EEN RAMING VAN DE WERKGELEGENHEID EN HET NIET-BESCHIKBAAR ARBEIDSVOLUME: EEN ZOEKTOCHT NAAR DE POSITIE VAN ARBEIDSONGESCHIKTHEID

Transcriptie

1 EEN RAMING VAN DE WERKGELEGENHEID EN HET NIET-BESCHIKBAAR ARBEIDSVOLUME: EEN ZOEKTOCHT NAAR DE POSITIE VAN ARBEIDSONGESCHIKTHEID Annelies De Coninck, Jozef Pacolet, Hafsatou Diallo & Robert Plasman Projectleiding: Prof. dr. Jozef Pacolet Onderzoek in opdracht van Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering Dienst uitkeringen

2 Gepubliceerd door KU Leuven HIVA ONDERZOEKSINSTITUUT VOOR ARBEID EN SAMENLEVING Parkstraat 47 bus 5300, 3000 LEUVEN, België D/typ het jaartal/4718/typ het depotnummer ISBN typ het ISBN OMSLAGONTWERP typ de naam van het ontwerpbureau OMSLAGILLUSTRATIE typ de bronvermelding typ het jaartal HIVA KU Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by mimeograph, film or any other means, without permission in writing from the publisher.

3 Voorwoord In de Datawarehouse arbeidsmarkt en sociale bescherming (KSZ Kruispuntbank sociale zekerheid) is voor alle stelsels van de sociale zekerheid informatie samengebracht over personen in arbeidsongeschiktheid. Doordat de datawarehouse vertrekt van de gedetailleerde administratieve informatie, is het mogelijk om een exhaustief beeld te schetsen van de Belgische bevolking naar arbeidsmarktsituatie en sociale zekerheidssituatie. Dit rapport gaat na wat het aandeel van personen in arbeidsongeschiktheid uitmaakt ten opzichte van het totaal van de actieve bevolking. Dit aandeel wordt geschetst in koppen en in voltijdsequivalent, zowel naar leeftijd als naar activiteitssector. Tot slot wordt deze informatie ook vergeleken met een eerste analyse van de permante steekproef van het RIZIV Dienst Uitkeringen. Dit rapport werd opgesteld in het kader van een onderzoeksproject uitgevoerd in door het HIVA KU Leuven en DULBEA ULB in opdracht van het RIZIV Dienst Uitkeringen in het kader van de voorbereiding en wetenschappelijke ondersteuning van het Kenniscentrum Arbeidsongeschiktheid. De opdracht omvatte het opstellen van een Jaarprogramma Wetenschappelijk onderzoek, het opstellen van een Barometer Arbeidsongeschiktheid op basis van beschikbare administratieve informatie en het opstellen van een Statistisch Rapport Arbeidsongeschiktheid. Een lijst van alle rapporten opgesteld in het kader van dit project is op de laatste bladzijde te vinden. Wij danken het RIZIV Dienst uitkeringen voor de geboden onderzoeksmogelijkheden en de aangename samenwerking in de loop van dit project. VOORWOORD 3

4

5 Inhoud Voorwoord 3 Lijst sectorindeling volgens NACE-secties 7 Lijst tabellen 9 Lijst figuren 11 1 Doelstelling Doelstelling Error! Bookmark not defined. 2 Methodologie Databank: Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming Inhoud populaties Beperkingen aan de methode van extrapolatie Databank: de steekproef Opzet Methodologie 38 3 Resultaten gebaseerd op de populatie gekend binnen de Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming Overzicht gekende en geraamde sectorale verdeling van de werkgelegenheid en het niet-beschikbaar arbeidsvolume Verdieping cijfers over arbeidsongeschiktheid Leeftijdsstructuur per sector Algemene beschouwingen Werkgelegenheid Sectie A: Landbouw, bosbouw en visserij Werkgelegenheid Sectie B: Winning van delfstoffen Werkgelegenheid Sectie C: Industrie Werkgelegenheid Sectie D: Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht Werkgelegenheid Sectie E: Distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer en sanering Werkgelegenheid Sectie F: Bouwnijverheid Werkgelegenheid Sectie G: groot- en detailhandel; reparatie van auto s en motorfietsen Werkgelegenheid Sectie H: Vervoer en opslag Werkgelegenheid Sectie I: Verschaffen van accommodatie en maaltijden Werkgelegenheid Sectie J: Informatie en communicatie Werkgelegenheid Sectie K: Financiële activiteiten en verzekeringen Werkgelegenheid Sectie L: Exploitatie van en handel in onroerend goed Werkgelegenheid Sectie M: Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten Werkgelegenheid Sectie N: Administratie en ondersteunende diensten Werkgelegenheid Sectie O: Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen Werkgelegenheid Sectie P: Onderwijs Werkgelegenheid Sectie Q: Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Werkgelegenheid Sectie R: Kunst, amusement en recreatie Werkgelegenheid Sectie S: Overige diensten 93 INHOUD 5

6 Werkgelegenheid Sectie T: Huishoudens als werkgever, nietgedifferentieerde productie van goederen en diensten door huishoudens voor eigen gebruik Werkgelegenheid Sectie U: Extraterritoriale organisaties en lichamen De resultaten van de steekproef - Arbeidsongeschiktheid Overzicht De niet-werkenden verdelen over de sectoren heen: een vergelijking tussen de populatie (proxy) en de steekproef (realiteit) Een verdeling naar type arbeidsongeschiktheid Verdeling naar type arbeidsongeschiktheid: populatie vs steekproef Een verdeling naar leeftijd Een verdeling naar regio Arbeidsongeschikten afkomstig uit de werkloosheid Resultaten arbeidsongeschiktheid ten opzichte van de totale werkgelegenheid Error! Bookmark not defined. - BIJLAGEN bijlage 1 Convergentietabel NACE op 2-digit: de sterkst vertegenwoordigde afdeling op basis van de tewerkstelling 127 Referenties INHOUD

7 Lijst sectorindeling volgens NACE-secties A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U Landbouw, jacht en bosbouw Winning van delfstoffen Industrie Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht Distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer en sanering Bouwnijverheid Groot- en detailhandel; reparatie van auto's en motorfietsen Vervoer en opslag Verschaffen van accommodatie en maaltijden Informatie en communicatie Financiële activiteiten en verzekeringen Exploitatie van en handel in onroerend goed Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten Administratieve en ondersteunende diensten Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen Onderwijs Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie Overige diensten Huishoudens als werkgever; niet-gedifferentieerde productie van goederen en diensten door huishoudens voor eigen gebruik Extraterritoriale organisaties en lichamen. LIJST SECTORINDELING VOLGENS NACE-SECTIES 7

8

9 Lijst tabellen Tabel 1.1 Overzicht NACE-sectoren, indeling naar sectie van toepassing sinds Tabel 2.1 Berekening werkelijke arbeidstijd van de werkenden, na correcties, België, 31 december Tabel 2.2 Berekening ADV of VAP-dagen, België, Tabel 2.3 Arbeidsvolume gerelateerd aan arbeidsduurvermindering, een opdeling naar sector (NACE), België, situatie 31 december Tabel 2.4 Arbeidsvolume gerelateerd aan loopbaanonderbreking, een opdeling naar sector (NACE), België, situatie 31 december Tabel 2.5 Arbeidsvolume gerelateerd aan arbeidsongeschiktheid, een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid, België, situatie 31 december Tabel 2.6 Overlappingen tussen de verschillende types arbeidsongeschiktheid binnen de online statistieken van de Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming, situatie 31 december 2012, België 32 Tabel 2.7 Arbeidsvolume gerelateerd aan arbeidsongeschiktheid, een opdeling naar sector (NACE), België, situatie 31 december Tabel 2.8 Arbeidsvolume gerelateerd aan het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT), een opdeling naar sector (NACE), België, situatie 31 december Tabel 4.1 Overzicht inhoud steekproef - Arbeidsongeschiktheid, situatie 31 december Tabel 4.2 Verdeling van de arbeidsongeschikten over de NACE-sectoren, België, 31 december 2012, gebaseerd op de steekproef (N=69 974); een vergelijking met de populatie. 101 Tabel 4.3 De gekende sectorale verdeling van de werkenden met arbeidsongeschiktheid (N=30 646), een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. Situatie 31 december 2012, België 103 Tabel 4.4 Laatst gekende sectorale verdeling van de niet-werkenden met arbeidsongeschiktheid (N=39 328), een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. België (2012) 104 Tabel 4.5 Gekende en laatst gekende sectorale verdeling van de werkende en nietwerkende arbeidsongeschikten (totaal steekproef; N=69 974)), een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. België (2012) 105 Tabel 4.6 Gekende NACE-verdeling van de werkende arbeidsongeschikten, een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. Steekproef versus populatie, in % van het aantal koppen. Situatie 31 december 2012, België 108 Tabel 4.7 Leeftijdsstructuur en sectorverdeling van de arbeidsongeschikten; een opdeling naar werkende en niet-actieve arbeidsongeschikte. België. Situatie 31 december Steekproef 110 Tabel 4.8 Verdeling van de steekproef over de regio s Steekproef arbeidsongeschiktheid, situatie 31 december Tabel 4.9 Steekproef arbeidsongeschiktheid, een opdeling naar regio en leeftijd (in %) LIJST TABELLEN 9

10 Tabel 4.10 Tabel 4.11 Tabel 4.12 Tabel 4.13 Tabel 4.14 Tabel 4.15 Tabel 4.16 Tabel 4.17 Tabel 4.18 Verdeling van alle arbeidsongeschikten in de steekproef; naar regio, leeftijd en type arbeidsongeschiktheid (in koppen). Situatie 31 december Steekproef. 113 Verdeling aantal arbeidsongeschikten; naar regio, leeftijd en type arbeidsongeschiktheid (in % van het totaal binnen de leeftijdsklasse). Situatie 31 december Steekproef. 114 Verdeling aantal arbeidsongeschikten; naar regio, leeftijd en type arbeidsongeschiktheid (in % van het totaal binnen het type arbeidsongeschiktheid). Situatie 31 december Steekproef. 115 Gekende NACE-verdeling van de werkende arbeidsongeschikten, een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. Situatie 31 december 2012, Vlaams Gewest. 116 Gekende NACE-verdeling van de werkende arbeidsongeschikten, een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. Steekproef versus populatie, in % van het aantal koppen. Situatie 31 december 2012, Waalse Gewest. 117 Gekende NACE-verdeling van de werkende arbeidsongeschikten, een opdeling naar type arbeidsongeschiktheid. Steekproef versus populatie, in % van het aantal koppen. Situatie 31 december 2012, Brussels Hoofdstedelijk Gewest 118 Een verdeling van de arbeidsongeschikten afkomstig uit de werkloosheid of uit de werkgelegenheid. Steekproef Periode België. 120 Een verdeling van de arbeidsongeschikten afkomstig uit de werkloosheid of uit de werkgelegenheid, naar type arbeidsongeschiktheid. Steekproef Periode België. 122 Error! Bookmark not defined. 10 LIJST TABELLEN

