Casus A. Kunstvoeding

Transcriptie

1 Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen Astrid Vanoppen diëtiste Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen Google zoeken zuigelingenvoeding, flesvoeding

2 Casus A Sofie wordt als eerste kind van gezonde ouders geboren. Het geboortegewicht bedraagt 3,500 kg (= P50-P75). De geboortelengte is 51.5cm (=P75-90). De moeder beslist geen borstvoeding te geven. Advies? Welke voeding? Volume? Hoeveel voedingen per dag? Kunstvoeding Wei-overwegende startvoeding Caseïne-overwegende startvoeding Partieel hydrolysaat Doorgedreven hydrolysaat Startvoeding op basis van soja Anti-regurgitatie melken

3 Casus A: Welke voeding? 1. STARTVOEDING WEI-DOMINANT (UITZ. SOJA-EIWIT) 1.1 Standaardstartvoedingen CASEINE-DOMINANT OF GELIJKE VERHOUDING WEI/CASEINE kunnen gestart worden op CB = geadapteerde melk 1.2. Voeding voor digestieve ongemakken functionele of comfort voedingen kunnen niet gestart worden op CB of HB 1.3. Niet-standaard startvoedingen start mits indicatie en na overleg arts - hydrolysaten (partiële, doorgedreven) - antiregurgitatie - sojavoeding 1. STARTVOEDING WEI-DOMINANT (UITZ. SOJA-EIWIT) CASEINE-DOMINANT OF GELIJKE VERHOUDING WEI/CASEINE 1.1 Standaard startvoedingen = geadapteerde melk Beba 1 (70/30) (zetmeel) Enfamil Premium 1 (60/40) (LCP, nucleotiden) Guigoz 1 (70/30) Nan Pro 1 (70/30) (laag fosfaat, pro, LCP) Novalac1 (60/40) Nutrilon1 (60/40) (pre, LCP, nucleotiden) NutrilonVerzadiging1 (60/40, pre, LCP, zetmeel, nucleotiden) Novalac verzadiging 1 (20/80), zetmeel, LCP)

4 1. STARTVOEDING 1.2. Voeding voor digestieve ongemakken functionele of comfort voedingen WEI-DOMINANT (UITZ. SOJA-EIWIT) Enfamil HA Digest (60/40, partieel hydrolysaat. LCP, verlaagd lactose) Nan Sensitive (wei, partieel hydrolysaat, lactosearm, pro, LCP, laag fosf.) Nan Transit 1 (70/30, pro, verlaagd fosfaat, zetmeel, verzuurd) Novalac AC 1 (60/40, verlaagd lactose) Nutrilon Omneo 1 (wei, partieel hydrolysaat, pre, ß-palmitaat, verlaagd lactose, zetmeel, LCP, nucleotiden) Novalac Transit 1 (60/40, MCT, Ca/P=2), Mg, 100% lactose CASEINE-DOMINANT OF GELIJKE VERHOUDING WEI/CASEINE Enfamil O-lac (20/80) (LCP, lactosevrij) Novalac diarinova (0/100, fructose, glucose, lactosevrij, MCT, rijstmeel, pectines) 1. STARTVOEDING 1.3. Niet-standaard startvoedingen - hydrolysaten (partiële, doorgedreven) WEI-DOMINANT (UITZ. SOJA-EIWIT) Nan HA Pro 1 (wei, part. hydr., pro, LCP, laag fosfaat) Novalac HA 1 (wei, partieel hydrolysaat, verlaagd lactose, maïszetmeel, aardappelzetmeel) Nutrilon Pepti 1 (wei, extensief hydrolysaat, pre, LCP, nucleotiden) Nutrilon HA 1 (wei, partieel hydrolysaat, LCP, pre, nucleotiden) - antiregurgitatie Nan AR 1 (wei, partieel hydrolysaat, zetmeel, laag fosfaat, pro) CASEINE-DOMINANT OF GELIJKE VERHOUDING WEI/CASEINE Enfamil AR 1 Lipil (20/80, LCP s, rijstzetmeel) Novalac AR 1 (20/80, maïszetmeel (99% amylopectines) Nutrilon AR 1 (20/80, johannesbroodpitmeel, LCP s, nucleotiden) - sojavoeding Nutrilon Soya 1 (zetmeel)

5 Casus A Sofie wordt als eerste kind van gezonde ouders geboren. Het geboortegewicht bedraagt 3,500 kg (= P50-P75). De geboortelengte is 51.5cm (=P75-90). De moeder beslist geen borstvoeding te geven. Advies? Voeding? Volume? Hoeveel voedingen per dag? Voedingsbehoeften Energie groei en ontwikkeling individueel aktiviteit wisselend verschillend per dag Leeftijd Gewicht (kg) Energie behoefte maand Jongen Meisje kcal/kg/dag 1 4,0 4, ,0 5, ,0 7, ,0 8, ,0 9, ,5 11, ,5 12, ,0 13, ,0 14,0 95

6 Voedingsbehoeften Water Leeftijd Water ml/kg/dag 0-4 m m m j j >14 j Casus A Sofie wordt als eerste kind van gezonde ouders geboren. Het geboortegewicht bedraagt 3,500 kg (= P50-P75). De geboortelengte is 51.5cm (=P75-90). De moeder beslist geen borstvoeding te geven. Advies? Voeding? Volume? Hoeveel voedingen per dag?

