Nieuwe energie anno 2016

Transcriptie

1 TNS Nipo Grote Bickersstraat KS Amsterdam t e info@tns-nipo.com Nieuwe energie anno 2016 Uitkomsten van de 2-meting Sjof Raaijmakers en Tim de Beer H maart 2016 Dit document is uitsluitend voor deze opdrachtgever opgesteld. Alle in het document vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk. Publicatie en inzage aan derden, geheel of gedeeltelijk, is zonder schriftelijke toestemming van TNS NIPO beslist niet toegestaan. Door ons lidmaatschap zijn wij gehouden de gedragsregels na te leven van Esomar en de MarktOnderzoekAssociatie (MOA). TNS NIPO ISO 9001, ISO 20252, ISO 26362, ISO en ISO gecertificeerd rapport nederlands.dotm

2 Inhoud Samenvatting 1 Inleiding 3 1 Energielabel vaak onbekend 4 2 Meerderheid bereid om energiemaatregelen te nemen Tegenstanders zijn naar eigen zeggen al energiezuinig genoeg Mensen maken zelfstandig keuzes om maatregelen te treffen Genomen maatregelen: vooral zuinig met apparaten Voorgenomen maatregelen: eveneens vaak op zuinigheid gericht Financiën spelen een belangrijke rol 14 3 Nog weinig steun voor de elektrische auto 15 4 Steun voor opwekken: Overijsselse energie Sterke steun voor zonne-energie in de directe woonomgeving 17 5 Weinig bekendheid energieloket en website Energieloket bij 12% bekend Website bij 4% bekend 21 Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording 23 Bijlage 2 Vragenlijst 24 Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart 2016

3 Samenvatting Energielabel vaak onbekend De bekendheid met het energielabel van de eigen woning is niet heel groot. De helft (51%) van de bewoners van Overijssel weet niet welk energielabel de eigen koop- of huurwoning heeft. Door de verplichting van het energielabel voor koopwoningen is het relevant om een uitsplitsing te maken naar mensen die wonen in een koophuis en mensen die wonen in een huurhuis. Onder kopers is het percentage dat niet weet welk energielabel de woning heeft wel lager, maar nog steeds aanzienlijk (43%). Onder mensen die wel weten welk energielabel de woning heeft, worden energielabel A, B en C het vaakst genoemd. Vergeleken met 2010 is de kennis over het energielabel zo slecht nog niet. In 2010 gaf slechts 5% van de ondervraagden aan te weten welk energielabel de woning heeft, in 2016 is dat gestegen naar 49%. Qua verhoudingen tussen de energielabels is er niet veel veranderd. Ook in 2010 werden de energielabels A, B en C het meest genoemd. Bereidheid voor energiebesparende maatregelen is groot - vooral financiën spelen een rol Relatief veel bewoners van Overijssel zijn bereid om energiemaatregelen te treffen: een ruime meerderheid (68%) geeft dat aan. Onder de mensen die niet bereid zijn om maatregelen te nemen zeggen de meeste bewoners dat ze al energiezuinig genoeg zijn. Voor de mensen die wél bereid zijn om maatregelen te nemen, spelen vooral financiën een rol als bepalende factor. Maar liefst 85% geeft aan dat kostenbesparing een belangrijke factor is, 40% van de ondervraagden noemt subsidiemogelijkheden. De meeste maatregelen die worden getroffen betreffen activiteiten die met het gedrag(sverandering) van mensen te maken hebben. Zo worden het aanschaffen van spaarlampen, zuinig zijn met stroom en water, de thermostaat lager afstellen en apparaten niet op stand-by laten staan het vaakst genoemd. De meeste mensen zijn voornemens om zuinig te zijn met stroom en water komend jaar. Over andere maatregelen is men verdeeld. Hiernaast valt op dat hoogopgeleiden en mensen met een koophuis vaker investeren in relatief kapitaalkrachtige energiemaatregelen zoals dubbel glas of zonnepanelen. Elektrische auto nog niet echt in de trek Bewoners van Overijssel zijn nog niet echt overtuigd om een elektrische auto te gaan kopen. Slechts 7% van de ondervraagden is (mogelijk) voornemens om een elektrische auto te gaan kopen. Bijna de helft (45%) is zeker niet van plan om een elektrische auto te gaan kopen, de andere helft is neutraal (48%). De meeste ondervraagden vinden de elektrische auto ofwel te duur, of de afstanden die je er mee kan afleggen zijn te klein. Opwekken eigen energie van belang De meerderheid (55%) van de bewoners van Overijssel vindt het (heel) belangrijk dat de provincie in de toekomst haar eigen energie opwekt. Een minderheid vindt eigen energie opwekken (helemaal) niet belangrijk (11%). Vergeleken met 2013 is men het (iets) minder vaak eens met deze stelling. In 2013 vond 61% eigen energie opwekken (heel belangrijk), in 2016 is dat percentage gedaald naar 55%. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

4 Met name steun voor zonne-energie Als het gaat om energie opwekken in de buurt, is er de meeste steun voor zonne-energie. Maar liefst 85% van de ondervraagden staat positief tegenover het opwekken van zonne-energie in de directe woonomgeving. Over andere manieren van energieopwekking in de directe woonomgeving is men minder positief. Tegenover opwekking door middel van biomassa staat 64% van de ondervraagden positief, tegenover koude- en warmtebronnen betreft dat percentage 57%. Men is het minst positief over windmolens, maar nog altijd de helft (53%) ziet dat zitten. Het percentage mensen dat negatief tegenover windmolens staat is wel gedaald. In 2013 stond 18% van de bewoners van Overijssel negatief tegenover windmolens, in 2016 betreft dat 14%. Relatief weinig bekendheid met energieloket en website Nog niet zo veel mensen zijn bekend met het energieloket en de website. Niet meer dan 12% van de ondervraagden geeft aan het energieloket te kennen en 4% kent de website. Contact met het energieloket is evenmin vaak gezocht. Ongeveer 3% van de totale populatie heeft wel eens contact gehad met het energieloket. De website geeft wel voldoende informatie mits men deze kent. Driekwart van de mensen die die website kennen vinden dat de website voldoende informatie geeft. Mensen met een koopwoning en 55-plussers kennen het energieloket vaker dan jongere bewoners en huurders. Ook geven 55-plussers vaker dan andere leeftijdscategorieën aan de website te kennen. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

