Inhoud. pagina Voorwoord 2. Bodelaeke 4. Visdiefjes 8. Uilen Kerkuilen 9 Steenuilen 11 Ransuilen 11. Oeverzwaluwen 12

Transcriptie

1 Inhoud pagina Voorwoord 2 Bodelaeke 4 Visdiefjes 8 Uilen Kerkuilen 9 Steenuilen 11 Ransuilen 11 Oeverzwaluwen 12 Roofvogels Torenvalken 13 Slechtvalken 14 Weidevogels Gebied Wanneperveen 15 Gebied Nijeveen 15 Gebied Barsbeek 16 Nestkastjes 20 1

2 Voorwoord Al jaren nemen diverse vogelsoorten af, terwijl andere vogelsoorten toenemen. Met de weidevogels gaat het slecht. Al jaren achtereen nemen de aantallen af, en dan vooral de kritische soorten. Vele tientallen miljoenen euro s zijn er uitgegeven om het kwakkelende weidevogelbestand te behouden. Momenteel moeten wij ons zo langzamerhand zorgen gaan maken over de eens zo talrijke kievit. Onze deskundigen proberen tot op de dag van vandaag een oplossing te zoeken voor de achteruitgang. Vooral wordt gekeken om weidevogelbeheer toe te passen in normale agrarische bedrijfsvoering. Wij hebben nu percelen met uitgestelde maaidata, stroken en randen beheer en zelfs weidevogelboerderijen zijn in het leven geroepen. Onze beleidsmakers en deskundigen willen de aantallen weer opkrikken. Dit is natuurlijk een nobel streven. Alleen krijgen wij nooit meer de situatie van de zestiger jaren terug. In die jaren kwamen de grote ruilverkavelingen. De landerijen werden sterk ontwaterd en verkaveld om het zo optimaal mogelijk te maken voor intensief agrarisch gebruik. Ook kregen wij te maken met snelgroeiende en eiwitrijke grassoorten. Toch worden er nu nog steeds verwoede pogingen gedaan om de weidevogels in het normale agrarische gebied te behouden. Er is in het natuurlijk platte land veel veranderd met de situatie van voor de ruilverkavelingen. De grondwaterstand is drastisch verlaagd, kavels zijn vergroot en snelgroeiende gewassen worden nu verbouwd. In de oude situatie hadden wij een hoge waterstand, veel kruiden- en bloemenrijk grasland, werd er veel later gemaaid en stonden de landerijen vooral in de beekdalen regelmatig onder water. Ook kwamen er veel minder predatoren voor. Een vos kwam zelden voor, de marterachtigen waren er nog niet en roofvogels waren minimaal aanwezig, deze waren in Nederland door het gebruik van landbouwgif geminimaliseerd. In de huidige situatie hebben wij vossen, steen- en boommarters en diverse soorten roofvogels. Toch probeert men door veel geld uit te betalen voor weidevogelvriendelijk beheer de weidevogels te behouden. Men vergeet echter dat de basis niet veranderd. De sterke ontwatering, de bloemen- en kruidenarme graslanden en het voorkomen van diverse soorten predatoren blijft een feit. Ook wanneer de predatoren kort gehouden worden is de basis voor de weidevogels niet goed. Men zal gebieden zo optimaal mogelijk moeten inrichten en zelfs moeten afschermen om predatoren buiten te houden. Alleen op deze manier kunnen wij nog wat redden. 2

3 Aan de andere kant vestigen zich in Nederland ook weer nieuwe vogelsoorten of vogelsoorten nemen toe in aantallen. Alles heeft te maken met onze hedendaagse omstandigheden. De droge en warme voorjaren zijn voor bijv. weidevogels een ramp, maar voor andere soorten weer een uitkomst. Wij kunnen ons tegen deze veranderingen proberen te verzetten. Maar op de lange duur zullen wij ons neer moeten leggen bij de ontwikkelingen en dus veranderingen van onze natuur. De mensen, die zich al jaren inzetten voor een bepaalde vogelsoort, zullen bij het verdwijnen van die soort zich gaan verzetten en proberen oplossingen te vinden. Dit meestal met behulp van provinciale of landelijke subsidies. Dit is begrijpelijk maar hoe lang wil je dit volhouden? Namens het bestuur Hilbert Folkerts 3

