Gebouwd in Heerhugowaard

Transcriptie

1 groep 5/6 Gebouwd in Heerhugowaard Handleiding voor leerkrachten Erfgoedleerlijn Heerhugowaard

2 Inhoudsopgave Over de erfgoedleerlijn 3 Gebouwd in Heerhugowaard 4 Les 1 Introductieles 6 Les 2 Op pad: gebouwen bekijken 9 Les 3 Onderzoek een gebouw 11 Les 4 Facultatieve les 12 Colofon Dit project is gebaseerd op bestaande lesmaterialen van twee educatieve projecten: - Kijk een om je heen! ontwikkeld door Sandra Overweg en Piet Zwaanenburg - Erfgoedleerlijn Noord-Holland, onderdeel Gebouwen ontwikkeld door Marije Visser voor Plein C Lesbrief, bewerking en ontwikkeling lesmateriaal: Marije Visser Vormgeving: Hanna van der Veen Eindredactie: Hanna van der Veen Plein C - december 2018 Dit bewerking van het project kon gerealiseerd worden dankzij financiële steun van de gemeente Heerhugowaard. 2

3 Over de erfgoedleerlijn Heerhugowaard Al sinds 2006 zijn er erfgoedprojecten beschikbaar voor het basisonderwijs in Heerhugowaard. Vanuit de scholen kwam de vraag om de projecten kleiner te maken en te digitaliseren. Ook was er een wens om leerlingen met historische kaarten te laten werken. De nieuwe erfgoedleerlijn Heerhugowaard bestaat uit drie educatieve projecten voor groep 5 t/m 8 van het basisonderwijs. Twee van deze projecten zijn een bewerking van de bestaande leskisten. Uitgangspunt is de leerlingen kennis laten maken met de geschiedenis van Heerhugowaard met gebruik van Heerhugowaard s erfgoed: historische kaarten en foto s, monumenten en Het Oude Gemaal. Thema s De thema s sluiten zoveel mogelijk aan bij de cognitieve ontwikkeling, de belevingswereld en de lesstof van de doelgroep. Veel scholen werken met combinatiegroepen daarom is elk project voor twee jaargroepen geschikt. Groep 5/6 - Gebouwd in Heerhugowaard Thema: Monumenten Groep 6/7 - Heerhugowaard op de kaart Thema: Inpoldering Groep 7/8 - Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog Thema: Tweede Wereldoorlog 3

4 Lespakket Groep 5/6 Gebouwd in Heerhugowaard Dit lespakket is bedoeld voor groep 5 en 6 van de basisschool. Het gaat over gebouwen en monumenten. Leerdoelen Leerlingen ontdekken dat Heerhugowaard veel nieuwe gebouwen heeft en een klein aantal oude dat je gebouwen kunt herkennen aan bepaalde kenmerken dat je door goed te kijken, vragen te stellen en informatie te zoeken, meer kunt leren over een gebouw of de geschiedenis van een plaats dat ontwerpen van nieuwe gebouwen vaak geïnspireerd zijn op oude gebouwen Leerlingen oefenen in kijken en fotograferen vragen formuleren informatie verzamelen, ordenen en presenteren Leerlingen leren wat een monument is waarom bepaalde gebouwen beschermd worden dat de maatschappij het belangrijk vindt om bepaalde gebouwen te beschermen Aansluiting bij de kerndoelen Nederlands 1. Leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren die informatie, mondeling en schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 2. Leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. 3. Leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema s, tabellen en digitale bronnen. Natuur en techniek 44. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. Oriëntatie op jezelf en de wereld: ruimte en tijd 47. Leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, 4

5 verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levens beschouwing. Kunstzinnige Oriëntatie 56. Leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Lessenschema Les 1. Introductieles met digitale quizzen Tijdsduur: 60 minuten Les 2. Excursie: Onderzoek een monument Tijdsduur: 90 min minuten Les 3. Verwerkingsles met digitale spellen Tijdsduur: 30 minuten Les 4. Facultatieve les met tekenopdracht Tijdsduur: 40 minuten Vooraf Voor les 2 heeft u de hulp van 6 à 7 ouders nodig, die een groepje kinderen kunnen begeleiden bij het onderzoeken van een monument. De monumenten in Heerhugowaard zijn vrij eenvoudig en niet super spectaculair, maar ze lenen zich prima om met kinderen van 8-10 jaar zintuigelijk onderzoek te doen. Zodat ze ook op andere momenten en plaatsen hun zintuigen kunnen gebruiken om meer te ontdekken. Dus digibord uit en op pad, veel plezier! 5

