Een vroege start met voorlezen

Transcriptie

1 Nr masterproject: Titel masterproject: Docent(en) Aantal studenten 4 Inleiding Doel Werkwijze Literatuur L01 Een vroege start met voorlezen H. van den Berg Dit onderzoeksproject is alleen geschikt voor studenten die al in september of oktober willen beginnen aan het masterproject. Gelieve alleen in te schrijven voor dit project als je in deze periode kunt beginnen met het testen van kinderen (1 a 2 dagen per week). In opdracht van Stichting lezen en Ministerie van Onderwijs onderzoek ik het BoekStart project. Het doel van BoekStart is om ouders te stimuleren hun baby al voor te lezen. Ouders ontvangen daarom een gratis koffertje met een babyboekje, CD-rom en abonnement op de bibliotheek wanneer hun kind tussen 4-14 maanden oud is. Mijn onderzoek is bedoeld om de effectiviteit van het project te testen: Verandert het activiteitenpatroon van ouders? Bijna 800 ouders van kinderen tussen 4 en 14 maanden oud vulden een vragenlijst in. Ongeveer de helft doet mee aan het BoekStart project en de helft niet. Uit de vragenlijst komt naar voren dat vooral activiteiten die met lezen te maken hebben meer voorkomen in de BoekStart groep: BoekStart ouders lezen vaker voor, bezoeken de bibliotheek meerdere keren per maand en zijn beter bekend met het aanbod babyboekjes. Ook blijkt uit de eerste meting dat BoekStart vooral op deze groep moeilijke kinderen een sterk effect heeft. Ouders van moeilijke kinderen lezen minder vaak voor maar BoekStart ouders blijven voorlezen ook als hun kind niet altijd even leuk reageert. In een observatieonderzoek wil ik testen of de taalontwikkeling van BoekStartkinderen meer vooruit gaat; aan deze studie doen kinderen mee. Omdat gedragstesten moeilijk af te nemen zijn als kinderen net twee zijn wordt gebruik gemaakt van de eye tracker. Met behulp van de eye-tracker test ik hoeveel woorden ze al begrijpen. Voor je masterscriptie werk je mee aan de dataverzameling en ga je bij ouders en kinderen thuis langs. Tijdens het huisbezoek neem je een aantal taalvaardigheidstaken af bij het kind en gebruik je de eyetracker. Voorbeelden van onderzoeksvragen voor je scriptie kunnen zijn: Is er een verband tussen vaak voorlezen en de taalontwikkeling van kinderen? Wat is de invloed van BoekStart op de taalontwikkeling van kinderen? Is er een verschil in de taalontwikkeling van kinderen met een moeilijk temperament in vergelijking tot kinderen met een makkelijk temperament? Profiteren vooral kinderen met een moeilijk temperament van BoekStart? Internet: Wade, B. & Moore, M. (2000). A sure start with books, Early Years, 20(2), doi: / Hall, E. (2001). Babies, Books and Impact : problems and possibilities in the evaluation of a bookstart project. Educational Review, 53(1), doi: /

2 Nr masterproject: L02 Titel masterproject: Digital technology and picture storybooks Theoretisch kader: One of the major sources of language development of preschoolers is storybook reading (Bus, van IJzendoorn, & Pellegrini, 1995; Mol, Bus, & de Jong, 2009). This is probably because storybooks have a wider lexicon than everyday conversations; contain quite abstract language and a sophisticated vocabulary. Although storybook reading is a widespread activity in the preschool classroom, with the emergence of digital technology in the classrooms (like interactive whiteboards) it is crucial to examine under which circumstances children comprehend the story and learn new words most efficiently. Onderzoeksvragen: How do children integrate the pictures and the text of the storybooks? Where do children look within the picture while listening to the text? Does it make a difference when the pictures are shown at the same time as the corresponding text is read? Onderzoeksgroep: 4- and 5-year-old preschoolers Onderzoeksdesign: Study 1 An experiment with English-speaking children including measurement of vocabulary, executive functions and word learning from the reading sessions. (All English materials are recorded.) Dataverzameling: Opmerking: Begeleiding: Tijdstip: Study 2 and 3 Short experiments with Dutch children including eye-tracking during the reading session and assessment of story comprehension and word learning. Yes, testing and reading sessions are conducted in the school. Max. 2 Master s students with good English skills and a willingness to write their thesis in English are encouraged. Zoveel mogelijk groepsgewijs. Iedere student schrijft een individuele masterscriptie in artikelvorm en krijgt feedback van de docent tijdens de bijeenkomsten of schriftelijk (bijv. door middel van track changes). Data collection from November. Mw. Zsofia K. Takacs Mw. Marga de Jong

