ALGEMENE HANDLEIDING Over de Grens Inhoud

Transcriptie

1 ALGEMENE HANDLEIDING Over de Grens Inhoud Welkom bij Over de Grens... 2 Waarom dit programma?... 2 Voor wie is het?... 2 Het geheim van de witte steen... 2 Didactiek... 2 Kosten... 3 Hoeveel tijd kost het?... 3 Wanneer kan ik het beste veldwerk doen?... 3 Hoe kom ik aan de materialen?... 3 Helpdesk... 3 Reacties... 3 Bijlage 1: Lesprogramma in schema... 4 Bijlage 2: Materialenlijst... 8 Bijlage 3: Uw eigen voorbereiding van het project Bijlage 4: De Grenskrant

2 Welkom bij Over de Grens Voor u ligt de algemene handleiding van het lesprogramma Over de Grens. Deze handleiding geeft u een overzicht van het programma en inzicht in de doelen, de inhoud en de tijdsduur. Het programma bestaat uit 4 modules met elk twee lessen. Daarnaast vindt u een aantal spellen op de website. Details van de lessen en de werkbladen vindt u per module op Waarom dit programma? Over de Grens speelt in op de natuurlijke nieuwsgierigheid en speelsheid van kinderen. Door een gestructureerd en interactief onderwijsaanbod, vormen van ontdekkend onderwijs, interessante thema s, uitnodigende activiteiten en spellen daagt Over de Grens de kinderen uit in hun ontwikkeling. De voordelen op een rij: Gratis materiaal Flexibele opzet in tijd en inhoud Aansluitend bij onderwijsleerdoelen Vakoverstijgend Kennismaken Duitse / Nederlandse cultuur Klassenwerk met of zonder veldwerk Speurneus benadering Leren via spelvormen Voor wie is het? groep 3 en 4 van de Grundschule (Duitsland) groep 6 en 7 van de basisschool (Nederland) Het geheim van de witte steen De basis van dit programma is een aantal artikelen in de Grenskrant van het Grenspark Maas-Swalm- Nette (zie bijlage). In artikelen schrijft een journalist over de ontdekking van de (verlaten) woonplaats van 4 Wijzen van de Witte Steen. De vier wijzen kunnen zich verschillend specialiseren in kennis, maar hebben één belangrijk ding gemeen: zij kennen het geheim van de witte steen. Na een periode van enkele eeuwen willen deze wijzen plaatsmaken voor nieuwe wijzen. Wie dat zijn weten ze nog niet, maar ze denken aan kinderen. Om wijze te worden moeten die kinderen het geheim van de witte steen ontdekken.. Dat geheim wordt niet verteld en je kunt het ook niet opzoeken Het geheim van de witte steen kunnen kinderen alleen zelf ontdekken. Gelukkig hebben de 4 wijzen opdrachten achtergelaten waarmee het geheim uiteindelijk kan worden ontdekt. Elke opdracht geeft een aanwijzing. Alle aanwijzingen samen geven de oplossing (het codewoord) van de kruiswoordpuzzel in de Grenskrant. Met die oplossing vinden uw leerlingen het geheim van de witte steen. Zij ontvangen dan het Wijzen-Certificaat waarmee zij de wijzen mogen opvolgen! Didactiek Tijdens de zoektocht naar het geheim van de witte steen bouwen de kinderen kennis op over biologie, topografie, geografie, cultuur en geschiedenis. Daarbij spreken zij ook vaardigheden als onderzoeken, presenteren en schattend rekenen aan. De leerdoelen van het lesprogramma zijn onder te brengen in een drietal thema s: Thema ruimte De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van hun eigen land, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld. Thema natuur De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. Thema tijd De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de eigen geschiedenis en kunnen die verbinden met de wereldgeschiedenis. 2