5 Inleiding In navolging van eerdere metingen in 2013 en 2014 is er in 2016 een nieuwe meting uitgevoerd naar de opinie van bewoners van Overijssel over nieuwe energie. In deze 2-meting worden vragen vergeleken met voorgaande metingen en zijn er vragen toegevoegd. De provincie Overijssel wil een herhaalmeting laten plaatsvinden onder haar burgers over energieverbruik en energieopwekking. Aanleiding Zijn er verschuivingen zichtbaar in deze 2-meting ten opzichte van eerder metingen, of denken bewoners van Overijssel hoofzakelijk hetzelfde over energieverbruik en energieopwekking? Er wordt gekeken of, en in welke mate bewoners zelf energiemaatregelen nemen en hoe zij aankijken tegen energiemaatregelen en energieopwekking. Ook wordt er gekeken naar de bekendheid van het energieloket en de desbetreffende website. Om een reëel beeld te krijgen is bij het trekken van de steekproef rekening gehouden met geslacht, leeftijd, gezinsgrootte, opleiding en regio. Er zijn relevante uitsplitsingen gemaakt naar energielabel, huishoudgrootte, opleiding, leeftijd, huurof koopwoning, en regio. Als er in het onderzoek uitspraken worden gedaan over uitsplitsingen of vervolgvragen met een klein aantal waarnemingen is enige voorzichtigheid wat de duiding betreft geboden. Voor de vraag naar de bereidheid om maatregelen te treffen en welke maatregelen er zoal worden voorzien, worden uitsplitsingen naar energielabel grafisch weergegeven. Enkel significante dan wel relevante resultaten worden besproken in de tekst. In de trendtabellen zijn de relevante significante resultaten weergegeven met pijltjes. Een pijl omlaag betekent een betekenisvolle daling, een pijl omhoog betekent een betekenisvolle toename. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

6 1 Energielabel vaak onbekend Veruit de meeste ondervraagde mensen hebben een koophuis: 69% geeft aan te wonen in een koophuis, 31% woont in een huurhuis. Als er vervolgens gevraagd wordt naar het energielabel van de desbetreffende woning, weet de helft (51%) niet welk energielabel de woning heeft. Van de mensen die wel aangeven te weten welk energielabel ze hebben, noemen de meeste ondervraagden energielabel A, C of B (respectievelijk 13%, 12% en 11%). 1 Welk energielabel heeft u woning? (links het meest genoemde energielabel, rechts het minst genoemde label, n=970) 60 51% 30 13% 12% 11% 5% 3% 2% 2% 0 % Energielabel A Energielabel C Energielabel B Energielabel D Energielabel E Energielabel F Energielabel G Weet niet Jonge, laagopgeleide éénpersoonshuishoudens vaker niet op hoogte van energielabel Er blijken nauwelijks significante verschillen te zijn tussen verschillende subgroepen (geslacht, leeftijd opleidingsniveau, huur/koopwoning, regio en gezinsgrootte) wat het energielabel betreft. Hoofdzakelijk zijn er verschillen tussen subgroepen wat betreft het percentage dat niet weet welk energielabel het huis heeft. Verschillen tussen subgroepen onderling aangaande type energielabel zijn verwaarloosbaar. Als er wordt gekeken naar leeftijd valt er enkel op dat jarigen en laagopgeleiden het vaakst niet weten welk energielabel hun huis heeft (55% en 64%). Éénpersoonshuishoudens weten het vaakst niet welk energielabel men heeft, 57% van deze huishoudens geeft aan niet te weten welk label hun huis heeft. Vergeleken met 2010 is de kennis over het energielabel zo slecht nog niet. In 2010 gaf slechts 5% van de ondervraagden aan te weten welk energielabel de eigen koop- of huurwoning heeft. In 2016 is het percentage dat wel weet welk energielabel de woning heeft, gestegen naar 49% - een forse stijging dus. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

7 Energielabel bekender bij mensen met een koopwoning Als er wordt gekeken naar verschillen tussen mensen met een koopwoning en mensen met een huurwoning, blijken mensen die een koopwoning hebben vaker te weten welk energielabel het huis heeft. 43% van de mensen met een koopwoning weet niet welk energielabel het huis heeft, tegenover maar liefst 68% die dat niet weet bij mensen met een huurwoning. Mensen met een koopwoning zijn hierdoor sterker vertegenwoordigd bij bijna elk label - men weet het domweg vaker. 2 Welk energielabel heeft u woning? (links het meest genoemde energielabel, rechts het minst genoemde label, n=970) 70 68% 35 43% 0 15% 7% 14% 7% 13% 6% 5% 8% 1% 3% 1% 3% 1% 3% Huur Koop Huur Koop Huur Koop Huur Koop Huur Koop Huur Koop Huur Koop Huur Koop Energielabel A Energielabel C Energielabel B Energielabel D Energielabel E Energielabel F Energielabel G Weet niet Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