3 Nr masterproject: Titel project: Startdatum Theoretisch kader: Onderzoeksvragen: Onderzoeksgroep: Onderzoeksdesign: Dataverzameling: Literatuur: Begeleiding: L03 Dyscalculie, wat is het probleem? Mw. dr. T. M. de Jong Vanaf oktober, flexibel Gevoel voor hoeveelheden is er vanaf de geboorte (Izard, Sann, Spelke, en Streri, 2009), wordt preciezer gedurende de ontwikkeling (Piazza et al., 2010) en vormt vermoedelijk de basis voor tellen en het latere rekenen en wiskunde. Bij kinderen met dyscalculie is het gevoel voor hoeveelheden ernstig verstoord. De breuk van Weber (een getal voor de precisie van de mentale voorstelling van hoeveelheden) van 10- jarige kinderen met dyscalculie bleek bijvoorbeeld gelijk aan die van 5- jarige kleuters (Piazza et al, 2010). Of er sprake is van een kwalitatief of kwantitatief verschil tussen kinderen met en zonder dyscalculie is nog onduidelijk en is een van de onderzoekvragen die in dit project bestudeerd worden. Ten tweede richt het project zich op (mogelijke) correlaten van de breuk van Weber. Doel van het project is een replicatie en uitbreiding van de studie van Piazza et al. (2010). Onderzoeksvragen 1. Wat is de ernst van de verstoring voor gevoel voor hoeveelheden bij kinderen met dyscalculie? 2. Blijkt uit oogbewegingen dat kinderen met en zonder dyscalculie verschillende strategieën hanteren als ze hoeveelheden vergelijken (e.g., Moeller et al., 2009)? 3. Bestaat er een relatie tussen de precisie van de mentale voorstelling van getallen (uitgedrukt in de breuk van Weber) en scores op (non)symbolische taakjes en rekenvaardigheid? 4. Is er een relatie tussen de precisie van de mentale voorstelling van getallen (uitgedrukt in de breuk van Weber) en kennis van de vingers, werkgeheugen en visueel spatiële vaardigheden? Kleuters; kinderen uit groep 6 en 8 (met en zonder dyscalculie); Correlationeel Ja; Studenten nemen een reeks taakjes af die getalbegrip rekenvaardigheid, algemene cognitieve vaardigheden (werkgeheugen, visueel partiële vaardigheden) en kennis van de vingers meten. Bij sommige taakjes worden oogmetingen geregistreerd met een eyetracker. Piazza, M., Facoetti, A., Trussardi, A. N., Berteletti, I., Conte, S., Lucangeli, D., et al. (2010). Developmental trajectory of number acuity reveals a severe impairment in developmental dyscalculia. Cognition, 116(1), doi: /j.cognition Izard, V., Sann, C., Spelke, E. S., & Streri, A. (2009). Newborn infants perceive abstract numbers. [Article]. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 106(25), doi: /pnas Zoveel mogelijk groepsgewijs. Iedere student schrijft een individuele scriptie in artikelvorm en krijgt feedback van de docent tijdens de bijeenkomsten of schriftelijk (bijv. door middel van track changes).