11 Lijst figuren Figuur 3.1 Figuur 3.2 Figuur 3.3 Figuur 3.4 Figuur 3.5 Figuur 3.6 Figuur 3.7 Figuur 3.8 Figuur 3.9 Figuur 3.10 Figuur 3.11 Figuur 3.12 Figuur 3.13 Figuur 3.14 Figuur 3.15 Gekende en geraamde sectorale verdeling van de werkgelegenheid en het niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE), België, situatie 31 december Gekende en geraamde sectorale verdeling van de werkgelegenheid en het niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen), België, situatie 31 december Gekende en geraamde sectorale verdeling van de werkgelegenheid en het niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van het totaal aan VTE), België, situatie 31 december Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie A- Landbouw, bosbouw en visserij. 65 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie A- Landbouw, bosbouw en visserij. 66 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van het totaal aan VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie A- Landbouw, bosbouw en visserij. 66 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie B- Winning van delfstoffen. 67 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie B- Winning van delfstoffen. 67 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van totaal aan VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie B- Winning van delfstoffen. 68 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie C- Industrie. 68 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie C- Industrie. 69 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie C- Industrie. 69 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie D Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht. 70 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie D Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht. 70 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie D Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht. 71 LIJST FIGUREN 11

12 Figuur 3.16 Figuur 3.17 Figuur 3.18 Figuur 3.19 Figuur 3.20 Figuur 3.21 Figuur 3.22 Figuur 3.23 Figuur 3.24 Figuur 3.25 Figuur 3.26 Figuur 3.27 Figuur 3.28 Figuur 3.29 Figuur 3.30 Figuur 3.31 Figuur 3.32 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie E Distributie van water; afval- en afval-waterbeheer en sanering. 71 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie E Distributie van water; afval- en afval-waterbeheer en sanering. 72 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie E Distributie van water; afval- en afval-waterbeheer en sanering. 72 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie F Bouwnijverheid. 73 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie F Bouwnijverheid. 73 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie F Bouwnijverheid. 74 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie G Groot- en detailhandel; reparatie van auto s en motorfietsen. 74 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie G Groot- en detailhandel; reparatie van auto s en motorfietsen. 75 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie G Groot- en detailhandel; reparatie van auto s en motorfietsen. 75 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie H Vervoer en opslag 76 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie H Vervoer en opslag 76 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie H Vervoer en opslag 77 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie I Verschaffen van accommodatie en maaltijden. 77 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie I Verschaffen van accommodatie en maaltijden. 78 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie I Verschaffen van accommodatie en maaltijden. 78 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie J Informatie en communicatie. 79 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie J Informatie en communicatie LIJST FIGUREN

13 Figuur 3.33 Figuur 3.34 Figuur 3.35 Figuur 3.36 Figuur 3.37 Figuur 3.38 Figuur 3.39 Figuur 3.40 Figuur 3.41 Figuur 3.42 Figuur 3.43 Figuur 3.44 Figuur 3.45 Figuur 3.46 Figuur 3.47 Figuur 3.48 Figuur 3.49 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie J Informatie en communicatie. 80 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie K Financiële activiteiten en verzekeringen. 80 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie K Financiële activiteiten en verzekeringen. 81 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie K Financiële activiteiten en verzekeringen. 81 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie L Exploitatie van en handel in onroerend goed. 82 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie L Exploitatie van en handel in onroerend goed. 82 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie L Exploitatie van en handel in onroerend goed. 83 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten. 83 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten. 84 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten. 84 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie N Administratie en ondersteunende diensten. 85 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie N Administratie en ondersteunende diensten. 85 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie N Administratie en ondersteunende diensten. 86 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie O Openbaar bestuur en defensie. 86 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie O Openbaar bestuur en defensie. 87 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie O Openbaar bestuur en defensie. 87 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie P Onderwijs. 88 LIJST FIGUREN 13

14 Figuur 3.50 Figuur 3.51 Figuur 3.52 Figuur 3.53 Figuur 3.54 Figuur 3.55 Figuur 3.56 Figuur 3.57 Figuur 3.58 Figuur 3.59 Figuur 3.60 Figuur 3.61 Figuur 3.62 Figuur 3.63 Figuur 3.64 Figuur 3.65 Figuur 3.66 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie P Onderwijs. 88 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie P Onderwijs. 89 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie Q Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. 90 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie Q Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. 90 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie Q Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. 91 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie R Kunst, amusement en recreatie. 91 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie R Kunst, amusement en recreatie. 92 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie R Kunst, amusement en recreatie. 92 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 93 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 93 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 94 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 94 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 95 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie S Overige diensten. 95 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie U Extraterritoriale organisaties en lichamen. 96 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in koppen). België. Situatie 31 december NACE sectie U Extraterritoriale organisaties en lichamen. 96 Gekend en geraamde werkgelegenheid en niet-beschikbaar arbeidsvolume (in % van VTE). België. Situatie 31 december NACE sectie U Extraterritoriale organisaties en lichamen LIJST FIGUREN