8 2 Meerderheid bereid om energiemaatregelen te nemen De grote meerderheid (68%) van de bewoners van Overijssel is bereid om maatregelen te nemen om energie te besparen of op te wekken. Slechts 15% is niet bereid om enige maatregelen te nemen. Hoger opgeleide bewoners van koopwoningen meest bereid om maatregelen te nemen Bewoners van middelbare leeftijd (35-54 jaar) zijn vaker bereid om maatregelen te nemen dan jongeren (18-34 jaar) en 55-plussers (respectievelijk 74% versus 65% en 63%). Jongeren hebben significant vaker geen mening over deze vraag. Ook hoogopgeleiden blijken vaker bereid om maatregelen te treffen. Van de hoogopgeleiden geeft 80% aan bereid te zijn om energiemaatregelen te treffen, onder middelbaar en laag opgeleiden is dat percentage aanzienlijk lager (respectievelijk 67% en 51%). 3 Percentage dat positief is over bepaalde energiebronnen in de directe woonomgeving (n=970) jaar 65% 12% 23% jaar 74% 13% 13% 55-plussers 63% 20% 17% Wel bereid Niet bereid Geen mening Van de mensen die in een koopwoning wonen, geeft 74% aan bereid te zijn om maatregelen te nemen. Onder huurders is dat percentage aanzienlijk lager (54%). Ten slotte blijkt opvallend genoeg!- het zo te zijn dat bewoners van Twente vaker bereid zijn om maatregelen te nemen dan inwoners van West-Overijssel. In Twente geeft 70% van de bewoners aan bereid te zijn om energiemaatregelen te nemen, in West-Overijssel is dat 64%. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

9 2.1 Tegenstanders zijn naar eigen zeggen al energiezuinig genoeg Aan de mensen die niet bereid zijn om maatregelen te treffen (15% van de ondervraagden), is gevraagd waarom zij niet bereid zijn om maatregelen te treffen. Veruit de grootste groep geeft aan dat ze al energiezuinig genoeg zijn (38% - 6% van de ondervraagden). Een zesde (16% - 2% van alle ondervraagden) vindt energiemaatregelen te duur. 4 Bent u bereid om zelf maatregelen te treffen (n=970) / Waarom bent u niet bereid om energiemaatregelen te treffen? (n=152) 15% Ik ben al energiezuinig genoeg 38% Energiemaatregelen zijn te duur 16% 17% Ik weet te weinig van energiebesparing af 8% 68% De overheid is verantwoordelijk voor het treffen van energiemaatregelen Energiebedrijven zijn verantwoordelijk voor het treffen van energiemaatregelen 2% 1% Nee Geen mening Ja Diversen 35% Door het geringe aantal ondervraagden zijn uitsplitsingen slechts indicatief. Toch zijn er een aantal tendensen zichtbaar. Van alle leeftijdsgroepen lijken 55-plussers vaker aan te geven dat ze al energiezuinig genoeg zijn. Jongeren en mensen van middelbare leeftijd lijken het vaker te duur te vinden. 2-persoonshuishoudens en mensen met een koopwoning lijken vaker te zeggen dat ze al zuinig genoeg zijn (45% en 48%). Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

10 Nauwelijks verschillen tussen energielabels voor bereidheid om maatregelen te nemen Als het gaat om de bereidheid om maatregelen te nemen zijn er tussen huishoudens met verschillende energielabels geen significante verschillen. Enkel mensen die niet weten welk energielabel ze hebben zijn minder vaak bereid om maatregelen te treffen. 5 Bent u bereid om zelf maatregelen te treffen om energie te besparen (n=970) Energielabel A 73% 12% 13% Energielabel B 70% 19% 12% Energielabel C 71% 16% 13% Energielabel D 71% 19% 10% Energielabel E 71% 21% 8% Energielabel F 72% 9% 19% Energielabel G 73% 16% 11% Weet niet 64% 15% 21% Ja Nee Weet niet Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

11 2.2 Mensen maken zelfstandig keuzes om maatregelen te treffen Bijna iedereen die heeft aangegeven bereid te zijn maatregelen te treffen geeft aan die maatregelen zelfstandig te nemen (88%, omgerekend 60% van de ondervraagden). Andere manieren, zoals met buren of bij initiatieven van de woonplaats, worden aanzienlijk minder vaak genoemd (respectievelijk door 6% en 4% van de ). Mensen van middelbare leeftijd geven iets vaker aan zelfstandig de maatregelen te nemen vergeleken met 55-plussers (90% versus 84%). 55-plussers nemen dan weer vaker deel aan plaatselijke energiecoöperaties dan jarigen (3% versus 0%). 6 Hoe pakt u of iemand uit uw huishouden het treffen van energiemaatregelen aan? (basis: mensen die bereidwillig zijn om maatregelen te nemen, n=654) Ik doe dat zelfstandig 88% Ik doe dat samen met mijn buren 6% Ik sluit mij aan bij initiatieven in mijn woonplaats van bijvoorbeeld sportverenigingen 4% Ik neem deel aan een plaatselijke energiecoöperatie 2% Diversen 6% Genomen maatregelen: vooral zuinig met apparaten Van de mensen die bereid zijn om energiemaatregelen te nemen, geeft 54% aan spaarlampen in huis te hebben. Daarnaast worden zuinig zijn met stroom en water, de thermostaat lager afstellen en apparaten niet op stand-by laten staan vaak genoemd als getroffen maatregel (respectievelijk 47%, 39% en 36%). Een kwart van de bewoners van Overijssel geeft aan al zuinig te zijn (23%). Tussen leeftijdsgroepen zijn er relevante verschillen zichtbaar in de maatregelen die men treft. Jongeren blijken zuiniger te zijn met stroom en water dan mensen van middelbare leeftijd en ouderen: 55% van de jarigen die bereid zijn om maatregelen te nemen geeft aan zuinig te zijn met stroom en water, onder jarigen en 55 plussers is dit percentage lager (respectievelijk 46% en 42%). Ook als het gaat om de thermostaat lager zetten doen jongeren dat vaker (48% versus 38% en 35%). Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