3 Kosten Alle lesmaterialen zijn gratis en te downloaden van de website Op de website vindt u verder nog een aantal online spellen. De kosten van het veldwerk bedragen ongeveer 35,--. Dit bedrag is exclusief reiskosten. Hoeveel tijd kost het? Het gehele lesprogramma bestaat uit (zie schema op de volgende bladzijde): Module 1: twee lessen van ongeveer een uur op school Module 2: twee lessen van 1 dagdeel in het veld. Voorbereiding en verwerking op school Module 3: twee lessen van ongeveer een uur op school Module 4: twee lessen van ongeveer een uur op school TIP: Als u minder tijd wilt besteden aan het lesprogramma, kunt u het veldwerk weglaten of slechts één van de veldwerkprogramma s volgen. Verder kunt u in module 3 een van de lessen weglaten of uit de twee lessen (les 5 of les 6) zelf een programma samenstellen uit de spellen van beide lessen. De spellen in deze lessen zijn namelijk los van elkaar uit te voeren. Weglaten heeft dus geen gevolgen voor de kwaliteit van het lesprogramma. Wanneer kan ik het beste veldwerk doen? Het veldwerk kunt u het beste uitvoeren van mei tot en met september. U heeft dan de meeste kans op mooi weer. Bovendien is er dan in de natuur genoeg te zien. Hoe kom ik aan de materialen? Alle materialen die u in de klas nodig heeft kunt u downloaden van Voor de veldwerkmaterialen kunt u bellen met het CNME in Venlo. Telefoonnummer: Helpdesk Voor dit programma is een helpdesk geïnstalleerd. Voor vragen bij de voorbereiding van het programma kunt u bellen met telefoonnummer XXXXXXX. Reacties Reacties op dit programma en aanbevelingen voor verbetering kunt u via de internetsite van dit programma geven: 3

4 Bijlage 1: Lesprogramma in schema Module 1. De missie: op zoek naar het geheim van de witte steen U begint te vertellen over de Grenskrant met de artikelen over de Vier Wijzen. U legt uit dat de wijzen opvolgers zoeken. Deze Nieuwe Wijzen moeten het geheim van de witte steen ontdekken en verschillende opdrachten uitvoeren om dat geheim te ontrafelen. Samen met uw leerlingen leest u de artikelen in de Grenskrant. Daarna oriënteren ze zich op het Grenspark hierbij maken ze gebruik van een overzichtskaart van het gebied. Op een inkleurkaart kleuren ze zelf de topografische elementen van het park in. Daarna kijken ze naar een diapresentatie over het park, waarin belangrijke kenmerken van het park uitgelegd worden. Afsluitend maken ze een opdracht waarin ze de kenmerken van het park zelf gaan benoemen. Les 1 Waar ligt de Witte Steen? Als eerste moeten de Nieuwe Wijzen weten waar de Witte Steen ligt! Nordico kan de Nieuwe Wijzen hierbij helpen. Hij heeft voor iedereen een plattegrond van het Grenspark. Kunnen de nieuwe Wijzen op deze kaart aangeven waar de Witte Steen ligt? Philemon wil eerst weten welk beeld de leerlingen hebben bij het Grenspark. Grenskrant lezen Topografie opdracht: inkleurkaart Eigen beeldvorming van Grenspark Aanwijzing codewoord Klas 45 minuten Les 2 Verkenners bereiden zich voor Het is natuurlijk ook belangrijk dat de Nieuwe Wijzen weten hoe het Grenspark er uit ziet. Dit is een taak voor Rosa en Philemon. Rosa heeft een mooie Diapresentatie gemaakt. Hierin vertelt ze over de topografie, de geschiedenis, de natuur en de mensen die in het Grenspark wonen. Ze vertelt ook over de mensen die voor het Grenspark werken: wat doen zij om het Grenspark te onderhouden? De Nieuwe Wijzen moeten goed opletten, want Philemon zal testen of ze de informatie uit de Diashow hebben onthouden. Diapresentatie bekijken Werkblad: kennistest Grenspark Aanwijzing Klas 45 minuten 4

5 Module 2: reis naar het grensparkgevoel (optioneel). De leerlingen weten nu zo n beetje waar het park ligt en hoe het er uit ziet. Maar hoe zit het met het gevoel? Hoe ruikt het park, hoe voelt het gras, hoe klinken de dieren? Voordat de Nieuwe Wijzen dit gevoel kunnen overbrengen moeten ze het natuurlijk eerst zelf ervaren! En verder hoe zit het met de grens tussen Nederland en Duitsland. Is hier de natuur wel eerlijk verdeeld? In dit onderdeel bezoekt u met uw leerlingen het Grenspark. U kunt kiezen uit 2 veldwerkprogramma s (of ze allebei doen): A. U bezoekt het Brachter Wald. In dit programma ligt de nadruk op de gevoelsmatige en beeldende elementen van het park. De leerlingen krijgen de opdracht een reclamecampagne voor het Brachter Wald te maken. B. U bezoekt de Holtmühle Belfeld. Hier doen de leerlingen op verschillende locaties natuuronderzoek. Ze onderzoeken bijvoorbeeld welke planten en dieren in het gebied leven, welke geluiden ze in het gebied horen en hoe het met de kwaliteit van het water gesteld is. Les 3 Beleef Brachter Wald De Nieuwe Wijzen zijn al goed op weg; ze weten waar de Witte Steen ligt en hoe het park er uit ziet. De Vier Wijzen willen dat zoveel mogelijk mensen het Grenspark bezoeken. Om van de natuur te genieten en van het speciale gevoel dat het Grenspark bij de mensen oproept Een mooie uitdaging voor de Nieuwe Wijzen! Maar wacht eens even hoe kunnen de Nieuwe Wijzen dat speciale gevoel overbrengen op de mensen? Dan moeten ze dat speciale gevoel eerst zelf ervaren! Rosa heeft een mooie wandeling voor de Nieuwe Wijzen uitgezet in het Brachter Wald (bij Reuver). Op de route voeren de Nieuwe Wijzen 5 opdrachten uit. Ze komen steeds dichter bij het Gevoel van Bracht Kan hun campagne de mensen overtuigen om ook naar het Brachter Wald te komen? Klassengesprek reclamecampagne Informatie verzamelen op locatie Reclamemateriaal maken Aanwijzing codewoord Brachter Wald en klas Voorbereiding: 20 minuten Veldwerk: 1 dagdeel Les 4 Verwerking: 45 minuten Beleef Holtmühle Belfeld De Witte Steen staat op de grens tussen Nederland en Duitsland. De mensen hebben deze grens lang geleden vastgesteld. De grens moest zo ver naar het oosten liggen, dat de Duitse kanonnen de schepen op de rivier de Maas niet konden raken. De Nieuwe Wijzen horen natuurlijk ook in staat te zijn om de grens tussen Nederland en Duitsland te bepalen. De Nieuwe Wijzen hoeven nu in ieder geval geen rekening meer te houden met kanonnen. Liever maken ze een eerlijke verdeling tussen de natuur! Zou het hen lukken? Daarvoor zullen ze eerst zelf moeten ontdekken hoe het gebied er uit ziet. Het bos in dus! Rosa heeft een mooie wandeling uitgezet in het gebied Holtmühle (bij Belfeld). De Nieuwe Wijzen doen onderzoek: welke planten en dieren leven in het gebied? En hoe zouden de Nieuwe Wijzen het gebied zo verdelen dat Duitsland en Nederland een even mooi stuk natuur krijgen? Onderzoek doen op locatie Holtmühle Nieuwe grens trekken Belfeld en klas Aanwijzing codewoord Voorbereiding: 20 minuten Veldwerk: 1 dagdeel Verwerking: 45 minuten 5