4 Bodelaeke Bij Giethoorn wordt momenteel druk gewerkt aan een recreatiepark. Een groot gebied, voorheen landbouwgrond, is aangekocht voor de aanleg van een waterpark. Op dit park wordt nu druk gewerkt aan de bouw van bungalows. Door de aanwezigheid van veel water, men moet immers met boten bij de villa s kunnen komen, is dit een afgesloten gebied. Alleen door de ingang kan men op dit park komen, de rest is afgesloten door brede waterpartijen. In mei kregen wij een seintje van Ronald Messemaker (Natuurmonumenten). Hij vertelde over de aanwezigheid van vele vogels op dit park. Ook had hij al contacten gelegd met Arcadis, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het tot staan komen van dit bungalowpark. Er zijn tussen hem en de uitvoerders afspraken gemaakt over het zo minimaal mogelijk verstoren van de aanwezige vogels. Er is op deze manier een prima samenwerking ontstaan zonder belemmering van de bouwactiviteiten. Buiten de hekken van het park is door Arcadis zelfs een wand aangelegd voor oeverzwaluwen. Messemaker heeft ons benaderd om te het park af te zoeken naar de aanwezigheid van nesten van aanwezige vogels, dit om de aanwezige broedsels zoveel mogelijk te beschermen tegen werkzaamheden en bouwverkeer. Het eerste bezoek overtrof onze verwachtingen. Het eerste wat opviel was de aanwezigheid van vele kleine plevieren. Ook hadden kluten dit waterpark ontdekt. Zelfs de aanwezigheid van tureluurs, scholeksters en kieviten gaf de noodzaak om alle nesten goed in kaart te brengen en te markeren. Tijdens ons eerste bezoek werden al enkele nesten van plevieren en een viertal nesten van kluten gevonden. Deze hadden hun nesten gemaakt in de overgang van de wegverharding, bestaande uit gebroken puin, en het ingezaaide gras. Een dag later is er weer een bezoek gebracht aan dit park. In totaal werden er toen 16 nesten van kleine plevieren gevonden en een paar nesten van scholekster, tureluur en kievit. Wij vonden een nest met kleine jonge plevieren die was plat gereden door een vrachtwagen. Dit was ook het enigste nest wat verloren is gegaan. Een week daarna werden nog eens drie nesten van kleine plevieren gevonden. Daar de nesten zich bijna allemaal aan de rand van de wegverharding bevonden, was de kans natuurlijk groot dat bouwverkeer zoals diepladers en kranen de nesten zou platrijden. De nesten zijn gemarkeerd met bamboestokken voorzien van een reflecterend oranje vlaggetje. Dit bleek prima te werken, mede ook door het feit dat de chauffeurs van toeleveringsbedrijven door de uitvoerders waren ingelicht. 4

5 Deze foto laat de gemarkeerde nesten zien aan de rand van de wegverharding. Het vrouwtje van de kluut, die het nest verlaat, doet net alsof hij gewond is. Dit gedrag zie je ook bij bijv. bepaalde eendensoorten. Linksboven op de foto is het alarmerende mannetje te zien. Totalen van dit gebied Kleine plevier 19 Tureluur 3 Kievit 6 Scholekster 4 Kluut 4 Hoe is het verder verlopen? Door de geïsoleerde ligging, namelijk ingesloten door waterpartijen en natuurlijk vrij recent aangelegd, waren bodempredatoren niet aanwezig. Dit had tot gevolg dat alle nesten uitkwamen en dat in een later stadium overal jonge vogels aanwezig waren. Na overleg met Frank Majoor van de SOVON hebben wij een aantal kleine plevieren geringd. 5

6 Broedende kleine plevier Oeverzwaluwen Net buiten het park ging het met de oeverzwaluwen echter niet goed. Predatoren, waarschijnlijk vos of steenmarter, hebben ervoor gezorgd dat een groot gedeelte van de kolonie gepredeerd is. Dit heeft ertoe geleidt dat de kolonie vertrokken is. Conclusie Voor de aanwezige vogels op het park is het een goed seizoen geweest, dit in schril contrast met de oeverzwaluwen op een afstand van honderd meter buiten het park. Dit geeft aan dat gebieden, waar bodempredatoren nog niet aanwezig zijn, een veel groter broedsucces hebben dan de reguliere gebieden. Door samenwerking met Arcadis, uitvoerders, transporteurs en Natuurmonumenten is dit seizoen op de bouwplaats een groot succes geworden. Uit naam van de vogels willen wij alle betrokken partijen bedanken voor hun inspanningen. 6

7 In het aangrenzende gebiedje bij de toekomstige camperplaatsen, wat nog eigendom is van de gemeente Steenwijkerland, kwamen ook veel vogels voor. Op de dijkjes, die een soort plas-dras omzoomden, broedden de meeste vogels. Het jammerlijke is, dat de dijkjes opengesteld zijn voor wandelend publiek. Dit gaf natuurlijk de nodige verstoring. De volgende nesten zijn er gevonden; Kievit 6 Tureluur 4 Gele kwikstaart 1 Wilde eend 2 Kleine plevier 1 Scholekster 2 Tijdens een bezoek aan het aangrenzende Bodelaeke zagen wij dat er druk gemaaid werd op de dijkjes. Door bemiddeling van Ronald Messemaker zijn de maaiactiviteiten gestopt, zodat er toch nog nesten zijn uitgekomen en jongen zijn gespaard. Toekomstplannen voor dit gebiedje Voor het komende seizoen is het plan om op dijkjes schelpen aan te brengen. Een gedeelte van het gebied zal dan tijdens het broedseizoen afgesloten worden voor het wandelend publiek. Dit moet vogels zoals kleine plevier en kluut een mogelijkheid bieden om hier te nestelen. Door de bouwactiviteiten op het terrein van Bodelaeke zal de broedgelegenheid steeds verder afnemen. Door maatregelen te nemen ten gunste van het biotoop voor bepaalde vogelsoorten proberen wij dit op te lossen. Indruk van het gebied 7

8 Visdiefjes in Meppel Vorig jaar hadden wij visdiefjes ontdekt op twee platte daken in Meppel. Wij hebben de gebouwen beklommen en vastgesteld dat er ongeveer 6 broedparen aanwezig moesten zijn. Dit jaar werden er ook weer visdiefjes waargenomen en de daken werden door Jitze Schadenberg en Hilbert Folkerts met een bezoek vereerd. Op één dak troffen wij 4 nesten aan van de visdief en een scholeksternest. Op het andere dak vonden wij 5 nesten en ook een scholeksternest. Dus in totaal 9 nesten van de visdief. Op één dak hebben Henk Tebberman en Hilbert Folkerts twee pallets geplaatst. De gedachte hierachter is dat bij zware regen of zelfs hagelbuien de jongen onder de pallets beschutting kunnen vinden. Dit geldt natuurlijk ook wanneer er predatoren overvliegen. Of de jonge vogels ook daadwerkelijk gebruik gemaakt hebben van deze vorm van beschutting weten wij niet, want wie gaat er nu het dak op wanneer wij zwaar weer hebben. In ieder geval zijn er jonge vogels vliegvlug geworden. Elders in Drenthe zijn in Assen en Tynaarlo ook een paar dakbroeders aangetroffen. Met de huidige aantal broedparen in Meppel hebben wij echter wel de grootste kolonie van onze provincie. Visdiefjes in Hasselt Ook dit jaar hebben wij een bezoek gebracht aan Hasselt. Ook in deze plaats troffen wij evenals vorig jaar twee kolonies aan. Vorig jaar had een bedrijf netten gespannen over het dak om de visdiefjes te weren. Dit was natuurlijk geen natuurlijke situatie. 8

