In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Transcriptie

1 03 Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd Samenvatting monitoring energie, binnenklimaat en gebruikerstevredenheid In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

2 Voorwoord De Tender Naar Energiezuinige Scholen en Kantoren (NESK), die het toenmalige ministerie VROM in 2008 uitschreef, heeft geleid tot een aantal bijzondere Frisse Scholen. Scholen met een goed binnenklimaat en een energieprestatie, die anticipeert op toekomstige eisen. Inmiddels zijn die eisen heel concreet: bijna energieneutraal ( BENG ) vanaf De gerealiseerde scholen maken nieuwsgierig: is het binnenmilieu werkelijk fris, in hoeverre wordt energieneutraliteit al bereikt? En, heel belangrijk, zijn de gebruikers tevreden? In opdracht van RVO.nl is adviesbureau Enerdeco gestart met de monitoring van de scholen gedurende minimaal vier seizoenen. De resultaten zijn vervolgens vergeleken met de oorspronkelijke plannen en de verschillen daartussen zijn onderzocht. Ook is gekeken naar mogelijkheden om de scholen nog beter te laten presteren door kleine aanpassingen, beter beheer of onderhoud. De monitoringrapporten zijn hierdoor een belangrijke kennisbron voor een ieder die betrokken is bij de nieuwbouw en ingrijpende renovatie van scholen voor primair en voortgezet onderwijs. Deze samenvatting van het monitoringrapport van het Focus-Huygens College geeft daarvan een eerste indruk. Hans Korbee Programma adviseur RVO.nl 01 MFC De Tredder te Westergeest levert per saldo zonnestroom op November BS Het Klaverblad te Amsterdam is fris en potentieel zeer energiezuinig December Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd Verwacht december OBS De Wilgenstam te Schiebroek Verwacht december Plein Oost te Haarlem Verwacht februari BS Houthaven te Amsterdam Verwacht maart De EnergieSchool te Jirnsum Verwacht maart MKC Zeeburgereiland te Amsterdam Verwacht maart MFA Hart van Oijen te Oss Verwacht zomer Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

3 Praktijkschool Focus en het Huygens College zijn twee scholen voor respectievelijk praktijkonderwijs en beroepsgericht VMBO. Sinds enige tijd huizen zij samen in een nieuw, bijna-energieneutraal schoolgebouw in Heerhugowaard. Het gebouw is compact gebouwd, waardoor de verliesoppervlakken beperkt zijn. Resultaten Uit de monitoring door Enerdeco uitgevoerd in 2014 is gebleken dat de doelstellingen voor de nieuwbouw van Focus-Huygens College wat betreft het binnenklimaat en het energiegebruik niet zijn gerealiseerd. Het gebruik van een pelletketel voor warmtapwater heeft een hoog energiegebruik tot gevolg. In een deel van het gebouw is te weinig ventilatiecapaciteit aanwezig. In haar monitoringrapport doet Enerdeco een aantal aanbevelingen voor het verbeteren van de energieprestatie en de luchtkwaliteit, waaronder invoering van energiemonitoring en het gebruik van de reeds aanwezige HR107-ketel voor de productie van warmtapwater Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

4 Energie Onderstaande afbeelding geeft de over 2014 gemeten energiestromen in MJ/m 2 vloeroppervlak schematisch weer. De benodigde energie komt deels uit lokale elektriciteitsopwekking met zonnepanelen en pellets (groene pijlen) en deels uit inkoop van elektriciteit en aardgas (zwarte en grijze pijlen). De grijze pijlen betreffen het niet-gebouwgebonden energiegebruik voor lesapparatuur. De energiestromen zijn weergegeven in MJ per m 2 schoolgebouw. Dit maakt de resultaten van de scholen onderling vergelijkbaar. MJ (megajoule) is een eenheid voor energie. Voor het omrekenen van MJ naar elektriciteit: ruwweg delen door 9 levert kwh elektriciteit. Van MJ naar aardgas: ruwweg delen door 35 levert m 3 aardgas Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

5 Analyse energiegebruik Op basis van de EPC-berekening is een theoretisch energieverbruik van de gebouwgebonden installaties bepaald. Onderstaande figuur geeft deze weer, samen met het gemeten gebouwgebonden energieverbruik over Het werkelijke energieverbruik in 2014 ligt hoger dan op grond van de EPC-berekening was verwacht. Vooral het energieverbruik ten behoeve van het warmtapwater is significant hoger dan in de EPC was berekend. Waar de EPC voor tapwater uitgaat van 8 MJ/jr/m 2 is dit in werkelijkheid circa 88 MJ/jr/m 2. Warm water voor verwarming van de school wordt primair opgewekt met een warmtepomp met een vermogen van circa 70kW in combinatie met een WKO. Voor piekwarmte is secundair een pelletketel van 85kW geïnstalleerd. In de praktijk echter blijkt de pelletketel een veel hoger aandeel in de warmtevoorziening te hebben doordat deze primair warmte levert ten behoeve van het tapwater. Er is oorspronkelijk een HR107 geïnstalleerd. Deze is echter afgekoppeld en wordt niet meer gebruikt. In de EPC-berekening is het energie-aandeel van de ventilatoren gelijk aan de gemeten situatie, maar in absolute zin is er een groot verschil. Dit kan verklaard worden door veel ruimere ventilatietijden voor de sporthal Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

