o^^jmi^k=db_fbaplkqtfhhbifkd=_olrtbopa^jjwrfa= Dpmbibk=jbq=ab=bibjbkqbkD=

Transcriptie

1 o^^jmi^kdb_fbaplkqtfhhbifkd_olrtbopa^jjwrfa DpmbibkjbqabbibjbkqbkD dbjbbkqbp`elrtbkjarfsbi^ka 19 oktober :0.2 B

2 fåüçìç N fåäéáçáåö R NKN fåäéáçáåö R NKO béåê~~ãéä~åwfåëéáêéêéåçiâ~çéêëíéääéåçéåìáíîçéêáåöëöéêáåüí R NKP mä~åöéäáéç S NKQ ^~åé~â T NKR iééëïáàòéê T O t~~êö~~åïéîççê\ V OKN fåäéáçáåö V OKO t~íã~~âí_êçìïéêëç~ãjwìáçìåáéâ\ NM OKOKN béåëíéîáöéä~ëáë NM OKOKO pééäéåãéíçééäéãéåíéå NN OKOKP i~~íã~~êï~~áéå NO OKOKQ béååçãéäééííçéêáëíáëåüjêéåêé~íáéñ~~åäççwçéâäçâêçåçéåîáéêëéáòçéåéå NP OKOKR açääéêéåéåçìáâéå NS OKOKS ^ÅíáÉîÉÉåÖÉ åíéêéëëééêçéççéäöêçéé NT OKOKT p~ãéåöéî~í NT OKP téäâéêìáãíéäáàâéçåíïáââéäáåöéåòáàåç~~êîççêåççáö\ NU OKPKN _çéáéåçéîéêëåüéáçéåüéáç NU OKPKO eéêâéåä~êéä~åçëåü~éëëíêìåíìêéå NV OKPKP téëíjéåççëíòáàçéwîéêëåüáääéåçéçóå~ãáéâ OQ OKPKQ _ÉêÉáâÄ~~êÜÉáÇWÜÉäÇÉêÉÉåé~ëëÉåÇÉçåíëäìáíáåÖ OR OKPKR cáàåã~òáöéäçâ~äéáåñê~ëíêìåíììê OU OKPKS oéä~íáéãéípåü~êéåçáàâééåmçêíw ä~åçé PM OKPKT eéíöéäáéçüéêâéåä~~êã~âéå PM OKPKU píêééñäééäç PN MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp O

3 P _áååéåïéäâéâ~çéêë\ PP PKN fåäéáçáåö PP PKO mçäçéê PQ PKP lìçåìäíììêä~åçëåü~é PR PKQ aìáåòççã PU PKR aìáåéå QN PKS píê~åç QQ PKT t~íéê QS PKU aéç~ã RM PKV nìáåâëå~åk~íìê~ommm RN Q eçéö~~åïé_êçìïéêëç~ãjwìáççåíïáââéäéå\ RS QKN låíïáââéäëíê~íéöáé RS QKO ráíîçéêáåöëçêö~åáë~íáé RT QKP fåëíêìãéåíéåî~åçéöéãééåíé SN QKQ ráíîçéêáåöëéêçöê~ãã~ SS QKQKN téäâéçéö~îéåäáööéåéê\ ST QKQKO ^ÅÅÉåíÉåçéÇÉâçêíÉíÉêãáàå SV R t~íåì\ UM _áàä~öén iìåüíñçíçéåíêéé_êçìïéêëç~ãjwìáç UO _áàä~öéo iáàëíî~åáåëíéääáåöéålçêö~åáë~íáéëäáàçéäáàééåâçãëíéåãéíäéä~åöüéääéåçéçêö~åáë~íáéëiäéïçåéêë ÉåçåÇÉêåÉãÉêë UP _áàä~öép mêáååáééjçéäçëëáåöéåîççêüéêáåêáåüíáåöâåççééìåíkrt UR _áàä~öéq héåãéêâéåçéäééä~åíáåöáåwééä~åç UT _áàä~öér k~íìê~ommmjöéäáéçdêéîéäáåöéå VN MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp P

4 _áàä~öés ráíîçéêáåöëëíêìåíììê_êçìïéêëç~ã VR _áàä~öét lîéêòáåüíî~åfåáíá~íáéîéå VT `çäçñçå NMN MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp Q

5 ellcapqrh 1 fåäéáçáåö 1.1 fkibfafkd De Brouwersdam is een uniek kustgebied met een mooie mix van strand-, watersport- en natuurrecreatie. Het gebied is goed bereikbaar en biedt een divers aanbod van activiteiten. Vooral op mooie zomerdagen komen veel mensen dit gebied bezoeken. De Brouwersdam heeft echter nog te weinig naam en faam om als toeristische trekpleister te kunnen worden betiteld. De zuidpunt van de Brouwersdam is één van de poorten van Zeeland. De berijder maakt op de N57 voor het eerst kennis met de provincie Zeeland en specifiek met de gemeente Schouwen-Duiveland. Vanuit deze entree waaiert de bezoeker uit naar de verschillende aantrekkelijke gebieden die op het eiland aanwezig zijn; van een gevarieerd kustlandschap met natuurgebieden tot enkele aantrekkelijke historische buitenplaatsen in het achterland. De gemeente wil dit entreegebied verder versterken als onderdeel van het mooie Schouwen-Duiveland. Daarbij gaat het om het versterken van het toeristisch-recreatieve aanbod, maar ook om meer herkenbaarheid en ruimtelijke kwaliteit in het gebied. Om deze gebiedsontwikkeling op gang te brengen en richting te geven is dit raamplan opgesteld. Het raamplan is onderdeel van de Economische Visie Brouwersdam en de projectenlijst 10 voor de Brouwersdam. 1.2 bbko^^jmi^kwfkpmfobobkaih^abopqbiibkabkrfqslbofkdpdbof`eq Een succesvolle gebiedsontwikkeling ontstaat het eenvoudigst indien overheden, ondernemers en belangengroeperingen gezamenlijk optrekken in dezelfde richting. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp R

6 Nt^qtfiibktb\ fkpmfo^qfbi bkqelrpf^pjbiof`eqfkdi rfqklafdfkd Het doel van dit raamplan is daarom in de eerste plaats om partijen te áåëéáêéêéåéåéåíüçìëá~ëãéêéå om gezamenlijk in dit gebied aan de slag te gaan. Op basis van uitgebreide afstemming met partijen in en rond het gebied is een ambitie verwoord waar partijen warm voor lopen. Een ambitie die uitnodigt om vernieuwende ontwikkelingen in gang te zetten. Een ambitie die lopende initiatieven en ideeën in het gebied het laatste duwtje geven in de goede richting. Ot^qtfiibktbkfbq h^abopibfpbki o^kasllot^^oabki ^c_^hbkfkd Pelbalbktbebq\ rfqslbofkdpmoldo^jj^ Daarbij hoort ook dat er duidelijkheid wordt geboden over welke activiteiten en verschijningsvorm we niet willen. De gemeenteraad moet immers ook een instrument in handen krijgen om sommige initiatieven gefundeerd bij te sturen of te weigeren. h~çéêëëíéääéå is het tweede doel van dit raamplan. Het derde doel heeft met de uitvoering te maken. Om van een mooi plan tot een mooi gebied te komen is het belangrijk om stil te staan bij de hoe-vraag. Welke acties zetten we in gang, wie speelt welke rol en wie levert wanneer welke bijdrage. Het derde doel van dit raamplan is de uitvoering voorbereiden in de vorm van een ìáíîçéêáåöëéêçöê~ãã~. 1.3 mi^kdb_fba Het raamplan heeft betrekking op het gebied rond de Brouwersdam zelf en het gebied rond het knooppunt ten zuiden van de dam. Het plangebied is hiernaast binnen de stippellijn afgebeeld. Het gebied binnen de doorgetrokken lijn geeft aan dat het plangebied niet op zichzelf staat, maar dat het raamplan rekening houdt met de ontwikkelingen in de omgeving. Omdat er een duidelijke relatie ligt tussen het plangebied en het dorp Scharendijke ligt een deel van het dorp binnen het plangebied. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat het bestaand gebruik in het plangebied wordt gerespecteerd, dus ook het bestaand gebruik binnen het dorp. De luchtfoto in bijlage 1 geeft een beeld van het bestaand gebruik op het moment van vaststelling van dit raamplan. Bestaand gebruik in het plangebied wordt gerespecteerd. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp S

7 1.4 ^^km^h Het raamplan is opgesteld in opdracht van de gemeente Schouwen-Duiveland. Een ambtelijke projectgroep met een vertegenwoordiging van Dienst Landelijk Gebied is nauw betrokken geweest bij het opstellen van dit plan. Voorts zijn belanghebbende partijen, bewoners en ondernemers betrokken bij de totstandkoming van het raamplan. Een lijst van betrokken instellingen/organisaties is opgenomen in bijlage 2. Aan het begin van het project zijn alle partijen en geïnteresseerden uitgenodigd om deel te nemen aan een eerste bijeenkomst. De eerste bijeenkomst bestond uit de volgende onderwerpen: Bezoek aan het gebied. Doel van het raamplan. Plan van Aanpak. Sterkte-zwakte analyse. Ambities voor het gebied verwoorden. De deelnemers hebben in groepsverband ansichtkaarten gemaakt waarop zij aangegeven wat het gebied Brouwersdam-Zuid in 2015 kenmerkt. Dezelfde deelnemers zijn vervolgens uitgenodigd voor een tweede bijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst zijn de eerste ideeën voor ontwikkeling van het gebied gepresenteerd, waarna discussie hierover heeft plaatsgevonden. Vervolgens is het uitvoeringsprogramma aan bod gekomen. Per groep (ondernemers, belanghebbende partijen, gemeente) is aangegeven wat een ieder zelf kan bijdragen aan de ontwikkeling van het gebied en wat een ieder nodig heeft van andere groepen om deze bijdrage concreet te maken. 1.5 ibbptfgwbo Dit raamplan is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 is aangegeven waar we voor gaan. In dit hoofdstuk wordt beschreven waarom Brouwersdam-Zuid uniek is, welke ambities we hebben en hoe deze ambities zich vertalen per deelgebied. We willen hiermee een brede groep uitnodigen om hun ideeën in het gebied Brouwersdam-Zuid te laten landen. Hoofdstuk 3 is het kaderstellende deel van het raamplan. Binnen deze kaders kunnen ontwikkelingen een positieve bijdrage leveren aan het gebied. Het gaat zowel om functionele criteria (activiteiten, functies) als om ruimtelijke criteria (verschijningsvorm, beeldkwaliteit) die in veel gevallen per deelgebied verschillen. In dit hoofdstuk vindt een uitwerking per deelgebied plaats. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp T

8 Hoofdstuk 4 maakt de stap naar concrete uitvoering. Het uitvoeringsprogramma geeft aan welke stappen ondernomen moeten worden om ideeën daadwerkelijk van de grond te krijgen. Hoofdstuk 5 gaat nader in op de vraag Hoe nu verder? MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp U

9 ellcapqrh 2 t~~êö~~åïéîççê\ 2.1 fkibfafkd In dit deel geven we aan wat Brouwersdam-Zuid uniek maakt en welke ambities we hebben. Een grote kracht van Brouwersdam-Zuid is de diversiteit. Er zijn plekken om te ontspannen en om te sporten, om te ontmoeten en om tot rust te komen. Elk deelgebied heeft iets wezenlijks toe te voegen aan het grotere geheel. Daarom besteden we veel aandacht aan de betekenis en de ambities per deelgebied. De geformuleerde ambities sluiten aan bij ambities en doelstellingen uit de Strategische Visie Buitengebied, de Regiovisie Schouwen-West, de Economische Visie Brouwersdam en de Watersportvisie. Tevens wordt er aansluiting gezocht bij het Quality Coast keurmerk dat de gemeente in mei 2009 heeft verdiend. Via dit keurmerk heeft de gemeente (tezamen met de gemeente Goedereede) internationale erkenning gekregen in het streven naar een zo groot mogelijke kwaliteit in mens- en natuurvriendelijk toerisme. rfqobfhfkds^kabnr^ifqv`l^pq^t^oap léïçéåëç~öotãéáüéääéåéäñbìêçééëéâìëíéä~~íëéåiï~~êçåçéêçéöéãééåíépåüçìïéåjaìáîéä~åçiüéí bìêçééëéâéìêãéêânì~äáíó`ç~ëíçåíî~åöéåkaéáåíéêå~íáçå~äénì~äáíó`ç~ëígìêóêéáâíçáíâéìêãéêâìáí~~å âìëíéä~~íëéåçáéäáàòçåçéêéáåëé~ååáåöéåüéääéåöéäéîéêççéüéíöéäáéçî~åíçéêáëãééåãáäáéìòçêöiîççêüéí ÄÉÜçìÇî~åå~íììêÉåä~åÇëÅÜ~éIÉáÖÉåáÇÉåíáíÉáíÉåÅìäíìêÉÉäÉêÑÖçÉÇK_áàÇáíâÉìêãÉêâïçêÇÉåççâ~åÇÉêÉ âéìêãéêâéåòç~äëçáéîççêòïéãï~íéêâï~äáíéáíe_ä~ìïésä~öfiãáäáéìîêáéåçéäáàâé~ååçããçç~íáéëedêééåhéóféå ÜÉí ëåüççåëíéëíê~åçòe^kt_jéêáàëfãééöéïçöéåkpåüçìïéåjaìáîéä~åçâêééöçéüççöëíéëåçêék MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp V

10 jéíå~ãéçéïáàòéï~~êçépåüçìïéåjaìáîéä~åçáëçãöéö~~åãéííçéêáëíáëåüéçêìâáåçéçìáåéåïçêçíçççêçé gìêóééåîççêäééäçöéåçéãçîççê~åçéêééä~~íëéåkaégìêóáëîéêçéêççâòééêíéëéêéâéåçîéêüéíîáéêí~ä ÄÉòçÉâÉêëÅÉåíê~çîÉêå~íììêIãáäáÉìIòÉÉÉåaÉäí~ïÉêâÉåK 2.2 t^qj^^hq_olrtbopa^jjwrfarkfbh\ krá Ábkfkabqlbhljpq bbkpqbsfdb_^pfp Er zijn verschillende elementen die het gebied Brouwersdam-Zuid uniek maken en een eigen identiteit geven. Het gebied wordt doorsneden door een indrukwekkend kunstwerk, de dam, waardoor er twee totaal verschillende watersferen zijn ontstaan op enkele tientallen meters van elkaar. Het woeste water in het westen en het vredige meer in het oosten, met alle bijbehorende biodiversiteit. Waar de damweg aan land komt is een eeuwenoude landschappelijke zonering herkenbaar, zij het dat deze in de loop der jaren wat verstoord is. Brouwersdam-Zuid kent een grote diversiteit aan werelden. Op korte afstand van elkaar liggen de stranden aan de ruige branding van de Noordzee, het agrarisch poldergebied, kleine dorpen als Ellemeet, een kleinschalig binnenduinlandschap en het meer rustig ogend/aandoenend Grevelingenmeer. Het gebied heeft nu al een enorme aantrekkingskracht in de zomer en is een goedbezocht gebied als het gaat om kitesurfen, duiken en andere watersporten. Met Concert at Sea heeft het gebied een evenement van nationale allure. ibfabkab^j_fqfbp Vanuit deze krachtige basis is samen met allerlei betrokkenen een aantal leidende ambities geformuleerd. Die leidende ambities borduren voort op de kracht van het gebied en vormen een belangrijke rode draad bij de verdere gebiedsontwikkeling. Het gaat om thema s en ambities die de deelgebieden overstijgen. Wat voor gebied moet Brouwersdam- Zuid worden en voor wie? Het betreft de volgende vier leidende ambities: 1. Spelen met de elementen 2. Laat maar waaien 3. Een compleet toeristisch-recreatief aanbod: a. De klok rond b. Vier seizoenen 4. Dobberen en duiken MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NM

11 pmbibkjbqabbibjbkqbk Bij deze leidende gebiedsambities hoort ook een doelgroep: actieve en geïnteresseerde mensen. De leidende principes vormen een algemeen toetsingskader voor ontwikkelingen in het gebied. Ontwikkelingen die in strijd zijn met één of meer van bovenstaande leidende ambities zijn in beginsel niet wenselijk pmbibkjbqabbibjbkqbk Op een paar vierkante kilometer ontmoeten de elementen water, aarde, vuur en lucht elkaar op een zichtbare en voelbare wijze. Dit vormt een onuitputtelijke inspiratiebron voor activiteiten en invullingen, van windsurfen en watersport tot zonne-energie en edutainmentparken. Daarbij staat Spelen met de Elementen in dit raamplan ook voor een hoge ambitie met betrekking tot duurzaamheid. Denk aan principes als cradle-to-cradle en de ECO2-benadering. Het gaat hierbij onder meer om gebruik van duurzame materialen, hergebruik van stoffen/reststromen, biologische teelten en duurzame energie, liefst op een beleefbare of zelfs interactieve wijze. Wij dagen partijen uit, van ontwikkelaars en recreatieondernemers tot energieleveranciers en wetenschappers, om van Brouwersdam-Zuid een proeftuin van de elementen te maken. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NN

12 i^^qj^^ot^^fbk fkpmfo^qfb_bbiapmbibkjbqabbibjbkqbk få_êçìïéêëç~ãjwìáçîçéäàéçéïáåççççêàéü~~êiçéòçåçéàéüìáçiüéíò~åçíìëëéåàéíéåéåéåüéíï~íéêáåàé ÄêçÉâëéáàéÉåKeÉíâê~~åï~íÉêÇ~íàÉÇêáåâíIáëÖÉòìáîÉêÇÇççêå~íììêäáàâÉÜÉäçÑáÉíÉåÑáäíÉêëÉåÇÉÉåÉêÖáÉïçêÇí äçâ~~äöéïçååéåìáíïáåçãçäéåíàéëiòçååéé~åéäéåéåîäáéöéêéåéêöáék^ääéöéäçìïéåòáàåöéã~~âíî~å ÖÉÄáÉÇëÉáÖÉåã~íÉêá~äÉåÉåëí~~åçéÉåáåÜÉíä~åÇëÅÜ~é~äëçÑòÉÉêìáíîççêíÖÉâçãÉåòáàåKaÉîÉêëÅÜáääÉåÇÉ éäéââéåáåüéíöéäáéçòáàåééêñéåíäéêéáâä~~êééêeï~íéêfñáéíëçñíéîçéík i^^qj^^ot^^fbk De Brouwersdam is zeer interessant voor surfers en kitesurfers. De bijbehorende informele subcultuur past bij het pioniersverleden en de cultuur van het gebied. Geen aangeharkte parken of strak geregelde betaalde parkeervoorzieningen, maar een cultuur van relaxte mensen en zelfregulering kenmerkt de bewoners en de bezoekers in dit gebied. Deze waarde koesteren wij bij de verdere gebiedsontwikkeling. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NO

13 bbk`ljmibbq qlbofpqfp`eob`ob^qfbc ^^k_la aéâäçâêçåç sáéêëéáòçéåéå fkpmfo^qfb_bbiai^^qj^^ot^^fbk aéêìïéïáåçëéééäíãéíàéëìêñòéáäiüéíáëä~ëíáöçãâçéêëíéüçìçéåkgéëìêñííéêìöå~~êä~åçï~~êàéàé~ìíç ÇáêÉÅí~~åòÉÉâçåé~êâÉêÉåKgÉÇêáåâíåçÖÉîÉåï~íáåÉÉåíáàÇÉäáàâÉëíê~åÇíÉåíIï~~êéêçÑÉëëáçåÉäÉëìêÑÉêëÉå ~ã~íéìêëéäâ~~êáåñçêãééäçåíãçéíéåkháåçéêéåêéååéåçççêçéëíê~åçíéåíiçéìáíä~íéêëéêîééêíü~éàéëkaé ìáíåççáöáåöüéäàéçéöééáâíîá~ééåáåíéêåéíåçããìåáíók ^äëàéå~~êüìáëö~~íié~ëëééêàéçéçìáåéåî~åpåüçìïéåjaìáîéä~åççáéáåãáççéäëïééê~ääéêìáãíéâêáàöéåçãíé îéêëíìáîéåkeéíò~åçï~~áííçí~~åçéêáàâëïéökeéíöéäáéçç~~ê~åüíéêáë~ñïáëëéäéåçéåîççêå~ãéäáàâçééåi òçåçéêéêñ~ñëåüéáçáåöéåéåãéíééåå~íììêäáàâéäéöêçéááåök bbk`ljmibbqqlbofpqfp`ejob`ob^qfbc^^k_lawabhilholkabksfbopbfwlbkbk Brouwersdam-Zuid heeft op mooie zomerse dagen veel te bieden. Daarbuiten is er weinig te doen in het gebied. De dagrecreatie is alleen gericht op mooi weer en de verblijfsrecreatie beperkt zich grotendeels tot campings. De ambitie is om binnen dit gebied bezoekers langer te boeien: de klok rond en vier seizoenen lang. Dit leidt tot meer economisch draagvlak voor de verschillende recreatieve bedrijven, wat kan leiden tot meer kwaliteit en continuïteit. Voor bezoekers betekent het dat men te voet of per fiets verschillende dag-, avond- en nachtbestedingen kan kiezen in een afwisselend compact gebied. In het gebied zetten we in op (enkele) nieuwe functies van hoge kwaliteit die een toevoeging zijn op het bestaande aanbod en die het gebied minder afhankelijk maken van die paar mooie zomerse dagen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om hoogwaardige verblijfsrecreatie en slechtweervoorzieningen. Voorkomen moet worden dat er functies worden toegevoegd die in het gebied al aanwezig zijn. Het aanbod moet divers blijven. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NP

14 fkpmfo^qfb_bbiaabhilholka géïçêçíûëãçêöéåëï~ââéêáåàéüçíéäâ~ãéêåéí~åüíéêçéçìáåéåéåüççêíçéòééãééìïéåâêáàëéåkk~àéçåíäáàí ã~~âàéééåãççáéçåüíéåçï~åçéäáåöä~åöëçéòéékgéäìååüíáåééåëíê~åçíéåíéåäççéíîéêîçäöéåëä~åöëüéí ëíê~åçå~~êçéç~ãiï~~êàéçéüéäéãáçç~öëìêñíkqéöéåçé~îçåççêáåâàéééåäçêêéä~~åüéídêéîéäáåöéåãééêi çãîéêîçäöéåëíéçáåéêéåáåüéíçêáàîéåçéêéëí~ìê~åíç~~êkgéçêáåâíåçöééåäáéêíàéáåééåå~ñ áåpåü~êéåçáàâé Éåï~åÇÉäíîÉêîçäÖÉåëïÉÉêíÉêìÖå~~êàÉÜçíÉäKgÉÄÉåíäÉííÉêäáàâÉåÑáÖììêäáàâÇÉâäçâêçåÇÖÉïÉÉëíáå _êçìïéêëç~ãjwìáçk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NQ

15 fkpmfo^qfb_bbiasfbopbfwlbkbk eéíáëüéêñëíéåçéòééáëëíçêã~åüíáökk~ééåãççáéï~åçéäáåöçççêçéçìáåéåçêáåâàéãéíàéâáåçéêéåï~êãé ÅÜçÅçãÉäÄáàÇÉçéÉåÜ~~êÇî~åÉÉåÖÉòÉääáÖíÜÉÉÜìáëKa~~êã~âÉåàìääáÉÖÉò~ãÉåäáàâéä~ååÉåWòìääÉåïÉå~~ê ÜÉíçîÉêÇÉâíÉå~íììêÄ~ÇÖ~~åçãíÉëåçêâÉäÉåÉåíÉòïÉããÉåçÑÖ~~åïÉå~~êÇÉëéÉÉäJÉåâäáãíçêÉåï~~êàÉ òéäñàééåéêöáéâ~åçéïéââéåçãééåé~ååéåâçéâíéä~ââéå\géöéåáéíî~åüéíéê~åüíáöéwééìïëéä~åçëåü~ééå ã~~âíãéíéäâ~~êçé~ñëéê~~âç~íàéüáéêåçöééåëáåééå~åçéêëéáòçéåíéêìöâçãík^äëéåíüçìëá~ëíéîçöéä~~ê âìåàéfåçéïáåíéêíéêìöâçãéåçãáàëééåçéåíéòáéåéåáåçéäéåíéçñáåçéòçãéêâìååéåçéâáåçéêéåüééêäáàâ ëééäéåçéüéíãççáéëíê~åçk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NR

