Het binnenklimaat in de schoolgebouwen in de Benelux

Transcriptie

1 Het binnenklimaat in de schoolgebouwen in de Benelux - Februari 2013

2 Voorwoord Anneleen Vandenberk Verantwoordelijke Centrum voor Gezonde Scholen In 2011 lanceerde het Centrum voor Gezonde Scholen een eerste studie om de staat van het binnenklimaat van schoolgebouwen in de Benelux in kaart te brengen. Deze studie laat schooldirecties en gebruikers van schoolgebouwen aan het woord over hun ervaringen met de leefkwaliteit in hun schoolgebouwen. Vandaag kunnen we met bijna antwoorden (op schoolgebouwen) spreken van een geslaagd eerste onderzoek. Ongeveer 1 op 15 scholen uit de Benelux heeft aan onze studie deelgenomen. In dit rapport brengen we onze bevindingen, met als belangrijkste ondertoon dat blijvende investeringen in onze schoolinfrastructuur belangrijk zijn voor de gezondheid en het welzijn van alle schoolbezoekers. We wensen u veel inspiratie toe en hopen van harte dat dit document ertoe bijdraagt dat de problematiek rond een ongezond binnenmilieu in de dagelijkse werk- en leefomgeving van 6,5 miljoen mensen in de Benelux de erkenning en prioriteit krijgt die ze verdient. 2

3 RESPONS Spreiding van onze antwoorden 40,2% 54,7% 4,7% Regio Aantal scholen Deelgenomen* % Nederland ,6% Vlaanderen ,1% Wallonië ,5% Luxemburg ,3% TOTAAL ,2% 0,5% * 28 respondenten kozen ervoor om anoniem te blijven en verstrekten geen gegevens over de ligging van hun school 3

4 RESPONS Wie zijn onze respondenten? Leerkracht / docent / onderwijzer 12% Verantwoordelijke huisvesting / preventie- adviseur / TAC / zorgcoördinator 18% Directie 55% 15% Overige (o.a. ouderraden, secretariaat, administratie, ICT, leerlingen, ouders, schoolbesturen...) 4

5 Het zuinig gebruik van energie is vandaag het grootste pijnpunt in schoolgebouwen Door een impact-prestatie-analyse meten wij permanent het belang van en de tevredenheid over een aantal aspecten van het binnenmilieu in de schoolomgeving. In onze studie werden de volgende aspecten opgenomen: luchtkwaliteit, visueel comfort, thermisch comfort, akoestiek, ergonomie van schoolmeubilair, economisch energiegebruik en het binnenmilieu in het algemeen. De aspecten die als bovengemiddeld belangrijk beoordeeld worden, maar waarvoor de tevredenheidsscore aan de lage kant is, zijn de aspecten die het meest dringend verbeterd moeten worden. Dringende actiepunten zijn: Zuinig energiegebruik Binnenmilieu in het algemeen Thermisch comfort Luchtkwaliteit 5

6 Belangrijkheid 4,4! Economisch energiegebruik Luchtkwaliteit Thermisch comfort Binnenmilieu algemeen 4,3! 4,2! 4,1! 4! 2,7! 2,8! 2,9! 3! 3,1! 3,2! 3,3! 3,4! 3,5! 3,9! 3,8! Akoestiek Visueel comfort Tevredenheid 3,7! Ergonomie van het schoolmeubilair 3,6! Ter info: deze grafiek is gebaseerd op een statistische analyse waarbij de assen elkaar kruisen bij gemiddelde belangrijkheid en tevredenheid over alle respondenten en aspecten heen. Dit wil bv. zeggen dat aspecten in de bovenste kwadranten bovengemiddeld belangrijk zijn. Dit houdt echter niet in dat de aspecten onderaan onbelangrijk zijn. Alle gemiddelden zijn > 3,7, gemeten op een schaal van 1 (helemaal niet belangrijk) tot 5 (heel belangrijk). 6

7 De schoolgebouwen zijn over het algemeen niet meer in orde, zeker niet op het gebied van binnenklimaat. In de zomer is het te warm en in de winter blijft de verwarming dag en nacht op volle toeren draaien. Het is dan snikheet of te koud omdat de pompen uitvallen. Schooldirecteur 7

8 Een constante, aangename temperatuur behouden in klaslokalen, is een van de grootste uitdagingen voor schoolgebouwen in de Benelux. Maar liefst 70% van de deelnemers geeft aan hinder te ondervinden van een te hoge temperatuur in de zomer. 8

9 Een te hoge temperatuur in de zomer, een onaangename, muffe lucht en een te lage temperatuur in de winter zijn de 3 vaakst voorkomende problemen m.b.t. binnenklimaat. Een gebrek aan goede ventilatie en een slechte temperatuurcontrole leveren dus het meeste hinder op. Te hoge temperatuur in de zomer Onaangename, muffe lucht Te lage temperatuur in de winter Tocht Verblindend zonlicht Geluidshinder aangrenzende klaslokalen Vochtplekken Galm / slechte akoestiek Condensatie Geluidshinder buitenaf Te weinig licht Fysieke klachten door schoolmeubilair 12% 1% 40% 33% 27% 28% 27% 22% 19% 5% 18% 5% 18% 4% 16% 5% 15% 2% 8% 7% 12% 7% 10% 30% Redelijk wat hinder Veel hinder 9

10 We zijn al een hele tijd bezig met het aanpakken van de ventilatieproblematiek, maar de gemeente heeft het onderhoud aan de school jarenlang stilgelegd. Kinderen en leerkrachten klagen geregeld over hoofdpijn en de CO²metingen zijn schrikbarend hoog! Verantwoordelijke huisvesting 10