6 Binnenmilieu Eén van de doelstellingen van het schoolgebouw was frisse scholen klasse B. Echter op basis van de geïnstalleerde voorzieningen en ventilatiehoeveelheid wordt het niveau bouwbesluit niet gehaald in de lokalen op de eerste verdieping. Dit wordt bevestigd door metingen van het CO 2-gehalte. Gemiddeld beoordelen de gebruikers de kwaliteit van het binnenlucht als onvoldoende. De temperatuur in het gebouw is met name in de kas en de aangrenzende ruimten zeer hoog. Hier zijn veel klachten over. Omdat in de rest van het gebouw de temperatuur wel binnen normale waarden valt wordt het thermisch klimaat als geheel redelijk tot goed gewaardeerd. Het akoestisch comfort wordt door de gebruikers als goed ervaren. Geluid afkomstig van installaties voldoet aan de ontwerpuitgangspunten (klasse B). Het visueel comfort wordt door gebruikers als voldoende beoordeeld. Er is een klasse B frisse scholen verlichting aanwezig. De automatische zonwering reageert soms te traag. Frisse Scholen ontwerp gemeten gebruiker legenda luchtkwaliteit B D 4,1 A zeer goed thermisch comfort B D 6,7 B goed geluid en akoestiek B B 6,6 C acceptabel licht en uitzicht B B 5,5 D onvoldoende Gebouwkarakteristieken Oppervlakte m 2 Buitenoppervlakte m 2 Aantal verdiepingen 3 Energieprestatie (E/E) 0,15 Isolatie R-vloer: 6,0; R-gevel: 5,0; R-dak: 5,0; U-ramen: 1,4 Warmtelevering warmtepomp met een open bron in combinatie met een pelletketel Warmteafgifte vloerverwarming Koeling warmtepomp en vloerkoeling in combinatie met nachtventilatie Warm tapwater warmtepomp en pelletketel Ventilatie centrale gebalanceerde mechanische ventilatie door middel van twee luchtbehandelingkasten met warmteterugwinning Verlichting T5-verlichting met daglichtregeling en aanwezigheidsdetectie Het gemiddeld opgesteld vermogen is circa 7,8 Watt/m 2 Duurzame energieopwekking 672 zonnepanelen (1.081 m 2 ); Wp Bouwkosten per m ,- (op basis van Engineering & Build) Jaar opening Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

7 Discussie en verbeteringen De gerealiseerde school voldoet niet aan het oorspronkelijke ambitieniveau. Zo is er te weinig ventilatiecapaciteit in het gebouw aanwezig om te kunnen voldoen aan het bouwbesluit. Het gebruik van een pelletketel voor warmtapwater heeft een hoog energiegebruik tot gevolg. Enerdeco doet ondermeer de volgende aanbevelingen voor het verbeteren van de energieprestatie en de luchtkwaliteit: Energiemonitoring Door invoering van energiemonitoring kan energieverspilling tijdig worden gesignaleerd. Ook adviseert Enerdeco een interne of externe contractmanager aan te stellen met kennis van klimaatsystemen en het energieverbruik ervan. Luchtbehandeling Op basis van eisen uit het bouwbesluit en metingen is er te weinig ventilatiecapaciteit in het gebouw aanwezig. Een oplossing kan zijn om de ventilatoren van de luchtbehandeling op te toeren door sterkere motoren te plaatsen. Het is niet onderzocht in hoeverre de aanwezige kanalen hiervoor geschikt zijn. Dit kan ook een negatief effect hebben op het geluidsniveau. Koeling In de winter wordt in de bodem meer koude geladen dan in de zomer onttrokken. Dit zou in balans moeten zijn. Geadviseerd wordt om het pand in de zomer meer te koelen met ook comfortverbetering tot gevolg. Door het plaatsen van extra koelcapaciteit in de ruimtes die grenzen aan de kas kan de temperatuur beter worden nageregeld, waardoor de gebruikers minder hinder zullen ondervinden van de soms extreem hoge temperaturen. Tapwater Voor het verlagen van het energieverbruik voor de productie van warmtapwater zijn de volgende verbeteropties mogelijk: 1. Pelletketel vervangen voor een gasketel + goed regelbaar, lagere stookkosten - niet CO 2-neutraal 2. Toepassen zonneboiler + CO 2-neutraal - voorziet niet 100% in de behoefte 3. Toepassen elektrische boiler + voorziet in 100% van de behoefte, goed regelbaar (enkel aanwarming tijdens gebruikstijd) - Niet CO 2-neutraal, veel energie nodig De eerste optie ligt het meest voor de hand, omdat er al een HR107-ketel aanwezig is die hiervoor gebruikt kan worden. Als voor deze optie wordt gekozen, zullen de energiekosten naar verwachting met 1.500,- tot 2.000,- per jaar dalen. Ook zullen de onderhoudskosten afnemen. Meer informatie Onderstaande titels bevatten hyperlinks naar de desbetreffende informatiebronnen: 03 BS Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard (PDF) Top 15 energiezuinige scholen - RVO.nl RVO.nl Kennishuis NESK Scholen duurzaam opgeleverd (PDF) UKP NESK-video Adres Focus-Huygens College: Umbriëllaan AJ Heerhugowaard 7 03 Het Focus-Huygens College te Heerhugowaard is compact en zuinig gebouwd

8 Deze publicatiereeks is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in samenwerking met Platform 31 en het programma BENG. Platform 31 en BENG hebben de monitoring gefinancierd, adviesbureau Enerdeco heeft de monitoring op de negen locaties uitgevoerd en RVO.nl heeft het proces begeleid. De samenvatting is opgesteld door AHB Consultancy. Postbus Molenstraat GV Den Haag 7622NG Borne Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Croeselaan BJ Utrecht Postbus RE Utrecht T +31 (0) E klantcontact@rvo.nl Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland december 2015 Publicatienummer: RVO-187a-150/PR-DUZA De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie. RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken.