F. Buijserd burgemeester

Transcriptie

1 Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders raadsvoorstel portefeuillehouder opgesteld door Registratienummer collegebesluit vergaderdatum raad 21 mei 2015 jaar/nummer T. Veninga Vergunningen, Voorzieningen en Handhaving / Freke Kerkvliet onderwerp Beleidsplan Rijnstreek werkt Het college van burgemeester & wethouders stelt de raad voor het volgende te besluiten: 1. Het beleidsplan Rijnstreek werkt vast te stellen. 2. Voor de arbeidsinschakeling te kiezen voor scenario B (Kracht van het aantal). 3. Het aantal plaatsen beschut werk in de Rijnstreek in de jaren 2015 tot en met 2018 als volgt vast te stellen: 2015: 5 plaatsen, 2016: 15 plaatsen, 2017: 23 plaatsen en 2018: 31 plaatsen (deze aantallen zijn cumulatief). 4. Doormiddel van individuele gesprekken de re-integratie mogelijkheden van het zittend bestand in kaart te brengen en hierbij ondersteuning aan te bieden in overeenstemming met scenario B. burgemeester en wethouders van Nieuwkoop mr. G.G.G. Slooters secretaris F. Buijserd burgemeester Toelichting Probleemstelling De invoering van de Participatiewet heeft ook financiële gevolgen: de budgetten nemen af en er is bovenal verandering in de aard en de omvang van de gemeentelijke doelgroep. De gemeentelijke doelgroep wordt niet alleen groter, maar ook complexer. Zij bestaat straks nog meer dan nu al het geval is uit mensen met complexe belemmeringen die (langdurig) ondersteuning nodig hebben bij hun deelname op de arbeidsmarkt. Het betreft belemmeringen van uiteenlopende aard. Dit kunnen belemmeringen van zowel psychische, sociale, fysieke of verstandelijke aard zijn. 1

2 Pagina 2 van 10 Door de bezuinigingen van het Rijk op de budgetten komen er per persoon minder middelen beschikbaar om deze doelgroep te ondersteunen. De gemeente moet daarom keuzes maken om inwoners toch zo efficiënt en effectief mogelijk te kunnen blijven ondersteunen en daarbij de doelstelling, om zoveel mogelijk mensen naar de arbeidsmarkt te leiden, te kunnen realiseren. Inleiding Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. De Participatiewet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een groot deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong). Hierdoor is de gemeente vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de arbeidsmarkttoeleiding van een grotere doelgroep. Het doel van de Participatiewet is om zoveel mogelijk mensen - ook mensen met een arbeidsbeperking - aan het werk te helpen, bij voorkeur bij reguliere werkgevers. De wet geeft de gemeente een aantal nieuwe instrumenten om te zorgen dat mensen met een arbeidsbeperking een plek op de arbeidsmarkt kunnen vinden. De belangrijkste zijn: loonkostensubsidie en beschut werk. Omdat de decentralisatie gepaard gaat met minder beschikbare middelen om deze nieuwe doelgroep te ondersteunen, moeten er keuzes gemaakt worden. Deze keuzes worden middels voorliggend beleidsplan aan u voorgelegd. De keuzes hebben betrekking op: De arbeidsinschakeling van de instroom van de reguliere en de nieuwe doelgroepen (arbeidsbeperkten) in de Participatiewet; Het gebruik van de voorziening beschut werk voor een deel van de groep arbeidsbeperkten; De ondersteuning van het zogenaamde zittend bestand: inwoners die al een bijstandsuitkering ontvangen; Opvang van het tekort op de rijksvergoeding BUIG(= Wet Bundeling van Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten). Uit deze middelen worden de uitkeringen voor levensonderhoud in de Participatiewet gefinancierd. Doelgroepen Het beleidsplan bevat voor elk van deze onderwerpen een voorstel. De voorstellen zijn tot stand gekomen op basis van prognoses die in het beleidsplan zijn uitgewerkt. De basis voor deze prognoses wordt gevormd door de nieuwe instroom in te delen door middel van een tweetal kenmerken, de mate van eigen kracht en of iemand kansrijk is op de arbeidsmarkt. Op die manier ontstaan 4 groepen: Groep 1: kansrijk op de arbeidsmarkt en veel eigen kracht; Groep 2: veel arbeidspotentieel maar minder eigen kracht; Groep 3: voldoende eigen kracht maar opleiding en werkervaring sluiten onvoldoende aan op de vraag van de arbeidsmarkt. 2