12 Ouderen blijken vaker minder te vliegen in vergelijking met jongere mensen: van de en jarigen geeft ongeveer 1% aan dit te doen, onder 55-plussers betreft dit 7%. Ouderen blijken ook vaker zonnepanelen te hebben dan jarigen (16% versus 9%). Overigens geven ouderen vaker dan jongeren aan al zuinig te zijn (29% versus 16%). Laag en middelbaar opgeleiden blijken vaker spaarlampen aan te hebben geschaft in 2015 dan hoog opgeleiden (65% en 56% versus 46%). Laagopgeleiden geven ook vaker dan hoogopgeleiden aan de wasdroger minder te gebruiken (30% versus 20%) en energiezuiniger te wassen (39% versus 26%). Hoger opgeleiden blijken geen enkele maatregel significant vaker te nemen. Huishoudens die meerdere mensen in huis hebben wonen, blijken vaker dan éénpersoonshuishoudens maatregelen in het huis te treffen; een energiezuinigere Cv-ketel aanschaffen, energiezuiniger te wassen en vaker zonnepanelen aanschaffen. Huurders nemen vaker energiemaatregelen die goedkoper zijn en met gedragsverandering te maken hebben, kopers schaffen relatief vaker wat duurder materieel aan als energiemaatregel. Huurders zetten relatief vaker de thermostaat lager (54%), douchen vaker korter (37%), zijn zuiniger met stroom en water (57%) en laten vaker apparaten niet op stand-by staan. Kopers nemen vaker maatregelen in het huis (27%), schaffen vaker een energiezuinige CV-ketel aan (17%) en plaatsen vaker zonnepanelen (16%). 7 Welke maatregelen heeft u of iemand in uw huishouden in 2015 getroffen om energie te besparen of op te wekken? (basis: mensen die bereidwillig zijn om maatregelen te nemen n=654) Aanschaf spaarlampen 54% Zuinig zijn met stroom/water De thermostaat lager afstellen 39% 47% Vaak genoemde maatregelen Apparaten niet op standby laten staan 36% Energiezuiniger wassen Korter douchen De wasdroger minder gebruiken Maatregelen in het huis De auto minder gebruiken Aanschaf energiezuinige CV-ketel Zonnepanelen plaatsen Minder vliegen Zonneboiler plaatsen Diversen Geen van deze Ik was al zuinig 30% 28% 25% 24% 20% 15% 13% 3% 1% 3% 1% 23% Weinig genoemde maatregelen Redelijk vaak genoemde maatregelen Vergeleken met 2013 leken mensen in 2014 minder vaak bepaalde maatregelen te nemen, wanneer er gekeken wordt naar de percentages in tabel 1. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

13 Vergelijkingen met 2016 kunnen niet gemaakt worden voor deze vraag, omdat in 2016 deze vraag alleen aan mensen is gevraagd die bereid zijn om maatregelen te nemen. Al lijkt het wel zo te zijn dat het gebruik van zonnepanelen is toegenomen ten opzichte van 2014 en 2013! Tabel 1: Identieke top 3 als in 2013 en 2014 Maatregelen 2013 (n=1597) 2014 (n=979) Aanschaffen spaarlampen 61% 58% 54% Zuinig met stroom / water 53% 51% 47% De thermostaat op een lagere temperatuur afstellen 48% 46% 39% Apparaten niet op stand-by laten staan 47% 41% 36% Maatregelen in het huis nemen 21% 20% 24% De auto minder gebruiken 25% 25% 20% Zonnepanelen plaatsen 3% 6% 13% Ik was al zuinig 29% 31% 23% Geen van deze 4% 6% 1% *Alleen gevraagd aan mensen die bereid zijn om maatregelen te nemen (n=656)* Splitsing naar energielabel Voor de meest genoemde maatregelen is een uitsplitsing gemaakt naar energielabel. Er zijn niet heel veel significante verschillen zichtbaar tussen de verschillende energielabels en genoemde maatregelen. Het blijkt zo te zijn dat mensen die niet weten welk energielabel ze hebben, vaker dan mensen met energielabel A en B de thermostaat lager afstellen. Als er ook nog gekeken wordt naar overige resultaten, dan lijkt de tendens over het algemeen te zijn dat mensen met energielabel C en D meer in verschillende maatregelen participeren dan mensen met energielabel A en B. Wel plaatsen mensen met energielabel A en B vaker zonnepanalen vergeleken met mensen met overige labels. 8 Mensen met energielabel C en D nemen vaker populaire maatregelen (n=654) 57% 54% 51% 52% 48% 55% 50% 49% 48% 40% 48% 53% 39% 38% 45% 48% A B C D E F G Weet niet Aanschaf spaarlampen A B C D E F G Weet niet Zuinig zijn met stroom/water 32% 32% 43% 38% 39% 39% 26% 43% 33% 27% 43% 50% 43% 36% 37% 14% A B C D E F G Weet niet De thermostaat lager afstellen A B C D E F G Weet niet Apparaten niet op standby laten staan Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

14 2.4 Voorgenomen maatregelen: eveneens vaak op zuinigheid gericht Over maatregelen die mensen komend jaar willen nemen zijn de bereidwillige bewoners van Overijssel verdeeld. Zuinig zijn met stroom/water wordt het meest genoemd: een kwart geeft aan dit komend jaar te willen doen (25%). De grootste groep (32%) geeft aan al zuinig te zijn. 9 Welke maatregelen overweegt u, of iemand in uw huishouden, om in het komende jaar energie te besparen of op te wekken? (n=654) Zuinig zijn met stroom/water Aanschaf spaarlampen De thermostaat lager afstellen Apparaten niet op standby laten staan Korter douchen De auto minder gebruiken De wasdroger minder gebruiken Energiezuiniger wassen Zonnepanelen plaatsen Maatregelen in het huis Aanschaf energiezuinige CV-ketel 25% 18% 17% 17% 17% 16% 15% 13% 12% 11% 6% Redelijk vaak genoemde maatregelen Vaak genoemde maatregel Minder vliegen Zonneboiler plaatsen Diversen 3% 3% 2% Weinig genoemde maatregelen Geen van deze 9% Ik was al zuinig 32% Van de jongeren geeft 23% aan spaarlampen aan te gaan schaffen, korter te gaan douchen en apparaten niet op stand-by te laten staan. Dit is bij deze maatregelen hoger dan bij oudere leeftijdsgroepen. Ook geven jongeren vaker aan een energiezuinigere CV-ketel aan te willen schaffen dan jarigen en ouderen (respectievelijk 10% versus 5% en 5%) jarigen zijn vaker voornemens om zonnepanelen aan te gaan schaffen in het komende jaar dan dat jongeren en ouderen dat zijn (respectievelijk 19% versus 9% en 5%). Ouderen geven relatief het vaakst aan komend jaar minder te gaan vliegen. Van de ouderen zegt 6% dat komend jaar van plan te zijn, onder jongeren en jarigen is dat ongeveer 1%. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