6 Module 3. Verkenning van grenzen Het uitstapje naar het Brachter Wald en/of Holtmühle smaakt naar meer! De Nieuwe Wijzen kunnen de drang niet onderdrukken en ze willen nog meer over het Grenspark leren! In deze module behandelt u met uw leerlingen de geschiedenis en de natuur van het Grenspark. Uw leerlingen spelen met de Duitse en Nederlandse taal en herstellen een uit elkaar gevallen tentoonstelling over het Grenspark van de ijstijd tot heden. Ze vergroten spelenderwijs hun kennis van de soorten dieren en planten in het park. Er is speciale aandacht voor de broedgebieden van vogels. Les 5 Overgangen in de tijd; zijn dat grenzen? De Nieuwe Wijzen willen meer weten over de geschiedenis van het Grenspark en de ontwikkeling van de taal. Dat komt goed uit, want Philemon en Quantumus hebben weer een belangrijke opdracht voor de Nieuwe Wijzen. Philemon wil graag weten of de Nieuwe Wijzen aan de namen van de mensen kunnen zien uit welk land zij komen. De namen van de Nederlandse mensen lijken namelijk wel heel erg veel op de namen van de Duitse mensen! Hoe zou dat komen? Een echte Wijze weet het antwoord! Les 6 Quantumus vraagt de Nieuwe Wijzen om hulp. Er is iets mis met zijn tentoonstelling over het Grenspark! Alles ligt in de verkeerde volgorde en ook de Nederlandse en Duitse versie ligt door elkaar! Kunnen de Nieuwe Wijzen de tentoonstelling van Quantumus redden? Philemon s Taxitest Klas 50 minuten Red Quantumus tentoonstelling maken Aanwijzingen Voorkeuren in natuur en cultuur; wie bepaalt de grenzen? De Nieuwe Wijzen zijn nog steeds niet uitgeleerd! Deze keer willen ze meer weten over de dieren die in het Grenspark leven en overeenkomsten en verschillen tussen Nederland en Duitsland. Dierennamen in het Nederlands of in het Duits het lijkt soms wel dezelfde taal! Hoe zou dat komen? Rosa weet het antwoord wel, maar weten de Nieuwe Wijzen dit ook? Nederland en Duitsland zijn twee verschillende landen. Daarom kun je, behalve de overeenkomsten, ook duidelijke verschillen zien. Kunnen de Nieuwe Wijzen deze verschillen ontdekken? Kunnen ze Philemon vertellen of de foto s in Nederland of in Duitsland gemaakt zijn? Nordico en Rosa krijgen ieder jaar veel vragen van vogels: waar kunnen zij het best hun nest bouwen? Samen overleggen ze en zoeken ze een goede broedplaats voor elke soort. De Nieuwe Wijzen zullen deze taak uiteindelijk overnemen. Daarom hebben Nordico en Rosa een spel gemaakt, zodat de Nieuwe Wijzen alvast kunnen oefenen! Memoryspel dierennamen Klas 65 minuten Broedgebiedspel Land herkennen Aanwijzingen bij elk spel 6

7 Module 4: De ontrafeling van het geheim van de witte steen De Nieuwe Wijzen hebben inmiddels bijna alle opdrachten gedaan. Als het goed is weten ze nu net zo veel van het Grenspark als de Vier Wijzen. Is dat ook zo? En kunnen de Nieuwe Wijzen achter het Geheim van de Witte Steen komen? De leerlingen passen hun opgedane kennis van het Grenspark toe in het eindspel. In het spel moeten ze een beroep doen op hun kennis van de biologische, topografische, geografische, culturele en geschiedkundige aspecten van het Grenspark. Vervolgens lossen zij het geheim op van de witte steen en ontvangen hun certificaat. Les 7 Bewijs je kennis; een intensieve reis door het park De leerlingen zijn bijna net zo wijs als Nordico, Quantumus, Rosa en Philemon? Om dit te bewijzen spelen de Nieuwe Wijzen het eindspel. Eindspel Klas 45 minuten Les 8 Het geheim van de witte steen De Nieuwe Wijzen hebben alle opdrachten succesvol afgerond. Met deze opdrachten hebben ze 8 aanwijzingen verdiend. Deze aanwijzingen leiden tot een nieuwe aanwijzing, die het Geheim van de Witte Steen onthult! Afsluiting en uitreiken certificaat Klas 20 minuten Het codewoord zegt: ICH BEN WEISE. Dit is een Duits-Nederlandse verbastering. De steen staat immers op de grens. Ik ben wijs of Ich bin Weise. Wat betekent dat nu en wat is het geheim U vertelt het geheim We zijn er tot nu toe vanuit gegaan dat de Wijzen alles van het Grenspark weten. Maar, dat is niet zo De kennis zit namelijk NIET in de hoofden van de Vier Wijzen. Dat klinkt verwarrend want als die kennis niet in hun hoofden zit, waar zit die kennis dan wel? En hoe konden de Nieuwe Wijzen dan zoveel over het Grenspark leren? Dit heeft alles te maken met het Geheim van de Witte Steen ICH BEN WEISE. De aanwijzing uit de puzzel verraad het geheim: De Witte Steen is wijs. Al die jaren dat de Witte Steen in het Grenspark staat, heeft hij informatie over het Grenspark verzameld en opgeslagen. Informatie over de topografie, de geschiedenis, de natuur en de mensen die er wonen. De steen kan deze kennis alleen niet zelf overbrengen; de steen kan immers niet praten! Dat was de taak van de Vier Wijzen. Nordico, Rosa, Quantumus en Philemon waren dus zelf niet wijs, maar stonden geheel in dienst van de Witte Steen! Daarom zagen ze er natuurlijk ook niet uit als wijzen. In de ban van de Witte Steen Er is nog iets bijzonders met de steen aan de hand. De Witte Steen heeft namelijk een speciale kracht. De steen zorgt ervoor, dat iedereen die over de steen leest, in de buurt van de steen komt of erover praat, of denkt, in de ban van het steen en dus in de ban van het Grenspark raakt. Je krijgt dan een onweerstaanbare drang om over het Grenspark te leren, over de topografie, de geschiedenis, de natuur en de mensen die er wonen. Je wilt naar het park toe, en wilt anderen overtuigen hetzelfde te doen. Je wilt steeds meer weten over het Grenspark, over de taal, de verschillen en overeenkomsten tussen het Duitse en het Nederlandse deel, de dierennamen en gebieden in het Duits en in het Nederlands. He, wacht eens even Dit hebben jullie ook allemaal meegemaakt! Je maakte kennis met de Witte Steen, je hebt in het Grenspark gewandeld en wilde daarna nog meer over het gebied weten Is dat toeval??? Of waren jullie al de hele tijd in de ban van de Witte Steen?!? Als dat zo is, dan ben je in korte tijd een echte nieuwe wijze geworden. Kun je de tekst Ik ben wijs / Ich bin Weise misschien ook op een andere manier opvatten? Jazeker: het woordje ik slaat behalve op de Witte Steen ook op jullie! De Nieuwe Wijzen zijn nu officieel wijs genoeg om zijn de Wijzen Nordico, Quantumus, Rosa en Philemon op te mogen volgen! 7

