VASTSTELLEN VAN DE STARTNOTITIE TRANSITITE EXTRAMURALE BEGELEIDING DRECHTSTEDEN (732053)

Transcriptie

1 VERSLAG VAN DE ADVIESCOMMISSIE D.D. 13 DECEMBER 2011 Sociale leefomgeving (Maatschappelijke voorzieningen) VASTSTELLEN VAN DE STARTNOTITIE TRANSITITE EXTRAMURALE BEGELEIDING DRECHTSTEDEN (732053) RAADSINFORMATIEBRIEF OVER MANTELZORGMONITOR (732053) Voorzitter: de heer P. Verhoeve Secretaris: mevrouw J.H. de Roo-Veulings Verslag: Erna Verveer, Getikt, af audio Woordvoerders: De heer M. Safranti, PvdA Mevrouw G.P. Snijders, GroenLinks De heer M.S. Bevers, VVD Mevrouw S.L. Catsburg, ChristenUnie/SGP De heer S. Seme, CDA Mevrouw S.M. Wemmers, BVD Mevrouw T.I.V. Bonnema, D66 De heer H.J. Tazelaar, VSP Namens het college is aanwezig wethouder H.P.A. Wagemakers Namens de ambtelijke organisatie zijn aanwezig de heer P. van Hattem en mevrouw L. Marchena De voorzitter opent de vergadering. Mevrouw Wemmers verzoekt om niet beide stukken vandaag te bespreken gezien de spreektijd van slechts twintig minuten per onderwerp, met 8 fracties; haar voorstel is om de Mantelzorgmonitor nu te bespreken en de startnotitie direct na de middagraad te behandelen. Dit voorstel vindt geen bijval, waardoor de voorgestelde agenda aangehouden wordt. Mevrouw Wemmers merkt op dat haar fractie heeft gevraagd om agendering van de Mantelzorgmonitor. De monitor van 2008 is naast de nieuwe monitor van 2011 gelegd en dan blijkt dat de tussenliggende periode vrij kort is. Er hebben slechts 180 mantelzorgers meegedaan aan de enquête; dat roept vraagtekens op met betrekking tot de representativiteit aangezien er mantelzorgers in Dordrecht zijn. Haar fractie vraagt of bij de volgende monitor gekeken wordt naar een andere benadering van mantelzorgers, bijvoorbeeld via het Wmo loket of via instellingen. Ook wil haar fractie op korte termijn kijken naar mogelijkheden om mantelzorgers te benaderen om na te gaan wat deze groep echt nodig heeft. In een enquête onder alleen mantelzorgers kwam bijvoorbeeld de vraag naar respijtzorg naar voren; dat zie je in de voorliggende enquête helemaal niet terug. Je moet specifiek vragen aan de mantelzorger waar die behoefte aan heeft. De signalen uit de monitor 2008 zijn eigenlijk hetzelfde gebleven, zoals de informatiestroom en de barrières bij instellingen. Die signalen kloppen op zich wel. Het aantal vrijwilligers dat mantelzorg verleent is vrij laag; dat is slechts 9%. In 2008 was het voornemen om dat aantal te verdubbelen en daarbij zijn 50 mensen extra opgeleid. Haar fractie vraagt naar welk percentage vrijwilligers dat ook mantelzorg levert, wordt gestreefd en hoe je dat zou kunnen bereiken. Er zijn moties hieromtrent ingediend door het CDA en BETER VOOR DORDT; ze vraagt op welke wijze de wethouder daar mee bezig is. De signaalfunctie van de huisartsen stond op 64%; in dit stuk staat niet hoeveel huisartsen er nu mee bekend zijn. De huisartsen zouden speciaal benaderd worden en dan is het wel jammer dat de doelstelling niet gehaald is. De zorgpremies stijgen; de eerstelijns zorg wordt daarmee een grotere barrière. Haar fractie vraagt hoe je daar mee 1

