Loopbaanmonitor Begeleiding van beginnende leraren. Onderzoek in opdracht van het ministerie van OCW Eva van der Boom Sil Vrielink Peter Fontein

Transcriptie

1 Loopbaanmonitor 2016 Begeleiding van beginnende leraren Onderzoek in opdracht van het ministerie van OCW Eva van der Boom Sil Vrielink Peter Fontein MOOZ Onderzoek oktober 2016

2 2016 MOOZ Onderzoek in opdracht van het ministerie van OCW. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder nauwkeurige bronvermelding. 2 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 Begeleiding 5 Geloof in eigen kunnen 6 Werktevredenheid 7 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling en onderzoeksvragen Werkwijze Leeswijzer 9 2 Begeleiding van beginnende leraren Inleiding Begeleiding van beginnende leraren Geloof in eigen kunnen ( self-efficacy ) Werktevredenheid 21 3 Effecten van begeleiding Bepalende factoren voor (goede) begeleiding Bepalende factoren voor geloof in eigen kunnen (self-efficacy) Bepalende factoren voor arbeidstevredenheid 26 Bijlage A Steekproef en respons 27 Bijlage B Tabellen 1 e meting 28 Bijlage C Tabellen 2 e meting (oktober 2015) Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

4 4 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

5 Samenvatting Een belangrijk speerpunt van het ministerie van OCW is het beschikbaar hebben van voldoende leraren van goede kwaliteit. Pas afgestudeerde leraren zijn daarbij een belangrijke doelgroep. Met de loopbaanmonitor volgt het ministerie de ontwikkelingen in de arbeidsmarktpositie van beginnende leraren en in de begeleiding en ondersteuning die zij krijgen. Voor het onderzoek wordt jaarlijks een enquête gehouden onder pas afgestudeerden leraren en een aantal verdiepende analyses uitgevoerd op basis van CBS-gegevens. In dit rapport presenteren we de belangrijkste uitkomsten van het enquêteonderzoek. De uitkomsten over de arbeidsmarktpositie van starters worden apart gepubliceerd. Het voorliggend rapport geeft de resultaten weer van de vragen die over de begeleiding van starters gaan. Daarbij is tevens gekeken naar het geloof in eigen kunnen (selfefficacy) en de werktevredenheid. Begeleiding Begeleiding van beginnende leraren Leraren die in 2015 voor het eerst een diploma hebben behaald voor een lerarenopleiding op bachelor- of masterniveau hebben iets vaker begeleiding gekregen dan het cohort van Dit geldt vooral voor starters met een pabodiploma (79% cohort 2015 en 72% cohort 2014). Onder hun collega s vanuit de lerarenopleidingen vo (bachelor en master) was het aandeel met begeleiding ongeveer gelijk (89%) aan dat van het voorgaande jaar (88%). Net als voorgaande jaren worden starters in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs het vaakst begeleid door een ervaren leraar, maar zijn er verder grote verschillen in welke begeleidingsactiviteiten starters aangeboden krijgen. Starters van lerarenopleidingen voorgezet onderwijs krijgen relatief vaak intervisie, begeleiding door een coach en lesobservatie door een ervaren leraar. Pas afgestudeerden van de pabo worden juist relatief vaak begeleid door de schoolleiding. Overigens is volgens verreweg de meerderheid van alle starters de lerarenopleiding niet betrokken bij de begeleidingsactiviteiten. Gevraagd naar de onderwerpen die tijdens de begeleidingsactiviteiten aan bod komen, is het op de hoogte brengen van het organisatorisch reilen en zeilen van de school weliswaar nog steeds belangrijk, maar komen nu vaker ook inhoudelijke zaken aan bod dan voorgaande jaren, zoals het omgaan met leerlingen, didactische vaardigheden en orde handhaven in de klas. Als we dieper inzoomen op de inhoudelijke onderwerpen, komt het bieden van maatwerk aan zorgleerlingen vaak aan bod. Tegelijkertijd is dit het onderwerp waarvan relatief veel starters zeggen dat dit niet aan bod is gekomen, terwijl ze er wel behoefte aan hebben. Als het gaat om het aantal onderwerpen en aantal activiteiten, is in vergelijking met vorig jaar de begeleidingsintensiteit onder alle groepen starters licht gestegen: zowel in het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs en zowel onder starters met een invalbaan als degenen met een reguliere baan. Er zijn dan ook steeds minder pas afgestudeerden die geen enkele vorm van begeleiding hebben gekregen. Daarentegen zijn er ook minder starters die een begeleidingsprogramma van 4 of meer activiteiten krijgen. Hoewel de intensiteit van de begeleiding (sterk) varieert, is zo n 70% van alle starters die begeleid worden tevreden met hun begeleiding. Het lijkt daarbij niet zozeer uit te maken hoe ze worden begeleid, maar of ze worden begeleid. Starters die hun ondersteuning geheel zelf op informele wijze moeten organiseren, zijn juist in meerderheid ontevreden over hun begeleiding. 5 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