16 2.2.5 al bobkbkarfhbk al bobkbkarfhbk De grootste aantrekkingskracht van de Brouwersdam is de combinatie van de Voordelta en het Grevelingenmeer. De wateren zijn compleet verschillend van elkaar. Dit uit zich in allerlei tegenstellingen, waaronder ruw versus rustig en strandbeleving versus duiken. Waar land en water elkaar raken ontstaan gebieden met veel aantrekkingskracht, maar het meest spannend is misschien nog wel het Grevelingenmeer zelf. Het Grevelingenmeer biedt in dit gebied immers een relatief rustige en beschutte watervlakte. Wij nodigen partijen uit om de ruimte voor nieuwe ontwikkelingen ook op, in en onder water te zoeken. fkpmfo^qfb_bbiaal bobkbkarfhbk eéíáëãççáïééêiàéòáíãéíàéîçéíéåáåüéídêéîéäáåöéåãééêkgéîçéäíàéî~â~åíáéüìáëàéêìëíáöçééååééê ÇçÄÄÉêÉåçéÜÉíï~íÉêKwçååÉÅÉääÉåçéÜÉíÇ~âîÉêï~êãÉåÇÉÄçáäÉêÉåîá~ÉÉåáåÖÉåáÉìëëóëíÉÉãïçêÇí~ääÉ ï~íéêáåüéíî~â~åíáéüìáëàéüéêöéäêìáâíks~åãáçç~öö~àéçìáâéåå~~ê^íä~åíáëiç~åâìåàéç~~êãéíééåééå åáéìïéçìáâäêáäìáíòçéâéåáåçéçåçéêï~íéêçìáâïáåâéäkaìáâéåî~å~ñàééáöéåîéê~åç~iï~íééåäìñé>bå î~å~îçåçäéââéêéíéåáåüéíççääéêéåçéâï~äáíéáíëêéëí~ìê~åíééåéáåçàéîéêçéêiçñãáëëåüáéååçöå~~êçéçêáàñjáå ÄáçëÅççéÄáàÇÉÇ~ã\ MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NS

17 ^`qfbsbbk dbfkqbobppbboab albidolbm ^`qfbsbbkdbýkqbobppbboabalbidolbm Het gebied trekt een brede doelgroep aan, nu en in de toekomst. We maken geen onderscheid in leeftijdscategorieën, iedereen is welkom. Wel richten we ons op mensen die actief en/ of geïnteresseerd zijn, of dat nu een nieuwsgierige tiener, een sportieve dertiger of een vitale senior is p^jbkdbs^q p^jbkdbs^qá _êçìïéêëç~ãjwìáçïçêçíééå~ñïáëëéäéåçöéäáéçï~~êáåàéçééäéãéåíéåã~ñáã~~ääéäééñíiáåééå çåíëé~ååéåéåáåñçêãéäéçãöéîáåökbêáëêìáãíéîççêëéçêíéåéå~åíáééåéêáëêìáãíéîççê å~íììêäéäéîáåöéåêìëíkbäâééäéâüééñíééåéáöéåëñééêkeéíöéäáéçáëçììêò~~ãáåöéêáåüíéåüéí dêéîéäáåöéåãééêáëüéííçåééäî~åéåâéäéäáàòçåçéêéñìååíáéëçééåçåçéêï~íéêkeéíöéäáéçéêáââéäí ÇÉåáÉìïëÖáÉêáÖÜÉáÇÉååçÇáÖíìáííçíÉÉå~ÅíáÉîÉÇÉÉäå~ãÉ~~å~ääÉëï~íÜÉíÖÉÄáÉÇíÉÄáÉÇÉåÜÉÉÑíK MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NT

18 2.3 tbihborfjqbifghblkqtfhhbifkdbkwfgka^^oslloklafd\ _lbfbkabsbop`ebfabkebfa _lbfbkab sbop`ebfabkebfa Brouwersdam-Zuid is geen homogeen gebied. Juist de diversiteit aan sferen in het gebied, maakt Brouwersdam-Zuid tot een geheel waar van alles te beleven is. De Natura 2000-gebieden (Voordelta met het bodembeschermingsgebied en rustgebieden en De Grevelingen) en de Zoeten en Zouten Haard herbergen bijzondere natuurwaarden, de stranden en duinen bieden rust en ruimte voor extensieve recreatie, de dam is een belangrijke verkeersader waarlangs diverse intensieve en sportieve recreatieactiviteiten mogelijk zijn, de polders kenmerken zich door agrarisch gebruik en in de dorpen gaat veel aandacht uit naar de leefbaarheid. In Brouwersdam-Zuid komen al deze sferen terug, zij het dat ze op dit moment een rommelig beeld geven: landschappen zijn aangetast en de wegeninfrastructuur is onoverzichtelijk. Juist de diversiteit van dit gebied willen we in de toekomst verhelderen en versterken. In de vorige paragraaf is beschreven wat de leidende ambities voor Brouwersdam-Zuid zijn. In deze paragraaf krijgen die leidende ambities een ruimtelijke vertaling: welke ruimtelijke ontwikkelingen willen we in dit gebied in gang zetten om de leidende ambities vorm te geven? Het betreft de volgende ruimtelijke ambities: Herkenbare landschapstructuren. West- en oostzijde: Verschillende dynamiek. Bereikbaarheid: heldere en passende ontsluiting. Fijnmazige lokale infrastructuur. Relatie met Scharendijke versterken. Het gebied herkenbaar maken. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NU

19 2.3.2 ebohbk_^obi^kap`e^mppqor`qrobk De diversiteit in Brouwersdam-Zuid zien we onder andere terug in de verschillende landschapsstructuren. Brouwersdam-Zuid is ontstaan op een knooppunt van duin- en dijklandschap. De figuren geven de ontwikkeling van het landschap rond Scharendijke aan vanaf Omstreeks 1900 kenmerkt de oostzijde zich door zee, dijk, polder (met verspreid liggende (vooral agrarische) bebouwing). Aan de westkant komen zee, duin, binnenduin (of duinzoom) en polder voor (met ook verspreid liggende (vooral agrarische) bebouwing). In het westelijk deel van Schouwen-Duiveland (onder meer rondom Renesse) komt meer besloten landschap voor. In de Regiovisie Schouwen-West heeft de gemeente aangegeven dat het besloten gebied wordt uitgebreid naar het gebied tussen de Rampweg en de toekomstige Recreatieverdeelweg ten westen van de Brouwersdam (duinzoomlandschap). Een deel van het landschap kenmerkt zich nu nog steeds door grote weidse polders waar het ontbreken van dijken en het slechts in beperkte mate aanwezig zijn van opgaande elementen een versterkt gevoel van openheid/weidsheid geven. In de nabijheid van de kernen, tegen de waterkanten aan is het gebied meer besloten en is er enig reliëf aanwezig. De aanleg van de Brouwersdam betekende een forse ingreep in het landschap en een uitbreiding van de infrastructuur, hetgeen weer een grote invloed heeft op de beleving van het landschap. Het onderscheid tussen dijk- en duinlandschap is verrommeld maar nog steeds herkenbaar. De kaart op de volgende pagina geeft aan waar de verschillende landschapsstructuren in het gebied (in potentie) aanwezig zijn. De karakteristieken van deze landschapsstructuren zijn vervolgens kort beschreven. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp NV

20 ^ÑÄÉÉäÇáåÖOKN lîéêòáåüíî~å ä~åçëåü~éëëíêìåíìêéåáåüéí éä~åöéäáéçk 6 Water 7 De Dam 6 Water 4 Duinen 5 Strand 3 Duinzoom 2 Oud cultuurlandschap 2 Oud cultuurlandschap 1 Polder MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OM

21 hloqb_bp`eofgsfkds^kabi^kap`e^mppqor`qrobk Nmliabo De polders op Schouwen kenmerken zich door een blokvormige opbouw. In de polder is de relatief grootschalige openheid beleefbaar, afgewisseld met voornamelijk agrarische geclusterde bebouwing. Vanuit het polderlandschap is er zicht op de dijken, duinen en de verspreid liggende historische kernen. De dijken in het gebied bakenen de poldergebieden af. Olra `riqrroi^kap`e^m Dit gebied kenmerkt zich door kleinschaligheid. Door herverkavelingen, overstromingen en andere ingrepen (natuurlijk of cultuurlijk) is het open landschap hier veranderd naar een meer besloten landschap. Er zijn diverse beplantingselementen aanwezig (onder meer langs de wegen) en hoeves liggen op relatief korte afstanden van elkaar. De hoeves zijn omzoomd met robuuste erfbeplanting. De beslotenheid komt niet in het gehele deelgebied Oud Cultuurlandschap voor. Er is hier in delen ook sprake van openheid. De hoeves die hier voorkomen zijn veelal bedrijven met recreatieve nevenfuncties (zoals minicampings), maar verspreid liggen er ook voormalige personeelswoningen die de watersnoodramp hebben overleefd. Er zijn diverse functies in het Oud Cultuurlandschap (agrarisch, arbeiderswoningen en recreatie). Opvallend is het verplaatsen van dorpsactiviteiten in de loop der jaren, waardoor oude dorpen verloren zijn gegaan (oud Ellemeet). De oude wegen zijn nog gedeeltelijk in het landschap te herkennen. Parfkwllj Het duinzoomlandschap is een gebied dat aan de landzijde van het duin ligt ten westen van de N57. De duinzoom is het overgangsgebied tussen duin en polder. Dit uit zich in gradiënten van zoet naar zout, van zand naar klei, van hoog naar laag. Op dit moment is de grens tussen zoom en polder zeer scherp. In het nog te ontwikkelen duinzoomlandschap dat aan de noordzijde wordt begrensd door de Rampweg en aan MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp ON

22 de zuidzijde door de eveneens te realiseren 2 de fase Recreatieverdeelweg wordt meer ruimte gecreëerd voor het optimaliseren van deze waarde van de gradiënt. In dit gebied wordt een ruimtelijk stabiel groen raamwerk nagestreefd, waarin hoogdynamische functies als verblijfsrecreatie en laagdynamische functies als natuur en landschap een plek krijgen. Er zijn waardevolle zichtlijnen aanwezig vanaf de Rampweg richting de Plompetoren, die bij de uitwerking behouden blijven. Qarfkbk De duinen vormen de overgang van het eiland naar het water (zee/meer). De duinen beschermen het land tegen de zee. Het is een natuurlijke waterkering. Het duin is altijd gelijk in materiaal (zand, helmgras, duindoorn, wilde liguster et cetera) en toch altijd anders van vorm (door weersveranderingen). De duinen vormen hierdoor een dynamische waterkering. Opvallend op oude kaarten is de oude vuurtoren als enige bebouwing in de duinen. Een ander vorm van occupatie is er niet. De duinen zelf zijn niet beplant, enkel met helmgras en duinroos dat de kwaliteit heeft om het zand vast te houden. Het karakter van het duin is de veelheid van kommen en toppen waardoor er veel reliëf ontstaat. De duinen zijn het hoogste landschappelijke uitzichtpunt van het gehele eiland. De aantrekkelijkheid wordt versterkt door de wisselende vorm, de ligging en de hoogte. Wandelen van en naar het strand en over het land is hierdoor ieder keer een nieuwe beleving. Door de functie van primaire zeewering is het in grote delen niet mogelijk om bebouwing (in) te plaatsen of andere activiteiten te ontplooien die de kerende functie kunnen ondermijnen. Er zijn in de duinen geen wegen van betekenis. Enkele wegen zijn aan de landzijde gedeeltelijk van asfalt, in de duinen zijn ze van duinzand of van schelpen. Rpqo^ka Het strand is de dunste scheiding tussen land en water. Door eb en vloed zijn delen van het strand afwisselend een brede vlakte, dan weer een smalle strook. Het strand aan de Grevelingenzijde is smal door het ontbreken van de eb- en vloedinvloeden. De belangrijkste kwaliteit van het strand is de aanwezigheid van het water. De aantrekkelijkheid bestaat uit de wateroppervlakte, het zand, het aanspoelen van spullen, de weidsheid van het water (onmetelijkheid). Door de wisselingen van weersomstandigheden ontstaan verschillende gebruikswaarden van het strand. Er is een directe relatie tussen het weer en het gebruik van het strand, waarbij iedere weersomstandigheid wel een eigen aantrekkelijkheid heeft om op het strand te verblijven. Het strand ten westen van de dam biedt weidsheid en kan grote aantallen bezoekers absorberen, het strandje ten oosten van de dam is besloten en kleinschalig. Het oostelijke (Grevelingen)strand kent een rommelige omgeving. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OO

23 St^qbo Taba^j Elke vorm van water trekt aan. Afhankelijk van het weer is het water meer of minder uitnodigend. Het beoefenen van (water)sporten en strandrecreatie zijn in Brouwersdam-Zuid de belangrijke vormen van beleving van het water. Daarnaast is het water een uniek vogelgebied en heeft het een unieke onderwaternatuur van (inter)nationale allure. Brouwersdam-Zuid wordt gekenmerkt door aanwezigheid van de zee van de Voordelta en het Grevelingenmeer. Deze watergebieden zijn zeer verschillend ten opzichte van elkaar. De Voordelta kenmerkt zich door de ruwe, woeste branding van de Noordzee terwijl het Grevelingenmeer daarentegen rustiger oogt. Het verschil tussen de Voordelta en Grevelingen is een unieke karakteristiek. De dam is een uniek kunstwerk. Samen met de N57 vormt het de slagader van het gebied en is één van de toegangspoorten naar Zeeland. De dam is de plek waar bezoekers het water aan beide kanten ervaren en met de auto kunnen bereiken. Over een lange afstand is het water zeer goed bereikbaar. De dam heeft een waterkerende functie welke door de legger van Rijkswaterstaat beschermd wordt. Hierdoor is hier alleen tijdelijke bebouwing mogelijk. Wel is een pilot innovatieve bebouwing op de waterkering gestart door Rijkswaterstaat in samenwerking met het Natuur- en Recreatieschap De Grevelingen. De dam is vanuit ruimtelijk oogpunt gezien een belangrijk icoon van het gebied. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OP

24 i^kap`e^mmbifghb fkabifkdfpwf`eq_^^obk _bibbc_^^o lkaboifddbka i^kap`e^mfppqboh pqrobkaslloab orfjqbifghbfkm^ppfkd s^kkfbrtbcrk`qfbp abi^kap`e^mmbifghb fkabifkd^ip fkpmfo^qfb_olkslloab bkqobbs^kebqbfi^ka orfjqbifghb^j_fqfbi^kap`e^mpqor`qrobk De ambitie is om de landschapstructuren meer aan te zetten en visueel te verhelderen zodat de historische zonering weer beleefbaar wordt vanuit de wegen en paden in het gebied. Dit kan door de karakteristieken per landschap actief te ontwikkelen (natuur, openheid/ beslotenheid, et cetera.), door een consequente en passende inrichting van het openbare gebied en door bebouwing toe te laten die aansluit bij het landschap. Dat betekent dat het onderliggende landschap sterk sturend is voor de ruimtelijke inpassing van nieuwe toeristisch-recreatieve ontwikkelingen. In sommige landschappen is de natuur leidend (denk bijvoorbeeld aan het duingebied of de Voordelta), andere gebieden hebben voldoende absorptievermogen om nieuwe (gebouwelijke) functies te huisvesten. De landschapsstructuren kunnen ook op een zeer toepasselijke wijze de entree van Schouwen-Duiveland (mede) vormgeven. De geleding in het landschap wordt vanaf de N57 nu nauwelijks meer ervaren. De ambitie is om de verstuiving van de duinen richting de weg meer ruimte te geven zodat het duinlandschap vanaf de weg beleefbaar is. Hierdoor ontstaat een zichtbare en zeer gebiedseigen entree van Schouwen-Duiveland. fkpmfo^qfb_bbiai^kap`e^mmbifghbbkqobb géêáàçíçîéêçéç~ãkiáåâëî~åàéäáöíüéídêéîéäáåöéåãééêéåòáéàéçéçáàâäáàpåü~êéåçáàâékoéåüíëî~åàéòáéàé ÇÉÇìáåÉåî~åÇÉsççêÇÉäí~ï~~ê~ÅÜíÉêÇÉçéÉåòÉÉäáÖíKsççêàÉäáàâÉåÇÉÇìáåÉåçîÉêÇÉïÉÖÇççêíÉäçéÉåK ^äëàéçáåüíéêäáàâçãíòáéàéééåö~íáåçéçìáåéåiééåíìååéääìáëkeéíüéäãöê~ëïìáñíàéíéöéãçéíkgéêáàçíçåçéê ÇÉÇìáåÉåÇççêÉåÇ~åâáàâàÉáåÉÉåëìáíçîÉêÜÉíçéÉåéçäÇÉêä~åÇëÅÜ~éî~åpÅÜçìïÉåJaìáîÉä~åÇK De landschapsstructuren vormen de basis voor de onderverdeling in deelgebieden. Deze deelgebieden komen verderop in dit raamplan uitgebreid aan bod tbpqjbkllpqwfgabwsbop`efiibkabavk^jfbh De landschappelijke structuren lopen van oudsher grotendeels van west naar oost (en vice versa), parallel aan de waterkant. Haaks daarop staan de dam en de N57, die zorgen ook voor een specifieke geleding in het plangebied. We onderscheiden namelijk een duidelijk verschil tussen het westelijke en het oostelijke deel van het plangebied, waarbij de N57 de natuurlijke waterscheiding vormt. Dat verschil is minder zichtbaar in het oorspronkelijke landschap, maar veel meer in de dynamiek van de gebieden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OQ

25 Het gebied ten oosten van de N57, inclusief Scharendijke, is een relatief hoogdynamisch gebied wat betreft menselijke occupatie. Hier is ruimte voor intensieve activiteiten. De westkant is hoogdynamisch vanuit natuurlijk perspectief. Hier heeft de natuur, de wind en het water grotendeels het primaat. Natuurlijk geldt dit in mindere mate voor Ellemeet en het duinzoomlandschap, maar over het geheel genomen hoort bij de westzijde van de N57 een lagere menselijke dynamiek en een extensiever gebruik van de ruimte. Bovenstaande tweedeling sluit aan op de tweedeling in de Economische Visie Brouwersdam. Daarin wordt de Voordelta met naastgelegen land de sunny side genoemd. Dit betekent dat het gebied zich vooral leent voor buitenactiviteiten als strandrecreatie, campings, wandelen, fietsen en kitesurfen. De Grevelingen met het land vormt de all season boulevard. buqbkpfbsbcrk`qfbpqbk tbpqbks^kabkrt fkqbkpfbsbcrk`qfbpqbk llpqbks^kabkrt orfjqbifghb^j_fqfbsbop`efiibkabavk^jfbh We respecteren het verschil in dynamiek tussen west en oost. Dit betekent dat gebouwelijke functies primair landen ten oosten van de N57 en dat ten westen van de N57 slechts ruimte is voor functies zoals campings, kleinschalige verblijfsrecreatie, natuur en agrarisch gebruik. De strategisch gelegen ronde parkeerplaats (in de hoek van de Rampweg en de Grevelingenlaan, in de duinen ten westen van de dam) vormt hierop de enige uitzondering. Deze geasfalteerde locatie ligt op een strategische plek nabij het water en naast de N57. De locatie leent zich daardoor voor de ontwikkeling van een rank hoogteaccent, geïnspireerd op de vuurtoren die hier ooit ergens stond _bobfh_^^oebfawebiabobbkm^ppbkablkqpirfqfkd ofghptbdwlodqsllo dlbab_bobfh_^^oebfa Brouwersdam-Zuid is zeer goed bereikbaar. De N57 zorgt voor aansluiting op het rijksnet zodat het gebied voor drukbevolkte gebieden als de Randstad, de Brabantse steden en de regio Antwerpen bereikbaar is. De N57 is een tweebaansweg. Oorspronkelijk was het idee om deze weg op termijn op te waarderen tot 2x2 rijstroken. Alle kunstwerken en afritten zijn gedimensioneerd op dit principe en er is over de volledige lengte ruimte gereserveerd voor een verbreding. Met de doortrekking van de A4 zal de N57 niet verbreed worden en is het ruimtebeslag van de rijksinfrastructuur overgedimensioneerd. De omvang en inrichting van de huidige afrit leidt tot onduidelijkheid en verrommeling. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OR

26 ob`ob^qfbsboabbitbd wlodqsllodlbab ^^kpirfqfkdlm^kabob ob`ob^qfbsbdb_fbabk Er zijn vergevorderde plannen om dwars op de N57 (ter hoogte van de Kuijerdamseweg) een nieuwe provinciale weg aan te leggen. Dit is het vervolg van de Recreatieverdeelweg. De tweede fase van de Recreatieverdeelweg (vanuit Renesse tot aan de N57) ligt al vast. ^ÑÄÉÉäÇáåÖOKO qê~å O ÇÉ Ñ~ëÉî~åÇÉ oéåêé~íáéîéêçééäïéö MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OS

27 De derde fase van de Recreatieverdeelweg vormt de verbinding tussen de N57 en Scharendijk. Over het tracé van de derde fase van de Recreatieverdeelweg rondom Scharendijke is een provinciaal besluit genomen (zie kaartje hieronder). Het college van B&W heeft aangegeven dat de tracés van de tweede en derde fase niet ter discussie staan in dit raamplan. ^ÑÄÉÉäÇáåÖOKP qê~å î~åçéçéêçéñ~ëéî~åçé oéåêé~íáéîéêçééäïéöåçåñçêã éêçîáååá~~ääéëäìáí Herinrichting van het knooppunt kan ruimte in het gebied creëren en leiden tot een heldere en overzichtelijke infrastructuur. In dit raamplan zijn eerste studies gedaan naar de mogelijkheden voor herinrichting van het knooppunt. In bijlage 3 zijn verschillende principe-oplossingen weergegeven voor het knooppunt N57-Recreatieverdeelweg. Bij de verdere uitwerking dient de landschapsstructuur zoveel mogelijk versterkt te worden. Natuurlijke inrichting langs de rand van de weg kan ervoor zorgen dat de verschillende landschappen beter beleefd worden. Herinrichting van het knooppunt kan een verbetering zijn in het gebied, maar de gebiedsontwikkeling Brouwersdam-Zuid is niet afhankelijk van deze herinrichting. Een oplossing voor het knooppunt vraagt grote investeringen en bereidheid van diverse organisaties. Gelet hierop zal een oplossing pas op de lange termijn gerealiseerd kunnen worden. ebiabobk`ljm^`q hkllmmrkq k^abolkabowlbh orfjqbifghb^j_fqfbhkllmmrkqkrtjob`ob^qfbsboabbitbd De ambitie is om een heldere en meer compacte ontsluiting te realiseren. De bereikbaarheid van het gebied mag daarbij vanzelfsprekend niet aangetast worden en Rijkswaterstaat zal sterk letten op een goede en veilige doorstroming van de N57. Ander aandachtspunt is dat de ingreep financieel kostbaar kan zijn. Deze kosten moeten in verhouding staan tot andere investeringen in het gebied en tot de baten die de ingreep oplevert. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OT