9 Gelukkig zijn voor het broedseizoen de netten verwijderd. Dit heeft ertoe geleidt dat de kolonie ook fors uitbreidde. Door een tragisch ongeval op dit bedrijf moesten wij het bezoek aan het dak een paar weken uitstellen. Nadeel hiervan was dat er al jongen aanwezig waren en dat het vaststellen van het juiste aantal broedparen lastiger werd. Wij troffen in ieder geval 39 nesten met eieren aan en enkele nesten waren reeds uitgekomen. Ook op een hoger gelegen dak hebben enkele visdiefjes gebroed. Wij schatten het aantal in op 50 broedparen. Op de andere locatie, waar een nog grotere kolonie nestelt, is het dak zo onbetrouwbaar dat een bezoek hieraan onverstandig zou zijn. Van een naburig bedrijf, dat een hoger gelegen dak heeft dan waarop de kolonie zich gevestigd heeft, kregen wij toestemming om vanaf deze hoger gelegen locatie de kolonie te tellen. Daar wij toen nog in de broedfase zaten, telden wij op dat moment 51 broedende visdiefjes. Daar de nog niet broedende visdiefjes niet op de nesten zitten, moeten wij hier zeker nog een twintigtal bijtellen. De schatting is dat 120 broedparen op beide locaties gebroed moeten hebben. Ook broeden er nog drie kokmeeuwen en een scholekster. Uilen kerkuilen In 2010 hadden wij landelijk een toename van 27% in vergelijking met het jaar In totaal hadden wij vorig jaar 2300 broedsels in Nederland. In 2009 waren dat er Het is natuurlijk altijd weer spannend om te zien of de toename zich doorzet. Dit heeft natuurlijk te maken met het voedselaanbod. Hoe beter de muizenstand, hoe meer en hoe groter de legsels. In april en mei hadden wij zomerse weken. Dit werkte in het voordeel van de muizen. Aan de hand van de bezetting van de torenvalkkasten konden wij al een voorzichtige inschatting maken hoe het seizoen zou verlopen. De tweede week van juni zijn wij voor de eerste maal rondgegaan om de kasten te controleren. Hieruit bleek dat wij niet ontevreden moesten zijn. Veranderingen in het Overijssels gebied In het gebied Sint Jansklooster zijn wij een broedlocatie kwijtgeraakt. Een boerderijtje is in andere handen overgegaan en de oude schuur is gesloopt. Er is in de directe omgeving geen plaats gevonden om een nieuwe kast op te hangen. Aan de Zomerdijk is ook een boerderij in andere handen overgegaan. Het dak is vernieuwd en voorzien van nieuw riet. 9

10 Gelukkig konden wij met de nieuwe eigenaar de afspraak maken dat de kerkuilenkast mocht blijven zitten. Door de rietdekkers is dit prima voor elkaar gemaakt en dit jaar hebben er ook weer uilen gebroed. Veranderingen in het Drents gebied Wegens een verbouwing bij de familie Versluis is de nestkast verhuist naar een andere locatie. Wij hopen wel dat de kerkuilen deze nieuwe locatie blijven gebruiken als onderkomen. Bij de familie Spijker in de polder Mastenbroek zaten er vorig jaar in oktober nog drie jonge kerkuilen in de kast. Dit was geen tweede broedsel maar een laat broedgeval. Dit jaar vlogen er tijdens de eerste controle in juni twee kerkuilen uit de nestkast. Eieren of jongen waren echter afwezig. In augustus is de kast weer gecontroleerd en toen bleken er kleine jongen aanwezig te zijn. Op 1 september hebben wij ze kunnen ringen. De verwachting is dat ook dit jaar de jongen pas eind september of begin oktober uitvliegen. Waarschijnlijk heeft dit paartje ervoor gekozen om pas laat in het seizoen te beginnen met de eileg. Resultaten van het Overijssels gebied; Naam eerste controle laatste controle Aalberts 16 juni 7 eieren 9 augustus 5 jongen Huls 15 juni 4 jongen 29 juni 3 jongen Hupkes 10 juni 4 jongen 23 juni 4 jongen Kamp 10 juni 7 eieren 8 augustus 4 jongen Klaver 10 juni 6 jongen 23 juni 6 jongen Moed 16 juni 5 jongen 16 juni 5 jongen Mooiweer 10 juni 3 jongen 29 juni 3 jongen Pelleboer 23 juni 4 jongen 23 juni 4 jongen v. Rees 16 juni jongen 23 juni 3 jongen Spijker 16 juni niets 1 september 3 jongen Resultaten Drents grondgebied De Boer 14 juni 4 jongen 8 juli 4 jongen Hoogenhout 14 juni 2 jongen 8 juli jongen dood Lechaim 14 juni 5 jongen 8 juli 2 jongen Oosterveen 14 juni 4 jongen 14 juni 4 jongen Stelling 14 juni 1 jong 14 juni 1 jong Versluis 14 juni 5 jongen 14 juni 5 jongen 10