6 Naast afspraken over begeleiding is in het Bestuursakkoord PO eveneens afgesproken dat scholen gebruik gaan maken van een gevalideerd instrument om de didactische vaardigheden van leraren in beeld te brengen. Dit blijkt bij 26% van de pabo-gediplomeerden en 29% van de afgestudeerden aan lerarenopleidingen vo gebruikt te zijn. Van deze groep geeft ruim 90% aan het een (zeer) nuttig instrument te vinden. Factoren voor krijgen van (goede) begeleiding (regressie-analyses) Het is met name het werkklimaat dat van invloed is op het krijgen van begeleiding en dan met name de samenwerking en ondersteuning. Daarnaast spelen contractkenmerken een rol: starters met een invalbaan en/of kleine deeltijdaanstelling krijgen relatief minder vaak begeleiding dan wanneer zij een reguliere baan en/of grote (voltijds) aanstelling hebben. Onder pas afgestudeerden van lerarenopleidingen vo maakt het daarnaast uit in welke sector zij werkzaam zijn (in het mbo een kleinere kans), in welk vakgebied zij lesgeven (maatschappij, economie of verzorging een grotere kans) en welke type contract zij hebben (tijdelijk kleinere kans). Het werkklimaat is tevens de belangrijkste voorspeller voor de begeleidingsintensiteit: indien er sprake is van een goede samenwerking binnen het team, is er ook sprake van een goede begeleiding van starters. Als het gaat om de tevredenheid met de begeleiding, is het opmerkelijk dat lesobservatie een negatief effect heeft op de tevredenheid met de begeleiding. Dit effect is zichtbaar onder alle starters. Het zou kunnen dat de lesobservatie (deels) samenhangt met de beoordeling van de starter, in plaats van dat deze een puur ontwikkelingsgericht doel heeft. Geloof in eigen kunnen Net als voorgaande jaren hebben afgestudeerden van de pabo een groter geloof in eigen kunnen dan de starters met een lerarenopleiding vo. Hoewel de rangorde ietwat verschilt tussen beide groepen, hebben zij het minst geloof in eigen kunnen als het gaat om: Leerlingen te helpen hun talenten te ontdekken; Toepassen van diverse beoordelingsstrategieën; Gebruik maken van niet-klassikale lesmethoden; Motiveren van ongeïnteresseerde leerlingen; Signaleren van leerproblemen en ontwikkelen van een passend pva. Uit verklarende analyses blijkt begeleiding een gunstig effect te hebben op het geloof in eigen kunnen van startende leraren. Daarbij speelt niet alleen de omvang van het inductiearrangement een rol, maar tevens welke activiteiten worden aangeboden. Welke activiteiten effectief zijn, verschilt per soort lerarenopleiding: voor pabo-gediplomeerden zijn het vooral de begeleiding door de schoolleiding en hulp bij het plannen van de lessen die uit maken. Voor pas afgestudeerden van lerarenopleidingen vo is het met name de inhoud die een rol speelt: specifieke aandacht voor de omgang met sociaal-culturele verschillen tussen leerlingen en voor het bieden van maatwerk voor zorgleerlingen heeft een positief effect op hun zelfvertrouwen. Naast begeleiding hebben de (gepercipieerde) kwaliteit van de lerarenopleiding en de verwachting omtrent het werk invloed op het geloof in eigen kunnen. Wederom spelen voor alle starters contractkenmerken ook een rol (reguliere baan en substantiële contractomvang hebben een positief effect). Onder afgestudeerden van lerarenopleidingen vo maken tevens de schoolsoort en eerste- of tweedegraadsopleiding uit, waarbij een diploma voor een universitaire lerarenopleiding een negatieve invloed heeft en het werken in havo/vwo of vavo een positieve. 6 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

7 Werktevredenheid Net als voorgaande jaren laten starters een hoge werktevredenheid zien: pas afgestudeerden van de pabo geven gemiddeld een 7,7 en afgestudeerden van lerarenopleidingen vo een 7,5. Het gaat dan om gemiddelde rapportcijfers voor de inhoud van het werk, de organisatie waar men werkt en het werken in het onderwijs tezamen. Er zijn echter verschillen in tevredenheid. Degenen met een invalbaan zijn iets minder tevreden dan hun collega s met een reguliere baan. De grootste verschillen worden echter zichtbaar als onderscheid wordt gemaakt naar geloof in eigen kunnen. Voor alle soorten starters geldt dat hoe sterker men in eigen kunnen gelooft, hoe hoger de werktevredenheid is. Dit wordt bevestigd door verklarende analyses voor de mate van werktevredenheid. Het blijkt dan niet zozeer de begeleiding te zijn die uitmaakt (beperkt effect), als wel het geloof in eigen kunnen en de person-job fit (mate waarin de verwachtingen van het werken in het onderwijs overeen komt met de werkelijkheid). Als alleen naar de tevredenheid met de organisatie wordt gekeken, dan blijken de begeleidingsintensiteit en het werkklimaat bepalend te zijn. 7 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

8 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het ministerie van OCW volgt de ontwikkelingen op de onderwijsarbeidsmarkt door middel van een aantal kernonderzoeken. Eén daarvan is de Loopbaanmonitor, gericht op de arbeidsmarktpositie en loopbaanstappen onder pas afgestudeerde leraren. Vanaf 2013 (cohort 2012) voeren CentERdata en MOOZ Onderzoek de loopbaanmonitor uit, in opdracht van het ministerie van OCW. Het onderzoek dient aanknopingspunten op te leveren voor arbeidsmarktbeleid gericht op de starters in het lerarenberoep. Het gaat daarbij om degenen die voor het eerst een lerarenopleiding hebben afgerond. Zo geeft de monitor, naast het zicht houden op de arbeidsmarktsituatie van pas afgestudeerde leraren, tevens inzicht in de beroepsrendementen van de lerarenopleidingen en de determinanten voor het arbeidsmarktgedrag van pas-afgestudeerde leraren. In de Lerarenagenda is de begeleiding van beginnende leraren als specifiek aandachtspunt benoemd. Deze wordt vooral gezien als een instrument om starters te behouden voor het onderwijs en de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. In de bestuursakkoorden voor de sectoren po en vo zijn hierover nadere afspraken gemaakt. 1.2 Doelstelling en onderzoeksvragen Het doel van de Loopbaanmonitor is tweeledig. Het onderzoek beoogt inzicht te geven in de arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerde leraren, en daarnaast ook beleidsinformatie op te leveren over de begeleiding van starters op de werkplek (inductie). Het onderzoek maakt hierbij gebruik van een combinatie van methoden. Door middel van data-analyse wordt het beroepsrendement van de lerarenopleidingen in kaart gebracht. Daarnaast wordt periodiek een enquête gehouden onder pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen (po & vo). Op basis hiervan wordt o.m. inzicht verschaft in de begeleiding van starters op de werkplek en de effecten daarvan. In dit rapport wordt, op basis van een alumni-enquête, inzicht verschaft in de begeleiding van beginnende leraren. Daarbij staat de volgende vraag centraal: Op welke wijze worden beginnende leraren begeleid door de schoolorganisatie bij de start van hun loopbaan en wat vinden de starters daarvan? Bovenstaande hoofdvraag kan worden verfijnd in de volgende deelvragen: a) In hoeverre worden starters begeleid op de werkplek? Om wat voor soort activiteiten gaat het hierbij, en in hoeverre sluiten deze aan bij de individuele behoeften (ontwikkelpunten)? b) Hoe tevreden zijn starters over de begeleiding die zij vanuit de school en/of opleiding krijgen? c) Hoe beoordelen beginnende leraren de organisatie waarin zij werken, de inhoud van het werk en het werken in het onderwijs? d) Wat zijn de effecten van een goede begeleiding op de professionele ontwikkeling van pas afgestudeerde leraren? Over de arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerden wordt apart gerapporteerd, op basis van CBS gegevens aangevuld met de enquêtegegevens over cohort Werkwijze Om bovengenoemde vragen te kunnen beantwoorden, wordt op twee momenten een internetenquête uitgezet: in april/mei en in oktober/november. Voorheen werd altijd gerapporteerd over de 2 metingen 8 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

9 van hetzelfde jaar. Sinds vorig jaar wordt, in aansluiting op de brieven richting de Tweede Kamer omtrent de onderwijsarbeidsmarkt en de voortgang van de Lerarenagenda, de publieksrapportage echter in oktober opgeleverd. In dit rapport staan uitkomsten van de eerste meting 2016 centraal (cohort 2015), met een update over de tweede meting van het jaar ervoor (tabellen Bijlage C). Doelgroep twee metingen De Loopbaanmonitor richt zich op de pas afgestudeerde leraren die voor het eerst de arbeidsmarkt betreden. Om een goed beeld te krijgen van de arbeidsmarktpositie hiervan, is in april/mei een enquête gehouden. Hiervoor zijn alle afgestudeerden benadert die in 2015 een diploma hebben gehaald van de pabo of de lerarenopleiding vo. De selectie van deze groep is gemaakt op basis van bestanden van DUO. Voor de loopbaanmonitor wordt gebruik gemaakt van een combinatie van methoden. Op basis van CBSgegevens wordt de arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerden in kaart gebracht. Omdat deze gegevens altijd met enige vertraging beschikbaar komen 1, is hier in de enquête ook een aantal vragen over opgenomen. Het gaat daarbij om de arbeidsmarktpositie een half jaar na afstuderen. De enquêteresultaten over de arbeidsmarktpositie, zijn opgenomen in het deelrapport Loopbaanmonitor Onderwijs, samen met de uitkomsten van de data-analyse (CBS). De enquêteresultaten geven daarbij een indicatief beeld van de trends op de onderwijsarbeidsmarkt. Respons internetenquête Voor de eerste meting (in april/mei 2016) zijn alle afgestudeerde van de lerarenopleidingen per brief 2 benaderd voor een internetenquête (n=8.180). Uiteindelijk hebben respondenten de vragenlijst ingevuld (zie Bijlage A). Dit komt neer op een respons van ruim 26 procent. In 2015 bestond de doelgroep uit pas afgestudeerden (cohort 2013, van wie de vragenlijst hebben ingevuld (28% respons). Aan deze respondenten is in de enquête gevraagd of zij bereid zouden zijn in oktober 2015 nogmaals een aantal vragen te beantwoorden. Uiteindelijk zijn respondenten benaderd voor de tweede meting (in oktober 2015). Hiervan hebben er de vragenlijst ingevuld, wat neerkomt op een respons van 45 procent (zie Bijlage A). In de analyse is een weging toegepast, om representatieve uitspraken te kunnen doen over de arbeidsmarktpositie van alumni. Hierbij is gecorrigeerd voor afwijkingen in de verdeling naar leeftijd, etniciteit, opleidingsvorm, afstudeerkwartaal en vakgebied (vo). In het vervolg van dit rapport geven we de gewogen uitkomsten weer in tabellen, plus de ongewogen responsaantallen. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 presenteren we de belangrijkste, beschrijvende uitkomsten van de loopbaanmonitor. We gaan achtereen volgens in op de begeleiding voor pas afgestudeerde leraren, hun geloof in eigen kunnen en hun werktevredenheid. Welke factoren bepalend zijn voor het krijgen van (goede) begeleiding, het geloof in eigen kunnen en de mobiliteitsgeneigdheid onder startende leraren, komen in hoofdstuk 3 aan bod. Verder is in de bijlage een serie tabellen opgenomen op basis van de eerste meting 2015 en 2016 (Bijlage B) en tweede meting 2015 (Bijlage C). 1 2 Voor de Loopbaanmonitor 2016 zijn CBS-gegevens gebruik van de afgestudeerden in De mailing is net als vorig jaar verzorgd door DUO. 9 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

10 2 Begeleiding van beginnende leraren 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk komen de resultaten aan bod van de internetenquête onder beginnende leraren, die in 2015 voor het eerst een diploma hebben behaald aan een lerarenopleiding. Daarbij maken wij onderscheid tussen de afgestudeerden van de pabo en die van de lerarenopleidingen voortgezet onderwijs (tweedegraads opleidingen vo plus universitaire lerarenopleidingen). Eerst gaan we in op de begeleiding van beginnende leraren (paragraaf 2.2): hoeveel van hen krijgen begeleiding (aangeboden) en hoe ziet deze begeleiding eruit? Zijn er verschillen zichtbaar naar baankenmerken? Zijn de starters tevreden over de wijze waarop zij begeleid worden? Vervolgens komt het geloof in eigen kunnen aan bod, ook wel geduid met self-efficacy (paragraaf 2.3). Door middel van stellingen is gevraagd in welke mate men in staat is om diverse competenties van het leraarschap in de praktijk te brengen. Tot slot gaan we in op verschillende aspecten van de werktevredenheid van starters (paragraaf 2.4). 2.2 Begeleiding van beginnende leraren In de Lerarenagenda is de ambitie opgenomen dat in 2020 alle startende leraren deelnemen aan begeleidingsactiviteiten op de school waar zij werkzaam zijn. Onder afgestudeerden van lerarenopleidingen vo lijkt sprake van een stabilisering van het aandeel starters dat begeleid wordt (2015: 89%). Onder pabo-afgestudeerden is sprake van een stijging ten opzichte van het vorig jaar, wel krijgen nog steeds relatief minder starters begeleiding (79%) dan collega s van lerarenopleidingen vo. Figuur 2.1 Begeleiding van beginnende leraren, cohort (in %)* 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 88% 89% 86% 87% 88% 89% 81% 81% 78% 79% 76% 74% 72% 72% pabo lerarenopleiding vo * De stijging in aandeel met begeleiding cohort 2015 ten opzichte van cohort 2014 is zowel onder de starters met een pabo-diploma als diploma lerarenopleiding vo statistisch significant (chi 2, α=.000). Begeleidingsactiviteiten Uit allerlei onderzoeken in binnen- en buitenland komt naar voren dat het uitmaakt aan welke begeleidingsactiviteiten leraren deelnemen. Net als voorgaande jaren worden starters het vaakst begeleiding door een ervaren leraar. Verder zitten er behoorlijke verschillen in de overige activiteiten waar pas afgestudeerden van de pabo en die van lerarenopleidingen vo aan deelnemen (zie Figuur 2.2). In het 10 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

11 po worden relatief veel starters begeleid door de schoolleiding, terwijl in het vo relatief vaak sprake is van coaching, intervisie en lesbezoek. Ook neemt slechts een klein aandeel van pabo-gediplomeerden deel aan een samenhangend begeleidingsprogramma voor beginnende leraren, terwijl een dergelijk programma als het meest effectief wordt gezien voor de professionele ontwikkeling van starters. Hoewel deze vorm van begeleiding in het vo vaker voorkomt, is ook hier nog grote verbetering mogelijk. Figuur 2.2 Organisatie van de begeleiding, naar sector (% leraren die begeleiding hebben gekregen, meer antwoorden mogelijk) Starters die begeleiding hebben gekregen is tevens gevraagd of de lerarenopleiding betrokken is (geweest) bij het verzorgen van de begeleidingsactiviteiten. Dit blijkt in verreweg de meeste gevallen niet het geval te zijn. Bij slechts één op de acht starters, verzorgt de lerarenopleiding (een deel van) de begeleidingsactiviteiten Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

12 Figuur 2.3 De lerarenopleiding verzorgt (een deel van) de begeleidingsactiviteiten, naar type lerarenopleiding (% beginnende leraren die begeleiding hebben gekregen) Wat betreft de onderwerpen die in de begeleidingsactiviteiten relatief vaak aan bod komen, verschillen deze niet wezenlijk van vorig jaar. Nog steeds wordt het vaakst aandacht gegeven aan het reilen en zeilen van de school (48% starters vanuit pabo en 55% starters lerarenopleiding vo, zie Figuur 2.4). Wel krijgt een groter aandeel starters (ook) inhoudelijke thema s behandeld dan vorig jaar, zoals omgaan met leerlingen, didactische vaardigheden en orde handhaven in de klas (zowel in po als vo). Figuur 2.4 Inhoud van de begeleiding, naar type lerarenopleiding (% leraren die begeleiding hebben gekregen, maximaal 3 antwoorden mogelijk) 12 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

13 Figuur 2.5 Didactische vaardigheden zijn aan bod gekomen tijdens de begeleidingsactiviteiten, naar type lerarenopleiding (% beginnende leraren die begeleiding hebben gekregen, ) Als we inzoomen op het onderwerp didactische vaardigheden, blijkt dit vooral onder de pabogediplomeerden sterker een punt van aandacht te zijn geworden tijdens de begeleidingsactiviteiten. Gaf in 2013 ongeveer een kwart van deze groep aan dat didactische vaardigheden aan bod waren gekomen, betreft het nu bijna twee vijfde deel (39%). In de begeleiding van starters vanuit de lerarenopleidingen vo was hier al meer aandacht voor, bijna een derde kreeg dit onderwerp behandeld in Beginnende leraren die begeleiding hebben gekregen is tevens voor een aantal specifieke onderwerpen gevraagd of deze aan bod zijn gekomen en zo nee, of zij daar wel behoefte aan hadden (zie Figuur 2.6). Daaruit komt naar voren dat het onderwerp maatwerk aan zorgleerlingen bieden weliswaar vaak aan bod komt, vooral in het po, maar dat onder degenen die dat onderwerp niet behandeld hebben gekregen, er ook de grootste behoefte aan is. Andersom geldt dat het bijhouden van vakliteratuur relatief weinig aan bod komt, maar dat daar ook weinig behoefte aan is. Aan de starters die bepaalde onderwerpen behandeld hebben gekregen tijdens hun begeleidingsactiviteiten, is vervolgens gevraagd in hoeverre deze aansloten op hun behoefte (zie Figuur 2.7). De tevredenheid daarover is groot en verschilt nauwelijks per onderwerp Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

14 Figuur 2.6 Zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen en had u er behoefte aan, naar type lerarenopleiding (% beginnende leraren die begeleiding hebben gekregen) 14 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

15 Figuur 2.7 Aandeel beginnende leraren met begeleiding die aangeven dat de onderwerpen (sterk) aan sloten op hun leerbehoefte, naar type lerarenopleiding (%) In het bestuursakkoord PO is afgesproken dat schoolbesturen uiterlijk in 2017 gebruik maken van een gevalideerd instrument om de didactische vaardigheden van leraren in beeld te brengen. Uit de enquête onder beginnende leraren blijkt dat dit nog lang geen usance is. Ongeveer één op de vier starters geeft aan dat een dergelijk instrument wordt gebruikt om de didactische vaardigheden van leraren in kaart te brengen (pabo, 26%, vo, 29%). Op de meeste scholen gebeurt dit (nog) niet, of heeft men er geen weet van. Daarbij valt wel op dat de starters die ervaring hebben met een observatie-instrument, daar over het algemeen zeer tevreden over zijn. Ruim 90 procent geeft aan dat een dergelijk instrument (zeer) nuttig is ter versterking van het lesgeven. Verschillen in begeleidingsintensiteit: aantal activiteiten en aantal onderwerpen De begeleidingsintensiteit wordt vastgesteld op basis van het aantal begeleidingsactiviteiten waaraan starters hebben deelgenomen en het aantal onderwerpen dat daarbij aan bod is gekomen. In vergelijking met vorig jaar is de begeleidingsintensiteit onder alle groepen starters licht gestegen, zowel in het po als in het vo en zowel onder invallers als degenen met een reguliere baan. Daarmee blijven de verschillen tussen sector en binnen sector naar baansoort weliswaar bestaan, maar is het signaal wel dat de begeleiding van beginnende leraren steeds serieuzer wordt opgepakt Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

16 Figuur 2.8 Gemiddeld aantal begeleidingsactiviteiten en onderwerpen, naar type baan en lerarenopleiding 3 2,5 2 1,5 1 1,1 1,9 1,7 2,4 2,2 2,2 1,5 1,5 2,3 2,7 2,2 2,6 0,5 0 Invalbaan Reguliere baan Totaal Invalbaan Reguliere baan Totaal Pabo Leraenopleiding vo Aantal activiteiten Aantal onderwerpen Er zijn dan ook steeds minder pas afgestudeerden van de pabo die geen enkele vorm van begeleiding krijgen: in 2016 was dit 21% van deze groep versus 36% in Er lijkt wel een soort uitruil te hebben plaatsgevonden: er zijn ook minder pabo-gediplomeerden die aan 4 of meer activiteiten deelnemen (6%) dan vorig jaar (16% in 2015). Figuur 2.9 Aandeel pas afgestudeerden naar totaal aantal begeleidingsactiviteiten, naar type lerarenopleiding (%, cohort 2015) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 6% 11% 23% 38% 21% Pabo 19% 18% 23% 29% 11% Lerarenopleiding vo of meer Stellingen begeleiding en ondersteuning op school Startende leraren zijn tevreden als het gaat om de ondersteuning die ze krijgen van hun collega s en schoolleider (zie Figuur 2.10). Op de stelling Mijn lerarenopleiding was van voldoende kwaliteit om aan de slag te gaan als leraar antwoordt weliswaar het merendeel bevestigend, maar ongeveer een derde is het daar niet mee eens. Ook is de voorbereiding op het werken in het onderwijs niet altijd optimaal. Ruim 40 procent van de beginnende leraren geeft aan dat werk anders is dan ze van tevoren hadden verwacht. De 16 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