28 Dit raamplan doet geen uitspraak over de meest wenselijke verkeersstructuur, omdat deze in relatie staat tot een veel groter (boven)regionaal verkeersysteem en sterk afhankelijk is van de medewerking van Rijkswaterstaat en provincie Zeeland. Bovendien is de exacte loop van de wegen niet essentieel voor het gebiedsconcept en de invulling van dit raamplan. De ambitie is wel dat de meest wenselijke verkeersstructuur op korte termijn nader wordt onderzocht in overleg met genoemde partijen zodat mogelijke synergievoordelen kunnen worden bereikt in combinatie met de aanleg van de Recreatieverdeelweg cfgkj^wfdbilh^ibfkco^pqor`qrro Het gebied wordt vanaf de N57 ontsloten door ventwegen aan beide zijden van de dam, de Rampweg en de Kuijerdamseweg. Voor de oostelijke ontsluiting zijn optimalisaties mogelijk in relatie tot herinrichting van het knooppunt. We geven hier een divers beeld van de mogelijkheden. sççêçéççëíéäáàâéçåíëäìáíáåöäéëí~~åéêöêçñïéöpçéíáéë Variant 0: De bestaande T-splitsing wordt een kruising met de Recreatieverdeelweg. Variant C: De Grevelingenlaan wordt vanuit de Recreatieverdeelweg vlak langs de N57 gelegd, waarmee het weggedeelte dat de jeugdcamping doorkruist komt te vervallen. Variant D: de oostelijke ventweg loopt vanuit het noorden tot aan de Rampweg. De Recreatieverdeelweg is te bereiken door onder de N57 door te gaan en de Nieuweweg te nemen. Hierdoor komt het weggedeelte dat de jeugdcamping doorkruist te vervallen. Het gebied is redelijk dooraderd met langzame verkeersverbindingen. De langzame verkeerstructuur is van groot belang om de verschillende deelgebieden van Brouwersdam- Zuid op een makkelijke en veilige manier te kunnen verbinden, zonder dat bezoekers meteen in de auto hoeven te stappen. Er zijn plannen om de RTM-spoorlijn te verlengen. In 2010 in ieder geval tot Scharendijke (locatie t Dolfijntje (West-Repart), zie bijgaand kaartbeeld. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OU

29 In 2010 zal een tracé-studie worden verricht voor een 2 de fase verlenging richting Renesse. Vooralsnog zijn hiervoor twee varianten, één langs de Rampweg en één meer door het polderlandschap. De stoomtrein kan een extra verbinding vormen tussen de verschillende hotspots aan de Brouwersdam en kan daarmee de verbindingsschakel zijn tussen Renesse en Ouddorp. Ook vervoer over water (watertaxi s of waterbus) kan een aantrekkelijke aanvulling vormen op de lokale infrastructuur. Voor dit type vervoer zijn meerdere initiatieven. sbkqtbdbkfkobi^qfb qlqhkllmmrkq_bhfghbk o^jmtbdfkabbbopqbmi^^qpsllocfbqpbop qrkkbipsbfifdbo t^kabim^as^kslloabiq^qlq^^kp`e^obkafghbi i^kdpebqt^qbobklsboabarfkbk orfjqbifghb^j_fqfbilh^ibfkco^pqor`qrro De overdimensionering van het knooppunt wordt aangepakt. Uitgaande van het aanpassen van de huidige overdimensionering van het knooppunt en een gewenste verkleining daarvan, is het nodig om te onderzoeken of het mogelijk is om de aansluiting en ontsluiting van de ventwegen te wijzigen. De oost-west verbindingen worden waar mogelijk en nodig veiliger ingericht voor fietsers en wandelaars (tunnels sociaal veiliger, wegen verkeersveiliger), waarbij het positief is dat de Rampweg wordt ontlast voor gemotoriseerd verkeer door de komst van de Recreatieverdeelweg. De ambitie is om de wandelverbinding tussen Voordelta, Grevelingen en Scharendijke op een aantrekkelijke wijze in te richten, zowel langs het water als over de duinen en de dijk. Ook de verbinding tussen de Middelplaat als mogelijke locatie voor een havenontwikkeling en Scharendijke verdient aandacht (langs of zelfs over het water). Recreatief vervoer over land (bijv. RTM-spoorlijn) en over water (bijv. watertaxi s) worden actief gestimuleerd, mits passend in de leidende gebiedsambities. fkpmfo^qfb_bbiat^kabim^abk eéíáëãççáäéåíéïééêéåî~åìáíçéà~åüíü~îéåáåpåü~êéåçáàâéï~åçéäàéçîéêüéíçêáàîéåçéï~åçéäé~çä~åöëçé ÇáàâKgÉâáàâíìáíçîÉêÇÉdêÉîÉäáåÖÉåÉåé~ëëÉÉêíÉÉåÇçÄÄÉêÉåÇÇìáâÜçíÉäKsá~ÜÉíâäÉáåÉëíê~åÇàÉâçãàÉìáíÄáà ÇÉíìååÉäëIï~~êÉÉåâìåëíéêçàÉÅíãÉíÄÉÉäÇÉåÖÉäìáÇáëáåÖÉêáÅÜíKhäÉáåÉÄçÉíáÉâàÉëòçêÖÉåîççêÉÉåÖÉòÉääáÖÉ ëñééêk_áàüéíëíê~åçî~åçésççêçéäí~~~åöéâçãéåiäéâäáãàéçéçìáåéåçãîá~çéçççêöéíêçââéåçìáåéåçékrt çîéêíéëíéâéåkgéîéêîçäöíàéïéöçîéêçéçáàâiíçíç~íàéïééêáåpåü~êéåçáàâéäéåí~~åöéâçãéåk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp OV

30 2.3.6 obi^qfbjbqp`e^obkafghbbkmloqw i^kab Brouwersdam-Zuid staat niet op zichzelf. In de directe omgeving liggen locaties die veel mensen (kunnen) trekken zoals de kern Scharendijke en Port Zélande. Scharendijke biedt reguliere voorzieningen, woningen, een jachthaven en overnachtingsmogelijkheden. Port Zélande aan de Kabbelaarsbank biedt verschillende toeristische voorzieningen waaronder een bungalowpark en een grote jachthaven. Met de ontwikkeling van Brouwersdam-Zuid kunnen deze magneetlocaties elkaar verder versterken. Brouwersdam-Zuid kan het draagvlak voor voorzieningen in de kern Scharendijke vergroten en een nog grotere diversiteit bieden aan de bezoekers van Port Zélande. Het Grevelingenmeer vormt daarbij een belangrijk verbindend element. Zowel Brouwersdam-Zuid als Scharendijke zoeken mogelijkheden om zich richting het water verder te ontwikkelen. De dorpsraad onderzoekt bijvoorbeeld in hoeverre de barrièrewerking van de dijk verminderd kan worden (onder meer gelet op de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000-gebied Grevelingenmeer). orfjqbifghb^j_fqfbobi^qfbp`e^obkafghblmloqw i^kab Verkeersverbindingen tussen Scharendijke en andere trekkers in het gebied dienen aantrekkelijk en veilig te zijn. Dit geldt voor fiets- en wandelpaden langs en over de dijk, maar ook voor de verbinding tussen een eventuele havenontwikkeling ter hoogte van de Middelplaat, Port Zélande en Scharendijke. Een betere fysieke en visuele verbinding tussen Scharendijke en de Grevelingen past goed in de ambities van dit raamplan ebqdb_fbaebohbk_^^oj^hbk Vele mensen passeren Brouwersdam-Zuid als ze over de N57 Zeeland binnen rijden. In de huidige situatie is het voor de passanten onduidelijk wat dit gebied te bieden heeft. Iconen in het landschap kunnen een bijdrage leveren aan de profilering van Brouwersdam-Zuid en het gehele eiland. Overigens is de Brouwersdam zelf een niet te evenaren icoon. In aanvulling daarop streeft dit raamplan naar accenten die specifiek het (entree)gebied Brouwersdam-Zuid op de kaart zetten. De iconen moeten te allen tijde een herkenbare link met het gebied vormen in functie en in vorm. De nadruk ligt daarbij op zichtbaarheid van het icoon. Het gaat niet zozeer om grootte, maar juist om de kwaliteit als herkenningspunt. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PM

31 Er is een aantal plekken dat zich goed leent voor een mogelijke icoon (landmark): 1. Ter plekke van de ronde parkeerplaats in de duinen is ruimte voor een rank hoogte-accent. Bij de nadere invulling van een dergelijke landmark is het van belang dat de karakteristiek van het omringende Zeeuwse landschap met haar kenmerkende openheid beleefbaar blijft. 2. Het Grevelingenmeer is ook een potentiële locatie voor een landmark. Een bijzonder element kan hier de kracht van het water benadrukken. Het gaat hier niet zozeer om een hoogteaccent, maar veel meer om een architectonisch bijzondere vorm. Belangrijk aandachtspunt op deze plek is dat de openheid gewaarborgd wordt. 3. De eerder genoemde overkluizing van de N57, waarbij de oorspronkelijke duinzone weer verbonden wordt is ook een bijzonder icoon te noemen. Vanzelfsprekend dient nader bekeken te worden of een dergelijke ingreep wenselijk, haalbaar en betaalbaar is. orfjqbifghb^j_fqfbf`lkbk Streven is om op tenminste twee van bovenstaande plekken een icoon te ontwikkelen die de leidende ambities van het gebied uitdragen en verbeelden pqobbc_bbia Bovenstaande ambities leiden tot een streefbeeld voor de Brouwersdam-Zuid. Dit streefbeeld bestaat uit een basis van diverse landschappen. Vanuit die basis is gekeken naar bestaande en potentiële attractiepunten (sterlocaties). Het gaat om Scharendijke, Port Zélande, de omgeving Middelplaat en het gebied ten zuiden van de Grevelingenduinen als all seasons attractiepunten en om het Voordeltastrand en het surfgebied aan de Sunny side. In Brouwersdam-Zuid zoeken we naar versterking van de landschappelijke diversiteit en naar versterking en verbinding van de attractiepunten. De pijlen op en langs de Grevelingen tonen de belangrijkste relaties die aangezet dienen te worden. En tenslotte is een aantal diamanten weergegeven: bijzondere plekken in het zicht waar het gebied letterlijk op de kaart wordt gezet; met bijzondere iconen die de gebiedsambities vertolken en die een hoge kwaliteit uitstralen Bestaande initiatieven en bestaand gebruik wordt gerespecteerd. De invulling van het streefbeeld gaat uit van het realiseren van nieuwe initiatieven om het gebied verder in ontwikkeling te brengen en kwalitatief te versterken. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PN

32 ^ÑÄÉÉäÇáåÖOKQ píêééñäééäç _Éëí~~åÇÖÉÄêìáâïçêÇí ÖÉêÉëéÉÅíÉÉêÇ MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PO

33 ellcapqrh 3 _áååéåïéäâéâ~çéêë\ 3.1 fkibfafkd Dit hoofdstuk beschrijft per deelgebied op meer concrete wijze wat wel en niet kan. Daarbij maken we onderscheid in functionele eisen (wat kan er, welke activiteiten, welke functies? Hierbij wordt bestaand gebruik gerespecteerd) en ruimtelijke eisen (hoe mag of moet dat eruitzien?). De ruimtelijke eisen gaan in ieder geval in op de inrichting van het openbare gebied, de verschijningsvorm en inpassing van gebouwen en het landschap. Een lijst met kenmerkende beplantingssoorten in Zeeland is opgenomen in bijlage 4. Deze lijst bestaat uit de provinciale aandachtssoorten, aangevuld met overige kenmerkende beplanting in Zeeland. molsfk`f^ib^^ka^`eqpplloqbk eéímêçîáååá~~ä_éëíììêî~åwééä~åçïáäçéçáîéêëáíéáíî~åçéwééìïëéñäçê~éåñ~ìå~äéüçìçéåéåîéêëíéêâéåk a~~êäáàö~~íëééåáñáéâé~~åç~åüíìáíå~~êëççêíéåçáéâ~ê~âíéêáëíáéâòáàåîççêwééä~åçéåçáéçåîçäççéåçé éêçñáíéêéåî~åüéíö~åöä~êéäéäéáçîççêå~íììêéåãáäáéìkaééêçîáååáéüééñíééåäáàëíãéí~~åç~åüíëëççêíéå çéöéëíéäçkráíö~åöëéìåíáëçéäáàëíãéí~ääééä~åíéåjéåçáéêëççêíéåçáéî~åå~íìêéáåwééä~åçîççêâçãéåk a~~êî~åòáàåöéëéäéåíééêççéëççêíéåçáéçéêéöáçå~äéiå~íáçå~äéçñáåíéêå~íáçå~äéoççéäáàëíéåîççêâçãéåk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PP

34 3.2 mliabo ^j_fqfb De ambitie is om de openheid te behouden en de huidige structuur zo min mogelijk aan te tasten. Primair is de polder bedoeld voor agrarisch gebruik. In beperkte mate zijn nieuwe geclusterde functies mogelijk. Rekening houdend met het voorgaande is transformatie door middel van landschapsbouw van het primair agrarisch gebied denkbaar mits de openheid blijft behouden. De ambities (ontwikkelen met kwaliteit) zoals vastgelegd in de structuurvisie buitengebied zijn leidend. obi^qfbjbqljdbsfkd Het primair gebruik in de polder is agrarisch. Vanuit economisch opzicht zijn er dan ook relaties tussen polder en andere gebieden aanwezig. Het agrarisch gebruik in de polder kan immers voedsel leveren voor horeca in het overige gebied (lokale producten). Door de openheid van de polder zijn hoogteaccenten in het plangebied al van verre zichtbaar. Tevens is er een relatie aanwezig tussen het poldergebied en het Grevelingenmeer. De polders hebben immers een functie als foerageergebied voor vogels die op het Grevelingenmeer verblijven. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi De open agrarische polder is een tegenhanger voor de toeristische Brouwersdam. Een plek waar mensen rust en ruimte kunnen vinden. `ofqbof^mliabo cìååíáçåééä Dit gebied wordt gedomineerd door agrarisch gebruik. Dit gebruik wordt zo veel mogelijk voortgezet. Recreatieve functies zijn mogelijk in de vorm van verblijfsrecreatie en dagrecreatieve voorzieningen. Nieuwe permanente woningen zijn in beginsel niet mogelijk, tenzij ze een onlosmakelijk deel uitmaken van een bedrijfsconcept. Ontwikkelingsmogelijkheden zijn er wel voor specifiek aan het buitengebied gebonden woonvormen zoals wonen in combinatie met zorg en landgoederen, mits deze voldoen aan onderstaande ruimtelijke criteria. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PQ

35 oìáãíéäáàâ Het polderlandschap kenmerkt zich door openheid met verspreid liggende bebouwing in landgoedachtige vormen. De bebouwing is geconcentreerd en omgeven door groene omwalling. Deze kwaliteit moet behouden blijven. Nieuwe bebouwing is in beperkte mate mogelijk, mits er geen afbreuk wordt gedaan aan het karakter van verspreide geclusterde bebouwing in open landschap. De nieuwe bebouwing sluit qua omvang, vorm en uitstraling aan bij de agrarische bebouwingsclusters en dient voorzien te zijn van een groene omwalling. 3.3 lra`riqrroi^kap`e^m ^j_fqfb De diversiteit van dit gebied is een kwaliteit die behouden dient te worden, waarbij wel ingezet wordt op een sterkere ruimtelijke kwaliteit (geen verdere verrommeling). De Inlaag is een bestaand verrommeld gebied dat op den duur dient te worden opgewaardeerd. De ambitie is tevens om het verkeersknooppunt rond de N57 compacter en overzichtelijker in te richten. Ruimte bieden aan complementaire toeristisch-recreatieve functies en daarmee het bestaande landschap versterken in plaats van verder verrommelen. In dit gebied liggen kansen voor ontwikkeling van innovatieve productdifferentiatie, met een focus op verbreding van het toeristsch-recreatief aanbod verbreden. Hierbij zouden initiatieven met name moeten passen binnen de leidende ambitie een compleet toeristisch-recreatief aanbod; de klok rond en vier seizoenen. obi^qfbjbqljdbsfkd De N57 en de Recreatieverdeelweg lopen voor een groot gedeelte door dit gebied. In dit gebied ligt ook het knooppunt van beide wegen. Dit gebied vormt de entree van het plangebied voor bezoekers die vanuit het zuiden van de N57 komen. Vanuit het noorden rijden bezoekers eerst langs het strand en de duinen, waarna ze zeer snel vanaf de weg het oud cultuurlandschap ervaren. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi Dit is het enige landschap dat nieuwe gebouwen van enige schaal kan absorberen, afgezien van drijvende elementen op het water. Het gebied ten oosten van de N57 biedt in het plangebied de enige ruimte voor slechtweervoorzieningen, mits ze aan de onderstaande ruimtelijke eisen voldoen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PR

36 ^`ofqbof^wdb_fbaqrppbkabkrtbkp`e^obkafghb Een deel van de kern Scharendijke valt binnen het deelgebied oud cultuurlandschap. De relatie tussen de ontwikkeling van Brouwersdam-Zuid en de kern Scharendijke is immers in zeer sterke mate aanwezig (zo zijn er allerlei voorzieningen in de kern Scharendijke die ondersteunend kunnen zijn aan de functies in Brouwersdam-Zuid en andersom). Desondanks richt dit raamplan zich met de functionele en ruimtelijke eisen alleen op het gebied buiten de kern Scharendijke. cìååíáçåééä In het gebied is een diversiteit aan functies toegestaan, mits goed ingepast. Nieuwe functies moeten het bestaande toeristisch-recreatieve aanbod versterken, bijvoorbeeld in de vorm van slechtweeraccommodaties of andere niet seizoensgebonden voorzieningen. Er liggen hier grote kansen voor een koppeling met waarden op het Grevelingenmeer door gebruik te maken van het thema onderwaternatuur en waterattracties. Voorbeelden hiervan zijn een centrum voor onderwaternatuur, waterthema-attracties of een visrestaurant. Detailhandel kan alleen indien deze een directe binding heeft met toeristisch-recreatieve functies in dit gebied (bijvoorbeeld een duikwinkel). (Nieuwe) permanente woningbouw vindt in beginsel alleen plaats in Scharendijke. oìáãíéäáàâ De vorm van nieuwe bebouwing kenmerkt zich door een herinterpretatie van een Zeeuwse boerenhoeve (met dakhelling en gebruik van donkere kleuren). Bewust wordt hier de term herinterpretatie gebruikt. We bedoelen immers niet per definitie herbouw of renovatie van een oorspronkelijke boerenhoeve. Een ruime invulling van dit concept is hier mogelijk. wbbrtpb_lboabofgbk aéíóéáëåüéwééìïëåüéäçéêçéêáàäéëí~~íìáíééåïççåüìáëãéíééå~~åöéäçìïçéëåüììêkaéëåüììêáëî~~â îççêòáéåî~åüçìíéåï~åçéåiï~~êáåüçöéçéìêéåòáàåçéöéåçãéåkaéä~åöéüçìíéåëåüìêéåëí~~åãééëí~ääçë î~åüéíïççåüìáëk^ääééåäáàçìçéäçéêçéêáàéåòáàåëåüììêéåïçåáåöíéöéåéäâ~~êöéäçìïçk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PS

37 lçêëéêçåâéäáàâäéëíçåççéïçåáåöìáí åçñíïééâ~ãéêëkaéüçìíéåëåüììêïéêçöéäêìáâí~äëâçéëí~äéåçãçé Öê~~åççÖëíçéíÉëä~~åÉåíÉÇçêëÉåKlããÉÉêççÖëííÉâìååÉåÄÉêÖÉåIïÉêÇáåÇÉäççéÇÉêíáàÇÜÉí ÄÉÇêáàÑëÖÉÇÉÉäíÉîÉêÄêÉÉÇKaÉççêëéêçåâÉäáàâáåÇÉÇï~êëêáÅÜíáåÖÖÉéä~~íëíÉëí~ääÉåïÉêÇÉåÇ~~êÄáàÉîÉåïáàÇáÖ ~~åçéä~åöéòáàöéîéäëçåçéêöéäê~åüíiíéöéåçîéêçéöêçíéáåêáàçéìêéåîççêçéççöëíï~öéåëk lçâçéáåçéäáåöî~åüéíïççåüìáëîéê~åçéêçéöéäéáçéäáàâkbêïéêçäáàåáéìïéäçéêçéêáàéåééåö~åöä~åöëçñ íìëëéåçéâ~ãéêëöéã~~âíéåççâüéí~~åí~äâ~ãéêëå~ãíçékt~~êëåüáàåäáàâïéêçî~åïéöéüéíäê~åçöéî~~êçé ïçåáåöî~âéêäçëî~åçéëåüììêöéäçìïçkráíéáåçéäáàâïéêçéåçéä~öéüçìíéåï~åçéåî~åçéëåüììêçéöéäáàâé ÜççÖíÉãÉíÇÉÇÉÉäÇÉìêÉåÖÉÄê~ÅÜíÉåáåîÉÉäÖÉî~ääÉåîÉêî~åÖÉåÇççêëíÉÉåK De hoeves worden omgeven door een groene omwalling, bestaande uit een brede struweelhaag met hakhoutsingels. De bebouwing mag niet boven de beplanting uitsteken en dus is maximale hoogte van de bebouwing circa 15 meter. Gebiedseigen perceelsbeplanting is belangrijk om de typische kleinschaligheid te waarborgen. Deze bestaat uit soorten als els, esdoorn en es. Daarnaast kan vanuit cultuurhistorisch perspectief gekozen worden voor nuts- en gebruiksbomen zoals iepen en wilgen. Bos is niet wenselijk omdat het landschap zich juist kenmerkt door de afwisseling tussen open en besloten gebieden. De wegen in het gebied hebben een smal profiel en kunnen worden uitgevoerd met klinkerverharding, met geasfalteerde fietspaden. De Kuijerdamseweg blijft de ontsluiting van Scharendijke voor gemotoriseerd verkeer. De wegen worden begeleid door een eenzijdige beplantingssingel. Uitgangspunt is dat de initiatiefnemer zorgt voor parkeergelegenheid op eigen terrein. Collectieve parkeervoorzieningen zijn ook mogelijk, vooral als deze parkeerruimte voor meerdere doeleinden of op meerdere tijdstippen gebruikt kan worden. Parkeerterreinen in het gebied kunnen met semi-verharding (schelpen, grind, doorgroeistenen) worden aangelegd. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PT

38 De openbare ruimte vormt een robuust raamwerk waarin private initiatieven kunnen worden ingepast. _`ofqbof^wdb_fbaljdbsfkdbiibjbbqqlq^^kob`ob^qfbsboabbitbd cìååíáçåééä Het gebied is laagdynamisch, maar het menselijk handelen heeft het primaat. Dit gebied leent zich voor landgoedontwikkeling: beperkte woningbouw in combinatie met een substantiële natuur- en landschapsontwikkeling. Verder zet Ellemeet in op inbreiding. Nieuwe voorzieningen en permanente woningbouw krijgen een plek in het dorp. Er zijn mogelijkheden voor hergebruik van bestaande bebouwing. Aan de rand van het dorp is ruimte voor beperkte, kleinschalige verblijfsrecreatieve functies, maar altijd met het oog op de compacte dorpsgedachte. Dit betekent dat de functie aan moet sluiten bij de bebouwing van de kern Ellemeet. Inpassing binnen een bebouwingslint is hier bijvoorbeeld goed mogelijk. Het is niet de bedoeling dat er nieuwe uitlopers vanuit de kern ontstaan. Bij ontwikkelingen in dit deelgebied dient rekening te worden gehouden met het Landschapsplan Duinzoom. oìáãíéäáàâ Ook hier wordt de bebouwing geïnspireerd door de boerenhoeves, alleen is de maximale maatvoering kleiner. In dit gebied staat immers de kleinschaligheid en het extensieve gebruik voorop. 3.4 arfkwllj De uitgangspunten ten aanzien van wegprofielen, wegbeplanting en parkeren zijn gelijk aan de uitgangspunten van het oostelijke oude cultuurlandschap (gebied tussen de N57 en Scharendijke). ^j_fqfbp Campings in dit gebied vinden hier ontwikkelruimte binnen een krachtig en karakteristiek casco van coulissen. Het gaat dan om campings die moeten herstructureren/verplaatsen vanwege natuur- en/of landschapsontwikkeling en/of vanwege kwaliteitsverbetering. Er wordt in dit gebied hoge waarde toegekend aan behoud en ontwikkeling van beplantingen in de vorm van houtwallen en heggen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PU