15 Ook bij deze vraag geven 55-plussers het vaakst aan al zuinig te zijn (42%), versus 26% bij en jarigen. Laagopgeleiden zijn vaker voornemens om de auto minder te gaan gebruiken (20%), de wasdroger minder te gebruiken (21%), de thermostaat lager af te stellen, korter te douchen (27%), zuiniger te wassen (20%), apparaten niet op stand-by laten staan (21%) en zuinig te zijn met stroom en water (34%). Hoogopgeleiden zijn alleen vaker voornemens om een zonneboiler te plaatsen (4%). Zuinige apparaten voor grote huishoudens 4- en 5-persoonshuishoudens zijn vaker voornemens om minder de wasdroger te gebruiken en om zonnepanelen of een zonneboiler aan te schaffen dan één of tweepersoonshuishoudens. 5 persoonshuishoudens blijken daarnaast relatief vaker van plan te zijn om een energiezuinige Cvketel aan te schaffen. Éénpersoonshuishoudens blijken vaker dan meerpersoonshuishoudens voornemens te zijn om minder te gaan vliegen en energiezuiniger te gaan wassen. Ten slotte zeggen één- en tweepersoonshuishoudens vaker dat ze al zuinig zijn. Koopwoningbewoners zoeken het vaker in zonne-energie Mensen met een huurwoning overwegen relatief vaker om spaarlampen aan te schaffen (29%), de auto minder te gebruiken (22%), de thermostaat lager af te stellen (29%), korter te douchen (26%), energiezuiniger te wassen (22%), apparaten niet op stand-by laten staan (28%) en zuiniger te zijn met stroom en water (35%). Mensen met een koopwoning overwegen relatief vaker om een zonneboiler (4%) of zonnepanelen aan te gaan schaffen (14%). In tabel 2 zijn verschillen over de jaren zichtbaar. Vergelijkingen met 2016 kunnen ook hier niet gemaakt worden omdat in 2016 deze vraag alleen aan mensen is gesteld die bereid zijn om maatregelen te nemen. Wat wel zichtbaar is, is dat in 2014 de mensen die overwegen om verschillende maatregelen te nemen in het komende jaar over het algemeen afgenomen zijn. Tabel 2: Welke maatregelen overweegt u, of iemand in uw huishouden, om in het komende jaar energie te besparen of op te wekken? Maatregelen 2013 (n=1597) 2014 (n=979) Zuinig met stroom / water 26% 22% 25% Aanschaffen spaarlampen 26% 21% 18% Maatregelen in het huis nemen 7% 9% 11% Apparaten niet op stand-by laten staan 20% 17% 17% Energiezuiniger wassen 10% 8% 13% Aanschaf energiezuinige CV-ketel 5% 4% 6% Zonnepanelen plaatsen 7% 8% 12% Zonneboiler plaatsen 2% 1% 3% Ik was al zuinig 37% 43% 32% Geen van deze 14% 16% 9% *Alleen gevraagd aan mensen die bereid zijn om maatregelen te nemen (n=656)* Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

16 2.5 Financiën spelen een belangrijke rol Het overgrote deel van de bewoners van Overijssel noemt kostenbesparing als belangrijke factor om eventuele maatregelen te treffen (85%). Daarnaast noemt 40% subsidiemogelijkheden als belangrijke factor. Daarmee zijn de meest genoemde factoren duidelijk geld gerelateerd. Naast financiële redenen worden comfort en een goede voorlichting over de mogelijkheden ook redelijk vaak genoemd (resp. 30% en 28%). Tabel 3: Als u nadenkt over energiebesparing, welke van de onderstaande factoren zijn voor u belangrijk om eventuele maatregelen te treffen? Factoren die een rol spelen 2013 (n=1597) 2014 (n=979) Kostenbesparing 80% 81% 85% Subsidiemogelijkheden 28% 31% 40% Goede voorlichting over de mogelijkheden 24% 22% 28% Comfort 26% 28% 30% Positief imago 6% 8% 9% Tijd om de maatregel te kunnen realiseren 5% 4% 6% Geen van deze 9% 10% 3% *Alleen gevraagd aan mensen die bereid zijn om maatregelen te nemen (n=656)* Vrouwen vinden een goede voorlichting over de mogelijkheden belangrijker dan mannen. 33% van de vrouwen vindt dit een belangrijke factor, onder mannen bedraagt dit percentage 23%. Hiernaast blijken jarigen en jarigen kostenbesparing belangrijker te vinden dan 55- plussers (resp. 91% en 88% versus 79%). Slechts 28% van de laagopgeleiden noemt subsidiemogelijkheden. Onder middelbaar en hoogopgeleiden is dit respectievelijk 40% en 46%. Laagopgeleiden noemen vaker een positief imago als belangrijke factor (14%). Een- en tweepersoonshuishoudens vinden comfort relatief belangrijker (resp. 33% en 34%). Één- en driepersoonshuishoudens vinden kostenbesparing belangrijkers dan dat tweepersoonshuishoudens dat vinden (beide 89% versus 80%). Mensen met een koopwoning vinden subsidiemogelijkheden vaker een belangrijke factor (45%), mensen met een huurwoning vinden een positief imago belangrijker (13%). Als er gekeken wordt naar trendverschillen, is zichtbaar dat alle factoren ongeveer even belangrijk worden gevonden in 2014 in vergelijking met In 2016 is deze vraag alleen gesteld aan de mensen die bereid zijn om maatregelen te nemen. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

