Jaarverslag Deel 1

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015 Deel 1

2

3 De Hogeschool Gent wil excelleren in onderwijs, onderzoek, dienstverlening en beoefening van de kunsten. Via de competentie van haar medewerkers en afgestudeerden en de valorisatie van haar onderzoek wil de Hogeschool Gent een kritische, creatieve en open maatschappij bevorderen.

4

5 VOORWOORD De HoGent wil excelleren in onderwijs, onderzoek, dienstverlening en beoefening van de kunsten. Dat blijft onze missie en ambitie. En om die ambitie in een continu evoluerende maatschappij steeds beter te kunnen volbrengen, zijn er ook in 2015 heel wat maatregelen getroffen en veranderingen doorgevoerd. Tijdens het academiejaar zijn er voorbereidingen getroffen voor de instellingsreview, die in 2016 door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie wordt georganiseerd. Daarbij zal getoetst worden of de HoGent consequent uitvoering geeft aan haar onderwijsbeleid en stuurt op de kwaliteit van haar opleidingen. De instellingsreview is de mogelijkheid bij uitstek om het onderwijsproject van de HoGent in de kijker te zetten en haar intrinsieke kracht als lerende organisatie te bewijzen. Om de kwaliteit van de opleidingen verder te versterken, zet de HoGent in op onderzoek met een economische, maatschappelijke en culturele meerwaarde, dat bijdraagt aan welvaart, welzijn, cultuur en jobcreatie. Het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en het onderzoek in de kunsten verhogen de actualiteitswaarde van het curriculum, de informatie- en onderzoeksvaardigheden van studenten en alumni en de samenwerking met het werkveld. Door zijn praktijkgerichtheid heeft het onderzoek ook een belangrijke maatschappelijke rol. De HoGent investeerde ook in 2015 de beschikbare onderzoeksmiddelen in opleidingsrelevant onderzoek, met zowel vakgebiedspecifieke focusprojecten als multidisciplinaire onderzoeksprogramma s. Op organisatorisch vlak keurde het bestuurscollege eind 2014 een nieuw organisatiemodel goed voor ondersteunende functies. De uitwerking ervan werd in 2015 in verschillende projectteams voorbereid, om begin 2016 met een nieuwe structuur van start te kunnen gaan. Decentrale en centrale diensten worden daarbij geïntegreerd tot één servicecenter met een coherenter beleid en een gerationaliseerd instrumentarium. Het uitgangspunt is om de interne dienstverlening kwaliteitsvoller, efficiënter en effectiever te organiseren, zodat de organisatie beter toegerust is om haar kernopdrachten te realiseren. Vanuit servicegerichtheid werd de structuur aangepast, werden processen fundamenteel herwerkt, overlegstructuren vereenvoudigd en rapportages transparanter gemaakt. Tijdens het academiejaar werd ook de samenwerking met de partners van het HoGent- HBO5-samenwerkingsverband geïntensifieerd. Met het decreet op de versterking van het hoger beroepsonderwijs krijgen de hogescholen een bijkomende rol in de uitbouw van tweejarige HBO5- opleidingen. De kwaliteitszorgsystemen van de partners werden verder uitgebouwd en er werden zelfevaluaties uitgevoerd om de omvorming van de bestaande HBO5-opleidingen voor te bereiden. Dat alles is een voorbereiding op een HoGent nieuwe stijl, waarbij de nadruk meer dan ooit ligt op de kwaliteit van onderwijs, onderzoek, dienstverlening en beoefening van de kunsten. Als we zien wat we in het verleden hebben gepresteerd en wat onze ambities voor de toekomst zijn, dan zijn we oprecht trots op de HoGent. Het is dankzij de sterke onderlinge samenwerking van iedereen die bij de HoGent betrokken is dat we staan waar we staan en dat de toekomst zich positief aftekent. Door vandaag samen te werken en te bouwen aan morgen, kunnen we vol vertrouwen de toekomstige uitdagingen tegemoet gaan. Bert Hoogewijs Algemeen directeur Paul Van Cauwenberge Voorzitter inrichtingsorgaan

6

7 Inhoudstafel ORGANISATIE Overzicht Bestuursstructuur Het inrichtingsorgaan Bestuurscollege De algemeen directeur Functionele entiteiten Faculteiten School of Arts Interfacultair centrum Stuvoraad Adviesorganen, interne beroepscommissies en ondersteunende diensten Adviesorganen Interne beroepscommissies Ondersteunende diensten Auditcomité Participatie, overleg- en onderhandelingsorganen Hogeschool Gent Studentenraad (HGSR) Hogeschoolonderhandelingscomité (HOC) Overlegcomité voor Preventie en Bescherming op het werk (OCPBw)...20 ONDERWIJS Onderwijs binnen het strategisch plan Kwaliteitszorg Interne kwaliteitszorg Externe kwaliteitszorg Curriculumzorg Opleidingsaanbod Programmatie en afbouw Samenwerkingsverbanden Open onderwijs en afstandsonderwijs Stages Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands Begeleidingsmaatregelen voor studenten Onderwijs- en examenregeling Trajectbegeleiding, studieadvies en -begeleiding en een inclusief diversiteitsbeleid Eerder Verworven Competenties (EVC) Toelatingsonderzoek Internationalisering Visie, beleid en strategie Kennismanagement...33

8 5.3 Dienstverlening aan studenten, personeel en externen Data- en dossierbeheer Netwerking, internationale communicatie en uitstraling Projecten Bibliotheken Algemeen Collectie Dienstverlening Multimediawerking Informatie- en onderzoeksvaardigheden Onderwijscommunicatie Studiewijzers en algemene brochures...42 ONDERZOEK Het beleid betreffende het onderzoek: resultaten en vooruitzichten Het strategisch beleid, beoogde doelen en resultaten Beleidsdoelstellingen op korte termijn (1 à 2 jaar) en op middellange termijn (4 à 5 jaar) Kwaliteitszorg door het hogeschoolbestuur Financieringsbronnen Interne financieringsbronnen Inkomsten onderzoek uit externe onderzoeksprojecten Inkomsten door de vermindering van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers Totale onderzoeksbudget Personeelsbestand Doctorandi Wetenschappelijke classificatie van de onderzoeksprojecten Wetenschappelijke output per faculteit Federale wetenschappelijke samenwerking Internationalisering Wetenschapscommunicatie Beleid Acties gericht op het grote publiek Acties gericht naar de (schoolgaande) jeugd Acties gericht naar leerkrachten Samenwerkingen...63 PERSONEEL Personeelsbestand Personeelsbestand van 1 januari tot en met 31 december Voltijds/deeltijds Man/vrouw Leeftijdsstructuur Personeelsverloop Vacatures...69

9 2.2 Verlofstelsels Ziekte Uit dienst Personeelsbeleid en de effecten ervan HR-beleidskader Samenwerking met andere instellingen van het hoger onderwijs Samenwerking met andere instanties Professionalisering en vormingsfonds Benoemingen onderwijzend personeel Benoemingen administratief en technisch personeel Vergoedingen en premies Evaluaties Personeel bezoldigd op aanvullende onderzoeksmiddelen School of Arts Personeel bezoldigd op middelen voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO) Onderhandelingen hogeschoolonderhandelingscomité Ratioanalyse over de voorbije drie boekjaren Personeelskosten Terminologie DIENSTVERLENING Beleidsdoelstellingen inzake dienstverlening Overzicht van de dienstverleningsprestaties Besteding van middelen Inkomsten uit dienstverlening Besteding van middelen Het personeelsbestand in de dienstverlening, de deelname in spin-offbedrijven en de relaties met verenigingen zonder winstoogmerk en andere rechtspersonen KUNSTEN Beoefening en ontwikkeling van de kunsten Beleid Beleidsopties op korte en middellange termijn inzake ontwikkeling en beoefening van de kunsten Kwaliteitszorg door het hogeschoolbestuur Financieringsbronnen Output Concertzaal Miry Projecten jazz/pop en muziekproductie KIOSK Zwarte Zaal Het Paviljoen MAP KASKcinema KASKlezingen...93

10 4.9 Graduation Evenementen Samenwerkingsverbanden Beleidsmatige samenwerkingsverbanden Pedagogische samenwerkingsverbanden Samenwerkingsverbanden binnen het artistieke veld...95 FINANCIEEL BELEID Commentaar op de jaarrekening Verantwoording van het financieel beheer Variantieanalyse resultatenrekening Variantieanalyse balans Ratio-analyse met commentaar Commentaar op het investerings- en financieringsbeleid Evolutie van de thesauriepositie De financiële weerslag van belangrijke projecten Bijzondere gebeurtenissen na balansdatum SOCIALE VOORZIENINGEN Doelstellingen Samenwerkingsverbanden Detail van de activiteiten Voeding Huisvesting Sociale dienstverlening Medische en psychologische dienstverlening Vervoer Studentenwerking Communicatie INFRASTRUCTUUR Globale infrastructuuropties Realisaties in uitvoering Huurovereenkomsten Digitaal facilitair beheer Didactische uitrustingen (Duurzame) energie Raamcontract en concessieovereenkomst INTEGRALE KWALITEITSZORG

11 1 Integrale kwaliteitszorg Interne preventie, milieu en welzijn Personeelszorg Het preventief gezondheidsbeleid Het alcohol- en drugsbeleid Diversiteitsbeleid voor het personeel REPERTORIUM VAN ACRONIEMEN

12

13 Jaarverslag HoGent Organisatie

14 11

15 1 Overzicht De HoGent is in 1995 tot stand gekomen uit een fusie van dertien instellingen waarvan acht uit het Gemeenschapsonderwijs en vijf uit het Stedelijk Onderwijs (stad Gent). Op 24 september 2001 werd een tweede fusie doorgevoerd, namelijk met de provinciale Mercator Hogeschool, die in 1995 zelf ontstaan was uit de fusie van twee provinciale hogescholen. In 2013 werd de HoGent van rechtswege omgevormd tot een publiekrechtelijke hogeschool, die als sui generis instelling van publiek recht over een belangrijke constitutieve en bestuurlijke autonomie beschikt. De maatschappelijke zetel van de HoGent is gevestigd op het volgende adres: HoGent Geraard de Duivelstraat Gent 2 Bestuursstructuur Het bestuur van de HoGent bestaat uit een inrichtingsorgaan, een bestuursorgaan en een algemeen directeur. De HoGent bestaat uit meerdere functionele entiteiten zijnde drie faculteiten, één School of Arts en een interfacultair centrum. 2.1 Het inrichtingsorgaan Het inrichtingsorgaan houdt toezicht op het vervullen van de zending van de hogeschool door het bestuurscollege en staat het bestuurscollege met raad terzijde. In het bijzonder is het inrichtingsorgaan belast met: 1 het goedkeuren van a) de strategische doelstellingen; b) het organiek reglement; c) het pedagogische project; d) de rechtspositieregeling van de student; e) de algemene reglementering aangaande de deontologie en de evaluatie van het personeel; f) overdrachten en overnames van onderwijsinrichtende bevoegdheden; g) de begroting, de jaarrekening, het jaarverslag en het strategisch meerjarenplan; ORGANISATIE 2 het benoemen en ontslaan van de niet-ambtshalve bestuurders in de schoot van het bestuurscollege; 3 het verlenen van kwijting aan de bestuurders; 4 het aanstellen en ontslaan van de algemeen directeur; 5 het aanwijzen van een revisor. Het inrichtingsorgaan bestaat uit drie geledingen, met name een bestuurlijke geleding van dertien leden, een personeelsgeleding van acht leden en een studentengeleding van drie leden. De door het inrichtingsorgaan goed te keuren reglementen en beleidsdocumenten worden aan het inrichtingsorgaan voorgelegd door het bestuurscollege. 12

16 ORGANISATIE 2.2 Bestuurscollege Het bestuurscollege staat in voor het bestuur van de HoGent en beschikt daartoe over alle bevoegdheden die niet uitdrukkelijk aan een ander bestuursorgaan zijn toegekend. Het bestuurscollege bestaat uit twee ambtshalve bestuurders en zeven niet-ambtshalve bestuurders. De ambtshalve bestuurders zijn de voorzitter van het inrichtingsorgaan en de algemeen directeur. Van de niet-ambtshalve bestuurders behoren er vier tot de bestuurlijke geleding van het inrichtingsorgaan, twee tot de personeelsgeleding en één tot de studentengeleding. De niet-ambtshalve bestuurders worden voor een periode van vier academiejaren benoemd door het inrichtingsorgaan op voordracht van de ambtshalve bestuurders. 2.3 De algemeen directeur De algemeen directeur vertegenwoordigt de HoGent in feite en in rechte. Een beslissing tot optreden in rechte als eiser wordt genomen door de voorzitter van het bestuurscollege en de algemeen directeur gezamenlijk. In het bijzonder is de algemeen directeur verantwoordelijk voor: 1 de uitvoering van de voor de werking van de HoGent relevante regelgeving; 2 de uitvoering van reglementen en bestuurlijke beslissingen; 3 de coördinatie van de administratieve diensten, met inbegrip van het financieel beleid; 4 de goede uitvoering van de taken van de HoGent op het vlak van onderwijs, dienstverlening, praktijkgericht onderzoek en onderzoek in de kunsten. De algemeen directeur kan bepaalde van de hem toegewezen of overgedragen bevoegdheden verder delegeren aan andere organen of personeelsleden van de HoGent. Omtrent de uitoefening van de gedelegeerde bevoegdheden wordt verslag uitgebracht aan de algemeen directeur door de persoon aan wie de bevoegdheden werden overgedragen of door het orgaan dat de bevoegdheden heeft ontvangen. 13

17 Samenstelling inrichtingsorgaan Samenstelling bestuurscollege Voorzitter Paul Van Cauwenberge Ondervoorzitter Elke Decruynaere Leden Voorzitter Paul Van Cauwenberge Plaatsvervangend voorzitter Elke Decruynaere Leden Rudy Coddens Stefaan De Ruyck Geert De Soete Karlien Erregat Peter Hertog Mil Kooyman Geert Moerman Anne Ruyffelaere Alexander Vercamer Christel Verhas Raymonda Verdyck David Walgraeve Anita Bernard (tot 20 september 2015) Carine Coppens (vanaf 21 september 2015) Wivina De Keyser Wim De Temmerman Marie-Rose Pauwels Patrick Steelandt Maaike Teirlinck Hugo Uvin Tom Van Wassenhove Geert De Soete Sarah Desmet Robert Hoogewijs Marie-Rose Pauwels Maaike Teirlinck Alexander Vercamer David Walgraeve Regeringscommissaris Wim Leybaert Secretaris Jan Landuyt (tot 30 september 2015) John Alleman (vanaf 1 oktober 2015 ORGANISATIE Simon Baetens (vanaf 21 september 2015) Jonathan Cottenier (vanaf 21 september 2015) Sarah Desmet (tot 20 september 2015) Yelien Parewyck (vanaf 21 september 2015) Bosse Provoost (tot 20 september 2015) Algemeen directeur Robert Hoogewijs Regeringscommissaris Wim Leybaert Secretaris Jan Landuyt (tot 30 september 2015) John Alleman (vanaf 1 oktober 2015) 14

18 ORGANISATIE 3 Functionele entiteiten 3.1 Faculteiten De HoGent telt drie faculteiten. Deze zijn gevestigd op de volgende locaties: MENS EN WELZIJN Campus Schoonmeersen Valentin Vaerwyckweg Gent Campus Ledeganck K.L. Ledeganckstraat Gent Campus Vesalius Keramiekstraat Gent NATUUR EN TECHNIEK Campus Schoonmeersen Valentin Vaerwyckweg Gent Campus Melle Brusselsesteenweg Melle BEDRIJF EN ORGANISATIE Campus Schoonmeersen Valentin Vaerwyckweg Gent Campus Mercator Henleykaai Gent Campus Aalst Arbeidstraat Aalst Elke faculteit wordt bestuurd door een faculteitsraad, die is samengesteld uit de decaan, zes vertegenwoordigers van het personeel, drie vertegenwoordigers van de studenten en drie vertegenwoordigers uit de sociaal-economische of culturele milieus. De faculteitsraad organiseert de onderwijsverstrekking, het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en de maatschappelijke dienstverlening conform het organiek reglement en de richtlijnen van het inrichtingsorgaan en het bestuurscollege. In het bijzonder is de faculteitsraad belast met: 1 het doen van voorstellen inzake de aanstelling en benoeming van het onderwijzend personeel; 2 het vaststellen van onderwijs- en examenprogramma s; 3 toezien of de concretisering van het onderwijs en de examens in overeenstemming is met het programma; 4 het opmaken van een jaarverslag waarin de activiteiten van de faculteit worden weergegeven; 5 de vaststelling van onderzoeksprogramma s; 6 de interne organisatie van de faculteit; 7 het aanwenden van de toegewezen personele en materiële middelen; 8 het jaarlijks opstellen van budgetvoorstellen; 9 het doen van voorstellen inzake personeelsformatie; 10 het doen van voorstellen inzake het sluiten van samenwerkingsakkoorden; 11 het bepalen van de taakomschrijvingen van het personeel toegewezen aan de faculteit; 12 het doen van voorstellen inzake het toekennen van ambtswijzigingen en bevorderingen voor het personeel toegewezen aan de faculteit; 13 het verlenen van een advies inzake cumulatieregeling. De faculteitsraad kan sommige van zijn bevoegdheden uitdrukkelijk toewijzen of delegeren aan de decaan. Omtrent de uitoefening van deze bevoegdheden brengt de decaan verslag uit aan de faculteitsraad. De decaan is verantwoordelijk voor de coördinatie en de dagelijkse leiding van de faculteit. Hij is tevens voorzitter van de faculteitsraad en heeft van rechtswege stemrecht. 15

19 Opleidingscommissies staan als organisatorische eenheden met adviserende bevoegdheid in voor de inhoud en de organisatie van de opleidingen. De faculteitsraad duidt de leden van de opleidingscommissie aan. De voorzitter van de opleidingscommissie wordt aangesteld via een door het bestuurscollege uitgewerkte selectieprocedure. Vakgroepen staan als organisatorische eenheden met adviserende bevoegdheid in voor het verstrekken van onderwijs en het uitvoeren en coördineren van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening. 3.2 School of Arts De HoGent telt één school of arts, met name de School of Arts KASK-Koninklijk Conservatorium (verder aangeduid als School of Arts). Deze is gevestigd op de volgende locaties: Campus Bijloke J. Kluyskensstraat Gent Campus Hoogpoort Hoogpoort Gent De School of Arts wordt bestuurd door een raad, die is samengesteld uit de decaan, zes vertegenwoordigers van het personeel, drie vertegenwoordigers van de studenten, zes vertegenwoordigers van de Universiteit Gent en twee vertegenwoordigers uit de sociaal-economische of culturele milieus. De raad van de School of Arts coördineert de bestuurstaken op het niveau van de School of Arts conform het organiek reglement en de algemene richtlijnen van het inrichtingsorgaan en het bestuurscollege. In het bijzonder is de raad van de School of Arts binnen de goedgekeurde jaar-en meerjarenbegroting en binnen de personeelsformatie belast met: 1 het vaststellen van de onderwijsprogramma s en het controleren of de concretisering van het onderwijs en de examens in overeenstemming is met die programma s; 2 het onderzoeksbeleid binnen de School of Arts; 3 de interne organisatie van de School of Arts; 4 het bepalen van de taakomschrijvingen van het personeel dat toegewezen is aan de School of Arts; ORGANISATIE 5 het verlenen van een advies over de cumulatieregeling ter uitvoering van de procedure, vermeld in artikel 147, 1, van het hogescholendecreet; 6 het opmaken van het financiële verslag en het jaarverslag waarin de activiteiten van de School of Arts worden weergegeven; 7 de voordracht van een vertegenwoordiger van de School of Arts in de onderzoeksraad van de Universiteit Gent; 8 het opstellen van een voor de School of Arts bedoelde jaar- en meerjarenbegroting die ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het inrichtingsorgaan van de HoGent overeenkomstig de procedure in het organiek reglement; 9 het opstellen van een investeringsplan voor (wetenschappelijke) infrastructuur dat ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het bestuurscollege van de HoGent overeenkomstig de procedure in het organiek reglement; 10 het opstellen van een personeelsformatie die ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het bestuurscollege van de HoGent overeenkomstig de procedure in het organiek reglement; 11 de aanwending van de werkingsuitkering van de Vlaamse Gemeenschap, de voor de academisch gerichte kunstopleidingen bedoelde aanvullende onderzoeksmiddelen, de eigen inkomsten van de School of Arts en van alle andere financiële middelen die de HoGent ter beschikking stelt aan de School of Arts; 12 het formuleren van voorstellen voor de aanstelling en benoeming van het onderwijzend personeel; 16

20 ORGANISATIE 13 het formuleren van voorstellen voor het toekennen van ambtswijzigingen en bevorderingen voor het personeel dat toegewezen is aan de School of Arts; 14 het formuleren van voorstellen voor het sluiten van samenwerkingsakkoorden. Met uitzondering van de bevoegdheden vermeld in 8, 9 en 10 kan de raad van de School of Arts sommige van zijn bevoegdheden uitdrukkelijk toewijzen of delegeren aan de decaan. Omtrent de uitoefening van deze bevoegdheden brengt de decaan verslag uit aan de raad van de School of Arts. De decaan is verantwoordelijk voor de coördinatie en de dagelijkse leiding van de School of Arts. Hij is tevens voorzitter van de raad van de School of Arts en heeft van rechtswege stemrecht. Opleidingscommissies staan als organisatorische eenheden met adviserende bevoegdheid in voor de inhoud en de organisatie van de opleidingen. De raad van de School of Arts duidt de leden van de opleidingscommissie aan. De voorzitter van de opleidingscommissie wordt aangesteld via een door het bestuurscollege uitgewerkte selectieprocedure. Vakgroepen staan als organisatorische eenheden met adviserende bevoegdheid in voor het verstrekken van onderwijs, het uitvoeren en coördineren van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening en voor de beoefening en ontwikkeling van de kunsten. 3.3 Interfacultair centrum De HoGent telt een interfacultair centrum, met name het Centrum voor Ondernemen, dat tot doel heeft een ondernemende ingesteldheid doorheen alle opleidingen van de HoGent te stimuleren. Tevens werkt het centrum ondersteunend voor de diverse initiatieven ter bevordering van de ondernemerszin van de faculteiten en de School of Arts. De directeur van het interfacultair centrum wordt aangesteld via een door het bestuurscollege uitgewerkte selectieprocedure. De directeur is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van het centrum en implementeert het hogeschoolbeleid binnen het centrum. Bijlagen 1.1 Samenstelling faculteitsraden en raad van de School of Arts 1.2 Vakgroepvoorzitters 1.3 Voorzitters opleidingscommissies 4 Stuvoraad Binnen de HoGent is een stuvoraad opgericht die paritair is samengesteld uit acht leden, verkozen door en onder de studenten, de leerlingen en de cursisten uit hbo5-opleidingen die toegang hebben tot de studentenvoorzieningen van de hogeschool en acht leden, aangeduid door het bestuurscollege. De stuvoraad is overeenkomstig de algemene richtlijnen van het inrichtingsorgaan en van het bestuurscollege belast met: 1 het opstellen van een beleidsplan en een jaar- en meerjarenbegroting die ter goedkeuring worden voorgelegd aan het inrichtingsorgaan overeenkomstig de procedure in het organiek reglement; 2 het instaan voor de aanwending van de sociale toelage, van de inkomsten uit de werking betreffende studentenvoorzieningen en voor de aanwending van alle andere financiële middelen die ter beschikking worden gesteld van studentenvoorzieningen en dit binnen het kader van het goedgekeurde beleidsplan en de goedgekeurde jaar- en meerjarenbegroting; 3 het opstellen van het jaarverslag over studentenvoorzieningen; 4 het formuleren van voorstellen aan het bestuurscollege voor de functies en personeelsbezetting die nodig worden geacht voor de werking en organisatie van de studentenvoorzieningen; 5 het formuleren van voorstellen aan het bestuurscollege voor het sluiten van samenwerkingsovereenkomsten met derden. 17

21 5 Adviesorganen, interne beroepscommissies en ondersteunende diensten 5.1 Adviesorganen Binnen de HoGent kunnen door het bestuurscollege formele adviesorganen worden opgericht die tot doel hebben beleidsvoorbereidend, beleidsondersteunend en coördinerend werk te verrichten voor het bestuurscollege. De samenstelling en werking van de formele adviesorganen wordt geregeld door het bestuurscollege. Onderstaande adviesorganen verrichten beleidsvoorbereidend, beleidsondersteunend en coördinerend werk voor het bestuurscollege. Kwaliteitsraad Onderwijsraad Bibliotheekraad Onderzoeksraad Bouwcommissie 5.2 Interne beroepscommissies Binnen de HoGent kunnen door het bestuurscollege interne beroepscommissies worden opgericht die tot doel hebben administratieve beroepen van studenten en / of personeelsleden te behandelen en hierover uitspraak te doen. De bevoegdheden, samenstelling en werking van de interne beroepscommissies worden door het bestuurscollege bepaald. 5.3 Ondersteunende diensten Ter ondersteuning van het bestuur, de faculteiten en de School of Arts en met het oog op de verwezenlijking van de missie en de strategie van de HoGent wordt voorzien in een centrale administratie waarvan de inrichting wordt geregeld bij beslissing van het bestuurscollege. De algemeen directeur staat in voor de interne organisatie van de centrale administratie overeenkomstig de richtlijnen van het bestuurscollege. De centrale administratie bestaat uit de onderstaande directies en diensten. Daarnaast heeft de HoGent een communicatieambtenaar, een behandelaar van externe klachten, een consulent informatieveiligheid, een juridisch adviseur en een steunpunt Personeelszorg met een vertrouwenspersoon. ORGANISATIE Op 14 november 2014 keurde het bestuurscollege een nieuw organisatiemodel goed voor de ondersteunende functies van de HoGent met als doel die functies te optimaliseren. Na onderhandeling in het hogeschoolonderhandelingscomité werden de modaliteiten van de optimalisering vastgelegd, werd het project HoGent 2017 opgestart en zijn verschillende projectteams aan het werk gegaan om het organisatiemodel te implementeren. Dat leidde in 2015 onder andere tot de herschikking van de directie Gebouwen en Facilitair Beheer, die herverkaveld werd over de directie Personeel en Organisatie en de directie Financien, Infrastructuur en IT. Verder werden ook al de voorbereidingen getroffen om met ingang van 1 januari 2016 interne personeelsverschuivingen door te voeren, decentrale diensten te integreren in één servicecenter en een juridische dienst op te richten binnen dat servicecenter. Meer details hierover staan beschreven in het hoofdstuk Personeel Directie Onderwijs De directie Onderwijs staat in voor het beleid inzake onderwijs en onderwijsprocessen. De directie heeft een coördinerende, sturende en ondersteunende beleidstaak en is actief op het vlak van kwaliteitszorg, in-, door- en uitstroom van studenten, initiatieven en projecten rond diversiteit, internationalisering, onderwijsvernieuwing en onderwijsprofessionalisering. 18

22 ORGANISATIE Directie Onderzoek De directie Onderzoek fungeert als centraal platform tussen onderzoekers en het bestuur van de hogeschool. Zij staat in voor de beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -monitoring inzake onderzoek, dienstverlening en valorisatie. Daarnaast ondersteunt de directie Onderzoek de onderzoekers in alle facetten van het onderzoeksgebeuren. Zij zoekt opportuniteiten voor onderzoeksgroepen, helpt mee om de kwaliteit van het onderzoek te verbeteren en zorgt mee voor de outreach van onderzoeksrealisaties vanuit de HoGent naar de zich omringende maatschappij door het faciliteren van gecoördineerde valorisatie, dienstverlening en wetenschapscommunicatie Directie Personeel en Organisatie De directie Personeel en Organisatie staat in voor het personeelsbeleid, de organisatiestructuur van de HoGent, de personeelsstatuten en de personeelsadministratie. De taak van de directie Personeel en Organisatie is personeelsleden met expertise en creativiteit aan te trekken en te behouden en daarbij steeds een evenwicht te zoeken tussen de behoeften van medewerkers en de doelstellingen van de hogeschool Directie Financiën, Infrastructuur en IT De directie Financiën en ICT is opgedeeld in een dienst Financiën, een dienst Patrimonium en Projecten, een dienst Facilitair Beheer en een dienst ICT. De dienst Financiën verzamelt, controleert en organiseert interne en externe financiële informatie over de instelling. Zij stelt de begroting en de jaarrekening van de hogeschool op. De diensten Patrimonium en Projecten en Facilitair Beheer staan in voor het beleid dat de globale infrastructuuropties vertolkt. Zij werken de infrastructuurplanning projectmatig uit en verzorgen de realisatie van nieuwe projecten. Daartoe is er permanent contact en projectbegeleiding met studiebureaus en personeel. Daarnaast organiseert zij ook wettelijke controles, afvalbeheer en rationeel energieverbruik en verzorgt zij onderhoud en herstelling van de infrastructuur waarover de HoGent beschikt. De dienst ICT staat in voor het globale informaticabeleid en -beheer van de hogeschool met betrekking tot de administratieve automatisering; de uitbouw en het onderhoud van het computernetwerk en het intranet; de realisatie van concrete informatiseringprojecten; de ondersteuning van de faculteiten en centrale diensten op het vlak van informatica; de installatie en exploitatie van de pc-parken van bepaalde faculteiten en de coördinatie van specifieke projecten Dienst Communicatie De dienst Communicatie is verantwoordelijk voor de interne en externe communicatie van de HoGent. De dienst coördineert de communicatie van de verschillende diensten, directies, faculteiten en de HoGent als geheel Dienst Interne Preventie, Milieu en Welzijn De dienst Interne Preventie, Milieu en Welzijn ondersteunt in eerste instantie het hogeschoolbestuur, de leidinggevenden en alle personeelsleden bij de uitbouw van een preventiebeleid en de ontwikkeling van een milieuzorgsysteem. De dienst formuleert voorstellen en geeft preventief advies in samenwerking met de externe preventiedienst, de veiligheidscoördinator en externe deskundigen. De implementering van welzijn is gebaseerd op het dynamisch risicobeheerssysteem. Aan de hand van risicoanalyses en evaluaties worden nieuwe risico s opgenomen in een globaal preventieplan. In het jaarlijkse actieplan wordt aandacht besteed aan alle domeinen van de welzijnswetgeving: veiligheid, gezondheid, hygiëne, ergonomie en psychosociale aspecten Dienst Interne Audit De dienst staat het auditcomité en de bestuursorganen bij in hun toezichts- en overzichtsfuncties. Op een deskundige, objectieve en onafhankelijke manier verschaft de dienst redelijke zekerheid over de geschiktheid en de doeltreffendheid van de interne controle, het risicobeheer en het governanceproces. Op die manier draagt de dienst bij tot realisatie van de doelstellingen van de HoGent. Het diensthoofd Interne Audit vervult ook de functie van behandelaar van externe klachten en van consulent informatieveiligheid. 19

23 6 Auditcomité Binnen de HoGent is er één auditcomité dat tot doel heeft de bestuursorganen bij te staan in hun toezichtfunctie op de volgende processen: de interne controle en interne audit; de financiële en de operationele rapportering; de naleving van externe en interne wet- en regelgeving; het deugdelijk bestuur. Bijlagen 1.4 Samenstelling auditcomité 7 Participatie, overleg- en onderhandelingsorganen 7.1 Hogeschool Gent Studentenraad (HGSR) De HoGent heeft één studentenraad, genaamd de Hogeschool Gent Studentenraad of HGSR, die bestaat uit minimaal acht leden, verkozen door en onder de studenten van de HoGent. De studentenraad verdedigt de belangen van alle studenten en heeft ten behoeve van alle studenten een informatieplicht over de wijze waarop hij zijn bevoegdheden uitoefent. Per faculteit en voor de School of Arts wordt een facultaire studentenraad / studentenraad van de School of Arts of participatiecommissie opgericht. De facultaire studentenraden, de studentenraad van de School of Arts of de participatiecommissies oefenen de bevoegdheden van de studentenraad uit voor alle aangelegenheden die zich situeren op het niveau van de faculteit / School of Arts. Elke participatiecommissie of facultaire studentenraad / studentenraad van de School of Arts bestaat uit minstens vijf leden. De HGSR heeft evenwel de bevoegdheid om een participatiecommissie of facultaire studentenraad / studentenraad van de School of Arts te erkennen als voldoende representatief, ook al is het vereiste aantal niet bereikt. 7.2 Hogeschoolonderhandelingscomité (HOC) In het hogeschoolonderhandelingscomité wordt onderhandeld over aangelegenheden betreffende de betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel, in zoverre deze betrekking hebben op de HoGent. Het hogeschoolonderhandelingscomité wordt voorgezeten door de voorzitter van het bestuurscollege. De algemeen directeur is plaatsvervangend voorzitter van het hogeschoolonderhandelingscomité. ORGANISATIE 7.3 Overlegcomité voor Preventie en Bescherming op het werk (OCPBw) Het overlegcomité voor preventie en bescherming op het werk heeft als opdracht alle middelen op te sporen en voor te stellen en actief bij te dragen tot alles wat wordt ondernomen om het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen. Bijlagen 1.5 Samenstelling Hogeschool Gent Studentenraad 1.6 Samenstelling Hogeschoolonderhandelingscomité (HOC) 1.7 Samenstelling Overlegcomité voor Preventie en Bescherming op het werk (OCPBw) 1.8 Lijst van protocolakkoorden 20

24 ORGANISATIE 21

25 Jaarverslag HoGent Onderwijs ONDERWIJS

26 ONDERWIJS 23

27 1 Onderwijs binnen het strategisch plan De HoGent is een dynamische organisatie die sterk lokaal verankerd en internationaal georiënteerd is. Elke dag geven studenten en personeelsleden samen het beste van zichzelf om het ambitieuze en studentgecentreerde onderwijsproject van de HoGent te realiseren. Daarvoor wordt samengewerkt met talrijke binnenlandse en buitenlandse hogeronderwijsinstellingen en professionele partners. Het Strategisch Plan kwam tot stand in de schoot van een ad-hocwerkgroep Strategische Positionering en werd gefinaliseerd tijdens een strategiedag met de leden van het bestuur. Het Strategisch Plan beschrijft de strategische positie die de HoGent in het hogeronderwijslandschap en de maatschappij wil innemen en de strategische en operationele doelen die de HoGent wil bereiken in de periode Gezien onderwijs een kerntaak is, situeert de werking van de directie Onderwijs zich op de vijf kernelementen van de onderwijsvisie: Studentgecentreerd: de studenten zijn de managers van hun eigen leertraject; Authentiek: het onderwijs is gelinkt aan de realiteit, de dynamiek en de uitdagingen van het werkveld; Internationaal georiënteerd: de studenten krijgen een gegarandeerde internationale ervaring; Ondernemingsgezind: de studenten trainen hun zin voor initiatief, sociale en communicatieve vaardigheden en doorzettingsvermogen om doelen te realiseren; Onderzoeksgerelateerd: studenten ontwikkelen sterke onderzoeksattitudes en informatievaardigheden. 2 Kwaliteitszorg 2.1 Interne kwaliteitszorg Tijdens het academiejaar werden de voorbereidingen voor de instellingsreview op gang getrokken. Het bestuurscollege keurde een plan van aanpak goed met als doelstelling de HoGent voor te bereiden op de periodieke uitvoering van de instellingsreview. Om alle aspecten van de instellingsreview af te dekken, werden verschillende instellingsbrede werkgroepen opgericht, waaronder een om de Ho- Gent-regie voor de borging van de kwaliteit van de opleidingen uit te tekenen, een om een ex post evaluatie van het Strategisch plan uit te voeren, een om op hoofdlijnen van de actieplannen ter uitvoering van het Strategisch plan te clusteren, een om de kwaliteitsvisie te expliciteren en een om de beleidscyclus voor te bereiden. ONDERWIJS De Kwaliteitsraad is de denktank, het overlegplatform en het adviesorgaan met betrekking tot de processen die de instelling opzet om te garanderen dat ze haar kerntaken onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening op een kwaliteitsvolle manier kan uitvoeren. Sinds de start van het academiejaar is de werking van de Kwaliteitsraad de facto geïntegreerd in de Onderwijsraad, het adviesorgaan voor het onderwijsbeleid, studentgebonden materies en administratieve aangelegenheden in verband met het onderwijs. Tijdens het academiejaar werd op het vlak van kwaliteitszorg de samenwerking met de partners van het HoGent-HBO5-samenwerkingsverband geïntensifieerd. Twee belangrijke dossiers in dat verband zijn: de verdere uitbouw van de kwaliteitszorgsystemen van de partners en de uitvoering van zelfevaluaties om de omvorming van de bestaande HBO5-opleidingen voor te bereiden. 2.2 Externe kwaliteitszorg In het academiejaar werd voor de volgende opleidingen een zelfevaluatierapport ingediend: bachelor in het retailmanagement; bachelor in het vastgoed; bachelor en master in het drama; bachelor en master in de audiovisuele kunsten. De volgende opleidingen ontvingen in het academiejaar een visitatiecommissie: bachelor in het retailmanagement; bachelor in het vastgoed; bachelor en master in het drama; bachelor en master in de audiovisuele kunsten. 24