39 In een aantal delen is sprake van karakteristieke openheid die behouden blijft. Zo blijft de zichtlijn naar de Plompetoren bestaan. Ook de huidige scherpe overgang tussen polder en duinzoom is kenmerkend voor dit gebied en blijft behouden. obi^qfbljdbsfkd De landschapsstructuur zet zich vanuit de omgeving Renesse door naar het westelijk deel van Brouwersdam-Zuid. Vanaf de duinen ligt dit gebied volledig in het (boven)aanzicht. Landschappelijke inpassing van alle functies is daarmee extra essentieel. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi Het gebied heeft voor de rest van het eiland een belangrijke functie als recreatieschuifruimte en voor het versterken van het duinzoomlandschap. De opgave in dit gebied is nadrukkelijk ook een landschappelijke. Het gebied kan ruimte bieden voor de herstructureringsopgave van de verblijfsrecreatie. `ofqbof^db_fbaqrppbko^jmtbdbkob`ob^qfbsboabbitbdqbktbpqbks^kabkrt cìååíáçåééä In dit gebied komt een combinatie voor van natuur, landschap en meer extensieve functies. Er ligt hier een reservering voor de herstructureringsopgave van de verblijfsrecreatie in Schouwen-West (Regiovisie Schouwen-West). Bij het inpassen van toekomstige hoogdynamische functies zijn de natuur en landschapswaarden in het gebied leidend. Tevens liggen er mogelijkheden om een klimaatbos aan te planten als buffer tussen de recreatieterreinen en de Recreatieverdeelweg. Waar mogelijk kan gedacht worden aan een combinatie van realisatie van klimaatbos met extensieve verblijfsrecreatie. oìáãíéäáàâ De inpassing van deze terreinen moet passen bij het kleinschalige duinzoomlandschap met open zicht vanaf de Rampweg richting het zuiden. Beplanting kan bestaan uit ruiger struweel. De bebouwingsmassa ten behoeve van de verblijfsrecreatie blijft in dit gebied beperkt van omvang; één bebouwingslaag met een kap. De zichtlijnen vanaf de Rampweg zijn aangegeven op de hiernaast afgebeelde kaart. Zichtlijnen richting het zuiden worden gewaarborgd door het landschap open te houden (dus geen bos in de zichtlijn aan te planten). Vanuit de Rampweg dien je vanaf ooghoogte open zicht te hebben naar het zuiden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp PV

40 Dit betekent dat de Rampweg ook niet verder beplant wordt. Bij agrarisch gebruik ten zuiden van de Recreatieverdeelweg denken we aan vlas of graan, maar ook aardappels, bieten en koolsoorten zijn mogelijk. Een natuurlijke inrichting is ter plaatse ook mogelijk. Hierbij denken we aan zoute kwelgebonden vegetatie als zeekraalvegetatie afgewisseld met graslanden waarin behaarde boterbloem en aardbeiklaver voorkomen. Ook zijn er mogelijkheden een helofytenfilter te realiseren. Een helofytenfilter zou passen binnen het duurzaamheidsconcept voor het gebied. Aandachtspunt hierbij is wel dat de vegetatie zo laag mogelijk moet blijven vanwege de zichtlijn op de Plompetoren. ebilcvqbkcfiqbop béåüéäçñóíéåñáäíéêeå~íììêäáàâéï~íéêòìáîéêáåöfáëáåïéòéåééå ò~åçñáäíéêiäééä~åíãéíüéäçñóíéåkaáíòáàåéä~åíéåçáéáåçåçáéé ï~íéêöêçéáéåiï~~êäáàòéáåçéäççéãïçêíéäéåéåãéíëíéåöéä ÉåÄäçÉáïáàòÉÄçîÉåï~íÉêìáíëíÉâÉåKsççêÄÉÉäÇÉåî~åÜÉäçÑóíÉå òáàåwêáéíiäáëççççéiäáéòéåiòéööéåéíåéíéê~k_áàééå ÜÉäçÑóíÉåÑáäíÉêïçêÇíãÉÉëí~äêáÉíáåÖÉòÉíIçãÇ~íÇÉòÉéä~åí ÖçÉÇÄÉëí~åÇáëíÉÖÉåòï~êÉçÑïáëëÉäÉåÇÉEÅÜÉãáëÅÜÉFÄÉä~ëíáåÖK _çîéåçáéåïçêíéäéåêáéíéä~åíéåòééêçáéék aéïéêâáåöî~åüéíüéäçñóíéåñáäíéêäéêìëíãéíå~ãéçéçé~åíáîáíéáíéåî~åä~åíéêáøåáåçéäççéãksççê~äêçåç ÇÉêáÉíïçêíÉäëçåíïáââÉäÉåòáÅÜå~âçêíÉíáàÇÖêçíÉÅçåÅÉåíê~íáÉëÄ~ÅíÉêáØåÇáÉÇÉ~Ñî~äëíçÑÑÉåáåÜÉíï~íÉêòÉÉê ÉÑÑáÅáØåí~ÑÄêÉâÉåEÜííéWLLïïïKåãÉJÇÉãáÉÇÉåKåäFK Hoge teelten als maïs zijn gelet op behoud van zichtlijnen op bepaalde plekken niet wenselijk. De gemeente kan de gewaskeuze van de ondernemer echter niet verplichten. Bij de uitwerking van het natuur- of landschapstype dat ter plaatse wordt gerealiseerd, wordt rekening gehouden met de aanwezige zichtlijn vanaf de Rampweg naar de Plompetoren en vice versa. Dit betekent dat ten westen van de Nieuweweg ter hoogte van de zichtlijn bosvorming niet het uitgangspunt zal zijn. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QM

41 3.5 arfkbk ^j_fqfbp De duinen houden de natuurlijke ruigte die ze nu hebben. Het blijft een belangrijk gebied voor behoud van natuurwaarden. Aan weerszijden van de N57 groeien ze zoveel mogelijk naar elkaar. Ultieme ambitie is een duinverbinding over de N57. Uiteraard moet deze wel veilig zijn (voorkomen zand op de weg). Een dergelijk bijzondere entree zet Brouwersdam-Zuid in Nederland op de kaart en laat tevens de bijzondere kwaliteit van het gebied zien. Het versterken van de nu zwakke entrees van Schouwen-Duiveland (en van Zeeland) is ook één van de ambities uit de Structuurvisie Buitengebied. De berijder over de N57 heeft zicht op het duinlandschap en het water aan beide zijden van de dam. De landschapsstructuur van noord naar zuid wordt zo vanaf de N57 direct beleefbaar. Voor de wandelaar in het gebied is er met deze duinentree een aantrekkelijke verbinding aanwezig tussen de Voordelta en het Grevelingenmeer. Door de duinen langs de Voordelta kan de wandelaar over de N57 heen richting het Grevelingenmeer waar de bezoeker onderaan de duinen kan genieten van het strand en/of (voorzieningen in) het oud cultuurlandschap. Zeer selectief kan in het westen bebouwing worden toegevoegd. Dit kan een herinterpretatie van een vuurtoren zijn. Er blijven voldoende duinovergangen met een gebiedseigen inrichting. obi^qfbljdbsfkd Door de verstuiving is er een relatie met de duinzoom. De duinzoom kent veel beplanting om verstuiving te voorkomen. De druk op het land en de benodigde ruimte voor de zee vormt een bedreiging voor het duinlandschap. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi Dit is het enige landschap waar de natuur op het land het volledige primaat krijgt. Een belangrijke plek om tot rust te komen. Tevens is dit in potentie een belangrijke landschapszone waarmee de entreefunctie kan worden aangezet. Het biedt de enige uitzichtplek, waarmee overzicht wordt gecreëerd en waar de weidsheid en afwisseling van de omgeving wordt ervaren. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QN

42 ^`ofqbof^arfkbkdobsbifkdbkjbbo cìååíáçåééä Het duinlandschap is sterk onderhevig aan de weersinvloeden, waardoor beleving van de elementen als water en wind sterk worden beleefd. De duinen hier hebben een primaire waterkerende functie. Tevens herbergen ze bijzondere natuurwaarden. oìáãíéäáàâ Het duinlandschap kenmerkt zich door het vrije spel van zand en wind. Erfafscheidingen zijn daarom niet toegestaan. Alle ruimte is openbaar toegankelijk. Inrichting van de openbare en semi-openbare ruimte vindt plaats met de materialen van een duinlandschap zoals zand, helmgras, duinroos, schelpen- of kleipaden. Asfalt en verlichting zorgen voor afbreuk aan het duinlandschap. Er komen dan ook geen verlichtingsarmaturen voor in de vorm van masten, hoogstens in de vorm van lage paaltjes. Zo kan ook bewegwijzering enkel plaatsvinden in de vorm van lage paaltjes en borden. Parkeervoorzieningen kunnen worden gebouwd mits deze onzichtbaar en beleefbaar zijn. De huidige parkeerplaats aan de binnenzijde dient in ieder geval beter ingepast te worden conform criteria van het oude cultuurlandschap. _`ofqbof^arfkbkslloabiq^ cìååíáçåééä Het dynamische duinlandschap geeft ruimte voor dynamisch gebruik en functies. In de eerste plaats gaat het hierbij om extensieve dagrecreatie zoals wandelen en picknicken. Het project van het waterschap Zeeuwse Eilanden Kustversterking Noorderstrand Schouwen-Duiveland biedt kansen voor verdere versterking van het duinlandschap. Het behelst een binnendijkse dijkverzwaring ter hoogte van de duinovergang t Klokje en het volledig vernieuwen van deze overgang, waardoor het strand beter bereikbaar wordt. Alleen ter plaatse van de huidige parkeerplaats aan de binnenzijde zijn mogelijkheden voor nieuwe gebouwelijke functies als dagrecreatie en horeca en wellicht enkele hoogkwalitatieve overnachtingsmogelijkheden. Functies zijn gericht op de kwaliteit van de duinen en de zee. Vanuit medegebruik van de bestaande parkeervoorzieningen in het duin is het wenselijk dat de gebouwelijke functies veel bezoekers trekken buiten de mooie zomerse dagen MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QO

43 oìáãíéäáàâ Er zijn geen permanente gebouwen mogelijk met uitzondering van één gebouw dat is geïnspireerd op een (vuur)toren: een hoog rank gebouw, met een vierkante of ronde footprint bij het bestaande ronde parkeerterrein. Het is essentieel dat dit gebouw, maar in ieder geval de bovenste verdieping, toegankelijk is voor het publiek. Tijdelijke iconen (landmarks) zijn op deze plek eveneens mogelijk, passend binnen de ambities voor de Economische Visie Brouwersdam en dit raamplan en met een programma dat daarbij aansluit. De wegen voor gemotoriseerd verkeer zijn voornamelijk klinkerwegen. Parkeervoorzieningen kunnen worden gebouwd mits deze onzichtbaar en beleefbaar zijn. Asfalt en verlichting zorgen voor afbreuk aan het duinlandschap. Er komen dan ook geen verlichtingsarmaturen voor in de vorm van masten, hoogstens in de vorm van lage paaltjes. De inrichting van de openbare en semiopenbare ruimte is mogelijk met materialen van een duinlandschap zoals zand, helmgras, duinroos, schelpen- of kleipaden. Bewegwijzering kan plaatsvinden in de vorm van lage paaltjes en borden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QP

44 3.6 pqo^ka ^j_fqfbp Het strand behoudt de kracht die het heeft, met een goede toegankelijkheid. De verbinding tussen het Voordeltastrand en het Grevelingenstrand wordt verbeterd (tunnels sociaal veiliger). De onverzorgde westhoek van het Grevelingenstrand wordt aangepakt. De aanwezige natuurwaarden blijven behouden. obi^qfbljdbsfkd Het strand verbindt de duinen en het water. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi Het strand is de belangrijkste trekker van het gebied. Het trekt massa s mensen aan die door de rest van het gebied in verleiding gebracht kunnen worden. ^`ofqbof^pqo^kadobsbifkdbkwfgab cìååíáçåééä Er zijn semi-permanente bebouwing en functies mogelijk doordat het landschap ten gevolge van het reguleren van het waterpeil statisch is geworden. Het gebruik van het strand is gericht op het water en de daaraan gerelateerde sportvoorzieningen (zoals duiken). De huidige duiklocatie willen we behouden en dus moet voorkomen worden dat functies die hiermee conflicteren worden toegevoegd. Functies die aan het strand kunnen worden toegedacht zijn horeca, watertaxi opstapplaats, et cetera. Kleinschalige detailhandel die gerelateerd is aan water, strand en/of sport is denkbaar, bijvoorbeeld gekoppeld aan de tunnel onder de N57. Het strand heeft een duidelijke relatie met dobberende functies op het water. oìáãíéäáàâ Eventuele strandtenten aan de zijde van het meer bestaan uit maximaal één laag. Mogelijkheden tot het verlengen van het strand met een pier of vlonder over het water is denkbaar. De architectuur hoeft niet speciaal gerelateerd te zijn aan de lokale architectuur die hier voorkomt. Modern of klassiek is beide mogelijk mits het beeld van het strand maar wordt ondersteund. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QQ

45 De openbare ruimte bestaat uit paden van zand, schelpen en vlonders. Verlichting is sporadisch (niet nadrukkelijk) aanwezig. _`ofqbof^pqo^kaslloabiq^ cìååíáçåééä Het gebruik is gericht op zon, wind, water en duin. Permanente bebouwing en functies zijn mogelijk in de vorm van horeca (strandtenten zonder overnachtingsmogelijkheden) en strand/watergebonden functies, zoals een reddingspost. Permanent betekent in dit verband dat bebouwing verplaatsbaar moet zijn, als dit op last van de kustbeheerder(s) is vereist vanuit belangen van kustbeheer. Het openbaar voorzieningenniveau op het Voordelta strand kan worden verhoogd door toepassing van het Cafetariamodel Strandpaviljoens. Gemotoriseerde en niet-gemotoriseerde watersport (bijvoorbeeld het verhuren van kanoën, kajakken, banaanvaren et) is mogelijk binnen de geldende gemeentelijke strandregels. Aan strandgasten gerelateerde detailhandel past bij het strand. De mogelijkheden in dit gebied moeten passen binnen de gemeentelijke strandregels en de kaders die gesteld worden vanuit Natura gebied. oìáãíéäáàâ Bebouwing is alleen van tijdelijke (seizoensgebonden) aard, behalve strandtenten en reddingspost(en). Bebouwing is demontabel. De architectuur bestaat uit modern/klassieke architectuur van hoge kwaliteit. De hoogte van de bebouwing is hooguit éénlaags (op een verhoging van palen (2 meter bij een seizoensgebonden functie en 3 meter bij een permanente functie). Ook mag het beeld vanaf zee/strand op de duinen niet verstoord worden, evenals de weidsheid van het strand zelf. De openbare ruimte bestaat uit paden en voorzieningen op het strand. Hoogstens is er tijdens het seizoen sprake van houten loopvlonders om met rolstoelen en wandelwagens de tijdelijke bebouwing te bereiken. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QR

46 3.7 t^qbo ^j_fqfbp Het karakteristieke verschil tussen Voordelta en Grevelingenmeer blijft gehandhaafd. De natuur krijgt alle ruimte in de Voordelta, gelet op Natura 2000 en het bodembeschermingsgebied. Het Grevelingenmeer is het plein waar men verblijft, dobbert en ontmoet en waar allerlei landfuncties in de nabijheid zijn, zoals Scharendijke, Port Zélande en in de toekomst misschien een haven in de omgeving van de Middelplaat. Er komen goede verbindingen tussen de verschillende functies over en langs het water. De waardevolle natuur van de Grevelingen (met name de Kabbelaarsbank) wordt beschermd, door het dobberend concept te beperken tot die delen van het Grevelingenmeer die hiervoor niet kwetsbaar zijn. obi^qfbljdbsfkd De zee heeft direct invloed op de eilanden en op de beleving ervan. Vanaf het water bestaat het eiland uit duinen en dijken. Het water heeft enerzijds een belangrijke relatie met het gebied rond Scharendijke, maar er zijn ook relaties in de richting van havenontwikkeling op de Middelplaat en de verblijfsrecreatie/haven bij Marina Port Zélande. Er zijn ideeën om het getij in de Grevelingen te herstellen door middel van een doorlaat. Deze zou gecombineerd kunnen worden met een Getijdencentrale. Ook zijn er ideeën om een schutssluis te realiseren, een verbinding tussen west en oost. Vanuit dit raamplan is een Doorlaat/Getijdencentrale binnen het plangebied Brouwersdam-Zuid niet wenselijk, omdat daarmee veel meer stroming ontstaat. Ook het ruimtebeslag is aanzienlijk. Stroming kan het concept van dobberen in de weg staan. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QS

47 alloi^^qslloabiq^jdobsbifkdbkjbbo bêòáàåéä~ååéåçãééåpåüìíëäìáëíéêé~äáëéêéåíìëëéåsççêçéäí~éådêéîéäáåöéåãééêkbêïçêçíãçãéåíééä çåçéêòçéâöéç~~åå~~êçéãçöéäáàâüéçéåîççêééådéíáàçéåéåíê~äéeçççêä~~íáååçãäáå~íáéãéí ÉåÉêÖáÉçéïÉââáåÖFáåÇÉ _êçìïéêëç~ãáåéä~~íëî~åçñáå ~~åîìääáåöçéééåpåüìíëäìáëkbéå déíáàçéåéåíê~äéåééãíîééäãééê êìáãíéäéëä~öáåç~åééå påüìíëäìáëk eéíáëåçöåáéíçìáçéäáàâï~íï~~ê âçãíkaéòçéâäçå~íáéáåüéí òìáçéäáàâçééäî~å_êçìïéêëç~ã äáöíáåüéíéä~åöéäáéçî~åçáíê~~ãéä~åéåã~~âíãééêâ~åëçéééåpåüìíëäìáëç~åééådéíáàçéåéåíê~äék aéüáéêå~~ëí~ñöéäééäçé~êíáëíáãéêéëëáçåöééñíééåäééäçî~åçé_êçìïéêëç~ããéípåüìíëäìáëçéöêçåçöéäáéç î~åöéãééåíépåüçìïéåjaìáîéä~åçiáåñçåéåíêìãçéçéh~ääéä~~êëä~åâeéáàäáåüéíãáççéåféåöéíáàçéååéåíê~äé EéáàäêÉÅÜíëFK b`lildfp`ebht^ifqbfqbk fåçéçáêéåíéçãöéîáåöî~åüéíéä~åöéäáéçäáööéåçék~íìê~ommmjöéäáéçéåsççêçéäí~ihçéî~åpåüçìïéåéåçé dêéîéäáåöéåkaéòéöéäáéçéåüéääéåçéòéëí~íìëî~åïéöéüéíîççêâçãéåî~åäáàòçåçéêéå~íììêäáàâé Ü~Äáí~ííóéÉåÉåéêáçêáí~áêÉëççêíÉåKfåÇÉdêÉîÉäáåÖÉåâçãÉåîçÖÉäëççêíÉåîççê~äëhìáÑÇìáâÉêIhäÉáåÉ òáäîéêêéáöéêiiéééä~~êihäéáåéòï~~åi_ê~åçö~åëi_êìáåéâáéâéåçáéñipäéåüíî~äâihäììíipíê~åçéäéîáéêidçìçéäéîáéêi oçëëéöêìííçidêçíéëíéêåisáëçáéñéåaïéêöëíéêåkfåçék~íììêäéëåüéêãáåöëïéínvvuòáàåêéöéäëçéöéëíéäçíéå ÄÉÜçÉîÉî~åÇÉÄÉëÅÜÉêãáåÖî~åÇÉÄáàòçåÇÉêÉå~íììêï~~êÇÉåáåÇÉk~íìê~OMMMJÖÉÄáÉÇÉåK_áàçåíïáââÉäáåÖÉå ÄáååÉåÜÉíéä~åÖÉÄáÉÇÇáÉåíêÉâÉåáåÖÖÉÜçìÇÉåíÉïçêÇÉåãÉíÇÉêÉÖÉäëìáíÇÉòÉïÉíKeÉíÖ~~íÇ~åÉåÉêòáàÇë çãçáêéåíé~~åí~ëíáåöî~åå~íììêï~~êçéåeîéêåáéíáöáåöî~åü~äáí~ííóééåféå~åçéêòáàçëçã~~åí~ëíáåö~äëöéîçäö î~åéñíéêåéáåîäçéçéåeöéäìáçéåäáåüífk qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi Het water is voor het plangebied kenmerkend. Het is daarmee de belangrijkste kwaliteit van het gebied. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QT

48 `ofqbof^dobsbifkdbkjbbo cìååíáçåééä Het gebruik van het water voor sport en verblijf is mogelijk. Zowel in tijdelijke als in semipermanente vormen, al dan niet met een fysieke koppeling met het land of de dam. Dobberen, drijven en varen is mogelijk voor verschillende functies als jachthaven, verblijfsrecreatie, horeca, detailhandel, sport, dagrecreatie, musea en educatie. Initiatieven die de drempel verlagen en de onderwaterwereld toegankelijk en beleefbaar maken voor toeristen worden actief ondersteund. Er is ook ruimte voor de ontwikkeling van kleine watersport en bovendien zijn er mogelijkheden voor aanlegplaatsen voor chartervaart en rondvaart. Voorzieningen op het water en/of drijvende elementen zijn denkbaar. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan een museum over de onderwaterwereld, een (vis)restaurant of aan dobberende vakantiewoningen. Deze (drijvende) elementen moeten wel een onlosmakelijk deel vormen van het gehele gebied. In alle gevallen is het belangrijk dat er een relatie ontstaat met Scharendijke, het strand en/of de duinen. Andere functies die op het water mogelijk zijn en blijven, betreffen visserij, pleziervaart en natuur. oìáãíéäáàâ Het is mogelijk om enkele voorzieningen te plaatsen op het water (drijvend of juist vast). De vorm van deze drijvende voorzieningen is zeer flexibel, maar er is altijd sprake van een zeer hoogwaardige en in het oog springende architectuur met robuuste materialen (glas, hout, roestvrij staal, et cetera). Het plaatsen van voorzieningen op het water is alleen mogelijk wanneer met de grootst mogelijke zorgvuldigheid rekening wordt gehouden met de kwaliteiten van het water. Zo mag onder meer de karakteristieke openheid van het Grevelingenmeer en de beleving van deze openheid niet verloren gaan en mogen de aanwezige natuurwaarden (onder meer afhankelijk van rust en weidsheid van en op het water) niet aangetast worden. Dit heeft gevolgen voor de schaal en maat waarin de (drijvende) objecten mogelijk zijn. In ieder geval dient de ontwikkeling te passen binnen de wetgeving ten aanzien van de Natura gebieden. Voorts zijn voorzieningen op het water alleen mogelijk wanneer de potenties van het water benut worden. Een van de randvoorwaarden hierbij is dat het water volledig openbaar toegankelijk blijft. Wanneer er initiatieven zijn voor meer grootschalige ontwikkelingen op het water, stellen wij een gefaseerde aanpak voor. Dit vanwege de benodigde zorgvuldigheid waarmee een dergelijke ontwikkeling opgepakt moet worden en de mogelijkheid om effecten op natuur en landschap te volgen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QU

49 pqrabkqbkqrabicqlkqtbombkaofgsbkabs^h^kqfbtlkfkd píìçéåíéåî~åçéqraéäñíüéääéåçêáàîéåçéî~â~åíáéïçåáåöéåîççê`éåíéêm~êåëeìííéåüéìöíéáåa~äéå çåíïçêééåkeéíçåíïéêéäéëí~~íìáíãééêçéêéåäìëíéêëî~åéäâîáàñçêáàîéåçéïçåáåöéåksççêçéäéêéáâä~~êüéáç âêáàöéåçéïçåáåöéåééåî~ëíéîéêäáåçáåöãéíçéï~äçççêãáççéäî~åééåçêáàîéåçéëíéáöéêkk~~ëíçéïçåáåöéå òáàåéêéñíê~ãççìäéëeâäéáåéîéêéä~~íëä~êéçêáàîéåçéçäàéåíéåfçáéîéêëåüáääéåçéñ~åáäáíéáíéåâìååéåüéêäéêöéåi òç~äëééåä~êäéåìéiëéééäíìáåçñë~ìå~kaéãççìäéëâìååéåöéüììêçïçêçéåéå~~åöéëäçíéåçéçéïçåáåök eéíöéüéäéçåíïéêéáëîççê~äöéêáåüíçéçììêò~~ãüéáçkaéïçåáåöéåïçêçéåéåéêòáàçë~~åöéëäçíéåçéüéí ÉäÉâíêáÅáíÉáíëåÉíîççêÉÉåëí~ÄáÉäÉíçÉîçÉêî~åÉåÉêÖáÉÉåçãÇÉîê~~ÖçééáÉâìêÉå~~åíÉâìååÉåI~åÇÉêòáàÇë ïçêçíééåïáåçãçäéåöéäçìïççáéçîéêüéíà~~êöéòáéåöéåçéöéåéêöáéâ~åçéïéââéåçãíéîçäççéå~~åçé ëíêççãäéüçéñíéî~åüéíçêáàîéåçéî~â~åíáéé~êâkaéòéëíêççãïçêçíïééêíéêìööéäéîéêç~~åüéíåéíkwçáëüéí é~êâìáíéáåçéäáàâéåéêöáéåéìíê~~äkfåçéëíéáöéêïçêçíééå ï~êãíééçãéöé åëí~ääééêççáéçéïçåáåöéåòééêéññáåáøåí â~åîéêï~êãéåçñâçéäéåkaççêãáççéäî~åîäçéêîéêï~êãáåö ïçêçíçéïçåáåöîéêï~êãçkeáéêãééüçéñíéêöééå Ö~ëäÉáÇáåÖ~~åÖÉäÉÖÇíÉïçêÇÉåå~~êÇÉïçåáåÖÉåK a~~êå~~ëíêéöáëíêééêíüéíëóëíééãüéíï~íéêjéå ÉäÉâíêáÅáíÉáíëîÉêÄêìáâî~åÇÉïçåáåÖKaÉÖÉÄêìáâÉêâêáàÖí áåòáåüíáåòáàåöéäêìáâéåâ~åçáíîéêöéäáàâéåãéí~åçéêé ÖÉÄêìáâÉêëEÜííéWLLïïïKÉÅçÄççíKåäLÉÅçÄççí åéïl\ézotufk Parkeren voor dergelijke grootschalige voorzieningen is gelegen aan de meerzijde van de Brouwersdam, of in Scharendijke en omgeving. `ofqbof^slloabiq^ cìååíáçåééäw Het ruige, onberekenbare water van de zee geeft vele beperkingen aan voorzieningen. Een ankerplaats voor zeewaardige boten (zonder binnendijks te gaan) is hier wel mogelijk. Hiervoor worden geen (bouwkundige) voorzieningen getroffen. Het aan land gaan en komen bestaat uit het strand opvaren met een kleine boot. Voor het overige is dit het watersportgebied voor gemotoriseerde en niet-gemotoriseerde watersport, binnen de kaders van de gemeentelijke strandregels. Een mogelijke ontwikkeling in dit gebied MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp QV

50 is het realiseren van een kunstrif. Een kunstrif biedt kansen voor natuurontwikkeling en kan door toenemende dynamiek de watersport in het gebied versterken. oìáãíéäáàâw De beperkte mogelijkheden voor functies in het water zijn afhankelijk van technische mogelijkheden. Vanuit ruimtelijk oogpunt zijn er verder geen eisen. 3.8 aba^j ^j_fqfbp Ambitie is om de bereikbaarheid van het plangebied voor de omliggende stedelijke gebieden te behouden. Het gebied leent zich vooral voor moderne en flexibele functies. Juist hier kan de informele subcultuur tot uiting komen, bijvoorbeeld in de vorm van evenementen. Daarnaast vormt de N57 een mooie ader van waaruit de geleding in het landschap kan worden ervaren. Daarbij is het streven om de landschappen meer zichtbaar te maken vanuit de N57; meer naar de weg toe te brengen. Zeker als het gaat om de duinen dan zijn er kansen en ambities om de verbinding te versterken, het liefst met een fysieke overkluizing. obi^qfbljdbsfkd De dam is de plek die de rest van het plangebied verbindt met de stedelijke gebieden als de Randstad, Antwerpen en de Brabantse steden. Vanuit het plangebied kunnen bezoekers met de auto tot aan het water komen. qlbdbslbdabt^^oabslloebqdbebbi De dam is het enige gebied dat grootschalige evenementen zonder probleem kan dragen, vanwege de uitstekende bereikbaarheid en het ontbreken van woningen. De dam is tevens een hotspot voor allerlei watersporten. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RM

51 `ofqbof^ cìååíáçåééä De primaire functie van de Brouwersdam is een veilige waterkering. De dam is belangrijk als doorgaande route van en naar Schouwen-Duiveland. De zijden van de Brouwersdam kunnen gebruikt worden voor watersport gerelateerde functies en activiteiten en voor (grootschalige) evenementen. De gemeentelijke Watersportvisie biedt hiervoor verdere kaders. Aan de zijde van de Voordelta ligt de nadruk op watersportactiviteiten. Aan de zijde van het Grevelingenmeer vormt recreatievaart op de Grevelingen een belangrijke functie. Voorzieningen die deze functies ondersteunen zijn op de dam mogelijk, mits passend binnen de randvoorwaarden die Rijkswaterstaat stelt. oìáãíéäáàâ Nieuwe bebouwing moet ondergeschikt zijn aan de waterkerende functie van de dam. Er is vooral ruimte voor tijdelijke voorzieningen (waarbij rekening gehouden wordt met de uitkomsten uit de pilot innovatieve bebouwing op de waterkering). 3.9 nrf`hp`^kk^qro^ommm k~íììêäéëåüéêãáåöëïéí Zoals eerder is aangegeven liggen in de directe omgeving van het plangebied Natura 2000-gebieden Voordelta, Kop van Schouwen en de Grevelingen. Deze gebieden hebben deze status vanwege het voorkomen van bijzondere natuurlijke habitattypen en prioritaire soorten. Voorkomen moet worden dat potentiële en huidige habitattypen alsmede het leefgebied van de prioritaire soorten worden aangetast. Het gaat dan zowel om directe aantasting (ruimtebeslag) als om indirecte aantasting (zoals aantasting door geluid en licht). MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RN

52 _ÉÖêÉåòáåÖ Onderstaande kaarten geeft de begrenzing weer van de drie verschillende Natura 2000-gebieden in en rond het plangebied. dobsbifkdbk slloabiq^ MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RO

53 hlms^kp`elrtbk oéä~íáéçåíïáââéäáåöéåéåk~íìê~ommmjöéäáéçéå In dit raamplan zijn een aantal ontwikkelingen opgenomen die in of in de nabijheid liggen van de Natura 2000-gebieden. Per Natura 2000-gebied brengen we in beeld waar relaties liggen tussen ontwikkelingen in dit raamplan en eisen vanuit de Natuurbeschermingswet. dobsbifkdbk De begrenzing van de Grevelingen loopt tot aan de dijk. De duinen ten oosten van de N57 vallen buiten het Natura 2000-gebied. In bijlage 5 is nadere informatie gegeven omtrent de aanwijzing van de Grevelingen als Natura 2000-gebied. In de Grevelingen komen vogelsoorten voor als Kuifduiker, Kleine zilverreiger, Lepelaar, Kleine zwaan, Brandgans, Bruine kiekendief, Slechtvalk, Kluut, Strandplevier, Goudplevier, Rosse grotto, Grote stern, Visdief en Dwergstern. Kwetsbare delen in de Grevelingen zijn de Slikken van Flakkee, Hompelvoet, Slikken van Bommenede en Veermansplaten. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RP

54 Het raamplan biedt ruimte voor ontwikkelingen op het Grevelingenmeer (dobberende objecten). Dobberende objecten op het water kunnen de fysieke ruimte van het leefgebied van soorten beperken. Daarnaast kan het leefgebied van soorten worden verstoord door geluid en lichtuitstoot. Afhankelijk van de nadere invulling van deze ontwikkelingen, kan er daarom sprake zijn van significante effecten op de instandhoudingsdoelstellingen op het Natura 2000-gebied Grevelingen. Dergelijke significante effecten moeten voorkomen worden. Bij de verdere uitwerking van de ontwikkelingen dient rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van habitattypen en het leefgebied van de voorkomende vogels. Aandachtspunten voor de inrichting hierbij zijn het ontzien van de Kabbelaarsbank (aantrekkelijk leefgebied voor voorkomende soorten in de Grevelingen) en de schaal en maatvoering van het dobberend concept (hierbij kan fasering van het initiatief een belangrijke rol spelen). Het raamplan maakt verder ontwikkelingen buiten het Natura 2000-gebied van de Grevelingen mogelijk waarbij mogelijk sprake kan zijn van externe werking. Met name ontwikkelingen in het oud cultuurlandschap ten oosten van de N57 kunnen leiden tot toename van geluid (verkeers- en publieksaantrekkende werking) en licht in het gebied van de Grevelingen, waardoor het leefgebied van vogels mogelijk wordt verstoord. Ook hier moet voorkomen worden dat de ontwikkeling leidt tot significante effecten op de instandhoudingsdoelstellingen. Indien ontwikkelingen (met name nieuwe bebouwing en verharding) binnendijks plaatsvinden, is de kans op verstoring van geluid en licht op vogelsoorten in de Natura gebieden beperkt aanwezig en naar verwachting meestal niet significant. Toetsing aan de Natuurbeschermingswet moet dit echter uitwijzen. slloabiq^ Voor de Voordelta is er reeds een Beheerplan opgesteld. Op grond van dit plan zijn langs het strand bij Brouwersdam in de Voordelta diverse recreatie-activiteiten (kitesurfen, snelle recreatievaart, zeilen en kitebuggyen) toegestaan. Deze activiteiten brengen de doelstellingen van het Natura 2000-gebied niet in gevaar. Er is geen sprake van significante effecten op behoud en verbeterdoelstellingen van habitattypen en diersoorten. Langs deze kuststroken zijn allerlei functies mogelijk met behoud van de natuurwaarden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RQ

55 De ontlasting van de Rampweg betekent een afname van gemotoriseerd verkeer in de directe omgeving van de natuurgebieden. De ontlasting kan daarmee een positief effect hebben op met name de natuurwaarden in de Voordelta. Bij het realiseren van nieuwe ontsluitingen binnen het plangebied ontstaan dan ook kansen om de Rampweg om te vormen naar een meer recreatieve ontsluitingsroute. Ontwikkelingen buiten het gebied Voordelta kunnen net als bij de Grevelingen leiden tot toename van geluid en licht in het Natura 2000-gebied, waardoor leefgebied van vogels wordt verstoord. Het gaat dan met name om de recreatieruimte in het duinzoomlandschap. Ook hiervoor geldt dat de kans op verstoring van geluid en licht beperkt aanwezig is en naar verwachting niet significant. Wel moet toetsing aan de Natuurbeschermingswet dit uitwijzen. hlms^kp`elrtbk De Zouten en Zoeten Haard valt binnen het Natura 2000-gebied Kop van Schouwen. In het kader van Natura 2000 is dit gebied aangewezen vanwege het voorkomen van zeldzame vegetaties als Harlekijnorchis. Nieuwe ontwikkelingen binnen deze gebieden kunnen deze vegetaties aantasten en zijn daarom niet gewenst. Het raamplan maakt nieuwe ontwikkelingen hier dan ook niet mogelijk. Verstoring door geluid en licht als gevolg van ontwikkelingen buiten het Natura 2000-gebied (externe werking) speelt niet binnen de Zouten en Zoeten Haard. De natuurwaarden waarvoor dit gebied is aangewezen als Natura 2000-gebied heeft immers alleen betrekking op waardevolle vegetaties. `çååäìëáé Dit raamplan geeft aan waar globale ontwikkelingsmogelijkheden liggen. De ontwikkelingen zelf moeten nog verder uitgewerkt worden. Op grond van deze quick scan kan geconcludeerd worden dat de ontwikkelingen niet zijn uit te sluiten op grond van de Natuurbeschermingswet. Voor de ontwikkelingen kan een ja, mits-benadering worden gevolgd. De uiteindelijke aanvaardbaarheid is afhankelijk van de uitwerking van initiatieven. Maatwerk zal een oplossing moeten bieden om aan alle eisen te voldoen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RR

56 ellcapqrh 4 eçéö~~åïé_êçìïéêëç~ãj wìáççåíïáââéäéå\ 4.1 lkqtfhhbipqo^qbdfb Dit raamplan is tot stand gekomen met een enthousiaste groep belanghebbenden, van gemeente tot ondernemer, van bewoner tot Rijkswaterstaat. De ambities zijn hoog, de betrokkenheid is groot. Het is niet zo dat het gehele gebied op de schop moet. Er zijn juist heel veel kwaliteiten die we willen koesteren. aéâê~åüíî~åçéòéöéäáéçëçåíïáââéäáåöãçéíïçêçéåüéíëéäéåíáéñêé~äáëéêéåî~ååáéìïé ÅçãéäÉãÉåí~áêÉEÖêçíÉåÇÉÉäëéêáî~íÉFÑìåÅíáÉëî~åÜçÖÉâï~äáíÉáíIãÉíÄÉÖÉäÉáÇÉåÇÉêìáãíÉäáàâÉ áåöêéééåáåçéçééåä~êéêìáãíééåüéíä~åçëåü~éãéíäéüçìçî~åçéçééåä~êéíçéö~åâéäáàâüéáçk Deze gebiedsontwikkeling vereist daarom een enthousiaste en brede coalitie om de gebiedsontwikkeling op gang te brengen (ontwikkelingsgericht), waarbij elk initiatief een zorgvuldige afweging verdient om te bewaken dat het initiatief voldoet aan de geformuleerde ambities en eisen (kwaliteitsbewaking). Die brede coalitie is gebaat bij zichtbare successen op de korte termijn, om de motivatie van alle betrokkenen hoog te houden en om nieuwe dynamiek en successen te genereren. Dit hoofdstuk gaat in op de wijze waarop de ambities in Brouwersdam-Zuid tot uitvoering kunnen komen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RS

57 Daarbij zijn vragen aan de orde als: Wie begeleidt de gebiedsontwikkeling? Wie waarborgt de kwaliteit? Wat is de rol van de gemeente? Welke opgaven liggen er en welke prioriteiten zijn er voor de korte termijn? 4.2 rfqslbofkdplod^kfp^qfb Brouwersdam-Zuid is gebaat bij een enthousiaste en pro-actieve aansturing die nieuwe initiatieven uitnodigt en prikkelt (ontwikkelen). Het gebied is ook gebaat bij een zorgvuldige bewaking van de kwaliteiten, om verdere verrommeling te voorkomen (kwaliteit bewaken). Met die principes als startpunt, wordt ingezet op onderstaande uitvoeringsorganisatie. Daarbij is zoveel mogelijk aangesloten bij de bestaande organisatiestructuur in de gemeente Schouwen-Duiveland en de organisatie rond de Brouwersdam, die in bijlage 6 wordt beschreven. Per partij wordt kort beschreven wat zijn/ haar rol is. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RT

58 Bestuurlijk Overleg Brouwersdam Gemeenteraad Schouwen-Duiveland Wethouder/ Ambassadeur Ambtelijke werkgroep Brouwersdam Gebiedscoalitie Klankbordgroep Brouwersdam Zuid Afstemming Afstemming Gemeentelijk Kwaliteitsteam dorpsraad ondernemers projectteam (Buitengebied) Gebiedsontwikkeling Kwaliteitsbewaking dbjbbkqbo^^a _bpqrroifghlsboibd _olrtbopa^j De gemeenteraad heeft de bevoegdheid om besluiten te nemen als het gaat om zaken als gemeentelijke cofinanciering en planologische ruimte. De raad is uiteindelijk het hoogste koersbepalende orgaan. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RU

59 Het Bestuurlijk Overleg Brouwersdam heeft door gezamenlijke inspanning en draagvlak toegang tot cofinanciering en subsidies (bijvoorbeeld Stimuleringsregeling Voordelta, OPZuid en OPWest) en is tevens belangrijk in verband met eventuele benodigde bestuurlijke besluiten van het Natuur- en Recreatieschap de Grevelingen (zie ook bijlage 6). De wethouder stemt af met het Bestuurlijk Overleg Brouwersdam. Zo wordt gewaarborgd dat de gebiedsontwikkeling van Brouwersdam-Zuid past binnen de ontwikkeling van de Brouwersdam als geheel. tbqelrabo _bpqrroifghb ^j_^pp^abro De verantwoordelijke wethouder voor recreatie en toerisme en economische zaken is bestuurlijk verantwoordelijk. De bestuurlijke verantwoordelijke is op de hoogte van de voortgang en resultaten van het project en laat zich informeren over de beslismomenten. De wethouder heeft ook zitting in het algemeen en dagelijks bestuur van het Natuur- en Recreatieschap en in het bestuurlijk overleg voor de Brouwersdam. De wethouder kan daarmee de rol van 'bestuurlijk ambassadeur' voor Brouwersdam-Zuid goed vervullen. De bestuurlijke ambassadeur heeft een externe functie. De ambassadeur lobbyt voor steun en cofinanciering bij andere overheden en heeft een belangrijke rol bij de promotie van het gebied, om bijvoorbeeld nieuwe marktinitiatieven aan te trekken. db_fbap`l^ifqfb Voor een succesvolle gebiedsontwikkeling is het essentieel dat er een coalitie ontstaat tussen publieke en private partijen. Deze coalitie kan de gebiedsontwikkeling stimuleren, begeleiden en verder brengen. Er kan een integrale aanpak ontstaan waarbij rood en groen hand in hand samengaan. Partijen die in ieder geval in de coalitie vertegenwoordigd moeten zijn: Gemeente Schouwen-Duiveland. Ondernemers in het gebied. (Dorpsraad) Scharendijke. Voorts is het wenselijk dat Rijkswaterstaat (nat en droog), het waterschap, de Recron, de provincie en Groenservice Zuid-Holland een rol krijgen in de coalitie. De Gebiedscoalitie kan eventueel (in opdracht van) ad hoc worden aangevuld met experts van Dienst Landelijk Gebied en/of Economische Impuls NV. Elke vertegenwoordiger in de coalitie is verantwoordelijk voor afstemming met de eigen achterban. Belangrijke eigenschappen zijn: samenwerkingsgericht, enthousiast, kritisch en verder kunnen en willen denken dan het eigenbelang. De coalitie wordt getrokken door een procesmanager. Deze procesmanager staat aan de lat voor een goed verloop van het uitvoeringsprogramma Brouwersdam-Zuid. Belangrijk hierbij is dat de procesmanager MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp RV

60 proactief acteert, een goed netwerk heeft binnen het gebied Brouwersdam-Zuid en voldoende tijd heeft om ontwikkelingen verder te brengen. De gemeente heeft in de gebiedsontwikkeling een tweeledige rol. Enerzijds wil zij de markt uitdagen en ontwikkelingen stimuleren en begeleiden. Anderzijds dient de gemeente initiatieven te toetsen aan bestaande beleidskaders en handhavend op te treden indien dit nodig is. Wanneer er een coalitie gevormd wordt, kan de gemeente hier een stimulerende rol vervullen en de haalbaarheid van ontwikkelingen inschatten. Desalniettemin zal de gemeente altijd ook moeten optreden als toetser van initiatieven en als handhaver. Het is daarom belangrijk dat de gemeente ervoor zorgt dat toetsende kaders zo helder mogelijk in het voortraject van ontwikkeling meegenomen worden. Een continue goede afstemming tussen de stimulerende rol en de gemeentelijke beleidskaders is noodzakelijk. molgb`qqb^j De gemeente stelt een projectleider aan met een projectteam. Dit projectteam is de aanjager bij het oprichten van de gebiedscoalitie, samen met de portefeuillehouder. Tot het moment dat de gebiedscoalitie er is, werkt het projectteam aan de uitvoering van de gebiedsontwikkeling Brouwersdam-Zuid. Het projectteam zorgt voor communicatie, coördinatie en afstemming met andere beleidskaders en ontwikkelingen en bewaakt de voortgang van het project. Voor de investeringsagenda is het belangrijk dat het projectteam voor ieder project het draagvlak en de mogelijkheden van extern geld en de economische potentie van het project inventariseert. Nadat er een coalitie is gevormd, blijft het projectteam in stand als afstemmingsoverleg binnen de gemeente. Het team is zodanig samengesteld dat de drie relevante Ontwikkelingsprogramma s goed vertegenwoordigd zijn: Economische Visie Brouwersdam, Regiovisie Schouwen-West en Strategische Visie Buitengebied. Het ligt voor de hand dat de gemeentelijke projectleider tevens zitting heeft in de ambtelijke werkgroep Brouwersdam. De projectleider heeft de verantwoordelijkheid om de balans te bewaken tussen kwaliteit van de openbare ruimte (geldkostende projecten) en economische ontwikkelingen (geldcreërende projecten). ht^ifqbfqpqb^j Binnen de gebiedsontwikkeling Brouwersdam-Zuid zijn beeldkwaliteit en duurzaamheid belangrijke aspecten. Het kwaliteitsteam buitengebied is een bestaand team (met onder meer een duurzaamheids- c.q. milieudeskundige) dat de beeldkwaliteit in het buitengebied beoordeelt, vanuit landschappelijk, stedenbouwkundig en architectonisch oogpunt. Aspecten die hierbij onder meer aan de orde komen zijn behoud van de karakteristieke openheid van het Zeeuwse landschap, waarborgen van natuurbelangen, MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SM

61 balans tussen rood en groen en de ECO2-benadering als uitgangspunt bij nieuwe ontwikkelingen. De ECO2-benadering is immers een belangrijk onderdeel van Zicht op Grevelingen en daarmee ook bij de invulling van deze gebiedsontwikkeling. Daarnaast kan dit kwaliteitsteam, in overleg met de gebiedscoalitie, een rol vervullen bij het monitoren/evalueren van ontwikkelingen. Zo kan tussentijds nog een kwaliteitstoets nodig zijn bij gefaseerde ontwikkelingen. Het projectteam vraagt dit kwaliteitsteam om advies. Dit team wordt voor ontwikkelingen in Brouwersdam-Zuid aangevuld met een expert op het gebied van duurzaamheid en met een expert op het gebied van toerisme en recreatie (beoordelen van complementariteit, kwaliteit en innovatie van het toeristisch-recreatief initiatief). hi^kh_loadolbm De gebiedscoalitie is een klein slagvaardig team. Deelnemers zijn zelf verantwoordelijk voor de afstemming met hun achterban. In aanvulling daarop kan periodiek een pressure cooker worden georganiseerd, waarin de gebiedscoalitie vertelt waar ze staan en waarin alle belanghebbenden mee kunnen denken en feedback kunnen geven op de gebiedsontwikkeling. jlkfqlofkdlbs^ir^qfb Het is belangrijk dat gedurende de gebiedsontwikkeling monitoring en evaluatie plaatsvindt. Deze evaluatie wordt besproken in het Bestuurlijk Overleg Brouwersdam-Zuid, bij de gemeente en komt jaarlijks aan bod in gesprek met stakeholders. 4.3 fkpqorjbkqbks^kabdbjbbkqb De gemeente Schouwen-Duiveland heeft verschillende mogelijkheden om deze gebiedsontwikkeling zo goed mogelijk van de grond te krijgen. Het gaat grofweg om: Stimuleren. Regisseren. Faciliteren. Uitvoeren. ebiabobdbjbbkqbifghb ^j_fqfbp pqfjribobk Een eerste belangrijke stap is gezet: met dit raamplan schept de gemeente helderheid in haar ambities en nodigt zij partijen uit om Brouwersdam-Zuid verder te ontwikkelen samen met de gemeente. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SN