4 Aantal studenten 10 Nr masterproject L04 Mw. dr. T. M. de Jong Startdatum Oktober 2012 Titel masterproject: Hoe kijken peuters naar letters? Theoretisch kader: Lezen vereist dat letters ineens herkend worden. Onderzoek met volwassenen ( expert lezers ) laat zien dat fixeren op een klein deel van de letter voldoende is om de letter te herkennen (Dunn Rankin, 1990). Het is de vraag wanneer in de ontwikkeling van geletterdheid kinderen gaan focussen op key features van letters. Hangt dat samen met de mate van letterkennis of fixeren kinderen ook zonder specifieke kennis van letters (letternamen of letterklanken) op de key feature? Is de ervaring die kinderen met letters en boeken hebben van invloed? Onderzoeksvragen: Deze studie zoekt antwoorden op de volgende onderzoeksvragen: 1. Fixeren kinderen zonder letterkennis op key features van letters? 2. Is de mate waarin kinderen fixeren op key features gerelateerd aan de mate van geletterdheid van de thuisomgeving? 3. Fixeren kinderen op andere dan key features als ze geen ervaring hebben met de lettervorm (i.e. Hebreeuwse letters)? Onderzoeksgroep: Kinderen van 2 en 3 jaar Onderzoeksdesign: Correlationeel Dataverzameling: Ja; studenten dragen bij aan de data verzameling met hulp van de eye tracker en door het afnemen van gedragsmaten bij Nederlandse peuters en volwassenen. Begeleiding: Zoveel mogelijk groepsgewijs. Iedere student schrijft een individuele scriptie in artikelvorm en krijgt feedback van de docent tijdens de bijeenkomsten of schriftelijk (bijv. door middel van track changes). Aantal studenten 10 Nr masterproject: Titel masterproject: Startdatum Theoretisch kader: L05 Prentenboeken voor kleuters op het smartboard Mw. Dr. M.J. van Dijken Vanaf eind oktober / begin november Voorlezen is een van de meest effectieve voorschoolse prikkels voor de leesontwikkeling. Kinderen die samen met een volwassene een boekje lezen raken geïnteresseerd in boeken, ze leren nieuwe woorden, komen in aanraking met zinsconstructies van geschreven taal en worden zich bewust van geschreven letters en woorden. Het opdoen van deze kennis van ontluikende geletterdheid is voorspellend voor latere leesvaardigheden. Printkennis is een vaardigheid binnen ontluikende geletterdheid die een sterke associatie heeft met leessucces; het is een noodzakelijke voorwaarde om te leren lezen en omvat alfabetische kennis en begrip van organisatie en betekenis van tekst (tekstconcept). Tot voor kort moesten kinderen door volwassenen worden voorgelezen om kennis te nemen van de inhoud en het taalgebruik in

5 Onderzoeksvragen: Onderzoeksgroep: Onderzoeksdesign: Dataverzameling: Opmerking: Begeleiding: Aantal studenten prentenboeken. Met het toenemende gebruik van nieuwe media, worden mogelijkheden gecreëerd voor peuters en kleuters om ook zonder hulp van volwassenen verhalende teksten te lezen met behulp van digitale prentenboekversies. Onderzoek naar de mogelijkheden van digitale prentenboeken op school, toont aan dat kinderen hun vocabulaire uitbreiden na het herhaald lezen van deze prentenboeken. Voor het opdoen van printkennis zouden deze digitale boeken ook een ideale bron kunnen vormen. In dit onderzoek gaan we kijken of kleuters tekstgerelateerde vaardigheden kunnen opdoen als ze klassikaal kijken naar prentenboeken op een digibord. Als kinderen deze vaardigheden leren, kan onderzocht worden of kleuters die variëren in executief functioneren of kennis van ontluikende geletterdheid, verschillen in leervermogen. Dit project start in oktober, waarna je al vrij snel zelf data gaat verzamelen (later starten betekent data verzamelen in januari) om bovenstaande vragen (en meer) te kunnen beantwoorden. -Verbetert printkennis na het lezen van prentenboeken op het digiboard? -Is het essentieel de aandacht van kleuters te richten op de tekst bij het opdoen van printkennis? -Verschillen kinderen die variëren in executief functioneren in het opdoen van printkennis -Gaat het opdoen van printkennis ten koste van het uitbreiden van de woordenschat? Kleuters Een gerandomiseerd experiment met voor en nameting Ja Minimaal 2 dagen/week, dataverzameling 4 dagen/week* (+ 5 weken) *waarvan 2 dagen schooltijden en 2 dagen + 1 uur Zelf een school zoeken Individueel Max 2 (gezamenlijk data verzamelen) Nr masterproject: L06 Titel masterproject: Een meet- en volgsysteem voor het meten van de leesontwikkeling van leerlingen in het Voortgezet Onderwijs Docent(en) Prof. Dr. Christine Espin & Siuman Chung MSc Aantal studenten 12 Inleiding Leerlingen met leerproblemen kunnen moeilijkheden ervaren in lezen. Dit doet zich niet alleen voor in het primair onderwijs, maar ook in het voortgezet onderwijs. Docenten worden uitgedaagd om deze leerlingen adequate hulp te bieden. Ze zijn gebaat bij een methode waarbij ze de leesontwikkeling van hun leerlingen kunnen volgen en waarbij ze de gegeven leesinstructie kunnen evalueren op de effectiviteit in het leren lezen.