6 Les 1 Introductieles Aanpak Onderwijsleergesprek over gebouwen en monumenten aan de hand van digibordquizzen. Doel Voorkennis ophalen en interesse opwekken Leerlingen ontdekken dat kenmerken van gebouwen iets zeggen over de functie van het gebouw Leerlingen weten wat een monument is Leerlingen ervaren dat je door goed te kijken, veel kunt leren van gebouwen Organisatie Duur Klassikaal en in tweetallen 60 minuten Benodigdheden Bijlage 1: Achtergrondinformatie Heerhugowaard Voorbereiding Lees de Achtergrondinformatie (Bijlage 1) Bekijk de digibordpagina s voor deze les Stap A Introduceer het thema gebouwen. Vertel dat de leerlingen in het project gaan kijken naar oude gebouwen in de omgeving. Eerst gaan ze oefenen in kijken naar en nadenken over gebouwen. Klik op A Waarvoor is dit gebouw? Bespreek met de leerlingen de vragen: Wat voor gebouw is dit? Dit gebouw heeft nauwelijks kenmerken. Het is moeilijk te zeggen wat voor gebouw het is. Wat gebeurt er als er een nieuwe eigenaar komt en het gebouw verandert? Klik op Verander Bespreek met de kinderen wat er is veranderd en aan welke kenmerken je kunt zien wat de functie van het gebouw is. Introduceer als het nodig is het begrip kenmerk en het begrip functie. Klik zo steeds op Verander Laat de kinderen vertellen wat voor functie het gebouw heeft gekregen. Het gebouw verandert achtereenvolgens in een speelgoedwinkel, een woonhuis, een kantoor, een bioscoop, een gevangenis en een ijswinkel. 6

7 Stap B Sommige gebouwen zijn speciaal omdat ze mooi, groot, oud of gewoon anders zijn. Welke speciale gebouwen kennen de kinderen? Klik op B Speciale gebouwen Deze presentatie gaat over monumenten en de redenen dat monumenten bewaard worden. Bespreek bij het startscherm met de vijf monumentenschildjes: Wie heeft er wel eens zo n bordje op een gebouw gezien? Welk gebouw was dat? Wie weet wat zo n bordje betekent? Dit zijn monumentenschildjes, die zie je vaak op een gebouw dat een rijksmonument is. Er is afgesproken dat een gebouw met zo n schildje niet beschadigd mag worden in een oorlog. Gebruik de achtergrondinformatie in bijlage 1 om meer te vertellen over monumenten. Welke gebouwen in de stad/het dorp zou van jullie een monumentenschildje moeten krijgen en waarom? Klik op de pijl De leerlingen krijgen acht rijksmonumenten uit Noord-Holland te zien. Bespreek bij elk monument waarom het bewaard wordt. Als je het monumentenschildje op het gebouw sleept zie je onder het gebouw het antwoord; de belangrijkste reden waarom het gebouw een monument is. Let wel, er zijn meestal meerdere redenen dat een gebouw een monumentenstatus krijgt en inzichten hierover veranderen ook in de loop van de tijd. Onder het vraagteken staat informatie over het gebouw. Vertel dat de leerlingen in de volgende les zelf oude gebouwen in Heerhugowaard gaan onderzoeken. Stap C Deze opdracht kunnen de leerlingen zelfstandig in tweetallen op laptops of pc s doen. Klik op C Wat is dit voor gebouw? Demonstreer hoe het werkt door de eerste opgave samen op het digibord te doen. Leerlingen zien een foto van een kenmerkend detail van een gebouw en bedenken wat voor gebouw het is. Als ze doorklikken zien ze het gebouw in zijn geheel en weten ze of het antwoord klopt. Onder het vraagteken staat informatie over het gebouw. 7

8 Les 2 Op pad: gebouwen bekijken Aanpak Leerlingen onderzoeken en fotograferen een monument/oud gebouw. Doel Leerlingen oefenen in kijken, fotograferen en vragen stellen. Organisatie Duur Excursie in groepjes (4 of 5 leerlingen per groepje) ongeveer 90 minuten Benodigdheden Bijlage 1: Achtergrondinformatie Heerhugowaard Bijlage 2: Opdrachtblad Bijlage 3: Lijst monumenten Schrijfbordjes en potloden Mobiel of camera voor elk groepje Voorbereiding Vraag per groepje een ouder om te begeleiden. Vraag ouders of ze een digitale camera of telefoon willen meenemen voor het maken van foto s. Kies per groepje een monumenten of oude gebouwen uit Bijlage 3. Print voor elk groepje Bijlage 2 en noteer hierop naam en adres van één van de gebouwen uit Bijlage 3 Stap A Vertel dat de leerlingen dat ze een oud gebouw in hun eigen omgeving gaan onderzoeken. Vertel kort de geschiedenis van Heerhugowaard (bijlage 1). In Heerhugowaard zijn niet zoveel oude gebouwen omdat de meeste huizen vanaf de jaren 50 zijn gebouwd. Maar genoeg oude gebouwen waardoor je iets kunt leren over de geschiedenis van Heerhugowaard. Klik op Vragen voor een gebouw Aan de hand van deze vragen gaan de leerlingen ook een gebouw in hun eigen omgeving onderzoeken. Neem de vragen eventueel met de kinderen door. Tip: Laat ouders ook bij stap A aanwezig zijn dan weten ze wat de bedoeling is. 8