28 ONDERWIJS Ter voorbereiding van de komst van een visitatiecommissie wordt steeds een kritische reflectie georganiseerd. Gedurende een half dagdeel overlopen de collega s van de opleiding samen met de kwaliteitszorgmedewerkers, onderwijskundigen en het werkveld alle aspecten die tijdens een visitatie aan bod komen. De volgende opleidingen ontvingen in het academiejaar hun visitatierapport: bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs; bachelor in het office management. Voor de volgende opleidingen werd in het academiejaar een accreditatieaanvraag ingediend bij de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie): bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs; bachelor in het onderwijs: lager onderwijs; bachelor in het office management; bachelor na bachelor in het internationaal bedrijfsmanagement. Voor de volgende opleidingen werd in het academiejaar een positief accreditatiebesluit van de NVAO verkregen: bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs (beperkte geldigheidsduur); bachelor in het onderwijs: lager onderwijs; bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs; bachelor in het office management; bachelor na bachelor in het internationaal bedrijfsmanagement. 2.3 Curriculumzorg Studietijdonderzoek en studentenbevragingen De HoGent bewaakt via haar studenten de studiebelasting van haar opleidingsprogramma s. Uitgangspunt daarbij is dat één studiepunt gelijkstaat aan 25 tot 30 uren studietijd. Het instrument studietijdmetingen geeft inzicht in de totale studietijd van de studenten en de studietijd per opleidingsonderdeel. De HoGent biedt drie verschillende methoden aan voor studietijdmeten: paarsgewijs vergelijken, tijdschrijven en focusgroepen. Elke methode kan, afhankelijk van de context, op zich worden gebruikt om de studietijd van studenten in kaart te brengen en te analyseren. Een combinatie van de verschillende methodes is ook mogelijk. Het gecombineerd gebruik geeft een dieper inzicht in de studietijd. Naast de studietijdmetingen geven ook de studentenbevragingen een dieper en causaal inzicht in de verhouding tussen de begrote en de reële studietijd. De bevraagde dimensies over de opleidingsdoelstellingen, de geboden ondersteuning, de onderwijs- en examenorganisatie, de inspraak van studenten, de elektronische leeromgeving en de infrastructuur zorgen voor dat dieper en causaal inzicht. Sinds het academiejaar wordt gewerkt met standaardvragenlijsten om studenten over de opleiding en de opleidingsonderdelen te bevragen. Voor de opleidingsonderdelen wordt gewerkt op basis van vragenlijsten voor de verschillende frequent gehanteerde onderwijsvormen: (a) hoorcollege, (b) werkcollege, (c) projectwerk, (d) stage, en (e) bachelorproef/masterproef/eindwerk/scriptie. Voor de opleiding wordt gewerkt op basis van specifieke vragenlijsten, uitgewerkt voor twee subpopulaties: (a) de instromers en (b) de uitstromers. Bij de instromers ligt de focus op het onthaal en de informatieverstrekking door de opleiding, alsook op het beslissingsproces en de motivatie van de studenten. De focus van de vragenlijst voor de uitstromers ligt op de kwaliteit van de opleiding. De resultaten van het studietijdonderzoek en de studentenbevragingen vormen mee de basis voor de input van de jaaractieplannen en de programmawijzigingen van de opleidingen. 25

29 2.3.2 Programmawijzigingen Het bestuur legt elk academiejaar het opleidingsaanbod vast. Elke opleiding bestaat uit een samenhangend geheel van opleidingsonderdelen, die samen het opleidingsprogramma vormen. Elk academiejaar worden er programmawijzigingen door de opleidingscommissies en de faculteitsraden ter goedkeuring aan het bestuurscollege voorgelegd. Die programmawijzigingen houden doorgaans verband met: adviezen van de opleidingscommissie; aanbevelingen van de visitatiecommissies; suggesties vanuit het werkveld (werkveldcommissies); afstemming op het Strategisch plan van de HoGent; naamswijzigingen van opleidingsonderdelen ter verduidelijking van de inhoud; herschikken van de indeling van opleidingsonderdelen in semesters in functie van de volgtijdelijkheid, om zo de studielast van studenten gelijkmatiger over de twee semesters te verdelen en/of de taakbelasting van de individuele onderwijzende personeelsleden gelijkmatiger te spreiden; aanpassen van het type uren (hoorcollege, werkcollege, begeleid zelfstandig leren en externe leeractiviteiten en zelfstudie) of het aantal contacturen; organisatie van opleidingsonderdelen op jaarbasis in plaats van per semester, om studenten meer groeikansen naar de vooropgestelde eindcompetenties te bieden; ontclusteren van opleidingsonderdelen omdat de inhoud ervan onderling te verschillend is; aanbieden van nieuwe opleidingsonderdelen om de opleiding te verdiepen of te verbreden; aanpassen van de lijsten van keuzeopleidingsonderdelen teneinde aan te sluiten bij de noden van het werkveld en een veranderde instroom; aanpassen van studiepunten om deze in overeenstemming te brengen met de reële studielast; aanbieden van Engelstalige opleidingsonderdelen met het oog op het verwerven van internationale ervaring en het aantrekken van buitenlandse studenten Onderwijsontwikkeling en vernieuwing Onderwijsontwikkeling en onderwijsvernieuwing is het werken aan een ideale leeromgeving waarbinnen studenten zichzelf optimaal kunnen ontwikkelen. Een studentgecentreerde visie op onderwijs Het Strategisch plan van de HoGent omvat een studentgecentreerde visie op onderwijs, die het vertrekpunt en kader vormt van verschillende activiteiten op het vlak van onderwijsontwikkeling en -vernieuwing. De focus ligt op de ontwikkeling van een kwaliteitsvolle en stimulerende leeromgeving met een authentiek en contextrijk karakter, (ondernemende) gerichtheid op het beroepenveld, inbedding van onderzoek in het curriculum en de internationale dimensie van de opleidingen. Van onderwijsgevenden wordt verwacht dat ze als team samenwerken en studenten optimaal begeleiden, zodat die worden gestimuleerd om als managers van het eigen leerproces op te treden. Hierbij spelen actief leren, talentontwikkeling, aangepaste begeleiding, onderwijstechnologie en de opvolging van de studievoortgang een belangrijke rol. ONDERWIJS Curriculumscreening Tussen 2011 en 2014 werden 21 opleidingen via een digitale vragenlijst gescreend op de aanwezigheid van een authentieke en contextrijke leeromgeving. Ten behoeve van de ex post evaluatie van het Strategisch plan werden alle resultaten geaggregeerd op het niveau van de HoGent. Kritische reflecties Als voorbereiding op externe onderwijsvisitaties organiseerde de dienst Integrale Kwaliteitszorg, Onderwijsontwikkeling en elearning kritische reflecties met de betrokken opleidingen. Tijdens het academiejaar werd voor de bachelor in het vastgoed en de bachelor in het retailmanagement een kritische reflectie georganiseerd. 26

30 ONDERWIJS Aanmoedigingsfonds Het Aanmoedigingsfonds vormde verschillende academiejaren een belangrijke hefboom voor onderwijsontwikkeling en -vernieuwing. Ondanks het stopzetten van het Aanmoedingsfonds tijdens het academiejaar , werden de doelstellingen ervan aan de HoGent verder nagestreefd. Vanuit de dienst Integrale Kwaliteitszorg, Onderwijsontwikkeling en elearning werden de acties die de HoGent in dat kader ontplooide verder ondersteund: hoger onderwijs toegankelijk maken voor mensen die om diverse redenen niet kunnen deelnemen aan het contactonderwijs middels de verdere ontwikkeling van opleidingen in afstandsonderwijs; hoger onderwijs toegankelijk maken voor mensen die om diverse redenen buiten de klassieke trajecten willen studeren middels de ontwikkeling van opleidingen via werkplekleren; instromende studenten in een gunstige startpositie brengen middels de optimalisatie van studie(keuze)begeleiding. Ondersteuning en coaching van docenten Successen boeken op het vlak van onderwijsvernieuwing veronderstelt specifieke kennis, vaardigheden, inzichten en inspanningen van de onderwijsgevenden. Een kritische succesfactor daarbij is een gemotiveerd, goed geïnformeerd en samenwerkend team. Om dit te bewerkstelligen, werden tijdens het academiejaar verschillende (vorming)initiatieven gelanceerd. De seminaries onderwijskunde in associatieverband vormen daarbij een belangrijke pijler. Bijkomend werden nog talrijke andere acties ontplooid om bij te dragen tot de beoogde kennisdeling, kennisverspreiding en samenwerking, zowel op opleidings-, faculteits- als instellingsniveau: infolunches of informatiesessies over een specifiek thema, gesprekken met externe ervaringsdeskundigen/experten, onthaaldagen voor nieuwe medewerkers en/of het uitbouwen van peter- en meterschappen voor nieuwe onderwijsgevenden (startersbegeleiding), coaching op maat (loopbaanbegeleiding), gerichte teambuildingmomenten, delen van praktijkervaringen of good practices, projecten ter stimulering van interdisciplinaire samenwerking tussen opleidingen, workshops, online cursussen, documentatie, oefencahiers en richtlijnen voor docenten, Ondernemingszin, authenticiteit en internationalisering In navolging van het Strategisch plan oriënteerden de opleidingen zich tijdens het academiejaar actief op de concepten ondernemingszin, authenticiteit en internationalisering. In het kader van de oriëntatie op het beroepenveld gingen opleidingen steeds meer samenwerkingsvormen aan met externe organisaties en kregen studenten in toenemende mate de opdracht om taken voor externe opdrachtgevers uit te voeren. Ook met betrekking tot ondernemerschap werden verschillende inspanningen geleverd. Dat komt onder meer tot uiting in de groeiende belangstelling voor Small Business Projects en leerondernemingen, onder andere in samenwerking met de vzw Vlaamse Jonge Ondernemingen en UNIZO, door de samenwerking met het Centrum voor Ondernemen van de HoGent en door het uitwerken van managementcases. Ten slotte maakten de opleidingen in hun programma s actief werk van de structurele verankering van internationale en interculturele competenties. Dit alles ter versterking van het ondernemende vermogen en de internationale oriëntatie van de studenten. Studentenbegeleiding en -coaching De HoGent streeft ernaar haar studenten aan te leren om de verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces in handen te nemen. Dit veronderstelt een gepaste aandacht voor studentenbegeleiding en -coaching. Introspectie, zelfreflectie, zelfontwikkeling worden begeleid, opgevolgd en gestimuleerd middels competentie- en talentmanagement, met een sterke focus op de ontwikkeling van attitudes en vaardigheden. Daarbij zijn de Schaal voor Attitude Meting en de peerassessmentmodule in het elektronische leerplatform belangrijke instrumenten. Samenhang didactische componenten Tijdens het academiejaar werd blijvend aandacht besteed aan de optimalisatie van de samenhang tussen de afzonderlijke elementen uit de didactische cyclus. In dit kader werd werk gemaakt van instrumenten die de samenhang tussen doelstellingen, leerinhouden, didactische werkvormen, leermiddelen en evaluatievormen bevorderen. Er werd ingezet op de introductie van nieuwe didactische werkvormen en evaluatievormen, monitoring van de kwaliteit van toetsen en examineren, multimedia en het gebruik van onderwijstechnologie. In samenwerking met de directie Onderzoek werd het initiatief genomen om binnen de vakgroepen en opleidingscommissies meer aandacht te hebben voor de nexus onderwijs-onderzoek. 27

31 Steeds meer opleidingen integreren projectmatig en/of interdisciplinair werk in hun onderwijsgebeuren. Dit is een belangrijk element in de strategische positionering van de HoGent en ten aanzien van het streven naar een echte competentiegerichte onderwijsaanpak. De komende academiejaren wordt hier verder op ingezet. De hefboom om dit te realiseren is het proces van curriculumontwikkeling en -hervorming Onderwijsprofessionalisering Tijdens het academiejaar organiseerde de dienst Integrale Kwaliteitszorg, Onderwijsontwikkeling en elearning, in navolging van de vorige academiejaren, seminaries onderwijskunde. In deze reeks seminaries werd driemaal gekozen voor een format met een korte inleiding gevolgd door twee reeksen van drie parallelsessies en verliepen twee seminaries volgens het klassieke format met een keynote en één reeks van drie parallelsessies. Volgende onderwerpen werden behandeld: Docenten Studenten In team Keynotespreker: André Vyt (Docent UGent en Arteveldehogeschool) Taalontwikkeling Taalfeedback Taalvaardig Keynotespreker: Wilma van der Westen (voorzitter Nederlands-Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs) egames etools elearning Keynotespreker: Valère Awouters (Directeur ED+ICT, Universitaire Campus Leuven Hasselt) Duurzaam Docent Student Inleiding op het thema: Kartien Van Poeck, vrijwillig wetenschappelijk medewerker KU Leuven, Laboratorium voor Educatie en Samenleving) Onderwijs Onderzoek Nexus Inleiding op het thema: Ivan D haese (stafmedewerker Onderwijsontwikkeling HoGent) en Dennis Cluydts (directeur Onderwijs HoGent) De seminaries onderwijskunde worden als navorming georganiseerd in samenwerking met de Universiteit Gent, de Arteveldehogeschool en de Hogeschool West-Vlaanderen. Er werden 260 deelnames genoteerd, waarvan 108 van de HoGent. Gezien onderwijsprofessionalisering het best zo dicht mogelijk bij de onderwijsgevenden plaatsvindt, ondernamen ook de faculteiten verschillende nuttige en interessante initiatieven. Samen met de facultaire diensten Integrale Kwaliteitszorg en Onderwijsontwikkeling werd een online raadpleegbaar glossarium met onderwijskundige termen verder aangevuld. ONDERWIJS De HoGent werd vanaf het academiejaar opgenomen in het coördinatieteam van het Lerend Netwerk van Onderwijsondersteuners (LNO²). In mei 2015 was de HoGent, als voorzitter van dit coördinatieteam, gastheer voor het jaarlijkse LNO²-congres. Als thema werd geopteerd voor De onderwijsondersteuner onderzocht: zoeklicht op zijn onderwijssymbiose. De eerste keynote Onderzoekscompetenties en -resultaten gebruiken bij onderwijsondersteuning werd verzorgd door prof. dr. Ruben Vanderlinde (UGent). De tweede keynote gebracht door prof. dr. Frank Gielen had Learning Analytics als onderwerp. 3 Opleidingsaanbod 3.1 Programmatie en afbouw Aanvragen studieduurverlenging, oprichting afstudeerrichting of nieuwe opleiding Tijdens het academiejaar werden er geen aanvragen ingediend voor studieduurverlenging en werden er geen nieuwe afstudeerrichtingen en nieuwe opleidingen ingericht Afbouw Tijdens het academiejaar werden er geen opleidingen en/of afstudeerrichtingen afgebouwd Postgraduaten Tijdens het academiejaar werd er een nieuw postgraduaat ingericht door de faculteit Bedrijf en Organisatie: digitale marketing. 28

32 ONDERWIJS Navormingen Volgende navormingen werden in voor het eerst ingericht: Muzische vorming en beeld; Belevend leren en het effect van rollenspel in coaching; Biologie en natuurwetenschappen eerste en tweede graad Bachelor-na-bacheloropleidingen en master-na-masteropleidingen Een overzicht van de initiële opleidingen en de vervolgopleidingen die aan de HoGent ingericht worden, is beschikbaar op Bijlagen 2.1 Aanbod initiële opleidingen, specifieke lerarenopleidingen, bachelor-na-bacheloropleidingen, master-na-masteropleidingen per faculteit, met opgave van vestiging en studiegebied. 2.2 Aanbod postgraduaten en navormingen per faculteit, met opgave van studiegeld. 3.2 Samenwerkingsverbanden De HoGent sloot overeenkomsten met onder andere: de Roger Van Overstraeten Society vzw betreffende de gemeenschappelijke organisatie van studiedagen voor leerkrachten uit het kleuteronderwijs, lager onderwijs en secundair onderwijs, de professionalisering van lectoren en docenten en het trainen van studenten uit de professioneel gerichte bacheloropleidingen tot leraar; de vzw UROBEL, de Beroepsvereniging voor Urologische Verpleegkundigen, Paramedici en Aanverwanten, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Katholieke Hogeschool Leuven voor de bijscholing referentieverpleegkundige continentie; de Belgische Vereniging Leraren Frans, Vlaamse Gemeenschap (B.V.L.F. vzw) voor de organisatie van een jaarlijkse studiedag, inclusief een boeken- en mediabeurs; de VDAB om werkzoekenden met een VDAB-overeenkomst in een door openbare besturen opgerichte, erkende of gesubsidieerde onderwijsinstelling op te nemen: het Switch2IT-traject in samenwerking met de bachelor in de toegepaste informatica. 3.3 Open onderwijs en afstandsonderwijs Het elektronische leerplatform Chamilo is een van de meest gebruikte digitale toepassingen aan de Ho- Gent. Dit platform wordt op velerlei manieren ingezet om de doelstellingen van opleidingen te realiseren. Sinds het academiejaar werd, in het kader van het Aanmoedigingsfonds, gestart met het ontwikkelen van opleidingen via afstandsonderwijs. Er bestaat immers een reële vraag om studeren en werken in een haalbaar traject te combineren, zowel bij sociaal-economisch zwakkere studenten, studenten met een functiebeperking, werkstudenten die werken en studeren combineren als bij werknemers die zich op de arbeidsmarkt willen heroriënteren. Via afstandsonderwijs tracht de HoGent aan die nood tegemoet te komen. In academiejaar werd gestart met de bacheloropleiding bedrijfsmanagement (accountancy-fiscaliteit). Tijdens de academiejaren daarna volgden het aanvullingstraject naar de bacheloropleiding office management (afstudeerrichting management assistant) voor gegradueerden in het meertalig secretariaat en de bacheloropleidingen toegepaste informatica, toegepaste fiscaliteit, orthopedagogie en retailmanagement. Vanaf het academiejaar werden ook de bacheloropleidingen vastgoed (afstudeerrichting makelaardij), interieurvormgeving en sociaal werk in afstandsonderwijs aangeboden. Tijdens het academiejaar werden deze opleidingen verder ontwikkeld, uitgewerkt en verfijnd. Elke faculteit biedt inmiddels één of meerdere opleidingen in afstandsonderwijs aan waardoor deze onderwijsvorm een definitieve plaats heeft verworven aan de HoGent. De elektronische leeromgeving Chamilo neemt in toenemende mate een centrale rol in bij zowel contactonderwijs als afstandsonderwijs. 29

33 Tijdens het academiejaar ging de aandacht uit naar de softwarematige kant van de leeromgeving. Aan de basis van die aandacht lagen onder andere de vragen die via de helpdesk werden ontvangen, het gestructureerd overleg met de facultaire coördinatoren van de elektronische leeromgeving en/of desiderata vanwege de opleidingen in afstandsleren. Een greep uit de realisaties: verdere uitbouw van de opdrachtenapplicatie waar onderwijsgevenden en studenten nu ook een overzicht verkrijgen van alle Chamilo-opdrachten, inclusief een door de ogen van -functionaliteit zodat betrokkenen (bv. opleidingsvoorzitters) de taakbelasting van studenten kunnen monitoren; herwerking van de beheermodule van Chamilo: visuele update, flexibele en fijnmazigere toekenning van rechten en rollen en bijkomende nieuwe mogelijkheden voor een beter beheer van cursussen en gebruikers; herwerking van de curriculum- en leeropdrachtenapplicatie om overeenkomstige Chamilo-cursussen eenvoudiger te kunnen beheren en aanmaken; verscheidene optimalisaties en performantieverbeteringen. Met het oog op meer performantie, om sneller op vragen naar nieuwe functionaliteit in te spelen en voor de bedrijfszekerheid van de digitale leeromgeving, werd tijdens het academiejaar sterk ingezet op automatisering en optimalisatie van de achterliggende hardware van het leerplatform. De volgende zaken werden daartoe gerealiseerd: automatisering van de configuratie en het beheer van de servers (server provisioning); automatisering van het proces om software in productie te brengen (software deployment); uitbreiding van systeem- en applicatiecontrole (monitoring) zodat de kansen op downtime verminderen; servervirtualisatie van de HBO5-leeromgevingen. Het systeem van facultaire ELO-coördinatoren stelt onderwijsgevenden in staat om in eerste lijn met hun vragen aan te kloppen in de eigen faculteit. Met het project Chamilo in de faculteiten kunnen onderwijsgevenden in tweede lijn en op geregelde tijdstippen de experten van het Chamilo-team consulteren. De Chamilo-experten komen namelijk op vraag naar de faculteiten om problemen, wensen, onduidelijkheden en desiderata van individuele onderwijsgevenden op een snelle en laagdrempelige manier op te lossen. Daarnaast is er nog het systeem van de ICT-helpdesk, waar de Chamilo-helpdesk in geïntegreerd werd om de efficiëntie en de effectiviteit ervan te verhogen. Voor nieuwe studenten werden instructiefilmpjes aangemaakt en ontsloten. ONDERWIJS Ten slotte werd tijdens het academiejaar de markt verkend naar een mogelijk MOOCplatform, evenals de softwareprogramma s 4EP, Blue en Curios voor bevragingen, formatieve en summatieve testen. 3.4 Stages Stages nemen in het curriculum van de student een belangrijke plaats in. Ze vormen de link met de praktijk, het werkveld en het regionale weefsel en fungeren als concrete vorm van beroepsoriëntatie. Bijlage 2.3 Aantal inschrijvingen per opleiding op 1 december Stage-instellingen per faculteit 3.5 Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands De taalregeling is opgenomen in hoofdstuk 8 van de Codex Hoger Onderwijs. Daarin werd bepaald dat het Nederlands de bestuurs- en onderwijstaal is van de hogescholen. Hogeronderwijsinstellingen kunnen ook onderwijs verstrekken in een andere taal dan het Nederlands. Momenteel biedt de HoGent in diverse studiegebieden een ruim aanbod van anderstalige opleidingsonderdelen aan die een andere taal tot onderwerp hebben en ook een beperkter aanbod van internationale programma s en anderstalige opleidingsonderdelen en keuzeopleidingsonderdelen. Geen enkele bacheloropleiding overschrijdt de beperking van het gebruik van een andere taal dan het Nederlands (i.e. de omvang van de opleidingsonderdelen, uitgedrukt in studiepunten, aangeboden in een andere onderwijstaal dan het Nederlands in het modeltraject van die opleiding, is hoger dan 18,33 procent van de totale omvang van de in die opleiding aangeboden opleidingsonderdelen, uitgedrukt in studiepunten, in het modeltraject). 30

34 ONDERWIJS De HoGent zal haar anderstalig opleidingsaanbod verder uitbouwen en er wordt een internationale component in de opleiding van iedere student beoogd. Ook wil de HoGent haar internationaal aanbod voor inkomende studenten verbreden en verdiepen om de Europese en internationale profilering van de instelling te versterken. Bijlage 2.5 Verantwoording van het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands 2.6 Taalrapportering 4 Begeleidingsmaatregelen voor studenten 4.1 Onderwijs- en examenregeling Elk academiejaar wordt de onderwijs- en examenregeling voor de faculteiten en de School of Arts goedgekeurd door het bestuurscollege. De aanpassingen in de onderwijs- en examenregeling geven gevolg aan het vereenvoudigingsdecreet (i.e. het decreet d.d. 21 maart 2014 tot aanpassing van enkele hogeronderwijsbepalingen die de organisatie en de controle van het onderwijs faciliteren en de plan- en implementatielast verminderen), aan beslissingen van het inrichtingsorgaan of bestuurscollege of aan adviezen van de Onderwijsraad. In de onderwijs- en examenregeling werden tot slot ook verduidelijkingen en aanvullingen opgenomen. Belangrijkste wijzigingen in de onderwijs- en examenregeling voor het academiejaar : De basisprincipes voor een masterproef werden vastgelegd en gevat in een definitie in deel I van de onderwijs- en examenregeling. Het is mogelijk om een artistieke toelatingsproef te organiseren voor zij-instromers die via een schakelprogramma of voorbereidingsprogramma in een masteropleiding kunsten inschrijven. Voor stages, werkplekleren, bachelorproeven en masterproeven kan nooit ingeschreven worden met een creditcontract. Het actualiseringsprogramma voor studenten met een creditbewijs of bewijs van bekwaamheid ouder dan vijf kalenderjaren wordt opgeheven. Een creditbewijs en een bewijs van bekwaamheid blijven onbeperkt geldig. In bijzondere gevallen en op objectieve gronden kan de stage of een ander praktisch opleidingsonderdeel vroegtijdig beëindigd worden wanneer de student door zijn gedragingen blijk heeft gegeven van ongeschiktheid voor het uitoefenen van een beroep waartoe de opleiding hem opleidt. De titularis legt het examenresultaat vast (de keuze waarbij de examencommissie de mogelijkheid heeft om het examencijfer vast te leggen, vervalt). Een student is automatisch geslaagd voor zover hij voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding minstens tien op twintig heeft behaald of wanneer hij voldoet aan de deliberatieregels zoals opgenomen in de onderwijs- en examenregeling. Een graad van verdienste wordt automatisch toegekend overeenkomstig de voorwaarden opgenomen in de onderwijs- en examenregeling. De examencommissie voor het eerste academiejaar van de bacheloropleiding en de facultatieve examencommissie vervallen gezien ze geen toegevoegde waarde hebben bij het toepassen van deliberatieregels. In de onderwijs- en examenregeling van is er een regeling die studenten toelaat een tweede examenkans te benutten voor een gedelibereerd opleidingsonderdeel (een opleidingsonderdeel waarvoor men geslaagd werd verklaard zonder dat een creditbewijs werd toegekend). Een student heeft twee examenkansen om een creditbewijs te behalen, tenzij het opleidingsonderdeel dit niet toelaat. Terugvordering van leerkrediet in geval van overmacht wordt niet langer als een studievoortgangsbeslissing gekwalificeerd en de procedure inzake terugvordering van leerkrediet wordt in volle bevoegdheid bij de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen gelegd zonder verplicht voorafgaandelijk intern beroep bij de instelling. In de onderwijs- en examenregeling wordt een bepaling opgenomen betreffende een beroepsprocedure inzake weigering van de individuele onderwijs- en examenmaatregelen bij studenten met een functiebeperking. Zoals in de procedure de student gehoord kan worden, is er nu een mogelijkheid dat de decaan of een door hem aangeduide vervanger gehoord kan worden. De academische kalender wordt opgenomen in de onderwijs- en examenregeling. 31

35 4.2 Trajectbegeleiding, studieadvies en -begeleiding en een inclusief diversiteitsbeleid Diversiteitsbeleid De expliciete en voortdurende afweging en afstemming tussen de eigen competenties, talenten en ontwikkelingsmogelijkheden van de student langs de ene kant en de vereiste startcompetenties voor de opleiding langs de andere kant bepalen in sterke mate het welbevinden en de studievoortgang van de studenten. Dit geldt voor alle studenten en dus ook voor studenten uit bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs. Met haar focus op studentgecentreerd onderwijs verankert de HoGent diversiteit in haar onderwijsbeleid. De HoGent wil al haar studenten de kans geven om hun talenten te ontwikkelen. Diversiteitsbeleid betekent voor de HoGent immers het (h)erkennen en waarderen van de unieke kwaliteiten en eigenschappen van alle studenten en het bieden van mogelijkheden om die succesvol in te schakelen en te laten renderen. De HoGent zet dan ook zowel in op het versterken van de competenties van haar studenten als op het systematisch organiseren van het onderwijs en de onderwijsomgeving volgens het principe design for all. Hierbij worden het onderwijs en de onderwijsomgeving niet afgestemd op de modale student maar op een groep potentiële studenten die de diversiteit in de hedendaagse samenleving weerspiegelt. Alle studenten kunnen rekenen op een uitgebreid en gedifferentieerd begeleidingsaanbod. Aan elke opleiding is een studietrajectbegeleider verbonden die vier kerntaken op zich neemt: informatie- en adviesverstrekking met betrekking tot trajectkeuze, opvolging van het studieverloop en studievoortgangsbewaking, signaal- en doorverwijsfunctie, rapportering en beleidsondersteuning. De studietrajectbegeleiders zijn ook de contactpersonen om individuele onderwijs- en examenmaatregelen aan te vragen. De Vlaamse Regering besliste om vanaf 2015 het Aanmoedigingsfonds niet meer onder dezelfde vorm voort te zetten. De HoGent behoudt de doelstellingen uit het Actieplan Aanmoedigingsfonds 2014 maar de realisatie ervan zal voortaan door de diverse organisatie-entiteiten zonder gekleurde middelen gebeuren. De HoGent draagt bij tot een kwaliteitsvolle studiekeuze van alle kandidaat-studenten en in het bijzonder van de studenten uit bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs. De HoGent ontwikkelde in 2014 een kader dat studiekeuzebegeleiders praktische handvatten aanreikt om de verschillende keuzeacties in het studiekeuzeproces te ondersteunen. De verdere uitwerking en de implementatie van dit kader werd gefinaliseerd in samenwerking met de faculteiten en de School of Arts, waarbij uiteraard de evolutie van de plannen van de Vlaamse regering met betrekking tot de uitbouw van het oriënteringstraject van het secundair naar het hoger onderwijs in rekening werd gebracht. In dat verband ondersteunde de directie Onderwijs de opleidingen bij het expliciteren van de verwachte instapcompetenties. De HoGent continueerde en versterkte de rolmodellenwerking zoals die de laatste jaren is uitgebouwd in samenwerking met de Universiteit Gent, Arteveldehogeschool en de Provincie Oost- Vlaanderen (cf. infra). De HoGent maakt haar onderwijs toegankelijk voor alle (kandidaat-)studenten. De HoGent faciliteert de verdere ontwikkeling van toegankelijk onderwijs onder andere in de vorm van afstandsonderwijs en blended learning. De HoGent brengt haar studenten in een optimale startpositie en bouwt haar leerprocesondersteuning verder uit. De directie Onderwijs zette in op de verdere uitbouw van het online Start.HoGentplatform (assessments, feedback, portaal naar ondersteuningsmogelijkheden, online rapportering en learning analytics). Dit platform biedt de opleidingen een instrumentarium om hun aanbod rond leerprocesondersteuning te optimaliseren. Onder de vlag Start.HoGent werd een systematische, inclusieve werking rond startcompetenties uitgebouwd. Alle instromende studenten kunnen via online assessments hun startcompetenties in kaart brengen. Ze krijgen online individuele feedback waarbij verwezen wordt naar het beschikbare, ondersteuningsaanbod voor hun specifieke opleiding. Het team rond de student (studiebegeleiders, studietrajectbegeleiders, onderwijzend personeel, ) kan via het online platform de evolutie in startcompetenties van haar studentengroepen monitoren en haar ondersteuningsaanbod hierop afstemmen. Teamleden krijgen ook tools en methodieken aangereikt om als begeleider met deze diversiteit aan startcompetenties aan de slag te gaan. ONDERWIJS 32

36 ONDERWIJS Infoavond voor ouders Er werd voor de tweede maal een informatieavond voor ouders georganiseerd. De infoavond is in de eerste plaats bedoeld voor ouders van toekomstige studenten, maar ook de toekomstige studenten zijn welkom. De focus ligt op een algemene presentatie over studeren in het hoger onderwijs, een overzicht van studentenvoorzieningen en een voorstelling van de opleidingen. Met meer dan vierhonderd ingeschrevenen was dit initiatief opnieuw een groot succes. Zowel door de deelnemers als door de medewerkers werd de infoavond als zeer positief geëvalueerd. Met dit initiatief wordt voort ingezet op ondersteuning van het studiekeuzeproces bij kandidaat-studenten Groepsgesprekken met rolmodellen In samenwerking met de UGent en de Arteveldehogeschool werden er groepsgesprekken met rolmodellen (succesvolle ouderejaarsstudenten) op secundaire scholen georganiseerd. Tijdens de groepsgesprekken vertellen rolmodellen over hun ervaringen in het hoger onderwijs, hoe zij een studiekeuze hebben gemaakt, hoeveel hun opleidingen kosten, welke (studie)begeleiding in het hoger onderwijs er bestaat, welke hindernissen zij ondervinden en hoe zij ermee omgaan. De focus ligt op sensibiliseren en niet zozeer op studieadvies. Door persoonlijk contact met rolmodellen worden de leerlingen gesensibiliseerd over de toekomstmogelijkheden die het hoger onderwijs hen kan bieden. Ook worden ze aangemoedigd om een actief studiekeuzeproces te doorlopen. Ongeveer achthonderd leerlingen uit negen scholen hebben aan het project deelgenomen. De rolmodellen gingen ook tijdens de Oost-Vlaamse studie-informatiedagen in gesprek met studiekiezers. 4.3 Eerder Verworven Competenties (EVC) In lijn met de vaststellingen van de voorbije jaren is het aantal aanvragen voor de erkenning van eerder verworven competenties relatief stabiel gebleven. Het merendeel van de aangevraagde competenties houdt verband met het opleidingsonderdeel Stage. Ook het aantal aanvragen met positief gevolg is in overeenstemming met de vorige academiejaren. 4.4 Toelatingsonderzoek Het aantal geïnteresseerden in de procedure van het toelatingsonderzoek is beperkt afgenomen. We zien ook een lichte daling van geïnteresseerden die effectief langskomen voor een intakegesprek. Hiervan dient, zoals de voorbije jaren ook steeds het geval was, ongeveer de helft van de kandidaten effectief een dossier in. Dit toont aan hoe belangrijk het intakegesprek is als realiteitscheck voor de geïnteresseerde student. Zeventig procent van deze ingediende dossiers wordt positief beoordeeld. De kwaliteit van de dossiers blijft stabiel. De aanvragen liggen mooi over de verschillende opleidingen verspreid. 5 Internationalisering 5.1 Visie, beleid en strategie Een brede visie op internationalisering betekent naast de evidente aandacht voor mobiliteit van studenten en personeel ook werk maken van strategische partnerschappen en lidmaatschappen, ontwikkelen van internationale curricula en gezamenlijke programma's en dit alles binnen het systeem voor integrale kwaliteitszorg en gedragen door een performante communicatie en marketing. De dienst Internationalisering heeft het Strategisch Plan gelinkt met de zeven pijlers die haar werking onderbouwen: structurele uitbouw van een kwaliteitsvol internationaal netwerk; uitbouw van een internationaal curriculum binnen elke faculteit; verhogen van de docentenmobiliteit; verhogen van de studentenmobiliteit en versterken van de omkadering; versterken van het databeheer met betrekking tot de internationale werking; verhogen van de participatiegraad in Europese en internationale projecten; versterken van de link tussen kwaliteitszorg, onderwijs en dienstverlening. 5.2 Kennismanagement Presentaties en informatie van verschillende fora en studiedagen over internationalisering van het curriculum, bijgewoond door de collega s internationalisering, worden gedeeld tijdens het internationaliseringsoverleg, verspreid via of beschikbaar gesteld op het elektronische leerplatform. 33