62 db_fbap`l^ifqfbslojbk Deze pro-actieve houding zet de gemeente ook na dit raamplan voort. De gemeente vormt een gebiedscoalitie met andere relevante partijen. Zij stimuleert ondernemers, bewoners en andere overheden om hun inbreng te leveren en biedt daar ook ruimte (en een luisterend oor) voor. ^`qfbcabj^ohqlm Het college en het gemeentelijke projectteam gaan met ondersteuning van Economisch Impuls NV actief de markt op om de beste duurzame ondernemers naar Brouwersdam-Zuid te halen. Dit kan in de vorm van periodieke marktgesprekken met mogelijke initiatiefnemers. Marktconsultatie heeft twee doelen. Enerzijds zelf een beeld krijgen van wat in de markt speelt, zodat hierop geanticipeerd kan worden. Anderzijds maakt de markt kennis met de ambities van de overheid en de daarbij behorende mogelijkheden, waardoor de markt gestimuleerd wordt om in het gebied een ontwikkeling op gang te brengen. Economisch Impuls NV heeft hierin op aanvraag van de gemeente een actieve rol. lkqtbomtbapqofgasllo f`lkbk Een andere inspirerende mogelijkheid is het organiseren van een ontwerpwedstrijd (tenderregeling) voor een bepaald gebied. De genoemde iconen lenen zich uitstekend voor een dergelijke aanpak, mits de grondeigenaar mee wil werken. Het gaat dan om een drijvende landmark op het Grevelingenmeer in samenwerking met Rijkswaterstaat of om de realisatie van een vuurtoren in de duinen (rond parkeerterrein) in samenwerking met het Waterschap. Aan deze ontwikkelingen kan programma worden gekoppeld. Dit programma kan vermogen opbrengen waarmee investeringslasten kunnen worden gedekt. Voor een mogelijke duinverbinding (fly-over) over de N57 zullen Rijkswaterstaat, Domeinen, het Waterschap en het Grevelingenschap en de gemeente de handen ineen moeten slaan. Bij een dergelijke ontwikkeling is vooralsnog geen programma gepland waardoor private bijdragen niet voor de hand liggen. Wel is het mogelijk om een dergelijk project te combineren met de vuurtorenontwikkeling. In alle gevallen is het essentieel dat er een doordacht programma van eisen wordt opgesteld en dat er helderheid bestaat over wie welke risico s loopt. Om helderheid te krijgen over de verhouding tussen opbrengend vermogen en investeringslasten kan de gemeente voorafgaand aan de tender een businesscase opstellen. Een andere aanvullende optie is om een marktconsultatie te organiseren. De gemeente vraagt dan aan verschillende marktpartijen hun mening over de te ontwikkelen tender. Met de resultaten van deze marktconsultatie kan de gemeente een marktconforme uitvraag schrijven waarin een goede kosten-batenanalyse uitgangspunt is. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SO

63 _bpqrroifghbbk ^j_qbifghb slloqd^kdp_bt^hfkd obdfppbobk In de vorige paragraaf is beschreven hoe de gebiedsontwikkeling bij voorkeur dient te worden begeleid. Daarin is de gemeente een belangrijke spil. De portefeuillehouder is de bestuurlijke regisseur van deze gebiedsontwikkeling, in afstemming met de gemeenteraad, het college van B&W en het Bestuurlijke Overleg Brouwersdam. Op ambtelijk niveau speelt het gemeentelijke projectteam een essentiële rol in het bewaken van de voortgang en in de afstemming met andere betrokken partijen, binnen en buiten de gemeente. arrow^^jebfalm db_fbapkfsb^r i^kap`e^mplkqtfhhbifkd sbohbkkfkdk^^o hkllmmrkqkrtj ob`ob^qfbsboabbitbd Voor drie thema s in het bijzonder is een proactieve gemeentelijke regisseursrol belangrijk: 1. Voor de verdere concretisering van het thema Çììêò~~ãÜÉáÇçéÖÉÄáÉÇëåáîÉ~ì. Duurzaamheid gaat immers verder dan het toetsen van zaken als energie-efficiëntie en materiaalgebruik per initiatief. Belangrijke vragen zijn: In hoeverre kunnen afvalstromen uit het gebied gebundeld en hergebruikt worden voor andere doeleinden, in hoeverre kunnen alternatieve energiebronnen worden ingezet (zon, wind, water, warmte uit asfalt, et cetera) en in hoeverre kan het watersysteem worden verduurzaamd? 2. Regie is ook gewenst bij de ä~åçëåü~éëçåíïáââéäáåö. In de polder, het cultuurlandschap en de duinzoom is landschapsontwikkeling vooral een goede sturing en handhaving van particuliere initiatieven. In de duinen, het strand, op het water en op de dam is sprake van een beperkt aantal publieke grondeigenaren (Waterschap, Rijkswaterstaat, Domeinen, Staatsbosbeheer en gemeente). Hier kan de gemeente met betrokken partijen een convenant afsluiten en specifieke afspraken maken over de inrichting, de uitvoering en de financiering van de landschapsontwikkeling. 3. Als de gemeente wil dat de áåêáåüíáåöî~åüéíâåççééìåííìëëéåçékrtéåçéoéåêé~íáéîéêçééäïéö wordt bekeken, dan zal het initiatief tot een gezamenlijke verkenning vanuit de gemeente moeten komen. Rijkswaterstaat en de provincie zijn (nu nog) geen probleemhebber en de herinrichting is niet noodzakelijk voor de verdere gebiedsontwikkeling van Brouwersdam-Zuid. Wanneer herinrichting van het knooppunt aan de orde komt, bestaat het gemeentelijke initiatief in eerste instantie uit een overleg met beide partijen om te bekijken of er draagvlak is voor een dergelijke verkenning en om nadere afspraken hierover te maken (onderzoeksvraag, randvoorwaarden, budget, planning). MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SP

64 _bpqbjjfkdpmi^k ^^km^ppbk mbofkfqf^qfbc c^`fifqbobk De gemeente heeft de bevoegdheid om het planologische kader vast te stellen en vergunningen te verlenen. Zij kan (samen met andere vergunningverlenende instanties) bepalen in welke mate ruimte wordt gegeven voor nieuwe initiatieven. Het huidige bestemmingsplan biedt nog niet de planologische ruimte om de ambities uit dit raamplan te realiseren. Het is nu echter niet verstandig om het bestemmingsplan te herzien. Het is onvoldoende duidelijk welke initiatieven daadwerkelijk worden gerealiseerd. Het risico is dus erg groot dat een nieuw bestemmingsplan net dat ene mooie initiatief niet mogelijk maakt. Anderzijds is er ook een groot risico dat het nieuwe bestemmingsplan initiatieven mogelijk maakt die qua ambitieniveau niet passen. De gemeente heeft veel meer sturing door het bestemmingsplan per initiatief aan te passen. Het raamplan fungeert daarbij als sturend toetsingskader. Er kan in de loop van de jaren worden bekeken of een nieuw overkoepelend bestemmingsplan zinvol is. Het bieden van ruimte voor nieuwe initiatieven betekent ook dat verevening aan de orde komt. Belangrijke leidraad voor de gemeente hierbij vormt de Notitie Verevening van de provincie Zeeland. Voorts zal de gemeente gebruik maken van de instrumenten die op grond van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening beschikbaar zijn. De verevening moet binnen de kaders van de grondexploitatie als onderdeel van de Wro passen. Daarbij worden in ieder geval waar mogelijk anterieure overeenkomsten gesloten. Als onderlinge projectverevening aan de orde komt, is het verstandig om het raamplan om te vormen tot een structuurvisie (dit biedt een vereveningsbasis in het kader van de GREX-wet). Ook bestaat de mogelijkheid om de vereveningsbasis te koppelen aan een Structuurvisie Scharendijke. Een dergelijke Structuurvisie voor Scharendijke wordt naar verwachting op (middel)lange termijn opgesteld. fkkls^qflkfpi^ka léntàìäáommváëééåáåíéåíáéçîéêééåâçãëíöéíéâéåçíìëëéåçéöéãééåíépåüçìïéåjaìáîéä~åçiçééêçîáååáé wééä~åçéåmêçtçåbåwééä~åç_kskfåüççñçò~~ââçãíçéòéçîéêééåâçãëíéêçéåééêiç~íáåáíá~íáéîéåáåüéí éä~åöéäáéçî~åçéöéäáéçëîáëáéfååçî~íáçåfëä~åç~äíáàçîççêöéäéöçãçéíéåïçêçéå~~åäéíêçââéåé~êíáàéåksççê ÜÉíéä~åÖÉÄáÉÇî~åÜÉíçåÇÉêÜ~îáÖÉê~~ãéä~åáëî~åÄÉä~åÖÇ~íÜÉíê~~âîä~ââÉåÜÉÉÑíãÉíÇÉÅçåíçìêÉåî~åÇÉ ÖÉÄáÉÇëîáëáÉfååçî~íáçåfëä~åÇï~íÄÉíêÉÑíÇÉâÉêåpÅÜ~êÉåÇáàâÉK aéäéççéäáåöî~åüéíê~~ãéä~åáëçãíéâçãéåíçíééåáåîéëíéêáåöë~öéåç~ãéíéêáî~íééåéìääáéâéáåáíá~íáéîéå îççêçé_êçìïéêëç~ãwìáçks~åìáíçáíéêçöê~ãã~éåçéòéáåáíá~íáéîéåò~äï~íäéíêéñíéîéåíìééäíéêé~äáëéêéå ÑìåÅíáÉë~ÑëíÉããáåÖãÉíÇÉìáíÖ~åÖëéìåíÉåî~åÇÉÅçåÅÉéíJÖÉÄáÉÇëîáëáÉfååçî~íáçåfëä~åÇéä~~íëîáåÇÉåK aéáåíéåíáéçîéêééåâçãëíüééñíöééåäéíêéââáåöçéüéíöéäáéç_êçìïéêëç~ãwìáçlç~ã~~åòéíkeéíâçãéåíçí ÉÉåáåîÉëíÉêáåÖë~ÖÉåÇ~ÉåÇÉçéòÉíî~åÜÉíê~~ãéä~åÄÉíêÉÑíÉÉåáåáíá~íáÉÑÇ~íêÉÉÇëäáÉéî êüéí~~åö~~åî~å MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SQ

65 ÇÉáåíÉåíáÉçîÉêÉÉåâçãëíK_ÉäÉáÇëáåÜçìÇÉäáàâò~äIÖÉäÉíçéÇÉê~~âîä~ââÉåî~åÜÉíê~~ãéä~åçéîáëáÉJåáîÉ~ìÉåÇÉ ÅçåÅÉéíJdÉÄáÉÇëîáëáÉfååçî~íáçåfëä~åÇIòçîÉÉäãçÖÉäáàâ~ÑëíÉããáåÖÖÉòçÅÜíïçêÇÉåK pr_pfafbpbk `lcfk^k`fbofkd Faciliteren heeft ook te maken met het regelen van, of doorverwijzen naar cofinanciering en subsidies. De gemeente heeft via haar contacten bij de provincie en het Bestuurlijke Overleg Brouwersdam uitstekende ingangen. pr_pfafbp jéíçéséêçêçéåáåöpíáãìäéêáåösççêçéäí~áëçéâçãéåçéòéëà~êéåvãáäàçéåéìêçäéëåüáâä~~êöéâçãéåîççê êéåêé~íáééåíçéêáëãéiï~~êî~åqirãáäàçéåîççêwééä~åçéåqirãáäàçéåîççêwìáçjeçää~åçk^äëìáíö~åöëéìåí ïçêçíüáéêäáàçéb`lojäéå~çéêáåööéü~åíééêçiüéíöééåäéíéâéåíç~íéêçàéåíéåòçïéäéåçåçãáëåüé~äë ÉÅçäçÖáëÅÜÉçåíïáââÉäáåÖÉåëíáãìäÉêÉåKaáíëäìáíå~~Çäççë~~åçéÇÉ~ãÄáíáÉëáåÇáíê~~ãéä~åKaÉ ëíáãìäéêáåöëêéöéäáåöáëäéççéäçîççêçéêéöáçéåîççêçéçåçéêåéãéêëáåçéòéêéöáçksççêpåüçìïéåjaìáîéä~åç Éå_êçìïÉêëÇ~ãJwìáÇòáàåÉÉåé~~êÖÉÜçåçêÉÉêÇÉéêçàÉÅíÉåî~åÄÉä~åÖWîÉêäÉåÖáåÖoqjJäáàåíçípÅÜ~êÉåÇáàâÉI _êçìïéêëç~ãeçíëéçíîççê^åíáîéiéáëìêéikáéìïáåñçläéòçéâéêëåéåíêìãh~ääéä~~êëä~åâeåéíçîéê ÖÉãÉÉåíÉÖêÉåëFK få~~åîìääáåöüáéêçéäáéçéåççâçélééê~íáçåéäémêçöê~ãã~ûëelmwìáçéålmtéëífãçöéäáàâüéçéåks~åìáíçéòé êéöéäáåöïáääéåéêçîáååáéëwééä~åçéåwìáçjeçää~åçáåîéëíéêéåáåçé_êçìïéêëç~ãklmwìáçüééñí~äëççéääáàíé Çê~ÖÉå~~åÇÉÉÅçåçãáëÅÜÉçåíïáââÉäáåÖî~åÖÉÜÉÉäwìáÇJkÉÇÉêä~åÇKaÉâÉêåî~åÜÉíéêçÖê~ãã~ElmwìáÇ ÖÉåçÉãÇFáëÇÉîÉêëíÉêâáåÖî~åÜÉíéêçÑáÉäî~åwìáÇJkÉÇÉêä~åÇ~äëíçéíÉÅÜåçäçÖáëÅÜÉêÉÖáçKsççêwÉÉä~åÇÖ~~í ÜÉíîççê~äçãÜÉíêÉ~äáëÉêÉåî~åÉÉå~ííê~ÅíáÉîÉêÉÖáçK sççêíëäéëí~~íéêåçöüéímä~ííéä~åçëçåíïáââéäáåöëéêçöê~ãã~ommtjomnpe~ñöéâçêímlmofkaáíáëééåbìêçéééë ëìäëáçáééêçöê~ãã~ç~íçåçéê~åçéêéöéêáåüíáëçéw JÜÉíîÉêÜçÖÉåî~åÇÉâï~äáíÉáíî~åå~íììêÉåä~åÇëÅÜ~éX JÇÉîÉêÄÉíÉêáåÖî~åÇÉäÉÉÑÄ~~êÜÉáÇçéÜÉíéä~ííÉä~åÇÉåÇáîÉêëáÑáÅ~íáÉî~åÇÉéä~ííÉä~åÇëÉÅçåçãáÉK a~~êå~~ëíòáàåéêåçöeâäéáåëåü~äáöéêéféêçîáååá~äéëìäëáçáéêéöéäáåöéåòç~äëçéfååçî~íáééêáàëqçéêáëãééåçé êéöéäáåöqçéëéçêíéîéåéãéåíéåk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SR

66 fkof`eqfkdlmbk_^ob db_fba fkwbqdbjbbkqbifghb dolkabk rfqslbobk De gemeente is verantwoordelijk voor de inrichting van het openbare gebied. Daar ligt een concrete kans om het landschap en de herkenbaarheid van het gebied te verbeteren. Behalve het openbare gebied heeft de gemeente enkele andere gronden in eigendom. Deze gronden zijn niet zodanig gelegen dat er op korte termijn een ontwikkeling op gang dient te komen (op de Napoleonschuur na), maar ze liggen wel zo strategisch dat het belangrijk is om de gronden aan te houden. De gronden kunnen worden ingezet zodra een passend marktinitiatief van voldoende kwaliteit zich meldt, bijvoorbeeld een slechtweervoorziening in de vorm van een centrum voor onderwaternatuur, waterthema- en duurzaamheidsattracties of welness- en leisure voorzieningen. ^`qfbsbdolkamlifqfbh lmhloqbqbojfgkkfbq klafd Actieve grondpolitiek houdt in dat de gemeente actief gronden verwerft. Het gaat meestal om locaties die strategisch gelegen zijn of om locaties waar een saneringsopgave ligt. Op korte termijn ziet de gemeente geen aanleiding om actief gronden te verwerven. De inschatting is dat er voldoende locaties zijn waar ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Er is geen urgente saneringsopgave, hoewel het gebied De Inlaag, strategisch gelegen achter de duinen bij de Napoleonschuur, hier en daar aan beeldkwaliteit te wensen overlaat. Dit geldt ook voor de frituur op de daarachter gelegen parkeerplaats. Als hier percelen te koop worden aangeboden dient gemeentelijke aankoop serieus te worden overwogen. 4.4 rfqslbofkdpmoldo^jj^ In hoofdstuk 2 is aangegeven welke ambities er zijn voor Brouwersdam-Zuid als geheel en voor de diverse deelgebieden die hierin te onderscheiden zijn. De leidende gebiedsambities zijn: Spelen met de elementen Laat maar waaien Een compleet toeristisch-recreatief aanbod: - De klok rond - Vier seizoenen Dobberen en duiken MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SS

67 Het is lastig om de concrete initiatieven en uit te voeren acties direct te linken aan deze gebiedsambities. Immers, elk initiatief en elke actie moet in beginsel een link hebben met al deze ambities. Uiteindelijk hebben we de gebiedsontwikkeling opgedeeld in een viertal opgaven: 1. De ruimtelijke kwaliteit van het gebied moet verhoogd worden (zie ook paragraaf 2.3, 2.4 en de ruimtelijke criteria van hoofdstuk 3); 2. Het toeristisch-recreatieve aanbod dient versterkt te worden (conform leidende ambities uit 2.2. en conform de functionele criteria van hoofdstuk 3); 3. Het thema duurzaamheid moet handen en voeten krijgen (spelen met de elementen); 4. Het gebied moet herkenbaar en wervend op de kaart worden gezet: vermarkten tbihblmd^sbkifddbkbo\ In deze paragraaf geven we aan welke acties ondernomen moeten worden om bovenstaande opgaven in te vullen. Het gaat daarbij zowel om het initiëren van ontwikkelingen die nog niet in gang zijn gezet als om het verder brengen van bestaande initiatieven op korte termijn. séêëíéêâéåî~åçéêìáãíéäáàâéâï~äáíéáí Door de kwaliteit van de omgeving te versterken, wordt het gebied herkenbaarder en aantrekkelijker om te bezoeken en om in te investeren. De versterking van de ruimtelijke kwaliteit kan gerealiseerd worden door de volgende concrete acties: ^ÅíáÉë qêéââéê m~êíåéêë séêäéíéêéåî~åçéâï~äáíéáíî~åçéçééåä~êéêìáãíé déãééåíé mêçîáååáéiotpit~íéêëåü~éi dwe k~íììêjéåä~åçëåü~éëçåíïáââéäáåö déãééåíé otpiï~íéêëåü~éi ÇçãÉáåÉåI å~íììêçêö~åáë~íáéë Epí~~íëÄçëÄÉÜÉÉêF låíïáââéäéåî~åîéêâééêëëíêìåíììê déãééåíé otpiéêçîáååáéiaçãéáåéå séêäéíéêéåî~åçéêìáãíéäáàâéâï~äáíéáíçéé~êíáåìäáéêíéêêéáå fåáíá~íáéñåéãéêël çåçéêåéãéêë déãééåíé MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp ST

68 låíïáââéäáåöî~åüéííçéêáëíáëåüêéåêé~íáéñ~~åäçç In Brouwersdam-Zuid zijn al diverse toeristisch recreatieve voorzieningen aanwezig. Deze voorzieningen richten zich vooral op het zomerseizoen en bieden geen dagvullend vermaak in het gebied. Een verdere ontwikkeling van het toeristisch recreatief aanbod is essentieel voor de ambities om in alle vier de seizoenen en gedurende een dag (de klok rond) voldoende aantrekkelijk aanbod te hebben voor de bezoekers in dit gebied. Het gaat dan niet alleen om slechtweervoorzieningen en om hoogwaardige verblijfsrecreatie, maar juist ook om goede verbindingen (bijvoorbeeld met de stoomtrein) tussen voorzieningen, zodat de bezoeker een totaal netwerk van toeristisch-recreatieve voorzieningen tot zijn beschikking heeft. Deze opgave kan ingevuld worden door: ^ÅíáÉë qêéââéê m~êíåéêë káéìïéáåáíá~íáéîéå~~åíêéââéåéåìáíç~öéå déäáéçëåç~äáíáél dweibåçåçãáëåüfãéìäëks déãééåíé _Éëí~~åÇÉáåáíá~íáÉîÉåÇççêçåíïáââÉäÉå fåáíá~íáéñåéãéêë déäáéçëåç~äáíáéiöéãééåíéi båçåçãáëåüfãéìäëks séêäéíéêéåî~åäéëí~~åçíçéêáëíáëåüjêéåêé~íáéñ~~åäçç låçéêåéãéêë oéåêçå séêäéíéêéåî~åîéêäáåçáåöéåíìëëéåîççêòáéåáåöéå fåáíá~íáéñåéãéêël låçéêåéãéêë ÖÉãÉÉåíÉIéêçîáåÅáÉIdweI Ççêéëê~ÇÉå låíïáââéäéåî~å~êê~åöéãéåíéå fåáíá~íáéñåéãéêël låçéêåéãéêë oéåêçåiöéãééåíéisssi píáåüíáåömêçãçíáéwééä~åç aéäí~epmwafimêçàéåí k~íììêäáàâwééä~åçò låíïáââéäáåöî~åüéíçììêò~~ãüéáçåçååééí Duurzaamheid is één van de belangrijkste pijlers in de verdere gebiedsontwikkeling van Brouwersdam- Zuid. Het gebied wil zich nationaal en waar mogelijk internationaal op de kaart zetten door gebruik te maken van innovatieve duurzaamheidconcepten. Deze opgave komt tegemoet aan de ambitie om te spelen met de elementen die in het gebied aanwezig zijn en kan als volgt vorm krijgen: ^ÅíáÉë qêéââéê m~êíåéêë séêåáéìïéåçéåçååééíéåçéöéäáéçëåáîé~ì déäáéçëåç~äáíáél déãééåíé aéäí~içåçéêåéãéêëi éêçîáååáéiäéïçåéêë aììêò~~ãüéáçîéê~åâéêéåééêáåáíá~íáéñ fåáíá~íáéñåéãéêë oéåêçåiöéãééåíé MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SU

69 séêã~êâíéå Brouwersdam-Zuid is een bijzondere plek binnen de totale Brouwersdam. Het gebied heeft eigen ambities en karakteristieken die de bezoeker naar dit gebied moeten trekken. Het vermarkten van Brouwersdam- Zuid vereist de volgende acties: ^ÅíáÉë qêéââéê m~êíåéêë séêöêçíéåîáëìéäéüéêâéåä~~êüéáçeáåçåéåf déãééåíél ÖÉÄáÉÇëÅç~äáíáÉ dêçåçéáöéå~êéåi çåíïáââéä~~êël çåçéêåéãéêëidwe mêçãçíáélã~êâéíáåöçéòéííéå déäáéçëåç~äáíáél w_q déãééåíéiéêçãçíáéidwei sssipmwa bîéåéãéåíéåçêö~åáëéêéå fåáíá~íáéñåéãéêë ÖÉãÉÉåíÉIéêçîáåÅáÉIdweI sssipmwa ^~åëäìáíáåöòçéâéåäáàüéínì~äáíó`ç~ëíâéìêãéêâ déãééåíé éêçîáååáéiáåáíá~íáéñåéãéêi sssipíáåüíáåömêçãçíáé wééä~åçaéäí~ ^``bkqbklmabhloqbqbojfgk Alle acties uit de vorige paragraaf zijn uiteindelijk essentieel om Brouwersdam-Zuid te ontwikkelen conform de ambities in dit raamplan. Maar dat kan niet allemaal tegelijk. De gemeente heeft bekeken welke ontwikkelingen op korte termijn dienen te worden opgepakt om de gebiedsontwikkeling een goede impuls te geven op de korte termijn (vliegwielacties). Daarbij gaat het om haalbaarheid, stuurbaarheid en zichtbaarheid. Ook is meegewogen in hoeverre de ontwikkelingen bijdragen aan de verwezenlijking van de ambities en de herkenbaarheid van het gebied. Om op korte termijn (< 5 jaar) succes te bereiken, ligt de prioriteit bij onderstaande acties. In de tabel is tevens aangegeven waarom deze acties prioriteit krijgen. säáéöïáéä~åíáéë e~~ää~~êéåëíììêä~~ê wáåüíä~~ê ^ãäáíáéìë séêäéíéêéåî~åçéâï~äáíéáíî~åçé çééåä~êéêìáãíé HHH déãééåíéáëäéáçéåç pìäëáçáéãçöéäáàâüéçéå HHH ^ÅíáÉäÉáÇííçí òáåüíä~êé îéêäéíéêáåö H ^ÅíáÉáëÄÉéÉêâí ~ãäáíáéìëk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp SV