7 Voedingsfrequentie bij flesvoeding Eerste vier à zes weken : zes voedingen Vervolgens vijf voedingen tot ongeveer vijf zes maanden en liefst indien de baby wil tot één jaar Vaste voeding introduceren tussen leeftijd vier-zes maanden Een vaste maaltijd vervangt een flesvoeding Casus A Sofie wordt als eerste kind van gezonde ouders geboren. Het geboortegewicht bedraagt 3,500 kg (= P50-P75). De geboortelengte is 51.5cm (=P75-90). De moeder beslist geen borstvoeding te geven. Vragen die moeder stelt: Hoe fles bereiden? Hoeveel maatjes poeder op hoeveel water? Met welk water? Welke flessen, spenen? Mag ik voeding voor een hele dag bereiden? Moet ik me strikt houden aan de hoeveelheid maatschepjes? Welk water is geschikt? Hoe kan ik melkvoeding op de juiste temperatuur brengen Mag ik een flesje opnieuw opwarmen? Hoeveel melk per keer en per dag?hoe frequent een fles aanbieden tijdens de verschillende weken, maanden van het eerste levensjaar? Kunnen we de baby overvoeden?hoe weten of de baby genoeg heeft? Hoelang alleen flesvoeding?introductie vaste voeding?

8 Melk samenstelling Eén maatje poeder bij 30 ml water Of drie maatjes poeder plus 90ml water geeft 100ml melk. Of 18 maatjes poeder bij 540 water geeft 600ml melk Of 27maatjes poeder bij 900ml water geeft 1 liter melk Problematiek Ernstige infecties bij zuigelingen veroorzaakt door bacteriën in melkpoeder met de dodelijke afloop Enterobacter Sakazaki

9 Oorzaak? Besmette kunstvoeding? Belgische wetgeving Kunstvoeding is niet steriel maar voldoet aan wettelijke voorschriften Oorzaak van de infectie Bereiding? Transport? Bewaring? Reactie overheid omzendbrief in mei 2002 Federaal Agendschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

10 Advies FAVV strikt naleven van de voorschriften op de verpakkingen hygiëneraadgevingen bewaarvoorschriften gebruiksaanwijzigingen HACCP normen : Hazard Analysis Critical Control Points HACCP mogelijke gevaren indentificeren en voorzorgsmaatregelen omschrijven kritische controlepunten bepalen bepalen grenswaarden waarbinnen afwijkingen toegelaten zijn controleplan uitwerken

11 Reactie firma s zuigelingenvoeding = hygiëneraadgevingen op de verpakking maak slechts 1 zuigfles klaar en geef ze onmiddellijk giet restjes van de niet leeggedronken zuigfles zonder aarzelen weg niet overdoseren, maatjes afstrijken met gesteriliseerd mes doos goed sluiten en op frisse en droge plaats bewaren doos binnen de 30 dagen na opening opgebruiken Reactie van VVK = richtlijnen voor het bereiden van kunstvoeding voor de zuigeling : een Belgische Consensus Verschenen in het Tijdschrift voor Geneeskunde, 59, nr.19, 2003

12 HACCP normen kinderziekenhuis Melkkeuken - persoonlijke hygiëne - water - bewaren tussen toegang, doorgeefluik - opleiding personeel (HACCP) - traceerbaarheid voeding (72 uur) - geopende dozen: max. 1 maand - steriliseren materiaal - bewaring max. 24 uur HACCP normen kinderziekenhuis Transport - gekoeld - koelkasten op de afdeling 2-6 Ontslag: geen bereide voeding mee naar huis

13 Richtlijnen voor thuis klaarmaken van kunstvoeding bereidingsinstructies: verpakking navolgen leidingwater of mineraalwater «geschikt voor het klaarmaken van zuigelingenvoeding» gebruik gesteriliseerde flessen en spenen «fles-per-fles» correcte maatschepje correcte dosage Richtlijnen voor thuis klaarmaken van kunstvoeding de fles opwarmen in «bain-marie», flessenverwarmer of microgolfoven niet heropwarmen restjes weggooien een geopende doos maximaal 1 maand bewaren op droge plaats

14 Bereiding van een zuigfles altijd eerst de handen wassen! de nodige hoeveelheid water in de gesteriliseerde zuigfles gieten al dan niet opwarmen de nodige afgestreken maatjes kunstvoeding toevoegen de fles afstoppen goed schudden of rollen Materiaal glazen en kunststof flessen van 120 tot 350 ml inhoud latex en siliconen spenen korte, lange en dentalvorm met 1 à 4 openingen

15 Stap voor stap Addendum: PH Na Ca Mg SO4 Chaudfontaine 7,0 44,0 65,0 18,0 40,0 Contrexeville 7,1 7, , Evian 7,2 5,0 78,0 24,0 10,0 Hepar 7,2 12, Spa Reine 5,8 3 3,5 1,3 6,5 TOP 195 1,3 0,8 120 Vittel 7,2 3, ,0 306 Volvic 7,2 8,0 10,4 6,0 4,0 samenstelling waters (mg/l)

16 Casus A Sofie wordt als eerste kind van gezonde ouders geboren. Het geboortegewicht bedraagt 3,500 kg (= P50- P75). De geboortelengte is 51.5cm (=P75-90). De moeder beslist geen borstvoeding te geven. Vragen die moeder stelt: Is volle, halfvolle, magere koemelk of geitenmelk een geschikt alternatief? Samenstelling (per 100 ml melk) KJ lactose eiwit cas/lact vet C 18:2 (g) (g) (g) (g) Moedermelk / Volle KM / Halfvolle KM / Magere KM / Geitenmelk /

17 Samenstelling moedermelk, koemelk (per 100 ml) Energie Cal Lactose g Eiwit g Vet g Na mg K mg Moedermelk FZ µg Volle KM Halfvolle KM Magere KM Geitenmelk Referentie: Nubel Energie Cal KH g Eiwit g Vet g Moedermelk Volle KM Volle choc Halfvolle KM Halfvolle choc Magere KM Magere choc Gervais drink Fristi Petit Gervais Fruitsap Frisdrank

18 Casus A Na twee maanden weegt Sofie 5,500 kg (= P75) en is haar lengte 58cm (=P75). Overdag vraagt ze om de 2 à 3 uur voeding. s Nachts slaapt ze door. Volgens de vriendin van de moeder en de grootmoeder zou de duur tussen twee voedingen nu minstens 4 uur moeten bedragen. Sofie drinkt momenteel 5 x 180ml. De ouders hebben de indruk dat ze na de fles nog niet verzadigd is. Advies? Besluit i.v.m. startvoeding 1 wei-overwegende voeding Nan Pro 1, Beba 1 Nutrilon 1, Nutrilon Verzadiging1 Enfamil premium 1 Novalac 1 nog aanpassingen nodig fundamenteel onderzoek placebo-gecontroleerde studies caseïne niet meer verzadigend dan wei

19 Besluit i.v.m. startvoeding 2 gastro-intestinale ontwikkeling en voedingsschema kennen een variatie! geef kunstmatige voeding op een zo natuurlijk mogelijke manier Aanbevelingen i.v.m. kunstvoeding 1 Kunstvoeding op basis van koemelk is aanbevolen tot de leeftijd van 12 tot 18 maanden Startvoeding is aangewezen van 0 tot 4 à 6 maanden. Wei- of lactalbumine-overwegende startvoeding is een eerste keuze alternatief voor borstvoeding

20 Aanbevelingen i.v.m. kunstvoeding 2 Dagelijkse sterilisatie van fles en speentjes tot de leeftijd van 6 maanden garandeert hygiënisch veilige voeding. Gebruik flessenwater geschikt voor de bereiding van babyvoeding. Leidingwater kan gebruikt worden, maar is geen eerste keus. Tot de leeftijd van 6 maanden hebben zuigelingen geen extra vocht nodig. Casus B Pieter is twee maanden oud. Hij weegt slechts 4,300 kg (=P3-P10) en heeft een lengte van 54cm (=P3-P10). De moeder maakt zich ongerust omdat hij volgens de verpleegster van kind en gezin te weinig drinkt, met name 5 x 110ml. Ze vraagt zich af of ze niet op een zwaardere voeding moet overschakelen? Pieter is dysmatuur geboren. Zijn geboortegewicht was 2,200 kg (< P 3) en zijn lengte was 47cm (=P3-10). Moeder vraagt of de Calorische intake van Pieter te klein is. Advies? Vraag van moeder: of het kwaad kan een flesje een tweede keer op te warmen omdat Pieter zo een moeilijke drinker is.

21 Opvolgvoedingen (tweede leeftijdsmelken genoemd) Welke? Wat zijn de verschillen? Hoelang geven? 2. OPVOLGVOEDINGEN 2.1. Standaard opvolgvoedingen en groeimelken opvolg zuigelingenvoeding zijn alle caseïneoverwegend Bambix groeimelk natuur 1 Bambix groeimelk natuur 2 Bambix groeimelk 3 Beba 2 (50/50) (zetmeel) Enfamil Premium 2 ( 20/80) (LCP S, nucleotiden) Enfamil Premium 3 ( 20/80) (LCP S, nucleotiden) Guigoz Comfort 2 (50/50) (zetmeel) Juniorgroeidrink Nan Pro 2 (50/50) (pro, LCP s) Nestlé Eerste stapjes melk Nestlé groeimelk 1+ (pre) Nestlé groeimelk 2+ (pre) Nestlé groeimelk 3+ (pre) Novalac2 (20/80) Novalac verzadiging 2 (20/80, zetmeel) Nutrilon 2 (20/80, pre, nucleotiden) Nutrilon3 (20/80, pre, nucleotiden) Nutrilon groeimelk (50/50) (pre) Nutrilon Verzadiging (20/80, pre, zetmeel)

22 2. OPVOLGVOEDINGEN 2.2. Voeding voor digestieve ongemakken functionele of comfort voedingen Enfamil digest (60/40, partieel hydrolysaat, LCP, verlaagd lactose) Nan Sensitive (wei, partieel hydrolysaat, lactosevrij, pro, LCP, laag fosf) Nan Transit 2 (50/50, pro, zetmeel, verzuurd) Novalac AC 2 (20/80) (verlaagd lactose) Novalac Transit 2 (60/40, MCT, Ca/p =2, Mg, 100% lactose) Nutrilon Omneo 2 (wei, partieel hydrolysaat, verlaagd lactose, pre, ß-palmitaat, zetmeel, nucleotiden) 2. OPVOLGVOEDINGEN 2.3. Niet-standaard opvolgvoedingen - hydrolysaten Nan HA Pro 2 (wei, partieel hydrolysaat, pro, LCP s) Novalac HA 2 (wei, partieel hydrolysaat, verlaagd lactose, maïszetmeel, aardappelzetmeel) Nutrilon HA 2 (wei, partieel hydrolysaat, pre, zetmeel) NutrilonPepti 2 (wei, extensief hydrolysaat, pre, nucleotiden) - antiregurgitatie Enfamil AR 2 (20/80, LCP, rijstzetmeel) Nan AR 2 (wei, partieel hydrolysaat, zetmeel) Novalac AR 2 (20/80, maïszetmeel (99% amylopectines) Nutrilon AR 2 (20/80, johannesbroodpitmeel) Nutrilon AR 3 (20/80, johannesbroodpitmeel) - sojavoeding Bambix Soja groeidrink Nutrilon soja 2 (zetmeel) Nutrilon soja 3 (zetmeel)

23 Opvolgvoedingen Verschillend van startvoeding door een hoger eiwitgehalte een iets hogere energie-aanbreng een hogere aanbreng van ijzer en linolzuur Opvolgvoeding aangewezen van 4-6 tot maanden Voorbeelden : Enfamil Premium 2, Nan Pro 2, Nutrilon 2, Enkele wetenswaardigheden Tussen de 10de en 15de levensmaand vermindert plots de voedingsbehoefte (ouders hier voor waarschuwen) Rond de 10de levensmaand of later weigeren een aantal baby s fruitpap als pap,maar willen wel nog fruit in brokjes Rond dezelfde leeftijd willen baby s enkel nog eten als ze zelf het heft in handen mogen nemen.

24 Bijvoeding of vaste voeding Wanneer starten met middag of fruitpap? Uit wat bestaat een fruitpap? Uit wat bestaat een middag? Vervangt dit een ander voeding? Hoe moet de consistentie zijn? Wanneer starten met een broodmaaltijd? Wanneer vis,eieren? Eetlust van een baby van 0 tot 15 maanden Vaste voeding : vanaf 4-5 maanden Mondtechnisch : beginnen afhappen van de lepel tong naar buiten duwend bij het slikken opstarten fruitpap of groentepap

25 Aanbevelingen i.v.m. opvolgvoeding Van 4-6 maanden tot 12 à 18 maanden is een opvolgvoeding aangewezen. Gepasteuriseerde volle koemelk mag geïntroduceerd worden vanaf de leeftijd van 12 tot 18 maanden. Goede diversificatie is noodzakelijk. Halfvolle melk is niet aanbevolen vóór de leeftijd van 4 jaar. Magere melk is steeds ongeschikt. Vaste voeding : vanaf 4-5 maanden Voedingsschema : 3 à 4 x ml opvolgmelk (1 maatje per 30 ml water) fruitpap of groentepap

26 Vaste voeding : vanaf 5-6 maanden Voedingsschema : 2 à 3 x ml opvolgmelk (1 maatje per 30 ml water) fruitpap en groentenpap (glutenvrij) groentenpap : 100 g groenten + 50 g aardappelen of rijst Bij familiale allergie of BV kan vaste voeding uitgesteld worden tot de leeftijd van 6 maanden Vaste voeding : vanaf 6 maanden Mondtechnisch : beginnen drinken uit een beker. op en neergaande kauwbeweging van de onderkaak. Invoeren van een eiwitbron : 15 gr vlees of 30 gr vis of 15 gr gevogelte. Invoeren gluten

27 Vaste voeding : 8-12 maanden Mondtechnisch : zelfstandig drinken uit een beker. gecontroleerd afbijten. Voedingsaanpassingen afhankelijk van motorische en tandontwikkeling van het kind boterham met beleg stukjes fruit indikken melk Vaste voeding : 8-12 maanden 2 x 240 ml opvolgmelk broodmaaltijd middagmaal fruitpap

28 Mineralen, spoorelementen en vitamines Introductie bijvoeding rijk aan ijzer vanaf 6 maand Evt suppletie ijzer tussen 6-18 mdn bij kinderen met vegetarische eetgewoonten en bij kinderen van Turkse en (Noord)Afrikaanse origine Vitamine D : 400 IE vanaf de geboorte tot 2 jaar indien geen aangepaste kunstvoeding (600 IE vanaf de geboorte tot 5 jaar bij kinderen met donkere huid) Samenstelling van fruitpap een geraspte appel sap van één geperste appelsien eén banaan eén koek gluten?

29 Bereiding van een fruitpap gebruik vers en rijp fruit gebruik bij < 6 maand : glutenvrije koeken of glutenvrije kindermelen begin met halve stukken fruit (maar drijf de hoeveelheid op!) varieer in soorten fruit niet te lang op voorhand klaarmaken Bereiding van een groentepap minstens 100 gram verse of diepvries groenten 1 à 2 aardappelen, rijst vanaf 6 à 7maanden: gram vlees, vis of gevogelte klontje boter, margarine of lepel olie geen zout toevoegen

30 Industrieel bereide lepelvoeding strikte wetgeving hoge eisen kwaliteit, strenge controles op versheid goede samenstelling! soms te weinig vetten gewaarborgd vitaminegehalte Therapeutische voedingen Welke? Wanneer?