37 Door haar vertegenwoordiging in verschillende fora, commissies en netwerken garanderen de medewerkers Internationalisering up-to-date informatie naar de faculteiten, School of Arts en collega s. De medewerkers Internationalisering worden ook door externe organisaties gevraagd als spreker of panellid om hun expertise te delen. Hierdoor leveren ze een meerwaarde voor zowel deze fora en netwerken als voor de HoGent door proactief het Vlaamse en Europese beleid op het vlak van internationalisering van/in het hoger onderwijs mee uit te bouwen. Een overzicht van deze activiteiten is terug te vinden als bijlage. 5.3 Dienstverlening aan studenten, personeel en externen De Welcome days for incoming exchange students at University College Ghent, het gezamenlijk onthaal voor inkomende uitwisselingsstudenten op 18 en 19 september, blijft een succes. De medewerkers Internationalisering organiseren deze onthaaldagen in samenwerking met de directie Studentenvoorzieningen, de studentenraad, het Erasmus Student Network, de drie faculteiten en de School of Arts. Het concept van een tweedaagse waarbij op de eerste dag een hogeschoolbrede infosessie wordt georganiseerd, gevolgd door een lunch met frietjes en tot slot verschillende sportactiviteiten in de namiddag, blijft scoren bij de nieuwe uitwisselingsstudenten. Op de tweede dag is er een facultair programma met in de namiddag de photo rally. Studenten krijgen de kans om gedurende twee uur zo veel mogelijk beschreven zaken in de Gentse binnenstad te zoeken en vast te leggen op een ludieke foto. De foto s en resultaten van de photo rally worden achteraf beschikbaar gesteld op de Facebookpagina Exchange University College Ghent (Belgium) Elke student van het winnende team ontvangt een HoGentsweater. Voor dit hogeschoolbrede evenement in februari en september registreerden zich respectievelijk 51 en 65 personen. In het strategisch plan ijvert de HoGent voor een studentgecentreerd onderwijs met internationale ervaringen voor al haar studenten. Ook het Vlaams actieplan mobiliteit Brains on the move wil meer internationale mobiliteit voor studenten met een functiebeperking. Op dinsdag 25 november 2014 organiseert het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) op vraag van de directie Onderwijs een workshop (No) Limits on International Exchange!?. In deze workshop krijgen de facultaire collega s internationalisering en trajectbegeleiding informatie over de doelstellingen uit het actieplan brains on the move en de resultaten van het SIHO-onderzoek waarin tien studenten met een beperking inzicht geven in hun internationale ervaringen. Er worden ook extra ondersteuningsmaatregelen meegegeven die het mogelijk maken voor studenten met een beperking om naar het buitenland te gaan. In het kader van de doelstelling om tegen het academiejaar twintig procent afgestudeerden met een buitenlandse ervaring te hebben heeft de directie Onderwijs de in/out-tool ontwikkeld op Op deze website vinden HoGent-collega s het overzicht van de cijfers en percentages voor de HoGent, de 3 faculteiten en de School of Arts van afgestudeerden van de drie voorbije academiejaren. Deze gegevens zijn een indicatie van hoe de HoGent en haar opleidingen zich positioneren tegenover de twintigprocentdoelstelling. Met deze gegevens willen we vooral opleidingen aanzetten om ervaringen en good practices betreffende internationale mobiliteiten te delen en dissemineren. ONDERWIJS 5.4 Data- en dossierbeheer Dossier partnerschappen en samenwerkingsakkoorden De HoGent had in het academiejaar in totaal 14 partnerschappen buiten Erasmus+, 18 actieve akkoorden met hogeronderwijsinstellingen in het kader van Erasmus Belgica en 196 actieve partnerschappen met hogeronderwijsinstellingen in het kader van Erasmus+. Deze samenwerkingsakkoorden zijn opgenomen in de webapplicatie moveon. Studenten die zich registreren in moveon voor een buitenlandse onderwijsactiviteit, kunnen er hun keuze van buitenlandse hogeronderwijsinstelling aangeven. Via de Exchange-module zijn deze akkoorden ook via het bedrijfsintranet raadpleegbaar Dossier Studentenmobiliteit In zochten 460 studenten het buitenland op in het kader van hun onderwijsactiviteiten van minstens één maand. Voor alle uitgaande studenten biedt de dienst Internationalisering informatie over de noodzakelijke verzekeringen, documenten en rapporteringsvoorwaarden bij terugkeer. Voor alle uitgaande studenten die een financiële toelage ontvangen (Europese, federale of Vlaamse overheid) geeft de dienst Internationalisering informatie over de financieringsovereenkomst en staat ze in voor de uitbetaling van de voorschotten op de Erasmusbeurzen en de uiteindelijke afrekening. Dit alles gebeurt steeds op basis van een controle van de in het dossier beschikbare noodzakelijke documenten. 34

38 ONDERWIJS Buitenlandse stages De dienst Internationalisering registreerde voor het academiejaar in totaal 315 studenten die een stage in het buitenland realiseerden. 140 studenten liepen stage in Europa, van wie 110 in het kader van een Erasmus Placement (cf. infra). Bij de 175 niet-europese stages ontvingen 6 studenten een Generieke Beurs en 29 studenten een VLIR-UOS-reisbeurs (cf. infra). Bilaterale samenwerking In de huidige geglobaliseerde samenleving is afstand relatief. De HoGent kiest ervoor ook mondiaal actief te zijn en biedt haar studenten de kans op een niet-europese ervaring. Hiertoe worden akkoorden afgesloten met niet-europese partnerinstellingen. De studentenmobiliteiten onder deze akkoorden kunnen niet altijd rekenen op financiële ondersteuning van Europa of Vlaanderen. In studeerden 6 studenten bij een partnerinstelling waarmee een bilaterale samenwerking bestaat: 3 studenten met financiering (Generieke Beurs; cf. infra) en 3 studenten zonder financiële ondersteuning: 2 studenten van de faculteit Mens en Welzijn gingen studeren aan Western Kentucky University en Troy University (VS) en 1 student van de School of Arts trok naar het Kanazawa College of Art in Japan. Wat inkomende uitwisselingsstudenten betreft, ontving de faculteit Bedrijf en Organisatie 6 studenten onder deze bilaterale akkoorden: 2 studenten uit de Instituto Tecnológico y de Estudios Superiores de Monterrey (Mexico), 3 studenten van de Moscow State Pedagogical University in Rusland en 1 student van Troy University (VS). De School of Arts ontving 2 studenten van het Kanazawa College of Art in Japan. Erasmusmobiliteit: Erasmus Studie en Erasmus Placement In trokken 122 studenten in het kader van Erasmus Study (studie bij een Europese partnerinstelling) naar het buitenland. In het kader van het Erasmus Placement-programma kregen 110 studenten een Erasmusbeurs om minimaal drie maanden stage te lopen bij een organisatie of bedrijf in Europa. In vergelijking met de 95 studenten in is ook dit aantal nog altijd in stijgende lijn. De top drie van grootste trekpleisters blijft grotendeels dezelfde maar dit keer neemt Nederland de kop met 44 studenten, gevolgd door Frankrijk met 40 studenten en Spanje met 24 studenten. Het aantal inkomende buitenlandse Erasmusstudenten in bedroeg 137 studenten. Opnieuw blijft de top 3 van landen ongewijzigd: de meeste studenten komen uit Spanje (23), Frankrijk (19) en Nederland (17). Voor de financiering van deze Erasmusmobiliteiten keerde de HoGent een bedrag van euro uit aan beurzen. Dat is euro meer dan in Voor de organisatie van deze Erasmusmobiliteiten (studenten en personeelsleden) ontving de HoGent een bijkomend organisatiebudget van euro. Erasmus Belgica Het programma Erasmus Belgica biedt financiële steun voor mobiliteiten binnen België over de gemeenschappen heen. Dit programma wordt financieel ondersteund door het Prins Filipfonds en de drie gemeenschappen van België. Het programma wordt door de Vlaamse Gemeenschap beheerd via het Nationaal Agentschap van Vlaanderen, dat instaat voor de Europese onderwijs- en opleidingsprogramma's, EPOS vzw. In het kader van Erasmus Belgica werden negentien bilaterale akkoorden gesloten met hogeronderwijsinstellingen in de andere gemeenschappen van België. Er gingen 7 studenten op uitwisseling bij onze Franstalige zuiderburen, 5 voor studie en 2 voor stage: 1 student van de faculteit Mens en Welzijn studeerde aan de Haute Ecole Namur-Liège-Luxembourg; 1 student van de faculteit Natuur en Techniek studeerde aan de Haute Ecole Charlemagne (Luik), 1 aan de Haute Ecole Libre de Mosane en 1 student liep stage bij een bedrijf in de Franstalige Gemeenschap; 1 student van de faculteit Bedrijf en Organisatie studeerde aan de Université de Liège en 1 aan de Haute Ecole EPHEC in Brussel; 1 student van de School of Arts liep stage in Doornik. 35

39 Omgekeerd kwamen er 9 studenten in dit kader studeren aan de HoGent: 1 student van de Haute Ecole Robert Schuman (Aarlen) studeerde bij de faculteit Mens en Welzijn; 1 student van de Haute Ecole Charlemagne (Luik) studeerde bij de faculteit Natuur en Techniek; 5 studenten studeerden bij de faculteit Bedrijf en Organisatie: 2 van de Haute Ecole EPHEC (Brussel), 1 van de Haute Ecole Francisco Ferrer (Brussel), 1 van de Haute Ecole Namur-Liège- Luxembourg en 1 student van Haute Ecole de la Communauté Française en Hainaut; 2 studenten studeerden bij de School of Arts: 1 van het Conservatoire Royal de Bruxelles en 1 van het Institut Supérieure de Musique et de Pédagogie (IMEP (Namen). Generieke beurzen In het kader van het Vlaams actieplan Brains on the Move lanceerde de Vlaamse overheid begin 2014 een nieuw beurzenprogramma, de generieke beurzen voor mobiliteiten buiten Europa. Dit programma beoogt mobiliteit te stimuleren, complementair aan de mogelijkheden binnen het Erasmus+-programma. De generieke beurzen worden toegekend aan studenten die voor studie, stage of onderzoek voor minimaal één en maximaal twaalf maanden buiten Europa op mobiliteit gaan. De hoogte van de mobiliteitsbeurs bedraagt 800 euro per maand met een extra toelage van 200 euro per maand voor studenten uit ondervertegenwoordigde groepen. Minimaal 25 procent van de beurzen dient aan studenten uit ondervertegenwoordigde groepen toegekend te worden. Voor het academiejaar kende de HoGent aan elf studenten een Generieke Beurs toe voor studie of stage naar een land buiten de EU gedurende minstens één maand: 3 studenten van de faculteit Mens en Welzijn: 1 naar India en 2 naar de Verenigde Staten van Amerika; 2 studenten van de faculteit Natuur en Techniek: naar Bolivia en de Verenigde Staten van Amerika; 3 studenten van de faculteit Bedrijf en Organisatie: naar Chili, de Verenigde Staten van Amerika en Vietnam; 3 studenten van de School of Arts: 1 naar Japan en 2 naar Mexico. Financiering: euro In mei 2015 werd de aanvraag voor het academiejaar bij Flanders Knowledge Area ingediend. Binnen het toegekende budget ( euro) werden 11 studenten geselecteerd. Mobiliteitsconsortium Hoger Onderwijs: stage na afstuderen Met ingang van 1 juni 2014 kunnen pas afgestudeerden van de HoGent zich registreren voor een stage via het mobiliteitsconsortium Hoger Onderwijs dat door Flanders Knowledge Area vzw gecoördineerd wordt. Van de HoGent waren er 3 pas afgestudeerden die zich registreren en een Erasmus+-beurs ontvangen via Flanders Knowledge Area vzw. ONDERWIJS Reisbeurzen VLIR-UOS In het academiejaar trokken 29 studenten met een VLIR-UOS-reisbeurs ter waarde van euro naar het Zuiden in het kader van ontwikkelingssamenwerking: 16 studenten van de faculteit Mens en Welzijn, 9 studenten van de faculteit Natuur en Techniek, 2 studenten van de faculteit Bedrijf en Organisatie en 2 studenten van de School of Arts. De studenten vertrokken in het kader van hun stage of eindwerk naar volgende bestemmingen: Brazilië, Ethiopië, Kenia, Nepal, Nicaragua, Peru, Rwanda, Suriname, Tanzania, Vietnam en Zuid-Afrika. De top drie van bestemmingen bestond uit Suriname (9 studenten), Zuid-Afrika (6 studenten) en Nepal (3 studenten). Ter ondersteuning van deze internationale ervaring in het Zuiden konden studenten een voorbereidingsdag Naar het Zuiden volgen aan de UGent, de HoGent of Arteveldehogeschool. Dit voorbereidingstraject wordt opgezet door de vzw UCOS in samenwerking met de afdelingen internationalisering van de Universiteit Gent en de drie andere leden van de Associatie Universiteit Gent. Financiering: euro Voor de oproep 2015 selecteerde de HoGent-selectiecommissie voor VLIR-UOS-reisbeurzen middels twee selectierondes 28 studenten uit meer dan 70 ingediende aanvragen. Vanaf 2015 verloopt de financiering niet langer via de UGent maar rechtstreeks tussen de HoGent en VLIR-UOS. De betreffende overeenkomst wordt in juli 2015 ondertekend. 36

40 ONDERWIJS Dossier mobiliteit personeelsleden In werden meer dan 420 aanvragen voor een dienstreis naar het buitenland ingediend door personeelsleden. Deze buitenlandse dienstreizen vonden plaats in het kader van lesopdrachten, opleidingen, onderzoek, samenwerkingsverbanden, et cetera. In realiseerden 70 docenten in het kader van Erasmus STA (Staff Teaching Assignment) een lesopdracht bij een Europese partnerinstelling. De STA-toelagen zijn bedoeld voor onderwijzend personeel van hogeronderwijsinstellingen om bij een andere hogeronderwijsinstelling in het buitenland les te geven. De beurs wordt alleen toegekend bij een onderwijsopdracht van minimaal vijf lesuren. Daarnaast vroegen 33 personeelsleden een Erasmusbeurs voor een STT (Staff Training). Een Erasmustoelage voor personeelstraining is bedoeld voor zowel onderwijzend als niet-onderwijzend personeel met het doel een opleiding te volgen in een onderneming, organisatie of instelling voor hoger onderwijs in een ander deelnemend land. Deze opleiding dient minimaal vijf werkdagen te duren. Beide toelagen zijn bedoeld als vergoeding voor de extra mobiliteitsuitgaven. Ze beogen niet de volledige kosten van het buitenlandse verblijf te dekken. In vergelijking met academiejaar , toen 58 mobiliteiten werden gerealiseerd, stellen we vast dat de mobiliteit van de personeelsleden naar onze partnerinstellingen in de Erasmus+programmalanden in stijgende lijn blijft. Meer dan 74 buitenlandse lesgevers kwamen voor een lesopdracht of opleiding naar de HoGent in het kader van Erasmus+. Voor de financiering van deze Erasmusmobiliteiten ontvangt de HoGent van de Europese Commissie een budget van euro aan beurzen Dossier databeheer internationale mobiliteiten In werd via een reorganisatie van het takenpakket internationalisering binnen de directie Onderwijs gestreefd naar een efficiënter en gecoördineerd databeheer inzake studentenmobiliteiten, aansluitend bij de reguliere studentenadministratie, waardoor (meer) faciliterend en dienstverlenend kan worden gewerkt voor de decentrale entiteiten en externen. 5.5 Netwerking, internationale communicatie en uitstraling Op vraag van de Danish Business Academies Association in Kopenhagen, legt de directie Onderwijs de eerste contacten met de Unie van de Publiekrechtelijke Hogescholen voor een overleg in november. Op 25 november 2014 bezocht een vierkoppige delegatie van het National Institute of Education Sciences van het Chinese ministerie van Onderwijs de HoGent. De directie Onderwijs werkte samen met het Centrum voor Ondernemen en lectoren van de faculteit Bedrijf en Organisatie een programma uit met de focus op curriculumontwikkeling, samenwerking met bedrijven en afstemming van onze opleiding op de arbeidsmarkt en evaluatiecriteria voor de professioneel gerichte bacheloropleidingen. Op 26 maart 2015 ontving de HoGent een delegatie van de Hogeschool van Amsterdam. Bij deze ontvangst waren de rector van de Hogeschool van Amsterdam en de algemeen directeur van de HoGent aanwezig. Het doel van dit bezoek was drievoudig: 1. Bespreken van verdergaande samenwerking in het kader van strategische partnerschappen op weg naar een Europees consortium. Daarbij zijn multidisciplinaire (onderzoeks)samenwerking, Europese (onderzoeks)samenwerking en (wetenschaps)communicatie aan bod gekomen. 2. Aandacht voor het proces rondom de NVAO instellingtoets, met als voorbeeld de HvA. De HvA heeft dit traject doorlopen en het resulteerde in het HvA-rapport Instellingstoets Kwaliteitszorg dat in oktober 2013 verschenen is. De kritische zelfreflectie van de HvA voor de toets verscheen in maart Ervaring uitwisselen betreffende het HBO5/Associate degrees. De Arrival Guide voor inkomende uitwisselingsstudenten werd herwerkt in samenwerking met de stafmedewerker onderwijscommunicatie en de collega s internationalisering van de faculteiten en de School of Arts. De Engelstalige website wordt volledig herwerkt in functie van een gerichte communicatie naar alle niet- Nederlandstalige studenten, partners en andere derden. Hiervoor werd een jobstudent ingeschakeld die intensief heeft samengewerkt met de dienst Communicatie, de stafmedewerker Onderwijscommunicatie en de stafmedewerker Internationalisering. 37

41 In september 2015 vond de jaarlijkse conferentie van de European Association for International Education (EAIE) plaats in Glasgow. Samen met Flanders Knowledge Area vzw en de overige Vlaamse hogeronderwijsinstellingen was er ruimte op de infobeurs voor de stand Study in Flanders. De HoGent wordt vertegenwoordigd door twee collega s van de facultaire diensten Internationalisering. Het overzicht van de organisaties waarin de dienst Internationalisering actief participeert en de ontvangen delegaties, is terug te vinden in de bijlagen. 5.6 Projecten Met ingang van 1 januari 2014 ging het nieuwe Europese programma ERASMUS+ van start ( /21). Om aan dit programma te kunnen deelnemen en uitwisselingen van studenten en personeelsleden mogelijk te maken, heeft de HoGent het Erasmus Charter for Higher Education (ECHE) aangevraagd en ontvangen. Het ECHE voorziet in een algemeen kwaliteitskader voor Europese en internationale samenwerkingsactiviteiten waaraan een hogeronderwijsinstelling in het kader van het programma uitvoering dient te geven. Door het ECHE aan te vragen, bevestigen de instellingen voor hoger onderwijs dat hun deelname aan het nieuwe programma past in hun eigen strategie voor modernisering en internationalisering. In het academiejaar werd het eindrapport van het laatste Europese project, Sound in Audiovision, ingediend Erasmus+: mobiliteit tussen programmalanden (kernactiviteit 1) Op 17 oktober 2014 werd het eindrapport van de Erasmusmobiliteiten bij EPOS vzw ingediend. Terwijl het Erasmusmobiliteitscontract in uitvoering was, werd de nieuwe aanvraag voor Erasmus+ voor de mobiliteiten voorbereid en ingediend in maart In het kader van het Europese Erasmus+-programma heeft de HoGent in in totaal 196 actieve partnerschappen met bilaterale samenwerkingsakkoorden in 26 Europese landen. Voor de inkomende Erasmusstudenten werden er bij aanvang van het eerste en tweede semester verwelkomingssessies georganiseerd. Tijdens deze verwelkomingsessies krijgen de inkomende Erasmusstudenten onder meer informatie over de registratieprocedure bij de Stad Gent en een introductie over de HoGent, de studentenvoorzieningen, de studentenraad en het Erasmus Student Network Erasmus+: Hoger Onderwijs - Samenwerking voor innovatie en goede praktijken (kernactiviteit 2) In het kader van het nieuwe programma Erasmus+ hebben de faculteiten en de School of Arts toegezegd om te participeren in verschillende nieuwe projectaanvragen binnen kernactiviteit 2. Van de zes projectaanvragen wordt allen het project International Creative Soundtrack Studies, gecoördineerd door het Conservatoire National Supérieur Musique et Danse de Lyon (Frankrijk), goedgekeurd. Dit project, waarin de School of Arts partner is, beoogt de ontwikkeling van een gezamenlijk onderwijsaanbod betreffende muziekcompositie voor film en andere audiovisuele media. ONDERWIJS Europese financiering: euro In antwoord op de Erasmus+ Call 2015 schrijven de faculteit Mens en Welzijn, de faculteit Bedrijf en Organisatie en de School of Arts zich voor zeven projectaanvragen als partner in. De goedkeuring van deze projecten werd begin academiejaar bekendgemaakt: Actie Capacity Building in the field of Higher Education : Development of Curricula in Palliative Care for Undergraduate and Postgraduate Education/DCPalCare Coördinator: Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen (DE) Faculteit Mens en Welzijn vakgroep Orthopedagogie 38

42 ONDERWIJS Actie Strategic Partnerships in the field of Education, Training and Youth : Transcultural Cooperation and Competence in Nursing Coördinator: Fachhochschule Bielefeld (DE) Faculteit Mens en Welzijn: vakgroep Verpleegkunde Training for inclusion of ageing people with disabilities through exchange Coördinator: den achtkanter vzw (BE) Faculteit Mens en Welzijn: vakgroep Orthopedagogie en vakgroep Verpleegkunde Capacity to Own Coördinator: Hogeschool van Amsterdam (NL) Faculteit Mens en Welzijn: vakgroep Sociaal Werk Transforming rural areas with youth Coördinator: Commissione Sinodale per la Diaconia (IT) Faculteit Mens en Welzijn: vakgroep Orthopedagogie Growth in the Workplace Triangle Coördinator: HAAGA-HELIA University of Applied Sciences (FI) Faculteit Bedrijf en Organisatie: opleiding retailmanagement Global Classroom for higher Education Coördinator: Instituto Politécnico do Porto (PT) Faculteit Bedrijf en Organisatie: vakgroep Informatica Ethics in Banking Coördinator: InHolland University of Applied Sciences (NL) Faculteit Bedrijf en Organisatie: vakgroep Financieel Management Europese hulpprogramma Tempus IV Het project EQF-based Professional ICT Training for Russia and Kazachstan, dat op 1 december 2013 van start ging, werd voortgezet. Dit project wil de banden tussen onderwijs en ICT-bedrijven versterken door professionele ICT-opleidingen in Rusland en Kazachstan uit te bouwen volgens het Europese kwalificatieraamwerk. De Europese coördinatie van dit project ligt in handen van de faculteit Bedrijf en Organisatie. Het eerste interimrapport werd begin juli 2015 ingediend en goedgekeurd. Europese financiering: ,44 euro Erasmus Belgica en Prins Filipfonds/Koning Boudewijnstichting Erasmus Belgica is een samenwerkingsproject tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap om de mobiliteit van studenten tussen de gemeenschappen van België te bevorderen. Het biedt aan universiteitsstudenten of hogeschoolstudenten de mogelijkheid om een gedeelte van hun opleiding aan een universiteit of hogeschool in een andere gemeenschap te volgen. Studenten krijgen de kans om zich via hun opleiding te integreren in de taal en de cultuur van een andere gemeenschap van België. Het biedt de mogelijkheid zich te leren aanpassen aan een andere omgeving en een andere mentaliteit. Net zoals voor de Erasmusmobiliteiten werd de eindrapportering voor de mobiliteiten in september 2013 ingediend terwijl de aanvraag werd uitgevoerd en de aanvraag in juli 2015 werd ingediend. Elkaar leren kennen en waarderen, over de taalgrenzen heen. Dat is de doelstelling van het Prins Filipfonds dat in 1998 werd opgericht. Het fonds ressorteert onder de Koning Boudewijnstichting en financiert projecten waarbij de permanente dialoog, uitwisseling en samenwerking tussen studenten en lesgevers uit de drie gemeenschappen van ons land wordt gestimuleerd. De HoGent was in 2014 partner in het project 'S'ouvrir pour s'enrichir', gecoördineerd door de Haute Ecole de la Province de Liège. In mei 2015 keurt de Koning Boudewijnstichting twee projectaanvragen goed: Vlaamse en Waalse Medische Laboratoriumtechnologen werken samen over de gemeenschapsgrenzen heen, gecoördineerd vanuit de opleiding biomedische laboratoriumtechnologie van de faculteit Mens en Welzijn in samenwerking met de Haute Ecole de la Province de Liège Financiering Prins Filipfonds: euro Théâtre et culture, moteurs d'expression en enseignement d'immersion dans le secondaire, gecoördineerd door de Haute Ecole Louvain et Hainaut waarin de vakgroep Talen participeert. Financiering Prins Filipfonds: euro 39

43 Bijlagen 2.7 Overzicht organisatie en deelname conferenties, workshops en infosessies 2.8 Ontvangst delegaties en vertegenwoordiging in overlegorganen en comités 2.9 Verdeling uitgaande studenten: voor studie en stage; binnen en buiten Europa voor studie en stage; per financieringsprogramma; per faculteit voor studie en stage; per land voor studie; per land binnen Europa voor stage; per land buiten Europa voor stage 2.10 Verdeling inkomende studenten: per studie binnen en buiten Europa; per financieringsprogramma; per faculteit 2.11 Uitgaande Erasmusmobiliteit personeel: Erasmus onderwijsopdrachten per faculteit; Erasmus Staff Training per faculteit 6 Bibliotheken 6.1 Algemeen De bibliotheekwerking speelt een belangrijke rol in de ondersteuning van onderwijs en onderzoek. De bibliotheek staat garant voor kwaliteitsvolle informatie, die samen met de vakgroepen uitgebouwd wordt en aansluit bij de noden en doelen van de opleidingen. De bibliotheek stimuleert en ondersteunt de ontwikkeling van informatiegerelateerde competenties (informatie- en onderzoeksvaardigheden) door middel van een stimulerende leeromgeving, informatiesessies op maat en digitale handleidingen en cursussen. In 2015 is een byblab geconcipieerd in de bibliotheek op de campus Schoonmeersen. In het byblab staat experimenteren centraal. Studenten en onderwijsgevenden komen er in contact met nieuwe technologieen en nieuwe informatiemedia, zoals 3D printing en filmmontage. Er is ruimte voor een materialenbibliotheek, zoals een hout-, textiel- en spelletjesbibliotheek. In 2016 zal het byblab verder uitgebouwd worden. In de bibliotheken op de campussen Ledeganck en Vesalius is er een collectie audiovisueel materiaal opgenomen. Een belangrijke evolutie binnen de bibliotheken is de sterke uitbreiding van de multimediawerking in functie van de docenten, studenten en onderzoekers. De bibliotheek heeft een pioniersrol opgenomen op het vlak van innovatief gebruik van multimedia binnen het onderwijs. Docenten en studenten kunnen, indien gewenst met ondersteuning, met verschillende didactische werkvormen experimenteren. Maar ook op vraag van de faculteiten worden gastcolleges en infosessies gegeven en wordt er ook individuele ondersteuning verzorgd. ONDERWIJS 6.2 Collectie In 2015 is de collectie op enkele campussen aangepakt. De bibliotheek op Campus Melle is als laatste bibliotheek volledig overgezet naar UDC. In de bibliotheek op de campus Schoonmeersen zijn alle werken van voor 2000 naar het archief verhuisd om zo plaats te maken voor het byblab en de houtcollectie. De xylotheek bevat momenteel 949 houtstalen afkomstig uit alle continenten. Niet alle items worden in open kast geplaatst omdat het deels om een unieke collectie gaat. De houtcollectie zal in de loop van 2016 verder aangevuld worden. Het totaal aantal records in de catalogus bedroeg eind titelbeschrijvingen. Boeken, tijdschriften, artikels, e-books, scripties, partituren, et cetera worden hier geteld. In 2015 zijn 351 scripties digitaal opgeladen, wat het totale scriptiebestand op brengt. De digitale collectie, bestaande uit een dertigtal databanken, groeit nog steeds. Momenteel bieden de databanken toegang tot full text-tijdschriften en e-books. 6.3 Dienstverlening Algemeen De bibliotheek gaat prat op een resultaatgerichte, dynamische werking en een kwaliteitsvolle dienstverlening die adequaat inspeelt op de voortdurende ontwikkelingen in het onderwijslandschap en de informatiewereld. 40

44 ONDERWIJS Naast het ad hoc uitvoeren van traditioneel baliewerk en het verlenen van eerstelijnshulp voor IT, betekent dienstverlening ook het breder ondersteunen van onderwijs en onderzoek, onder andere door in het kader van een specifieke taak of opdracht instructies, workshops en presentaties te verzorgen voor zowel docenten als studenten, hetzij in het algemeen hetzij op maat. Daarnaast worden sinds 2013 bibliotheeksessies verzorgd waar zowel docenten als studenten zich op vrijwillige basis voor kunnen inschrijven. De sessies vinden s middags plaats onder de noemer Boterhammen in de byb. Steeds meer worden collega s ook buiten de bibliotheek aangesproken om een sessie te verzorgen. Een overzicht: business intelligence; green screen; beeldbank; smartboards; endnoteweb; 3D printen Infrastructuur Na anderhalf jaar voorbereidingen en twee verhuisfases is de bibliotheek van het Conservatorium sinds 7 september 2015 volledig verhuisd naar het gebouw De Wijnaert. De hele operatie ging van start in februari De bibliotheek moest niet alleen van de campus Grote Sikkel naar De Wijnaert overgebracht worden, ook de hele opzet van de bibliotheek werd herbekeken. De ruimere locatie in De Wijnaert bood de mogelijkheid om de open kast uit te breiden met nieuwe boeken en partituren die zich tot dan toe in de gesloten kast bevonden. In januari 2015 werd de eerste fase van de verhuis afgerond. De open kast werd in orde gebracht, en de tijdschriften en een deel van de oude partituren en boeken werd ondergebracht in het rolarchief. Ten slotte verhuisde het personeel en de werking van de bibliotheek definitief naar de nieuwe locatie. Op 19 januari 2015 werd de bibliotheek van het Conservatorium in De Wijnaert geopend. In de campus Grote Sikkel bevond zich op dat moment nog circa 500 strekkende meter waardevolle partituren en boeken. In de loop van het voorjaar van 2015 ging de tweede verhuisfase van start. Van de gelegenheid werd gebruikgemaakt om opnieuw orde te scheppen in het oude klasseersysteem. Alle werken werden afgestoft en indien nodig heringepakt in zuurvrije archiefdozen. Op 7 september 2015 was de volledige collectie boeken en partituren overgebracht naar de nieuwe bibliotheek. De bibliotheek van de School of Arts zal in academiejaar verhuizen naar het Huis van de Abdis op de Bijlokesite. De renovatiewerken werden aangevat eind In 2015 is volop gewerkt aan de voorbereidingen van de verhuizing. Ook de bibliotheek van Vesalius kreeg in 2015 een grondige opfrisbeurt. De eerder klassiek ogende bibliotheek werd omgevormd tot een open leercentrum. De bibliotheek werd geschilderd, de ingang werd aantrekkelijker gemaakt, er werd een nieuwe zithoek geïnstalleerd en er werd een afgesloten stille ruimte gebouwd Gebruik In 2015 telden de bibliotheken bezoekers, verspreid over 8 campusbibliotheken. Het gaat hier echter niet om unieke bezoekers. In 2015 zijn er uitleningen geregistreerd (-6.7 procent). SFX, de link resolver die toelaat de tekst van tijdschriften op te zoeken vanuit een bibliografische referentie, is intensief gebruikt. Er is keer gebruikt gemaakt van SFX om de tekst van een artikel op te vragen. In 2015 telde de bibliotheeksite bezoekers. Na de publicatie van de bibliotheeknieuwsbrief krijgt de bibliotheekwebsite duidelijk meer bezoekers. Van alle bezoeken verloopt 10 procent via een mobiel toestel Blok@byb Sociaal studeren is een trend die al een paar jaar aan de gang is in de grote studentensteden: studenten blokken in een open ruimte samen met anderen waar de sociale controle groter is dan thuis of op kot, 41

45 waar er een soort verbondenheid is met lotgenoten, waar ontspanningsmomenten gemakkelijk afgesproken kunnen worden, et cetera. Op de campus Schoonmeersen wordt op deze trend ingespeeld en is er in 2015 de elfde en twaalfde editie van doorgegaan. startte ook in 2015 in de kerstvakantie. In 2015 werden er in de in de winterblok bezoekers geteld. Uit een steekproef bleek dat 44 procent van hen HoGent-studenten waren. De zomerblok telde bezoekers. Het bezoekersaantal is, in vergelijking met de blokperiodes in 2014, met 6 procent gestegen. 6.4 Multimediawerking In 2012 is er een halftijdse multimediawerker aangeworven. Ondertussen is de behoefte aan multimediaondersteuning danig gestegen en zijn twee en een half voltijdse equivalenten binnen de bibliotheken bezig met multimediaondersteuning. Naast de vele ad-hocvragen was de bibliotheek de motor achter een dertigtal multimediaprojecten. De projecten ondersteunen het onderwijs en onderzoek en omvatten onder andere de opname en montage van gastcolleges, assisteren bij het maken van weblectures, ondersteunen van afstandsonderwijs en blended learning, monteren en finaliseren van filmpjes en screencasting, opleidingssessies rond educatieve apps en audiovisueel materiaal, verzorgen van communicatie- en promotiefilmpjes, assistentie bij videoconferenties, et cetera. 6.5 Informatie- en onderzoeksvaardigheden Samen met de directie Onderzoek werd in de loop van 2015 een werkgroep opgericht met als doel een open online cursus Informatie- en Onderzoeksvaardigheden voor bachelorstudenten te ontwikkelen. De focus ligt niet alleen op deze specifieke vaardigheden, er wordt ook ingespeeld op de onderzoekende, kritische attitude van de studenten. De cursus wordt breed en algemeen opgevat en is geschikt voor gebruik in alle bacheloropleidingen. De modulaire opbouw laat onderwijsgevenden toe om de cursus flexibel te gebruiken en eventueel aan te vullen met eigen materiaal. Indien nodig kunnen, op vraag van de opleidingen, extra verdiepende modules ontwikkeld worden. In de voorbereidende fase (maart tot oktober 2015) werd enerzijds de bestaande cursus rond Informatievaardigheden grondig geëvalueerd, onder andere door de bevraging van studenten. Anderzijds werd overleg gepleegd met onderzoekers en onderwijzend personeel van verschillende bacheloropleidingen en faculteiten om een draagvlak te creëren, bestaande goede praktijkvoorbeelden te inventariseren en bruikbaar leermateriaal uit te wisselen. ONDERWIJS In de ontwerpfase (oktober 2015 tot maart 2016) werd de input vanuit de opleidingen aangevuld met de bestaande literatuur en omgezet in leerdoelen en -inhouden. In de uitvoeringsfase (januari tot augustus 2016) zal de online cursus ontwikkeld worden door de multimediacel van de dienst Bibliotheken. De implementatie van de cursus wordt verwacht in september Daarna wordt de cursus verder opgevolgd, geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd. 7 Onderwijscommunicatie Onderwijscommunicatie is een van de drie beleidsdomeinen van de dienst Studentenaangelegenheden van de directie Onderwijs, naast studentenadministratie en leertrajectondersteuning. Onderwijscommunicatie wordt ingevuld als de communicatie naar alle (kandidaat-)studenten. Onderwijscommunicatie behelst de volgende vier inhoudelijke domeinen: studiewijzers en algemene brochures, online onderwijscommunicatie, SID-in-beurzen en hogeschoolbrede infomomenten en opendeurdagen. 7.1 Studiewijzers en algemene brochures Studiewijzers De faculteiten publiceren een studiewijzer per opleiding. De School of Arts publiceert één overkoepelende studiewijzer waarin alle opleidingen zijn opgenomen. Elke studiewijzer bespreekt de opbouw van de opleiding, lijst de lessentabellen op en licht de opleidingsonderdelen toe. 42