17 3 Nog weinig steun voor de elektrische auto De wil om een elektrische auto te gaan kopen is laag onder de bewoners van Overijssel. De grootste groep is het noch eens, noch oneens met de stelling dat mijn volgende auto een elektrische auto wordt (48%). Hiernaast staat 45% negatief tegenover deze stelling. 7% van de ondervraagden is, naar eigen zeggen, zeker of waarschijnlijk voornemens om een elektrische auto te gaan kopen. Waar vrouwen relatief vaker neutraal zijn over deze stelling (51%), zijn mannen het vaker eens (9% versus 5%). Als er gekeken wordt naar leeftijd zijn 55-plussers vaker neutraal over deze stelling dan jarigen (52% versus 43%) jarigen zijn het vaker dan gemiddeld oneens met deze stelling (50%). Éénpersoonshuishoudens positiever Meerpersoonshuishoudens zijn het vaker oneens met de stelling vergeleken met eenpersoonshuishoudens. Onder eenpersoonshuishoudens is 37% het oneens met de stelling en is een relatief grotere groep neutraal (52%) of het eens (11%). 10 Mijn volgende auto wordt een elektrische auto' (n=970) 2%5% 48% 27% 18% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens Elektrische auto te duur, te korte afstanden Van de 45% die het oneens is met de stelling (n=450) zegt de grootste groep dat ze een elektrische auto te duur vinden (57%), gevolgd door de argumentatie dat de afstanden die met een elektrische auto kunnen worden afgelegd te kort zijn (45%). Een vijfde (21%) noemt ook nog het gebrek aan mogelijkheden om de auto op te laden. Mannen noemen vaker dan vrouwen het gebrek aan keuzes in modellen. Meerpersoonshuishoudens geven relatief vaker dan eenpersoonshuishoudens aan dat ze de elektrische auto te duur vinden en dat de afstanden die kunnen worden afgelegd te kort zijn. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

18 4 Steun voor opwekken: Overijsselse energie Het merendeel (55%) van de bewoners van Overijssel vindt het (heel) belangrijk dat de provincie in de toekomst haar eigen energie opwekt. Slechts 11% van de ondervraagden vindt dat (helemaal) niet belangrijk. Een derde (34%) van de bewoners is neutraal over deze kwestie. 11 Hoe belangrijk vindt u het dat wij in Overijssel in de toekomst onze eigen energie opwekken? (n=970) 22% 33% 34% 7% 4% Heel belangrijk Helemaal niet belangrijk Onder mannen vindt een grotere groep het van belang dat Overijssel haar eigen energie in de toekomst opwekt dan onder vrouwen. Onder mannen vind 9% dit (heel) belangrijk, onder vrouwen is dat 5%. Vrouwen zijn vaker neutraal over eigen energie opwekken (51% versus 44%) Van de 55-plussers vindt 58% het zelf opwekken van energie (heel) belangrijk, onder jarigen is dat percentage lager (51%). Onder de jarigen vindt een relatief grotere groep het (helemaal) niet belangrijk (16%). Wat opvalt, is dat éénpersoonshuishoudens vaker het zelf opwekken van energie (helemaal) niet belangrijk vinden dan meerpersoonshuishoudens: 16% van de eenpersoonshuishoudens vindt dat. Weinig verschil met 2014 Als er gekeken wordt naar voorgaande metingen valt op dat bewoners in 2013 vaker het zelf energie opwekken (heel) belangrijk vonden dan in 2014 en 2016 (61% versus 55% in 2014 en 2016). In 2016 is juist de neutrale groep gegroeid, in 2013 was 24% neutraal, in % en in %. De groep die eigen energieopwekking (helemaal) niet belangrijk vinden blijft nagenoeg gelijk. Tabel 4: Zelf energie opwekken minder belangrijk dan in 2013, even belangrijk als in 2014 Factoren die een rol spelen 2013 (n=1597) 2014 (n=979) 2016 (n=970) Heel belangrijk 24% 27% 22% Tamelijk belangrijk 37% 28% 33% Noch belangrijk/noch onbelangrijk 24% 26% 34% Tamelijk belangrijk 4% 6% 7% Helemaal niet belangrijk 4% 6% 4% Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

19 4.1 Sterke steun voor zonne-energie in de directe woonomgeving Over het algemeen staan bewoners van Overijssel positief of in ieder geval neutraal tegenover het gebruik van energiebronnen in de directe woonomgeving. Er zijn echter wel verschillen zichtbaar in de mate van steun. Een grote meerderheid staat positief tegenover het gebruik van zonne-energie in de directe woonomgeving (85%). De steun is lager bij het gebruik van windmolens (53%) en koude- en warmte opslag in de omgeving (57%). Bij het gebruik van opslag van warmte is een relatief grotere groep neutraal (26%) en bij het gebruik van windmolens is een relatief grotere groep negatief (14%). De steun van het gebruik van biomassa is weer wat groter, daar is 64% positief en 5% negatief. 12 Hoe staat u tegenover het gebruik van de volgende energiebronnen in uw directe woonomgeving? (n=970) Windmolens 53% 28% 14% 5% Biomassa 64% 24% 5% 7% Zonne-energie 85% 10% 2% 4% Koude- en warmteopslag 57% 26% 6% 11% Positief Niet postief, niet negatief Negatief Geen mening/weet niet Jongeren minder positief gestemd over gebruik van energiebronnen in de woonomgeving jarigen en ouderen staan vaker positief tegenover biomassa en zonne-energie dan jongeren. Bij het gebruik van biomassa is 56% van de jongeren positief, waar dat bij jarigen en 55-plussers respectievelijk 65% en 68% is. Bij het gebruik van zonne-energie is 80% van de jongeren positief, onder de jarigen en 55 plussers is dat percentage wat hoger (respectievelijk 87% en 85%). Algemeen genomen staan hoger opgeleiden vaker positief tegenover het gebruik van de energiebronnen. Lager opgeleiden staan vaker neutraal ertegenover of weten het niet. Als er wordt gekeken naar huishoudsamenstelling, blijkt dat éénpersoonshuishoudens vaker positief zijn over het gebruik van energiebronnen dan 2-4 persoonshuishoudens. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