17 stellingen De school heeft een uitgewerkt programma voor beginnende docenten en Ik krijg goede ondersteuning en begeleiding bij het geven van de les worden nog het minst vaak onderschreven, met name in het po. Figuur 2.10 Aandeel beginnende leraren dat (helemaal) eens is met de volgende stellingen naar type lerarenopleiding Tevredenheid over de begeleiding Ondanks dat een (forse) minderheid van de beginnende leraren van mening is dat de school een uitgewerkt programma voor hen heeft, is het merendeel wel (zeer) tevreden over de begeleiding die ze ontvangen (zie Figuur 2.11). Van alle startende leraren die begeleiding krijgen, is zo n 70% daar tevreden over. Anders dan vorig jaar, zit daar dit jaar geen verschil in tussen pabo-gediplomeerden en hun collega s die een lerarenopleiding vo hebben afgerond Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

18 Figuur 2.11 Aandeel beginnende leraren dat (zeer) tevreden is met de begeleiding* vanuit de school, naar type lerarenopleiding, voor de cohorten afgestudeerden 2011 t/m 2015 (%) 80% 70% 60% 50% 40% Pabo Lerarenopleiding vo * Exclusief beginnende leraren die géén begeleiding hebben gekregen. Zoals gezegd, ontvangt een minderheid van de startende leraren geen begeleiding. Het is interessant om te bezien hoe tevreden zij zijn. Het zou immers kunnen dat zij hun ondersteuning op een informele wijze regelen. Het verschil in tevredenheid tussen degenen die aan geen enkele begeleiding krijgen en hun collega s die begeleid worden is echter fors (zie Figuur 2.12). Dit benadrukt te meer dat begeleiding vanuit de school er zeker toe doet voor starters. Figuur 2.12 Aandeel beginnende leraren dat (zeer) tevreden is met de begeleiding vanuit de school, naar wel/geen begeleiding gekregen en type lerarenopleiding voor cohort 2015 (%) 18 - Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

19 2.3 Geloof in eigen kunnen ( self-efficacy ) Figuur 2.10 liet zien dat een krappe meerderheid van de starters, zowel vanuit de pabo als vanuit een lerarenopleiding vo, van mening is dat hun lerarenopleiding van voldoende kwaliteit was om aan de slag te gaan als leraar. Het is dan ook interessant te weten op welke vlakken zij zich als leraar zeker dan wel onzeker voelen. Uit Figuur 2.13 blijkt dat recent afgestudeerden van de pabo (veel) vertrouwen hebben in het merendeel van de gevraagde competenties. Eén vijfde of meer heeft echter weinig zelfvertrouwen op zeven van de 16 gevraagde competenties. Het gaat daarbij met name om het motiveren van leerlingen, het signaleren en aanpakken van leerproblemen en het toepassen van verschillende beoordelingsstrategieën en niet-klassikale lesmethoden. Figuur 2.13 Aandeel pabo-gediplomeerden dat denkt (goed) in staat te zijn om (%, cohort 2015) Net als voorgaande jaren, hebben pas afgestudeerden van lerarenopleidingen vo een lager geloof in eigen kunnen dan hun collega s van de pabo (zie Figuur 2.14). Het gaat daarbij wel om ongeveer dezelfde competenties die zij zich in mindere mate toedichten als pabo-gediplomeerden Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

20 Figuur 2.14 Aandeel gediplomeerden lerarenopleidingen vo dat denkt (goed) in staat te zijn om (%, cohort 2015) Het is dan interessant om te bezien of er een samenhang is tussen bepaalde competenties en er bepaalde schalen geconstrueerd kunnen worden. Net als vorig jaar komen er twee subschalen 3 naar voren: één voor de competenties op het terrein van pedagogiek en didactiek en één voor competenties op het vlak van klassenmanagement en motivatie (zie Figuur 2.15). Hoewel de verschillen tussen de sectoren klein zijn, zijn de scores onder de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo systematisch lager dan onder pabo-gediplomeerden en daarmee significant. In bijlage B is een figuur opgenomen van het aandeel starters van cohorten 2013 tot en met 2015 die een 3,5 of hoger scoren op de algehele schaal voor self-efficacy (zie Figuur B.1). 3 Voor de schaalconstructies is door middel van factoranalyses bepaald welke items van Figuur 2.13 en Figuur 2.14 bij elkaar horen, vervolgens is de interne betrouwbaarheid van de geconstrueerde schaal gecheckt (Cronbach s α). Alle afzonderlijke items hebben een waarde van 1 tot Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

21 Figuur 2.15 Gemiddelde schaalscores geloof in eigen kunnen (self-efficacy) naar type lerarenopleiding, op een schaal van 1 tot 4 (cohort 2015) 2.4 Werktevredenheid De werktevredenheid onder starters is onverminderd hoog, met een (afgeronde) 8 als vaakst gegeven rapportcijfer (zie Figuur 2.16). Ook de gemiddelden ontlopen elkaar weinig, met een 7,7 onder pabogediplomeerden en een 7,5 onder pas afgestudeerden van lerarenopleidingen vo. Figuur 2.16 Werktevredenheid: gemiddeld rapportcijfer starters (selectie: werkend in het onderwijs)* * In de gemiddelde rapportcijfers zijn de drie rapportcijfers gegeven voor (1) de inhoud van het werk, (2) de organisatie waar men werkt en (3) het werken in het onderwijs opgeteld en gedeeld door 3 en afgerond naar hele getallen Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

22 Figuur 2.17 Algehele werktevredenheid (gemiddelde rapportcijfer), naar baansoort en type lerarenopleiding (selectie: werkend in het onderwijs)* * De afgeronde rapportcijfers voor het werken in het onderwijs zijn als volgt samengevoegd: van 1 tot en met 5 tot ontevreden, 6 en 7 tevreden en 8 of hoger zeer tevreden. Verschillen binnen de groepen afgestudeerden naar contractsoort zijn significant onder de pabo-gediplomeerden (α=0,001), maar niet onder de afgestudeerden van lerarenopleidingen vo (α=0,121). Als wordt gekeken naar baansoort (invalbaan dan wel regulier), dan blijken starters met een reguliere baan meer tevreden te zijn dan hun collega s met een invalbaan, vooral als het gaat om het aandeel dat zeer tevreden is (zie Figuur 2.17). De grootste verschillen zitten echter in de mate waarin de starter gelooft in eigen kunnen: indien het zelfvertrouwen laag is, is de werktevredenheid ook beduidend lager (zie Figuur 2.18). Figuur 2.18 Algehele werktevredenheid (gemiddelde rapportcijfer), naar mate waarin men gelooft in eigen kunnen en type lerarenopleiding (selectie: werkend in het onderwijs)* * De afgeronde rapportcijfers voor het werken in het onderwijs zijn als volgt samengevoegd: van 1 tot en met 5 tot ontevreden, 6 en 7 tevreden en 8 of hoger zeer tevreden. Verschillen binnen de groepen afgestudeerden naar mate waarin men gelooft in eigen kunnen (algehele schaal voor self-efficacy ) zijn zowel significant onder de pabogediplomeerden (α=0,000) als afgestudeerden van lerarenopleidingen vo (α=0,000) Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