46 ONDERWIJS Algemene brochures Exploot Deze publicatie biedt een beknopt overzicht van alle bachelor- en masteropleidingen aan de HoGent. De brochure wordt naar alle Vlaamse jongeren opgestuurd, samen met een wervingsbrief en een welkomstflyer met alle infomomenten. GPS Deze brochure is een praktische navigatietool voor starters in het hoger onderwijs waarin de opleidingen worden voorgesteld. Het biedt een overzicht van de tools die de toekomstige student kunnen helpen in zijn of haar keuzeproces. Er wordt toelichting gegeven bij basisbegrippen uit het hoger onderwijs en het inschrijvingsproces komt uitgebreid aan bod. Daarnaast wordt beschreven hoe een academiejaar en een opleiding er uitzien en welke ondersteuningsinitiatieven er worden aangeboden. Wie een studiewijzer aanvraagt, ontvangt ook een GPS-brochure. Aanbod secundair onderwijs Deze brochure lijst het educatieve aanbod op voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs: interactieve workshops, demolessen en lezingen. HBO5: nieuwe toegangspoort tot het hoger onderwijs Deze brochure lijst de HBO5-opleidingen op die sinds academiejaar worden aangeboden in samenwerking met de HoGent. Ze biedt bovendien praktische info aan over inschrijven, recht op kinderbijslag, studietoelage, opleidingscheques. Arrival guide Deze informatieve Engelstalige gids maakt buitenlandse studenten wegwijs in de HoGent en de stad Gent. Flyers Naast bovengenoemde jaarlijkse brochures worden ook nog flyers gepubliceerd: Welkom bij de HoGent, Infoavond voor ouders en Verder Studeren Online onderwijscommunicatie Er is een webredactieraad opgericht die als overkoepelend overlegorgaan voor alle online communicatie fungeert. In 2015 is de structuur van de website heropgebouwd en werd de Engelstalige website grondig geüpdatet SID-inbeurzen De HoGent was vertegenwoordigd op de studie-informatiedagen die in elke Vlaamse provincie georganiseerd worden door de Vlaamse overheid in samenwerking met de Centra voor Leerlingenbegeleiding. De organisatie van de HoGent-vertegenwoordiging werd gecoördineerd door de dienst Studentenaangelegenheden vanuit directie Onderwijs. Alle studiewijzers, andere brochures en flyers worden verdeeld op de SID-in s Hogeschoolbrede infomomenten en opendeurdagen De faculteiten en de School of Arts behouden volledige autonomie in het organisatieproces van hun infomomenten. De dienst Studentenaangelegenheden heeft een coördinerende rol inzake de hogeschoolbrede profilering en bewaakt dit proces. Ze ondersteunt waar mogelijk, zoals bij de aanmaak van brochures, flyers en hogeschoolbrede infosessies over studeren in het hoger onderwijs. Het doel is steeds een uniforme uitstraling. Op 1 april 2015 werd voor de tweede maal een informatieavond voor ouders georganiseerd. De infoavond is in de eerste plaats bedoeld voor ouders van toekomstige studenten, maar ook toekomstige studenten zijn welkom. De focus ligt op een algemene presentatie over studeren in het hoger onderwijs, een overzicht van studentenvoorzieningen en een voorstelling van de opleidingen. Met meer dan 400 ingeschrevenen was dit initiatief opnieuw een groot succes. Zowel door de deelnemers als door de medewerkers is de infoavond als zeer positief geëvalueerd. Met dit initiatief zet de HoGent verder in op ondersteuning van het studiekeuzeproces van kandidaat-studenten. 43

47 Jaarverslag HoGent Onderzoek ONDERWIJS

48 ONDERZOEK 45

49 1 Het beleid betreffende het onderzoek: resultaten en vooruitzichten 1.1 Het strategisch beleid, beoogde doelen en resultaten Het onderzoek aan de HoGent kende in 2015 opnieuw een groei. Niet alleen het aantal personeelsleden met een onderzoeksopdracht bleef stijgen (tot 203), maar ook het aantal voltijdse equivalenten dat voor onderzoek werd ingezet (tot 92,8). De beschikbare financiële middelen voor onderzoek (zowel intern als extern) stegen tot meer dan acht miljoen euro (inclusief contractonderzoek vermeld in hoofdstuk 5 onder niet-getarifeerde dienstverlening ). Ondanks het uitblijven van het beloofde groeipad voor de PWOmiddelen en een lagere investering in het onderzoek vanuit de basisfinanciering, zorgden een verhoging van externe middelen voor onderzoek en een stijging van de defiscaliseringsmiddelen voor deze groei. In de eerste plaats willen we door het onderzoek aan de hogeschool de kwaliteit van onze opleidingen verhogen. Docenten die betrokken zijn bij praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek of onderzoek in de kunsten en dit realiseren in samenwerking met het relevante werkveld (sociaal, economisch of cultureel) zijn op de hoogte van recente ontwikkelingen en problemen binnen hun vakgebied. Zij geven deze informatie door aan de studenten. Naast die kennisoverdracht is ook het doorgeven van competenties belangrijk. De onderzoeksattitude van het personeel en de geregelde participatie van studenten bij lopend onderzoek zorgt voor afgestudeerden met de juiste informatievaardigheden en een innovatieve en ondernemende attitude. De brede waaier aan expertise binnen de HoGent wordt gevaloriseerd via onderzoeksprojecten, stages en eindwerken, contractonderzoek, dienstverlening, vorming op maat en bijdrage aan levenslang leren. Op die manier creëren we een economische, maatschappelijke en culturele meerwaarde. In opvolging van het strategisch plan werd in 2015 voortgewerkt aan het onderzoeksbeleid voor de faculteiten met professioneel gerichte bacheloropleidingen, goedgekeurd door de raad van bestuur op 20 februari Een duidelijke profilering van de aanwezige expertise is belangrijk, zeker met het oog op externe samenwerking. De vakgroepen vertegenwoordigen alle potentiële expertise. Willen we met de beperkte middelen toch voldoende kwaliteit garanderen, met andere woorden zorgen voor kritische massa en continuïteit, dan is focus nodig. Aangezien we het onderzoek in al onze vakgroepen verder willen uitbouwen, willen we ons evenwel niet beperken tot enkele strikt afgelijnde onderzoeksniches. Daarom werd gekozen voor zwaartepunten waarbinnen onderzoekers uit alle vakgroepen kunnen samenwerken. De thema s werden afgestemd op de maatschappelijke uitdagingen en onder andere ook het VIA-actieplan van de Vlaamse regering. De helft van de intern beschikbare onderzoeksmiddelen voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek wordt ingezet binnen die zwaartepunten (multidisciplinaire onderzoeksprogramma s, voor de naamswijziging zie 1.1.1): ONDERZOEK Leefbare stad en omgeving Product- en procesinnovatie Zorg en maatschappij Naast deze multidisciplinaire onderzoeksprogramma s zet de HoGent ook de helft van haar onderzoeksfinanciering voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in voor vakgebiedspecifieke professionalisering via focusprojecten, tijdskrediet voor onderzoek, doctoreren van onderwijzend personeel en facultaire onderzoeksmiddelen. Naast het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in de faculteiten met professioneel gerichte opleidingen, wordt samen met de UGent gewerkt aan de verdere uitbouw van een onderzoeksbeleid voor het onderzoek in de kunsten. Er werd dit jaar verder gewerkt aan het structureel kader voor onderzoek en dienstverlening dat de absorptiecapaciteit voor onderzoek blijft garanderen. De aandacht gaat hierbij naar ondersteunende instrumenten, opleidingen voor onderzoekers, valorisatie van de resultaten en zeker ook naar de uitbouw van structurele netwerken met het sociaal, economisch en cultureel weefsel van de regio en internationale partners (cf. hoofdstuk 5). De verdere implementatie van het onderzoeksinformatiesysteem, een proactieve en interactieve communicatie over het onderzoek aan de hogeschool en het uittekenen van transparante en administratief vereenvoudigde processen omtrent onderzoek zijn hierbij cruciaal. 46

50 ONDERZOEK Onderzoeksraad en Onderzoeksfonds PWO en Kunsten De ondersteuning en opvolging van het onderzoek in 2015 gebeurde verder door de twee Onderzoeksraden van de HoGent. Bij de Onderzoeksraad praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, kortweg Onderzoeksraad PWO, die eind 2013 werd opgericht, ligt de focus specifiek op het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek binnen de drie faculteiten en de School of Arts (voor de vakgroepen gelinkt aan de professioneel gerichte opleidingen). Het Onderzoeksbeleid voor de faculteiten met professioneel gerichte opleidingen met een specifieke focus op het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, dat in 2013 werd goedgekeurd door de raad van bestuur, vormde de basis voor de werkzaamheden van de Onderzoeksraad PWO. In het najaar werd dit beleid door de HoGent-onderzoekers geëvalueerd tijdens een brainstormsessie. Als resultaat hiervan werd beslist om de naam van het multidisciplinaire programma Product- en procesoptimalisatie te wijzigen naar Product- en procesinnovatie. Het onderzoeksbeleid wordt in een nieuwe oproep verder vormgegeven zoals het in 2013 beslist werd, namelijk door de gelijke verdeling van de middelen beschikbaar voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek over enerzijds de financiering van multidisciplinaire PWO-projecten binnen de drie multidisciplinaire thema s Leefbare stad en omgeving, Product- en procesinnovatie en Zorg en maatschappij en anderzijds de financiering van PWO-focusprojecten voor de uitbouw van de vakgebiedspecifieke expertise. De focus van de Onderzoeksraad Kunsten, opgericht in 2014, ligt ook in 2015 specifiek op de ondersteuning van het beleid en de besteding van de onderzoeksmiddelen voor het onderzoek in de kunsten binnen de academisch gerichte kunstenopleidingen. De samenstellingen van de Onderzoeksraad PWO en de Onderzoeksraad Kunsten zijn te vinden in bijlagen 3.1 en 3.2. Beide onderzoeksraden adviseerden in 2015 over de verdeling en de toekenning van telkens een deel van de onderzoeksmiddelen die binnen de HoGent beschikbaar zijn. Een eerste deel van deze middelen is het Onderzoeksfonds PWO. Daarin zijn sinds 2014 de PWO-middelen ondergebracht en de middelen die gerecupereerd worden uit de vrijstelling van de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers uit vakgroepen betrokken bij professioneel gerichte opleidingen binnen de faculteiten en de School of Arts (middelen BVH - partim professionele bachelors). De besteding ervan gebeurt op advies van de Onderzoeksraad PWO. Het tweede deel van de middelen betreft de aanvullende onderzoeksmiddelen voor de School of Arts en de middelen gerecupereerd uit de vrijstelling van de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers uit de vakgroepen betrokken bij de academische kunstenopleidingen binnen de School of Arts (middelen BVH - partim kunsten). Deze middelen werden in 2015 ondergebracht in het Onderzoeksfonds Kunsten en besteed op advies van de Onderzoeksraad Kunsten. Voor de besteding van deze middelen werd het Reglement voor de besteding van de middelen van het Onderzoeksfonds Kunsten goedgekeurd (zie bijlage 3.3). In 2015 werden verschillende types onderzoeksinitiatieven gefinancierd: tijdskredieten onderzoek, PWOfocusprojecten, multidisciplinaire PWO-projecten, doctoreren onderwijzend personeel en onderzoeksdossiers met betrekking tot het onderzoek in de kunsten. Voor de evaluatie van alle ingediende dossiers werd een beroep gedaan op de kennis en expertise van een aantal werkgroepen. In de werkgroepen zetelen zowel leden van de Onderzoeksraad PWO of Kunsten als externe leden uit relevante vak- en onderzoeksgebieden. De externe leden die werden toegevoegd aan de multidisciplinaire werkgroepen hebben een brede kijk op de activiteiten in het werkveld en zijn vertrouwd met (praktijkgericht) onderzoek of onderzoek in de kunsten. Elke werkgroep stond in voor de beoordeling van een specifiek type dossiers. Bij de beoordeling van de dossiers zijn de voornaamste criteria de wetenschappelijke of artistieke waarde van het voorgestelde onderzoek, de plaatsing van het onderzoek binnen het onderzoeksbeleid van de faculteit en de vakgroep en binnen het profiel van de opleidingen en, specifiek voor het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, de toepasbaarheid van de onderzoeksresultaten in de praktijk. Voor de multidisciplinaire PWO-projecten werden criteria als de relevantie van de samenwerking en de link naar duurzaamheid en/of maatschappelijk verantwoord ondernemen eveneens beoordeeld. In 2015 financierde de HoGent volgende onderzoeksinitiatieven via het Onderzoeksfonds PWO en het Onderzoeksfonds Kunsten: Tijdskrediet onderzoek voor leden onderwijzend personeel binnen de professioneel gerichte opleidingen Een tijdskrediet onderzoek geeft de mogelijkheid aan lectoren, praktijklectoren en docenten met minimaal een halftijdse aanstelling binnen de professioneel gerichte bacheloropleidingen om een deel van hun opdracht specifiek te focussen op onderzoeksactiviteiten. De totale omvang van de financiering voor een tijdskrediet onderzoek bedraagt de kost van de invulling van de onderzoeksopdracht aangevuld met een vast bedrag van euro voor werking en/of uitrusting. De financiering wordt toegekend voor een periode van één academiejaar. Na een gunstige evaluatie kan het tijdskrediet met een bijkomende periode 47

51 van één academiejaar verlengd worden. Voor de tijdskredieten onderzoek toegekend in 2013 was er een volume onderzoeksopdracht van 0,2 voltijdse equivalenten. In 2014 werd beslist om deze onderzoeksopdracht te verhogen naar 0,3 voltijdse equivalenten, eventueel ook voor de tijdskredieten die na het eerste academiejaar dienden te worden verlengd. In 2015 hadden achttien onderwijzend personeelsleden een tijdskrediet onderzoek. Negen tijdskredieten onderzoek, twee toegekend in 2013 en zeven in 2014, werden in 2015 met een termijn van één jaar verlengd. Eén tijdskrediet onderzoek toegekend in 2014 werd voortgezet in een mandaat voor doctoreren van onderwijzend personeel (cf. infra). De overige acht tijdskredieten onderzoek eindigden in In 2015 werd geen nieuwe oproep voor tijdskrediet onderzoek gelanceerd. Assistenten en doctor-assistenten in de School of Arts In 2015 startten aan de School of Arts opnieuw twee statutaire onderwijzend personeelsleden ten laste van het Onderzoeksfonds Kunsten: twee in het mandaat van artistiek assistent en drie als artistiek doctorassistent. Artistiek assistenten besteden minimaal zeventig procent van hun opdracht aan de uitvoering van hun onderzoeksproject. Bij de artistiek doctor-assistenten is dit minimaal vijftig procent van hun taakbelasting. Voor het overige deel hebben deze onderwijzend personeelsleden een ondersteunende onderwijsopdracht. Betrokkenheid bij het onderwijs is steeds vereist. De totale omvang van de financiering ten laste van het Onderzoeksfonds Kunsten bedraagt de loonkost voor de aanstelling van de artistiek assistent of artistiek doctor-assistent, jaarlijks aangevuld met een vast bedrag van euro voor werkingskosten en/of uitrusting. Daarnaast werden één assistent, twee artistiek assistenten en drie doctor-assistent ten laste van het Onderzoeksfonds Kunsten heraangesteld. De heraanstelling van alle artistiek assistenten gebeurde na de evaluatie door de Onderzoeksraad Kunsten van de onderzoekswerkzaamheden ter voorbereiding van hun doctoraat in de kunsten. Voor de evaluatie van de doctor-assistenten werd rekening gehouden met hun onderzoeksactiviteiten en hun bijdrage aan het onderzoek in de School of Arts. Doctoreren onderwijzend personeel De financiering van twee mandaten voor doctoreren van onderwijzend personeel liep verder in Deze personeelsleden hebben voor een periode van maximaal zes jaar de mogelijkheid om vijftig procent van een voltijdse opdracht gefinancierd te worden voor doctoraatsonderzoek. In 2015 besliste het bestuurscollege om met het Onderzoeksfonds PWO via een nieuwe oproep dossiers voor doctoreren onderwijzend personeel te financieren. Er werden tien aanvragen ingediend; aan vijf leden van het onderwijzend personeel werd na evaluatie door de Onderzoeksraad PWO een mandaat toegekend voor een eerste termijn van twee jaar. ONDERZOEK Senior Fellows in Artistic Research De financiering van twee senior fellows in artistic research die gestart waren in 2012 en verlengd in 2014 liep verder in Een senior fellow in artistic research betreft een tijdelijk onderzoeksmandaat voor eminente kunstenaars die via de ontwikkeling van hun cv en oeuvre heel wat onderzoekservaring hebben opgebouwd, zij het niet binnen de reguliere circuits van het academische onderzoek. De senior fellow in artistic research heeft een taakinvulling van zeventig procent onderzoeksopdracht en dertig procent onderwijsopdracht. Het mandaat wordt toegekend voor twee jaar en kan maximaal één maal voor een periode van twee jaar verlengd worden. In de School of Arts kunnen tegelijkertijd maximaal twee senior fellows in artistic research aangeworven worden. Er werden geen nieuwe mandaten toegekend in Onderzoekskredieten voor docenten en artistiek docenten In 2015 werd beslist om in het reglement voor de besteding van de middelen van het Onderzoeksfonds Kunsten het onderzoeksinitiatief Onderzoekskrediet op te nemen. Dit betreft het specifiek toekennen van (bijkomende) onderzoekstijd binnen de opdracht van een (artistiek) docent van de School of Arts en heeft als doel het verankeren van onderzoeksexpertise binnen de School of Arts. Een Onderzoekskrediet kan worden toegekend aan een docent of artistiek docent die al een succesvol artistiek onderzoekstraject heeft afgelegd, hetzij intern hetzij extern aan de School of Arts. Het volume van de onderzoeksopdracht kan worden ingevuld binnen de bestaande opdracht in de School of Arts of als bijkomende opdracht bovenop de bestaande opdracht. Het betreft een beperkt volume onderzoeksopdracht van maximaal dertig procent dat voor een periode van drie jaar wordt toegekend en maximaal één maal voor drie jaar kan worden verlengd. De financiering van drie Onderzoekskredieten werd in 2015 goedgekeurd. Een nieuwe oproep voor het indienen van dossiers wordt begin 2016 gepland. 48

52 ONDERZOEK PWO-projecten Tot 2013 waren er twee types PWO-projecten: basis- en vervolgprojecten. Vanaf 2013 werden PWOfocusprojecten en multidisciplinaire PWO-projecten opgestart. In 2015 liepen in totaal 34 PWO-projecten: één PWO-basisproject met een looptijd van drie jaar, 25 PWO-focusprojecten met een looptijd van één tot twee jaar en acht multidisciplinaire PWO-projecten met een looptijd van twee tot drie jaar. Binnen de multidisciplinaire PWO-projecten wordt door verschillende vakgebieden van de HoGent samengewerkt en lopen er twee projecten in het programma Leefbare stad en omgeving, één PWO-project binnen Product- en procesinnovatie en vijf binnen het thema Zorg en maatschappij. Van deze 34 PWO-projecten (twee multidisciplinaire PWO-projecten en acht PWO-focusprojecten) gingen er 10 van start in Ten slotte eindigden 5 PWO-projecten in Twee- tot vierjarige onderzoeksprojecten In 2015 liepen binnen de School of Arts in totaal elf twee- tot vierjarige onderzoeksprojecten die gefinancierd worden door het Onderzoeksfonds Kunsten. Drie onderzoeksprojecten werden in 2015 op basis van een tussentijds onderzoeksverslag geëvalueerd door de Onderzoeksraad Kunsten. Daarnaast werden vier nieuwe projecten gestart. Eind 2015 was er ook nog een beslissing voor de financiering van drie bijkomende onderzoeksprojecten. Deze starten begin Facultaire onderzoeksfondsen De faculteiten en de School of Arts hebben elk de beschikking over een facultair onderzoeksfonds gefinancierd via de onderzoekfondsen van de HoGent. De middelen hiervan kunnen, in het kader van onderzoek en dienstverlening, besteed worden aan de ondersteuning van de lopende onderzoeksactiviteiten of aan de uitbouw van het onderzoek in de faculteit. In 2015 werd door de HoGent een totaalbedrag van euro vrijgemaakt voor deze facultaire onderzoeksfondsen. Van dit bedrag werd euro verdeeld over de faculteiten en voor onderzoekers uit de School of Arts gelinkt aan de professioneel gerichte opleidingen. De verdeling van de middelen gebeurde op basis het aantal actieve onderzoekers en het onderzoekspotentieel in de betrokken vakgroepen. De overige middelen werd toegewezen aan de School of Arts ter ondersteuning van het onderzoek in de academische kunstenopleidingen Kennisoverdracht, technologietransfer en valorisatie Technologietransfer en in bredere zin kennisoverdracht, dit wil zeggen de overdracht van de competenties en kennis van een kennisinstelling als de HoGent naar de maatschappij, is van cruciaal belang voor de innovatie en de economische groei in de Vlaamse regio en daarbuiten en zorgt voor een maatschappelijke meerwaarde. Technologietransfer steunt traditioneel op drie pijlers: (1) contractonderzoek en dienstverlening, (2) creatie en commercialisering van intellectuele eigendom via onder andere octrooien en licenties en (3) commercialisering via de oprichting van spin-offs. Andere vormen van kennistransfer zoals publicaties, vorming op maat en wetenschapscommunicatie worden in andere paragrafen behandeld. De HoGent werkt inzake technologietransfer binnen het algemeen reglementair kader dat door de Associatie Universiteit Gent is vastgelegd in het algemeen onderzoeks- en samenwerkingsreglement. De dienst UGent Techtransfer werd door de Associatie Universiteit Gent aangeduid als valorisatiecel en stimuleert en begeleidt de technologietransfer bij de vier leden van de associatie. De directie Onderzoek fungeert binnen de HoGent als antenne van de dienst UGent Techtransfer, de werking van de directie Onderzoek inzake valorisatie is echter breder. Ze biedt ondersteuning met betrekking tot alle aspecten van valorisatie (onder andere maatschappelijke valorisatie, auteursrechten). In 2015 kwamen onder andere de volgende zaken aan bod: Blijvende ontwikkeling van de expertise binnen de directie Onderzoek inzake valorisatie en technologietransfer door onder andere het lidmaatschap van de Association of European Science & Technology Transfer Professionals. Deelname aan een Europese werkgroep met betrekking tot valorisatie in de sociale en humane wetenschappen en in de kunsten met onder andere het modereren van een workshop. Verhoging van het bewustzijn bij de onderzoekers van het belang van intellectuele eigendomsrechten en valorisatie. Ondersteuning bij het opstellen en afsluiten van ongeveer honderd overeenkomsten en verklaringen in het kader van onderzoek en dienstverlening (zie bijlage 3.4); bij ongeveer tien procent van deze dossiers werd een advies gevraagd aan de dienst UGent Techtransfer. 49

53 Ondersteuning bij vragen en problemen met betrekking tot auteursrecht en het opstellen van de nodige documenten hiervoor. Advies bij het opstellen van intentieverklaringen bij het indienen van onderzoeksprojecten. Helpen uitdenken van en ondersteuning bij valorisatiestrategieën bij opstartende of (af)lopende projecten. Opvolging en ondersteuning met betrekking tot de wetgeving rond experimenten op de menselijke persoon en privacygegevens, opstellen vertrouwelijkheidsverklaringen, formulieren voor geïnformeerde toestemming, Er werd onder andere een infosessie georganiseerd over het erkend ethisch comité UZGent. Opvolging valorisatie-inkomsten (bijvoorbeeld billijke vergoeding, licentie-inkomsten, auteursrechten). Ondersteuning bij het plaatsen van documenten in i-depot. Ondersteuning bij problemen rond confidentialiteit en intellectuele eigendomsrechten in stageovereenkomsten en bij ontwikkelingen door studenten. Bewerkstelligen contacten tussen IOF-consortia (Industrieel Onderzoeksfonds) en onderzoekers van de HoGent om zo de valorisatiemogelijkheden te verruimen en netwerken te verbreden. Lidmaatschap van de IOF-raad en de werkgroep Physical Sciences waarbinnen nieuwe valorisatieprojecten beoordeeld worden en al dan niet goedgekeurd voor financiering; deze projecten worden opgevolgd en een beleid met betrekking tot de IOF-middelen en valorisatie wordt bepaald. Medewerking aan de e-learning module ThatsIP van het Agentschap Ondernemen om intellectuele eigendomsrechten op een bevattelijke manier te duiden voor studenten. Ondersteuning bij de bescherming en valorisatie van intellectuele eigendom, enkele voorbeelden: De HoGent participeert in de spin-off Reskin Medical NV door de inbreng van intellectuele eigendomsrechten van de HoGent via een licentieovereenkomst. Deze intellectuele eigendomsrechten hebben betrekking op een specifieke coatingtechniek die in diverse soorten pleisters kan worden gebruikt. Octrooien in diverse landen beschermen deze coatingtechniek. De HoGent werd in het kader van de onderzoekssamenwerkingsovereenkomst betrokken in diverse IWT-KMO-projecten voor de verdere ontwikkeling van de techniek. ONDERZOEK Begeleiding samen met UGent Techtransfer met betrekking tot het afsluiten van een licentie voor de productie van Bijlokebier in Cambodja. De licentieovereenkomst met het bedrijf Daun Penh Food & Beverage werd ondertekend. Tussen de UGent en de HoGent zijn hierover de nodige afspraken gemaakt, maar deze moeten nog geformaliseerd worden. Begeleiding van onderzoekers in de vakgroep Design en Vormgeving bij hun samenwerking met bedrijven in het kader van het ontwerpen van schoenen. Opvolging van de licentieovereenkomst met het bedrijf Richter met betrekking tot het design van een speeltuig ontworpen door de vakgroep Autonome Kunsten van de School of Arts. De HoGent is partner van Gent BC (Gent Big in Creativity). Gent BC is een netwerk dat technologisch ondernemerschap en technologische innovatie in de Gentse kennisregio wil stimuleren. De HoGent participeert in het Innovatie- en Incubatiecentrum van de Universiteit Gent en de zaaikapitaalfondsen Baekeland II en QBIC. Deze zaaikapitaalfondsen stellen financiële middelen ter beschikking voor spin-offondernemingen waarbij de knowhow in grote mate ontwikkeld is in de betrokken kennisinstellingen. Het IIC biedt deze ondernemingen logistieke faciliteiten. De HoGent had in 2015 diverse inkomsten uit valorisatie en dit door de inkomsten uit de spin-off Reskin en door de licentie op een realisatie van Kristof Van Gestel (School of Arts) die gebruikt wordt voor de productie van een speeltuig voor speeltuinen. Verder ontving de HoGent ook nog inkomsten uit valorisatietrajecten op basis van onderzoek uit de ondertussen in de UGent geïntegreerde facultei- 50

54 ONDERZOEK ten (voor zover dit nog betrekking heeft op onderzoek gerealiseerd aan de HoGent voor de integratie). In totaal gaat het over een bedrag van ongeveer euro. Een deel hiervan vloeit terug naar het Onderzoeksfonds (PWO en Kunsten). Dat is aanzienlijk minder dan de euro in 2014 en grotendeels te wijten aan het feit dat er in 2015 geen matentabellen werden verkocht door de vakgroep Textiel-, Mode- en Houttechnologie Onderzoeksinformatiebeheer binnen de HoGent De HoGent beschikt over een onderzoeksinformatiesysteem, PURE. Dit systeem zal op termijn toelaten dat op elk moment de juiste en volledige beleidsinformatie over de onderzoeksactiviteiten aan de Ho- Gent, zowel intern als extern, op een efficiënte manier beschikbaar is. Momenteel wisselt het systeem al gegevens uit met het personeelsadministratiesysteem. In de toekomst zou ook data-uitwisseling met het studentenadministratiesysteem uitgebouwd worden (koppeling van personeelsleden aan opleidingen, ontsluiten ECTS-fiches, ). Bovendien moet dit platform de onderzoekers de mogelijkheid geven om hun onderzoeksactiviteiten en onderzoeksoutput gemakkelijk en op één plaats te ontsluiten en hun eigen cv/portfolio te beheren. Op deze manier kunnen ook alle vakgroepleden hun professionaliseringsactiviteiten gestructureerd beheren en ontsluiten. Via een portaalsite (expertise.hogent.be) gevoed door de applicatie kunnen ook externen de expertise van HoGent consulteren Onderzoekscommunicatie Onderzoekscommunicatie is alle communicatie die over het onderzoek gebeurt, gaande van publicaties in tijdschriften en boeken, bijdragen aan congressen, de organisatie van studiedagen, publicaties voor het werkveld, optredens in diverse media, content op het onderzoeksportaal, communicatie via sociale media, tot deelname aan events gericht op externen (van studenten tot werkveld), Onderzoekscommunicatie is bij voorkeur interactief en veel meer dan alleen maar communiceren over onderzoek. Door nadrukkelijk extern te communiceren over alle facetten van het onderzoek en de dienstverlening aan de HoGent, willen we de hogeschool nog meer profileren als een kwaliteitsvolle onderzoeksinstelling, verhogen we de uitstraling van de HoGent als lokale, nationale en internationale onderzoekspartner en gaan we in interactie met het betrokken werkveld. Belangrijk is ook dat niet alleen wordt gecommuniceerd over lopend onderzoek, maar ook over alle beschikbare expertise binnen de vakgroepen. Deze expertise kan interessant zijn voor potentieel nieuw onderzoek en nieuwe samenwerkingsverbanden. Ook in 2015 werd aandacht gegeven aan onderzoekcommunicatie, zowel om de resultaten van het eigen onderzoek naar buiten te brengen als om input voor verder onderzoek en de opleidingen van het werkveld en de brede maatschappij te ontvangen. Relevante activiteiten in 2015 waren onder andere: tweemaandelijkse externe nieuwsbrief met een archief op de HoGent-website; aanwezigheid op sociale media als Facebook en vooral Twitter met deelname aan de KMO-kennisbeurs van de Vlaamse Innovatiecentra (8 oktober 2015); dienstverleningsaanbod van alle faculteiten en de School of Arts op de HoGent-website ( promotieacties HoGent, een neus voor onderzoek en HoGent, laten we kennis maken ; organisatie studiedag Zorgeloze Zorg (3 december 2015); brochure Zorgeloze Zorg; verschillende studiedagen bij het afsluiten van onderzoeksprojecten voor de disseminatie van de onderzoeksresultaten naar het betrokken werkveld; faculteitspecifieke brochures en webpagina s met het overzicht aan studiedagen en navormingen die onder andere ook via sociale mediakanalen verder verspreid werden; deelname Vlaamse werkgroep Research in Flanders; Open Ateliers: ontdek het atelier van de toekomst. Transitie naar slimme en duurzame productie. (12 mei 2015) Lichte structuren en strategische onderzoekscentra Lichte structuren en strategische onderzoekscentra zijn strategische kennissokkels ten behoeve van innovatie in ruime Vlaamse bedrijfssegmenten. De activiteiten van lichte structuren en strategische onderzoekscentra zijn in de eerste plaats gericht op collectief onderzoek en/of de verspreiding van kennis. Ze passen in het algemene concept van open innovatie, dat afstapt van de idee dat alle kennis of onderzoeksactiviteiten in het kader van innovatie in een bedrijf in eigen bezit moeten zijn. Als kennisinstelling is de HoGent sinds 2006 lid van een aantal lichte structuren (Flanders DRIVE en Flanders FOOD) en werkt ze samen met de vier Strategische Onderzoekscentra: iminds, Interuniversitair 51

55 Micro-elektronicacentrum, Vlaams Instituut voor Technologische Ontwikkeling en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie. Sinds 2008 is de HoGent ook lid van Flanders Inshape. Daarnaast werkt de HoGent samen met diverse onderzoekscentra die zich toeleggen op een industriële sector, bijvoorbeeld Centexbel (textiel), Sirris (technologische industrie) en ILVO (landbouw). In het kader van het beleid van de Vlaamse Regering om het aantal lichte structuren te verminderen en tegelijkertijd de innovatiekracht ter ondersteuning van het bedrijfsleven te versterken, is in het landschap van de lichte structuren het afgelopen jaar heel wat veranderd. Meer specifiek voor de lichte structuren waarvan de HoGent lid was vermelden we volgende wijzigingen: Flanders DRIVE bundelde de krachten met Flanders Mechatronics Technology Centre en laboratoria van de 5 Vlaamse universiteiten tot een strategisch onderzoekscentrum voor de maakindustrie Flanders MAKE. Een eventuele participatie en/of samenwerking van de HoGent in/met Flanders MAKE wordt in 2016 verder bekeken; In 2015 werd beslist dat op 1 januari 2016 Flanders Inshape volledig opgaat in de Antwerp Management School. Flanders Inshape krijgt binnen de Antwerp Management School de kans om verder door te groeien en haar opgebouwde expertise in een breder kader te valoriseren. De samenwerking van de HoGent met deze lichte structuren en centra is belangrijk in het kader van partnerschappen in onderzoeksprojecten, maar zeker ook om de band met het werkveld te verhogen, zowel in het kader van onderwijs als onderzoek en dienstverlening. 1.2 Beleidsdoelstellingen op korte termijn (1 à 2 jaar) en op middellange termijn (4 à 5 jaar) De HoGent zet in op onderzoek dat economische, maatschappelijke en culturele vruchten afwerpt en dus bijdraagt tot welvaart, welzijn, cultuur en jobcreatie. Het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan de HoGent voldoet aan hoge wetenschappelijke kwaliteitseisen en heeft een duidelijke link met de noden of problemen in het betrokken werkveld, dat bij voorkeur partner is in het onderzoekstraject. Het focust op duidelijke expertisegebieden en zwaartepunten en zet in op multidisciplinaire onderzoeksprogramma s. Deze expertisegebieden en zwaartepunten maken het mogelijk om de continuïteit en kwaliteit van de expertise te borgen en het onderzoek duidelijk te profileren, wat de nationale en internationale onderzoekssamenwerking faciliteert. Door het zwaartepuntbeleid wordt binnen de professioneel gerichte opleidingen gezorgd voor een efficiënt inzetten van de financiële middelen én de participatie van alle vakgroepen. ONDERZOEK Binnen het onderzoek in de kunsten vormen de artistieke producties een centraal onderdeel van het onderzoeksproces. In de onderzoeksmethodiek zit het reflecterende verweven in de creatieve productie zelf. Naast het vrij onderzoek in de kunsten op het zaainiveau (doctorandi) wordt gefocust op sterke onderzoekslijnen op het incubatieniveau. Voor haar onderzoek en dienstverlening werkt de HoGent samen met regionale, nationale en internationale partners (bedrijfswereld, overheden, socialprofitsector en kunstensector). Een substantieel en groeiend deel van het onderzoek aan de HoGent wordt uitgevoerd via financiering door externe programma s en actoren. Onderwijs, onderzoek en valorisatie binnen de HoGent zijn duidelijk gegrond in de praktijk van het werkveld en de maatschappij en zorgen omgekeerd ook voor de doorstroming van kennis naar de praktijk. Er is een constante wisselwerking die ervoor zorgt dat de HoGent het eerste aanspreekpunt is voor kennisvragen en probleemstellingen (onderwijs- of onderzoeksgerelateerd). De HoGent detecteert daarnaast zelf ook actief vraagstukken of problemen in het werkveld en de maatschappij. De HoGent richt zich hierbij op de nabije sociaal-economische en culturele regio en op het ruimere (internationale) werkveld. De bedrijfswereld, de socialprofitsector en de culturele sector hebben structureel inspraak in de opleidingsen onderzoeksprogramma s van de HoGent. 52