20 Stedelingen positiever In dit opzicht is het ook interessant om te kijken naar de verschillen tussen mensen die op het platteland ofwel in de stad wonen. Mensen die wonen in de stad, staan positiever tegenover windmolens (56% versus 49%) en koude- en warmteopslag (60% versus 53%) dan mensen die wonen op het platteland. Mensen op het platteland zijn vaker neutraal of hebben hier geen mening over. Inwoners minder vaak negatief over windmolens Over de jaren gezien zien er niet echt veel verschillen zichtbaar. Vergeleken met 2013 zijn mensen minder vaak negatief over windmolens. In 2013 was 18% negatief, in 2015 is dit percentage gedaald naar 14%. Hiernaast lijkt de steun voor biomassa licht te stijgen. 13 Percentage dat positief is over bepaalde energiebronnen in de directe woonomgeving (n=970) % Zonne-energie Biomassa Koude- en warmteopslag Windmolens Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

21 14 Percentage dat negatief is over bepaalde energiebronnen in de directe woonomgeving (n=970) % Zonne-energie Biomassa Koude- en warmteopslag Windmolens = Verschilt significant ten opzichte van 2013 Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

22 5 Weinig bekendheid energieloket en website 5.1 Energieloket bij 12% bekend Weinig bewoners van Overijssel zeggen het energieloket van de eigen gemeente te kennen: maar liefst 88% kent dit loket niet. Mannen kennen het loket vaker dan vrouwen (14% versus 9%). Van de jongeren kent 8% het loket, onder jarigen en 55-plusser is dat percentage wat hoger (13%). 15 Kent u het energieloket? (n=970) 12% 88% Ja Nee Mensen die in een koopwoning wonen, zeggen vaker dat ze het energieloket kennen dan bewoners van een huurwoning (13% versus 8%). Bewoners van een huis met energielabel A en C kennen vaker het energieloket dan mensen die niet weten welk label ze hebben (14% en 21% versus 8%). Ook blijkt het zo te zijn dan mensen die op het platteland wonen, significant vaker het loket kennen dan mensen die in de stad wonen. Van de mensen die in landelijk gebied wonen, geeft 16% aan het loket te kennen, onder mensen die in een stedelijk gebied wonen is dat percentage 9%. Van de mensen die zeggen het energieloket te kennen (n=114), heeft 29% wel eens contact gehad met dit loket. In perspectief is dat ongeveer 3% van de totale volwassen populatie. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

23 5.2 Website bij 4% bekend Zo n 4% van de ondervraagden geeft aan de website overijsselheeftnieuweenergie.nl te kennen. 55-plussers kennen deze website vaker dan jongere bewoners. Van de jarigen kent 2% de website, onder jarigen is dit 4% en van de 55-plussers geeft 6% aan de site te kennen. Ook hier geldt dat bewoners die energielabel A en C hebben, vaker de website kennen dan mensen die niet weten welk label ze hebben (7% en 9% versus 2%). 16 Kent u de website? (n=970) 4% 96% Ja Nee Opvallend: Mensen in Twente blijken vaker de website te kennen dan mensen in West-Overijssel (6% versus 2%). Het merendeel van de mensen die de website kennen (75%, n=41), vindt dat de website voldoende informatie geeft. 4% vindt dat de website onvoldoende informatie geeft. Deze resultaten dienen echter als indicatief te worden geïnterpreteerd, gezien het feit dat te weinig respondenten deze vraag hebben beantwoord. Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

24 Bijlagen Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

25 Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording In maart 2016 is de 2-meting uitgevoerd over nieuwe energie in Overijssel. In maart 2013 en maart 2014 hebben respectievelijk de 0- en de 1-meting plaatsgevonden. In deze metingen (onderdeel van het grotere staat van Overijssel onderzoek) is in kaart gebracht hoe de bewoners van Overijssel tegenover energiemaatregelen en energieopwekking staan. De enquête is online uitgevoerd via de CAWI- methode (Computer-Assisted Web Interviewing).Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van TNS NIPObase Consumer. Dit resultaten bestand herbergt op zichzelf een goed verdeling op vele achtergrondkenmerken van de Nederlandse bevolking. De bruto steekproef betrof in totaal 1501 personen van achttien jaar en ouder, woonachtig in Overijssel. Uiteindelijk hebben in totaal 970 personen gerespondeerd. Dit levert een responspercentage op van 64,6%. Het veldwerk heeft gelopen in de periode van vrijdag 4 maart tot en met woensdag 9 maart Om tot voldoende respons te komen is op dinsdag 8 een volledige en op woensdag 9 maart een (gedeeltelijke) reminder verstuurd naar de personen die op dat moment nog niet hadden gerespondeerd. De resultaten van het onderzoek zijn herwogen naar geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte en regio. Door de data te herwegen, worden de resultaten representatief voor de meerderjarige inwoners van Overijssel. Hiermee wordt gecorrigeerd voor eventuele selectieve non-respons (lees: sommige groepen vullen de vragenlijst vaker in dan anderen). Ook zijn de resultaten van de 2-meting waar, mogelijk en relevant, vergeleken met die van de 1-meting uit 2014 en de 0-meting uit Steekproefverantwoording 2-meting maart 2016 Ongewogen (%) Herwogen (%) Geslacht Man 50,9 49,7 Vrouw 49,1 50,3 Leeftijd jaar 23,6 25, jaar 36,3 36,4 55 jaar of ouder 40,1 38,0 Opleiding Laag 19,8 20,9 Middelbaar 48,2 47,2 Hoog 32,0 31,9 Gezinsgrootte 1 17,3 18,1 2 39,5 36,8 3 16,2 16,1 4 18,6 18,8 5 6,8 7,8 6 of meer 1,6 2,4 Regio Twente 56,0 55,4 West-Overijssel 44,0 44,6 Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