11 Totalen van het gehele werkgebied Dit jaar hadden wij zestien broedgevallen van kerkuilen. Dit zijn er vier meer als vorig jaar. Hiervan is een broedgeval mislukt. Er zijn in totaal 56 jongen uitgevlogen. Vorig jaar waren dat er 32. Dit is dus een ruime verbetering. Gemiddeld zijn er 3.5 jongen per nestkast uitgevlogen. Steenuilen Vorig jaar hadden wij broedgevallen in vier door ons geplaatste nestkasten. Op de Veendijk hadden wij twee kasten bezet en dit gold ook voor de polder Mastenbroek. In deze polder zijn een paar nestkasten bijgeplaatst. Dit jaar waren wij zeer benieuwd of er een toename zou zijn van het aantal broedgevallen in de nestkasten. Dit bleek echter niet het geval. Dit jaar was alleen een nestkast op de Veendijk bezet. Hier zijn vier steenuiltjes uitgevlogen. Wel hebben wij twee nieuwe territoria gevonden. Hier zullen voor de winter nog nestkasten geplaatst worden. Ransuilen Van de winter zijn wij weer op pad geweest om op de roestplaatsen de aantallen ransuilen te tellen. Hieruit bleek, dat een paar roestplaatsen niet bezet waren door ransuilen. Waarschijnlijk heeft de afgelopen winter huisgehouden onder de populatie ransuilen. Ook op een paar roestplaatsen zaten maar twee of drie uilen. In andere jaren waren er minimaal acht aanwezig. In Nijeveen hebben zeker twee paren ransuilen gebroed. In Meppel hebben aan de Zomerdijk bij de familie Pruntel ransuilen gebroed in een oud kraaiennest en jongen grootgebracht. Jonge ransuilen 11

12 Oeverzwaluwen Dit jaar troffen wij een kolonie oeverzwaluwen aan op vier locaties. Twee kolonies zaten bij particulieren, één bij de zandwinning aan de Bremenbergweg en een kolonie bij Tweeloo. De kunstmatige oeverzwaluwenwand bij Tweeloo is dit jaar in samenwerking met de Provincie Drenthe onderhanden genomen. Vorig jaar zou een andere natuurwerkgroep het onderhoud verrichten, maar helaas is hier niets van terecht gekomen. Door het achterstallige onderhoud moest er dit jaar wat gebeuren. Met hulp van Gerrit de Graaf, Henk van der Waal en een mobiele kraan is het zand achter de betonnen elementen tot ruim een meter weg gegraven en ververst. Hierdoor ben je het oude nestmateriaal kwijt, de evt. voorkomende dode jongen plus het daarin voorkomende ongedierte. Daarna is het meertje voor de wand opgeschoond en uitgediept. Tevens is het jonge opschot van wilgen etc. verwijderd. Dit had tot gevolg dat de wand er weer top bijlag en de aanvliegroute weer open was. Het resultaat was dat dit jaar maar liefst 206 paren oeverzwaluwen gebroed hebben in de kunstmatige wand. Dit is voor ons een record want in al die voorgaande jaren hebben wij nog nooit zo n grote kolonie gehad op deze locatie. Bij de fam. Oosterhuis was het zanddepot verwijderd, zodat wij hier helaas geen oeverzwaluwen meer hadden. Bij twee particulieren troffen we kleine kolonies aan. Bij de zandwinning aan de Bremenbergweg hadden bijna honderd zwaluwen hun nest gegraven. Helaas werd deze kolonie gepredeerd. Bijna alle gaten waren groter gegraven om zich toegang te verschaffen naar de aanwezige jongen of broedende ouders. De zwaluwen zijn daarna verdwenen. De vos of marter zal de dader zijn geweest. Hetzelfde is gebeurd bij de wand vlak buiten het terrein van Bodelaeke in Giethoorn. Ook hier verdween de hele kolonie door predatie. Overzicht van de aantallen broedparen oeverzwaluwen in Meppel Jaar broedparen

13 Huiszwaluwen Evenals de voorgaande jaren hebben wij de grotere kolonies huiszwaluwen geteld in ons werkgebied. Hieruit bleek dat de huiszwaluwen in ons telgebied een minder goed jaar hadden. De kolonie bij het gemaal Stroink telde dit jaar 136 broedparen. Vorig jaar waren er dat 172 broedparen. Bij de fam. Spans, Boeve en den Uil kwamen dit jaar bijna dezelfde aantal broedparen voor. Vorig jaar maakten wij in ons jaarverslag melding van de afbraak van huizenblokken in Sint Jansklooster. Deze gaven aan 130 paren huiszwaluwen nestgelegenheid. Gelukkig hebben 112 paren een onderdak gevonden bij de naburige huizen, zodat de achteruitgang van het aantal broedparen in Sint Jansklooster nog enigszins meeviel. Roofvogels Torenvalken Dit jaar ging het veel beter met de torenvalken dan vorig jaar. Toen hadden wij slechts drie kasten bezet. Dit jaar hadden wij zes nestkasten bezet. Het minimale aantal uitgevlogen jongen uit een nestkast was drie stuks, het maximale zes stuks. Op de Veendijk is het sinds een paar jaar weer gelukt om jonge torenvalken vliegvlug te krijgen. De kast bij de Roekenbosch, de kast bij het zandgat bij Onna en de kast op de Matenweg in Kolderveen waren net als andere jaren bezet. Van Hendrik Withaar vernamen wij, dat de kast aan de Tussenboersweg dit jaar voor het eerst bezet was. Helaas weten wij niet of er jongen zijn uitgevlogen. Nestkast met vier jonge orenvalken 13

14 Slechtvalk krijgt een kans Tijdens dit voorjaar waren er een tijdje een paar slechtvalken te zien bij de kerktoren van Steenwijk. Daar de aantallen slechtvalken toenemen, hebben wij in Meppel gekeken naar een locatie om een nestkast te plaatsen. Tijdens de roofvogeldag in Meppel hebben Hilbert Folkerts en Jan van Dijk (slechtvalken werkgroep) uit Zwolle de locatie bekeken, die Vliegvlug op het oog had, namelijk veevoederbedrijf De Heus. Jan van Dijk heeft ons geadviseerd waar wij de kast moesten plaatsen en de afmetingen van de nestkast aan ons doorgegeven. Met veel medewerking van veevoederbedrijf De Heus aan het Meppeler Diep is door het bedrijf een stellage gemaakt om de kast op te plaatsen. De nestkast zit op een hoogte van 35 meter. De vogels willen het liefst op grote hoogte broeden. Oorspronkelijk broedden deze vogels op richels van rotsen. In Nederland hebben wij dit echter niet en zijn wij dus aangewezen op hoge gebouwen waarin nestkasten worden geplaatst. Evenals andere valken maken ze zelf geen nest. Torenvalken e.d. gebruiken bijvoorbeeld oude nesten van andere vogels. De slechtvalk daarentegen geeft de voorkeur aan grind als nestmateriaal in de nestkast. Het hilarische is dat dit jaar de nestkast was bewoond door een paartje duiven, nota bene het hoofdvoedsel van de slechtvalk. Geplaatste nestkast bovenop de silo van veevoederbedrijf De Heus 14

15 De slechtvalken doen het de laatste jaren goed in Nederland. In vier jaar tijd is de populatie verdubbeld. Er broeden nu ongeveer een kleine 100 paren van deze zeer snelle jager, want de slechtvalk kan in duikvlucht een snelheid halen van bijna 300 kilometer per uur. In bijna alle provincies hebben dit jaar deze valken gebroed. In Drenthe heeft dit jaar een paartje gebroed op de televisiemast in Smilde. Er is zeker één jong vliegvlug geworden. Weidevogels In maart keken wij reikhalzend uit naar de eerste weidevogels. Wat opviel waren de kleine aantallen kieviten. Wanneperveen was stabiel wat betreft de aantallen. Dit gold ook voor Nijeveen, al komen daar veel minder weidevogels voor als een aantal jaren geleden. In de Barsbekerbinnenpolder was het droevig gesteld met deze vogels. Wat ook opviel was dat het gebied bij de Noorderkolk bijna geen weidevogel voorkwam, dit in tegenstelling tot andere jaren. Gebied Wanneperveen De heren Klaas Tuut en Jans Bijker hebben zich dit jaar wederom ingezet voor de weidevogels in dit gebied. Jammerlijk waren de verliesoorzaken door werkzaamheden op de maislanden. De intensiviteit van dit gebied heeft tot gevolg gehad dat het merendeel van de kievitslegsels verloren zijn gegaan door werkzaamheden. In dit gebied worden de werkzaamheden uitbesteedt aan loonwerkers met bovenstaande gevolgen. Voor de motivatie van de beide heren is dit natuurlijk zorgelijk. Totalen van dit gebied Er werden totaal 16 kievitslegsels gevonden en één scholeksternest. Van de kievitslegsels zijn er maar liefst 12 verloren gegaan door werkzaamheden. Twee nesten zijn gepredeerd en twee zijn er uitgekomen. Er werd een nest van de scholekster gevonden en deze is uitgekomen. Gebied Nijeveen Evenals verleden jaar heeft de heer Hendrik Withaar zorg gedragen voor de weidevogels in dit gebied. De achteruitgang van de weidevogels in dit gebied heeft tot gevolg gehad dat er in bepaalde gedeelten bijna geen vogel meer voorkwam. In de jaren negentig van de vorige eeuw kwamen nog ruim 110 paren grutto s voor in dit gebied, in 2011 waren deze verdwenen. Totalen van het gebied; 15

16 Er zijn 16 kievitsnesten gevonden en twee scholekster. Van de kieviten zijn 11 nesten uitgekomen. De scholeksternesten zijn beide uitgekomen. Gebied Barsbeek Dit gebied heeft een hoge potentie. Vereniging Natuurmonumenten heeft 165 hectare in bezit. Deze kavels liggen verspreid door de polder. De kavels hebben diverse maaidata. Dit houdt in dat de pachtende boeren de kavels niet mogen maaien voor een vooraf gestelde datum. Zo zijn er kavels die mogen worden gemaaid vanaf 1 juni, 15 juni, 22 juni en 1 juli. Op deze manier krijg je een soort mozaiek. Buiten de kavels van N.M. liggen kavels met een normaal gebruik en nog enkele kavels waar boeren door henzelf een overeenkomst is afgesloten. Op deze manier zit in het hele gebied voldoende variatie voor weidevogels en hun kuikens. Ook kruidenrijk grasland is aanwezig. Gruttoman op wacht 16

17 Wanneer de nesten zijn uitgekomen, is er in de directe omgeving voldoende dekking en voedsel aanwezig voor de jongen. Tevens is er een plas-dras situatie op een kavel. Hier kon je in april de meeste weidevogels spotten. Tientallen grutto s kon je regelmatig waarnemen evenals tureluurs. In de droge periode van april gebruikten de vogels om op deze plaats hun voedsel te vinden en conditie op te bouwen voor de komende eileg. Het verloop van het seizoen Het voorjaar was ongekend droog, er viel geen tot zeer weinig water. Ook de temperaturen waren in april en mei hoog te noemen. Het leek wel zomer. Voor de weidevogels zijn deze omstandigheden niet ideaal. De vogels gebruiken hun eerste tijd in Nederland om op te vetten. De trek kost immers veel energie. Hun conditie is afgenomen en moet op peil gebracht worden. Paarvorming, baltsen en de daaruit voortkomende eileg vraagt het nodige van de vogels. Door de zeer droge omstandigheden was het voedsel echter onbereikbaar voor de en dan met name de grutto s. In maart viel het op dat er maar weinig kieviten aanwezig waren en zowel de binnenpolder als buitendijks (kavels gelegen aan het Zwarte Water). Later in het seizoen heeft dit zich niet hersteld. De grutto s en tureluurs waren begin april aanwezig maar vanaf de derde week van april werden pas de eerste legsels gevonden van de grutto, hetzij dan ook minimaal. Tijdens het vorderen van het seizoen bleek dat veel grutto s weer waren vertrokken naar waarschijnlijk meer vochtrijke gebieden. Ook waren er diverse paren aanwezig die niet tot de eileg zijn overgegaan. Begin april waren er een honderdtal grutto s. Wulpen waren er in de zelfde mate als vorig jaar. Dit gold ook voor de tureluur. Wat ook in de loop van de maand april opviel was het matige aantal kritische eendensoorten. In april zijn Henk Boer en Hilbert Folkerts begonnen met het zoeken van de nesten. Na de eerste nestvondsten bleek al gauw dat wij niet de enigste bezoekers van de polder waren. Er werden lege eierschalen gevonden en ook bleek algauw dat er veel predatie was van de door ons reeds gevonden nesten. Er werd toen besloten om het gebied niet meer lopend te betreden. Van een behulpzame boer werd een trekker geleend en deze hebben wij gebruikt om ook de nesten op de kavels met een latere maaidatum en de kavels van N.M. in kaart te brengen. De oogst was tijdens deze manier van inventariseren matig. Al gauw bleek ook dat op de kavels van N.M. en op de kavels met een uitgestelde maaidatum gepredeerd werd. Het vervolg was een rommelig verloop van het seizoen. Er werd een nest gevonden en een week later was deze verdwenen. Meestal vond je in de nabijheid van de locatie van het verdwenen nest weer een nieuwe. De nesten, die niet gepredeerd werden, 17