56 ONDERZOEK Specifieke doelstellingen op relatief korte termijn Verdere implementatie van de multidisciplinaire onderzoeksprogramma s en verdere uitwerking van de profilering van de expertise binnen de vakgroepen. Hierbij wordt in 2016 specifiek nagedacht over de evaluatie van de duurzaamheid en de maatschappelijke impact van onderzoek. Uitwerken van beleid en acties die de continuïteit van de aanwezige expertise verzekeren. Versterkt inzetten op verhoging van de informatievaardigheden, onderzoekscompetenties en actieve betrokkenheid bij onderzoek van zowel onderwijzend personeelsleden als studenten, met speciale aandacht voor de nexus onderwijs-onderzoek. Verdere uitbouw van het onderzoek in de kunsten in samenwerking met de UGent. Specifieke acties omtrent het verwerven van externe financiering. Hierbij zal worden ingezet op een proactieve en stimulerende werking en de opbouw van kennis omtrent specifieke financieringskanalen, eerder dan passief geven van opleidingen. Er zal worden gewerkt aan een kader om het verwerven van Europese onderzoeksmiddelen te verhogen. Verder optimaliseren van efficiënte processen door de implementatie van het proceshandboek Onderzoeksadministratie, na de reorganisatie van de ondersteunende functies in 2015 waardoor alle ondersteuning inzake onderzoek, dienstverlening, valorisatie en wetenschapscommunicatie voor de vakgroepen en opleidingen gebeurt vanuit één geïntegreerde directie Onderzoek. Opstart van een expliciet kwaliteitskader voor onderzoek en dienstverlening binnen de HoGent. 2 Kwaliteitszorg door het hogeschoolbestuur Binnen de HoGent wordt bijzondere aandacht besteed aan de nodige ondersteuning om de kwaliteit van het uitgevoerde onderzoek te garanderen en te versterken: Zowel voor de toekenning van de middelen van het Onderzoeksfonds PWO als voor het Onderzoeksfonds Kunsten bestaat er een reglement voor de besteding van de middelen en wordt er gewerkt met oproepen en een open competitie. Projectvoorstellen worden beoordeeld door interne en externe experts binnen de werkgroepen van de Onderzoeksraad PWO en de Onderzoeksraad Kunsten. Voor elk onderzoeksinitiatief dat gefinancierd wordt met de interne onderzoeksmiddelen worden bij de oproep duidelijke criteria voor evaluatie gegeven die in overeenstemming zijn met de finaliteit van het onderzoeksprogramma. Indieners van niet gehonoreerde projectvoorstellen wordt de mogelijkheid geboden van een feedbackgesprek. Zowel voor de indiening als de tussentijdse rapportering en eindrapportering van projecten worden sjablonen en handleidingen beschikbaar gesteld. De Onderzoeksraad PWO volgt het onderzoeksproces op via jaarlijkse voortgangsrapporten van PWO-projecten en tijdskrediet onderzoek. De Onderzoeksraad Kunsten evalueert de twee- tot vierjarige onderzoeksprojecten tussentijds. Assistenten in de School of Arts en doctorerende onderwijzende personeelsleden worden, met het oog op het behalen van een doctoraat, tweejaarlijkse geëvalueerd (zie ook 1.1.1). Naar aanleiding van de voortgangsrapportage wordt systematisch feedback gegeven aan de betrokken onderzoekers. In overleg met de directies Personeel en Organisatie en Financiën, Infrastructuur en IT en de diensten Onderzoeksaangelegenheden wordt ernaar gestreefd in de toekomst de processen rond onderzoeksadministratie steeds kwaliteitsvoller te beheren. De implementatie van het Onderzoeksinformatiesysteem PURE (zie ook 1.1.3) speelt hier alvast een faciliterende rol. In 2012 werd een werkgroep opvolging onderzoeksprocessen opgericht met als doel het uittekenen van een zo effectief en efficiënt mogelijke workflow voor de opvolging van onderzoeksprojecten met bijbehorende verantwoordelijkheden voor onderzoekers, facultaire diensten en HoGent-directies. De werkgroep is samengesteld uit leden met uiteenlopende functies uit verschillende faculteiten, diensten en directies, waardoor alle aspecten van het onderzoeksproces grondig onder de loep genomen worden: onderzoekers, personeelsaspecten, financiële aspecten en de algemene administratieve opvolging van onderzoeksprojecten. In 2013 evalueerde de werkgroep de lopende processen rond onderzoeksadministratie. Dit gebeurde op basis van de EPCmethode (Event Driven Process Chain) in kleine werkgroepen. Zeven processen werden gedefinieerd en telkens in detail uitgewerkt. In 2014 werd deze oefening voortgezet in het project Onderzoeksadministratie. Daarin werd een eerste stap gezet betreffende het vastleggen en implementeren van de processen rond onderzoeksadministratie. De verdere implementatie van het uitgewerkte proceshandboek werd door de reorganisatie van de ondersteunende diensten, zoals die in het project HoGent2017 is gepland, even gepauzeerd maar zal in 2016 weer van start gaan binnen de krijtlijnen van deze reorganisatie. 53

57 Daarnaast zal in 2016 worden gestart met de opbouw van een expliciet kwaliteitskader voor onderzoek en dienstverlening binnen de HoGent, zowel voor intern als extern gefinancierde initiatieven en afgestemd op de bredere kwaliteitsvisie van de hogeschool. De HoGent werkt ook op verschillende manieren aan de professionalisering van haar onderzoekers. Onderzoekers worden geregeld geïnformeerd over de verschillende facetten van onderzoek en dienstverlening: verschillende infosessies over opstarten PWO-projecten en doctoreren OP (juni 2015); begeleidingsdagen en proefverdedigingen ter voorbereiding van indiening PWO-voorstellen op de faculteit Mens en Welzijn (januari maart 2015) infosessie Wetenschapscommunicatie (26 mei 2015); Komen Neuzen, infolunch over lopend onderzoek binnen de faculteit Bedrijf en Organisatie (19 november 2015); infosessie oproep multidisciplinaire projecten (8 december 2015); infosessies PURE; tweemaandelijkse interne nieuwsbrief (januari, maart, mei, juli, september en november 2014); continue informatiestroom via groep OenD-info voor personeelsleden met een onderzoeksopdracht. Via opleidingen gaf de HoGent de kans aan onderzoekers om bepaalde kennis en vaardigheden aan te scherpen: Onderzoeksmethodologie: Marktonderzoek (12 februari 2015); Focusgroepgesprekken (10 maart 2015). Daarnaast werden onderzoekers ook uitgenodigd om mee na te denken over belangrijke thema s en actuele noden inzake onderzoek en dienstverlening. Wereldcafé multidisciplinaire onderzoeksprogramma s (16 september 2015) naar aanleiding van de vraag van de Onderzoeksraad PWO. De resultaten hiervan werden door de Onderzoeksraad PWO besproken op 22 oktober en in rekening genomen bij het formuleren van een advies over de oproep PWO De algemene conclusie was een vraag naar het behoud van het huidige beleid inzake multidisciplinair onderzoek en naar continuïteit van de thema s. ONDERZOEK Tot slot participeert de directie Onderzoek in de hogeschoolbrede werkgroep die belast is met het schrijven van de kritische reflectie als voorbereiding op de instellingsreview. Op deze manier wordt de inbedding van het onderzoek in het onderwijs binnen de verschillende opleidingen van de HoGent en het inbedden van de kwaliteitszorg voor onderzoek en dienstverlening bewaakt binnen de instellingsbrede kwaliteitscultuur, naast de specifieke werking van vakgroepen en opleidingen op dit gebied. Sinds enkele jaren zet de HoGent expliciet in op een nauwe verstrengeling tussen onderwijs en onderzoek. Samen met de directie Onderwijs werd in de loop van 2015 een werkgroep opgericht met als doel een open online cursus Informatie- en Onderzoeksvaardigheden voor bachelorstudenten te ontwikkelen. 3 Financieringsbronnen In dit onderdeel worden de belangrijkste financieringsbronnen van het onderzoek aan de HoGent beschreven. Dit overzicht beschrijft niet het hele onderzoeksgebeuren aan de HoGent aangezien, eigen aan de aard van toegepast onderzoek, een substantieel volume aan onderzoek gebeurt in opdracht van derden. Meer informatie over dit contractonderzoek is te vinden in hoofdstuk 5 van dit jaarverslag. In 2015 liepen er binnen de HoGent 124 onderzoeksprojecten: 70 intern gefinancierde onderzoeksprojecten via het Onderzoeksfonds PWO en het Onderzoeksfonds Kunsten (zie en 3.1) en 54 extern gefinancierde onderzoeksprojecten. Van deze laatste lopen dertien onderzoeksprojecten in het kader van contractonderzoek gefinancierd door privéorganisaties, overheid en non-profitorganisaties. Er was een duidelijke stijging van het aantal onderzoeksprojecten op Vlaams en federaal niveau. Binnen de HoGent waren er in 2015 verder nog 19 personeelsleden die onderzoeksactiviteiten realiseren in het kader van een tijdskrediet onderzoek en 45 doctorandi (van wie sommigen werkten op de hoger 54

58 ONDERZOEK vermelde onderzoeksprojecten en andere bijvoorbeeld als assistent aan hun doctoraat in de kunsten, zie ook verder). Gedetailleerde informatie betreffende deze projecten kan worden geraadpleegd via het online onderzoeksportaal van de HoGent op expertise.hogent.be/nl/projects/search.html. In bijlage 3.5 wordt een samenvattend overzicht gegeven van het aantal projecten per financieringsprogramma. 3.1 Interne financieringsbronnen In 2015 werden interne onderzoeksmiddelen ter beschikking gesteld voor de uitvoering van praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en onderzoek in de kunsten. Deze middelen werden deels ondergebracht in het Onderzoeksfonds PWO en deels in het Onderzoeksfonds Kunsten (zie 1.1.1). Deze portefeuille aan interne onderzoeksmiddelen is samengesteld uit: De PWO-middelen die jaarlijks aan de hogescholen toegekend worden door de Vlaamse overheid. In 2015 bedroeg de enveloppe PWO-middelen van de HoGent euro. De aanvullende onderzoeksmiddelen die toegekend worden ter ondersteuning van het onderzoek in de academische kunstenopleidingen. In 2015 bedroegen deze euro. De middelen die gerecupereerd worden door de vermindering van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers (zie 3.6). De totale inkomsten hiervan bedroegen in euro. De defiscaliseringsmiddelen gegenereerd door de professioneel gerichte opleidingen bedroegen euro en door de academische kunstenopleidingen euro. 3.2 Inkomsten onderzoek uit externe onderzoeksprojecten De volgende tabel geeft voor 2015 een overzicht van de inkomsten voor extern gefinancierde onderzoeksprojecten (bedragen in euro, exclusief overhead van 10%). Dit betreft zowel nationale als internationale onderzoeksprojecten. De totale inkomsten van deze extern gefinancierde onderzoeksprojecten in 2015 bedroegen euro. Dit betekent een stijging van ruim euro tegenover 2013 en ruim euro ten opzichte van De stijging is toe te schrijven aan de verhoogde inkomsten voor onderzoek in de faculteiten Natuur en Techniek, Mens en Welzijn en de School of Arts. De daling van het inkomsten uit externe financiering in het Centrum voor Ondernemen is een gevolg van de nieuwe werking en bestaffing van het Centrum voor Ondernemen. Inkomsten voor extern gefinancierde onderzoeksprojecten in * Faculteit Mens en Welzijn Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie School of Arts Centrum voor Ondernemen Totaal * Exclusief overhead 10 procent voor centrale beheers- en algemene exploitatiekosten Projecten op Vlaams niveau De HoGent participeerde in dertig onderzoeksprojecten gesubsidieerd met Vlaamse middelen. Dit betreft veertien projecten gefinancierd via de diverse financieringskanalen van het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen. De overige zestien projecten worden gefinancierd via andere middelen ter beschikking gesteld op Vlaams niveau. Middelen van het IWT De HoGent was partner in tien projecten binnen de verschillende financieringskanalen van het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie, met uitzondering van KMO-innovatiestudies en KMO-innovatieprojecten die vallen onder contractonderzoek (zie hoofdstuk 5). Het TETRA-programma steunt toepassingsgerichte projecten die een innovatief concept bestuderen, waarvan de resultaten door ondernemingen in Vlaanderen kunnen gebruikt worden. De resultaten zijn gericht op economische valorisatie. Daarnaast kan men de resultaten ook inzetten om een maatschappe- 55

59 lijke uitdaging aan te pakken. TETRA stimuleert projecten die zowel economische als maatschappelijke duurzaamheid nastreven. De onderzoeksresultaten zijn ook nuttig voor het hoger onderwijs. In 2015 was de HoGent betrokken bij vier TETRA-onderzoeksprojecten. De hogeschool participeerde in 2015 verder nog in drie SBO-projecten. De HoGent nam daarnaast in 2015 deel aan één SPRINT-project, één VIS-project en één VIS-Collectief onderzoeksproject in het kader van Flanders Inshape (IWT-FIS-project). Het VIS-Programma of de Vlaamse Innovatiesamenwerkingsverbanden stimuleren innovatieactiviteiten in het Vlaamse bedrijfsleven met financiële steun van de Vlaamse overheid. Het IWT selecteert in dit kader projecten die door netwerken van bedrijven worden ingediend. Overige projecten op Vlaams niveau De HoGent participeerde daarnaast in zestien onderzoeksprojecten met subsidies uit diverse Vlaamse kanalen. Een aantal hiervan betreft ad-hoconderzoeksprojecten in opdracht van de Vlaamse Overheid, soms in het kader van een overheidsopdracht (zie hiervoor ook hoofdstuk 5). In 2015 participeerde de hogeschool ook in vier projecten in het kader van ontwikkelingssamenwerking gefinancierd door de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR)-UOS. Vanuit het Agentschap Ondernemen werden vier onderzoeksprojecten gefinancierd. Binnen het LEDnetwerk Oost-Vlaanderen coördineert de HoGent twee LED s of Laagdrempelige Expertise- en Dienstverleningscentra: LED Bedrijfseconomische vraagstukken, sinds de zomer van 2015 geheroriënteerd tot LED Sociaal ondernemen en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; LED Design en Technologie voor Mode, Textiel en Hout. Het Agentschap Ondernemen ondersteunde in 2014 twee brugprojecten economie-onderwijs. In de School of Arts werd ook in 2015 gewerkt in het Experimental Formlab, onderzoeksinfrastructuur die vanaf 2014 gefinancierd werd via Hercules-financiering. Binnen dit project wordt een 3D atelier (zowel printers als scanners) ter ondersteuning van het artistieke onderzoek uitgebouwd Projecten op federaal niveau In 2015 participeerde de HoGent in vier projecten gefinancierd door de federale overheid. Drie projecten situeren zich in het domein van sociale wetenschappen, in één project is de School of Arts partner. ONDERZOEK Projecten op Europees niveau De HoGent was in 2015 in negen Europese projecten partner in onderzoek. Er was deelname aan projecten binnen het zevende kaderprogramma, de programma s ERANET en DG Justice. De HoGent nam ook deel aan een ESF-project, één project startte in het programma Life Skills and Education in Alcohol Foundation. 3.3 Inkomsten door de vermindering van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers Instellingen voor hoger onderwijs genieten sinds 2003 een vermindering op de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers. De middelen die hierdoor gerecupereerd worden, dienen te worden ingezet in nieuwe onderzoeksactiviteiten. Voor de HoGent betekent dit een belangrijke bron van onderzoeksfinanciering. In 2015 werd in totaal euro aan defiscaliseringsmiddelen gegenereerd: euro werd gegenereerd door statutair personeel en euro door contractueel personeel. De defiscaliseringsmiddelen gegenereerd door de professioneel gerichte bacheloropleidingen bedroeg euro en door de academische kunstenopleidingen euro. Deze middelen werden ondergebracht in het Onderzoeksfonds PWO en het Onderzoeksfonds Kunsten (zie 1.1.1). Op deze manier wordt gegarandeerd dat deze middelen ook effectief en kwaliteitsvol terug in het onderzoek aan de hogeschool worden geïnvesteerd. 3.4 Totale onderzoeksbudget In onderstaande tabel wordt een raming gegeven van het totale onderzoeksbudget van de HoGent in 2015 (bedragen in euro). Het totale budget dat beschikbaar was in 2015 was ongeveer euro meer dan in De stijging is te wijten aan een stijging van de beschikbare interne middelen (zowel de aanvullende onderzoeksmiddelen voor de academische kunstenopleidingen als de defiscaliseringsmiddelen) en een stijging van ongeveer twintig procent van de externe onderzoeksmiddelen. De inzet van de 56

60 ONDERZOEK basisfinanciering voor onderzoek daalde verder in De loonkost van de onderzoeksopdracht van het personeel op de basisfinanciering wordt berekend à rato van het percentage van hun opdracht dat die personeelsleden aan onderzoek doen en de functie waarin ze aangesteld zijn. Ook de PWO-middelen daalden licht ten opzichte van 2014 ondanks het groeipad dat bij de hervorming van het hoger onderwijs in 2013 werd aangekondigd. Onderzoeksbudget Aanvullende onderzoeksmiddelen kunstenopleidingen* PWO-middelen Extern gefinancierde onderzoeksprojecten** Inkomsten uit vermindering bedrijfsvoorheffing (BVH) Raming loonkost van de onderzoeksopdracht van het personeel op de basisfinanciering Totaal Personeelsbestand *Tot 2014 academiseringsmiddelen ** Inclusief onderzoeksprojecten in het Centrum voor Ondernemen De gegevens van het personeelsbestand met onderzoeksopdracht worden onderverdeeld in gegevens voor het onderzoek in de professioneel gerichte bacheloropleidingen binnen de drie faculteiten en de School of Arts en het onderzoek in de academische kunstenopleidingen. Een eerste tabel geeft het onderzoekspotentieel in de HoGent op 1 oktober Op dat moment hadden 203 personeelsleden een onderzoeksopdracht (zowel onderwijzende personeelsleden, contractuele onderzoeksmedewerkers, gastonderzoekers die gefinancierd worden extern aan de HoGent en onbezoldigde wetenschappelijk medewerkers). De overeenkomstige onderzoeksactiviteit bedroeg 92,8 voltijdse equivalenten in Personeelsleden met onderzoeksopdracht* Aantal 2013 VTE 2013 Aantal 2014 VTE 2014 Aantal 2015 Professioneel gerichte bacheloropleidingen** , , ,4 Academisch gerichte kunstenopleidingen 40 27, , ,4 Totaal , , ,8 VTE 2015 *incl. gastonderzoekers en onbezoldigde wetenschappelijk medewerkers **incl. onderzoekers van het Centrum voor Ondernemen Het aantal onderzoeksactieve personeelsleden is daarmee in de loop van 2015 gestegen tegenover 200 in 2014 en 171 in De onderzoeksactiviteit (voltijdse equivalenten die aan onderzoek besteed worden) steeg eveneens ten opzichte van 2014 (88,1 voltijdse equivalenten) en is terug op het niveau van de onderzoeksactiviteit van de voorgaande jaren (91,80 voltijdse equivalenten in 2012 en 91,30 in 2011). De stijging van het aantal onderzoekers is vooral het gevolg van het groter aantal lopende projecten in 2015 (124 tegenover 111 in 2014). Daarbij is een belangrijke stijging van het aantal intern gefinancierde projecten (ten laste van de middelen van het Onderzoeksfonds PWO en Kunsten) en een toegenomen aantal extern gefinancierde projecten (voornamelijk deze gefinancierd op Vlaams niveau). De uitvoering van deze onderzoeksprojecten gebeurt meer en meer door interne onderzoekers die hiervoor een volumeopdracht toegewezen krijgen (tegenover het aanwerven van externe contractuele onderzoekers). In de School of Arts komt er een beter evenwicht in het aantal onderzoeker bij de academische kunstenopleidingen. In de loop van 2015 eindigden enkele projecten maar, in tegenstelling tot in 2014, zijn er ook opnieuw onderzoeksprojecten opgestart, gefinancierd door het Onderzoeksfonds Kunsten. De terugval van onderzoekers tussen 2013 en 2014 is daardoor terug gecompenseerd. 57

61 De twee volgende figuren visualiseren de verdeling van de personeelsleden met onderzoeksactiviteit over de verschillende faculteiten op 1 oktober De figuren illustreren daarbij de spreiding van de personeelsleden over de verschillende onderzoeksgebieden. In elke figuur wordt per faculteit een beeld gegeven van het totale aantal onderzoekers, het aantal gedoctoreerden betrokken bij onderzoek en het aantal doctorandi (cf. infra) en dit zowel in aantal personeelsleden als in VTE onderzoeksactiviteit Mens en Welzijn Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie KASK-Koninklijk Conservatorium onderzoekers doctores bij onderzoek betrokken doctorandi Aantal onderzoekers Mens en Welzijn 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 ONDERZOEK Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie KASK-Koninklijk Conservatorium onderzoekers doctores bij onderzoek betrokken doctorandi VTE onderzoeksactiviteit 58

62 ONDERZOEK 4.1 Doctorandi In de loop van 2015 waren er 45 doctorandi actief in de HoGent. Hiervan behaalden zeven personeelsleden het doctoraat op proefschrift. Eén voormalig personeelslid, doctorandus tussen 2006 en 2012 ten laste van het Onderzoeksfonds van de HoGent finaliseerde ook in 2015 het doctoraat. In de loop van 2015 beëindigde enkele personeelsleden vroegtijdig hun doctorale onderzoeksactiviteiten en er startten negen onderzoekers met doctoraatsonderzoek. Op het einde van 2015 waren er dus nog 38 personeelsleden actief aan het doctoreren. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de faculteiten waarbinnen de doctorale onderzoekswerkzaamheden zich situeerden. Bijlage 3.6 geeft een overzicht van de financieringsbronnen van de doctorale onderzoeksactiviteiten. Bijlage 3.7 geeft een overzicht van de personeelsleden van de HoGent die in 2015 hun proefschrift verdedigden. Drie van deze doctorandi realiseerden specifiek een doctoraat in de kunsten. Verder werden twee doctoraten afgewerkt binnen het onderzoeksinitiatief tijdskrediet onderzoek gefinancierd vanuit het Onderzoeksfonds PWO. Doctorandi (uitgedrukt in aantal personeelsleden) Mens en Welzijn Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie KASK Koninklijk Conservatorium* Totaal *incl. doctorandi gefinancierd door andere externe financieringsbronnen (gastonderzoekers of onbezoldigde wetenschappelijk medewerkers) 5 Wetenschappelijke classificatie van de onderzoeksprojecten Onderstaande figuur illustreert de verdeling van de lopende onderzoeksprojecten in 2015 over de faculteiten Mens en Welzijn, Natuur en Techniek en Bedrijf en Organisatie en de School of Arts en het Centrum voor Ondernemen. School of Arts KASK-Koninklijk Conservatorium 20% Centrum voor ondernemen 3% Faculteit Bedrijf en Organisatie 7% Faculteit Natuur en Techniek 29% Faculteit Mens en Welzijn 41% Onderzoeksprojecten per faculteit 59

63 6 Wetenschappelijke output per faculteit In bijgaande tabellen wordt een overzicht gegeven van het aantal publicaties per faculteit voor het jaar Gedetailleerde informatie over de output van de HoGent kan via het online onderzoeksportaal op epertise.hogent.be geraadpleegd worden. Ook in 2015 was de output van het onderzoek aan de HoGent zeer divers, zowel wetenschappelijke publicaties, publicaties voor het werkveld, congresbijdragen en andere. Vergeleken bij 2014 liggen de aantallen iets lager. Dit kan te wijten zijn aan een lagere output, maar de reden kan ook zijn dat niet iedereen al zijn output in het onderzoeksinformatiesysteem heeft ingebracht. Alleen gevalideerde output waarvan ook de affiliatie aan de HoGent duidelijk is, wordt meegenomen in de analyse. De directie Onderzoek zal monitoren of er effectief een vertraging zit op het inbrengen van output in PURE en nadenken over incentives om onderzoekers aan te moedigen hun gegevens actueel te houden. Volgende onderverdeling wordt gehanteerd: Artikels A1: artikels in tijdschriften opgenomen in Science Citation Index, Social Science Citation Index, Arts and Humanities Citation Index A2: artikels in wetenschappelijke tijdschriften met ruime verspreiding waarbij beroep gedaan wordt op internationale deskundigen voor de beoordeling van de ingezonden manuscripten en niet begrepen zijn in A1 A3: artikels in nationale tijdschriften die gebruik maken van een leescomité en niet begrepen zijn in A1 en A2 A4: artikels in tijdschriften niet begrepen in A1, A2 en A3 Boeken B1: auteur of coauteur van boeken B2: hoofdstukken in boeken Andere publicaties C1: artikels in proceedings van wetenschappelijke congressen, niet begrepen in vorige rubrieken C3: conference - meeting abstract - poster D: artistieke producties Publicaties per faculteit en type* A1 A2 A3 A4 B1 B2 C1 C3 D Totaal Mens en Welzijn Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie School of Arts Totaal ONDERZOEK Totaal aantal publicaties per type en per jaar A1 A2 A3 A4 B1 B2 C1 C3 D Totaal Federale wetenschappelijke samenwerking Zie

64 ONDERZOEK 8 Internationalisering In 2015 werden verschillende stappen gezet om het onderzoek aan HoGent nog meer in een internationaal kader te plaatsen. Om internationaal een relevante onderzoeksactor te worden en te blijven, moet de hogeschool voortdurend over de grenzen heen kijken en internationale samenwerkingsverbanden aangaan. De HoGent wil onderzoekers stimuleren om te participeren aan internationale onderzoeksprojecten en ondernam vanuit deze doelstelling acties in Lidmaatschap van de verschillende werkgroepen van het Europaplatform Vanuit de VHLORA zijn vertegenwoordigers van de HoGent afgevaardigd in de diverse werkgroepen van het Europaplatform. Het Europaplatform heeft als doelstelling de Vlaamse deelname aan het Europese beleid met betrekking tot Onderzoek, Ontwikkeling, Innovatie en Ondernemen te optimaliseren. Zowel de overheid, de industrie als kennisinstellingen zijn vertegenwoordigd in dit Europaplatform. De HoGent is afgevaardigd in de vijf bestaande werkgroepen maar voornamelijk werkgroep 1 (ter coördinatie en beleidsvoorbereiding in verband met Europese communautaire initiatieven voor onderzoek, innovatie en ontwikkeling, zoals Horizon 2020) en werkgroep 2 (ter coördinatie en voorbereiding van internationale samenwerkingsinitiatieven buiten de Europese communautaire initiatieven, zoals ERA-net, JPI s, EIT/KIC s, ) zijn actief. ERA roadmap De HoGent heeft in het kader van het Europaplatform actieve input geleverd voor het opstellen van de Belgische ERA-Roadmap. Europa wil tot een European Research Area komen en werkt daartoe verschillende acties uit. Een ervan is de European Research Area roadmap, waarbij lidstaten mogen aangeven welke acties er al bestaan en welke acties ze plannen om tot een betere onderzoeksomgeving te komen. Dit omvat diverse aspecten waaronder beleid, infrastructuur, open data, kennistransfer, HR Excellence in Research De HoGent besliste in 2015 om het label HR Excellence in Research aan te vragen bij de Europese Commissie. De Europese Commissie kent dit label toe aan onderzoeksinstellingen die een actieplan uitwerken en implementeren met betrekking tot een HR-beleid voor onderzoekers, dat gebaseerd is op de principes uit het European charter for researchers enerzijds, en de Code of conduct for the recruitment of researchers anderzijds. Eind 2015 verzond de HoGent een brief naar de Europese Commissie waarin aangegeven werd dat de HoGent achter de principes uit het Charter en de Code staat en van start zal gaan met het uitwerken en implementeren van een actieplan voor het HR-beleid voor onderzoekers. Dit actieplan en het behalen van dit label zijn van direct belang voor de deelname in Horizon projecten. Voor deelname aan deze projecten dient de HoGent een overeenkomst te ondertekenen, waarin de verplichting staat opgenomen om maatregelen te nemen om dit charter en de gedragsregels in het eigen personeelsbeleid te implementeren. In 2016 zal dit actieplan uitgewerkt worden binnen de HoGent en ingediend worden bij de Europese Commissie, met de bedoeling het label HR Excellence in Research te behalen. Acties binnen de HoGent intensievere opvolging internationale projectcalls; verdere uitbouw van expertise binnen DOZ rond Europese financieringsprogramma s door deelname aan verschillende infosessies (workshop UGent rond Horizon 2020, European project proposal development training for Horizon 2020, infosessie over mogelijkheden voor sociale en humane wetenschappers in Horizon 2020, ); actieve ondersteuning van onderzoekers en vakgroepen bij het internationaal netwerken door bijvoorbeeld een presentatie op het netwerkevent van Bayfor (resultaten, partner in Interreg-project Biobased Onderwijs, plannen voor samenwerking met ADISIF), de Waalse koepelorganisatie van onderzoekscentra aan hogescholen, uitwerken van sjablonen om expertise internationaal bekend te maken; in het kader van HoGent 2017 betere afstemming met internationalisering binnen onderwijs en onderzoek. 61

65 9 Wetenschapscommunicatie De acties van de expertisecel Wetenschapscommunicatie werden ook in 2015 gestuurd vanuit het Werkplan Wetenschapscommunicatie AUGent 2015, dat zich situeert binnen het Convenant betreffende de ondersteuning van de activiteiten van de expertisecellen wetenschapscommunicatie binnen de associaties van de Vlaamse Gemeenschap in het kader van het actieplan Wetenschapscommunicatie. De cel Wetenschapscommunicatie van de HoGent wil efficiënte, effectieve en interactieve wetenschapscommunicatie aan de HoGent stimuleren door enerzijds een faciliterende en coachende rol te spelen en anderzijds zelf initiatieven op te zetten, waarbij de uiteindelijke doelen altijd zijn: sensibiliseren, interesse wekken, kennis vergroten en opinie vormen. In het werkjaar 2015 werd gefocust op de voortzetting en/of herhaling van goed lopende projecten en acties die hun waarde al bewezen hebben, bestendiging en uitbreiding van lopende samenwerkingsverbanden en verkenning van nieuwe formats voor wetenschapscommunicatie. Een uitgebreid overzicht van alle acties kan worden geraadpleegd in het jaarverslag van de Cel Wetenschapscommunicatie AUGent Hieronder is een overzicht te vinden van de voornaamste nieuwe projecten en hoogtepunten. 9.1 Beleid Op beleidsvlak werd ook dit jaar constructief overlegd tussen de universitaire associaties tijdens het interassociatieoverleg wetenschapscommunicatie. Deze groep overlegt regelmatig, wat geleid heeft tot het formuleren van gemeenschappelijke standpunten en een gemeenschappelijk gedragen doel. De bijeenkomsten van de werkgroep vinden plaats in een open sfeer waarbinnen nieuwe ideeën en eventuele knelpunten besproken kunnen worden. Dit resulteert in breed gedragen oplossingen en de creatie van nieuwe activiteiten. Het interassociatieoverleg wetenschapscommunicatie fungeert ook als aanspreekpunt en dus duidelijk communicatiekanaal voor de Vlaamse overheid. De communicatie verloopt daardoor eenduidig en vereenvoudigd. In 2015 werd door de Vlaamse overheid blijvend gefocust op STEM (Science Technology Engineering Mathematics) en werd het interassociatieoverleg wetenschapscommunicatie geconsulteerd als expert om mee in werkgroepen van het STEM-platform te zitten. Dit resulteerde opnieuw in verschillende overlegmomenten tussen de kabinetten Onderwijs en Economie, Wetenschap en Innovatie en het interassociatieoverleg wetenschapscommunicatie. 9.2 Acties gericht op het grote publiek ONDERZOEK Onze acties gericht op het grote publiek dragen bij tot het creëren en onderhouden van een cultuur van wetenschap, technologie en innovatie bij alle lagen van de bevolking en dragen bij tot het verhogen van het innovatieve potentieel. De expertisecel wetenschapscommunicatie is verantwoordelijk voor de coördinatie en uitwerking van onder andere de Wetenschapscafés in Gent, Kortrijk en Brugge. Nieuw in 2015 was de samenwerking met Urgent.fm, die podcasts maakt van de wetenschapscafés die achteraf te herbeluisteren zijn via de website. Er werden zeven wetenschapscafés georganiseerd in Gent. De thema s waren zeer divers en ook dit jaar werd er een beroep gedaan op onderzoekers van de HoGent om als expert op te treden. Volgende thema s kwamen aan bod: Zzzz Over slapen; De evolutietheorie geëvolueerd; Klimaatverandering. Wordt het te warm onder onze voeten?; Staat de wifi niet te hard? Straling en gezondheid; Alle kinderen in dezelfde klas! Zin en onzin van inclusief onderwijs; Waarom er oorlog is in Gaza; Ruimtevaart. Ik ga naar Mars en ik neem mee In Kortrijk werden vijf wetenschapscafés georganiseerd: De hervorming van het secundair onderwijs. Hoe ver staan we?; Stilstaan bij mobiliteit. Tijd voor vooruitgang; Ruimtevaart. Ik ga naar Mars en ik neem mee ; Kanker. (On)geneeslijk ziek? en Depressie en burn-out. Voorkomen, genezen, aanvaarden? stonden daar op het programma. In Brugge werd een tweede reeks van drie cafés georganiseerd: Autisme. Een andere kijk; Klonen. Wat kunnen we ermee? en Kinderrechten. Struikelblok of springplank?. De zestien cafés werden positief geëvalueerd en ook in 2016 zullen op deze drie locaties nieuwe cafés georganiseerd worden. Op 22 november 2015 werd in Het Pand het wetenschapsfestival Waar of niet waar georganiseerd ( Het festival was een gezamenlijk initiatief van alle Gentse hogeronderwijsinstellingen HoGent, Arteveldehogeschool, KU Leuven, Odisee, LUCA en Universiteit Gent en kon op een enorme belangstelling rekenen. Meer dan geïnteresseerden bezochten het festival. Ons programma richtte zich op jong en oud en ging van lezingen en pecha kucha s, over kinderworkshops en gegidste wandelingen in de stad, tot science consultants en een grote wetenschaps- en technologie- 62

66 ONDERZOEK markt. Het festival kaderde in de Dag van de Wetenschap, die voor de vijfde maal plaatsvond. In heel Vlaanderen kon je die dag proeven van wetenschap en technologie en de relevantie ervan ontdekken. Een totaaloverzicht van de activiteiten die op die dag in Vlaanderen werden georganiseerd is terug te vinden op Tweemaandelijks werd vanuit de overkoepelende website een nieuwsbrief verstuurd gericht aan het grote publiek en leerkrachten. Met deze website willen we een overzicht bieden van alle initiatieven wetenschapscommunicatie van de expertisecel Wetenschapscommunicatie van de AUGent. 9.3 Acties gericht naar de (schoolgaande) jeugd In de zomervakantie organiseerde de expertisecel Wetenschapscommunicatie in samenwerking met de sportdienst voor de derde keer sport-wetenschapskampen voor kinderen van vijf tot twaalf jaar. Van 1 juli tot en met 3 juli stond alles in het teken van het lichaam; van 24 tot en met 30 augustus stond de tijd centraal. Dagelijks volgden alle kinderen een workshop binnen dit thema, gevolgd door een voor- of namiddag sport en spel. In totaal namen 120 kinderen deel aan de sport-wetenschapskampen. Het hele jaar door kunnen leerlingen van het secundair onderwijs workshops en lezingen over wetenschappen en technologie komen volgen aan de HoGent. De interactie tussen lectoren en leerlingen uit het secundair onderwijs wordt zo vergroot. In totaal werden er 43 verschillende workshops aangeboden in 9 verschillende vakgebieden, samen goed voor 980 leerlingen uit het secundair onderwijs die een workshop kwamen volgen. In december 2015 vond er opnieuw een Wetenschapsacademie plaats, rond biowetenschappen deze keer. Doelpubliek waren maatschappelijk kwetsbare kinderen van vzw De Totem van 7 tot en met 12 jaar. De workshops werden ontwikkeld en verzorgd door vzw ReaGent. De Wetenschapsacademie is lid van de STEM-academie en kadert binnen het STEM-actieplan van de Vlaamse Overheid. Meer info op In 2015 vonden in de hoofdbibliotheek van Gent curieuzeneuzen-vraagstaarten-kabinetten rond wetenschap en techniek plaats. Doelpubliek waren kinderen uit het tweede, derde en vierde leerjaar. Deze curieuzeneuzen-vraagstaarten-kabinetten werden uitgewerkt door onderzoekers en zullen worden voortgezet in De acties in 2015 gericht op jongeren pasten voorts binnen bestaande projecten zoals Robocup Junior, Vlaamse (Jeugd) Technologie Olympiade, Techniektoernooi, ikhebeenvraag, 9.4 Acties gericht naar leerkrachten In 2012 lanceerde de Vlaamse overheid het STEM-actieplan. Met dit actieplan wil de overheid de interesse van kinderen en jongeren voor exacte wetenschap en techniek stimuleren, zowel in schoolse als in naschoolse context. Zo hoopt de overheid meer jongeren aan te sporen om te kiezen voor een beroep in deze sector. Voor leerkrachten secundair onderwijs is het niet altijd evident om door het bos de bomen te zien. Vandaar dat de expertisecel wetenschapscommunicatie van de HoGent de workshop Start to STEM heeft ontwikkeld in Tijdens de Dag van de Wetenschap op 22 november 2015 ondertekende de HoGent het STEM-charter. Door dit charter te ondertekenen erkent de HoGent het belang van (buitenschoolse) STEM-activiteiten. 9.5 Samenwerkingen Er waren heel veel samenwerkingen met andere actoren op het vlak van wetenschapscommunicatie: met RVO-society (navormingen voor leerkrachten en workshops voor kinderen en jongeren op de campussen van HoGent), Technopolis (onderzoekers vanuit de AUGent om te spreken tijdens hun kinderlezingen, het uitlenen van educatief materiaal voor de Edutheek en uiteraard Dag van de Wetenschap), het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (Biotechdag), RTC s (Technologie Olympiades e.a.), Tijdens de Dag van de Wetenschap bood ons wetenschapsfestival in Het Pand onderdak aan verschillende andere actoren, zoals het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, RTC, de Unie van Belgische Radioamateurs, Het samenwerkingsverband achter het festival nam ook het werk en de kosten op zich van een lokale programmabrochure voor de Dag van de Wetenschap die alle activiteiten in de Gentse regio bundelde en op alle locaties gratis te verkrijgen was. 63