26 Bijlage 2 Vragenlijst Vraag 1: Text De volgende vragen gaan over energieopwekking en energieverbruik Vraag 2: Welk energielabel heeft uw woning? 1 Energielabel A 2 Energielabel B 3 Energielabel C 4 Energielabel D 5 Energielabel E 6 Energielabel F 7 Energielabel G 99 weet niet *Position fixed *Exclusive Vraag 3: Bent u bereid om zelf maatregelen te treffen om energie te besparen of op te wekken? 1 Ja 2 Nee 3 Geen mening/weet niet Ask only if Vraag 3=1 Vraag 4: Hoe pakt u of iemand uit uw huishouden het treffen van energiemaatregelen aan? U mag meerdere antwoorden aankruisen 1 Ik doe dat zelfstandig 2 Ik doe dat samen met mijn buren 3 Ik sluit mij aan bij initiatieven in mijn woonplaats van bijvoorbeeld sportverenigingen 4 Ik neem deel aan een plaatselijke energiecoöperatie 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

27 Ask only if Vraag 3=1 Vraag 5: Welke maatregelen heeft u of iemand uit uw huishouden in 2015 getroffen om energie te besparen of op te wekken? U mag meerdere antwoorden aankruisen 1 Aanschaf spaarlampen 2 De auto minder gebruiken 3 Minder vliegen 4 De wasdroger minder gebruiken 5 De thermostaat op een lagere temperatuur afstellen 6 Korter douchen 7 Maatregelen in het huis (isolatie, dubbel glas) 8 Aanschaf energiezuinige CV-ketel 9 Aangepast wasprogramma / energiezuinige machine 10 Apparaten niet op standby laten staan 11 Zuinig met stroom / water 12 Zonnepanelen plaatsen 13 Zonneboiler plaatsen 14 Ik was al zuinig *Position fixed *Exclusive 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed 98 geen van deze *Position fixed *Exclusive Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

28 Ask only if Vraag 3=1 Vraag 6: Welke maatregelen overweegt u, of iemand uit uw huishouden, om in het komende jaar te treffen om energie te besparen of op te wekken? U mag meerdere antwoorden aankruisen 1 Aanschaf spaarlampen 2 De auto minder gebruiken 3 Minder vliegen 4 De wasdroger minder gebruiken 5 De thermostaat op een lagere temperatuur afstellen 6 Korter douchen 7 Maatregelen in het huis (isolatie, dubbel glas) 8 Aanschaf energiezuinige CV-ketel 9 Aangepast wasprogramma / energiezuinige machine 10 Apparaten niet op standby laten staan 11 Zuinig met stroom / water 12 Zonnepanelen plaatsen 13 Zonneboiler plaatsen 14 Ik was al zuinig *Position fixed *Exclusive 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed 98 geen van deze *Position fixed *Exclusive Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

29 Ask only if Vraag 3=1 Vraag 7: Als u nadenkt over energiebesparing, welke van de onderstaande factoren zijn voor u belangrijk om eventuele maatregelen te treffen? U mag meerdere antwoorden aankruisen 1 Kostenbesparing 2 Subsidiemogelijkheden 3 Goede voorlichting over de mogelijkheden 4 Comfort 5 Positief imago 6 Tijd om de maatregel te kunnen realiseren 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed 98 geen van deze *Position fixed *Exclusive Ask only if Vraag 3=2 Vraag 8: Waarom bent u niet bereid om zelf energiemaatregelen te treffen? 1 De overheid is verantwoordelijk voor het treffen van energiemaatregelen 2 Energiebedrijven zijn verantwoordelijk voor het treffen van energiemaatregelen 3 Ik weet te weinig van energiebesparing af 4 Energiemaatregelen zijn te duur 5 Ik ben al energiezuinig genoeg 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed Vraag 9: In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling: Mijn volgende auto wordt een elektrische auto.? 1 Helemaal mee eens 2 Mee eens 3 Niet mee eens/niet mee oneens 4 Mee oneens 5 Helemaal mee oneens Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

30 Vraag 10: Waarom bent u het oneens met de stelling Mijn volgende auto wordt een elektrische auto.? U mag meerdere antwoorden aankruisen 1 Een elektrische auto is te duur 2 Er is te weinig keuze in modellen 3 Er zijn onvoldoende mogelijkheden om de auto op te laden 4 De afstanden die met een elektrische auto kunnen worden afgelegd zijn te kort. 96 anders, namelijk... *Open *Position fixed Vraag 11: Matrix Hoe belangrijk vindt u het dat wij in Overijssel in de toekomst onze eigen energie opwekken? Heel belangrijk Helemaal niet belangrijk Vraag 12: Matrix De Provincie Overijssel streeft ernaar dat meer energie wordt opgewekt uit duurzame bronnen. Daardoor hoeft er minder gas, olie en steenkolen gebruikt te worden om aan de energievraag te voldoen. Hoe staat u tegenover het gebruik van de volgende energiebronnen in uw directe woonomgeving? Positief Niet positief, niet negatief Negatief Geen mening/weet niet Windmolens Biomassa (winnen van energie uit mest en afvalproducten) Zonne-energie Koude- en warmte opslag (opslaan van warmte of koude in de bodem) Vraag 13: Kent u het energieloket van uw gemeente? 1 Ja 2 Nee Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

31 Ask only if Vraag 13=1 Vraag 14: Heeft uw wel eens contact gehad met het energieloket? 1 Ja 2 Nee 99 weet niet *Position fixed *Exclusive Vraag 15: Kent u de website 1 Ja 2 Nee Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart

32 Ask only if Vraag 15=1 Vraag 16: In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling: De website geeft voldoende informatie 1 Helemaal mee eens 2 Mee eens 3 Niet mee eens/niet mee oneens 4 Mee oneens 5 Helemaal mee oneens 6 Weet niet/geen meing Ask only if Vraag 16=4 of 5 Vraag 17: Open Welke informatie mist u op de website Vraag 18: Wilt u de maandelijkse nieuwsbrief Overijssel heeft Nieuwe Energie ontvangen? 1 Ja, vul uw adres hier in *Open 2 Nee Nieuwe energie anno 2016 H2228 TNS NIPO 31 maart