3 Pagina 3 van 10 Groep 4: de kansen op de arbeidsmarkt zijn minimaal en er is (nog) veel ondersteuning nodig. Naast deze 4 groepen onderscheiden we de groep arbeidsbeperkten en jongeren. Zij komen in alle groepen voor. Vijf scenario s In het beleidsplan zijn in paragraaf 7 (pag. 20) vijf scenario s uitgewerkt. Elk scenario kent een andere combinatie van de groepen en hebben alle vijf een ander resultaat voor wat betreft uitstoom en de kosten. De uitkomst van de scenario s hebben allemaal betrekking op de nieuwe instroom vanaf 2015 en zijn gebaseerd op de cijfers van 2014 en een aantal aannames. In het beleidsplan zijn de volgende scenario s opgenomen. Scenario A: Jeugd voorop (alleen de jeugd uit groep 1 tot en met 4) Scenario B: Kracht van het aantal (groep 2 en 3) Scenario C: Werkkansen (groep 1 en 2) Scenario D: Jeugd en werkkansen (groepen 1 en 2 plus jongeren groep 3 en 4) Scenario E: Sterke combinatie (groepen 1,2 en 3 plus de jongeren uit groep 4) In bijlage I van dit raadsvoorstel vindt u een korte uitwerking van de scenario s. Zittend bestand Met alle inwoners die reeds een bijstandsuitkering ontvangen, het zogenaamde zittend bestand zal met een vaste frequentie gesproken worden. Het gesprek richt zich op o.a. de toetsing van de rechtmatigheid (zijn er gewijzigde omstandigheden die van invloed kunnen zijn op de uitkering), het bepalen van de arbeidsmogelijkheden door een indeling in de geformuleerde groepen en het inventariseren van eventueel andere ondersteuningsvragen. Samenwerking Het beleidsplan Rijnstreek werkt is tot stand gekomen in samenwerking met de Rijnsteek gemeenten Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem. De samenwerking tussen de drie Rijnstreek gemeenten maakt onderdeel uit van de samenwerking binnen Holland Rijnland verband. Bestuurlijke afstemming tussen de drie Rijnstreekgemeenten vindt plaats in de stuurgroep Sociaal Domein. Gelet op de al bestaande samenwerkingsen uitvoeringsafspraken heeft het college er voor gekozen om de voorbereidingen en het opstellen van het beleidsplan ook in samenwerking met Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem te doen. Kader / Eerdere besluiten Landelijk: de Participatiewet 3

4 Pagina 4 van 10 Lokaal: Het beleidsplan en uitvoeringsplan Rijnstreek werkt van 2013, de verordening Sociaal Domein gemeente Nieuwkoop 2015 en de Maatschappelijk structuurvisie 2040, Nieuwkoop in perspectief, van mei Beoogd effect Met het beleidsplan Rijnsteek werkt geeft de gemeente vorm aan de uitvoering van de Participatiewet. Met het beleidsplan willen we bereiken dat zoveel mogelijk inwoners zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien doormiddel van een betaalde baan. Voorgestelde besluiten / Argumenten: Voorgestelde besluiten 1. Het beleidsplan Rijnsteek werkt vast te stellen. 2. Voor de arbeidsinschakeling te kiezen voor scenario B (Kracht van het aantal). 3. Het aantal plaatsen beschut werk in de Rijnsteek in de jaren 2015 tot en met 2018 als volgt vast te stellen: 2015: 5 plaatsen, 2016: 15 plaatsen, 2017: 23 plaatsen en 2018: 31 plaatsen (deze aantallen zijn cumulatief). 4. Doormiddel van individuele gesprekken de re-integratie mogelijkheden van het zittend bestand in kaart te brengen en hierbij ondersteuning aan te bieden in overeenstemming met scenario B. Argumenten ad. 1 Aanvullende keuzes nodig Anticiperend op de Participatiewet is het Beleidskader Rijnstreek werkt in het voorjaar van 2013 vastgesteld. Dit kader is geconcretiseerd in het Uitvoeringsplan , vastgesteld in september In beide genoemde notities zijn geen beleidskeuzes vastgelegd met betrekking tot de nieuwe groep arbeidsbeperkten en beschut werk. In het voorliggende beleidsplan zijn deze keuzes wel opgenomen. ad. 2 Inzetten op grotere groep geeft hoger rendement. Door meer mensen ondersteuning te bieden zullen meer mensen uitstromen. Scenario B is het meest effectief wat betreft uitstroom en besparing op het BUIG-budget(= Wet Bundeling van Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten). Daarbij zijn de totale kosten relatief hoog maar de kosten per kandidaat gemiddeld. Scenario E heeft een iets hogere besparing op het BUIG-budget maar daar staat tegenover dat in scenario E de lasten van het participatiebudget hoger zijn dan bij scenario B. Dit komt omdat in scenario E de jongeren uit groep 4 een re-integratie voorzieningen krijgen aangeboden uit het Participatiebudget. Omdat betaalde arbeid voor jongeren uit groep 4 (nog) geen reële optie is, is het inzetten van re-integratie voorzieningen vanuit het Participatiebudget niet effectief, de investering levert geen uitstroom op. 4