2 om moet gaan, want veel mensen zullen zich daardoor niet melden bij de huisarts en op die manier niet herkend worden als een mantelzorger met problemen. Er zijn veel Wmo consulenten voor mensen die huishoudelijke hulp of hulpmiddelen aan willen vragen. De gemeentelijke website is erg complex en uitgebreid; veel mensen zijn laaggeletterd en haar fractie vraagt daar aandacht voor. De Wmo consulenten zouden ook informatie aan mantelzorgers moeten geven om hen door te verwijzen; dat is in wezen een van de eerste contacten als iemand zorg aanvraagt bij de gemeente en dat zie je niet terug. Haar fractie stelt voor om dit mee te nemen. De werknemers zouden bereikt worden; haar fractie vraagt naar de stand van zaken, want diezelfde vraag komt terug. In de huidige tijd is het waarschijnlijk ook wel lastiger. Mantelzorgers onder de 18 jaar zijn ook voor de wethouder een punt van aandacht; het is jammer dat dit in het stuk niet genoemd wordt en haar fractie zou graag zien dat er in de komende tijd iets mee gaat gebeuren. Het merendeel van de mantelzorgers is tussen 50 en 65 jaar en levert vooral gezelschap; met de pakketmaatregel is er dagopvang gekomen. Mensen boven de 70, 75 jaar geven eigenlijk geen mantelzorg meer, dus in de komende tien jaar zal de vraag naar mantelzorgers stijgen. Er moet dus stevig ingezet worden op het vergroten van het aantal vrijwilligers dat mantelzorg biedt. De heer Seme sluit zich aan bij de woordvoering van BETER VOOR DORDT. In de Raadsinformatiebrief wordt het onderzoek naar mantelzorg besproken; daaruit blijkt onder meer dat de zorgzwaarte is toegenomen. De focus zal gelegd worden op het beter zichtbaar maken van het ondersteuningsaanbod; zijn fractie vraagt om in kaart te brengen waar mantelzorgondersteuning echt nodig is. Het CDA vindt vrijwilligerswerk en mantelzorg heel belangrijk; in Nederland zetten ongeveer 5,5 miljoen mensen zich actief en belangeloos in op dit gebied en die inzet is van onschatbare waarde voor de samenleving. Het CDA wil hun positie versterken. Het langdurig verlenen van mantelzorg kan namelijk een zware belasting zijn, vooral voor oudere mantelzorgers. De heer Safranti sluit zich eveneens volledig aan bij de woordvoering van BETER VOOR DORDT. Zijn fractie zou vrijwilligerswerk willen stimuleren door de doelgroep breder te trekken en meer te betrekken bij het vrijwilligerswerk; zijn fractie noemt dat de groene groep. Deze doelgroep heeft veel capaciteit en kan die in de wijken goed benutten. Mevrouw Catsburg vraagt bij interruptie of met vrijwilligers wordt gedoeld op mensen die de mantelzorgers ondersteunen, of vrijwilligers die vrijwilligerswerk doen bij mensen die eigenlijk mantelzorg nodig hebben. De heer Safranti antwoordt dat met vrijwilligers wordt bedoeld: mensen in de wijk die mantelzorgers kunnen ondersteunen. Zijn fractie wil veel meer sturen op organisaties met vrijwilligers; het moet een onderdeel worden van wonen, werken, participatie, meedoen, welzijn en zorg. Via de Wet WNV worden nu alle groepen naar werk in allerlei vormen toegeleid. Volgens de PvdA kan dit gezien worden als tegenprestatie met een prikkel tot meedoen. De heer Bevers vraagt of de PvdA bijstandsgerechtigden wil verplichten om als mantelzorger aan de slag te gaan. De heer Safranti antwoordt ontkennend; zijn fractie wil mensen in de wijken stimuleren om vrijwilligerswerk te gaan doen. Dat kunnen mensen zijn met een bijstandsuitkering, maar dat hoeft niet. De heer Bevers merkt op dat de PvdA dit koppelde aan de verplichting van een tegenprestatie zoals die is opgenomen in de wet werken naar vermogen. Persoonlijk zou hij niet graag iemand aan zijn bed krijgen die komt mantelzorgen omdat het moet vanwege zijn of haar uitkering, maar hij gaat er van uit dat de PvdA meer uitgaat van mensen in de wijken. De heer Safranti antwoordt dat er mensen in de bijstand zitten die heel goed vrijwilligerswerk kunnen doen in de wijken en niet volledig geïsoleerd zijn; die mensen kun je stimuleren om gebruik te maken van hun capaciteiten. De heer Tazelaar merkt op dat de Sociale Dienst dan een certificaat of iets dergelijks zou moeten afgeven; er moet een organisatie zijn die een selectie maakt. 2