9 Stap B BIJLAGE 2 Vragen bij een gebouw Namen groepje: Gebouwd in Heerhugowaard Naam gebouw: Adres gebouw: Op pad 1. Wat valt je op aan het gebouw? Van welke materialen is het gebouw gemaakt? Hoe groot is het? Hoe is het gebouw versierd? Hebben de versieringen een betekenis? 2. Wie gebruikt het gebouw? Deel de opdrachtvellen uit met daarop per groepje een ander monument. Elk groepje bezoekt nu onder begeleiding van een ouder een monument. Bij het gebouw worden de vragen van Bijlage 2 beantwoord. Wonen er mensen in het gebouw? Werken er mensen in het gebouw? En welk werk doen die mensen? Hoe werd het gebouw vroeger gebruikt? 3. Wanneer is het gebouw gebouwd? Is het gebouw oud? Waaraan kun je dat zien? Waar staat het gebouw? In welke straat staat het gebouw? Had het ook op een andere plek kunnen staan? Waarom denk je dat? Had het ook in een andere stad of dorp kunnen staan? Waarom denk je dat? Weetjes Is het een gebouw een monument? Waarom wel of niet? Zou jij dit gebouw een monumentenschildje geven? Vraag de kinderen ook een foto van de voorkant van het gebouw te maken. En een aantal van mooie details. Even door de ramen gluren, daar kun je ook veel van leren! Maar houd er rekening mee dat er mensen kunnen wonen of werken. Als je het netjes vraagt kunnen die mensen je vaak wel wat meer vertellen. Terug in de klas geeft elk groepje een presentatie over hun gebouw, met behulp van de foto s. 9

10 Les 3 Onderzoek een gebouw Aanpak Leerlingen spelen op computer de vijf spellen van les 3. Doel Leerlingen oefenen in kijken naar en ordenen van erfgoed Organisatie Duur Zelfstandig of in tweetallen. 30 minuten Benodigdheden Voldoende computers Voorbereiding Bekijk zelf hoe de spellen werken. Stap A Geef als dat nodig is instructies op het digibord. Alle spellen zijn zelfcorrigerend. De spelprincipes zijn: Reeksspel: in volgorde leggen Koppelspel: twee verschillende afbeeldingen die bij elkaar passen aan elkaar koppelen Memory: twee dezelfde afbeeldingen bij elkaar zoeken Stap B Laat de leerlingen individueel of in tweetallen de spellen doen. 10

11 Les 4 Facultatieve les Aanpak Leerlingen ontwerpen en tekenen een gebouw. Ze laten zich inspireren door monumentale ornamenten. Doel Leerlingen verbeelden hun eigen ideeën over gebouwen Organisatie Duur Individueel 40 minuten Benodigdheden A4 tekenpapier en kleurpotloden of A3 tekenpapier en wasco Stap A Klik op A Nieuwe gebouwen In Heerhugowaard zijn veel moderne gebouwen die geïnspireerd zijn op oude gebouwen, ook wel historiserend bouwen genoemd. Dit zijn drie voorbeelden: 1. Kantoorpand, W.M. Dudokweg 39. Neo-classicisme, geïnspireerd op een 18e eeuwse buitenplaats 2. Warmtekrachtcentrale, Helena Nordheimland 1. Geïnspireerd op een middeleeuws kasteel 3. Woonhuis, Korteweg 7a. Geïnspireerd op de Romeinse bouwstijl (neo-classicisme) De leerlingen bedenken een gebouw en kunnen zich laten inspireren door oude gebouwen. Stap B Klik op B Ontwerp een gebouw De leerlingen gaan zelf een gebouw ontwerpen. Ze gebruiken de afbeeldingen van oude gevelstenen, ornamenten en monumenten als inspiratie. Stappen 1. Laat leerlingen eerst nadenken over het soort gebouw, de functie en de kenmerken. (Bijvoorbeeld: een schoolgebouw heeft veel lokalen, een magazijn heeft niet perse ramen nodig, een gemeentehuis moet macht uitstralen, een bibliotheek is toegankelijk voor iedereen, een kledingwinkel heeft een etalage etc.) 11

12 2. Om de opdracht niet te ingewikkeld te maken laat je ze alleen het vooraanzicht tekenen. Dan hoeven ze niet na te denken over perspectief. 3. Stimuleer de kinderen na te denken over een mooie indeling van de ramen en deuren, de invloed van licht, de keus tussen een hoog of juist laag gebouw. 4. Leerlingen hoeven niet perse oude elementen te gebruiken, het nadenken over functionaliteit is belangrijker. 5. De leerlingen gaan aan de slag. Stap C Reflecteer op de tekeningen aan de hand van de vragen: Kunnen andere leerlingen zien wat voor soort gebouw het is? Aan welke kenmerken zien ze dat? Heb je je laten inspireren, waarom wel en waarom niet? Waar heb je je door laten inspireren en waarom? 12

13 13