8 Bijlage 2: Materialenlijst Module 0. Algemene voorbereiding 1. De missie: Op zoek naar het geheim van de witte steen 2. De reis en het gevoel van het grenspark (optioneel) Materialen Materialen Algemene handleiding voor de leerkracht (deze ligt nu voor u) Let op, vrijwel alle materialen zitten in de handleiding. U kunt deze bladen natuurlijk kopiëren of printen. Voor een aantal materialen bevelen wij echter aan deze van de website te printen. Soms bevelen wij aan in kleur te printen. Soms ook dubbelzijdig. Enkele kaarten zijn uitsluitend op de website te vinden. Houd tijdens de voorbereiding rekening met de volgende punten: Voor sommige materialen heeft u een kleurenprinter nodig. Dit geldt voor de Grenskrant en de spellen in module 3. De meeste werkbladen zijn zwart wit goed te gebruiken. Deze kunt u met een gewone printer afdrukken. Voor het maken van de spellen heeft u een snijmachine nodig. Het snijden van de spelkaartjes kost extra tijd. Houdt u hier rekening mee in uw planning? Voor de diashow heeft u een computer met geluid (boxjes) en een beamer nodig. Bij voorkeur is de computer online. U kunt ook de dvd-versie van de diashow afspelen op een televisie. Materialen Grenskrant voor alle leerlingen Overzichtskaart Grenspark Maas-Swalm-Nette Inkleurkaart waar is de witte steen voor alle leerlingen Fotoblad Herkenningstest van het Grenspark voor alle leerlingen Werkblad en controleblad Verken het Grenspark Diapresentatie Zelf verzamelen Dossier- of insteekmapjes. Voor alle leerlingen Kleurpotloden of viltstiften Apparatuur voor het afspelen van de diapresentatie Eventueel: landkaart van Nederland en Duitsland waarop u de ligging van het gebied kunt aanwijzen VELDWERK BRACHTER WALD Materialen (voor alle materialen geldt: 1 kopie per groepje) Veldwerk Brachter Wald Plattegrond Veldwerk Brachter Wald Veldwerkopdrachten Veldwerk Brachter Wald Eerste Hulp Bij Reclames (EHBR) Zelf verzamelen Fluitje Schrijfpapier Tekenpapier Tekenmaterialen (houtskool, kleurkrijt, kleurpotloden) Digitale camera( s) Eventueel: videocamera VELDWERK HOLTMÜHLE BELFELD Materialen Veldwerk (Voor alle materialen geldt: 1 kopie per groepje) Natuuronderzoek Holtmühle Instructies in de klas Natuuronderzoek Holtmühle Verslag onderzoek Natuuronderzoek Holtmühle Samenvatting Natuuronderzoek Holtmühle Werkblad verdeling Natuuronderzoek Holtmühle Nieuwe Natuurgrens Zelf verzamelen Geen 8