3 De heer Safranti merkt op dat de indicatie naar hij aanneemt wordt gedaan door de Sociale Dienst. Mevrouw Snijders merkt op uit het stuk te begrijpen dat het eigenlijk gaat over de mantelzorger die zorg behoeft door overbelasting en hoe je dat kunt voorkomen. Haar fractie is van mening dat signalering daarvan het allerbelangrijkste is, bijvoorbeeld via de huisartsen. Er schort nogal wat aan de samenwerkende instanties; er is nogal wat kritiek als het gaat om samenwerken. Het Wmo loket heeft nog te weinig deskundigheid in huis en die is beslist nodig. In deze tijd is het in haar optiek erg lastig om van werkgevers medewerking te vragen en af te dwingen dat hun personeel thuis kan blijven omdat zij als mantelzorger fungeren. Mevrouw Catsburg is verheugd te lezen dat mantelzorg vanzelfsprekend is; dat laat zien hoe de samenleving er nog uitziet en dat het voor heel veel mensen nog vanzelfsprekend is om te zorgen voor hun naasten. Het is heel belangrijk om te zorgen dat er ook aandacht is voor die mensen, maar ze heeft er wel een beetje moeite mee om het heel zwaar te gaan maken. Als een mantelzorger zich meldt bij de huisarts is het belangrijk dat die als vanzelfsprekend signaleert of er sprake is van overbelasting; dat kan ook een reden zijn voor klachten. Haar fractie is benieuwd naar hoe de aandachtspunten van prestatieveld 4 in het Wmo beleidsplan tot uitdrukking komen en verwacht geïnformeerd te worden over het smart oppakken van deze uitgangspunten door de nieuwe organisatie die de mantelzorg in Dordrecht op zich gaat nemen, 4U. De heer Safranti merkt op bij interruptie te hebben begrepen dat de beoogde fusie op dit moment niet doorgaat en hij vraagt welke consequenties dit kan hebben. De heer Tazelaar merkt op dat er voldoende mantelzorgers moeten zijn en er is sprake van druk. Hij vraagt of er echt sprake is van een tekort in Dordrecht of in Drechtsteden. Zo ja, dan is de vraag waarom er geen actie wordt ondernomen om nu al mensen te gaan selecteren. Alleen signaleren is niet voldoende; je moet voorbereid zijn. Niet iedereen is geschikt om mantelzorger te zijn; iemand die bij andere mensen over de vloer komt, moet wel betrouwbaar zijn en er zal dus een gedegen selectie plaats moeten vinden. De startnotitie is verder duidelijk; er moet gewoon actie ondernomen worden. Mevrouw Bonnema sluit zich aan bij de woordvoering van mevrouw Catsburg; de mantelzorgers zijn de eigen kracht van de samenleving. De kwaliteit van het Wmo loket is al eerder aan de orde geweest, ook in de Drechtraad. Er was een hartenkreet van een aantal ervaringsdeskundigen en er is gesproken met mevrouw Bieshaar om toch vooral te zorgen dat zij een inbreng kunnen leveren aan de opleiding van de mensen aan het Wmo loket. Haar fractie wil daar nogmaals voor pleiten. Als mantelzorger kun je overbelast raken; haar vraag is of er dan een mantelzorgervakantie mogelijk is. Met betrekking tot het bereiken van nieuwe mantelzorgers kun je elkaar de put in praten door te zeggen dat de huidige groep ouder wordt, maar in dat verband verwijst ze naar de maatschappelijke stage, waarbij jongeren kunnen ervaren hoe het is om anderen zonder vergoeding te helpen. Wethouder Wagemakers merkt op dat deze Raadsinformatiebrief gaat over de Mantelzorgmonitor over de afgelopen twee jaar; dat is een relatief korte periode. Hij is van mening dat je goed moet kijken naar de periode waarop je verandering zou kunnen merken. Het beeld van 2008 is in 2010 herbevestigd, met een aantal extra aandachtspunten. De vraag is op welk moment je de volgende monitor zou willen doen. Een aantal van de uitkomsten van deze monitor zullen verwerkt worden in het Wmo beleidsplan ; dat komt volgende week in het college en ligt begin volgend jaar bij de raad ter bespreking. Prestatieveld 4 heeft daar een stevige plaats in gekregen. Een samenleving kan niet zonder vrijwilligers, maar zeker niet zonder mantelzorgers. Vaak is het vanzelfsprekend; je doet dat in je eigen omgeving. Ondanks dat het werk als wethouder best wat uren vraagt, is ook hij in staat om zich nog een aantal uren per week 3

4 in te zetten als mantelzorger. Hij voert veel gesprekken met mantelzorgers en dan hoor je dat er behoefte is aan informatie, aan het wegnemen van barrières op het moment dat zij naar organisaties toe gaan. Als je als mantelzorger een vraag hebt, dan zie je dat het niet vanzelfsprekend is dat je tijdig het juiste antwoord krijgt en dat aspect komt terug in het nieuwe Wmo beleidsplan; daar zal in de komende jaren meer aandacht voor moeten zijn. Tegelijkertijd is het belangrijk om overbelasting tijdig te signaleren, want de zorgzwaarte neemt toe. Huisartsen hebben vaak wel in beeld welke mensen mantelzorg nodig hebben en hebben dan ook contacten met die mantelzorgers; ook daar zal versterking op plaatsvinden. Dat kan naast de huisarts overigens ook de praktijkondersteuner zijn. In het kader van bezuinigingen in de zorg en de toenemende zorgpremies is er geen sprake van een eigen risico voor de huisarts; daar ligt dus geen drempel en daarom is die rol van de huisarts ook heel erg belangrijk. De heer Seme vraagt bij interruptie hoe de wethouder barrières weg denkt te nemen voor mantelzorgers. Wethouder Wagemakers antwoordt dat MEE een belangrijke organisatie is als het gaat om ondersteuning van mantelzorgers. Er komen signalen naar boven dat het bij bepaalde organisaties lastig is om op tijd de juiste informatie te krijgen en dat is erg frustrerend voor een mantelzorger. Hij heeft zelf die ervaring ook; de website van de Sociale Dienst is bijvoorbeeld erg ingewikkeld en je moet soms echt wel doorvragen. Niet iedereen zal dat doen; dan wordt er afgehaakt. Dat is absoluut een punt van aandacht en ook daarover wordt gesproken met de Sociale Dienst. Mevrouw Wemmers merkt op bij interruptie dat MEE ook minder geld krijgt in het komende jaar; daardoor is er ook veel minder tijd beschikbaar om mensen te begeleiden. Ze vraagt hoe met die barrière wordt omgegaan. Wethouder Wagemakers beaamt dat de korting vanuit het rijk op MEE een feit is; er zal meer moeten gebeuren met minder middelen. Daarom wordt geprobeerd om MEE te stimuleren om met creatieve methodes te gaan werken, zoals de sociale netwerkstrategie. Daarbij gaan medewerkers van MEE om de tafel met het gezin en de mensen er omheen om te kijken wie wat kan doen. Hij is onder de indruk van de presentatie die daarover is gegeven. Zo moet je een goede dienstverlening overeind houden, maar in deze tijd is het een feit dat je voor een grote opgave staat en dat is een grote opgave voor organisaties. Helaas is twee weken geleden de fusie afgeketst en dat is heel teleurstellend. Zowel DWO als MEE hebben wel de intentie uitgesproken om in het komend half jaar te blijven praten over de samenwerking in de praktijk. Hij zal ook de Stichting Maatschappelijk Welzijn, nu nog onderdeel van Aafje, maar straks vanaf 1 januari verzelfstandigd, maximaal uitnodigen en uitdagen om een bijdrage te leveren, vooral ook in vernieuwing. De vraag die er ligt en alleen maar toeneemt moet immers met minder middelen worden beantwoord. Daarom is het jammer dat de fusie nu niet is gerealiseerd, maar de doelstellingen eronder laat hij nog niet los. Mevrouw Bonnema vraagt of organisaties zich kunnen permitteren om zo'n fusie niet door te laten gaan. Wethouder Wagemakers antwoordt dat het niet iets is wat hij kan opleggen. Het is een initiatief geweest van de drie organisaties; de gemeente heeft er maximaal aan getrokken, maar het zijn uiteindelijk de Raden van Toezicht geweest die hebben besloten dat dit traject op dit moment niet ingezet kon worden. Die samenwerking moet er echter komen; een fusie zou een goede ontwikkeling zijn, maar de inhoud, de doelstellingen blijven overeind en hij zal daar met de betrokken organisaties over in gesprek gaan. Hij verwacht van de organisaties dat zij het concept ieder afzonderlijk zullen gaan oppakken. Mevrouw Snijders vraagt aan welke termijn wordt gedacht om de cijfers te verbeteren. Die zijn sinds 2008 niet verbeterd. Mevrouw Wemmers merkt op dat er in 2009 een convenant is aangegaan met Drechtzorg; ze vraagt of het niet mogelijk is om daar andere organisaties bij te betrekken. Wethouder Wagemakers antwoordt dat Drechtzorg een platform van aanbieders is; daar wordt mee gesproken, zeker over het traject rond AWBZ begeleiding. Voor ondersteuning van mantelzorgers ontbreekt op dit moment de capaciteit. Ze zijn wel 4

5 bezig te kijken hoe ze hun organisatie kunnen versterken om zo andere aspecten van dienstverlening op te pakken. Het is geen uitvoeringsorganisatie, maar een platformorganisatie. Het nieuwe Wmo beleidsplan laat een aantal smart geformuleerde doelstellingen zien; na die periode zou je een evaluatie moeten doen en moeten kijken of die doelstellingen zijn gehaald. Het is niet helemaal één op één te vergelijken met deze monitor, omdat er met andere definities wordt gewerkt. Normaliter zou er in 2012 een volgende monitor komen; hij stelt zich voor om dan een nulmeting te gaan doen op de indicatoren die in het nieuwe Wmo beleidsplan staan, dat volgende week in het college wordt vastgesteld. Dat moet nog verder worden uitgewerkt. De raad wordt in de gelegenheid gesteld om daar opvattingen over kenbaar te maken. Een van de aspecten uit het onderzoek is dat er relatief weinig vrijwilligers ingezet worden bij de ondersteuning van de mantelzorgers en dat wordt een van de speerpunten in het nieuwe beleid. Er zijn helaas minder middelen beschikbaar voor professionals, maar tegelijkertijd is het een goede ontwikkeling dat je meer vrijwilligers zou kunnen inzetten bij de ondersteuning van de mantelzorgers. De pilots zoals die zijn opgezet in de AWBZ begeleiding zijn geëvalueerd; dat stuk komt ook naar de raad en daarin zie je dat de inzet van vrijwilligers bij de ondersteuning van professionals in de ondersteuning van mantelzorgers absoluut een ontwikkeling is waar je heen moet, want er is gewoon minder geld voor professionele inzet. Gekwalificeerde vrijwilligers zijn er zeker te vinden; daar moet je inderdaad zorgvuldig mee omgaan. De groene groep is voor hem een nieuwe term, maar hij laat zich graag een keer bijpraten. De heer Tazelaar vraagt bij interruptie of de burgers in Dordrecht weten dat er echt behoefte is aan meer vrijwilligers. Je zou een advertentiecampagne kunnen doen waarin je mensen vraagt om zich aan te melden voor ondersteuning van mantelzorgers. Wethouder Wagemakers antwoordt dat de DWO en SKW dat kunnen oppakken; hij zal het bij hen onder de aandacht brengen, samen met MEE. Mevrouw Wemmers merkt op dat die advertenties vaak in blaadjes van MEE worden gezet; dat schiet niet echt op. Wethouder Wagemakers dankt voor de tip. In het voorjaar is een