15 1 Doelstelling Het RIZIV publiceert jaarlijks gedetailleerde statistieken over de primaire arbeidsongeschiktheid en invaliditeit, in de context van haar Jaarverslag, alsmede in de context van diverse thematische rapporten. De publicaties zijn te vinden op haar website en recent werd ook een synthese gemaakt in een Statistisch Jaarverslag Arbeidsongeschiktheid. In de context van de opstelling van een jaarlijkse Barometer arbeidsongeschiktheid werden de gerechtigden van een RIZIV-uitkering arbeidsongeschiktheid verder in perspectief geplaatst tegenover een aantal andere categorieën arbeidsongeschiktheid en de totale arbeidsmarkt, dit op basis van geaggregeerde gegevens. Tevens werd een steekproef getrokken via de KSZ van een tiende van alle personen in arbeidsongeschiktheid over een periode van 10 jaar. Er is een groeiende ongerustheid enerzijds over de omvang van deze vormen van inactiviteit en anderzijds de betaalbaarheid van bepaalde stelsels. In die zin is een betere statistiekverzameling essentieel voor de correcte inschatting van de omvang en situering van deze stelsels en de rol die zij vervullen. Met dit rapport beogen we de totale werkgelegenheid en het daarbij behorende niet-beschikbaar arbeidsvolume in kaart te brengen. Onder niet-beschikbaar arbeidsvolume wordt begrepen: het afwezig arbeidsvolume op de arbeidsmarkt omwille van loopbaanonderbreking, VAP- of ADV-dagen (Vrijstelling van Arbeidsprestaties of Arbeidsduurvermindering), arbeidsongeschiktheid, ter beschikkingstelling voorafgaand aan pensioen (TBS) en personen in het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT; het vroegere brugpensioen ) en uiteraard ook het vrijwillig deeltijds werken. Bijzondere aandacht gaat uit naar het werkvolume dat gepaard gaat met arbeidsongeschiktheid. Een volgend hoofdstuk gaat hier dan ook verder op in. De rapportering is in eerste instantie gebaseerd op verzamelde administratieve gegevens die dateren van eind 2012 (31 december), getrokken uit de vrij beschikbare online statistieken van de Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid. Deze dataverzameling werd uitgevoerd op het niveau van de sector, waarbij een opdeling naar koppen en voltijdsequivalent vooropstaat, alsook per leeftijdsklassen van 5 jaar wordt gewerkt. Het afwezig arbeidsvolume hangt namelijk sterk samen met de leeftijd van de werknemers. Om het overzicht enigszins te kunnen blijven bewaren, werd gekozen om het sectorniveau te beperken tot de zogenaamde secties binnen de NACE-indeling 1, ofwel het eerste classificatieniveau (1-digit). De secties duiden de grote economische sectoren aan. Ze worden aangeduid met een letter (van A tot U, 21 sectoren). Een opdeling naar sector is niet voor alle categorieën mogelijk, enerzijds omdat het niet-beschikbaar arbeidsvolume niet altijd verbonden kan worden aan een sector (zij werken immers niet meer); anderzijds omdat het volume impliceert dat wij de afwezigheid kunnen uitdrukken als een voltijdsequivalent (VTE), wat niet altijd het geval is. Hiervoor dienen we immers te weten hoeveel deze personen in gewone werkomstandigheden zouden presteren op de arbeidsmarkt. Bijgevolg hanteren we de gekende sectorverdeling en arbeidsvolume van een referentiegroep als proxy om toch de verdeling over de sectoren te kunnen maken. 1 Een Europese opdeling van bedrijven en organisaties naar economische activiteit. HOOFDSTUK 1 DOELSTELLING 15

16 Tabel 1.1 Overzicht NACE-sectoren, indeling naar sectie van toepassing sinds 2008 Sectie Naam van de sector Sectie Naam van de sector A Landbouw, jacht en bosbouw L Exploitatie van en handel in onroerend goed B Winning van delfstoffen M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten C Industrie N Administratieve en ondersteunende diensten D E Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht Distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer en sanering O P Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen Onderwijs F Bouwnijverheid Q Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening G Groot- en detailhandel; reparatie van auto's en motorfietsen R Kunst, amusement en recreatie H Vervoer en opslag S Overige diensten I Verschaffen van accommodatie en maaltijden T Huishoudens als werkgever; niet-gedifferentieerde productie van goederen en diensten door huishoudens voor eigen gebruik J Informatie en communicatie U Extraterritoriale organisaties en lichamen. K Financiële activiteiten en verzekeringen Bron ADSEI: Vervolgens werd op zoek gegaan naar verder detail over de positionering van de arbeidsongeschikten op de arbeidsmarkt. We maken daarbij gebruik van een steekproef, opgevraagd als bijkomende dataverzameling bij de KSZ. Het biedt een dieper inzicht in de karakteristieken van de arbeidsongeschikten. In welke mate zijn ze anno 2012 nog verbonden aan een werkgever? Uit welke sectoren komen de inactieve arbeidsongeschikten oorspronkelijk? Hoe verhoudt dit zich binnen de regio s, type arbeidsongeschiktheid of binnen de sectoren? In welke mate komen de arbeidsongeschikten uit de werkloosheid? Dit zijn slechts enkele vragen waarop in een tweede deel van dit onderzoek een antwoord op wordt gezocht en geboden. 16 HOOFDSTUK 1 DOELSTELLING