5 Pagina 5 van 10 Deze jongeren hebben meer baat bij sociale activering als voorbereidingsperiode op scholing en/of een betaalde baan. Voor sociale activering zetten we zeer uiteenlopende activiteiten en instrumenten in (die niet uit het Participatiebudget worden gefinancierd) welke afhankelijk zijn van de uitgangssituatie van de kandidaat en het doel dat wordt afgesproken met de kandidaat. Bij sociale activering kan men denken aan inzet van bestaande hulpverleningsinstanties of de inzet van Tom in de buurt (Wmo). ad. 3 Uitstroom Wsw en instroom beschutwerk in evenwicht. Bij de vaststelling van het aantal plaatsen beschut werk is uitgegaan van 3 eruit 1 erin op basis van de prognose die de SWA heeft opgesteld voor de uitstroom uit de Wsw. Op basis hiervan zijn de aantallen plaatsen; plaatsen; plaatsen; plaatsen bepaald voor de Rijnsteek gemeenten. Deze aantallen zijn cumulatief. Door de aantallen tot en met 2018 vast te leggen wordt duidelijkheid geboden. In het eerste kwartaal van 2018 wordt op basis van de ervaringen en de nieuwe uitstroomprognose de aantallen voor de jaren daarna bepaald. Het aantal plaatsen beschut werk is gebaseerd op de uitstroom uit de Wsw maar niet automatisch gekoppeld aan de uitstroom van de SWA. Ook als de uitstroom uit de Wsw in een bepaald jaar lager ligt worden de vastgestelde beschutte werkplekken gerealiseerd. Het aantal te realiseren beschutte werkplekken wordt dus niet gecorrigeerd op reële uitstroom uit de Wsw. Door het aantal beschutte werkplekken te baseren op de uitstroom prognose SWA is er evenwicht tussen uitstroom uit de Wsw en de instroom in beschut werk waardoor de kosten in de pas blijven lopen. Wanneer de gemeente kiest voor de landelijke berekening zou de instroom in beschut werk harder stijgen dan de uitstroom bij de SWA en zouden de kosten oplopen. ad. 4. Omvang van het bestand neemt alleen af wanneer ook vanuit het zittend bestand uitstroom plaatsvindt. De keuze voor een scenario bepaalt alleen hoe de gemeente de nieuwe instroom ondersteund naar werk. De groep met de grootste omvang wordt gevormd door de mensen die al in de bijstand zitten (januari 2015: 201). Om de omvang van het bestand te laten dalen (en dus ook de druk op het BUIG-budget te laten afnemen) is het noodzakelijk dat mensen uit het zittend bestand uitstromen. Daarnaast is het van groot belang dat deze groep in beeld blijft en geactiveerd wordt. Kanttekeningen Door de krimpende re-integratie budgetten is het niet mogelijk iedereen iets aan te bieden terwijl dit maatschappelijk gezien wel wenselijk is. Door scenario B te kiezen wordt ingezet op de grootste groep, de groep met arbeidspotentieel. Voor groep 4 die (nog) niet richting arbeidsmarkt geleid kan worden (waaronder ook jongeren) zetten we sociale participatie in onder andere doormiddel van Tom in de buurt. Zo voorkomen we 5