conferentie georganiseerd rond het thema hoe werkgevers omgaan met personeelsbeleid; tegelijkertijd is het in dit economische klimaat wel een lastig onderwerp. In de conferentie is aangegeven dat je als werknemer van een bedrijf in ieder geval probeert om het bespreekbaar te maken met een leidinggevende, want het vraagt inderdaad heel veel van mensen. Als dat lukt, kun je kijken naar oplossingen zoals zorgverlof. Veel mensen kennen de mogelijkheden niet; van werkgevers wordt gevraagd hun personeel te informeren. De gemeente probeert het goede voorbeeld te geven, zeker als je signalen krijgt tijdens bijvoorbeeld functioneringsgesprekken. Als gaat om de representativiteit van de enquête kun je inderdaad vraagtekens plaatsen. Hij heeft de monitor vooral gezien als een signaalfunctie, zonder dat je daar met statistieke zekerheid uitspraken over zou moeten doen. Hij ziet het meer als indicatief. Mevrouw Bonnema merkt op dat mantelzorgers soms een weekje rust nodig hebben; hoe vul je dat in? Wethouder Wagemakers antwoordt dat dat respijtzorg is; daar zijn nu al mogelijkheden voor. De AWBZ begeleiding kortdurend verblijf komt ook richting de gemeente; in dat traject wordt gekeken hoe je daar mee om kunt gaan. Daar zullen keuzes in moeten worden gemaakt, maar dat staat in het andere stuk dat voor deze vergadering was geagendeerd. Uit de monitor blijkt dat er ongeveer mantelzorgers in Dordrecht zijn. 9% vrijwillige inzet is te laag; dat moet omhoog en dat zou dus ook voor organisaties een stimulans kunnen zijn om met voorstellen te komen die de gemeente vervolgens financieel zou kunnen dekken. Die uitdaging ligt er voor de DWO, de stichting Maatschappelijk Welzijn en MEE. Iedereen wordt ouder; dat is tegelijkertijd een probleem en een kans, want je ziet dat de jongere ouderen in relatief goede gezondheid verkeren. Er kan waarschijnlijk best meer en meer een beroep gedaan worden op die categorie. De maatschappelijke stage is genoemd; een van de pilots gaat over de inzet van mensen in het kader van die stage. Bij mantelzorg is het natuurlijk wel zo dat je vaak een langdurige relatie hebt met iemand in je directe omgeving; hij weet niet of dat dus gaat 5

6 werken, want continuïteit is wel een punt bij mantelzorg. Je kunt in het kader van gezelschap wel een bijdrage leveren, maar mantelzorg gaat toch vaak verder dan dat. Als het gaat om hulp bij administratie en dergelijke, wil je dat graag dichtbij georganiseerd hebben en is ook weer de continuïteit een belangrijk punt. Maar het is zeker iets om mee te nemen en hij zal er nog eens over doorpraten met zijn collega van Onderwijs. Hij weet niet precies wat de klankbordgroep heeft gezegd met betrekking tot de kwaliteit van het Wmo loket; hij kent wel twee prominente leden van de werkgroep. Die hebben dat signaal niet gegeven, dus als hij ze weer spreekt zal hij vragen hoe zij dat zien. Het is inderdaad zo dat het Wmo loket nog niet altijd optimaal functioneert. Samen met zijn collega Kamsteeg is hij ter voorbereiding op de decentralisatie AWBZ aan het kijken hoe de functie van het loket kan worden verbeterd. Dat kan fysiek, digitaal of telefonisch zijn. Daar loopt nu een traject voor. De kanteling is ook een belangrijke beweging waar het Wmo loket op zal moeten gaan anticiperen. Zodra er meer informatie over is, komt hij daar mee naar de raad. De adviescommissie adviseert de Raadsinformatiebrief over de mantelzorgmonitor voor kennisgeving aan te nemen. De startnotitie Transitie extramurale begeleiding Drechtsteden (732053) wordt behandeld in de raad van 20 december De voorzitter sluit de vergadering. 6