Dyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie

Transcriptie

1 Niet alle rekenproblemen zijn dyscalculie 2 1 T O M B R A A M S Dyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie PPON 2004 en 2011 De onderzoeken van PPON 2004 en 2011 laten zien dat routinematige rekenvaardigheden bij leerlingen van groep 8 vrijwel afwezig zijn x 99 PPON 2004 Wilma en haar twee zussen verdelen 8,85. Hoeveel krijgt ieder? 4 Het huidige Realistische rekenen is rekenen in context: doet sterk beroep op begrijpend lezen en logisch redeneren. Het rekenaspect is ondergeschikt. Deze sommen zijn te moeilijk voor de gemiddelde leerling in groep 8 Dit zijn de eerste 12 (kale) sommen van dag 2 van de toets van 2008: Cito eindtoets Moeilijkheid zit niet in de som (als je die voldoende geoefend hebt). Test meet geen rekenvaardigheid. 5 Hoe leer je goed rekenen? Eén standaardmethode aanleren voor elke rekenbewerking, die altijd werkt. Deze aanpak (kale sommen) goed inslijpen Rekenen op papier: ontlasting werkgeheugen Daarna weer in context (maar met niet te veel taalbelasting) 6 1

2 Kenmerken van goed rekenonderwijs Leerlingen krijgen zelfvertrouwen door veel oefenen en herhalen Systematische aanpak, opbouw in kleine stappen Alle leerlingen kunnen leren rekenen Alle kinderen blijven bij de les: geen uitval of speciale programma s voor rekenzwakke kinderen, wel verlengde instructie Evenwicht tussen instructie en zelf werken Sommen in contexten zijn voor iedereen haalbaar Uitdaging voor goede rekenaars 7 Methodes en boeken Goede basisschoolmethode: Reken Zeker Het grote rekenboek (Scala) Ron Aharoni, Kinderen leren rekenen (Noordhoff) Jan van de Craats, Basisboek rekenen 8 Dyscalculie is niet zomaar slecht kunnen rekenen Zwakke automatisering Tellend rekenen vaak op de vingers Nieuwe kennis zakt snel weg Eenvoudige bewerkingen blijven inspanning en aandacht vragen Samengevat: Problemen met basale rekenhandelingen Andere vakken gaan vaak wel goed 9 Onderscheid zwak rekenen en dyscalculie Ligt volgens protocol ERWD in hardnekkigheid. Maar: Is hardnekkigheid hetzelfde als (leer)resistentie? Wat is deskundige begeleiding en nauwkeurige afstemming? 10 Marisca Milikowski: Mensen werken vooral met kleine getallen; dat zijn de gereedschappen om klussen te klaren. De grote getallen vormen deel van de klussen. (proefschrift, 1995) Kinderen met dyscalculie lijken vooral met die gereedschappen moeite te hebben. Hele basale rekenelementen en rekenprocessen vormen ernstige obstakels die de rekenontwikkeling in de weg zitten. Dyscalculie is een stoornis Stoornis = psychologische functie is gestoord 11 Triple code model Samen vormt dit in de hersens een getal: 12 Subitizeren (o.a. Landerl, Bevan & Butterworth, 2004) Rekenprocedures (o.a. Rouselle & Noël, 2007) Visuospatiale vaardigheden (o.a. Geary, 2004) Semantisch geheugen (o.a. Landerl et al., 2003) Mentale getalrepresentatie (o.a. Jordan, Hanich & Kaplan, 2003) Executieve functies (o.a. Passolunghi & Siegel, 2004) Aantal of hoeveelheid, bijv. Verbaal symbool of telwoord: Vier Visueel symbool of cijfer: 4 Drie codes dus. Die je vlot en feilloos aan elkaar moet kunnen koppelen en snel moet kunnen oproepen. 2

3 Koppeling tussen codes is niet geautomatiseerd Bij kinderen met dyscalculie gaat de koppeling tussen hoeveelheid en telwoord telwoord en symbool/cijfer symbool/cijfer en hoeveelheid trager dan je zou verwachten. Het kost moeite. 13 Wat meten dyscalculietests? Ze meten de kwaliteit van de basis van het rekenen, met simpele items. Klopt de codering? drie = 3 = *** Is de codering geautomatiseerd? Zijn de basisbewerkingen van het rekenen geautomatiseerd? 14 Koppeling symbool aan hoeveelheid (NDS) 15 Snel stippen tellen (subitiseren) in NDS Welk getal is groter? Telrij in NDS Koppelen cijfers aan telwoord 17 NDS Positie kiezen op getallenlijn 18 Zareki 3

4 NDS Basale rekenkennis 19 Drie dyscalculietests Nederlandse Dyscalculie Screener (NDS) Zareki NL 3DM dyscalculie 20 NDS Drie dyscalculietests Screeningstest, kan klassikaal afgenomen worden Afnameduur ong. 20 minuten, afname door docent mag Normen: groep 6 t/m brugklas, normen MBO komen Zareki NL Individuele test Afname ong. 40 minuten, afname door docent mag Normen: groep 5 t/m 2e klas VO 3DM dyscalculie Individuele computertest, afname ong. 90 minuten Afname door orthopedagoog of psycholoog 21 Verschillen tussen tests Tests vullen elkaar goed aan NDS kan klassikaal en is screeningstest NDS en 3DM zijn tempotests, Zareki geeft vooral kwalitatieve info 3DM is voor uitgebreider dyscalculie-onderzoek, minder geschikt voor schoolgebruik 22 Wat te doen met zwakke rekenaars? Goede rekeninstructie geven! Werk bijv. met Basisboek Rekenen (vd Craats) Zie sheet 5, 6 en 7 Veel laten oefenen met kale sommen! Daarna weer toepassen in context. 23 Dyscalculie: voorwaarde voor behandelsucces Faalangst wegnemen: de leerling moet vooruitgang blijven boeken in de stof Dat kan alleen met extra ondersteuning en instructie, op school, thuis of elders De oefenstof MOET goed gemaakt kunnen worden (falen voorkómen) Ondersteuning moet ook gericht zijn op herwinnen van zelfvertrouwen 24 Mindset veranderen Van ik kan niet rekenen naar door oefenen word ik beter 4

5 Wat te doen met dyscalculici? 25 Langduriger en vaker aanknopen bij wat eerder is geleerd (vergeten is belangrijk kenmerk dyscalculie). Altijd voorkennis expliciet ophalen Eén nieuwe element per les Veel herhalen en veel oefenen Ordelijke voorspelbare opbouw van leerstof Eén oplosmethode per bewerking Veel samen doen & onder begeleiding zelf doen Ondersteunen 26 Geen halszaak maken van dingen die duidelijk niet willen lukken Als tafels niet lukken krijgt leerling een tafelkaart Als hoofdrekenen niet lukt mag leerling rekenen op papier Daarna: veilig stellen van de schooloopbaan Minder zwaar wegen van rekenen en wiskunde bij schoolkeuze en bevordering Goed kijken wat leerling in zijn beroep écht nodig heeft Ook in het specialisme waarvoor de leerling kiest? Werkt de leerling in een team? (dan heb je geen schaap met 5 poten nodig) Extra tijd en voorzieningen bij toetsen en examens Tafelkaarten, formulekaarten (?), rekenmachine (?), uitgewerkte voorbeeldopgaven Proefwerken en tentamens splitsen Oefenen met open boektentamens 27 Meer info? NDS en 3DM: Zareki-R-nl: 28 Cursus diagnostiek van dyscalculie: Individuele diagnostiek en behandeling van dyslexie: site met veel info, materiaal, oefenstof opzoekboekjes voor rekenen VO en wiskunde (oefenen op de computer) Cijferhaai (oefensoftware, zie 5