6 Pagina 6 van 10 maatschappelijke uitsluiting en blijft deze groep maatschappelijk actief zonder dat dit op de schaarse re-integratiemiddelen drukt. Risico s / Beheersmaatregelen Om een overschrijding op het BUIG-budget zoveel mogelijk te beperken wordt voorgesteld zo nodig het beschikbare participatiebudget incidenteel te overschrijden ten behoeve van de re-integratie van het zittende bestand. Door extra middelen in te zetten kan meer uitstroom worden gegeneerd wat er weer voor zorgt dat de uitgaven op het BUIG-budget afnemen. Er bestaat kans op een mogelijke overschrijding van het Participatiebudget. Dit risico is voor een bedrag van benoemd onder meer aanvragen WWB door hogere werkeloosheid in de risicokaart van Paragraaf Weerstandvermogen en risicobeheersing in de programmabegroting voor de berekening van het weerstandsvermogen. Tegenover die risico s staat geen directe dekking. Hogere kosten komen dan ook ten laste van de algemene middelen van de gemeente. Financiële / Personele / Juridische consequenties De kosten voor re-integratie worden betaald uit het Participatiebudget. Dit budget maakt onderdeel uit van de integratie-uitkering Sociaal Domein. De kosten voor levensonderhoud (uitkeringen), loonkostensubsidies en salarissen voor beschut werk worden betaald uit het BUIG-budget. Voor 2015 is in de begroting een bedrag van opgenomen voor de verstrekking van uitkeringen. Dit is het BUIG-budget 2015 van % risicoraming. BUIG-budget gemeente Nieuwkoop Volgens de raming van scenario B zal aan het eind van 2015 het aantal uitkeringen voor levensonderhoud in de gemeente Nieuwkoop met 19 uitkeringen zijn toegenomen tot 220 uitkeringen op 31 december Als dit inderdaad gebeurt ontstaat een tekort op het BUIG-budget. In onderstaande tabel is het voorlopig BUIG-budget 2015 van de gemeente Nieuwkoop opgenomen met de prognoses van de uitgaven. voorlopig budget verwachte uitgaven tekort budget tekort begroting* scenario A scenario B scenario C scenario D scenario E *zie blz. 7 onder Aanvullende uitkering onder de Participatiewet 6

7 Pagina 7 van 10 Aanvullende uitkering onder de Participatiewet* De incidentele aanvullende uitkering (IAU) en de meerjarige aanvullende uitkering (MAU) zijn per 1 januari 2015 vervallen. Hiervoor in de plaats geldt in 2015 een vangnetuitkering met treden. Elke trede heeft een afzonderlijk eigen risico. Bij een tekort van 7,5% of minder wordt niet gecompenseerd, eigen risico is 100%. Bij een tekort tussen de 7,5% en 12,5% wordt de helft gecompenseerd en bedraagt het eigen risico 50%. Bij een tekort van meer dan 12,5% wordt het tekort volledig gecompenseerd en is er geen eigen risico. Mocht het geraamde tekort van scenario B uitkomen dan wordt het tekort boven de 7,5% dus deels gecompenseerd. Voor scenario B geldt dat het tekort van ,00 op het BUIG-budget volledig wordt gecompenseerd door de vangnetuitkering ( ,30) en 10% risicoraming waarmee het BUIG-budget in de begroting 2015 is opgehoogd. Nader voorlopig BUIG-budget Het BUIG-budget wordt in de loop van het kalenderjaar nog bijgesteld (nader voorlopig BUIG-budget). Daarbij is ook het bijstandsvolume van 2014 van belang. Dit volume lag landelijk ruim 5% hoger dan geraamd. Mogelijk zal het BUIG-budget 2015 bij de vaststelling van het nader voorlopig budget dus toenemen. Risicoparagraaf In de begroting 2015 is in de risicoparagraaf een bedrag van genoemd als mogelijk risico. Meerjaren prognose Omdat het voorlopig BUIG-budget 2015 komend jaar nog één of meerdere keren bijgesteld wordt en ook bij de (nieuwe) instroom 2015 is uitgegaan van aannames. Dat is een gebruikelijke werkwijze die door een vrij constante in- en uitstroom normaliter tot weinig fluctuatie leidde. Door de nieuwe doelgroep en daardoor de ontstane onzekerheid van de instroom is een goed onderbouwde prognose voor 2016 moeilijk te maken. Participatiebudget In onderstaande tabel is het Participatiebudget 2015 (Nieuwkoop) opgenomen met de prognoses van de uitgaven. In de verwachte uitgave zijn de kosten van de groep arbeidsbeperkten (garantiebanen), de kosten voor beschut werk, de extra inzet van max ten behoeven van het zittend bestand en de in 2015 doorlopende kosten meegenomen. De extra inzet van wordt gedekt uit het Participatiebudget. 7