67 Met vzw Jong en vzw De Totem werd samengewerkt om meer kansarme en kwetsbare kinderen de kans te bieden om deel te nemen aan onze activiteiten. De vzw s kregen de gelegenheid om op voorhand kinderen in te schrijven. Met de andere universitaire associaties werd samengewerkt voor projecten als Robocup Junior, ikhebeenvraag.be, de Vlaamse (Jeugd) Technologie Olympiade en het Techniektoernooi, voor de algemene organisatie van de Dag van de Wetenschap in samenwerking met Technopolis en voor een paar nieuwe projecten zoals de academieprijzen en de summer school wetenschapscommunicatie. Verder werd er vergaderd met het interassociatieoverleg wetenschapscommunicatie en werden er aansluitend leermomenten georganiseerd. Ten slotte waren er ook bilaterale samenwerkingen, zoals de Dag van de Wetenschap, waarop in Gent de universiteiten en hogescholen over de associatiegrenzen heen de handen in elkaar sloegen om respectievelijk het wetenschapsfestival Waar of niet waar? te organiseren. Bijlagen 3.1 Samenstelling Onderzoeksraad PWO 3.2 Samenstelling Onderzoeksraad Kunsten 3.3 Reglement besteding middelen Onderzoeksfonds Kunsten 3.4 Overzicht financieringsprogramma s onderzoeksprojecten 3.5 Partners van de HoGent in het kader van onderzoek, dienstverlening en/of valorisatie (in overeenkomsten) 3.6 Overzicht financiering doctorandi 3.7 Overzicht van de afgeronde doctoraatsprojecten ONDERZOEK 64

68 ONDERZOEK 65

69 Jaarverslag HoGent Personeel ONDERZOEK

70 PERSONEEL 67

71 1 Personeelsbestand 1.1 Personeelsbestand van 1 januari tot en met 31 december 2015 In 2015 waren in totaal personeelsleden verbonden aan de Hogeschool Gent (2.203 in 2014). Er werden gemiddeld personeelsleden (geen voltijds equivalenten) tewerkgesteld (1.843 in 2014). De tewerkstelling piekte in de maand maart (1870 personeelsleden) en was het laagst in de maand september (1.765 personeelsleden). In 2015 werkten in totaal 1.310,48 voltijds equivalenten voor de HoGent ten opzichte van 1.329,73 in Categorie Aantal Onderwijzend personeel (OP) Administratief en technisch personeel (ATP) 335 Contractuele bedienden (CBED) 299 Meesters-, vak- en dienstpersoneel (MVD) 3 Opvoedend hulppersoneel (OHP) 4 Totaal Voltijds/deeltijds In 2015 werkten 605 personeelsleden (32 procent) in een deeltijdse opdracht, hetzij voor een beperkte periode, hetzij gedurende het hele jaar. Het gaat om een substantiële daling ten opzichte van 2014 (47 procent). Deze daling heeft te maken met de visie die geïmplementeerd is om zo veel mogelijk volwaardige opdrachten aan te bieden aan (potentiële) personeelsleden in plaats van gefragmenteerde opdrachten. Het percentage deeltijdse opdrachten is het hoogst bij het opvoedend hulppersoneel (50 procent), maar de groep van het opvoedend hulppersoneel is een zeer kleine personeelsgroep. 1.3 Man/vrouw In 2015 stelde de HoGent 56 procent vrouwen en 44 procent mannen tewerk. De verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke personeelsleden wijzigde daarmee niet in vergelijking met vorig jaar. PERSONEEL 1.4 Leeftijdsstructuur In 2015 was 23 procent van alle personeelsleden ouder dan 45 jaar wat een lichte daling (3%) betekent in deze leeftijdscategorieën ten opzichte van Leeftijdsstructuur personeelsbestand

72 PERSONEEL 2 Personeelsverloop 2.1 Vacatures In 2015 schreef de HoGent 140 vacatures uit voor een totaal van 95,1 voltijdse equivalenten, wat een stijging van 14 vacatures betekent ten opzichte van het voorgaande jaar. Er werden 67 vacatures intern vacant verklaard en 61 extern (waarvan de meeste eerst intern waren vacant verklaard omdat de HoGent bewust kiest om in te zetten op interne mobiliteit). Categorie VTE Aantal Onderwijzend personeel 34,65 65 Administratief personeel 52,40 64 Contractuele bedienden 8,05 11 Totaal 95, Verlofstelsels In 2015 werden onderstaande verlofstelsels opgenomen. In vergelijking met 2014 is het totaal aantal opgenomen verlofstelsels gedaald met 36 eenheden. De gewijzigde regelgeving ligt hier allicht aan de basis. Verlofstelsels Aantal Loopbaanonderbreking (voltijds of deeltijds) 228 Terbeschikkingstelling wegens persoonlijke aangelegenheden of ziekte of gebrekkigheid (voltijds of deeltijds) 8 Verlof verminderde prestaties (voltijds of deeltijds) 34 Bevallingsverlof of adoptieverlof 40 Totaal Ziekte Categorie Aantal VTE Minstens één dag Verzuimpercentage Verzuimduur Verzuimfrequentie OP ,1 36,7 % 2,89 % 23,27 dagen 1,84 x/jaar ATP ,3 77,0 % 3,58 % 10,19 dagen 3,02 x/jaar CBED ,3 63,1 % 8,15 % 16,70 dagen 3,36 x/jaar Totaal ,7 49,6 % 4,06 % 17,35 dagen 2,57 x/jaar OP: onderwijzend personeel ATP: administratief en technisch personeel CBED: contractuele bedienden De totalen in deze tabel zijn niet de som van de verschillende categorieën. In de totalen zijn mogelijke dubbeltellingen vermeden doordat personeelsleden zowel tot de categorie onderwijzend personeel als administratief en technisch personeel kunnen behoren. In 2015 was 49,6 procent van alle personeelsleden minstens één dag ziek (46,9 procent in 2014). Dit is een stijging met 2,7 procent waardoor de dalende trend doorbroken wordt. Deze stijging heeft allicht te maken met de stijging bij het administratief en technisch personeel waar er door herschikking van directies en diensten en door de besparingen veel veranderingen waren in Het verzuimpercentage of het gemiddeld aantal werkdagen op 100 dat een personeelslid afwezig is, wegens ziekte, (arbeids)ongeval of ongewettigde afwezigheid, stijgt met 0,43 procent ten opzichte van het cijfer in Het verzuimpercentage ligt in 2015 op 4,06 procent (in 2014 op 3,63 procent). 69

73 De verzuimduur of de gemiddelde duur per afwezigheidsmelding in 2015, berekend vanaf twee dagen ziekte en per verzuimend personeelslid, ligt het hoogst bij het onderwijzend personeel met een gemiddelde van 23,27 dagen. Voor de drie personeelscategorieën is er een lichte daling vast te stellen ten opzichte van de cijfers van 2014 (van 17,73 dagen in 2014 naar 17,35 dagen in 2015). De verzuimfrequentie of het gemiddeld aantal nieuwe afwezigheidsmeldingen per verzuimend personeelslid blijft in 2015 op een soortgelijk niveau als sinds Uit dienst In 2015 gingen dertig personeelsleden met pensioen van wie twee personeelsleden al het stelsel van terbeschikkingstelling 55+ genoten. In 2015 namen twintig personeelsleden ontslag op eigen verzoek. Acht personeelsleden kregen hun ontslag. De inperking van de budgettaire middelen door de overheid zijn vaak de oorzaak van de uitdiensttredingen. 3 Personeelsbeleid en de effecten ervan 3.1 HR-beleidskader In 2015 is op het vlak van human resources gewerkt op basis van de verschillende optimalisaties die gerealiseerd zijn in Dit betekent: Rekrutering en selectie: naast het stimuleren van interne mobiliteit beoogt dit HR-aspect om rekrutering en selectie verder te professionaliseren en af te stemmen op competentiemanagement. In 2015 zijn op basis van een vernieuwd beleid de decanen van twee faculteiten en de School of Arts geselecteerd. Onthaal: het onthaal van nieuwe personeelsleden wordt uitgevoerd zo dicht mogelijk bij hun effectieve plaats van tewerkstelling. Benoeming personeelsleden: het vernieuwde benoemingsreglement is geïmplementeerd waardoor de performantie van personeelsleden op basis van positieve evaluaties en ervaring binnen de Ho- Gent veel sneller dan voorheen gevaloriseerd kan worden door hen een stabiele tewerkstelling te bieden. Loopbaanbeleid: de eerste stappen in de uitwerking van een nieuwe visie op de loopbanen van personeelsleden zijn gezet. Professionalisering van leidinggevenden: het leiderschapstraject waarbij leidinggevenden een interpersoonlijke training en begeleiding krijgen, is voortgezet. PERSONEEL In 2015 ging de aandacht in hoofdzaak naar de implementatie van een nieuwe organisatiestructuur voor de ondersteunende functies. De nieuwe structuur beoogt een optimalisering en rationalisatie van de werking en legt een veel duidelijker verband tussen de verwachtingen van en aan personeelsleden in de organisatiecultuur (waarop HR geënt is) en de organisatiestructuur. De nieuwe structuur wordt projectmatig en gefaseerd geïmplementeerd. Via een participatief traject is zo veel mogelijk gewerkt op het realiseren van draagvlak. 3.2 Samenwerking met andere instellingen van het hoger onderwijs Er werken personeelsleden van de HoGent die belast zijn met een voltijdse of deeltijdse opdracht in volgende instellingen van het hoger onderwijs: Associatie Universiteit Gent; Universiteit Gent; VLHORA (Vlaamse Hogescholenraad). Vanuit andere hogeronderwijsinstellingen werken personeelsleden, belast met een voltijdse of deeltijdse opdracht bij de HoGent. Deze personeelsleden komen van: Universiteit Gent. 70

74 PERSONEEL 3.3 Samenwerking met andere instanties De HoGent werkt voor bepaalde voltijdse of deeltijdse opdrachten samen met volgende instanties: Provincie Oost-Vlaanderen; Stad Gent; BLOSO; Vlaamse overheid. 3.4 Professionalisering en vormingsfonds Vormingsfonds In de begroting 2015 werd ,90 euro opgenomen voor opleiding en vorming van het personeel. Vanuit de Vlaamse Gemeenschap is voor het kalenderjaar 2015 een subsidie van ,10 euro toegekend voor besteding in het kalenderjaar Deze subsidies zijn een bijdrage in de kosten voor de organisatie van nieuwe opleidings- en vormingsinitiatieven voor het personeel. Ze werden gebruikt voor de bekostiging van opleidings- en vormingsinitiatieven die aansluiten bij een van de volgende vormingsthema s: onthaal, introductie en begeleiding van nieuwe medewerkers; diversiteit in het kader van de engagementsverklaring; ontwikkeling van management- en leiderschapsvaardigheden, in het bijzonder met betrekking tot stress- en werkdrukbeheersing; opleiding aan leidinggevenden en medewerkers in het kader van functioneringsbegeleiding, evaluatie en people management; initiatieven om de positie van tijdelijke onderzoekers op de arbeidsmarkt te versterken, waaronder selectietraining, loopbaanbegeleiding en outplacement; ontwikkeling en bijsturing van werkgerelateerde competenties. Voor de middelen verkregen vanaf 2015 in het kader van het vormingsfonds hoger onderwijs hoeft de HoGent geen afzonderlijke rapportering meer te bezorgen aan de overheid, maar wordt de rapportage enkel in dit jaarverslag geïntegreerd. Met het Vereenvoudigingsdecreet werd de bepaling rond de afzonderlijke rapportering weggeschreven. In de plaats werd in 6 van artikel III.34 van de Codex Hoger Onderwijs ingeschreven dat de instellingen jaarlijks binnen hun lokale medezeggenschapsorganen met de afgevaardigden van het personeel moeten onderhandelen over de geplande vormingsinitiatieven en rapporteren over het resultaat van de vormingsinitiatieven van het voorgaande begrotingsjaar. Uit de jaarrekening blijkt dat ,67 euro effectief werd besteed aan opleidingen en vormingen, als volgt verdeeld: Mens en Welzijn: ,83 euro (29,01%) Natuur en Techniek: euro (14,43%) Bedrijf en Organisatie: ,94 euro (22,54%) School of Arts: ,75 euro (6,13%) Centrale administratie: ,15 euro (27,89%) Opleidingsaanbod De mogelijkheden voor professionalisering van personeelsleden zijn in 2015 georganiseerd per organisatie-entiteit (faculteiten, School of Arts, centrale administratie). Vanuit het HoGent-perspectief is prioriteit gegeven aan het inrichten van een leiderschapstraject voor vakgroepvoorzitters. Dit traject omvatte naast een interpersoonlijke opleiding ook verschillende intervisiesessies waarin leidinggevenden in een vertrouwelijke setting concrete cases met collega s konden delen, onder begeleiding van een ervaren externe coach. 3.5 Benoemingen onderwijzend personeel In 2014 paste de HoGent het benoemingsreglement aan waardoor de bovengrens van 72 procent vast benoemde personeelsleden kon opgetrokken worden tot 100%. Deze mogelijkheid is decretaal voorzien voor minstens vijf begrotingsjaren. 71

75 Door deze aanpassing kon de tijdelijke aanstelling van personeelsleden in structurele functies, die vaak al meerdere jaren voor de HoGent werken, omgezet worden in een vaste benoeming en dus in een stabiele betrekking. In functie daarvan is beslist om een extra benoemingsronde uit te voeren in maart In 2015 zijn op basis van de twee benoemingsrondes volgende volumes in benoemingen gerealiseerd (uitgedrukt in aantal personeelsleden): groep 1: 142 groep 2: 0 groep 3: 7 In totaal werden er in 2015 dus 149 (125,7 VTE) leden van het onderwijzend personeel benoemd. Op 31 december 2015 resulteert het benoemingsbeleid in een benoemingsgraad van 81 procent voor alle onderwijzend personeel van de HoGent samen (eind 2014 was dit 68,53 procent). Verdeeld over de verschillende personeelsgroepen is de benoemingsgraad: groep 1: 84,5 % (ten opzichte van 69,25 % in 2014) groep 2: 36 % (ten opzichte van 38,35 % in 2014) groep 3: 85 % (ten opzichte van 83,61 % in 2014) 3.6 Benoemingen administratief en technisch personeel Het benoemingsbeleid van het administratief en technisch personeel heeft in 2015 geresulteerd in de benoeming van zes voltijdse equivalenten (zes personeelsleden), waardoor de benoemingsgraad 85 procent was op 31 december Dit betekent een lichte daling (0,8 procent) ten opzichte van 31 december 2014, die veroorzaakt is door het feit dat naar aanleiding van de besparingen er voor deze personeelsgroep alleen benoemd is in maart 2015 en niet in november Binnen de groep van het administratief en technisch en personeel stelt de Codex Hoger Onderwijs van 20 december 2013 geen maximumpercentage voorop. De HoGent hanteert geen bijkomende beperkingen in benoemingsgraad voor het administratief en technisch personeel. 3.7 Vergoedingen en premies Mandaatvergoedingen onderwijzend personeel De Codex Hoger Onderwijs definieert mandaat als een bijzondere taak die tijdelijk aan een personeelslid toegewezen wordt krachtens een bijzondere machtiging van het hogeschoolbestuur. De personeelsleden die met een mandaat worden belast, kunnen door middel van een mandaatvergoeding of een nietverworven salarisschaal bezoldigd worden. PERSONEEL Aantal onderwijzende personeelsleden met een mandaatvergoeding of niet-verworven salarisschaal Decanen met mandaatvergoeding 4 Andere leden van het onderwijzend personeel met mandaatvergoeding of nietverworven 48 salarisschaal (voorzitters vakgroepen en opleidingscommissies) Totaal Mandaatvergoedingen administratief en technisch personeel Door de invoering van de functieclassificatie en het loopbaanmodel zijn de taken die personeelsleden bij wijze van mandaat uitvoeren permanent mee opgenomen in het takenpakket. De mandaatvergoeding is geïntegreerd in de salarisschaal behorend tot de functieklasse waartoe de functie is ingedeeld, met uitzondering van het mandaat van de algemeen directeur Gangbare salarisschaal Volgens de Codex Hoger Onderwijs kan aan personeelsleden belast met artistiek gebonden onderwijsactiviteiten onder bepaalde voorwaarden de gangbare salarisschaal worden toegekend voor het ambt waarin ze zijn aangesteld. 72

76 PERSONEEL Het bestuurscollege kan aan personeelsleden belast met artistiek gebonden onderwijsactiviteiten in de studiegebieden audiovisuele en beeldende kunst, muziek en dramatische kunst met uitzondering van de basisopleidingen van één cyclus op gemotiveerd voorstel van de betrokken raad van de School of Arts de gangbare salarisschaal toekennen op voorwaarde dat ze: voltijds titularis zijn van een betrekking; uitdrukkelijk en schriftelijk afzien van de toepassing van art. V.172. van de Codex Hoger Onderwijs; naast hun onderwijstaken ook coördinerende taken hebben. Aan de HoGent genoten in 2015 in totaal drie personeelsleden de gangbare salarisschaal. Dat is een daling met één personeelslid ten opzichte van Evaluaties In 2015 werden per categorie de volgende beoordelingen gegeven: Gewone evaluatie OP ATP CBED OHP MVD Positief Evoluerend naar onvoldoende Onvoldoende Omstandigheidsevaluatie OP ATP CBED Geschikt voor aanstelling onbepaalde duur Geschikt voor aanwerving onbepaalde duur Geschikt voor benoeming Nog niet geschikt voor benoeming Nog niet geschikt voor aanstelling onbepaalde duur Nog niet geschikt voor aanwerving onbepaalde duur Personeel bezoldigd op aanvullende onderzoeksmiddelen School of Arts Sinds het academiejaar maakt de Vlaamse overheid extra middelen vrij ter ondersteuning van het onderzoek in de academische kunstenopleidingen. Tot 2014 was dit in de vorm van academiseringsmiddelen, vanaf 2014 ontvangen de hogescholen een uitkering als aanvullende onderzoeksmiddelen voor de academisch gerichte kunstopleidingen in de Schools of Arts. In 2015 werden deze aanvullende onderzoeksmiddelen in hoofdzaak ingezet voor statutair personeel. Na oproepen via het Onderzoeksfonds Kunsten waren er in personeelsleden of 19,6 voltijdse equivalenten actief op de aanvullende onderzoeksmiddelen (in 2014 waren dit 29 personeelsleden met in totaal 20,0 voltijdse equivalenten). Opgedeeld naar statuut betekent dit het volgende: 17 statutaire personeelsleden in statutaire ambten vertegenwoordigen 12,6 voltijdse equivalenten. Het gaat om aanstellingen in de ambten van artistiek assistent, assistent, artistiek doctor-assistent en doctor-assistent en statutaire personeelsleden in andere ambten die vrijgesteld zijn voor het behalen van een diploma van doctor op proefschrift. 16 personeelsleden zijn contractueel aangeworven als onderzoeker (doctor-wetenschappelijk medewerkers, wetenschappelijk medewerkers en onderzoekmedewerkers in de twee- tot vierjarige onderzoeksprojecten). Zij vertegenwoordigen samen 7 voltijdse equivalenten. Verder werden voor het verankeren van de opgebouwde onderzoeksexpertise in de School of Arts in 2015 ook nog 7,95 voltijdse equivalenten via het Onderzoeksfonds van de School of Arts (toegekend vanuit de middelen van het Onderzoeksfonds Kunsten) gefinancierd. 73

77 3.10 Personeel bezoldigd op middelen voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO) De Vlaamse overheid stelt specifieke middelen ter beschikking ter bevordering van het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in de professioneel gerichte bacheloropleidingen, kortweg de PWOmiddelen. In 2015 werden 123 personeelsleden of 32,2 voltijdse equivalenten ingezet op de PWOmiddelen (in 2014 waren dit 88 personeelsleden of 22,7 voltijdse equivalenten). Opgedeeld naar statuut betekent dit het volgende: Er werden 67 statutaire personeelsleden ingezet ten laste van de PWO-middelen van de HoGent (11,3 voltijdse equivalenten ten opzichte van 7,7 voltijdse equivalenten in 2014). Er zijn 55 personeelsleden contractueel aangeworven als onderzoeker (wetenschappelijk medewerkers en onderzoekmedewerkers). Zij vertegenwoordigen samen 21,8 voltijdse equivalenten. 4 Onderhandelingen hogeschoolonderhandelingscomité In 2015 werden in het Hogeschoolonderhandelingscomité tien protocollen voor akkoord afgesloten. De details vindt u in bijlage 1.8 bij dit jaarverslag. 5 Ratioanalyse over de voorbije drie boekjaren Onderstaande tabel bevat de ratioanalyse over de voorbije drie boekjaren. De berekeningen zijn op basis van voltijdse equivalenten titularissen. Ratio s ten opzichte van het globale personeelsbestand Onderwijzend personeel 49,26 % 48,93 % 53,14 % Onderwijzend personeel incl. op centraal fonds 49,26 % 48,93 % 53,16 % Onderwijzend personeel incl. op centraal fonds 56,62 % 56,04 % 58,00 % en gastprofessoren Administratief personeel 23,56 % 22,61 % 21,23 % Administratief personeel incl. op centraal fonds, 43,32 % 43,59 % 41,34 % meester-, vak- en dienstpersoneel, opvoedend hulppersoneel en contractuelen Contractuelen, excl. gastprofessoren 19,34 % 20,34 % 19,45 % PERSONEEL 6 Personeelskosten Lonen betaald via departement Onderwijs ( ) Administratief en technisch personeel Onderwijzend personeel Opvoedend hulppersoneel Gastprofessoren Lonen betaald via de HoGent ( ) Administratief en technisch personeel Onderwijzend personeel Opvoedend hulppersoneel Gastprofessoren Contractuelen Totaal

78 PERSONEEL 7 Terminologie Kwantitatieve gegevens over de tewerkstelling worden met behulp van drie indicatoren samengevat: Voltijds equivalent titularis: indicator voor het aantal betrekkingen (opgesplitst naar titularis binnen en buiten formatie). Voltijds equivalent opdracht: indicator voor het aantal voltijdse equivalenten dat aan het werk is. Dit is de beste indicator om de evolutie van prestaties te meten. De evolutie van het cijfer over voltijdse equivalenten opdracht moet dus samen met het cijfer afwezigheden (bijvoorbeeld wegens ziekte) en vervangingen gelezen worden. Voltijds equivalent betaling: indicator voor het aantal voltijdse equivalenten dat door de HoGent wordt betaald (opgesplitst naar betaling via het departement Onderwijs en via het sociaal secretariaat SDWorx). 75

79 Jaarverslag HoGent Dienstverlening PERSONEEL

80 DIENSTVERLENING 77

81 1 Beleidsdoelstellingen inzake dienstverlening Onderwijs, onderzoek en valorisatie maar ook het aanbod van permanente vorming (postgraduaten, studiedagen en navormingen) binnen de HoGent zijn duidelijk gegrond in de praktijk van het werkveld en de maatschappij en zorgen omgekeerd ook voor de doorstroming van kennis naar de praktijk. De HoGent biedt een ruim aanbod aan onmiddellijk toepasbare expertise binnen een brede waaier aan disciplines. Deze expertise kan worden ingezet voor maatschappelijke of wetenschappelijke dienstverlening en een aanbod voor levenslang leren aan derden. Het beleid inzake maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening is nauw verwant met het beleid inzake onderzoek. Een deel van de dienstverleningsactiviteiten bestaat uit contractonderzoek in opdracht van diverse maatschappelijke actoren. Een externe dienstverlening van hoge kwaliteit kan bovendien als hefboom werken om onderzoeksprojecten te verwerven en vice versa. De HoGent geeft er de voorkeur aan om dienstverlening aan te bieden waarin opgebouwde expertise en lopend onderzoek kunnen worden gevaloriseerd. De medewerkers van de HoGent zijn ondernemende experten in hun vakgebied en treden op als connectoren tussen onderwijs, onderzoek, professionele en academische partners. Hierdoor kan de unieke expertise van de HoGent of de expertise die nauw aansluit bij de opleidingen gebruikt worden in de samenwerkingsverbanden. Een constante wisselwerking met de praktijk zorgt ervoor dat de HoGent een belangrijk aanspreekpunt is voor kennisvragen en probleemoplossing (onderwijs- of onderzoeksgerelateerd). Daarnaast detecteert de HoGent ook zelf proactief (toekomstige) vraagstukken of problemen in het werkveld en de maatschappij. De HoGent is regionaal verankerd en internationaal georiënteerd (ter attentie van de bedrijfswereld, de socialprofitsector, overheden en de kunstensector). Ze heeft aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en integreert systematisch economische, sociale en milieuoverwegingen in haar activiteiten. Bijzondere aandacht gaat zeker naar de KMO s en de ondersteuning bij hun innovatieproces. KMO s hebben behoefte aan concrete, laagdrempelige en kortlopende dienstverlening. De Vlaamse overheid besliste in 2014 om de steun voor de uitbouw van LEDnetwerk Vlaanderen en de uitrol van Laagdrempelige Expertise- en Dienstverleningscentra (LED) binnen alle Vlaamse provincies te verlengen. De HoGent zelf heeft twee LED s: Design en technologie voor textiel, kleding en hout (faculteit Natuur en Techniek) en Bedrijfseconomische vraagstukken (Centrum voor Ondernemen). Deze laatste werd in 2015 geheroriënteerd naar Sociaal ondernemen en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. De HoGent is ook nog steeds door de Vlaamse Overheid erkend als dienstverlener in het kader van de KMO-portefeuille. Hierdoor kunnen kleine en middelgrote ondernemingen opleiding en kennis aankopen bij de HoGent. Daarnaast werkt de HoGent mee aan diverse IWT-KMO-projecten, ook in een Europese context (bijvoorbeeld het ERA-NET-programma). DIENSTVERLENING De HoGent wil een voortrekkersrol op zich nemen wat betreft de samenwerking met KMO s, de nonprofitsector en overheden. Door middel van het oprichten/uitbreiden van resonantiegroepen met vertegenwoordigers uit het werkveld en sectororganisaties/intermediairen verhoogt de input vanuit het werkveld/maatschappelijk veld met betrekking tot het detecteren van bepaalde noden aan nieuwe (na)vorming of heroriëntering van bestaande opleidingen, innovatiemogelijkheden, trends in een domein, Een voorbeeld hiervan is het verlengen van het samenwerkingsverband Agrolink. Diverse kennisinstellingen en proefcentra zijn hierin betrokken. Agrolink wil zich als een belangrijke competentiepool voor het landbouwonderzoek profileren naar bedrijven in de primaire sector. De HoGent is ook partner van Gent BC (Gent Big in Creativity). Gent BC is een netwerk dat ondernemerschap en innovatie in de Gentse kennisregio wil stimuleren en vooral de Gentse regio nationaal en internationaal wil profileren als aantrekkelijke kennisregio. Ten slotte is het Centrum voor Ondernemen van de HoGent een open toegangspoort geworden voor ondernemingen en andere organisaties die op zoek zijn naar een verscheidenheid aan diensten. Via een gemixte dienstverlening door studenten die gecoacht worden door docenten/onderzoekers/experts verbinden zij onderzoek, onderwijs en dienstverlening, zodat deze drie pijlers elkaar optimaal ondersteunen en beïnvloeden. 78

82 DIENSTVERLENING De volgende specifieke operationele doelstellingen werden in 2015 gerealiseerd of zullen in de toekomst nog verdere aandacht krijgen: Het onderzoeksbeleid voor de faculteiten met professioneel gerichte opleidingen, met multidisciplinaire zwaartepunten en de vakgebiedspecifieke expertise van de vakgroepen verhoogt zowel de interne als externe profilering van het onderzoek aan de hogeschool waardoor ook de drempels voor het werkveld verder worden weggenomen en waardoor intern het multidisciplinair samenwerken gefaciliteerd wordt. Het onderzoeksportaal dat informatie uit het onderzoeksinformatiesysteem PURE ontsluit en steeds meer evolueert naar een expertiseportaal, blijft daarin een belangrijke rol spelen. Ook via sociale media, onder andere de succesvolle Twitteraccount gaan we in interactie met het werkveld. Het volledige dienstverleningsaanbod van de HoGent wordt op een gebruiksvriendelijke manier ter beschikking gesteld op de website van de HoGent ( Via de promoactie HoGent, laten we kennis maken werd dit aanbod op verschillende events in de verf gezet (bijvoorbeeld op de opendeurdag van de HoGent, de KMO-kennisbeurs, de studiedag Zorgeloze Zorg ). 2 Overzicht van de dienstverleningsprestaties Via het onderzoeksportaal (expertise.hogent.be) wordt een overzicht gegeven van de (niet-confidentiële) dienstverlening door de HoGent. Overeenkomsten waarvan de titel onder de vereiste geheimhouding valt, worden niet vermeld. Vormen van wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening zijn onder andere de KMO-innovatiestudies, contractonderzoek, samenwerkingsovereenkomsten, de ontwikkeling van protocollen en prototypes, consultancy, vorming op maat en de organisatie van navormingen en studiedagen. In 2015 liepen er 88 dienstverleningen met overeenkomst, waaronder dertien contractonderzoeken (vier via overheidsopdracht). Naast de uitvoering van dienstverlening met overeenkomst vormt het Onderzoeksreglement van de hogeschool een reglementair kader voor de uitvoering van gestandaardiseerde prestaties van dienstverlening aan derden onder de vorm van getarifeerde dienstverlening. Hiertoe beslist het bestuur jaarlijks op advies van de faculteiten over de tarievenlijst die de prestaties van getarifeerde dienstverlening opsomt (zie bijlage 5.1 voor een samenvattend overzicht). Jaarlijks worden de overzichten getarifeerde dienstverlening ter kennisgeving aan het bestuur voorgelegd. De HoGent richt op initiatief van de faculteiten ook navormingen in voor werknemers of pas afgestudeerden. Voor deze initiatieven in het kader van levenslang leren, wordt verwezen naar hoofdstuk 2 van dit jaarverslag. 3 Besteding van middelen 3.1 Inkomsten uit dienstverlening Getarifeerde dienstverlening Niet-getarifeerde dienstverlening Contractonderwijs Studiedagen Totaal Faculteiten Mens en Welzijn Natuur en Techniek Bedrijf en Organisatie School of Arts Directies en CVO HoGent overhead* Totaal * overhead voor algemene beheerskosten en centrale exploitatiekosten van 10 procent wordt niet bij de inkomsten van de faculteiten gerekend. 79

83 Bovenstaande tabel geeft per faculteit een overzicht van de inkomsten uit de dienstverlening, waartoe zowel de getarifeerde en niet-getarifeerde dienstverlening als de studiedagen en contractonderwijs worden gerekend. De totale inkomsten uit dienstverlening voor 2015 bedragen euro. Dit is een stijging ten opzichte van 2014 ( euro) en 2013 ( euro). De inkomsten van de getarifeerde dienstverlening stegen ten opzichte van Deze van de niet-getarifeerde dienstverlening daalden. De inkomsten voor contractonderwijs en studiedagen stegen licht. Getarifeerde dienstverlening Niet-getarifeerde dienstverlening Contractonderwijs Studiedagen Besteding van middelen Inkomsten uit de maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening komen (op de overhead van tien procent voor algemene beheers- en centrale exploitatiekosten na) ten goede van de uitvoerende faculteit. Deze worden besteed ten gunste van de ondersteuning van het onderzoeks- en dienstverleningsgebeuren binnen de betrokken faculteiten en vakgroepen. Op die manier kunnen deze extra financiele middelen gebruikt worden voor de personele en materiële versterking van de onderzoeksgroepen en laboratoria. 4 Het personeelsbestand in de dienstverlening, de deelname in spinoffbedrijven en de relaties met verenigingen zonder winstoogmerk en andere rechtspersonen De HoGent werkt via overeenkomsten samen met haar spin-off Reskin Medical (die ze samen met Bioracer in 2010 oprichtte door licentiegeving op knowhow, zie ook hoofdstuk 3, 1.1.2). Verder participeert de HoGent in het Innovatie- en Incubatiecentrum van de Universiteit Gent en de zaaikapitaalfondsen Baekeland II en QBIC. Deze zaaikapitaalfondsen stellen financiële middelen ter beschikking voor spinoffondernemingen waarbij de knowhow in grote mate ontwikkeld is in de betrokken kennisinstellingen. Het IIC biedt deze ondernemingen logistieke faciliteiten. Ook in 2015 participeerde de HoGent in de vzw Designplatform Gent Oost-Vlaanderen (met als werknaam Ministry of Makers) op het potentieel op het vlak van creatieve economie en design verder te verhogen. DIENSTVERLENING Een overzicht van de deelname in vzw s, internationale verenigingen met wetenschappelijk doel of instellingen van openbaar nut is weergegeven in bijlage 5.1. Bijlagen 5.1 Deelname in vzw s, internationale verenigingen met wetenschappelijk doel of instellingen van openbaar nut 80

84 DIENSTVERLENING 81

85 Jaarverslag HoGent Kunsten KUNSTEN

86 KUNSTEN 83

87 1 Beoefening en ontwikkeling van de kunsten De HoGent draagt, via haar School of Arts, actief bij tot de beoefening en ontwikkeling van de kunsten. Beoefening der kunsten kan worden omschreven als het zich geregeld, actief en met expertise engageren in het maken van kunst. Ontwikkeling der kunsten beoogt vernieuwing of werkt nieuwe inzichten in de hand. De School of Arts leidt studenten op tot professionele beeldende kunstenaars, filmmakers, fotografen, vormgevers, componisten, theatermakers en acteurs, uitvoerende of scheppende musici, instrumentenbouwers en tot creatieve onderzoekers die de grenzen van de eigen professionele codes in vraag stellen en verleggen. Zowel KASK als het Koninklijk Conservatorium doet dit vanuit een sterke traditie, die teruggaat tot de achttiende en negentiende eeuw. Ze zijn belangrijke culturele actoren in de kunstwereld waar zowel studenten, docenten als alumni prominente plaatsen innemen, en dit zowel op stedelijk, regionaal, nationaal als internationaal vlak. 1.1 Beleid Het beleid op het vlak van beoefening en ontwikkeling van de kunsten vertoont bepaalde constanten, die in 2014 substantieel werden versterkt. Het was en blijft gericht op artistieke productie die de toets van internationale 'peer review' kan doorstaan. Daarvan afgeleid streefde de School of Arts actief volgende doelstelling na: de uitbouw van een excellent pedagogisch korps; de zorg voor het onderwijscurriculum en de integratie van artistieke projecten daarin; de uitbouw van een infrastructuur die onderwijs in de kunsten én artistiek onderzoek en artistieke productie ondersteunt en omkadert; de versterking van het onderzoek in de kunsten en van omkaderende structuren voor dat onderzoek; bevorderen van de communicatie over de beoefening van de kunsten binnen de HoGent; het stimuleren van regionale, nationale en internationale samenwerkingsverbanden met betrekking tot onderwijs, onderzoek en beoefening van de kunsten De uitbouw van een excellent pedagogisch korps Essentieel voor hoogwaardige beoefening en ontwikkeling van de kunsten binnen het hoger kunstonderwijs is het verweven van dat onderwijs met het veld van de kunsten. Dat gebeurt onder meer door nationaal en internationaal erkende kunstenaars en theoretici, die tegelijk bekwame pedagogen zijn, aan te trekken als vaste lesgevers en vakspecialisten als gastdocent of in masterclasses in te schakelen. In 2015 werden door de School of Arts nieuwe docenten aangetrokken van wie het curriculum getuigt van een grote expertise én van onderzoekscompetenties binnen hun discipline. Dit zorgde voor een verjonging van het onderwijzende korps en meteen ook voor een toename van actieve kunstenaars, musici, dramaturgen en vormgevers. KUNSTEN Naast een statutair korps van lesgevers en een grote groep van gastprofessoren in allerhande disciplines, is het uitnodigen van gastsprekers essentieel voor de kunstopleidingen. Zij zorgen voor bijkomende expertise, bevorderen vanuit hun werkveldervaring een authentieke leeromgeving en diversifiëren het pedagogische korps. Gastsprekers in 2015 waren: Gert Aertsen, Fatena Al Gorrha, Ralph Alessi, Simon Allemeersch, Katrijn Aper, Roncada Arno, Guy Baguet, James Baker, Vincen Beeckman, Wouter Bervoets/Herman Van den Bossche, Flor Bex, Michel Bisceglia, Michael Borremans, Ricardo Brey, Raphaelle Brochet, Annemarie Broekhuizen, Julien Bruneau, Frederik Buyckx, Kaat Celis, Arian Christiaans, Sara Claes, Roberto Dani, Mario De Brabandere, Tom De Clippel, Gijs de Heij, Christa De Mulder, Matthijs De Ridder, Vincent De Roder, Sara De Roo, Emma De Swaef, Marieke Debeuckelaere, Boudewijn Decramer, Ine Dehandschutter, Ilse Delmeire, Hannes Demaeyer, Francis Denys, Bieke Depoorter, Frank Deruytter, Rein Deslé, Jan Desloover, bas Devos, Jan Devylder, Rebekka Dewit, Anke D'Haene, Mieke Dobbenie (Play Right), Hasassah Emmerich, Anita Evenepoel, Chris Ferket, Guus Fluit, Eric Franceries, Jo Francken, Gerrit- Jan, Carolien Goeman, Pieter Gorissen, Carl Grimmelprez, Chris Gyselen, James Hello, Inge Henneman, Ariane Heystraeten, Heide Hinrichs, Klaas Hoek, Els Huigens, Pierre Huyghebaert, Debbie Huysmans, David Ibbett, Mathijs Indesteeghe, Katrin Kamrau, Paul Kerstens, An-Sofie Kesteleyn, Inge Ketelers, Georg Klutsch, Jean-Bernard Koeman, Matthias Laga, Tom Lambeens, Roos Lauwaert, Maroesjka Lavigne, Margareta Lembregts, Tim Lenssens, Alexandre Leray, Anne-Françoise Lesuisse, Alex Lipowski, Bart 84