70 MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TM k~íììêjéåä~åçëåü~éëçåíïáââéäáåöáå ëíê~åçéåçìáåéå HH `çåîéå~åíãéí ÄÉéÉêâí~~åí~ä éìääáéâéé~êíåéêë pìäëáçáéãçöéäáàâüéçéå HHH ^ÅíáÉäÉáÇííçí òáåüíä~êé îéêäéíéêáåö HH ^ÅíáÉáëã~íáÖ ~ãäáíáéìëk káéìïéáåáíá~íáéîéåìáíç~öéå H iáéñëí~ääéëí~~åçé áåáíá~íáéîéåêé~äáëéêéåi ã~~êççâ~åíáéñ òçéâéåå~~êåáéìïé ÄÉÉäÇÄÉé~äÉåÇÉ áåáíá~íáéîéåeï~åíçáé òáàåéêåçöåáéíîééäf HHH ^ÅíáÉäÉáÇííçí òáåüíä~êé îéêäéíéêáåö HHH béåäáàòçåçéê áåáíá~íáéñöééñíééå ÉåçêãÉáãéìäë~~åÇÉ ÜÉêâÉåÄ~~êÜÉáÇÉå ÄÉâÉåÇÜÉáÇî~å _êçìïéêëç~ãjwìáç séêäéíéêéåî~åîéêäáåçáåöéåíìëëéå îççêòáéåáåöéåláåñê~ëíêìåíììê HH _Éëí~~åÇÉáåáíá~íáÉîÉå îéêïéòéåäáàâéåòç~äë oqjiï~íéêí~ñáûëläìëi ï~åçéäjéåñáéíëé~çéåi oçåçàédêéîéäáåöéåéí ÅÉíÉê~ HHH ^ÅíáÉäÉáÇííçí òáåüíä~êé îéêäéíéêáåö HH ^ÅíáÉáëã~íáÖ ~ãäáíáéìëk séêöêçíéåîáëìéäéüéêâéåä~~êüéáç EáÅçåÉåF HH p~ãéåïéêâáåöãéí ÖêçåÇÉáÖÉå~êÉåáë ÉëëÉåíáÉÉä HHH låíïéêéïéçëíêáàç ÖÉåÉêÉÉêíÉñíê~ ~~åç~åüí HHH eéíçåíïáââéäéåî~å áåçåéåâìååéåééå òééêäéä~åöêáàâé ÄáàÇê~ÖÉäÉîÉêÉå~~å ÇÉÜÉêâÉåÄ~~êÜÉáÇ î~åüéíöéäáéçk `lk`obqbmolgb`qbk bêáëééå~~åí~äéêçàéåíéåçáéåçååêéíéêáåîìääáåööéîéå~~åäçîéåëí~~åçéîäáéöïáéä~åíáéëéåçáéêééçëòáàå çéöéåçãéåáåüéílåíïáââéäáåöëéêçöê~ãã~sççêçéäí~éåüéíráíîçéêáåöëéä~åbåíêéé_êçìïéêëç~ãwìáçkaé ~ÅÅÉåíÉåÇáÉÇÉÖÉãÉÉåíÉäÉÖíáåÜÉíâ~ÇÉêî~åÜÉíéêçÖê~ãã~_Éëí~~åÇoçííÉêÇ~ãëdÉÄáÉÇE_odFâçãÉå áããéêëçîéêééåãéíçéäçîéåöéåçéãçéîäáéöïáéä~åíáéëkaéöéãééåíéïáäòáåüáããéêëáåüéíâ~çéêî~å_od êáåüíéåçéçéíüéã~ûëúséêäáåçéåçéáåñê~ëíêìåíììêíìëëéåçéeçééäfå~íììêöéäáéçéåûéåúüéíîéêäéíéêéåî~åçé íçéö~åâéäáàâüéáçéåäéäééñä~~êüéáçî~åçéå~íììêöéäáéçéåûka~~êçãòáàåîççê~äçéeáåñê~ëíêìåíìêéäéf êçìíéåéíïéêâéåéåä~åçëåü~éëçåíïáââéäáåöçéöéåçãéå~äëíéêé~äáëéêéåéêçàéåíéåî~å~ñomnmk

71 aéöéäçéåçáéî~åìáí_odäéëåüáâä~~êâçãéåiïáäçéöéãééåíé~~åçéòééêçàéåíéåäéëíéçéåksççêçéòé éêçàéåíéåáëç~~êçãççâáåäééäçöéäê~åüíïéäâéâçëíéåüáéê~~åîéêäçåçéåòáàåkaéìáíö~åöëéìåíéåçáéçé ÖÉãÉÉåíÉëíÉäíáåÜÉíâ~ÇÉêî~å_odëäìáíÉå~~åÄáàÇÉìáíÖ~åÖëéìåíÉåáåÇáíê~~ãéä~åK mêçàéåíéå hçëíéå EfåÑê~ëíêìÅíìêÉäÉFêçìíÉåÉíïÉêâÉå cáéíëé~çéå cáéíëé~ççççêçééçäçéêî~åhççáàã~åëïéöå~~ê NKOMMKMMMIJJ mäçãééíçêéåkséêäáåçáåöíìëëéå QKMMMKMMMIJJ sççêçéäí~l_êçìïéêëç~ãéålçëíéêëåüéäçéçîéêä~åçk cáéíëîéêäáåçáåöî~å_êçìïéêëç~ãllçëíéêëåüéäçéíçí ~~åçépåüéäéüçéâçîéêçéâçéî~åpåüçìïéåk ^~åäéöçåíäêéâéåçéñáéíëëåü~âéäëkáéìïj e~~ãëíéçéldêçéåéïçìçéåjççäïéöl^çêá~~åîkçk téáàçéïéök i~åçëåü~éëçåíïáââéäáåö_êçìïéêëç~ã~~åòéíi QKRMMKMMMIJJ _êçìïéêëç~ãéåpåüéäéüçéâeäáàîççêäééäç ÇìáåëíêìïÉÉäå~~êîççêÄÉÉäÇsÉÉêëÉÖ~íÇ~ããÉí ãééêå~íììêäáàâéáåêáåüíáåöf Naast bovenstaande vliegwielen zijn er twee zaken die niet meteen zichtbaar en haalbaar zijn, omdat er eerst nadere studie is vereist. Toch zijn deze zaken urgent, in de categorie nu of nooit. ^ÅíáÉë låíïáââéäéåî~å îéêâééêëëíêìåíììêlíéöéåö~~å îéêêçããéäáåökrt låíïáââéäéåî~åçììêò~~ãüéáçëåçååééí rêöéåíáé jéíçéâçãëíî~åçéoéåêé~íáéîéêçééäïéöáëéêééåééåã~äáöé ãçöéäáàâüéáççãïéêâãéíïéêâíéã~âéåiçñíéåãáåëíéîççêíé ëçêíéêéåçéééåä~íéêé~~åé~ëëáåöî~åüéíâåççééìåík aììêò~~ãüéáççéöéäáéçëåáîé~ìãçéí~~åçéîççêâ~åíïçêçéå îéê~åâéêçeüçéö~àéçããéíï~íéêiéåéêöáéi~ñî~äiéíåéíéê~fòçç~í ~ääéáåöêéééåç~~êçéâìååéåïçêçéå~ñöéëíéãçk MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TN

72 säáéöïáéäéêçàéåíéå Binnen Brouwersdam-Zuid spelen al diverse initiatieven, zowel publieke als private initiatieven. Een samenvattend overzicht van de meest concrete en best bekende initiatieven ten tijde van vaststelling van het raamplan is te vinden in bijlage 7. Veel initiatieven lijken een bijdrage te kunnen leveren aan de gestelde ambities van dit raamplan. Aandachtspunt is dat relatief veel initiatieven nog letterlijk in de initiatieffase zitten. Het is dus niet zeker of deze initiatieven daadwerkelijk tot uitvoering zullen komen en het is niet mogelijk om de financiële haalbaarheid van deze projecten in beeld te brengen. Daarnaast moet nog blijken in hoeverre de beloftes rond duurzaamheid, vernieuwing en kwaliteit daadwerkelijk worden waargemaakt. De gemeente wil de gebiedsontwikkeling en de initiatieven nadrukkelijk koppelen aan het Ontwikkelingsprogramma Voordelta. In deze overkoepelende projectenlijst zijn alle initiatieven en ideeën voor projecten vanuit de Economische Visie Brouwersdam en de Regiovisie Schouwen-West alsmede vanuit enkele aanvullende projecten/initiatieven, relevant voor het plangebied benoemd. Dit ontwikkelingsprogramma zal in overleg met het Havenbedrijf Rotterdam, binnen BRG-kaders (Bestaand Rotterdams Gebied) en passend bij de uitgangspunten van dit raamplan, worden ingezet voor de besteding van de BRG/Maasvlakte 2-gelden. Om de gebiedsontwikkeling zo snel mogelijk tot een succes te laten zijn, is het van belang een aantal strategisch belangrijke initiatieven zo snel mogelijk te realiseren. Het gaat om initiatieven met een vliegwieleffect, één initiatief leidt ertoe dat andere ontwikkelingen ook op gang komen, hetzij omdat het project voorwaardenscheppend is, hetzij omdat het project nieuwe herkenbaarheid en aantrekkingskracht genereert. In deze paragraaf lichten wij een initiatief eruit, dat op korte termijn een vliegwielfunctie kan hebben. ^`qfsbibfprob _olrtbopa^jelqpmlqsllo^`qfsbibfprob Het project Brouwersdam Hotspot voor Active Leisure heeft naar verwachting een groot vliegwieleffect binnen Brouwersdam-Zuid, omdat het zeer goed aansluit op de gebiedsambities en een mix vormt van ruimtelijke ingrepen, nieuwe functies, evenementen en promotie. Het projectplan "Brouwersdam Hotspot for Active Leisure" beoogt te investeren in de buiten- en de binnenzijde van de Brouwersdam en wel in de onderwerpen: Infrastructuur beachsport. Kwaliteit openbare ruimte. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TO

73 Omgevingskwaliteit waterattractie. Evenementen. Acquisitie en promotie. Centrum onderwaternatuur (Napoleonschuur, zie foto). Het betreft een project met een uitvoeringsperiode van vijf jaar. Voor dit project is geld beschikbaar gekomen vanuit de Stimuleringsregeling Voordelta. qêéââéê dweiáåçéçê~åüíî~åmêçîáååáéëwìáçjeçää~åçéå wééä~åçidéãééåíéåpåüçìïéåjaìáîéä~åçéå dçéçéêééçé _ÉíêçââÉåé~êíáàÉå t~íéêëåü~éipí~~íëäçëäéüééêiöéãééåíé cáå~ååáéêáåöëãçöéäáàâüéçéå bêáë~äëìäëáçáéíçéöéâéåçáåüéíâ~çéêî~åçé píáãìäéêáåöëêéöéäáåösççêçéäí~éåé~êíáàéåüéääéå ÅçÑáå~åÅáÉêáåÖáåÖÉÄê~ÅÜíK mä~ååáåö NJRà~~ê oçäöéãééåíé píìêéåç g^`eqe^sbks^kabqlbhljpq arfhelqbi mlqbkqfbibsifbdtfbimolgb`qbkói^kdbobqbojfgk g^`eqe^sbks^kabqlbhljpq De ambities van de initiatiefnemers van de Jachthaven van de Toekomst zijn hoog. Men zet ter plaatse van de landtong aan de Grevelingenzijde van de dam (Middelplaat), vooralsnog in op: recreatieve woningen en appartementen; ligplaatsen, waarvan 600 openbaar (vast en passanten) en 200 commercieel (charters (Deltabreed), verkoop etc.); m2 commerciële nautische werkruimte; - Centrumvoorzieningen (o.a. hotels, winkelvoorzieningen, conferentievoorzieningen, regattacentrum (wedstrijdcentrum), kenniscentrum, dagrecreatieve voorzieningen); - Energy-plant (voorziening(en) voor duurzame opwekking van energie). MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TP

74 De ambities op het gebied van duurzaamheid zijn ook hoog, maar het is in deze fase lastig om te beoordelen hoe concreet en verregaand deze uiteindelijk worden doorgevoerd. Kwaliteit en duurzaamheid staan volgens de initiatiefnemers (zienswijze 30 september 2009) hoog in het vaandel om uiteindelijk te komen tot maatschappelijke welvaart voor het hele gebied. De ambitie is om een nieuw, kwalitatief concept qua verschijningsvorm, verhuur en beheer te realiseren. Waarbij functies als recreatie, visserij en kennisontwikkeling samenkomen in één plan. De Jachthaven kan daarmee in potentie een groot vliegwieleffect hebben, wanneer het nieuwe bezoekers naar het gebied trekt en een nieuw vernieuwend en duurzaam deelgebied met een eigen sfeer en dynamiek toevoegt. Het moet dan gaan om een uniek plan dat past binnen de leidende ambities van dit raamplan. De invulling kan in de sfeer van rood met groen/blauw plaatsvinden. Groot punt van aandacht is dat ook het tegenovergestelde kan gebeuren als de Jachthaven van de Toekomst zich vooral als een opzichzelfstaand gebied ontwikkelt. Zonder directe relatie met Scharendijke en de rest van het gebied kan het andere ontwikkelingen leegzuigen (denk aan de jachthaven van Scharendijke) en dan wordt het geheel zwakker dan de delen, in plaats van sterker dan de delen. Gelet op de fase waarin de Jachthaven van de Toekomst zich bevindt en de kansen en bedreigingen die dit project in zich heeft, zijn er in dit raamplan specifieke randvoorwaarden opgenomen waaraan dit project moet voldoen. pééåáñáéâéo~åçîççêï~~êçéå pqor`qrrosfpfb_rfqbkdb_fbafkobi^qfbqlqabg^`eqe^sbk In de Structuurvisie Buitengebied is opgenomen dat de Brouwersdam en Grevelingen goede mogelijkheden bieden voor verdere ontwikkeling van verschillende recreatieve concepten zoals aangegeven in de Ontwikkelingsschets Zicht op de Grevelingen. De Jachthaven is hier onderdeel van. De Structuurvisie biedt enkele uitgangspunten die in relatie tot dit project aandacht verdienen en in de verdere uitwerking een richtinggevend kader vormen. Allereerst zijn het behoud van de identiteit van het eiland en de kwaliteiten van het landschap belangrijk. De kernkwaliteiten moeten behouden blijven. Iedere ontwikkeling zal het landschap veranderen, ook hier en dat mag als de lokale waarden van het gebied niet worden aangetast. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TQ

75 Bij grotere wateren wil de gemeente de mogelijkheden vergroten om te genieten van het water zowel vanaf het land als vanaf het water. Watersport, duiksport, fietsen en wandelen langs de oevers zijn daarbij van belang. Aan de Grevelingen mag dit ook in een intensievere vorm zijn. De oevers van de Grevelingen zijn interessant voor wonen en verblijfsrecreatie. Vanwege de natuur en de ruimtelijke impact op de omgeving zullen deze mogelijkheden wel uiterst beperkt zijn. Hier moet zorgvuldig mee worden omgegaan en bekeken moet worden welke locaties het meest passend zijn. tlkfkd_lrt Prioriteit voor woningbouw ligt volgende de Structuurvisie bij de kernen. Slechts kleinere projecten tot 10 woningen zijn volgens de Structuurvisie mogelijk in het buitengebied, waarbij er ook sprake moet zijn van aan aanvulling op het reguliere programma en woningbouw welke kansrijk is in het buitengebied, denk aan landgoederen, wonen aan het water, woningen met een duidelijke identiteit. Voortbordurend op de directe relatie die er dient e liggen met Scharendijke is ook hier duidelijk dat (nieuwe) permanente woningbouw in het plangebied in beginsel alleen in Scharendijke wordt ontwikkeld. Indien permanente woningbouw op afstand van Scharendijke plaatsvindt, ook al is dit kleinschalig, doet dit afbreuk aan deze ontwikkeling. Dit betekent dat permanente woningbouw niet op de Middelplaat kan plaatsvinden. Er zijn enkel mogelijkheden voor functiegebonden woningen zoals bijvoorbeeld dienstwoningen. ^^ki^kafkdpmrkqbk In het Landschappelijk Raamwerk is aangegeven dat aanlandingspunten, daar waar je Schouwen- Duiveland binnenkomt de visitekaartjes moeten zijn van het eiland. Nieuwe ontwikkelingen kunnen bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit op deze plekken. Bij deze toegangen moet de identiteit van Schouwen-Duiveland sterk naar voren komen. Dit is een belangrijk uitgangspunt voor het ontwerp van de Haven van de Toekomst. Het ontwerp moet een relatie hebben met het aanlandingspunt (Scharendijke). De structuur van de dam (dijk tussen twee grote wateren) is een drager van het landschap wat zichtbaar moet blijven (zeearmenlandschap). Zeer waardevol is het open en weidse beeld vrij van bebouwing en begrensd door de overkant. Kenmerkend in het gebied is de dam en dat moet zo blijven. Voor het aanlandingspunt bij Scharendijke zegt het raamwerk niet veel over de dam, het gaat meer om verbetering van het gebied bij Scharendijke aan weerszijden waar de dam aansluit op het land. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TR

76 rkfbhblkqtfhhbifkdbk De visie benadrukt dat de gemeente niet meer van hetzelfde wil maar unieke ontwikkelingen die iets toevoegen zowel economisch als ook in verschijningsvorm. Een duurzame bedrijfsvoering en een blauwgroen imago hebben economische waarde. Zowel in het ruimtelijk ontwerp als ook in de uitvoering (bijvoorbeeld milieumaatregelen). Dit dient nadrukkelijk in het ontwerp van de Jachthaven te zijn betrokken. Deze punten volgen ook uit de leidende ambities van dit raamplan. Hoofddoel van de visie is dat het recreatieve product (waarbij sprake is van productdifferentiatie (boeiende verscheidenheid)) altijd gepaard moet gaan met verbetering van de ruimtelijke kwaliteit (ruimtelijke meerwaarde). In de visie is opgenomen dat het accent aan de Noordkust (Grevelingen) ligt op intensievere en/of watergerelateerde vormen van verblijfsrecreatie. In tegenstelling tot de Zuidkust (natuur/extensieve vormen van recreatie). Iedere economische ontwikkeling, dus ook de Jachthaven, dient een ruimtelijke meerwaarde te creëren. Dit is meer dan een landschappelijke inpassing, het gaat daarbij om drie aspecten: Functionele aspecten: de functie moet goed aansluiten op de omgeving, er moet een relatie zijn met de omgeving. Inrichtingsaspecten: het moet gaan om een geïntegreerde ontwerpopgave, de verschijningsvorm moet passen bij het karakter van Schouwen-Duiveland. Dit houdt in dat er een goede analyse en inventarisatie van de locatie en omgeving moet zijn. Dit kan aanknopingspunten bieden voor het ontwerp. Voorwaarde is dat er sprake is van ruimtelijke kwaliteitswinst (verevening). Duurzaamheidsaspecten: ook op de langere termijn moet de ontwikkeling passend in de omgeving zijn, gezond vermogen voor langere termijn hebben, voldoen aan de meest moderne milieumaatregelen, worden duurzame energievormen gebruikt. En met een duidelijke sociale meerwaarde. De voorgaande uitgangspunten van de Structuurvisie Buitengebied geven in relatie tot dit raamplan de volgende (rand)voorwaarden aan de verdere uitwerking en ontwikkeling van het project van de Jachthaven. De leidende ambities zullen tot overige aandachtspunten en (rand)voorwaarden leiden, welke nadere uitwerking behoeven in overleg tussen initiatiefnemer en de gebiedscoalitie/kwaliteitsteam Buitengebied: MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TS

77 Er dient sprake te zijn van een ontwikkeling met een overduidelijke meerwaarde (economisch, ruimtelijk, duurzaamheid, (nautische) innovatie, ECO2 etcetera) voor het gebied van de Grevelingen/Brouwersdam, zonder dat de uniciteit van de Grevelingen onder druk komt te staan. Een schutssluis ten zuiden van de Jachthaven zou een extra meerwaarde kunnen zijn en is daarmee een belangrijk aandachtspunt voor dit project. Open gebied en vrij toegankelijk voor iedereen (dus niet intern gericht, ook niet in de feitelijke bedrijfsvoering). Volgens de zienswijze van 30 september 2009 wordt hieraan tegemoet gekomen en is er zowel aandacht voor dag- als verblijfsrecreatieve voorzieningen, waardoor de openheid van het gebied gewaarborgd blijft. Voor zover de ontwikkeling gepaard gaat met een verblijfsrecreatieve component, dient sprake te zijn van centraal bedrijfsmatige exploitatie, volgens de definitie: 'het via een bedrijf, stichting of andere rechtspersoon voeren van een gezamenlijk beheer en exploitatie van een recreatiewoningenterrein of een kampeerterrein, gericht op het bieden van -permanent wisselend recreatief nachtverblijf'. Ontwikkeling in relatie tot Scharendijke (zie boven) is voorwaarde. Milieu/duurzaamheid (zie boven) is voorwaarde (ECO2-benadering). Goede landschappelijke inpassing/inbedding is voorwaarde. Het behoud van de identiteit en de kwaliteiten van het landschap zijn leidend (is dit Zeeland?). Beoogd programma vraagt in relatie tot de borging van de landschappelijke kwaliteiten nader onderzoek. Geen permanente bewoning, wel unieke verblijfsrecreatie (watergerelateerd). Goede marktanalyse is voorwaarde. Tot slot zijn voor dit project de volgende uitgangspunten uit de Watersportvisie Schouwen-Duiveland en de door derden ingediende zienswijzen belangrijk voor de verdere (concept)uitwerking: Vaarscholen, opleidingen en bootverhuur. Bruikbaarheid waterkant (gebruik van kleine strandjes) voor dagrecreatie. Rond- en toervaarten: openbare aanlegplaatsen, Witte en Bruine Vloot. Kleine visboten ten behoeve van sportvisserij. Fietsen en wandelen (openbaar toegankelijk). Mogelijke effecten op watersport (surfen, vooral ten noorden van de Middelplaat) en op vaarbewegingen op de Grevelingen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TT

78 ebqarfhelqbi Het initiatief voor een duikhotel met voorzieningen (openbaar zwembad, horeca et) in c.q. langs de Grevelingen, tussen West-Repart en Scharendijke, past binnen de ambities van het raamplan, vooral in relatie tot het versterken van de beleving van het onderwaternatuur-concept van de Grevelingen (verzorgen van duiklessen, instructies, excursies et). Ook hier is belangrijk aandachtspunt de versterking van de relatie met Scharendijke en de rest van het gebied, alsmede het duurzaamheidsprincipe en het dobberen (drijvend concept). De leidende ambities zullen tot overige aandachtspunten en (rand)voorwaarden leiden, welke nadere uitwerking behoeven in overleg tussen initiatiefnemer en de gebiedscoalitie/kwaliteitsteam Buitengebied. fkcloj^qfb`bkqorjh^ bi^^op_^kh In het kader van het eco-toeristisch zoutwater deltawater project wordt zowel een fysiek als een virtueel bezoekerscentrum gerealiseerd met een educatieve en breed maatschappelijke doelstelling van natuurbeleving en natuurrespect, gekoppeld aan een toeristische onthaalfunctie. Het multifunctioneel centrum richt zich op de eerste plaats op informatieoverdracht. In het centrum wordt het verhaal verteld van de Grevelingen en de Voordelta. Naast inhoudelijke informatieoverdacht zal het centrum ook een servicecentrum zijn voor zowel de ondernemer als de toerist en recreant. Een centrum dat gasten adviseert over te ondernemen activiteiten, van een afspraak met de boswachter voor op de Slikken van Flakkee tot het huren van een boot voor verkenning van het gebied vanaf het water. Het is een plek die dient als vertrekpunt voor een rondje Grevelingen. Daarnaast wordt het ook een servicepunt voor ondernemers. Het natuur en recreatieschap de Grevelingen zal vanuit dit centrum ondernemers begeleiden en adviseren bij het verbeteren van hun dienstverlening en promotie en marketing. Het informatiecentrum ligt buiten de gemeentegrens en daarmee ook net buiten het plangebied van dit raamplan. Wel zal dit informatiecentrum een vliegwielproject kunnen zijn voor de ontwikkeling van de gehele Brouwersdam. Het project past goed binnen de leidende principes van dit raamplan. Het informatiecentrum kan een centraal punt worden van waaruit relaties kunnen worden gelegd met ontwikkelingen elders bij de Brouwersdam. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TU