8 Pagina 8 van 10 P-budget verwachte tekort Uitstroom uitgaven P-budget van scenario scenario A scenario B scenario C scenario D scenario E De verwachte uitgave bij scenario E ligt hoger dan bij scenario B. Terwijl de uitstoom nauwelijks hoger is. Dit komt omdat in scenario E de jongeren uit groep 4 een re-integratie voorzieningen krijgen aangeboden uit het Participatiebudget terwijl dit geen uitstroom oplevert. Dekking overschrijding Participatiebudget Uitgaande van huidige aannames ontstaat een mogelijk tekort van op het Participatiebudget. Bij een zeer sterke daling van het bestand en een forse verhoging van de Rijksbudgetten behoort dekking vanuit het BUIG budget tot de mogelijkheid. Mocht dit niet het geval zijn dan is in de risicoparagraaf een bedrag van genoemd als mogelijk overschrijdingsrisico. Zittend bestand Om de omvang van het bestand (januari 2015: 201) te laten afnemen (en daarmee de druk op het BUIG budget) is het noodzakelijk dat bij het zittend bestand uitstroom plaatsvindt. Na de keuze voor scenario B (incl. de re-integratie van arbeidsbeperkten en het realiseren van beschut werk) is binnen het participatiebudget geen budget meer voor de ondersteuning van het zittend bestand. Het is financieel lonend om te investeren in arbeidsinschakeling van doelgroepen die een reële kans op werk hebben. Daarnaast heeft werk een sociaal maatschappelijke waarde en een positieve invloed op het welbevinden van mensen. Dit maakt het zinvol om reintegratie activiteiten niet financieel te begrenzen door het Participatiebudget. Voorgesteld wordt het zittend bestand in kaart te brengen door het voeren van individuele gesprekken en hierbij ondersteuning aan te bieden in overeenstemming met scenario B. De kosten hiervan ramen we op maximaal Deze kosten maken geen deel uit van de DVO Uitvoering Taken Werk en Inkomen met de gemeente Alphen aan den Rijn. Communicatie / Participatie Tijdens de vergadering van de Wmo adviesraad van 16 februari 2015 is het concept beleidsplan met de Wmo adviesraad besproken. Van de Nieuwkoopse Wmo adviesraad is op 18 maart advies ontvangen. Naar aanleiding van het advies van de Wmo adviesraad is de tekst bij de omschrijving van sociale activering in bijlage V verduidelijkt en is een lijst toegevoegd met de betekenis van de gebruikte afkortingen in bijlage I. Het advies en de beantwoording door het college is als bijlage bijgevoegd. 8

9 Pagina 9 van 10 Achterliggende stukken die ter inzage liggen Raadsbesluit Concept Beleidsplan Rijnstreek werkt Brieven beantwoording: Advies Wmo adviesraad gemeente Nieuwkoop Adviesraad Kaag en Braassem Wsw Adviesraad Wwb cliëntenraad gemeente Alphen aan den Rijn. Bijlage: Uitwerking per scenario Advies meningsvormende raad II 30 april 2015 De raad heeft voldoende informatie om een besluit te nemen. Het wordt een hamerstuk in de volgende besluitvormende raadsvergadering. 9

10 Pagina 10 van 10 BIJLAGE I Uitwerking per scenario voor Nieuwkoop A B C Scenario omvang scenario uitstroom absoluut Kosten P-budget Kosten per uitstroom BUIG afname uitgave Jeugd voorop, alle jongeren tot Kracht van het aantal, groep 2 en Werkkansen, groep 1 en D Jeugd en werkkansen, Groepen 1 en 2 en jongeren uit groep 3 en E Sterke combinatie: Groepen 1,2 en 3 en jongeren uit groep