17 2 Methodologie 2.1 Databank: Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming De KSZ (Kruispuntbank Sociale Zekerheid) organiseert de gegevensuitwisseling tussen de diverse instellingen van de Sociale Zekerheid. Op basis daarvan is ook een schat aan statistische informatie over de arbeidsmarkt en de sociale bescherming toegankelijk geworden. In dit kader verzamelt het uit een 20-tal bronnen 2 data over de huidige arbeidsmarkt en sociale bescherming op het niveau van België. Ze doen dit reeds sinds 1999 en kunnen deze data ter beschikking stellen per kwartaal. Het Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming (DWH AM &SB) beoogt de koppeling van deze sociaal-economische gegevens afkomstig van de instellingen uit de Belgische sociale zekerheid. Vanaf 2003 werd het aantal participerende instellingen sterk uitgebreid en werden sommige bronnen ook aangevuld met bijkomende informatie. Volgende instellingen leveren sindsdien eveneens data aan het Datawarehouse: de FOD Sociale Zekerheid (FOD SZ), het Fonds voor len (FAO), het Fonds voor n (FBZ), het Nationaal Intermutualistisch College (NIC), de Pensioendienst voor de overheidssector (PDOS), de Programmatorische Federale Overheidsdienst Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding, Sociale Economie en Grootstedenbeleid (POD MI), de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV), de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP), de regionale arbeidsbemiddelingsdiensten VDAB/ACTIRIS/Forem/ADG, het Rijksregister, SIGeDIS en het Vlaamse Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming (AKOV). Op die manier bevat de Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming een quasi exhaustief overzicht van niet alleen de tewerkstelling in de Belgische economie maar ook van de diverse vormen van inactiviteit. Het is mogelijk de webtoepassing te hanteren voor de basisstatistieken, vrijuit te consulteren op de website van de KSZ. 3 De globale cijfers geven een overzicht van de populatie in België, wat onmiddellijk een exhaustief beeld oplevert. Het beschikt over een voldoende resem aan variabelen om het overzicht van de werkgelegenheid in België en het niet beschikbaar arbeidsvolume per sector te gaan berekenen anno 2012, 4 de kwartaal. De webtoepassing geeft de mogelijkheid om statistieken op te vragen over de populatie volgens een aantal variabelen die kunnen ingedeeld worden in vijf groepen: gegevens over de socio-economische positie, persoonskenmerken, gegevens met betrekking tot de tewerkstelling, gegevens met betrekking tot de werkloosheid, gegevens met betrekking tot het statuut als persoon met een handicap. In eerste instantie zijn we op zoek gegaan naar enkele persoons- alsook professionele kenmerken van de werkende bevolking per sector. Daarnaast trachten we een zicht te krijgen op het niet-beschikbaar arbeidsvolume die we specifiek aan de sector wensen te koppelen. In de Datawarehouse is de variabele socio-economische positie (de belangrijkste arbeidsmarktpositie van het individu op de laatste dag van het kwartaal, maximum 1 per individu), alsook de variabele bijkomende socio-economische positie (meerdere posities mogelijk te combineren door één individu) belangrijk om van te vertrekken. De variabele socio-economische positie geeft namelijk niet altijd de volledige socio-economische situatie van het individu weer HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE 17

18 Personen kunnen immers verschillende statuten cumuleren. De variabele bijkomende socioeconomische positie laat toe om verder in detail te treden. Uit de socio-economische positie leiden we af of het over de werkenden gaat (loontrekkend, zelfstandigen, helpers) dan wel over werkzoekenden, gepensioneerden, ontvangers van leefloon, bruggepensioneerden (nu: SWT) of de niet-werkende arbeidsongeschikten (de werkende arbeidsongeschikten zitten immers bij de werkenden ). De bijkomende socio-economische positie (een 71-tal) vertelt (ja/neen) ons iets meer over bepaalde statuten of combinaties van socio-economische posities, bijvoorbeeld meer informatie over het type arbeidsongeschiktheid, of zij werken, of zij dit combineren met loopbaanonderbreking, leefloon ontvangen, etc. Een individu kan meerdere bijkomende socio-economische posities hebben, waardoor we binnen deze lijst dubbeltellingen dienen te vermijden. Zo kan men het statuut hebben van persoon op invaliditeit, maar ook als dat van een persoon met een uitkering voor beroepsziekte. Een combinatie van beide bijkomende socio-economische statuten dienen we bijgevolg af te houden van de totale gewenste populatie, net omdat een individu beide statuten kan hebben. We dienen meerdere populaties te combineren om uiteindelijk de totale populatie binnen de gewenste arbeidsmarktpositie te bepalen. Onderstaande beschrijving van de methodologie steunt hoofdzakelijk op deze structuur van de online statistieken binnen de Datawarehouse AM & SB en reflecteert bijgevolg ook zijn complexiteit. Voor een meer uitgebreide analyse, die verder gaat dan de reeks variabelen ter beschikking gesteld via de online module voor statistieken, dient men een specifieke gegevensaanvraag op maat te doen. Bij aanvang van dit project werd een aanvraag ingediend zodoende de overgangskansen van arbeidsongeschikten tussen bepaalde statuten overheen de tijd in beeld te kunnen brengen; een project binnen het Kenniscentrum Arbeidsongeschiktheid van het RIZIV. Voor meer uitgebreidere analyses met betrekking tot arbeidsongeschiktheid hebben wij beroep gedaan op deze data ter beschikking gesteld via deze specifieke gegevensaanvraag (zie infra) Inhoud populaties Algemeen Dergelijke oefening vergt een nauwkeurig bijhouden van de stappen die werden gezet om volgende gegevens te bekomen. Er dienen immers wat veronderstellingen gemaakt te worden om dergelijke overzicht tot stand te kunnen brengen. De gekozen variabelen in de online basistoepassingen van de Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming zijn: - Laatst beschikbare volledig jaar: 2012/Q4 - Keuze socio-economisch statuut - Keuze bijkomende socio-economische positie: ja/neen - Bevolking wonend in België - Gedetailleerde leeftijdsklasse: per 5 jaar. - Percentage deeltijdarbeid: 0-45%, 46-55%, 56-95%, 96-99%, 100%, onbekend. Het voltijdsequivalent (VTE) of het arbeidsvolume van de werkenden is niet exact gekend, het wordt namelijk uitgedrukt in een percentage deeltijdarbeid, gegroepeerd in klassen. Dat maakt de optellingen op een hoger niveau onnauwkeuriger. We tellen daarbij telkens het gemiddelde in de klasse op, in de veronderstelling dat de werkelijk gemiddelde arbeidsduur per klasse bij benadering het rekenkundig gemiddelde van de klasse is (bv. 2 personen met een contractuele arbeidsduur in klasse 46-55% zullen elk gemiddeld 50% arbeidsduur of 0,5 VTE toegewezen krijgen). Daarnaast 18 HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE

19 omvat de variabele percentage deeltijdarbeid de contractueel overeengekomen arbeidstijd. Wij trachten de werkelijke arbeidstijd in kaart te brengen en dienen bijgevolg rekening te houden met de bijkomende afwezigheid van werknemers (naast het vrijwillig deeltijds werk) omwille van de statuten waarin ze kunnen en/of willen in terecht komen. Correcties zijn bijgevolg aan de orde, wat uitvoerig beschreven wordt in deze methodologie. - NACE-code: 3-digit, die omgezet wordt tot het niveau van 1-digit, meer bepaald de secties binnen de NACE-indeling. - Paritair Comité (voor de berekening van de VAP- en ADV-dagen) - Gewest (voor de berekening van de VAP- en ADV-dagen), alsook voor een opdeling naar regio. We maken daarbij het onderscheid tussen de werkenden enerzijds, en het niet-beschikbaar arbeidsvolume anderzijds. Het niet-beschikbaar arbeidsvolume bestaat uit: - VAP- of ADV-dagen: Vrijstelling van Arbeidsprestaties of Arbeidsduurvermindering - Tijdskrediet/loopbaanonderbreking - Arbeidsongeschiktheid - SWT: Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag - TBS: Terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen - Het verschil tussen het aantal koppen en het voltijdsequivalent (VTE) wordt het zuiver deeltijds niet-actief gedeelte genoemd en wordt beschouwd als vrijwillig deeltijds werk. Vervolgens wordt een overzicht geboden van de afzonderlijke populaties en de bewerkingen die werden uitgevoerd om het afwezig arbeidsvolume uiteindelijk in kaart te kunnen brengen. Dubbeltellingen tussen de categorieën zijn mogelijk omdat personen in meerdere categorieën tegelijk kunnen vallen. Wij kozen er voor ze toe te wijzen aan een bepaalde populatie en te elimineren uit de andere De populatie werkenden De deelpopulatie werkenden omvat binnen de Datawarehouse de populatie van de loontrekkenden, de helpers en de zelfstandigen. Zelfstandigen behoren in feite niet tot de statistieken over de werkgelegenheid, zoals wij ze definiëren. De zelfstandigen worden in de statistieken immers niet ingedeeld naar sector van werkgelegenheid, alsook beschikt de administratie niet over hun werkelijke arbeidstijden (VTE). De zelfstandigen komen overigens niet in aanmerking voor de (meeste) stelsels die we in kaart wensen te brengen. De resultaten die aan bod zullen komen over de specifieke sectoren bevatten bijgevolg geen gegevens over de zelfstandigen. We beschouwen de beschikbare gegevens over de zelfstandigen als additionele informatie, waarbij de statistieken over de zelfstandigen ( koppen) slechts in beeld worden gebracht indien het totale overzicht voor België gepresenteerd wordt, namelijk als over de grenzen van de sectoren wordt gekeken. De gesalarieerde werkenden kunnen ingedeeld worden naar sector (NACE-indeling), alsook naar leeftijdsklasse. Daarnaast beschikken we over de contractuele arbeidstijd van deze personen. Voor dit onderzoek trachten we echter een zicht te verwerven op de werkelijke arbeidstijd van de werkenden. Dat kan namelijk afwijken van de contractuele arbeidsduur omwille van verschillende regelingen en/of statuten. In werkelijkheid is het immers mogelijk om verschillende socioeconomische statuten te combineren. Men kan bijvoorbeeld tegelijkertijd opgenomen zijn in de statistieken van de werkenden, als onder de regeling van arbeidsongeschiktheid vallen; men kan werken en gedeeltelijke loopbaanonderbreking opnemen, etc. Dubbeltellingen dienen vermijden en bijgevolg gecorrigeerd te worden. Over de bijkomende statuten, zoals arbeidsongeschiktheid, loopbaanonderbreking, stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag, terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen zijn de nodige gegevens gekend indien ze ook ingeschreven staan als HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE 19