79 Zowel de Jachthaven van de Toekomst als het Duikhotel kunnen vanwege hun aard in potentie vliegwielprojecten voor het plangebied van dit raamplan zijn. Omdat beide initiatieven echter nog onvoldoende concreet zijn, zullen deze niet op korte termijn een vliegwielfunctie vervullen. g~åüíü~îéåî~åçéqçéâçãëí qêéââéê wééäéåäéêölåíïáââéäáåöéås~åçéoáàíöêçééemçêí wéä~åçéf _ÉíêçââÉåé~êíáàÉå açãéáåéåioáàâëï~íéêëí~~íidweiöéãééåíéiéêçîáååáé cáå~ååáéêáåöëãçöéäáàâüéçéå m~êíáåìäáéêáåáíá~íáéñ mä~ååáåö qçírà~~êiçñòçîééäééêçéê~äëãçöéäáàâáëiãáíë îçäç~~å~~åöéëíéäçéê~åçîççêï~~êçéåk oçäöéãééåíé qçéíëéåç aìáâüçíéä qêéââéê m~êíáíáçllêëéä~ _ÉíêçââÉåé~êíáàÉå dweiöéãééåíéiéêçîáååáéiï~íéêëåü~é cáå~ååáéêáåöëãçöéäáàâüéçéå m~êíáåìäáéêáåáíá~íáéñ mä~ååáåö qçírà~~êiçñòçîééäééêçéê~äëãçöéäáàâáëiãáíë îçäç~~å~~åöéëíéäçéê~åçîççêï~~êçéåk oçäöéãééåíé qçéíëéåç MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp TV

80 ellcapqrh 5 t~íåì\ p^jbks^qqbka In het gebied Brouwersdam-Zuid ligt veel potentie om het toeristisch-recreatief aanbod te vergroten en de herkenbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit in het gebied te versterken. De belangrijkste elementen voor een succesvolle gebiedsontwikkeling zijn aanwezig: er zijn îééäáåáíá~íáéîéå die zorgen voor Çóå~ãáÉâ in het gebied, er is îééäçê~~öîä~â bij zowel overheidsorganisaties als bij bewoners en ondernemers en er zijn Ñáå~åÅáØäÉãáÇÇÉäÉå beschikbaar om projecten tot uitvoering te brengen (denk aan subsidies en private investeringen). Dit raamplan vormt de leidraad waarmee kansen in het gebied kunnen worden gegrepen. Dit raamplan biedt zicht op de ontwikkelingsmogelijkheden die in het gebied aanwezig zijn. Het geeft antwoord op de vraag: welke aanknopingspunten kunnen worden aangegrepen om de bestaande kwaliteiten in en van het gebied te versterken zodat er een herkenbaar geheel ontstaat? De leidende principes dagen ondernemers uit om in het gebied aan de slag te gaan. elbkrsboabo\ Op korte termijn pakt de gemeente een aantal zaken proactief op: Zij benadert gericht mensen om een gebiedscoalitie te vormen. Zij denkt mee met de lopende initiatieven om deze initiatieven op een hoger plan te brengen conform de ambities in dit raamplan (zie ook verderop). Daarnaast kan de gemeente met de publieke partners aan de slag om de openbare ruimte te verbeteren, natuur- en landschapsontwikkeling vorm te geven en nieuwe marktinitiatieven uit te dagen. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UM

81 Een hele concrete stap met veel uitstraling is het in gang zetten van een tender/ prijsvraag om een icoon te realiseren. Wij adviseren om dit onderdeel snel op te pakken. Tevens is belangrijk om de dialoog aan te gaan over de mogelijkheden voor herinrichting van het infrastructuurknooppunt en gebiedsgerichte duurzaamheid. abcrk`qfbs^kafqo^^jmi^k Dit raamplan biedt in de eerste plaats inspiratie en een uitnodiging tot deelname in een ambitieuze gebiedsontwikkeling. In het raamplan zijn geen saneringsopgaven of dergelijke opgenomen, waardoor reeds bestaande initiatieven of gebruik worden belemmerd. De ontwikkelstrategie gaat uit van het realiseren van enkele nieuwe private initiatieven om het gebied verder in ontwikkeling te brengen, met publieke investeringen daarnaast in de openbare ruimte. Het raamplan biedt ook een toetsingskader voor nieuwe initiatieven. Wanneer er een concreet initiatief ligt, dient dit bekeken te worden vanuit het volgende perspectief: Het initiatief levert een bijdrage aan het leidend principe spelen met de elementen. Voorts levert het initiatief een bijdrage aan één of meer van de andere leidende principes (paragraaf 2.2). Het initiatief is niet in strijd met het leidend principe spelen met de elementen en voorts niet in strijd met één of meer van de andere leidende principes (paragraaf 2.2). Het initiatief past binnen de ruimtelijke opgaven die voor Brouwersdam-Zuid benoemd zijn (paragraaf 2.3). Het initiatief past binnen de ambitie van het deelgebied waar het initiatief tot uitvoering komt (hoofdstuk 3). Het initiatief voldoet aan de functionele en ruimtelijke criteria voor het deelgebied (hoofdstuk 3). Daarbij is het de uitdaging om elkaar beter te maken. In de dialoog tussen initiatiefnemers, bevoegd gezag en andere betrokkenen is het zaak om elk initiatief op een zo hoog mogelijk plan te tillen, dat recht doet aan de kwaliteiten en de ambities van Brouwersdam-Zuid MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UN

82 _fgi^db 1 iìåüíñçíçéåíêéé_êçìïéêëç~ãjwìáç MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UO

83 _fgi^db 2 iáàëíî~åáåëíéääáåöéålçêö~åáë~íáéëäáàçéäáàééåâçãëíéåãéí ÄÉä~åÖÜÉÄÄÉåÇÉçêÖ~åáë~íáÉëIÄÉïçåÉêëÉåçåÇÉêåÉãÉêë Agrarisch Schouwen-Duiveland Stichting Marketing en Promotie Zeeland Delta Dienst Landelijk Gebied Groenservice Zuid-Holland Provincie Zeeland Recron Schouwen-Duiveland Rijkswaterstaat Staatsbosbeheer VSSK VVV Waterschap Zeeuwse Eilanden ZMF Dorpsraad Scharendijke De Buurdeij Dorpsraad Ellemeet VEERO VOV NOB Economisch Impuls Zeeland Watersportvereniging Scharendijke TCR Blokart Werk in Uitvoering Zeeuwse Stromen Camping Duin & Strand MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UP

84 DPP Waterskibaan Ecoscoop Duikcentrum de Grevelingen Stichting RTM Resort Land & Zee Innovatieplatform Kop van Goeree De Balans Duikcentrum de Kabbelaar Stad en Lande Tuin- en landschapsarchitecten Tedder Kamer van Koophandel Zeeland Forest Hill Ondernemerskring Schouwen-Duiveland Gemeente Schouwen-Duiveland Raadsleden gemeente Schouwen-Duiveland MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UQ

85 _fgi^db 3 mêáååáééjçéäçëëáåöéåîççêüéêáåêáåüíáåöâåççééìåíkrt M_^pfps^of^kq sççêüéíâåççééìåíkrtjoéåêé~íáéîéêçééäïéöäéëí~~åéêöêçñïéörçéíáéë s~êá~åím: de huidige op- en afritten blijven bestaan, de bestaande kruisingen worden heringericht (wellicht in de vorm van rotondes of met een Verkeers Regel Installatie (VRI), afhankelijk van de verkeersintensiteiten). ^dbifghsilbopbhorfpfkd fkab^p s~êá~åí^déäáàâîäçéêëéâêìáëáåöáåçé~ë: de N57 wordt vanaf de kunstwerken over de Rampweg omlaag gebracht tot een gelijkvloerse kruising met de Recreatieverdeelweg. Er ontstaat een grote rotonde in de as van de N57, de noordwestelijke en zuidoostelijke oksels worden vrijgespeeld. _dbifghsilbopbhorfpfkd tbpq `pi^khb lkdbifghsilbopb horfpfkd abuqo^horfpfkdlmab a^j s~êá~åí_ Een variant op deze oplossing is een ÖÉäáàâîäçÉêëÉâêìáëáåÖíÉêéä~~íëÉî~åÇÉÜìáÇáÖÉ ïéëíéäáàâéçéêáí. Nadeel is dat hierdoor een extra knik in de weg ontstaat, voordeel is dat gebruik kan worden gemaakt van bestaande grondlichamen en verharding en dat er extra ontwikkelruimte ontstaat tussen de huidige jeugdcamping en de N57. s~êá~åí` In variant C worden de çéjéå~ñêáííéåëíê~âä~åöëçékrt gelegd. Het tracé van de huidige N57 wordt omgevormd tot oostelijke op- en afrit. In deze variant kan de oostelijke oprit wellicht gecombineerd worden met de oostelijke ventweg naar de dam, zodat de weg door de huidige jeugdcamping kan worden opgeheven (zie ook varianten oostelijke ontsluiting). s~êá~åía is niet zozeer een andere inrichting van het knooppunt met de Recreatieverdeelweg, maar betreft de optie om een kruising toe te voegen ter hoogte van de Middelplaat. Dit betekent dat het recreatieve verkeer naar het gebied zich kan verdelen over twee kruisingen en dat de kruising met de Recreatieverdeelweg wordt ontlast. Het verkeer voor de dam en het verkeer voor het eiland worden meer gescheiden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UR

86 sllopqbii^kap`e^mpmi^kkrt fåüéíi~åçëåü~éëéä~åkrteommviaidfáëééåîççêëíéäçéöéåçãéåîççêêìáãíéäáàâéîéêäéíéêáåöî~åüéí âåççééìåíkráíö~åöëéìåíüáéêäáàáëçãçéçê~öéêëî~åüéíä~åçëåü~éòçîéêãçöéäáàâíéä~íéåçççêäçééåíçí~~å ÇÉïÉÖKsççêÇÉáåêáÅÜíáåÖî~åÇÉ_êçìïÉêëÇ~ã~~åòÉíJwìáÇÜçìÇíÇáíáåIÇ~íÇÉÜ~ÖÉåëíêìÅíììêî~åÇÉ ÄáååÉåÇìáåê~åÇïçêÇííçÉÖÉé~ëíáåÇÉçîÉêÜçÉâÉåî~åÜÉíâåççééìåíKeáÉêÄáàïçêÇíÉÉåòÉâÉêÉëóããÉíêáÉ å~öéëíêééñçiçãçééêî~êáåöî~åééåéåíêééíéîéêëíéêâéåkfåüéíöéçééäíéî~åüéíâåççééìåíç~íáåçééçäçéê äáöíiïçêçíåáéíãéíëíêìïééäöéïéêâíiã~~êàìáëíãéíöê~ëiï~íéêéåêáéíkléçéòééä~~íëòáàåãçãéåíééäòééê ÄêÉÇÉÄÉêãÉå~~åïÉòáÖIçãÇ~íoáàâëï~íÉêëí~~íÇÉòÉÜ~ÇÖÉêÉëÉêîÉÉêÇîççêÉÉåîÉêÇìÄÄÉäáåÖî~åÇÉêáàÄ~åÉå î~åçékrtklãç~íçéîéêï~åüíáåöáëç~íçéòéîéêäêéçáåöåáéíãééêåççáöáëiâìååéåçéäéêãéåïçêçéå çãöéîçêãçíçíêáéíîéäçéåiï~íçéäéöéäéáçáåöî~åçéêáàä~~åéåçé~ëëçåá~íáéãéíçééçäçéêîéêëíéêâíkbéå ~åçéêéçéíáéáëçãçéêáéíòçåéíìëëéåçéêáàä~åéå~~åíéäéööéåka~~êîççêãçéíéêïéäééåêáàä~~åïçêçéå îéêäéöçkeçéïéäçéòéçéíáéçììêçéêáëiáëòáàüéíãééëíçéíáã~~äwçéöéëåüéáçéåêáàä~åéåîéêöêçíéåçéîéáäáöüéáç î~åçéïéök MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp US

87 _fgi^db 4 héåãéêâéåçéäééä~åíáåöáåwééä~åç i~åçëåü~éëíóéé déíáàçéöéäáéç aìáå pççêíëå~~ã _ä~ìïéòééçáëíéä aáåüíääçéãáöâïéäçéêöê~ë båüíäéééäää~ç båöéäëöê~ë båöéäëäéééäää~ç d~äáö~~å dééäü~êíàé déäéüççêåé~é~îéê déäçäçéãéäçé déëíééäçéòçìíãéäçé déïçåéòçìíãéäçé dêççíòééöê~ë häéáåëäáàâöê~ë häéáåòééöê~ë hìëíãéäçé i~âëíééäíàé i~ãëççê påüçêêéòçìíöê~ë píê~åçäáéí píê~åçãéäçé wéé~äëéã wééâççä wééä~íüóêìë wééê~âéí wééîéåâéä wééïééöäêéé wééïáåçé wáäíéï~íéêê~åçåâéä ^~êçâ~ëí~åàé _ä~ìïéòééçáëíéä MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UT

88 hêééâéåãçéê~ë `ìäíììêä~åçëåü~éi~ââéêë aêáéçáëíéä aêáàîéåçéï~íéêïééöäêéé aìáíëîáäíâêìáç d~ëééäçççêå dêçéåâåçäçêåüáë eéêñëíëåüêçéñçêåüáë häéáåäêçåâêìáç häéîéêáöéêéáöéêëäéâ häáãçéï~íéêê~åçåâéä oçòéåâê~åëàé pé~~åëéêìáíéê píçñò~~ç säçííéåçéäáéë téäêáéâéåçé~öêáãçåáé táííéï~íéêê~åçåâéä tçåçâä~îéê wééïáåçé wééïçäñëãéäâ _ä~ìïâïéäçéêöê~ë båüíéüééãëí cáàåöçìçëåüéêã cáàåüççêåää~ç hêìáééåçãçéê~ëëåüéêã på~îéäêìééá~ péáê~~äêìééá~ wáäííçêâêìáç wáäíéï~íéêê~åçåâéä ^Äëáåí~äëÉã ^ââéê~åçççêå ^ââéêäçíéêääçéã ^ââéêäééìïéäéâ _äééâöéäéüéååééåéíéä _çäçéêáâ açññééêééêáàë aêáéüççêåáöï~äëíêç báêçåçéäééìïéäéâ dêççíëéáéöéäâäçâàé MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UU

89 `ìäíììêä~åçëåü~éiçáàâéå dêçíéäééìïéâä~ìï häéáåëéáéöéäâäçâàé häéáåéïçäñëãéäâ hçêéåääçéã hçêéåëä~ k~~äçéâéêîéä oìïé~êéäò~~ç péáéëäééìïéäéâ píáåâéåçéö~åòéîçéí píáåâéåçéâ~ãáääé s~äëéâ~ãáääé w~åçî~êâéåëöê~ë ^~êç~âéê ^ââéêçççêåò~~ç _ÉÉãÇâêççå _ÉîÉêíàÉë açåçéêâêìáç båüíéâ~êïáà cáàåéâéêîéä cáàåéççáéî~~êëäéâ dä~çé~êéäò~~ç dê~ëä~íüóêìë fgòéêü~êç h~äâéíêáé h~ííéçççêå häéáåääçéãáöéë~äáé håçäëíééåäêééâ håçéáöçççêåò~~ç hêìáëää~çï~äëíêç j~åíéä~åàéê jçéëäççâ lîéêääáàîéåçéü~êçääçéã mê~åüíâäçâàé o~éìåòéäâäçâàé oìáöé~åàéê oìáöéïééöäêéé qéåöéêéçáëíéä MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp UV

90 `ìäíììêä~åçëåü~éiëíêìïééäéåäçãéåçáéîééä çépåüçìïéåjaìáîéä~åçîççêâçãéå séäçë~äáé táäçéã~êàçäéáå táäçéééíéêëéäáé tçääáöéçáëíéä ãéáçççêå â~çáå~~äëãìíë ÜçåÇëêççë ÖÉïçåÉîçÖÉäâÉêë Ü~òÉä~~ê Ç~ìïÄê~~ã Éë Öä~ÇÇÉáÉé òï~êíééäë MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VM

91 _fgi^db 5 k~íìê~ommmjöéäáéçdêéîéäáåöéå déäáéçëäéëåüêáàîáåö Het Grevelingenmeer is een voormalig estuarium in het Deltagebied. Sinds de afsluiting door de Deltawerken is het grootste zoutwatermeer van Europa. Het zoute water wordt via een sluis in de Brouwersdam permanent ververst. Naast het relatief heldere water zelf behoren een aantal eilanden en de uitgestrekte oeverlanden (onder meer de Slikken van Flakkee) tot het gebied. Ten gevolge van de oorspronkelijke getijdenbeweging waren in de Grevelingen schorren, slikken en platen ontstaan. De drooggevallen, kale zandvlakten in de vorm van slikken en schorren langs de kust en platen in het open water, raakten na de afsluiting langzaam maar zeker begroeid. De laagst gelegen delen, die blijvend onder invloed staan van het zoute water, worden gekenmerkt door zoutminnende pioniervegetaties. Op de eilanden zijn uitgestrekte, soortenrijke duinvalleibegroeiingen aanwezig. De slikken en schorren zijn begroeid met zilte begroeiingen, graslanden, ruigten, struwelen en bos. De onderwaterfauna en de vogelbevolking hebben een voor Nederlandse begrippen ongebruikelijke samenstelling, die is gekoppeld aan de waterhuishouding en de visintrek. De bodemfauna in de diepere delen heeft te kampen met zuurstoftekorten en de toename van de Japanse Oester. k~íìê~ommmjï~~êçéåxü~äáí~ííóééå Het gebied is aangewezen voor de volgende natuurlijke habitats opgenomen in bijlage I van de Habitatrichtlijn, waarvoor het gebied een bijdrage levert aan de instandhouding op landelijk niveau. H1310 Eenjarige pioniersvegetaties van slik- en zandgebieden met Salicornia spp. en andere zoutminnende planten. Verkorte naam Zilte pionierbegroeiingen betreft de subtypen: H1310A Zilte pionierbegroeiingen (zeekraal) H1310B Zilte pionierbegroeiingen (zeevetmuur) MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VN

92 H1330 Atlantische schorren (Glauco-Puccinellietalia maritimae) Verkorte naam Schorren en zilte graslanden betreft het subtype: H1330B Schorren en zilte graslanden (binnendijks) H2130 *Vastgelegde kustduinen met kruidvegetatie ( grijze duinen ) Verkorte naam Grijze duinen betreft het subtype: H2130B *Grijze duinen (kalkarm) H2160 Duinen met Hippophaë rhamnoides Verkorte naam Duindoornstruwelen H2170 Duinen met Salix repens spp. argentea (Salicion arenariae) Verkorte naam Kruipwilgstruwelen H2190 Vochtige duinvalleien Verkorte naam Vochtige duinvalleien betreft het subtype: H2190B Vochtige duinvalleien (kalkrijk) H6430 Voedselrijke zoomvormende ruigten van het laagland en van de montane en alpiene zones Verkorte naam Ruigten en zomen betreft het subtype: H6430B Ruigten en zomen (harig wilgenroosje) k~íìê~ommmjï~~êçéåxü~äáí~íëççêíéå Het gebied is aangewezen voor de volgende soorten opgenomen in bijlage II van de Habitatrichtlijn, waarvoor het gebied een wezenlijke functie in de levenscyclus vervult. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VO

93 H1340 H1903 *Noordse woelmuis (Microtus oeconomus arenicola) Groenknolorchis (Liparis loeselii) k~íìê~ommmjï~~êçéåxsçöéäêáåüíäáàåwîçöéäëççêíéå Het gebied is aangewezen voor de volgende soorten opgenomen in bijlage I van de Vogelrichtlijn: A007 Kuifduiker (Podiceps auritus) A026 Kleine zilverreiger (Egretta garzetta) A034 Lepelaar (Platalea leucorodia) A037 Kleine zwaan (Cygnus colombianus) A045 Brandgans (Branta leucopsis) A081 Bruine kiekendief (Circus aeruginosus) A103 Slechtvalk (Falco peregrinus) A132 Kluut (Recurvirostra avosetta) A138 Strandplevier (Charadrius alexandrinus) A140 Goudplevier (Pluvialis apricaria) A157 Rosse grutto (Limosa lapponica) A191 Grote stern (Sterna sandvicensis) A193 Visdief (Sterna hirundo) A195 Dwergstern (Sterna albifrons) Andere geregeld voorkomende trekvogels waarvoor het gebied van betekenis is als broed-, rui- en/of overwinteringsgebied en rustplaatsen in hun trekzones: A004 Dodaars (Tachybaptus ruficollis) A005 Fuut (Podiceps cristatus) A008 Geoorde fuut (Podiceps nigricollis) A017 Aalscholver (Phalacrocorax carbo) A041 Kolgans (Anser albifrons) A043 Grauwe gans (Anser anser) A046 Rotgans (Branta bernicla) A048 Bergeend (Tadorna tadorna) A050 Smient (Anas Penelope) MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VP

94 A051 Krakeend (Anas strepera) A052 Wintertaling (Anas crecca) A053 Wilde eend (Anas platyrhynchos) A054 Pijlstaart (Anas acuta) A056 Slobeend (Anas clypeata) A067 Brilduiker (Bucephala clangula) A069 Middelste zaagbek (Mergus serrator) A125 Meerkoet (Fulica atra) A130 Scholekster (Haematopus ostralegus) A137 Bontbekplevier (charadrius hiaticula) A141 Zilverplevier (Pluvialis squatarola) A149 Bonte strandloper (Calidris alpina alpina) A160 Wulp (Numenius arquata) A162 Tureluur (Tringa tetanus) A169 Steenloper (Arenaria interpres) MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VQ

95 _fgi^db 6 ráíîçéêáåöëëíêìåíììê_êçìïéêëç~ã Het ÄÉëíììêäáàâÉçîÉêäÉÖ_êçìïÉêëÇ~ã bepaalt de koers en bewaakt de voortgang van de ontwikkeling van de Brouwersdam. In dit overleg hebben de opdrachtgevers van de Economische Visie Brouwersdam zitting, te weten de Gedeputeerden van Zeeland en Zuid-Holland en de wethouders Recreatie en toerisme van de gemeente Schouwen-Duiveland en gemeente Goedereede. Dit bestuurlijke overleg functioneert onder het dagelijkse bestuur van het k~íììêjéåoéåêé~íáéëåü~éçédêéîéäáåöéå. De ~ãäíéäáàâéïéêâöêçéé_êçìïéêëç~ã bepaalt ambtelijk de koers, bewaakt de voortgang van de projecten en stuurt op de samenhang en relaties tussen projecten. Bovengenoemde provincies en gemeenten hebben zitting in deze werkgroep, aangevuld met het Zuid Hollands Bureau voor Toerisme (ZHBT) (communicatie, voorzitterschap en verslaglegging vergaderingen) en ondernemersorganisaties van beide gemeenten (draagvlak en initiatieven particulieren). Groenservice Zuid Holland (GZH) functioneert onder de ambtelijke werkgroep en is belast met het coördinatorschap c.q. de uitvoering van de verschillende projecten voor de Brouwersdam. GZH besteedt deze taak uit aan de Uitvoeringsorganisatie Zicht op de Grevelingen. Naast de ambtelijke werkgroep is er een (ad-hoc) âä~åâäçêçöêçéé waarin indien nodig partijen kunnen worden geraadpleegd, zoals Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat, et cetera. Per project van de 10 voor de Brouwersdam is een trekker (programmaleider) uit de ambtelijke werkgroep aangewezen. Deze trekker is verantwoordelijk voor de (financiële) realisatie van het project. De projecttrekker kan samen met betrokkenen werkgroepen inrichten. De gemeente Schouwen-Duiveland is op dit moment programmaleider c.q. trekker van het project de Entree van Brouwersdam-Zuid, waarop dit raamplan zich richt. Het Natuur- en Recreatieschap de Grevelingen is een samenwerkingsverband op basis van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen. Hierin nemen deel: De provincies Zeeland en Zuid-Holland. De gemeenten: Schouwen-Duiveland, Goedereede, Middelharnis, Dirksland en Oostflakkee. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VR

96 Het Natuur- en Recreatieschap de Grevelingen is verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van de natuur- en recreatiegebieden en het water zover dat ondieper is dan 1,50 meter. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van water dieper dan 1,50 meter. Het Natuur- en Recreatieschap is een bestuursorgaan. Dit houdt in dat het bevoegd is om (bestuursrechtelijke) besluiten te nemen zoals het vaststellen van een verordening. Ook het verlenen van vergunningen behoort tot de werkzaamheden. MTQPQSTQTWMKO ^o`^afp VS