9 Module 3. Ontdekking van grenzen Materialen Materialen Werkblad Philemon s Taxitest Opdracht Red Quantumus tentoonstelling Controleblad Red Quantumus tentoonstelling Werkblad tekst en knipbladen Red Quantumus tentoonstelling Werkblad beelden Red Quantumus tentoonstelling Spelregels spellen Namen memoryspel: spelregels- en opdrachtenblad Broedgebiedspelkaarten Werkblad Waar ben ik Fotoblad Waar ben ik Voor al deze materialen geldt: 1 kopie per groepje. 4. De ontrafeling van het geheim van de witte steen Zelf verzamelen Geen Materialen Eindspel vier ¼ delen van de kaart (op de website) Eindspel natuurgebieden Eindspel aktiviteiten, plaatsen en rivieren Certificaat Zelf verzamelen Geen 9

10 Bijlage 3: Uw eigen voorbereiding van het project ALGEMENE VOORBEREIDING Lees de handleiding globaal om een beeld te krijgen van het gehele project. Lees ook de werkbladen goed door. Maak een keuze uit de locaties voor de veldwerkopdrachten. Misschien kiest u er voor om de veldwerkopdrachten weg te laten. Maak een keuze uit de spelvormen uit module 3. Doen uw leerlingen alle spellen, of laat u er een of meerdere weg? Regel het bezoek aan de locatie: bellen, eventueel langs gaan. Regel het vervoer. Breng de ouders op de hoogte van het uitstapje. Plan de lessen en het onderzoek in. Schrijf de planning in de vakken hieronder. Kopieer het leerlingenmateriaal. Bekijk het materialenoverzicht en verzamel de benodigde materialen. Module 1. De missie: op zoek naar het geheim van de witte steen Ik voer deze module uit in (aantal) lessen in week. op datum(s) Tijden: Lees het docentenmateriaal van module 1 door. Lees de Grenskrant door. Bedenk hoe u de Grenskrant met de leerlingen gaat doornemen. Klassikaal of ieder voor zich? Leest u de artikels voor of doen de leerlingen dat? Download, print en kopieer de materialen van de website en verzamel de overige materialen. Bestudeer de overzichtskaart van het Grenspark. Hoe licht u de kaart toe? Bestudeer de Inkleurkaart. Hoe legt u de inkleuropdracht uit aan de kinderen? Bekijk de diashow. Hoe laat u de diashow aan de leerlingen zien? Klassikaal via de dvd op de televisie, of met behulp van een beamer via de computer? Of bekijken de leerlingen de diashow individueel op een computer? Is er geluid (televisie of boxjes bij de computer) aanwezig voor de diashow? Bekijk het Fotoblad Grenspark. Welke foto s kunnen (enkele) leerlingen waarschijnlijk niet plaatsen? Hoe helpt u ze daarbij? Geeft u tips? Welke aanwijzing geeft u aan de leerlingen na afloop van deze module? Module 2: reis naar het grensparkgevoel (optioneel). Ik voer deze module uit in week. (aantal) lessen in week. op datum(s) Tijden: Hebben de leerlingen hun instructies? Is het vervoer geregeld? Hebben de begeleiders hun instructies? Zijn alle materialen verzameld? Check: bel de locatie! 10

11 Module 3. Verkenning van grenzen Ik voer deze module uit in week. (aantal) lessen in week. op datum(s) Tijden: Lees het docentenmateriaal van module 3 goed door. Doen de kinderen alle spellen, of een gedeelte? Download, print en kopieer de materialen van de website en verzamel de overige materialen. Snijd het dierennamen memoryspel en de Broedgebied-spelkaarten. Module 4: De ontrafeling van het geheim van de witte steen Ik voer deze module uit in week. (aantal) lessen in week. op datum(s) Tijden: Lees het docentenmateriaal van module 4 goed door. Download, print en kopieer de materialen van de website en verzamel de overige materialen. Print eventueel de Wijzen-certificaten uit. Hoe gaat u de certificaten uitreiken? 11

12 Bijlage 4: De Grenskrant 12

13 13

14 14

15 15