20 werkend. Dat is voldoende om deze dubbeltellingen onder de populatie werkenden te elimineren. Het gecorrigeerde arbeidsvolume behoort immers toe aan een andere deelpopulatie, met name aan de arbeidsongeschikten, personen op loopbaanonderbreking, personen die vallen onder het stelsel TBS of SWT. Via deze correcties bekomen we uiteindelijk het werkelijk arbeidsvolume van de werkenden, opgedeeld naar sector als naar leeftijdscategorie. Het volume dat gepaard gaat met de maatregel arbeidsduurvermindering ( ADV- of VAP-dagen ) is een laatste correctie en wordt berekend op het eerder berekend werkelijk arbeidsvolume van de werkenden dat recht heeft op deze maatregel (zie verder), wat resulteert in het definitief arbeidsvolume van de populatie werkenden. Tabel 2.1 Berekening werkelijke arbeidstijd van de werkenden, na correcties, België, 31 december 2012 Correctie Arbeidsvolume (VTE) In koppen Totale populatie werkenden, verminderd met: - De werkende arbeidsongeschikten - De werkenden met gedeeltelijke loopbaanonderbreking - Werkend en gedeeltelijk in terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen (TBS) - Werkend en volledig in terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen (TBS) - Werkend en halftijds in stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) Vermindering van het gekend arbeidsvolume en het aantal koppen Vermindering van 50% van het gekend arbeidsvolume (VTE) Vermindering van 50% van het gekend arbeidsvolume (VTE) Vermindering van het gekend arbeidsvolume (VTE) Vermindering van 50% van het gekend arbeidsvolume (VTE) Subtotaal deelpopulatie werkenden Dagen arbeidsduurvermindering (ADV of VAPdagen) van het saldo werkenden (-) Totaal deelpopulatie werkenden met een gekende NACE-indeling Vermindering van het gekend arbeidsvolume (VTE) Zelfstandigen zonder NACE-indeling in koppen Overige (onbekend), in koppen In volgende secties worden bovenstaande bewerkingen uitvoerig beschreven Het arbeidsvolume gerelateerd aan de regeling VAP- of ADV-dagen a) Beschrijving van de regelingen De Vlaamse non-profit/social-profitsector en de (federale) gezondheidszorgsector worden anno 2012 gekenmerkt door een regeling arbeidsduurvermindering die voltijds werknemers vanaf 45 jaar toestaat de wekelijkse arbeidsduur te verminderen met behoud van salaris. Teneinde de aantrekkingskracht van de federale gezondheidszorgsector te verhogen werd in het basisakkoord de eindeloopbaanmaatregel Arbeidsduurvermindering (ADV) ingevoerd. In navolging van dit akkoord heeft de Vlaamse non-profit/social-profitsector in het VIA3-akkoord deze maatregel nagenoeg overgenomen voor hun toepassingsgebied, genaamd de Vrijstelling van Arbeidsprestaties (VAP). 20 HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE

21 De ADV-dagen gelden voor PC 330 waar onder meer de ziekenhuissector en de residentiële ouderenzorg toe gerekend worden. De VAP-regeling is van toepassing op alle werknemers ressorterend onder volgende Paritaire Comités: (diensten voor gezins- en bejaardenhulp), (opvoedings- en huisvestingsinrichtingen en diensten), (beschutte en sociale werkplaatsen), (socio-culturele sector) en ten slotte (welzijns- en gezondheidssector) 4. Merk op dat de VAP-regeling van toepassing is op bovengenoemde Vlaamse sectoren, waar de ADVdagen gelden voor alle werknemers werkzaam in de federale gezondheidszorgsector (niveau België). Een gelijkaardige VAP-regeling heeft men in de Waalse sectoren (nog) niet getroffen. In de regeling wordt de werkelijke wekelijkse arbeidstijd van een 45-jarige met 2u verminderd. Een 50-jarige heeft recht op 4u werktijd vermindering per week en vanaf 55-jaar heeft men zelfs recht op een vermindering van 6u. De Vlaamse VAP-regeling geldt voor alle personeelscategorieën, ressorterend onder eerder vermelde Paritaire Comités. In de federale wetgeving (PC 330) wordt de toepassing echter beperkt voor enkele personeelscategorieën, alsook heeft men (soms) een keuzerecht. 5 Naast de verpleegkundigen en het verzorgend personeel hebben ook volgende personeelscategorieën ambtshalve recht op de arbeidsduurvermindering (PC 330): ambulanciers, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, diëtisten, laboratoriumtechnologen, technologen van medische beeldvorming, technici van medisch materiaal, patiëntenvervoer, opvoeders, logistieke assistenten en ten slotte de maatschappelijk assistenten, psychologische assistenten, psychologen, orthopedagogen en pedagogen tewerkgesteld in de zorgunits of geïntegreerd in het therapeutisch programma. Daarnaast behoort men tot het gelijkgesteld personeel indien men de vereiste onregelmatige prestaties heeft geleverd. 6 In de praktijk is nagenoeg iedereen werkzaam in de sector onderworpen aan deze overeenkomst. Dat valt af te leiden uit de lange lijst van gelijkgestelde personen en het automatisch recht voor het zorgpersoneel (kernactiviteit van de sector). In de berekeningen maken we bijgevolg abstractie van het personeel dat geen recht heeft op arbeidsduurvermindering binnen PC 330. Voor 1 oktober 2005 kon het personeel binnen PC 330 opteren voor het behoud van zijn prestaties conform zijn contractuele wekelijkse arbeidstijd. Als tegenwaarde hiervan heeft het personeelslid recht op een premie, gelijk aan 5,26%; 10,52% of 15,78% (afhankelijk van zijn leeftijd) berekend op zijn loon. Vanaf 1 oktober 2005 hebben de werknemers geen mogelijkheid meer om te opteren voor de premie, met uitzondering van het verpleegkundig personeel. In de berekeningen van het arbeidsvolume dat gepaard gaat met deze maatregel maken we abstractie van dit keuzerecht. b) Methodologie berekening Deze arbeidsduurvermindering zorgt binnen bepaalde sectoren voor een belangrijk niet-beschikbaar arbeidsvolume. We trachten dit volume te berekenen in voltijdsequivalenten (VTE). De voltijdse werknemers die in uitvoering van deze overeenkomst vrijgesteld zijn van prestaties, blijven steeds beschouwd als werknemers met een voltijdse arbeidsovereenkomst. De deeltijdse werknemers blijven beschouwd als werknemers die hun contractuele arbeidstijd behouden. Om de werkelijke arbeidstijd te bepalen dienen we de VAP-dagen van de contractuele arbeidstijd af te houden. Het niet-beschikbaar arbeidsvolume dat gepaard gaat met de toekenning van VAP-dagen of ADV-dagen kan bijgevolg niet rechtstreeks uit de databank van de KSZ getrokken worden. De databank houdt immers enkel rekening met de contractuele arbeidstijd. We dienen het volume zelf 4 Meer bepaald: gesubsidieerde kinderopvang en de centra voor geestelijke gezondheidszorg. 5 p Minstens 200 uren onregelmatige prestaties verricht bij dezelfde werkgever gedurende de referentieperiode van 24 maanden die voorafgaan aan de maand waarop de werknemer de leeftijd van 45, 50 en 55 jaar bereikt. HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE 21