23 3 Effecten van begeleiding In hoofdstuk 2 zijn we ingegaan op de begeleiding van beginnende leraren en hebben we gezien dat de begeleiding van pabo-gediplomeerden minder uitgebreid is dan die van de afgestudeerden van de lerarenopleidingen vo. Ook hebben we gezien dat invallers minder vaak begeleiding krijgen dan starters met een reguliere baan. In dit hoofdstuk gaan we na wat de bepalende factoren zijn voor het krijgen van (goede) begeleiding en wat het effect is van begeleiding op de arbeidstevredenheid van starters en het geloof in eigen kunnen (self-efficacy). Om een goed beeld te krijgen van de begeleidingseffecten bespreken we in dit hoofdstuk de resultaten van een aantal regressieanalyses, waarbij expliciet rekening is gehouden met baankenmerken (type contract en aanstellingsomvang). We richten ons daarbij eerst op de bepalende factoren voor het krijgen van (goede) begeleiding ( 3.1) en vervolgens op het effect van begeleiding op de arbeidstevredenheid en self-efficacy van starters. 3.1 Bepalende factoren voor (goede) begeleiding Factoren voor wel/niet krijgen van begeleiding In hoofdstuk 2 is uitgebreid ingegaan op de begeleiding van beginnende leraren. Daarbij hebben we gezien dat er aanzienlijke verschillen zijn in de begeleidingsintensiteit tussen leraren. Sommige starters krijgen niet of nauwelijks begeleiding en andere juist heel veel. Dit is opmerkelijk omdat begeleiding als een belangrijk instrument wordt gezien voor de professionele ontwikkeling van starters. In deze paragraaf gaan we na welke factoren van invloed zijn op het al dan niet krijgen van begeleiding. We baseren ons daarbij op (logistische) regressieanalyse. Uit de analyses komt naar voren dat vooral het werkklimaat van invloed is op het krijgen van begeleiding, en dan met name de samenwerking en ondersteuning. Voor pas afgestudeerden van de pabo, is dit de belangrijkste determinant voor het al dan niet krijgen van begeleiding (zie Tabel B.20). Daarnaast spelen ook het soort dienstverband en de aanstellingsomvang een belangrijke rol; starters met en flexibel contract en/of een kleine deeltijdaanstelling krijgen relatief minder vaak begeleiding dan starters met een vast contract en/of een fulltime aanstelling. Verder blijkt dat: niet-westers allochtonen minder vaker begeleiding krijgen dan allochtonen; en starters die een deeltijdopleiding hebben gedaan minder vaak worden begeleid dan degenen die een voltijdopleiding hebben gedaan. Als we kijken naar de pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen vo, dan zien we een soort gelijk patroon (zie Tabel B.21 in Bijlage B). Daarbij valt op dat het werkklimaat wederom de belangrijkste voorspeller is voor het al dan niet krijgen van begeleiding. Cruciaal is daarbij vooral het element van de samenwerking en ondersteuning. Daarnaast zijn ook de schoolsoort, het vakgebied en het type dienstverband van belang: starters die lesgeven in het mbo krijgen minder vaak begeleiding dan starters in het vmbo, en starters die lesgeven in havo/vwo juist meer. Ook vorig jaar was dit het geval. leraren die een lerarenopleiding hebben gevolgd in de richting maatschappij, economie of verzorging krijgen vaak begeleiding dan degenen die lesgeven in andere vakken; starters met een (kort) tijdelijk contract krijgen relatief minder vaak begeleiding dan starters met een langdurig contract (vast of tijdelijk met uitzicht op vast) Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

24 Factoren voor goede begeleiding (begeleidingsschaal) Om een goed beeld te krijgen van de begeleiding, is in de enquête ook een aantal stellingen opgenomen over de ondersteuning van startende leraren. Op basis hiervan is een meetschaal geconstrueerd die inzicht geeft in de begeleidingsintensiteit. Een hoge score (5) wijst daarbij op een goede begeleiding en een lage (1) op een slechte 4. In aanvulling op de hiervoor gepresenteerde analyses, is door middel van regressieanalyse onderzocht welke factoren van invloed zijn op deze schaalscore. Daarbij is gebruik gemaakt van een zogenaamde backward regressie. Dit is een analyse techniek waarbij stapsgewijs een model wordt geschat, waarin alleen de factoren worden opgenomen die er daadwerkelijk toe doen. Uit de analyse blijkt dat het werkklimaat verreweg de belangrijkste voorspeller is voor de omvang van het begeleidingsarrangement (zie Tabel B.22). Dit geldt zowel voor de afgestudeerden van de pabo als de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo. Een goede samenwerking binnen het team gaat klaarblijkelijk samen met een goede begeleiding van starters. Daarnaast spelen in het primair onderwijs ook het type contract en de leeftijd een rol. Starters met een (kort) tijdelijk contract scoren significant lager op de begeleidingsschaal dan starters met een vast contract. Ook vorig jaar was dit het geval. De analyses bevestigen daarmee dat er in tijdelijk personeel minder wordt geïnvesteerd. Hetzelfde geldt overigens voor oudere starters. Voor de afgestudeerden van de lerarenopleidingen vo spelen, naast het werkklimaat, vooral het schooltype en de schoolgrootte een rol (zie Tabel B.23). Daarbij valt op dat de begeleiding van starters in het mbo lager scoort dan die in het vmbo, en starters op (middel) grote scholen intensiever worden begeleid dan starters op kleine scholen. Verder blijkt dat deeltijders minder intensief begeleid worden dan voltijders. Al moet hierbij wel worden opgemerkt dat dit effect wegvalt indien rekening wordt gehouden met het werkklimaat op de school (samenwerking). Tevredenheid met de begeleiding Hoewel de begeleiding van beginnende leraren sterk varieert, zijn de meeste starters toch tevreden over de begeleiding die zij vanuit de school krijgen. Van de pabo-gediplomeerden is ongeveer 60% (zeer) tevreden met de begeleiding en van de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo ruim 64% 5. De omvang van het begeleidingsarrangement maakt daarbij echter wel verschil (zie Tabel B.26). Starters die intensief begeleid worden, zijn meer tevreden over de begeleiding dan degenen die niet of nauwelijks begeleiding krijgen. Voor pas afgestudeerden van de pabo speelt daarnaast ook nog enkele andere begeleidingsactiviteiten een rol (zie Tabel B.24). Het gaat dan vooral om de begeleiding door een ervaren docent, schoolleider of mentor, waarbij aandacht wordt besteed aan het plannen van werkzaamheden. Al met al verklaren deze factoren zo n 60% van de variantie in de tevredenheid 6. Opmerkelijk is overigens dat lesobservatie een negatief effect heeft op de tevredenheid met de begeleiding (na controle voor de andere factoren). Dit geldt zowel voor de afgestudeerden van de pabo als voor de afgestudeerden van de lerarenopleidingen vo Uit factoranalyse blijkt dat de 7 stellingen onderling sterk correleren en samengevoegd kunnen worden tot één factor. Deze percentages zijn gebaseerd op alle beginnende leraren (incl. degenen die geen begeleiding hebben gekregen). Het verschil tussen pabo-gediplomeerden en afgestudeerden van de lerarenopleiding vo valt weg als de inductievariabelen zijn opgenomen in het model Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