18 Bijna vliegvlugge jonge wulp, die weer wordt losgelaten na voorzien te zijn van een ring. hadden in mei hun jongen. De situatie was nu echter dat we ook nog grutto s hadden die nog zaten te broeden en er waren zelfs nog grutto s die tot de eileg moesten overgaan. De moeilijkheid is dat je een langdurig broedseizoen krijgt en dat ook in een later stadium het moeilijk is om het aantal aanwezige jongen in te schatten. Ook een bijkomend nadeel is dat je niet exact weet, wanneer de jongen vliegvlug moeten zijn. Wel hebben wij kunnen vaststellen dat er zeer weinig kuikens groot geworden zijn. Dit geldt niet alleen voor de grutto s maar voor alle soorten weidevogels. Met name de wulpen hebben een slecht seizoen gehad. Wij hebben slechts één wulpenpaar met jongen gezien. Dit is in vergelijking met de aanwezige 16 paren natuurlijk veel te weinig. Door Paul Verbey van Natuurmonumenten is een inventarisatie gedaan naar aanwezige weidevogelparen. De resultaten van deze inventarisatie zijn; 18

19 Canadese gans 3 Gele kwikstaart 10 Graspieper 62 Grauwe gans 7 Grutto 52 Knobbelzwaan 4 Krakeend 8 Kwartel 9 Scholekster 4 Slobeend 13 Tureluur 24 Veldleeuwerik 10 Wilde eend 10 Wintertaling 4 Wulp 16 Zomertaling 5 Henk Boer, Klaas Tuut en Hilbert Folkerts hebben de landerijen zonder uitgestelde maaidata afgezocht naar weidevogelnesten. De resultaten hiervan waren slecht te noemen. Vooral langs de Lage Weg ging het slecht met de grutto. Alle gevonden nesten zijn in dit gebied gepredeerd. Dit was ook het geval op de kavels aan De Venen. Ook hier is er geen gruttonest uitgekomen. Op de kavels van N.M. ging het wat beter. Hier zijn enkele gruttonesten uitgekomen. Zo hadden wij eind mei vijf alarmerende gruttoparen, die hun jongen verdedigden. Half juni was dit opgelopen tot twaalf alarmerende paren. Jonge scholekster op een plat dak 19

20 Normaal gesproken hadden de grutto s rond deze tijd al vliegvlugge jongen moeten hebben. Zelfs werden er eind juni nog pasgeboren grutto s aangetroffen. Gevonden legsels op de kavels zonder beheer; Kievit 30 Grutto 13 Tureluur 2 Scholekster 4 Gevonden legsels op de kavels van N.M.; Kievit 9 Grutto 12 Tureluur 4 Wulp 1 Nestkastjes Dit voorjaar zijn Ben Geel, Henk van der Waal en Hilbert Folkerts begonnen met het ophangen van nestkasten op de Havelterberg, dit in samenwerking met Vitens. In totaal hangen er nu tweehonderd nestkastjes. Ook zijn er twee nestkasten voor de bosuil opgehangen. De tijd ontbrak ons om de nestkastjes te nummeren zodat dit het komende najaar of tijdens de wintermaanden nog moet gebeuren. Wel zijn de nestkastjes gecontroleerd. De bezetting was goed te noemen. Alleen spectaculaire soorten hebben wij niet aangetroffen. Bij Darp trof Fred de Groot twee broedende matkopmezen aan in de nestkastjes. Het ringen van jonge boomklevers 20