Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters

Transcriptie

1 Over de grenzen van taal en rekenen Over de invloed van taal op de rekenvaardigheid van jonge kinderen Tijs Kleemans Eliane Segers Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute Even voorstellen Orthopedagoog- NVO Onderwijs Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling Onderwijsinstituut Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde Onderzoek Taal en rekenen bij jonge kinderen Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters Oriëntatie in ruimte Oriëntatie in tijd Besef van hoeveelheden Tellen 1

2 Ontwikkeling van telvaardigheid 1) Herkennen van hoeveelheid 2) Akoestisch tellen 3) Daadwerkelijk tellen 4) Ordenen van voorwerpen tijdens tellen 5) Resultatief tellen (=elementair getalbegrip) 6) Resultatief verkort tellen Voorbereidend rekenen (groep 1-2) Getalbegrip Bestaat uit meerdere onderliggende vaardigheden (Desoete &Gregoire, 2006; Passolunghi, Vercelloni, & Schadee, 2007) Numerieke Logische Schatten Representaties Operaties Aanvankelijk rekenen (groep 3 en groep 4) Halverwege groep 3: Vlot en geautomatiseerd sommen onder het tiental oplossen (kleiner dan 10) = = 8 5 = 9 2 = Halverwege groep 4: Vlot en geautomatiseerd oplossen van sommen met (groter dan 10, kleiner dan 20) = = 15-8 = 13 9 = 2

3 Onderzoek TalentenKracht Inzicht in de rol van taal bij rekenvaardigheid door te kijken naar verschillende niveaus van taal: Groepen kinderen bij wie er sprake is van een taalachterstand (Pilotstudie) Groepen kinderen bij wie er sprake is van een taalstoornis (Longitudinale studie) Voor meer informatie: zie ESM en Rekenvaardigheid Kinderen met Ernstige Spraak-/ taalmoeilijkheden (ESM) stoornis in de geschreven en gesproken taal, niet veroorzaakt door intellectuele of fysieke beperkingen, gehoorschade of omgevingsgerelateerde invloeden (Bishop, 1992) hebben ook problemen in de ontwikkeling van getalbegrip en het aanvankelijk rekenen (Arvedson, 2002; Fazio, 1994) Logische Operaties operaties Numerieke representaties Schatten Sommen zonder Sommen met Onderzoeksvragen 1) In welke mate verschillen kinderen met ESM op voorbereidende en aanvankelijke rekenvaardigheid, vergeleken met kinderen met een normale taalontwikkeling? 2) Welke taalkundige factoren zijn van invloed op de ontwikkeling van voorbereidende en aanvankelijke rekenvaardigheid bij kinderen met ESM en kinderen met een normale taalontwikkeling? 3

4 Onderzoeksopzet NTO = Normale taalontwikkeling ESM = Ernstige Spraaktaalmoeilijkheden Groep 2 (Feb- April 2010) 107 NTO (7.1 jaar) 53 ESM (7.2 jaar) Groep 4 (Feb- April 2012) 111 NTO (6.1 jaar) 61 ESM (6.2 jaar) Groep 3 (Feb- April 2011) 105 NTO (8.1 years) 42 ESM (8.2 years) Resultaten Groep 2 Voorwaarden van getalbegrip Normaal + ESM Alleen ESM Intelligentie Fonologisch bewustzijn Logische Logical operations operaties Grammaticale vaardigheid Numerieke Numeral representations representaties Numeral Schatten estimations Benoem snelheid Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). De achterstand van kinderen met ESM op getalbegrip. Van Horen Zeggen, 52, 1, Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). Precursors to numeracy in kindergartners with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 32(6), doi: /j.ridd Resultaten groep 3 Normaal + ESM ESM Intelligentie Grammaticale vaardigheid Werkgeheugen Werkgeheugen Fonologisch bewustzijn Sommen zonder Benoem snelheid Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Voorspellers van rekenvaardigheid bij Kinderen met ESM in groep 3. Van Horen Zeggen, 53, 4, Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Naming speed as a clinical marker in predicting basic calculation skills in children with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 33(3),

5 Resultaten groep 4 Normaal + ESM ESM Intelligentie Grammaticale vaardigheid Fonologisch bewustzijn Sommen met Benoem snelheid Rol van de thuisomgeving Kindfactoren Werkgeheugen Omgevingsfactoren Ouder-kind activiteiten Kleemans, T., Peeters, M., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Child and home predictors of early numeracy skills in kindergarten. Early Childhood Research Quarterly. doi: /j.ecresq Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). Precursors to numeracy in kindergartners with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 32(6), doi: /j.ridd Conclusies Achterstand kinderen met ESM op zowel voorbereidend als aanvankelijk rekenen (groep 3) t.o.v. leeftijdsgenootjes Fonologisch bewustzijn en grammaticale vaardigheid zijn belangrijke voorspellers van zowel voorbereidende als aanvankelijke rekenvaardigheid (groep 3 en groep 4) Belangrijke rol voor benoemsnelheid bij kinderen met ESM - Niet alle kinderen met ESM hebben rekenproblemen! Ouders spelen een belangrijke rol bij het terugdringen van de achterstanden in rekenvaardigheid 5

6 Praktische implicaties Vergroten bewustzijn bij ouders/ onderwijsgevenden/ clinici Gecombineerde taal- en rekenactiviteiten Zo vroeg mogelijk beginnen met het stimuleren van telvaardigheden en het oefenen van wiskundige principes (groot/klein; meer/minder; tellen tot twintig; handig tellen) - Rol van thuisomgeving Bedankt voor uw aandacht Vragen? m.kleemans@pwo.ru.nl 6