31 3. THERAPEUTISCHE VOEDINGEN: startvoeding en opvolgvoeding startvoeding en opvolgvoeding Alfaré Nutrilon Pepti Lactosevrij Nutramigen 1 en 2 LGG Nutramigen AA Neocate(<1j) Neocate Advance (>1j) Pregestimil

32 Casus C Een peuter van 18 maanden oud heeft 5x per dag diarree zonder bloed of slijmen, maar met onverteerde etensresten. Hij weegt 13 kg (=P 90). Zijn lengte is 85.5cm (= P90). Anamnese Ontbijt: hij eet nauwelijks een boterham. Hij drinkt fruitsap. Middag: in de kribbe samen met de kinderen een warme maaltijd 16 uur: fruityoghurt of een stuk fruit Avond: witte boterham zonder boter en met choco Als drinken neemt hij meestal limonade, cola of halfvolle melk Advies? Casus D Lisa, een peuter van 15 maand krijgt nog 2 de leeftijdsmelk. Moeder vraagt of ze kan overschakelen naar ½ -volle melk die ook door de rest van het gezin gedronken wordt. Intake 2 x 240 ml per dag (uit fles) ontbijt: gesmeerde boterham met smeerkaas (ouders mijden zoet beleg om zoetgewenning te voorkomen) middag: eet mee met de klassieke Vlaamse keuken (1 2 aardappelen, +/- 50 g vlees, 1 2 soeplepels groenten, saus) 16 uur: fruitpap met roomkaas avonds: gesmeerde boterham met kaas of vlees Advies?

33 Casus E Een moeder met overgewicht van een 20 maand oude peuter wil alles doen om het gewichtsprobleem bij haar dochtertje te voorkomen. De peuter is mollig, het gewicht ligt op P 97 en volgt altijd die lijn. De lengte ligt op P 75. De peuter eet volledig met de pot mee. Moeder kookt vetarm (kookt, stoomt en roostert) en gebruikt geen vetstof op het brood. Intake: ontbijt : een tas groeimelk. Twee boterhammen met confituur (choco komt niet in huis) middag: ruime portie groenten (bereid zonder vetstof), kleine aardappel en 50 g mager vlees. 16uur: 1 of 2 stukken fruit avond: idem ontbijt Advies? Casus F Een moeder is er van overtuigd dat zij vetarm kookt. Zij gebruikt immers Belolive olie voor alle bereidingen. Zij gebruikt ook Belolive margarine op het brood en zij koopt steeds light charcuterie- en kaassoorten. Commentaar?

34 Casus G Ruben is een drie- jarige peuter die regelmatig buikpijn heeft en dunne stoelgang. Hij groeit normaal en is actief overdag. Slaapt goed s nachts. Zijn voeding ziet er vrij normaal uit: ontbijt: brood en zoet beleg en volle melk of cornflakes voormiddag: een droge koek en 200 ml appelsap middag: soep, brood met kaas of vlees en appelsap namiddag: fruit of koek avond: een warme gevarieerde maaltijd. Als nagerecht meestal pudding of soms een chocolademoes Thuis drinkt hij regelmatig nog fruitsap of water tussendoor. Advies? Casus H Jan is 20 maand en weigert alle vormen van melk of kaas. (geen melk, geen sojamelk, geen platte kaas, geen vaste kaas.) Moeder geeft hem daarom Danone Calcium water te drinken. Hij drinkt er 750 ml per dag van. Advies?

35 Casus I Jef een jongen komt op de leeftijd van 8 maand voor het eerst consulteren wegens failure to thrive en groeiachterstand. Moeder heeft een IgE- gemedieerde allergie tegen huisstofmijt. Jef werd geboren met een gewicht van 3,760kg (=P75) en een lengte van 51,5 cm (=P50) en hoofdomtrek van 37cm (P97). De eerste zes weken kreeg hij uitsluitend borstvoeding. Op de leeftijd van 7 weken werd Nan HA1 toegevoegd en op de leeftijd van 10 weken werd volledig gestopt met de borstvoeding. Tot zover ontwikkelde de jongen goed. Op 14 weken was zijn gewicht 7,6kg (P95) en zijn lengte 64cm (P90) en hoofdomtrek 42,9cm (P90). Het kind ontwikkelde een eczemateuze dermatitis en de voeding werd gewijzigd in Milumil Soya 1. Het eczeem verbeterde niet en na een paar dagen werd de sojaformule vervangen door Provamel Rijst drink op advies van een homeopaat. Het eczeem verdween. 0p 18 weken werd fruit en groenten geïntroduceerd. Op 30 weken woog hij 9,000kg (P70) en was hij 67,5cm groot (P17) en hoofdomtrek 44,4 (P50). Deze groeiachterstand werd vastgesteld evenals een algemeen oedeem. De hulpverlener die dit vaststelde gaf het advies 5% Milupa milk Complement toe te voegen aan de rijstdrank. Moeder stelde een paar dagen later een groot urineverlies vast. Op de leeftijd van 33 weken kwam Jef op consult bij de kinderarts voor een evaluatie van zijn groeiachterstand. Naast de medische onderzoeken werd door de diëtiste een grondige anamnese afgenomen. Zijn gewicht was 8,080kg (P26) en zijn lengte 68,2 (P14), hoofdomtrek 44,3cm (P37). De groeicurve (gewicht, lengte, hoofdomtrek) toonde een duidelijke knik op de leeftijd van 16 weken. Als belangrijkste werd een hypoalbuminaemie vastgesteld. RAST voor koemelk en soja waren negatief. Er werd een advies gegeven en het kind evolueerde terug goed. (Op 37 weken 9,360kg (P60), lengte 70,1cm (P19) en hoofdomtrek 46,0cm (P62), Serum albumine bijna normaal.) Advies, commentaar? Dranken: Moet het melk zijn of zijn er alternatieven? Per 100 gram/ml Energie Kcal KH g Eiwit g Vet g Groeimelk ,5-11,9 1,5-2,5 2,3-3,5 Volle melk 65 4,8 3,5 3,5 Volle chocomelk 87 12,9 3,6 2,4 Halfvolle melk 49 4,8 3,5 1,5 Halfvolle chocomelk 79 12,9 3,2 1,6 Magere melk 35 4,8 3,5 0,1 Magere chocomelk ,5 0,3 Volle platte kaas+fruit ,4 6,7 4,1 Fristi ,5 0 Eerste Gervais ,4 4,4 4,3 Gervais 95 12,5 6,7 2 Fruitsap ,7 0 frisdrank

36 energie Eiwit Vet KH Calcium Ijzer kcal g g g mg mg Moedermelk 71 1,3 4,1 7,2 34 0,07 startvoeding* 66 1,3 3,5 7,3 47 0,7 opvolgvoeding* 67 1,5 3,2 8,1 78 1,1 volle melk 66 3,4 3,6 4, ,04 geitenmelk 62 2,9 3,6 4, ,08 paardenmelk 44 2,5 1 6, ,07 Nannycare geitenmelk voor zuigelingen 69 1,5 3,6 7,6 66 0,8 Rice drink original Lima 57 0,2 0,9 12 2,4 0,1 Rice drink hazelamandel/ Lima 81 0,7 3,9 10,7 8 0,5 Haverdrank naturel Lima 32 0,6 1,1 4,8 6,4 0,5 Soyadrink Lima 36 3,6 2,1 0,6 12 0,3 startvoeding soja* 66 1,6 3, ,9 opvolgmelk soja* 68 1,7 3,2 8,1 97 1,3 Alpro soja 1 tot 3 jaar 63 2,6 2,3 7, ,4 gegevens uit NUBEL, * zijn gemiddelden van verschillende voedingen Vegetarische voeding Informatiebrochure voor hulpverleners in de gezondheidszorg VVK voedingscel K&G 2008

37 Casus J Peter, een jongen van 1jaar kwam samen met moeder en grootmoeder op consultatie omwille van een groeiachterstand. Hij weegt 7.100kg (<P3) en is 70.4 cm groot(<p3). Zijn geboortegewicht was (=P25-50) en zijn lengte was 49.0cm (=P25-50). Zijn oudere broer had een koemelkeiwitallergie. Ze weten zich geen raad met de voedingsproblemen van Peter. Voorgeschiedenis: Eerste voeding: Nutrilon Pepti Omwille van Reflux: Nutrilon AR1, nadien Nutrilon AR2 op de leeftijd van 4 maanden werd geleidelijk groente en fruitpap ingeschakeld. Moeder klaagt dat Peter zijn fles niet uitdrinkt, soms weigert hij zelfs te drinken. Uit angst voor uitdroging geeft ze hem fruitsap hetgeen hij probleemloos drinkt. Huidige intake: Ochtend en avond: Flesvoeding: mix van 180 ml Nutrilon AR2 met 1 Betterfoodkoek. Hiervan drinkt hij s ochtends maximum 150ml. s Avonds drinkt hij zijn fles zelden uit, soms weigert hij. Middag: een potje Olvarit Tussendoor: 1 à 2 potjes Petit Gervais Namiddag: 100 gram fruitpap Tussendoor 1 à 2 flesjes Olvarit vruchtendrank Advies? Commentaar?

38 Voeding bij jonge kinderen Google zoeken Peuters, kleuters. Voedingsstoffen BRANDSTOFFEN energie BOUWSTOFFEN groei, herstel BESCHERMENDE STOFFEN REINIGENDE STOFFEN vetten (1 gram = 9 Cal) koolhydraten (1 gram = 4 Cal) eiwitten (1 gram = 4 Cal) eiwitten mineralen water mineralen sporenelementen, vitaminen vezels, water

39 Behoefte aan voedingsstoffen Zuigelingen, jonge kinderen, volwassenen Wisselend eetpatroon van kinderen op peuter- en kleuterleeftijd Energiebehoefte: Eten als een (nijl)paard of als een vogel?

40 Voedingsbehoeften Energie groei en ontwikkeling individueel aktiviteit wisselend verschillend per dag Leeftijd Gewicht (kg) Energie behoefte maand Jongen Meisje kcal/kg/dag 1 4,0 4, ,0 5, ,0 7, ,0 8, ,0 9, ,5 11, ,5 12, ,0 13, ,0 14,0 95 Voedingsbehoeften HGR 2006 eiwitten Kwaliteit eiwitten is belangrijk Te hoge eiwitinname Nierfunctie Aanleiding obesitas op latere leeftijd Verzadiging Leeftijd Gewicht Aanbevolen Aanbevolen kg g/kg/dag g/dag 4-6 m 7,5 1,86 14,0 7-9 m 9,0 1,65 15, m 10,0 1,48 15,0 1-1,5 j 11,0 1,26 14,0 1,5-2 j 12,5 1,17 14,5 >10 j 33,0 0,99 32,5

41 Voedingsbehoeften HGR 2009 eiwitten Leeftijd in jaren Onderhoud g/kg/dag Toename in lichaamseiwit g/kg/dag Gemiddelde behoefte g/kg/dag Aanbevolen inname g/kg/dag 0,5 0,66 0,46 1,12 1,13 1 0,66 0,29 0,95 1,14 1,5 0,66 0,19 0,85 1,03 2 0,66 0,19 0,79 0,97 3 0,66 0,13 0,73 0,90 4 0,66 0,07 0,69 0,86 5 0,66 0,03 0,69 0,85 6 0,66 0,06 0,72 0,89 7 0,66 0,04 0,74 0,91 8 0,66 0,08 0,75 0,92 9 0,66 0,09 0,75 0, ,66 0,09 0,75 0,91 Bron: WHO World Health Orangization. Protein and amino acid requirements in human nutrition, report of a joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation ( WHO Technical Report Series, n 935); Geneva: Voedingsaanbevelingen ESPHAN : position statement Praktisch : Kind en gezin Aan tafel (08/2010) Theoretisch : (HGR) Hoge gezondheidsraad Voedingsaanbevelingen voor België (2009)