25 3.2 Bepalende factoren voor geloof in eigen kunnen (self-efficacy) In de vragenlijst is een aantal stellingen opgenomen die een soort zelf-assessment behelzen: hoe goed zijn leraren in staat om bepaalde vakinhoudelijke taken in de praktijk uit te voeren. De stellingen zijn in twee schalen samengevat: één die de mate van geloof in eigen kunnen uitdrukt als het gaat om de pedagogische en didactische kwaliteiten en één die de mate van geloof in eigen kunnen uitdrukt op het terrein van klassenmanagement en het motiveren van leerlingen (zie ook hoofdstuk 2). In deze paragraaf gaan we nader in op de verklarende factoren voor de mate van geloof in eigen kunnen, de algehele selfefficacy. Dat doen we wederom apart voor de pas afgestudeerden van de pabo en de pas afgestudeerden van de lerarenopleidingen vo. Ook daarbij hebben we gekozen voor (backward) regressies. Uit de analyses blijkt dat de begeleiding van starters een gunstig effect heeft op hun zelfvertrouwen als leraar. Dit geldt zowel voor de afgestudeerden van de pabo als de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo. De omvang van het inductiearrangement (schaalscore) is voor beide groepen een belangrijke factor, maar daarnaast spelen ook andere begeleidingsactiviteiten een rol. In het primair onderwijs betreft dat vooral de begeleiding door de schoolleiding en hulp bij het plannen van de lessen (zie Tabel B.31). Aandacht voor orde handhaven en het reilen en zeilen op school gaan, opmerkelijk genoeg, samen met een geringere self-efficacy. Dit is opmerkelijk, omdat in de literatuur vaak het omgekeerde wordt verondersteld (een goede begeleiding leidt tot een grotere self-efficacy). Mogelijk speelt hier echter een omgekeerde causaliteit; starters die (nog) niet zo goed zijn in orde houden, hebben minder vertrouwen in het eigen handelen en worden om die reden vaker begeleid. Interessant is verder om te zien dat, naast de begeleiding, ook de kwaliteit van de lerarenopleiding en de verwachtingen omtrent het werk van invloed zijn op de self-efficacy. Starters die positief oordelen over hun opleiding hebben meer geloof in eigen kunnen dan degenen die negatief oordelen over hun opleiding. En starters die aangeven dat het werk in het onderwijs is zoals ze hadden verwacht, scoren beter dan degenen waarvoor geldt dat de person-job fit minder is. Dit laatste sluit aan bij de analyses uit de vorige loopbaanmonitor 7. Naast de genoemde factoren, spelen er ook nog een enkele andere een rol bij de verklaring van het geloof in eigen kunnen. Voor de afgestudeerden van de pabo zijn dat o.m.: de voorbereiding op het lesgeven in onder- of bovenbouw: starters die hier positief over oordelen, hebben meer geloof in eigen kunnen; het soort dienstverband: starters met een flexibel contract scoren lager; vooropleiding; starters met een vwo vooropleiding scoren lager dan degenen met een mbo of havo vooropleiding. Voor de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo zijn verder de volgende factoren van invloed: soort dienstverband: een (kort) tijdelijk contract heeft een negatief effect op het zelfvertrouwen; aanstellingsomvang: deeltijders hebben minder geloof in eigen kunnen dan voltijders; schoolsoort: starters die lesgeven in havo/vwo of vavo hebben (iets) meer geloof in eigen kunnen; ULO: afgestudeerden van de ulo hebben minder zelfvertrouwen dan degenen die een tweedegraadsopleiding hebben gevolgd. Onduidelijk is overigens hoe dit komt. Mogelijk speelt mee dat afgestudeerden van de universitaire lerarenopleiding de lat voor zichzelf hoger leggen, waardoor ze minder vertrouwen hebben in hun eigen vaardigheden. Maar misschien speelt ook mee dat het hier vooral gaat om interpersoonlijk en pedagogisch-didactische vaardigheden, en niet om cognitieve. Hoewel het beeld dat uit deze analyses komt vrij consistent is tussen de sectoren, is de verklaarde variantie beperkt (resp. 25% en 29%). Een goede begeleiding helpt wel, maar het effect hiervan is 7 Van der Boom e.a. (2015) Loopbaanmonitor Utrecht Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