88 KUNSTEN Lodewijks, Ludivine Loiseau, Valerio Lorenzoni, Freya Maes, Sarah Magnan, Valérie Mannaerts, Ernst Maréchal, Pieter Matthynssens, Mieke Mels, An Mertens, Cas Moor (Caster Vermoortele), Pascal Moraguès, Eugenia Morpurgo, Hein Mortier, Elisabeth Ida Mulyani, Joachim Naudts, Frank Nikolaï, Els Nouwen, Sophie Nys, Paulien Oltheten, Colm O'Neill, Julie Peeters, Nicolas Philibert, Marie-Françoise Plissart, Thomas Poels, Danel Quatuor (gezelschap), Sofie Rédelé, Marianne Reding, Stef Renodeyn, Mathieu Robert, Peter Rogiers, Arno Roncada, Michael Schack, Peter Schneider, Eric Schrijver, Rosa Sijben, Basta Studio, Stefaan Temmerman, Ben Tesseur, Wim Thijs, Thé van Bergen, Saartje Van de Steene, Michael Van den Abeele, Remko van der Auwera, Bart Van Doorsselaere, Gerrit-Jan Van Ek, Egon Van Herreweghe, Gert Van Hoof, Jens Van Lathem, Sarah Van Marcke, Arne Van Petegem, Inge Van Reeth, Tobias Van Royen, Tobias Van Royen (Kunstenloket), Wim Van Volsem, Nick Vandendriessche, Christophe Vander Eecken, Jonas Vanneste, Ward Verbrakel, Stefaan Verdegem, Chris Vermander, Peter Vermeersch, Valery Vermeulen, Els Viaene, Stéphanie Vilayphiou, Caroline Vincart, Luc Wallays, Raf Walschaerts, Bill Watrous, Dan Weiss, Pascal Wervant, Edwin Zwakman Zorg voor het onderwijscurriculum Optimalisering van het studieaanbod is een voortdurende zorg van de opleidingscommissies beeldende kunsten, audiovisuele kunsten, interieurvormgeving, landschaps- en tuinarchitectuur, muziek en drama. Een optimaal studieaanbod zorgt voor een betere opleiding tot uitmuntende scheppende en uitvoerende kunstenaars of vormgevers. In het kader van een kwaliteitsvolle ontwikkeling van ons pedagogisch traject werd vanuit de School of Arts een verbinding met experten uit het relevante beroepenveld tot stand gebracht door middel van het instellen van resonantiecommissies. Dit kan effecten hebben op de visie, de eindkwalificaties en het curriculum van de opleiding. Zo wilden we de band met het werkveld versterken en structureel verankeren in de werking van de opleidingen. In 2013 werden er vanuit de opleidingen resonantiecommissies voorgesteld. In 2014 kwamen deze resonantiecommissies voor het eerst bijeen, hetgeen resulteerde in een waardevolle input voor onze opleidingen. Tijdens deze bijeenkomsten werden het curriculum en de visies van de betreffende opleidingen toegelicht aan de leden van de commissie. Deze bijeenkomsten werden voortgezet en verdiept in Met het oog op de actualisering van de vertegenwoordigers van het werkveld en het garanderen van een optimale werking werd de samenstelling van de resonantiecommissies van de opleidingen en afstudeerrichtingen eind 2015 geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd. Leden van de resonantiecommissies kunnen ook aan de lijst voor juryleden toegevoegd worden en op toonmomenten uitgenodigd worden, teneinde het werkveld nog meer te betrekken bij de opleidingen. Binnen de opleiding muziek werden hervormingen uitgevoerd. De opleiding muziek heeft de voorbije twee academiejaren in alle afstudeerrichtingen grondige programmawijzigingen doorgevoerd. Vanuit de ervaringen de voorbije twee jaren opteerde de opleidingscommissie muziek voor hoofdzakelijk technische correcties. Het gaat om wijzigingen in tijdsindeling, een herschikking van bepaalde keuzevakken binnen het studieprogramma, het herleiden van een samengesteld opleidingsonderdeel naar een enkelvoudig opleidingsonderdeel en de wijziging van benaming van enkele opleidingsonderdelen Uitbouw van een infrastructuur die artistieke productie ondersteunt en omkadert Voor de afstudeerrichting jazz-pop wordt sinds begin 2015 tijdelijk bijkomende ruimte gehuurd in de Leopoldskazerne. Samen met de gehuurde lokalen in gebouw Biezekapelstraat (Nederpolder 2) is er nu een minimale infrastructuur voor jazz-pop in afwachting van de totale renovatie van de achterbouw van de Bank van de Arbeid in de Paddenhoek. Op de campus Bijloke werd in 2015 verder gewerkt aan de renovatie van het Huis van de Abdis tot Kunstenbibliotheek. Eind 2015 startten ook de werken aan de heraanleg van het openbaar binnengebied van de site door de stad Gent. Vermeldenswaardig is ook de nieuwe verwarmingsketel in het gebouw Biezekapelstraat Bevorderen van de communicatie over de beoefening van de kunsten binnen de HoGent Omdat de kunstproductie van de School of Arts een brug wil zijn naar de culturele wereld, ook buiten de campussen, werd er actief aansluiting gezocht bij een extern publiek. Naast de vaste programmatie van KASKlezingen, KASKcinema, KIOSK, concertzaal Miry, jams en concerten jazz-pop, MAP (Masterprojectruimte) en de regelmatige voorstellingen van KASK Drama, waren er in 2015 heel geregeld bijzondere initiatieven die telkens op maat gecommuniceerd werden: Tunes, a jazz night (schoolofarts.be/tunes), Movement, Graduation (graduation2015.be), Gentsche Festspiele (Gentschefestspiele.be), The Governor s Mansion (governorsmansion.be), de projectweek Open Tools (opentools.schoolofarts.be) et cetera. Net zoals alle bovengenoemde programmaonderdelen, kreeg ook de artistieke output van de onderzoekers van de School of Arts de nodige aandacht en werd er actief 85

89 gewerkt om deze kunstuitingen naar een zo breed mogelijk publiek te brengen. Voor al deze events werden er communicatietools zoals affiches, folders, projectwebsites, (al dan niet digitale) advertenties, digitale banners, Facebook- en Twitterpromotie, gerichte uitnodigingen, ings, gerichte persberichten et cetera ingezet om de boodschap bij het juiste publiek te krijgen. Er worden uitgebreide adresbestanden aangelegd en onderhouden van de verschillende doelgroepen, zowel met betrekking tot de kunstmanifestaties als met betrekking tot onderwijs en onderzoek, zodat deze gericht kunnen worden aangesproken. In het kader van Graduation werd in juni 2015 opnieuw een jaarboek uitgegeven met een overzicht van de eindprojecten van alle afstuderende studenten. Ook de in afgeronde doctoraatsonderzoeken werden hierin toegelicht en geïllustreerd. Eveneens in het kader van het afstudeerevenement werd de derde editie van de LP Masterworks uitgebracht met daarop een selectie nummers van de afstuderende studenten muziekproductie. Ook verscheen editie 2015 van de dvd KASKfilms met daarop de afstudeerwerken van de studenten audiovisuele kunsten. De opleidingen landschaps- en tuinarchitectuur en landschapsontwikkeling brengen een apart jaarboek uit met een uitgebreid overzicht van hun jaarwerking. Er werd een eerste volledige seizoensbrochure uitgebracht voor de jaarwerking van de concertzaal Miry en een overzichtsfolder book a band met alle bands van onze studenten jazz-pop en muziekproductie die door externen voor optredens te boeken zijn. In 2015 kwamen vier edities uit van de tweemaandelijkse kalenderpublicatie die alle culturele activiteiten van de School of Arts groepeert. Deze boekjes worden maandelijks bedeeld in kunstencentra, galerijen, musea, bepaalde cafés, boekhandels en andere culturele actoren. Sinds 2014 wordt het agendagedeelte aangevuld door redactionele bijdragen: artikels naar aanleiding van de aangekondigde activiteiten, verslagen van afgelopen gebeurtenissen, interviews met docenten en studenten of kunstenaars die te gast zijn op de School of Arts, maar evengoed een bijdrage over aanwinsten in de bibliotheek of een neerslag van de welkomsttoespraak voor de nieuwe studenten drama. De website van de School of Arts is volledig tweetalig. Alle informatie is er te vinden in het Nederlands en in het Engels, wat de communicatie met buitenlandse studenten en kandidaat-studenten aanzienlijk verbetert en vergemakkelijkt. We besteden er extra aandacht aan om ook alle aankondigingen van culturele activiteiten in twee talen aan te bieden. Ook de nieuwsbrieven met informatie over de inschrijvingen, de toelatingsproeven en de info- en opendeurdagen is in twee talen beschikbaar. Voor de promotie van de Engelstalige master werken we samen met e-artnow en Art&Education, die tegen betaling mailings naar hun uitgebreide netwerk kunstprofessionals sturen Implementatie van onderzoek in de kunsten Doctoraal onderzoek en onderzoek binnen een door peers als hoogwaardig beoordeelde kunst- of ontwerppraktijk, staan garant voor de inbedding van het academisch hoger kunstonderwijs in zowel het artistieke en professionele veld als in het onderzoek. In 2015 werden de onderzoeksmiddelen voor de uitvoering van onderzoek specifiek binnen de academisch gerichte kunstenopleidingen van de HoGent ondergebracht in een Onderzoeksfonds Kunsten. Daartoe werd een Reglement voor de besteding van middelen van het Onderzoeksfonds Kunsten opgesteld dat specifieker is gericht op de noden voor het onderzoek binnen de academische kunstenopleidingen dan het bestaande Reglement voor de besteding van de gelden van het Onderzoeksfonds Hogeschool Gent. KUNSTEN In 2015 werden lopende projecten voortgezet, projecten werden na evaluatie verlengd en er werden oproepen gelanceerd voor artistiek assistenten, artistiek doctor-assistenten en onderzoeksprojecten. De geselecteerde kandidaten van de oproep die eind 2014 werd afgewerkt, startten hun onderzoek in De mandaten of projecten van onderstaande onderzoeksmedewerkers werden opgestart. Doctorandi Max Pinckers, The Struggle for Freedom in : (Re)defining Documentary Photography (oproep 2014) Jeroen Billiet, De "Brave Belges" van de Belle Epoque: een kritisch onderzoek over de artistieke incentives in de laat-romantische Gentse hoorntraditie en haar wereldwijde erfenis (oproep 2014) Postdoctoraal onderzoekers Chokri Ben Chikha, Performing the Invisible: Wat is het activerend potentieel van het injecteren van fictie in de hedendaagse maatschappelijke werkelijkheid? (oproep 2014) Edwin Carels, Counterarchives (oproep 2014) Mekhitar Garabedian, Collecting and Unpacking My Library (oproep 2015) 86

90 KUNSTEN Onderzoeksprojecten Jan Boon, Reverse engineering en reconstructie van het middeleeuwse Van Eyck orgelpositief (oproep 2014) Lars Kwakkenbos, Reference Guide (oproep 2014) Philip Metten, De Sculpturale Parasiet (oproep 2014) An van Dienderen, China Girls and the Color Genie. A multichronotopic research (oproep 2014) De mandaten of projecten van onderstaande onderzoeksmedewerkers werden verlengd Doctorandi Ann Cnop, Onderzoek naar de viooltechniek in de negentiende eeuw, toegepast op het Duitse repertoire Elias Grootaers, Documentaire tijd als bespookte tijd en de wezenlijke rol van de klankband bij het overbrengen van deze tijdservaring Onderzoeksprojecten Jan Steen, Between being and imagining: towards a methodology for artistic research in contemporary circus Luc Deleu en An van Dienderen, (Dis)placed Intervention) Hilde Bouchez, Een onderzoek naar fenomenologische kwaliteiten van designobjecten Postdoctoraal onderzoekers Jan Kempenaers, Camera image making: een artistiek onderzoek naar de geschiedenis, het proces en de betekenis van abstractie in de fotografie Jerry Galle, Psychoanalytische machines In 2015 behaalden volgende doctorandi de graad van doctor in de kunsten: Mekhitar Garabedian, The Eternal Return of the Revenant: The Presence of Unresolved Histories, promotoren Manon De Boer en Filip Geerardyn Philip Huyghe, Villanadine: een artistiek onderzoek naar de tussenruimte, promotoren Hans Op De Beeck en Helena De Preester Catherine Willems, Future Footwear: The Birth of Feet/The Re-Birth of footwear, promotoren Dirk van Gogh en Dirk De Clercq In 2015 werd volgend onderzoeksproject afgerond: Florian Heyerick, Onderzoek naar methoden en constructie van de Noord-Alpijnse vioolbouwtraditie aan de hand van de reconstructie van een Alemannisch strijkensemble In 2015 werd in het kader van de oproep Onderzoeksfonds PWO het multidisciplinair onderzoeksproject OPEN EINDE goedgekeurd. Het project wordt gefinancierd vanuit het Onderzoeksfonds PWO, dat zich richt op het onderzoek binnen de professioneel gerichte opleidingen. De onderzoekers zijn verbonden aan de School of Arts en aan de faculteit Mens en Welzijn. OPEN EINDE is een interdisciplinair onderzoek naar de ontwikkeling van fysieke en mentale ruimtes voor nieuwe afscheidsrituelen in de samenleving. Het onderzoeksproject werd ingediend binnen het programma Zorg en maatschappij door projectcoördinator Jan De Pauw (School of Arts, vakgroep Architectonisch Ontwerp), samen met Eva Vens (faculteit Mens en Welzijn, vakgroep Sociale Wetenschappen) en Christian Van Kerckhove (faculteit Mens en Welzijn, vakgroep Sociale Wetenschappen). 87

91 1.2 Beleidsopties op korte en middellange termijn inzake ontwikkeling en beoefening van de kunsten Opstart van voorbereidend traject met het oog op curriculumontwikkeling van opleidingsprogramma's op vlak van culinaire kunsten (design en vormgeving) en circuskunsten (drama); evaluatie van het bestaande opleidingsaanbod en betere afstemming van de bestaande opleidingsprogramma's op de onderwijsvisie in de School of Arts; uitbouw van het gespecialiseerd, Engelstalig aanbod aan posthogeschoolopleidingen; uitbouw van een masterprogramma landschaps- en tuinarchitectuur opzetten van samenwerkingsverbanden op het vlak van artistieke projecten met zusterdepartementen in andere hogescholen; ontwikkeling van kwaliteitszorginstrumenten hoger kunstonderwijs in een samenwerkingsverband tussen hogescholen en gericht op internationale benchmarking; implementatie van een beleidsplan internationalisering; versterking van de omkadering van reguliere buitenlandse studenten (15 procent van de studenten School of Arts); implementatie van een beleidsplan onderwijscommunicatie; tot stand brengen van een grotere internationale vernetwerking van de opleidingen, mede via gezamenlijke internationale artistieke producties met buitenlandse instellingen; oplossen van infrastructurele behoeften met betrekking tot ontwikkeling en beoefening van de kunsten: professionalisering van toonruimtes (concertzaal Miry, drama, jazz), ingebruikname van de bibliotheek KASK (Huis van de Abdis), uitbouw van geschikte pedagogische infrastructuur voor de disciplines jazz en popmuziek, beeldhouwkunst, mode en textielontwerp; uitbouw van privésponsoring voor het beleid inzake artistieke projecten en inzake onderwijsinvesteringen. 2 Kwaliteitszorg door het hogeschoolbestuur De School of Arts wil een creatieve organisatie zijn, met een veralgemeende en in de dagelijkse werking goed verankerde kwaliteitscultuur, die geënt is op de eigenheid van kunstopleidingen en aanverwante professionele opleidingen en die de innovatie en de excellentie in deze opleidingen bevordert. In 2015 werd het plan van aanpak voor een systeem van integrale kwaliteitszorg van de School of Arts geëvalueerd en bijgestuurd. De bevindingen werden besproken door de Onderwijsraad van de School of Arts, het vakgroepenoverleg en het decanaatsoverleg. Dat resulteerde in een visie op kwaliteitszorg voor de School of Arts, die ook goedgekeurd werd door de raad van de School of Arts. KUNSTEN Het kwaliteitszorgbeleid van de School of Arts vertrekt van een pragmatische aanpak, waarbij de gehanteerde instrumenten en hun resultaten ook zelf geëvalueerd en bijgesteld worden in functie van hun bruikbaarheid. De kwaliteitszorg dient aan twee basisvoorwaarden te voldoen lichtheid van de processen en transparantie en ze wordt uitgebouwd op drie niveaus: 1. Ten eerste op objectniveau, door optimalisering van basisprocessen in onderwijs, onderzoek, dienstverlening en beoefening van de kunsten. Via een algemeen beleidsplan voorziet de School of Arts in de realisatie van de basisvoorwaarden die nodig zijn om kwaliteit van deze processen te borgen. 2. Op metaniveau hanteert de School of Arts vijf kwaliteitszorginstrumenten. Instroom-, uitstroom- en doorstroombeleid wordt opgevolgd op basis van zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens. Binnen een kwalitatief bevragingsbeleid, waarbij een combinatie wordt gemaakt van online bevragingen en focusgroepen, wordt gepeild naar reacties van studenten. Het werkveld wordt op diverse manieren betrokken bij de kwaliteitsborging van de opleidingen, onder meer via permanente resonantiecommissies. In samenwerking met partnerinstellingen werkt de School of Arts aan een implementatie van onderwijsprofessionalisering op maat van de kunstenopleidingen. Dialoog tussen collegae over onderwijsgerelateerde thema s wordt actief gestimuleerd. Alle gegevens inzake kwaliteitszorg komen samen in een tweejaarlijkse actieplan per opleiding. Naast permanente kwaliteitsbewaking via structurele interne kwaliteitszorginstrumenten is er in het kader van de interne regiefunctie een periodiek evaluatiemoment dat met een vijfjaarlijks ritme per opleiding of cluster van opleidingen wordt georganiseerd. In een balansmoment formuleert de opleiding een zelfevaluatie, en wordt zij onderworpen aan een externe toets onder de vorm van een op- 88

92 KUNSTEN leidingsvisitatie. Voor beide gaat de School of Arts een actieve samenwerking aan met externe organisaties ELIA en AEC. 3. Op meta-metaniveau participeert de School of Arts aan de instellingsreview, binnen het kader van de Hogeschool Gent. In het geest van de gehanteerde PDCA-cyclus is de School of Arts er zich van bewust dat de kwaliteitszorg zelf met regelmaat geëvalueerd en bijgestuurd dient te worden. Het fragiele evenwicht tussen artistiek-pedagogische exploratie en vernieuwing enerzijds en rekenschap en controle anderzijds dient bewaakt, evenals de lichtheid en transparantie van de processen. Mocht blijken dat personeelsleden of studenten in de dagelijkse processen op objectniveau te weinig of geen kwalitatieve winst puren uit de kwaliteitszorg, dan is deze uiteraard aan bijsturing en herziening toe. Kwaliteitszorg is een continu leerproces. 3 Financieringsbronnen De School of Arts kan beschikken over een basisfinanciering van de Vlaamse overheid, voortkomend uit de opleidingen (meer bepaald kwantitatieve resultaten op het vlak van instromende generatiestudenten, behaalde credits en behaalde diploma s), academiseringsmiddelen van de Vlaamse overheid en studiegelden. Projecten van dienstverlening, zowel intern in de HoGent als extern, genereren extra inkomsten. Na aftrek van kosten worden deze middelen binnen de betrokken vakgroep aangewend voor investeringen, gastlezingen, studentenprojecten en dergelijke meer. In het bijzonder neemt de School of Arts de vormgeving van de externe onderwijscommunicatie van de HoGent via interne dienstverlening voor haar rekening. De tentoonstellingsinitiatieven van de School of Arts komen tot stand in samenwerking met de vzw KunstenSite en worden financieel ondersteund door zowel de Vlaamse overheid als de stad Gent. De samenwerkingen van de KASKcinema met het Filmfestival Gent en met Film-Plateau van de Universiteit Gent worden door die partners financieel ondersteund. Forum K vzw, de partner in de organisatie van de KASKcinema, wordt financieel ondersteund door de Vlaamse overheid. Sinds mei 2013 zijn we partner in het Europese project The Uses of Art/L internationale waarvoor we ook een gedeeltelijke financiering van de Europese Commissie voor ontvangen. Analoog zijn we partner in de opstart van een opleiding International Creative Soundtrack Studies. 4 Output In de School of Arts vormen toonmomenten en concerten in de loop van het academiejaar een essentieel onderdeel van het pedagogische gebeuren. Het artistieke werk van docenten, onderzoekers en alumni reflecteert enerzijds dikwijls het resultaat van het pedagogische proces, anderzijds is het een inspiratiebron voor de pedagogiek. De belangrijkste artistieke output ontstaat via het werk van onderzoekers en (master)studenten. De onderzoeksoutput kan worden geconsulteerd op het onderzoeksportaal van de HoGent (zie Het werk van de masterstudenten (en andere studenten) werd gepresenteerd op allerhande toonmomenten, zowel binnen het Koninklijk Conservatorium als binnen de KASK. Ook artistiek werk van alumni en van kunstenaars die de visie van de School of Arts ondersteunen, werd op de campus gebracht. Een bundeling van de artistieke producties in 2015 is beschikbaar op Concertzaal Miry De School of Arts vindt het belangrijk om haar muziekonderwijs niet te isoleren maar het dagelijks te injecteren met input uit het professionele veld. Zo worden eigen visies en inzichten continu gevalideerd binnen een bredere context en zo vernetwerken de muziekopleiding en haar studenten zich ook op een natuurlijke manier met het werkveld. Vanuit deze overtuiging werd in 2015 de concertwerking van de School of Arts nog een stap verder uitgewerkt en verzelfstandigd. We realiseerden een volledig eigen programmatie met bijhorende eigen profilering en communicatie. De werking van de concertzaal Miry is verdeeld over drie grote pijlers: De reeks MIRY Concerten nodigt regelmatig musici met internationale uitstraling uit die zo met onze studenten in contact komen. De reeks Conservatorium op Scène biedt onze studenten klassieke muziek de kans om op te treden in een professionele setting en voor een kritisch 89

93 publiek. Het onderdeel Gasten vormt het derde anker: naast de eigen programmatie gaat de concertzaal Miry structurele samenwerkingsverbanden aan met externe ensembles en organisaties zoals de Muziekkapel Koningin Elisabeth, het Vlaams Radio Koor en Het Collectief. ( Tijdens de Gentse Feesten waren de concertzaal en het bijbehorende pop-upterras op het binnenplein het middelpunt van de derde editie van de Gentsche Festspiele. Tijdens dit festival in samenwerking met Trefpunt werden oude bekenden zoals het pianofestival Gentse Vleugels en het Internationaal Kamerfestival aangevuld met nieuwe producties: Schoonzicht, een reeks jazz- en popconcerten in het torentje van het Conservatorium, Tips and Tricks, een voorstelling van Joris Blanckaert, Fulco s Bonte Avond, een experimentele avondvoorstelling uit de koker van alumnus Fulco Ottervanger en de kindervoorstelling De Verdwenen Melodie. De Gentsche Festspiele trok volle zalen in Ze gaven de Gentse Feesten een aanvulling met kwaliteitsvolle klassieke en hedendaags klassieke muziek die blijkbaar welkom was: de reacties van pers en publiek waren lovend. 4.2 Projecten jazz/pop en muziekproductie De projectwerking jazz, pop en muziekproductie van het Conservatorium concentreert zich op het mogelijk maken van concerten, jams en masterclasses voor onze muzikanten en producers in opleiding en op de organisatie van studiereizen en masterclasses. De School of Arts zocht ook in 2014 voor elk initiatief de juiste partner en integreerde haar concerten en jams in bestaande concertreeksen van grote en kleine cultuurhuizen. Zo was er de jaarlijkse samenwerking met Gent Jazz waar de studenten muziek een coachingproject doorliepen en een podium kregen op het festival. Met Trefpunt vzw werden regelmatig concerten en jams opgezet, onder andere tijdens de Gentse feesten. Wekelijks werden jazz- en popjams georganiseerd en kregen de songwriters een podium op diverse plekken in de stad. KASKcinema en FilmPlateau waren partners voor de reeks Filmtonen waar studenten improviseerden bij een stille film. Samen met Vooruit en Democrazy organiseerde de School of Arts in de Minardschouwburg de concertreeks Breaking Sounds. 4.3 KIOSK KASK organiseert in samenwerking met vzw Kunstensite onder de noemer KIOSK een werking rond actuele beeldende kunsten. Deze werking vindt plaats in de KASKgalerie in het Cloquetgebouw op de Bijlokesite. In het kader van deze tentoonstellingen wordt een randprogramma van lezingen en artist talks aangeboden. KUNSTEN In 2015 stonden de volgende tentoonstellingen in KIOSK: Katinka Bock, Nebenwege Vibrant Matter, groepstentoonstelling ter gelegenheid van vijf jaar KIOSK Christian Falsnaes, Front (Kareth Schaffer) Leonor Antunes, I Stand Like a Mirror Before You Nel Aerts, Billenkoek en Miet Warlop, Crumbling Down the Circle of My Iconoclasm 4.4 Zwarte Zaal De Zwarte Zaal, de polyvalente ruimte op de campus Bijloke, heeft in tegenstelling tot en aanvullend op KIOSK geen eigen profiel of vastomlijnde programmalijnen. Dat maakt het mogelijk om in te spelen op de pedagogische en artistieke behoeften van de schoolwerking en om samenwerkingsverbanden met andere kunstacademies of culturele organisaties op te zoeken. De nadruk ligt hierbij op design en beeldende kunsten. Daarnaast komt deze ruimte tegemoet aan de behoefte om evenementen zoals congressen, lezingen en ontvangsten te herbergen. De volledige programmatie van de Zwarte Zaal is terug te vinden op 90

94 KUNSTEN We belichten hieronder enkele van de toonmomenten van de studenten. De School of Arts hecht er groot belang aan haar studenten platformen te bieden om hun werk te tonen: De masterstudenten fotografie toonden hun werk in wording in de Zwarte Zaal. Met werk van Monday Agbonzee Jr., Karmen Ayvazyan, Ode de Kort, Sanne Delcroix, Aurélie Geurts, Marie Houttequiet, Raf Michiels, Pauline Miko, Thomas Min, Quinten Prové, Stefaan Temmerman, Josephine Van De Walle, Karel van Parijs, Laura Van Severen en Jeroen Vranken. De tentoonstelling was getiteld From Where We Stand en liep op 3 en 4 februari. Studenten van de derde bachelor schilderkunst toonden in de Zwarte Zaal de tentoonstelling OHNE TITEL(NOCH) met werk van Alexandra Antonova, Florien Allemeersch, Felix Baele, Tineke Bacqué, Paolo Brambilla, Inês Brites, Tiberius Sanders, Sofie Stubbe, Arno Synaeve, JanWillem, Vandenberghe, Ezra Veldhuis, Maranne Walravens. De titel verwees naar de veelheid waarin we zitten en de duidelijkheid die we veelal missen. We zoeken allen naar onze eigen titel, de titel die staat voor wat we willen delen met anderen, voor het beeld dat niet in woorden kan worden omgezet. De expo liep van 12 tot 22 februari. De studenten tekenkunst van de tweede bachelor bundelden hun krachten in een monumentale muurtekening die van 5 tot 8 maart te zien was in de Zwarte Zaal. INONDATION was een collectief werk dat de grenzen van de tekenkunst oversteeg en werd gemaakt met medewerking van Emile Moreels, Feline Laridon, Jarne Quintiens, Griet Van Biervliet, Simon Witteman en An Wittevrongel. Het werk was te zien in de Zwarte Zaal, waar het ook tot stand kwam. De studenten van de derde bachelor beeldhouwkunst presenteerden hun recentste werk van 23 tot 25 april in de Zwarte Zaal. Centraal in deze groepstentoonstelling stond het gebruik van materiaal. Elk op hun manier zijn de studenten de afgelopen drie jaar bezig geweest met het omzetten van ideeën in materie. Ze hebben geleerd te denken in de materie. Met werk van: Maxime Brigou, Lander Cardon, Kaat Cuyvers, Anton Hewitt, Ciska L Ecluse, Olivia Van Impe en Lowie Vandenbergh. Between Tides was het toonmoment van de masterstudenten fotografie, van 29 april tot 4 mei in de Zwarte Zaal. Tomas Bachot, Eva Claus, Marthe Coolens, Marlies De Boeck, Jolijn Degrande, Iphygenia Dubois, Richard Duyck, Trui Hanoulle, Lore Horré, Lucie Mach, Frank Ostyn, Aaron Maes, Arne Naert, Daniel Piaggio-Strandlund, Tijsje Severens, Sidney Terneu, Evelien Thewis, Annelies Van den Bergh, Maarten Van den Bossche, Elies Van Rentergem en Mira Verstraeten. 4.5 Het Paviljoen Het Paviljoen is een samenwerkingsproject tussen de School of Arts van de HoGent, het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK) en het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (S.M.A.K.). Het initiatief startte in 2013 en de vindt plaats in en rond het glazen paviljoen in de voortuin van het gebouw Cloquet op de Bijlokesite. Het Paviljoen is een ontmoetingsplek en laboratorium waar jonge posities in het hedendaagse kunstenveld nieuwe samenwerkingsverbanden aangaan en binnen een professionele omkadering werk presenteren. HISK, de School of Arts en S.M.A.K. zien de mogelijkheid om hun afzonderlijke werking en expertise samen te brengen in een unieke constellatie, wat zal leiden tot een concrete en zichtbare aanwezigheid in het Gentse en Belgische culturele veld. In 2015 werkten de volgende curatoren en kunstenaars mee: Art Burger Palace, Kasper De Vos It s a kind of magic, curatoren Geerinck & Sterckx, met The Sacred and Profane Love Machine (UK), Peter Morrens (BE), Ria Pacquée (BE), Murray Gaylard (SA/DE), Ryan Rivadeneyra (US), Sarah & Charles (BE) Temple of maybe, met Oshin Albrecht en Melissa Mabesoone, Dominiek Colpaert, Geert Koekoeckx, Warre Mulder, Tom Poelmans, Samuel Vanderveken en Katleen Vinck Penultimate Shots, Benjamin Verhoeven 91

95 4.6 MAP Om de masterstudenten vrije kunsten, multimediale vormgeving, fotografie en grafisch ontwerp een extra platform te geven om hun werk te presenteren, werd in 2012 het initiatief MAP (Master Projectruimte) opgestart. Ook in 2015 volgden de presentaties elkaar op en was er bijna doorlopend werk van studenten te zien in de glazen gang in het Cloquetgebouw: MAP#27: Sofie Beys, Rachel Gruijters, Lize Pede & Louisa Vanderhaegen (autonome vormgeving) MAP#28: Karmen Ayvazyan, Everyday Occasions (fotografie) MAP#29: Abigail Liparoto, Something that always works (vrije kunsten) MAP#30: Mathias Prenen en Liesbeth Henderickx, I always try to add an architectural ingredient (beeldhouwkunst) MAP#31: Amina Saadi, Versailles City (grafische vormgeving) MAP#32: Jeroen Vranken en Mira Verstraeten, SIFT (fotografie) MAP#33: Katharien De Villiers, The Palace of Ilness in Beauty (vrije kunsten) MAP#34: Lien van Leemput, Countouren (grafisch ontwerp) MAP#35: Lore Horré en Elies Van Renterghem, Acte I : Phenomena (fotografie) 4.7 KASKcinema KASKcinema bouwde in 2015 verder aan een eigenzinnig programma en slaagde erin een divers publiek van filmliefhebbers en studenten te bereiken. Overdag dient de filmzaal educatieve doeleinden. Studenten krijgen er les en hebben de mogelijkheid hun eigen films te testen en te tonen binnen de school. Tegelijk komt de realiteit van de filmwereld de academie binnen via een filmprogramma, waardoor de opleidingen zich verder kunnen vernetwerken met de realiteit van dit veld en inspiratie opdoen. Door samen te werken met docenten en onderzoekers (bv. organisatie van cinésessies waarbij (inter)nationale filmmakers worden uitgenodigd voor de studenten), wordt KASKcinema ook een verlengstuk van de verschillende geledingen binnen de opleidingen. KASKcinema kende in 2015 een algemene stijging van duizend bezoekers. In 2015 werd een nieuwe reeks opgestart (KNT - Kinderen Niet Toegelaten) en steeg bijgevolg het aantal vertoningen. Net als in 2014 kwamen er gemiddeld veertig bezoekers per vertoning. KASKcinema ziet een gestage stijging in haar publieksbereik en is vastberaden om op deze positieve trend verder te gaan. KUNSTEN Op dinsdag vertoonde Film-Plateau (de filmclub van de UGent) de klassiekers uit de canon van de film. Op woensdag presenteerden KASKcinema en Film Fest Gent eigentijdse kwaliteitsfilms die in het reguliere circuit niet vertoond werden en dit onder de noemer One Shot Cinema. In 2015 kwam er de reeks KNT (Kinderen Niet Toegelaten) bij op woensdag om uur. Dit is een reeks pulp-, cult- en genrefilms die telkens twee woensdagen na mekaar vertoond worden. Het zijn zowel nieuwe (onuitgebrachte) als oude films. Op donderdag programmeerde KASKcinema zelf de films, in samenwerking met docenten en onderzoekers van de School of Arts of met externe culturele organisaties. Zij focusten op festivalhits die in België geen traditionele distributie vonden, klassiekers en cultfilms, documentaires en animatiewerk, audiovisuele experimenten en kortfilms. De doelstelling is om een zo breed mogelijk publiek te laten kennismaken met filmpareltjes van vroeger en nu, uit alle hoeken van de wereld, van allerhande genres en formaten. Aanvullend reikte KASKcinema het publiek (studenten en niet-studenten) een brede omkadering aan via lezingen, inleidingen en masterclasses van filmmakers en andere audiovisuele professionals. Naast de drie vaste weekavonden organiseerde KASKcinema het succesvolle KIDScinema op de laatste zondagvoormiddag van elke maand, de reeks FILMTONEN met gratis filmvertoningen die live muzikaal begeleid worden (in samenwerking met Film-Plateau UGent en het Koninklijk Conservatorium), de events Live Track Cinema, waarbij Pop/rockmuzikanten vrij spel krijgen om beeld en muziek creatief te vermengen en heel wat losse vertoningen en events. KASKcinema werkt samen met verschillende culturele partners zoals Film-Plateau UGent, Film Fest Gent, Cinematek, Courtisane, Democrazy, Offscreen, VAF, Filemon, et cetera. 92