42 Voedingsbehoeften Vetten volwassenen: 30 % van de energie Moedermelk, kunstvoeding bevatten +/- 50% vet baby s : 40 % van de energie!! > 2 jaar: gemiddeld energie% Lagere vetinname onvoldoende opname van vitamines, mineralen een slechte groei peuterdiarree Voldoende essentiële vetzuren VETTEN verzadigd vet en transvetzuren volle melkproducten, vet vlees, vetbevattende snacks harde margarines, frituurvet, braadvet, industriële bereidingen (koekjes, ook dieetproducten ) MUFA (mono onverzadigde vetzuren) olijf-, sesam-, raapzaadolie, noten, pinda s en pindaboter PUFA (poly onverzadigde vetzuren) maïs-, zonnebloem-, saffloer-, sojaolie, vette vis advies voor kinderen: 1 2 maal per week vette vis ( gram)

43 Voedingsbehoeften (HGR 2006) Mineralen Leeftijd Ca P Fe Na mg mg mg mg 0-3 m , * 4-5 m , * 6-11 m j j j j j Volw. man Volw. vrouw * = mg/kg lichaamsgewicht Voedingsbehoeften (HGR 2009) Mineralen Leeftijd Ca P Fe Na mg Mg mg mg 0-3 m * 23-46*** 4-5 m * 23-46*** 6-11 m ,2** 23-46a 1-3 j , j , j , j ,7m 21,8v j ,5m20,7v b Volw. man , b Volw. vrouw , *** = mg/kg lichaamsgewicht a= per kilo lichaamsgewicht b= deze maximale inname van natrium (van 2,0 g per dag, hetgeen overeenkomt met een verbruik van 5,0 g zout) wordt goed verdragen door een gezonde volwassene. Desalniettemin moet de maximale natriuminname tot 1,0 g of tot 1,2 g per dag beperkt worden in het geval van cardiovasculaire ziekten, overgewicht gepaard gaan d met een metabool syndroom en bij patiënten die aan osteoporose lijden

44 Vervolg mineralen (ijzer) * door de bij de geboorte aanwezige ijzerreserve kan de voldragen pasgeborene gedurende de eerste 3 tot 5 levensmaanden het merendeel van zijn behoeften dekken. Deze behoeften worden aangevuld door moedermelk en/of zuigenlingenmelk waarvan de samenstelling beantwoordt aan de normen van de Europese richtlijn en van de Belgische wetgeving. ** de biologische beschikbaarheid van voedingsijzer vertoont sterke variaties tijdens deze periode de nieuwe Europese Directieve (eind 2006) ivm zuigelingenvoeding. De richtlijn werd gepubliceerd in het Engels (in bijlage). De Nederlandstalige versie is te vinden op de volgende link: pdf

45 Voorbeeld : Baby - 10 maanden - 9 kg Behoeften Belgische voedingsaanbevelingen 2006 Energie : +/- 95 Cal / kg / dag +/- 850 Cal / dag Eiwitten : +/- 1.5 g EW / kg / dag (max. 2 g EW / kg / dag) +/- 15 à 20 g EW / dag IJzer : +/- 9 à 10 mg / dag Vocht : +/- 100 ml / kg / dag +/- 900 ml / dag Voorbeeld : Baby - 10 maanden 9 kg Voeding : 2 x flesvoeding 1 x middagmaal 1 x vieruurtje 1 à 2 sneden brood + beleg Extra drank : water

46 2 x 250 ml Opvolgmelk aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml VOLLE MELK aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml Opvolgmelk aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie PLATTE KAAS (HALFVOL) MET FRUIT (1 POTJE +/- 140 G) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml HALFVOLLE MELK aardappel + groenten + 1/2 KIPFILET (40 g) - GEEN OLIE fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) grijs brood + MAGERE SMEER-KAAS - GEEN MARGARINE // +/- 120 cc water 2 x 250 ml VOLLE MELK aardappel + groenten + 1/2 KIPFILET (40 g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) grijs brood + margarine + MAGERE KAAS +/- 120 cc water 1 OM GP+FP B+M+Z 2 VM GP+FP B+M+Z 3 OM GP+PK B+M+Z 4 HVM MGP+FP B+kaas 5 VM GP+FP B+M+K kcal Ref. eiwit 22,27 2,5 30,27 3,5 29,42 3,3 38,33 4,25 37,84 4,2 KH 51,54% 43,96% 43,07% 52,93% 40,70% 20g 2g/kg vet 34,03% 36,10% 39,39% 18,09% 36,53% 40E% vocht ml Fe 9,15 3,15 9,0 3,30 3,3 9mg Ca mg

47 Melk : opvolgvoeding Wat met 3 de leeftijdmelk en groeimelk? noodzaak gezonde kinderen met gevarieerde voeding? verrijkt met ijzer, zink, mineralen goede onderlinge verhouding nutrienten bij sommige : zoete smaak? prijs? Praktisch Aangepaste melkvoeding Melk = voeding Ook zoet beleg kan Kleine hoeveelheden vlees / vis Dun belegde boterhammen Fruit niet vervangen door melkproducten Vet: volle producten, niet steeds mager beleg, vet bij bereidingen