26 bescheiden. Voor het versterken van het zelfvertrouwen van starters is in elk geval meer nodig dan een goede begeleiding alleen. Daarbij speelt ook de lerarenopleidingen een belangrijke rol, door goed onderwijs en een gedegen voorbereiding op de beroepspraktijk. Het is daarbij interessant om te zien dat aandacht voor de omgang met sociaal-culturele verschillen en maatwerk voor zorgleerlingen, een positief effect heeft op de self-efficacy van pas afgestudeerden van de lerarenopleiding vo (zie Tabel B.32). 3.3 Bepalende factoren voor arbeidstevredenheid In hoofdstuk 2 is uitgebreid ingegaan op de arbeidstevredenheid van startende leraren. Daaruit komt over het algemeen een vrij positief beeld naar voren, wat betreft de tevredenheid met het werk en de organisatie. Wel blijkt dat invallers minder tevreden zijn met hun werk dan starters met een reguliere baan en dat starters die begeleiding hebben gekregen meer tevreden zijn dan degenen die dat niet kregen. In het vervolg van dit hoofdstuk gaan we na of hier sprake is van een begeleidingseffect of een effect van het type baan. We maken daarbij opnieuw gebruik van regressieanalyse. Uit de analyse blijkt onder meer dat de begeleiding van starters een beperkt effect heeft op de tevredenheid met de inhoud van het werk. Dit geldt zowel voor de afgestudeerden van de pabo, als voor de afgestudeerden van de lerarenopleiding vo (zie Tabel B.27 en Tabel B.28). De omvang van dit begeleidingseffect is echter bescheiden, zeker in vergelijking tot dat van andere factoren. Minstens zo belangrijk zijn het geloof in eigen kunnen en de person-job fit: Self-efficacy - Starters die meer zelfvertrouwen hebben, zijn ook meer tevreden met de inhoud van hun werk. Dit is een interessante bevinding, in het licht van de hiervoor gepresenteerde analyses. Het toont immers aan dat begeleiding niet alleen een direct effect heeft op de tevredenheid van starters, maar ook een indirect effect (via de self-efficacy). Person-job fit. - Startende leraren voor wie het werk in het onderwijs is wat zij ervan verwacht hadden, zijn significant meer tevreden over hun werk dan degenen voor wie de person-job fit niet optimaal is. Ook in eerder jaren kwam dit duidelijk naar voren. De regressieanalyses onderstrepen daarmee opnieuw het belang van een goede voorbereiding op de beroepspraktijk. Kijken we naar de tevredenheid met de organisatie, dan blijkt de begeleidingsintensiteit een factor van betekenis te zijn, net als het werkklimaat. Starters die intensief begeleid worden, zijn meer tevreden met de organisatie waar ze werken dan starters die niet of nauwelijks begeleiding krijgen. Aandacht voor het systematisch analyseren en volgen van de leerresultaten (po) en de omgang met ouders (vo) hebben daarnaast ook een positief effect, maar lesobservatie gek genoeg niet (zie Tabel B.29 & Tabel B.30). Dit laatste is opmerkelijk omdat lesobservatie (incl. feedback) als een belangrijk onderdeel wordt gezien van een effectieve inductiepraktijk. Cruciaal is daarbij wel dat het gaat om opbouwende kritiek, en niet om een (negatieve) beoordeling. Gezien het negatieve effect op de tevredenheid van starters, is het echter zeer de vraag of de (geobserveerde) lessen wel op een dusdanige wijze worden nabesproken dat starters daar baat zij hebben. Ons vermoeden is dat er op dit punt nog ruimte is voor verbetering Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

27 Bijlage A Steekproef en respons In dit rapport presenteren we de resultaten van Loopbaanmonitor Voor de loopbaanmonitor 2016 is in april/mei een enquête gehouden onder pas afgestudeerde leraren. Voor het onderzoek zijn alle afgestudeerden benadert die in 2015 een diploma hebben gehaald (n=8.180) 8. Hiervan hebben er de vragenlijst ingevuld. Dit komt neer op een respons van circa 26,4 procent. De enquête verschaft daarmee een goed beeld van arbeidsmarktpositie en begeleiding van startende leraren. In de analyse is een weging toegepast om representatieve uitspraken te doen over de arbeidsmarktpositie van alumni en de begeleiding van startende leraren 9. Hierbij is gecorrigeerd voor afwijkingen in de verdeling naar leeftijd, etniciteit, vooropleiding, vakgebied (vo) en opleidingstype. In de rest van dit rapport geven we de gewogen uitkomsten weer in tabellen, plus de ongewogen responsaantallen. Tabel A.1 Responsoverzicht 1 e meting, cohort 2015 bruto steekproef respons % Pabo ,8 Lerarenopl. vo ,2 Universitaire lerarenopl ,6 Totaal ,4 Naast de resultaten van de Loopbaanmonitor 2016, presenteren we in Bijlage C ook de resultaten van de tweede meting van Loopbaanmonitor Voor deze meting (in oktober 2015) is een selectie van respondenten benaderd, die in de eerste meting hadden aangegeven nogmaals benaderd te mogen worden. Hiervan hebben er uiteindelijk de vragenlijst ingevuld, wat neerkomt op een respons van 45 procent (zie Tabel A.2). De gemiddelde invultijd van deze meting bedroeg ongeveer 8 minuten. In de analyse is ook hier een weging toegepast om representatieve uitspraken te doen over de begeleiding van beginnende leraren. Tabel A.2 Responsoverzicht 2 e meting 2015 (cohort 2014) bruto steekproef respons % Pabo ,4 Lerarenopl. vo ,0 Universitaire lerarenopl ,4 Totaal ,7 8 9 De mailing is net als vorig jaar verzorgd door DUO. Voor de berekening van weegfactoren is gebruik gemaakt van propensity score weighting Loopbaanmonitor begeleiding def.docx

28 Bijlage B Tabellen 1 e meting Tabel B.1 Pas afgestudeerde leraren, naar soort baan (%, cohort ) Pabo Vervangingsbaan 66,3 62,3 58,0 47,4 44,0 Reguliere baan 33,7 37,7 42,0 52,6 56,0 Totaal (n)* Lerarenopl. VO. Vervangingsbaan 12,0 15,0 14,1 13,3 11,3 Reguliere baan 88,0 85,0 85,9 86,7 88,7 Totaal (n)* * Selectie alumni die in het onderwijs werken. Tabel B.2 Pas afgestudeerde leraren, naar soort baan (%, cohort ) pabo lerarenopl. vo Reguliere baan 25,3 36,0 38,5 73,3 74,4 79,8 Reguliere & vervangingsbaan 16,6 16,6 17,6 12,6 12,4 8,9 Vervangingsbaan 58 47,4 44,0 14,1 13,3 11,3 Totaal (n)* * Selectie alumni die in het onderwijs werken. Tabel B.3 Pas afgestudeerde leraren, naar type dienstverband (%, cohort )* Pabo Vast contract 5,9 9,6 3,2 4,7 3,7 Tijdelijk contract 44,4 40,4 54,9 58,9 63,7 Flexibel contract 49,6 50,0 42,0 36,4 32,6 Totaal (n) Lerarenopl. VO Vast contract 47,6 46,6 32,8 30,3 30,0 Tijdelijk contract 46,6 42,6 57,3 59,3 60,1 Flexibel contract 5,8 10,8 9,9 10,3 9,9 Totaal (n) * Selectie alumni die in het onderwijs werken. Tabel B.4 Pas afgestudeerde leraren, naar type dienstverband (%, cohort ) pabo lerarenopl. vo Vast contract 3,2 4,7 3,7 32,8 30,3 30,0 Tijdelijk contract met uitzicht op vast 16,4 21,6 29,8 35,5 42,2 41,7 Tijdelijk contract zonder uitzicht op vast 38,4 37,2 33,9 21,8 17,1 18,4 Flexibel contract 41,9 36,5 32,5 9,9 10,3 9,8 Totaal (n)* * Selectie alumni die in het onderwijs werken Loopbaanmonitor begeleiding def.docx