmodel: Hoeveel kost deze tv tijdens de aanbieding? 220,-- Analyseren informatie Betekenis geven Oproepen en activeren relete voorkennis uit langetermijngeheugen Wat is nieuw? Kiezen een oplossingsprocedure Informatie opslaan in werkgeheugen 176,-- ALLL educatief Uitvoeren Reflecteren Informatie oproepen uit langetermijngeheugen en koppelen aan opgeslagen informatie in werkgeheugen Handeling uitvoeren (op een adequate wijze en weten wat je doet) Technische rekenvaardigheid Verschillende handelingsniveaus Handeling afronden Dr. Mieke Groenestijn Plannen / aanpak Alleen deze week 20% Controleren de oplossing Terugkoppeling met context (betekenis geven) Verslag uitbrengen Nieuwe informatie opslaan in langetermijngeheugen 7

8 Alle docenten: Is mijn oplossing juist? Wathebikgedaan? Hoe hebik t gedaan? Wathebikgeleerd? Waar gaat het over? Watweetikal? Wat is nieuw? Watgaikdoen? Weten wat een leerling kan bij binnenkomst in vo. overzicht goede, zwakke, zorg- en risicoleerlingen - in alle groepen bij binnenkomst in vo, - in alle afdelingen het vo, - door alle leerjaren heen - afstemmen in teamverband begeleiding in categorie 1a, 1b, 2 en 3 expliciteren rekenen in alle vakken Watdoe ik? Hoe doe ikhet? 1a 1b 2 3 Rekendocent: Rekendocent: Eigen rekenvaardigheid (3F) Kennis leerstoflijnen binnen rekenen Kennis didactiek rekenen Kunnen aansluiten bij dat wat de leerling al weet en daarop verder bouwen: differentiëren en afstemmen. Afstemmen: handelingsniveaus Kennis handelingsniveaus Kunnen toepassen handelingsniveaus tijdens de les Weten op welk handelingsniveau je werkt Kunnen koppelen handelingsniveaus Differentiëren tijdens de les (ook op basis handelingsniveaus) Flexibel omgaan met de methode Rekendocent: Rekenspecialist : Probleemoplossend werken: drieslagmodel weten hoe het proces probleemoplossend werken verloopt dit proces kunnen begeleiden goede vragen stellen leerlingen laten redeneren, discussiëren en reflecteren leerlingen zelf laten beslissen wat een goede manier oplossen is een beroep doen op de eigen kennis en vaardigheid de leerling activerend leren diagnostisch gesprek voeren handelingsplannen opstellen en bijstellen begeleiding in categorie 2 en 3 organiseren en (laten) uitvoeren ondersteuning rekendocenten bij begeleiding individuele leerlingen in categorie 2 en 3 toetsen leerlingen: vorderingen bijhouden Dr. Mieke Groenestijn 8

9 Rekenen in vo Management: - kundig leiderschap - ontwikkelen en vaststellen rekenbeleid - ontwikkelen en bewaken deskundigheid in de school - creëren en faciliteren randvoorwaarden voor het uitvoeren reken en (individuele) begeleiding (projectgroep rekenen). - netwerken met andere scholen en instanties (rekenspecialist) - bovenschoolse samenwerking (rekenspecialist) Meer informatie: Klik op de button mieke.groenestijn@kpnmail.nl Vragen? Dr. Mieke Groenestijn 9