6 In de afgelopen jaren is in het Amerikaanse onderwijs een systeem ontwikkeld, waarbij docenten op eenvoudige wijze de voortgang van hun leerlingen kunnen volgen in schoolse vaardigheden, waaronder lezen. Aan de hand van deze voortgangsinformatie kunnen ze bepalen wat de effecten zijn van leesinstructies. Doel Werkwijze Ondanks dat diverse studies de betrouwbaarheid en validiteit van dit systeem ondersteunen, is nog niet onderzocht 1) of een dergelijk meet- en volgsysteem betrouwbaar en valide is binnen het Nederlandse onderwijs 2) in hoeverre de invoering van dit meet- en volgsysteem leidt tot de verbetering van de instructie van de leerkracht of de prestatie van de leerling 3) welke factoren de docent beïnvloeden in de invoering en gebruik van dit meet- en volgsysteem Ontwikkeling van een meet- en volgsysteem om de leesontwikkeling van leerlingen van 1 t/m klas 4 (VO) in kaart te brengen. Er zijn tweewekelijkse (1x per twee weken) bijeenkomsten waar je een deel uit maakt van een onderzoeksgroep. Binnen deze onderzoeksgroep denk je mee over de opzet van het onderzoek, bespreek je praktische zaken die je tegenkomt, en geef je feedback op anderen. Daarnaast wordt binnen de bijeenkomsten aandacht besteed aan het schrijven van je masterproject. Mogelijk zal je in teams van 2 contacten houden met een deelnemende school. Jullie zullen de contactpersoon zijn van de school, en de school regelmatig bezoeken met betrekking tot de dataverzameling en andere praktische taken. De toegewezen school zal uiteindelijk de data opleveren waarover je gaat schrijven in je masterproject. De voertaal van de bijeenkomsten is Nederlands, tenzij studenten deelnemen die geen Nederlands spreken. In dat geval is de voertaal Engels. Masterprojecten mogen geschreven worden in het Nederlands of Engels. Voor meer informatie, neem contact op met S. Chung: s.chung@fsw.leidenuniv.nl Literatuur - Deno, S.L. (1985). Curriculum-Based Measurement: The emerging alternative. Exceptional Children, 52, Espin, C.A., Wallace, T., Lembke, E., Campbell, H., & Long, J.D. (2010). Creating a progress-monitoring system in reading for middle-school students: Tracking progress toward meeting highstakes standards. Learning Disabilities Research and Practice, 25 (2), Marston, D. (1989). A curriculum-based measurement approach to assessing academic performance: What it is and why do it. In M. Shinn (Ed.), Curriculum-based measurement: Assessing special children (pp.18 78). New York: Guilford Press. - Tichá, R., Espin, C.A., & Wayman, M.M. (2009). Reading progress monitoring for secondary-school students: Reliability,

7 validity, and sensitivity to growth of reading-aloud and mazeselection measures. Learning Disabilities Research and Practice, 24 (3), Stecker, P.M., Fuchs, L.S., & Fuchs, D. (2005). Using curriculum-based measurement to improve student achievement: Review of research. Psychology in the Schools, 42, Wayman, M.M., Wallace, T., Wiley, H.I., Tichá, R. & Espin, C.A. (2007). Literature synthesis on curriculum-based measurement in reading. The Journal of Special Education, 41 (2),