22 te berekenen op basis van de leeftijd van de werknemers, werkzaam in de VIA-sectoren (VAP-dagen) en in sectoren van de federale gezondheidsdiensten (ADV-dagen). Een voltijdse medewerker met recht op VAP-dagen met een leeftijd van 45 tot 49 jaar brengt een niet-beschikbaar arbeidsvolume van 2/38 ste VTE met zich mee. 2 uur van de contractuele werktijd (38-uren week) wordt immers niet werkelijk gepresteerd. Een 50 tot 54-jarige genereert een niet beschikbaar arbeidsvolume van 4/38 ste VTE; vanaf een leeftijd van 55 jaar komt dit volume zelfs neer op 6/38 ste VTE. We presenteren dit berekend arbeidsvolume per NACE-sector (kernletter; sectie), alsook per leeftijdsklasse (per 5 jaar). De selectie gebeurt echter op het niveau van het Paritair Comité, alsook op het niveau van het Gewest, wat belangrijk is voor de berekening van de VAP-dagen. Het toepassen van deze berekeningen op het contractueel arbeidsvolume van alle werkenden in de sector waar het regime in werking is getreden, zou tot een overschatting van het werkelijk gerealiseerd volume aan arbeidsduurvermindering leiden. De contractuele werktijd staat immers niet gelijk aan de werkelijke werktijd, waarop de toekenning van VAP-dagen op gebaseerd is. Langdurig zieken (arbeidsongeschikten) bijvoorbeeld, zijn immers niet beschikbaar op de arbeidsmarkt omwille van hun ziekte en niet omwille van hun VAP-dagen, maar worden in de statistieken vaak nog tot de werkenden gerekend omwille van hun nog bestaande contractuele overeenkomst met hun werkgever. Werkende arbeidsongeschikten elimineren we in deze oefening bijgevolg uit de populatie van de werkenden die in aanmerking komen voor arbeidsduurvermindering. Ze worden gerekend aan hun contractuele tewerkstelling, waardoor we veronderstellen dat ze volledig arbeidsongeschikt zijn. In realiteit zijn ongeveer 1 op 10 langdurige arbeidsongeschikten (>1 jaar) toch deeltijds aan het werk of hebben ze het werk terug deeltijds hervat. 7 We beschikken echter niet over de exacte cijfers. We trekken dezelfde redenering door voor de werkenden met loopbaanonderbreking, de werkenden die ter beschikking worden gesteld voorafgaand aan pensioen (TBS), alsook de werkenden die in het stelsel vallen van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT, het vroegere brugpensioen ). Finaal werd een arbeidsvolume gerelateerd aan arbeidsduurvermindering berekend van VTE, gebaseerd op personen. 7 en 22 HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE

23 Tabel 2.2 Berekening ADV of VAP-dagen, België, 2012 Populatie: variabel in de datawarehouse arbeidsmarkt en sociale bescherming Opmerking Veronderstelling Arbeidsduurvermindering uitgedrukt in VTE met recht op arbeidsduurvermindering - in arbeidsongeschiktheid - en volledige loopbaanonderbreking - en gedeeltelijke loopbaanonderbreking - Werkend en gedeeltelijke terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen - Werkend en volledige terbeschikkingstelling voorafgaand aan pensioen - Werkend en halftijds in stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag - Werkend en volledig in stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (het vroegere brugpensioen ) TOTAAL Zit niet vervat in de statistieken van de werkenden van de KSZ, dus we dienen hiermee geen rekening te houden. NACE-code of PC niet gekend. Zit wel vervat in de statistieken van de werkenden van de KSZ, maar geen sectorgegevens beschikbaar (NACE of PC), alsook percentage arbeidsduur (VTE) ontbreekt, waardoor ze niet zijn opgenomen in de groep werkenden met recht op VAPdagen. Volledig arbeidsongeschikt. Zij ontvangen bijgevolg geen arbeidsduurvermindering. 100% van hun contractuele arbeidstijd wordt in mindering gebracht. 50% van hun contractuele arbeidstijd wordt in mindering gebracht. 50% van hun contractuele arbeidstijd wordt in mindering gebracht. 100% van hun contractuele arbeidstijd wordt in mindering gebracht 50% van hun contractuele arbeidstijd wordt in mindering gebracht Onderstaande tabel bevat de verdeling van het geraamd volume over de sectoren heen. Uiteraard is arbeidsduurvermindering hoofdzakelijk te vinden in de gezondheids- en welzijnssector (sectie Q binnen de NACE-indeling). Personen die onder het Paritair Comité van de socio-culturele sector vallen hebben tevens recht op VAP-dagen waardoor zij zorgen voor een beperkt arbeidsvolume aan arbeidsduurvermindering, weliswaar versnipperd over de andere sectoren. HOOFDSTUK 2 METHODOLOGIE 23