48 Aandachtspunten Vaste maaltijden + vaste tussendoortjes Aandacht tussendoortjes(max. 3 per dag) Aandacht presentatie Variatie Voeding = Opvoeding Ouders bepalen Wat, Waar, Wanneer Geen eten opdringen Kleine hoeveelheden opscheppen Kinderen bepalen Hoeveel Individueel Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen Google zoeken peutervoeding, kleutervoeding

49 Sofie 5,5 jaar gewicht 30.9 kg (>P97) lengte cm (P75) duidelijk overgewicht 148% (gemiddelde gewicht is 20.8 kg voor haar lengte) Anamnese, eetdagboek de ouders zijn ervan overtuigd dat Sofie gezond eet beperken het gebruik van vetstof in de bereiding doen geen vetstof op de boterham beperken het gebruik van brood en aardappelen zijn van mening dat melk en melkproducten gezond zijn, hoe hoger het verbruik, hoe beter

50 s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk

51 s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk Analyse Energie (kcal) 1740 ref Eiwit 63.7g 14.6 E% ref. 10% Koolhydraten 216.7g 49.7 E% ref % Vet 68.2g 35.3 E% ref. 30% Calcium 1211mg ref. 800mg IJzer 7mg ref. 10mg calorie-inname eiwit-inname complexe koolhydraten

52 Advies complexe koolhydraten: aardappelen, brood, groenten en fruit eenvoudige suikers: koeken, snoep eiwitten: melk- en melkproducten normaliseren Marjan 6 jaar gewicht 42.5 kg (>P97) lengte cm (P90-75) ernstig overgewicht 177% (gemiddelde gewicht is 24.8 kg voor haar lengte)

53 Anamnese, eetdagboek de ouders zijn ervan overtuigd dat Marjan ongezond eet - ongeremde eetlust - selectieve voedingsmiddelenkeuze - weigert: groenten, melk en melkproducten - veel frisdrank geven veel calorierijke voedingsmiddelen (koeken, snoep) om ruzies te vermijden hebben de hoeveelheid frisdrank gedeeltelijk vervangen door ongezoet fruitsap s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap

54 s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap

55 Analyse Energie (kcal) 1773 ref Eiwit 43.1g 10.6 E% ref. 10% Koolhydraten 258.2g 54.1 E% ref % Vet 63.5g 35.3 E% ref. 30% Calcium 247mg ref. 800mg IJzer 7mg ref. 10mg calorie-inname calcium complexe koolhydraten advies complexe koolhydraten: aardappelen, brood, groenten en fruit maar: fruitsap: beperken eenvoudige suikers: koeken, snoep, frisdrank calcium: melk- en melkproducten

56 Richtlijnen VIG - K&G Voedingsmiddel Peuter Kleuter 6-12 jaar Vocht liter 1.5 liter 1.5 liter Brood Aardappelen (1 = 50 g) 1-3 sneden 1-2 stuks 3-5 sneden 1-4 stuks 5-9 sneden 3-4 stuks Groenten (1lepel = 50 g) g g g Fruit (1 = 100 g) 1-2 stuks 1-2 stuks 2-3 stuks Melk (VOLLE tot de lft. van 4 j.) Kaas 500 ml 0.5 sneetje (10 g) 500 ml sneetje 450 ml 1-2 sneetje Vleeswaren Vlees, gevogelte, vis 0.5 sneetje (10 g) 50 g sneetje g 1-2 sneetje g Vet op brood bereidingsvet 5 g per sneetje 15 g 5 g per sneetje 15 g 5 g per sneetje 10 g Voedingsmiddel Vocht Vanaf 4 m Vanaf 6 m Vanaf 8m Extra vocht: kan naar behoefte of extra bij koorts, diarree of warm weer Peuter 1 3 j Kleuter 3 6 j liter 1.5 liter 1.5 liter Kind 6-12 jaar Brood 1 sneetje 1-3 snede(n) 3-5 sneden 5-9 sneden Aardappelen (1 = 50 g) ½ stuk 1 stuk 1-2 stuk(s) 1-2 stuks 1-4 stuks 3-4 stuks Groenten (1lepel = 50 g) 50 g of fruit g g g g g Fruit (1 = 100 g) Melk (VOLLE tot de lft. van 4 j.) 100 g of groenten 3-4 melkvoedingen BV of FV g g 1-2 stuks stuks 2-3 stuks 2-3 melkvoedingen BV of FV 2-3 melkvoedingen BV of FV 500 ml 500 ml 450 ml Kaas ½ sneetje (10 g) ½ - 1 sneetje 1-2 sneetje(s) Vlees, gevogelte, vis 10 g 20 g g g g OF ei ½ eidooier OF peulvruchten (1lepel = 35 g gaar gewogen) 1-2 eetlepels 2-3 eetlepels 2-4 eetlepels 3-5 eetlepels 5-6 eetlepels OF tofoe 10 g 20 g g g g OF tempé, seitan, mycoproteïne (Quorn ) g g g Vleeswaren ½ sneetje (10 g) ½ sneetje (10 g) ½ - 1 sneetje 1-2 sneetje margarine op brood 5 g per sneetje 5 g per sneetje 5 g per sneetje 5 g per sneetje bereidingsvet 5-15 g 5-15 g 15 g 15 g 15 g 15 g Richtlijnen K&G - VIG