11 De verantwoordelijke voor schoolhuisvesting binnen de school is in België en Nederland een belangrijk aanspreekpunt bij problemen over de schoolinfrastructuur. Het internet blijkt verder de belangrijkste bron van informatie. 11

12 53% 39% 41% 32% 29% 27% 10% 19% 18% 10% 16% 16% 9% 13% Verantw. huisvesting Internet Architect Overheidsinstanties Beurzen Vaktijdschriften Bouwbedrijf België Nederland Waar winnen scholen informatie in over scholenbouw? Verschillen tussen België en Nederland: - België: meer via architecten, overheidsinstanties en beurzen - Nederland: meer via de verantwoordelijke voor huisvesting en bouwbedrijven 12

13 Waar zoekt men oplossingen voor binnenklimaat in schoolgebouwen (beurzen, media, internet,...)? 13

14 We hebben aanzienlijke problemen met akoestiek. Er is gewoon te veel lawaai in de leslokalen en op de gangen. Ook in de gymzaal en de refter is vaak een hels kabaal te horen. Dat zit soms echt op de grens van het draaglijke. Docent 14

15 Uitwerking van een masterplan om dit probleem samen met eventuele andere problemen aan te pakken 20% 43% Probleem wordt meteen aangepakt op de plaats waar het zich voordoet 37% Probleem wordt eerst bekeken in alle schoolgebouwen en vervolgens aangepakt Hoe lossen scholen problemen op in verband met binnenklimaat? Problemen worden meestal lokaal en fragmentarisch in plaats van globaal aangepakt. Er worden kleine brandjes geblust i.p.v. een masterplan uit te werken of een probleem structureel aan te pakken. Vaak is dit een kwestie van budget. 15

16 Het binnenmilieu in onze school is over het algemeen slecht. Enkele concrete tekortkomingen: klassen zonder ramen, klassen zonder individuele verlichting (gemeenschappelijke aan/uit-knop voor meerdere klassen), geen gordijnen,... Preventie-adviseur 16

17 2 op 3 scholen heeft op dit moment bouwplannen in het verschiet. De focus ligt vooral op renovatie. 17

18 Heeft u effectief bouw- of verbouwplannen? - 65% van de scholen heeft (ver)bouwplannen. - 25% plant nieuwbouw en 45% plant een renovatie. Geen plannen 36% 37% Enkel renovatieplannen 9% 18% Beiden Enkel nieuwbouwplannen 18

19 Elke investering - die tegelijkertijd een financiële aderlating is - is eigenlijk oplapwerk aan gebouwen die afgedaan hebben. Als we goede schoolgebouwen willen, zal er toch fors moeten worden geïnvesteerd door de overheid. Preventie-adviseur 19

20 Er zijn verschillende financieringsvormen voor verbouwingen aan schoolgebouwen. Ofwel draait de school zelf op voor de kosten ofwel vraagt men subsidies aan of stapt men in een DBFM-constructie. In onze studie werd nagegaan of het financieringsmodel verschilt bij nieuwbouw- en renovatieprojecten of tussen België en Nederland. 20

21 Draaien scholen zelf op voor de kosten van bouwwerken? Gemiddeld wordt 60% van een nieuwbouwproject gesubsidieerd, tegenover 50% van een renovatieproject. In Vlaanderen zijn er ondertussen 165 DBFM-projecten goedgekeurd. Het aandeel subsidies ligt in België wat hoger dan in Nederland. Renovatie 51% 49% Nieuwbouw 38% 62% België 48% 52% Zelf Gesubsidieerd Nederland 55% 45% Vinden de scholen dan wel voldoende hun weg naar subsidies? 1 op 3 scholen in Nederland weet waar men terecht kan voor subsidies, dit tegenover 3 op 4 scholen in België. 21

22 Onze gebouwen zijn in zeer slechte staat, zonder al te veel isolatie. Door een gebrek aan financiële middelen wachten we al 10 jaar op een degelijke verwarmingsinstallatie die energiezuinig is en goed te regelen. Lid van schoolbestuur 22

23 Executive Summary Onderzoek CVGS 2013 Ruim 80% van de respondenten vindt de kwaliteit van het binnenmilieu in schoolgebouwen een absoluut aandachtspunt. 1 op 4 respondenten geeft een absolute onvoldoende voor het binnenmilieu van zijn of haar schoolgebouw. De meest prangende problemen op vlak van binnenmilieu zijn: 1. Er niet in slagen om de temperatuur onder controle te houden: een veel te hoge temperatuur in de zomer en een te lage temperatuur in de winter 2. Een slechte luchtkwaliteit door onvoldoende ventilatie: muffe en onaangename lucht met concentratieverlies en hoofdpijn tot gevolg 3. Slechte akoestiek met geluidshinder vanuit de gangen of nabijgelegen ruimten en galm en slechte akoestiek binnen de schoollokalen. (Denk hierbij aan het geluid van 20 leerlingen met dribbelende basketballen in de sportzaal of het aantal decibel dat door een klas vol enthousiaste kleuters wordt geproduceerd) Bij het voorkomen van problemen doet men vaak een beroep op de verantwoordelijke voor schoolhuisvesting en het internet om tot een oplossing te komen. Helaas zoekt men eerder ad hoc oplossingen voor het deelprobleem, dan het probleem op te nemen in een globaal masterplan om dit samen met andere problemen aan te pakken. Ruim 2 op 3 scholen hebben nog bouwplannen, maar de praktijk wijst uit dat de financiering een erg heikel punt is. 23

24 Youtube: Twitter: Website: 24