96 KUNSTEN KASKcinema kreeg eind 2015 een nieuwe algemeen coördinator: de filmzaal is voortaan in de goede handen van Elisa De Schepper. Bert Lesaffer blijft instaan voor programmatie en communicatie. 4.8 KASKlezingen Tijdens de KASKlezingen dissecteren vooraanstaande sprekers in de domeinen van beeldende kunsten, audiovisuele kunsten, vormgeving en drama hun eigen werk in het anatomisch auditorium op de Bijlokesite. De vroegere Keynotes over architectonisch ontwerp werden in 2015 geïntegreerd in de reeks KASKlezingen en bestaan niet meer als aparte reeks. De KASKlezingen vonden telkens plaats tijdens lesweken op dinsdagavond in het auditorium Cirque van de campus Bijloke en waren gratis toegankelijk voor een breed publiek. In 2015 waren de volgende sprekers te gast: Eugenia Morpurgo en Juan Montero Nicolas Philibert Hans Gremmen Eleanor Bauer Leevi Lehtinen Open KASKlezing: KASK/School of Arts Gent Not a day without a line, Symposium over kunstenaarsteksten Phillip Van den Bossche Simon Pummell Chantal en Pascal Pollier en Katharina D herde en Paul Simoens Eleanor Crook Salon Fixatif Christian Falsnaes David Grossman Lotte Van Den Berg 4.9 Graduation 2014 Van 17 tot 28 juni presenteerde de School of Arts de afstudeerwerken tijdens Graduation Dit evenement omvatte vijf luiken: een tentoonstelling, een dramafestival, de première van de KASKfilms, Movement en de concerten van de opleiding muziek. Tentoonstelling (25 tot 28 juni): de masterstudenten beeldende kunsten (vrije kunsten, fotografie, autonome vormgeving, grafisch ontwerp, textielontwerp en mode) en de studenten van de professionele bachelors in de interieurvormgeving en de landschaps- en tuinarchitectuur stelden hun werk tentoon op de Bijlokecampus. KASKfilms (23 tot 28 juni): de masterprojecten van de opleiding film en animatiefilm gingen in première in Cinema Sphinx. Wie de première moest missen, kon van 24 tot en met 28 juni nog terecht in de KASKcinema waar de (animatie)- films doorlopend werden vertoond. DRAMAfestival (17 tot 27 juni): een reeks van 26 voorstellingen van de studenten drama op de campus Bijloke, in Campo Nieuwpoort, in de Minardschouwburg, in Gouvernement of op locatie. Movement (18 en 19 juni): de modestudenten stelden hun eindejaarscollecties voor tijdens de 22e editie van Movement. Concerten (20 tot 22 juni en 26 en 27 juli): Het muzikale luik van Graduation 2015 speelt zich voor jazz/pop en muziekproductie in de Minard af. Een klassieker geluid hoorde je in de concertzaal Miry. De masterstudenten klassieke muziek presenteerden er de hoogtepunten uit de eindexamens kamermuziek en ook de recitals van de afstuderende studenten compositie waren open voor publiek. De instrumenten van de instrumentbouwers ten slotte werden tentoongesteld op de Bijlokesite. Een volledig overzicht van de projecten is te zien op 93

97 4.10 Evenementen Geregeld organiseren onze opleidingen activiteiten van diverse aard. Soms eenmalig maar vaak jaarlijks terugkerend: Tunes, a jazz night, de Gentsche Festspiele en natuurlijk het afstudeerfestival Graduation en de modeshows Movement zijn enkele van de vaste waarden. Ook andere evenementen lokten in 2015 heel wat volk: de projectweek OPEN TOOLS, de centrale rol in stadfestival TUMULTINGENT#15 en de tentoonstelling The Governor s Mansion, op uitnodiging van de gouverneur van Oost-Vlaanderen. 5 Samenwerkingsverbanden 5.1 Beleidsmatige samenwerkingsverbanden De decaan van de School of Arts is lid van de raad van bestuur van de hogere instituten (zowel muziek als beeldende kunsten): de Operastudio Vlaanderen, het Orpheus Instituut en het Hoger Instituut voor Schone Kunsten. 5.2 Pedagogische samenwerkingsverbanden De School of Arts participeert mee in het bredere raamwerk van de AUGent, waarbij studenten opleidingsonderdelen in de andere onderwijsinstellingen van de AUGent kunnen volgen en vice versa. In volgden dertien studenten van de School of Arts in totaal twaalf opleidingsonderdelen in de andere onderwijsinstellingen. Het overgrote deel van de uitwisseling betreft hier studenten uit de bachelor- en masteropleidingen die opleidingsonderdelen volgden aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent. Andersom volgden in het kader van de AUGent-uitwisseling 35 studenten in totaal 38 opleidingsonderdelen aan de School of Arts. Het gaat hier vaak om studenten uit de opleiding kunstwetenschappen van de UGent die specifieke opleidingsonderdelen volgen die aansluiten bij het gevolgde studietraject binnen de kunstwetenschappen en om studenten van de andere associatiepartners die het opleidingsonderdeel Studium Generale volgen. Alle studenten van de specifieke lerarenopleiding aan de School of Arts (specifieke lerarenopleiding beeldende kunsten, drama, audiovisuele kunsten en muziek) volgen twee opleidingsonderdelen rechtstreeks aan de faculteit Psychologische en Pedagogische Wetenschappen van de UGent, samen met de studenten specifieke lerarenopleiding van de UGent. Het gaat om 'klasmanagement en reflectie' (44 studenten) en 'krachtige leeromgevingen' (60 studenten). KUNSTEN In samenwerking met het S.M.A.K. en met de vakgroep Kunstwetenschappen (UGent) organiseert de School of Arts het postgraduaat tentoonstelling en beheer van actuele kunst. De kunstenaars van het Hoger Instituut voor Schone Kunsten maken gebruik van de infrastructuur en expertise aangeboden door de trajecten/ateliers verbonden aan de vakgroep Autonome Kunsten (grafiek, illustratie, animatiefilm, beeldhouwkunst, mediakunst, installatie, tekenkunst). Wederkerig geven de kunstenaars korte lectures over hun werk(proces), gevolgd door groepsbesprekingen. Elk jaar werken enkele masters fotografie samen met studenten van de Werkplaats Typografie in Arnhem om samen een boek te creëren, dat doorgaans ook deel uitmaakt van het afstudeerproject van de student. De resultaten zijn van een hoog niveau en monden meermaals uit in professionele publicaties die nationaal en internationaal worden opgemerkt. De School of Arts startte in november 2014 het strategisch partnerschap International Creative Soundtrack Studies met penhouder Conservatoire National Supérieur Danse et Musique de Lyon en met Conservatorio GB Martini de Bologna en Faculté de Musique Université de Montréal. De partners van dit Erasmus+-project zullen samen een masterprogramma in muziekcompositie voor audiovisuele kunsten samenstellen en worden hiervoor drie jaar door Europa gesteund. De opleiding in wording werd InMICS gedoopt: International Master in Compositon for Screen. Op 23 oktober 2015 werden de resultaten van de voorbereidende studie, die de eerste fase van het project vormt, voorgesteld aan het publiek tijdens de Film Music Industry Day van Film Fest Gent. De vorderingen van het project zijn te volgen op de website inmics.org. Lesgevers en stafmedewerkers van de School of Arts namen geregeld deel aan congressen op het vlak van onderwijsbeleid, zoals het jaarcongres van de Association Européenne des Conservatoires, en het tweejaarlijks congres van de European League of Institutes of the Arts. Enkele andere voorbeelden: Pop & Jazz Platform; Meeting of the European Platform for Artistic Research in Music, European Council of 94

98 KUNSTEN Landscape Architecture Schools, European Training Network for Animation Schools, Step Change for higher Arts Research and Education en European Association for international Education. Op deze studiedagen worden pedagogische en artistieke methodieken en goede praktijkvoorbeelden uitgewisseld. 5.3 Samenwerkingsverbanden binnen het artistieke veld Algemeen In het kader van de opleidingsonderdelen kunst in het werkveld en persoonlijk artistiek project in de masteropleidingen, zijn er talloze samenwerkingen met culturele organisaties zoals S.M.A.K., Vooruit, Fotomuseum Antwerpen, Instrumentenmuseum Brussel, De Centrale, et cetera. Studenten brengen zelf producties of participeren aan producties Beeldende kunsten Sinds 2009 heeft KASK een samenwerkingsovereenkomst met vzw Kunstensite. Kunstensite vzw wil projecten op het vlak van beeldende kunsten bevorderen en ondersteunen. De vzw laat zich daarbij inspireren door de visie op kunst en vormgeving zoals die leeft binnen de KASK. In samenwerking met de KASK werden onder de noemer KIOSK tentoonstellingen gerealiseerd rond actuele beeldende kunst in de galerie in het gebouw Cloquet. KIOSK bouwde de afgelopen jaren een internationaal gerenommeerde galeriewerking uit en vierde in 2015 zijn vijfde verjaardag met de overzichtstentoonstelling Vibrant Matter. Hierin kwamen zowel nieuwe namen aan bod als kunstenaars die de afgelopen jaren in KIOSK tentoonstelden. Het werd een succesvol en feestelijk gebeuren. De tentoonstelling werd verlengd wegens het succes. Voor The Governor's mansion gingen zeven jonge kunstenaars, allen recent afgestudeerd aan de School of Arts en LUCA School of Arts Gent op uitnodiging van gouverneur Jan Briers een dialoog aan met het klassieke interieur en de rijke geschiedenis van diens ambtswoning aan de Vlasmarkt. Hun ingreep resulteerde in een verrassende en bijzondere tentoonstelling die de dialoog met de woning zelf aanging. De kunstenaars werden geselecteerd door Liene Aerts, Wim Lambrecht en Wim Waelput. De tentoonstelling liep van 6 februari tot 15 maart en kwam tot stand in een samenwerking tussen de dienst Kunsten & Cultuurspreiding van de provincie Oost-Vlaanderen, gouverneur Jan Briers, Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster, LUCA School of Arts Gent en de School of Arts. The Governor s mansion werd druk bezocht en de gouverneur nodigde de Schools of Arts intussen uit voor een tweede editie in De tentoonstelling FIXATIF toonde het tekenen van NU, in de KASK en haar opleidingen. Het toonde de verschillende functies van het tekenen: schetsen, voorstudies, autonome tekeningen of het uiteindelijk gerealiseerde kunstwerk. FIXATIF liep van 6 tot 29 november samen met The Bottom Line in SMAK. Voor de derde keer zette TUMULT.FM de Gentse binnenstad op stelten, met een atypische manifestatie waarin Gent zélf een platform werd voor haar artistieke scene. Nieuwsgierig zijn en op ontdekking gaan, dat is wat van het publiek wordt verwacht. Deel uitmaken van een stevige staalkaart van de artistieke scene in de stad is de uitdaging. De campus Bijloke was opnieuw de ontmoetingsplek tijdens dit gratis festival, met onder andere een reeks tentoonstellingsinitiatieven en concerten van studenten jazz, pop en muziekproductie in de Bijlokestudio. Artist Proof is een jaarlijkse veiling georganiseerd door de masters fotografie van de KASK. De veiling vindt plaats in een informele, ontspannen sfeer. Het leren kennen en steunen van jonge fotografen en hun werk staat centraal. Editie 2015 vond plaats op 6 mei in de Zwarte Zaal. Veilingmeester van dienst was Hans Vos. De masterstudenten fotografie gingen in 2015 naar Kasterlee voor een schoolresidentie in het Masereelcentrum. De studenten verbleven een midweek in het centrum en pasten er zeefdruktechnieken toe. Ze werden daarin begeleid door het technisch personeel van het centrum en door de docenten Jan Kempenaers en Dominique Somers. Tijdens de projectweek waren enkele studenten fotografie en grafisch ontwerp te gast in het Centrum Volwassenen onderwijs, waar ze leerden boekbinden tijdens de projectweek. Een Continu Uur startte als een voorstelling door studenten installatie en genereerde een procesmatige tentoonstelling in de Zwarte Zaal. Deze presentatie herinnert aan de tentoonstelling VIBRATIONS OFf the Format van Honoré d'o in Kristof De Clercq gallery, waaraan de studenten Installatie deelnamen. Op de laatste dag van deze tentoonstelling, 29 oktober 2015, vond de presentatie van het boek VIBRATI- ONS OFf the Format plaats, dat tot stand kwam in samenwerking met studenten grafische vormgeving en 95

99 dat uitgegeven werd door MER. Paper Kunsthalle. Het bevat tekstbijdragen van onder andere Luk Lambrecht, Philippe Van Cauteren, Hans Martens, Bart De Baere, Sylvie Jouval en Filip Luyckx. Samen met het Gentse Universiteitsmuseum en met de reizende tentoonstelling Fabricae Vitae presenteerde de School of Arts van 15 oktober tot 10 december 'Post Mortem - Vesalius tussen kunst en wetenschap'. Deze tentoonstelling en de bijbehorende activiteiten benaderden de confrontatie met het dode lichaam vanuit een dialoog tussen wetenschap en hedendaagse kunst. Ze bewandelde de fijne lijn waar fascinatie en afkeer in elkaar vloeien en tast de grenzen van het taboe af. Maar bovenal wilde de tentoonstelling een ervaring van ruwe schoonheid aanreiken in de setting van de authentieke negentiendeeeuwse autopsiezalen en bibliotheken van de gerechtelijke geneeskunde van de Universiteit Gent. Curatoren waren drs. Marjan Doom, conservator van het Gents Universiteitsmuseum, en Chantal en Pascale Pollier van Fabrica Vitae. In de Cirque werd onder de titel 'Tekenen na Vesalius' een selectie anatomische prenten uit het archief van de academie getoond, aangevuld met schetsen van KASK-studenten en hun docent. De studenten lieten zich hiervoor inspireren door Vesalius en dissecties die ze recent zelf bijwoonden. 'Post Mortem' was meer dan een tentoonstelling. Een uitgebreide samenwerking met KASKlezingen en KASKcinema vervolledigde het randprogramma. Dit project kwam tot stand met financiële steun van de Stad Gent en de Provincie Oost-Vlaanderen. Reeds in 2013 sloegen de Stad Gent, de HoGent en de provincie Oost-Vlaanderen de handen in mekaar voor de oprichting van het Designplatform Gent/Oost-Vlaanderen. Hiermee bundelen de drie partners de creatieve krachten in Gent en Oost-Vlaanderen om samen met de bedrijven, de sector, de onderwijsinstellingen en de diverse overheden het potentieel van design in de Gentse en Oost-Vlaamse regio ten volle te benutten om innovatie, groei en jobcreatie te stimuleren. Dit doen ze door in te zetten op verschillende doelstellingen, zoals het ondernemerschap bevorderen door de kruisbestuiving tussen industriële en creatieve sectoren te bespoedigen, te zorgen voor een betere afstemming tussen onderwijs en het werkveld en de Gentse regio op de kaart te zetten als belangrijke regio van creativiteit en design. In 2014 werd het DesignPlatform officieel opgericht en omgedoopt tot Ministry of Makers. Op 22 januari 2015 werd het officieel én feestelijk gelanceerd op een sectorontmoeting in de oude vismijn in Gent. In de loop van 2015 kwam de werking op kruissnelheid. Ministry of Makers startte cocreatietrajecten voor kmo's, zette een Designincubatiecentrum op, begon met 'link-uptrajecten' voor alle stakeholders uit de designsector en werd een knooppunt voor informatie-uitwisseling voor al wie in Gent en Oost-Vlaanderen met design bezig is. Info over het project is beschikbaar op KASK Label is een kwaliteitsmerk dat twee keer per jaar wordt toegekend aan uitzonderlijk artistieke designprojecten van studenten van de School of Arts. Studenten die een idee, een ontwerp of een object hebben dat mogelijkheden biedt voor ontwikkeling op de markt, kunnen hun werk voorleggen aan een jury. Een panel van docenten en externe experts selecteert de meest beloftevolle werken. De laureaten krijgen het officiële KASK Label toegekend. In 2015 werden Basten Bastanie, Tim Deurinck & Mathieu Libeert, Pieter-Jan Verschelde, Glenn Declercq, Rosaline Fiems, Fiemke De Vylder en Nele Saren genomineerd. KASK Label is een initiatief van de vakgroep Design en Vormgeving in samenwerking met het Centrum voor Ondernemen van de HoGent. KUNSTEN In 2015 was het tien jaar geleden dat Maarten Van Severen overleed. Naar aanleiding hiervan riepen The Maarten Van Severen Foundation en de vakgroep Design en Vormgeving van KASK een leerstoel in het leven, waarmee ze de actuele betekenis van het werk van de ontwerper willen uitdragen. Jaarlijks zal een andere autoriteit uit de wereld van het design, die affiniteit heeft met het werk van Maarten Van Severen, twee lezingen en een masterclass geven. Daarin wordt gereflecteerd over de raakpunten die ze zien tussen het eigen werk en dat van Maarten Van Severen en over de kwaliteiten van zijn werk in het licht van de huidige designcultuur. De Franse broers Ronan en Erwan Bouroullec namen de eerste editie van de Leerstoel Maarten Van Severen voor hun rekening. De Bouroullecs zijn actief als designer sinds het eind van de jaren negentig. Erwan Bouroullec gaf twee lezingen: één voor groot publiek over eigen werk en één in het intiemere auditorium Cirque, waarin hij de link legde met het werk van Maarten Van Severen. Voor veertien studenten, van wie acht externe (van ENSAV / La Cambre, Design Academy Eindhoven, Aalto University en University of the Arts Berlin) gaf hij aansluitend een driedaagse masterclass rond het thema Wild things. Deze lezingen werden georganiseerd in samenwerking met Archipel vzw en het Design Museum. In het Design museum Gent loopt in dit kader sinds 12 september 2015 de collectiepresentatie 'Maarten Van Severen & Co. Over ontwerpers, kunstenaars & makers'. Elke editie van de leerstoel zal ook haar neerslag krijgen in een cahier. De eerste publicatie verschijnt begin 2016 bij Art Paper Editions. KASK was ook in 2015 de coördinator van internationaleonline.org, een online platform voor onderzoek, informatie en discussie met betrekking tot de werking van de museumconfederatie L'Internationale. L'In- 96

100 KUNSTEN ternationale is een confederatie van zes toonaangevende musea voor moderne en hedendaagse kunst: Moderna Galerija (Ljubljana, Slovenië); Museo nacional centro de arte Reina Sofía (Madrid, Spanje); Museu d'art Contemporani de Barcelona (Barcelona, Spanje); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (Antwerpen, België); SALT (Istanbul en Ankara, Turkije) en Van Abbemuseum (Eindhoven, Nederland). De confederatie wordt ondersteund door aanvullende partnerorganisaties uit het academische en artistieke veld: Grizedale Arts (Cumbria, Verenigd Koninkrijk); Liverpool John Moores University (Liverpool, Verenigd Koninkrijk); School of Arts, HoGent (Gent, België) en Universität Hildesheim (Hildesheim, Duitsland). De partners werken samen binnen het vijfjarige programma ( ) The Uses of Art - The Legacy of 1848 and L'Internationale Online publiceert maandelijks essays, onderzoek en artistieke projecten die voortvloeien uit het gezamenlijke programma en de collecties van de confederatie. Het ontwikkelde zich tot een levendig platform waar doorheen 2015 een schat aan onderzoeksmateriaal werd geüpload en waar druk gediscussieerd werd. Headhunters bureau People to People uit Parijs kwam naar KASK voor een lezing en een portfoliobespreking met de studenten mode. Het werk met deze professionals bleek bijzonder nuttig voor de studenten om stageplaatsen te bemachtigen bij grote huizen in binnen- en buitenland. De afstudeerrichting mode was vertegenwoordigd op de tentoonstelling De Belgen, een onverwacht modeverhaal in Bozar. De tentoonstelling, die opende op 5 juni, schetste een uniek historisch beeld van het DNA van de Belgische mode. De legendarische Antwerpse Zes onder wie docente mode Marina Yee kwamen er aan bod. Ook zette Bozar het belang van de Belgische modescholen, onder andere KASK, in de verf. De opleiding drama organiseerde in 2015 samen met Campo en Rits de tweede editie van de Summer School in Campo Gent. De Summer School richt zich op kunstenaars en kunststudenten. Elke dag worden twee nieuwe kunstenaars verwelkomd. Deelnemers aan de Summer School kunnen elke dag een van deze artiesten volgen. Na vijf dagen hebben ze dus vijf artiesten van heel dichtbij leren kennen. De studenten worden meegenomen in het werk van de makers en meegetroond doorheen het atelier van hun gedachten. Elke avond om uur wordt de poort opengezet voor een geïnteresseerd publiek dat een inkijk krijgt in het gesprek, de lezing, de film of het werkproces dat op dat moment aan de gang is. In 2015 waren de genodigde kunstenaars Gabriella Carizzo (Peeping Tom), Jeroen Olyslaegers, Lotte Van den Berg, Vera Tussing, Myriam Van Imschoot, Marie Vinck & Thomas Verstraeten (FC Bergman), Schwalbe, Bart Lodewijks, Manu Riche, Benny Claessens, Erik de Jong (Spinvis), Geert Goiris en Matthieu Ronsse. Studenten animatiefilm, drama en autonome vormgeving werkten mee aan editie 2015 van het Mayday Mayday festival in Campo. Dit festival wil een stimulans zijn voor het onafgewerkte en het experimentele. Zij brachten daarom meer dan tachtig studenten uit tien verschillende kunstopleidingen drie dagen lang samen in een kunstencentrum en lieten hen vrijelijk hun artistieke exploten uittesten. Andere deelnemers kwamen uit RITS, Sint-Lucas, de Toneelacademie Maastricht en de Theaterwetenschappen van de UGent. Mayday Mayday liep van 29 april tot en met 1 mei. Jan Steen, onderzoeker en docent drama, maakte de voorstelling 4.48 Psychosis van Sarah Kane in samenwerking met NTGent (september 2014) en bereikte daarmee uitverkochte zalen en zeer lovende recensies in de Vlaamse pers. In april 2015 werd de voorstelling hernomen door NTGent Muziek Naar aanleiding van de Unesco International Jazz Day organiseerde het Koninklijk Conservatorium op 30 april de vierde editie van TUNES, a jazz night. Dit gratis festival zet de scene van actieve jazzcafés in Gent in de schijnwerpers. Op twaalf verschillende locaties in het stadscentrum kon je doorlopend concerten bijwonen. Nieuw talent en gevestigde waarden uit de Belgische jazzwereld vonden elkaar in een boordevolle jazz night. Dit jaar maakt Tunes deel uit van Lokale Helden, een initiatief van Poppunt, in Gent mee ondersteund door Circa, in samenwerking met Trefpunt vzw en Circa. De muziekopleiding heeft een samenwerking met Gent Jazz. Jaarlijks wordt een masterclass georganiseerd door een toonaangevend jazzmuzikant, wat resulteert in een concert tijdens het jaarlijkse festival in juli. De HoGent heeft in het kader hiervan een samenwerkingsovereenkomst met de vzw Jazz en Muziek. Ook met het Festival Van Vlaanderen Gent loopt een samenwerkingsovereenkomst. De HoGent stelt ook de concertzaal Miry ter beschikking van het Muziekcentrum De Bijloke voor de organisatie van kamermuziekconcerten. Breaking Sounds zijn een reeks concerten waar de bands van studenten jazz, pop en muziekproductie voorgesteld worden aan het publiek. In de tweede editie van deze showcasereeks spelen Jussi, Gilman 97

101 en Bear Run. Alle gegroeid aan het Koninklijk Conservatorium vanuit de opleiding muziekproductie. Het concert vond plaats in de Minard Schouwburg en werd gerealiseerd in samenwerking met Democrazy Muziekclub Gent. Voor de organisatie van concerten gaat het Conservatorium steeds op zoek naar de juiste speelplek om de integratie in bestaande concertreeksen van grote en kleine cultuurhuizen en speelplekken mogelijk te maken. Samenwerkingen zijn daarom heel erg nodig. Het Koninklijk Conservatorium organiseert in samenwerking met Trefpunt vzw concerten en jamsessies om student-muzikanten van alle niveaus een bijkomende kans te geven zich te profileren op een podium. Sinds 2012 loopt een samenwerking tussen het Koninklijk Conservatorium, Film-Plateau en KASKcinema. Onder de noemer Filmtonen begeleiden studenten maandelijks een unieke stille film in de KASKcinema. Trefpunt vzw zette in 2015 zijn schouders onder jong jazz- en poptalent van het Koninklijk Conservatorium en lanceerde van 2 april tot 7 mei de concertreeks De Nieuwelingen met als apotheose een concert op het groot podium van Sint-Jacobs tijdens de Gentse Feesten. Elke maand konden bands werk voorstellen, uitproberen, aftoetsen, de band beter maken en groepsnaam en sound kenbaar maken aan een ruim publiek. Studenten muziekproductie stonden in voor de technische ondersteuning en opnames. Live Track Cinema is een nieuw initiatief dat pop- en rockmuzikanten uitnodigt beeld en muziek op een creatieve manier samen te brengen. In de eerste editie op 17 april zorgde jonge leeuw Lennert Coorevits, die samen met zijn broer Janus de elektropunkband Compact Disk Dummies vormt, voor de muzikale begeleiding van Steven Spielbergs tv-film Duel. De tweede editie op 24 april bracht Condor Gruppe, een door soundtracks beïnvloede band uit de Antwerpse regio samen met filmmaakster Tine Guns. Live Track Cinema is een samenwerking van KASKcinema en Democrazy. Het Koninklijk Conservatorium onderhoudt bevoorrechte relaties, vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst, met Muzikon vzw. Deze vzw ondersteunde in 2015 onder ander Tunes, a jazz night. Binnen de werking van de concertzaal Miry biedt de School of Arts studenten een professioneel voorstellingsplatform aan en brengt hen zo met een kritisch publiek in contact. Studenten komen expliciet aan bod in de reeks 'Conservatorium op scène'. Een volledig overzicht van de concerten is terug te vinden op We lichten enkele van de belangrijkste projecten van 2015 toe: Zangdocent Mireille Capelle presenteerde op 26 januari met de zangklas van het Conservatorium een programma met als titel Sang Couleur. Geheel in het teken van de recente oorlogsherdenking focuste dit zangproject op Belgische liederen over oorlog, zowel vroeger als nu. De muziek zal worden begeleid door een zwart-witfilm en tekst. Daarnaast werkten de zangers samen met choreografe Marie De Corte. Op 26 februari bracht de slagwerkklas in de concertzaal Miry een Focus op de New York Scene met werk van onder andere David Lang en Michael Gordon onder de muzikale leiding van Wim Konink. Claudio Monteverdi's laatste opera L'Incoronazione di Poppea is een ambigue en perverse verheerlijking van lust en ambitie. Met dit meesterwerk leverde Monteverdi kritiek op het decadente pauselijke Rome dat Venetië een interdict had opgelegd vanwege de zedenverloedering van de stad. Dit politieke theater werd op 21 en 22 maart gebracht door de zangklassen en werd hier in een nieuw jasje gestoken door Caroline Petrick (regie) in samenwerking met Florian Heyerick (muzikale leiding), Stijn Van den Bulck (kostuums), Jens Burez (decor) en Marcos Pujol (algemene coördinatie). Zowel het harmonieorkest als het symfonieorkest van het Koninklijk Conservatorium traden in maart aan in concertzaal Miry. Deze concerten waren het resultaat van een projectweek waarin beide orkesten zich verdiepten in Engels repertoire. Het harmonieorkest stond onder leiding van gerenommeerd dirigent en docent Dirk Brossé en bracht werk van Peter Meechan en Philip Sparke, maar ook van compositiestudent Tom Hondeghem. In november richtte het harmonieorkest van het Koninklijk Conservatorium zijn pijlen op de Franse Romantische erfenis. In concertzaal Miry brachten zij een programma met werken van Reynaldo Hahn, Camille Saint-Saëns en Hector Berlioz. Ze deden dit onder leiding van de jonge Franse dirigent Victorien Vanoosten, die onder andere aan de opera van Marseille werkt en onlangs nog laureaat was van de internationale dirigentenwedstrijd van Besançon. KUNSTEN Naast deze producties van en met studenten, ontvangt de School of Arts geregeld musici en artiesten uit het internationale veld. Zij spelen concerten in concertzaal Miry en geven masterclasses aan de studenten. De belangrijkste projecten van 2015 waren de masterclass van Chen Halevi (klarinet) op 29 januari 2015, de masterclass van Alexei Lubimov (piano) op 21 februari 2015, de masterclass van Pieter Wis- 98

102 KUNSTEN pelwey (cello) op 28 april 2015, de masterclass van Danel Quartet op 25 september 2015, de masterclass van Pascal Moragues (klarinet) op 25 september 2015 en de lezing Les Voix Humaines (gamba duo) op 13 november Concertzaal Miry verwelkomde van 7 tot en met 19 april Ghent Clarinet Capital Twee weken lang werd het Gentse Conservatorium het mekka van de klarinet. Tijdens dit evenement vond de derde Internationale Klarinetwedstrijd plaats, zeg maar de Koningin Elisabethwedstrijd voor klarinet. Brussels Philharmonic en het Ciurlionis String Quartet uit Litouwen begeleidden de finales op 17 en 18 april onder toeziend oog van een internationale jury met als voorzitter Gunther Broucke, intendant van Brussels Philharmonic. Daarnaast vond ook het vijfde Europees Klarinetfestival plaats, met diverse internationale solisten, componisten en ensembles. De vakgroep Klassieke Muziek heeft voorts structurele samenwerkingsverbanden. De musici van de kapel Koningin Elisabeth krijgen jaarlijks de kans om zich binnen de school te presenteren. Zo speelde het Quatuor Hermes op 10 mei 2015 in concertzaal Miry, Pavel Kolesnikov op 5 april 2015, The Busch Ensemble op 13 december Ook namen studenten van de kapel Koningin Elisabeth deel aan de jaarlijkse operaproductie van het Koninklijk Conservatorium. De ensembles voor hedendaagse muziek Ictus en SPECTRA en de dansschool PARTS werken nauw samen met het Conservatorium in het kader van de master Hedendaagse Muziek Audiovisuele kunsten KASKcinema werkt voor zijn programmatie samen met Film Fest Gent en Film-Plateau UGent. Filemon vzw is partner voor de KIDScinema. Voor Filmtonen (gratis cinéconcerten in KASKcinema) werkt KASKcinema samen met Film-Plateau en het Koninklijk Conservatorium. Daarnaast zijn er nog samenwerkingen met onder andere Courtisane vzw, Cinematek, Offscreen, Democrazy, et cetera. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst met het Film Fest Gent fungeerde KASKcinema in de editie 2015 als een van de vaste festivallocaties. Net zoals de voorgaande jaren was KASKcinema partner van de European Film Academy-screening tijdens Film Fest Gent Ongeveer alle genomineerde kortfilmmakers van deze Europese competitie waren persoonlijk aanwezig om hun film voor te stellen aan het publiek. Er werd ook een aparte namiddag georganiseerd waarbij de diverse groep Europese filmmakers een dialoog aanging met de masterstudenten film en animatiefilm. Jaarlijks organiseren Film Fest Gent en de School of Arts een Film Music Seminar. Ook in 2015 werd de focus van het 42e Film Fest Gent doorgetrokken in het Seminar. Topcomponist George Fenton ging in gesprek met Martine Huvenne over zijn samenwerking met onder anderen regisseur Ken Loach. Verder lag de nadruk op het verschil in samenwerking voor Britse & Noord-Amerikaanse producties. Martine Huvenne (docente film) modereerde naar jaarlijkse gewoonte het debat en legde in dit seminarie de nadruk op film en muziek als artistiek gegeven, met vooral aandacht voor de samenwerking tussen componist, regisseur en sounddesigner. In het kader van de lopende samenwerkingsovereenkomst met Courtisane vzw werd het jaarlijkse festival voor film, video en mediakunst deels op de Bijlokesite georganiseerd in de lokalen van de School of Arts. Tijdens het Graduationfestival werkt de opleiding audiovisuele kunsten samen met cinema Sphinx. Zij presenteerde op 23 juni 2015 de premières van de films van afstuderende master- en bachelorstudenten. Torino Film Lab is een gerenommeerd internationaal instituut met hoogstaande audiovisuele opleidingen. Op 20 maart 2015 waren zij te gast bij KASKcinema om de masterclass smart thinking for smart audiences te geven over het verschil tussen audience design en marketing. 99

103 De opleiding audiovisuele kunsten ging een samenwerking aan met Cinematek, Sphinx Cinema, Film Fest Gent en Kinepolis Gent voor de organisatie van CineSessies en masterclasses met internationale gasten. In 2015 waren de volgende sprekers te gast: Nicolas Philibert (FR) Cinesessie i.s.m. Cinematek in KASKcinema op 29 januari 2015 Pedro Costa (Portugal) Cinesessie i.s.m. Courtisane in Sphinx Cinema op 3 april 2015 Thom Andersen (USA) Cinesessie i.s.m. Courtisane in Sphinx Cinema op 3 april 2015 Marijke Pinoy en Anemone Valcke (BE) Cinesessie i.s.m. KAF (KASK-filmstudentenvereniging) in KASKcinema op 24 september 2015 George Fenton, Daniel Pemberton, Craig Armstrong (UK-US) Film Music Seminar i.s.m. Film Fest Gent in Kinepolis Gent op 22 oktober 2015 Simon Pummell (UK) Cinesessie in KASKcinema op 5 november 2015 Gust Van den Berghe (B) Cinesessie in KASKcinema op 10 december Theoretische omkadering van de kunstpraktijk De vakgroep Theoretische Omkadering van de Kunstpraktijk organiseerde naar aanleiding van de KASKlezing met David Grossman op 8 december drie leessalons. Brigitte Herremans besprak het werk Zie:Liefde en belichtte het vanuit een politiek perspectief. Bauke Lievens boog zich over Uit de tijd vallen en over Komt een paard de kroeg binnen. Grossman zelf was te gast op 12 december. Hij ging onder grote belangstelling van het publiek in gesprek met Sigrid Bousset, over zijn werk en meer in het bijzonder over de thema's identiteit, verzet, tragiek en humor. De specifieke lerarenopleiding in de kunsten ging heel wat samenwerkingen aan met het werkveld. Enkele mooie voorbeelden daarvan zijn: Zomeracademie' in samenwerking met De Veerman en Jeugdcentrum Destelheide (20-27 juli 2015): kunsteducatieve vorming en nascholing voor kunstenaars, kunstdocenten, en vormingswerkers Hoop in Donkere dagen' in samenwerking met Demos vzw (3 december 2015): vorming voor jeugdwerkers, kunstenaars en kunststukken over participatieve filmtrajecten met (kwetsbare) jongeren. KASKcinema: educatieve ateliers aansluitend op de KIDScinema door studenten van de lerarenopleiding KUNSTEN Door middel van sociaal-artistieke stages verleenden zij ook medewerking aan onder meer The Ostend Street Orchestra van Klein Verhaal (Oostende), de langspeelfilm Somer van Victoria Deluxe (Gent), Remix-XXL van De Filharmonie (Antwerpen), theaterproductie Vergeten Straat van NTGent in samenwerking met vzw Kompas, de Muziekkampen van De Ledebirds (Gent), Beeldend atelier De Factory (Leuven), Muziekgroep in De Vierklaver, een instelling voor mensen met een mentale beperking (Landegem). 100

104 KUNSTEN 101

105 Jaarverslag HoGent Financieel beleid FINANCIEEL BELEID

106 FINANCIEEL BELEID 103

107 1 Commentaar op de jaarrekening De jaarrekening omvat de balans op 31 december 2015, de resultatenrekening over het boekjaar 2015 en de toelichting. Balans Het balanstotaal stijgt met 1 % tot 225,8 miljoen euro. Het gewicht van de vaste activa in het balanstotaal daalt naar 78 %. Het eigen vermogen blijft stabiel op 81 % van het totale vermogen (passiva, rood). Dit wijst nog steeds op een zeer grote financiële onafhankelijkheid, zoals in vorige jaren. FINANCIEEL BELEID Samenstelling balans op 31 december 2015 Resultatenrekening De evolutie van een negatief resultaat ( ) werd vanaf 2013 omgebogen naar een positief resultaat. In 2015 is er opnieuw een positief resultaat (1 miljoen euro). Dit resultaat is opgebouwd uit een bedrijfswinst van 0,6 miljoen euro, een financieel resultaat van 0,36 miljoen euro en een uitzonderlijk resultaat van 0,04 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat vloeit voort uit 101,0 miljoen euro bedrijfsopbrengsten en 100,4 miljoen euro bedrijfskosten. Bij de variantieanalyse wordt verder stilgestaan bij de belangrijkste deelaspecten. 2 Verantwoording van het financieel beheer 2.1 Variantieanalyse resultatenrekening De opgestelde begroting is een instrument ter beoordeling van de jaarrekening, evenals de wijzigingen ten opzichte van de vorige jaarrekening. Bijlagen 6.1a Resultatenrekening Variantieanalyse t.o.v. de begroting 6.1b Resultatenrekening Variantieanalyse t.o.v. het vorige boekjaar 104