Toerisme in MRA - Overnachtingen, hotelmarktontwikkelingen en werkgelegenheid in toeristische sector. Onderzoek, Informatie en Statistiek

Transcriptie

1 Overnachtingen, hotelmarktontwikkelingen en werkgelegenheid in toeristische sector

2 In opdracht van: RvE Economie Projectnummer: '( Tanja Fedorova Jessie Bakens Mersiha Tepic Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 1 Telefoon (11 Postbus ', AR Amsterdam t.fedorova@amsterdam.nl Amsterdam, december Foto voorzijde: Fietsers op de Piet Heinkade, fotograaf Edwin van Eis ()

3 Inhoud Samenvatting en trendanalyse % Inleiding Hotelovernachtingen in MRA en Amsterdam. Meest recente cijfers MRA : 7,1 miljoen overnachtingen. Verwachting : bijna ( miljoen overnachtingen in Amsterdam 1.1 Meer hotelgasten door evenementen en congressen in Amsterdam (.( Toename ook in het laagseizoen. Sterke groei overnachtingen Aziatische markt. Toeristische intensiteit: dagelijks ( hotelgasten per Amsterdammers 7 Hotelmarkt MRA en banen in toeristische sector. Grootste hotelaanbod in Amsterdam en Haarlemmermeer. Overgang naar regionaal overnachtingsbeleid (.1 Hotelkamers -: Amsterdam +(% en regio +%.( Stijging kamerbezetting en -prijs in MRA en Nederland. Positieve verwachtingen financieel resultaat in 1. Type en profiel hotels in Amsterdam en regio 1 ( Werkgelegenheid in toeristische sector (% 1. Meer banen bij hotels en restaurants 1( 1. Snelle groei kleine banen bij hotels Schaaleffect hotels 1 Bijlage Hotelcapaciteit naar sterklasse, regiogemeente en stadsdeel Amsterdam (- Bijlage Methode, databronnen en definities % Bijlage ( Vragenlijst hotelenquête %% Bijlage % Open antwoorden hotelenquête % Bijlage Literatuur % 1

4 Samenvatting en trendanalyse Vraag naar hotelovernachting in Metropoolregio Amsterdam (MRA) Meest recente cijfers MRA : meer hotelovernachtingen door buitenlanders In waren er ( miljoen hotelovernachtingen geregistreerd in Nederland, waarvan 7,1 miljoen in de MRA ((%). Driekwart van alle overnachtingen in de MRA vindt plaats in Amsterdam. Tussen en ( groeide het aantal hotelovernachtingen in de MRA sneller dan landelijk. In lag het groeitempo in de MRA (+1%) iets lager dan landelijk (+(%). De groei is toe te schrijven aan de hotelovernachtingen door buitenlanders. Hotelovernachtingen in Metropoolregio Amsterdam en Nederland hotelovernachtingen 2015 (x 1 mln.) mutaties (%) totaal Nederlandse buitenlandse totaal Nederlandse buitenlandse Amsterdam 12,9 2,2 10, regio 4,4 1,9 2, totaal MRA 17,3 4,1 13, totaal Nederland 41,6 19,9 21, bron: CBS Amsterdam -: minder binnenlandse en meer buitenlandse gasten In hadden Amsterdamse hotels,' miljoen gasten. Ze bleven gemiddeld,'? nacht in de stad en dit leverde een totaal op van,? miljoen hotelovernachtingen, 1% meer dan in (. De jaarcijfers voor zijn nog niet bekend. Naar verwachting zal het aantal overnachtingen in met ruim % verder toenemen tot bijna ( mln. In de periode tot en met augustus (waarvoor voorlopige cijfers van het CBS bekend zijn) nam het aantal overnachtingen in Amsterdam met '% toe. Zowel in als in neemt alleen het aantal buitenlandse hotelgasten toe. Toename bezoekers: evenementen in laagseizoen en groei Aziatische en Europese markt De totale toename van het aantal overnachtingen in Amsterdam is onder andere toe te schrijven aan de toegenomen hotelcapaciteit en aan meer verblijfsbezoekers in het laagseizoen. Dit heeft te maken met het evenementenbeleid en met het bereiken van het groeiplafond in het hoogseizoen. In de maand augustus wordt elk jaar het grootste aantal overnachtingen geboekt. Dit aantal kan niet sneller groeien dan de hotelcapaciteit. In de maanden januari en februari is er wel ruimte voor groei. Een andere opvallende ontwikkeling is de snelle groei van de Aziatische markt, waaronder China en India. In absolute zin gaat het echter om kleinere aantallen dan bezoek uit Europese landen. De absolute groei komt in grote mate door verblijfsbezoekers uit Groot-Brittannië en Duitsland. De Amsterdamse hoteliers schrijven de gastentoename daarnaast toe aan de populariteit van Amsterdam en aan de vele evenementen en congressen in de stad. (

5 Groei toerisme wereldwijd door meer welvaart en mobiliteit Het internationale toerisme stijgt wereldwijd met gemiddeld (% per jaar. In West-Europa (waaronder Nederland) is de groei + 1%. The World Tourism Organization schrijft de groei in toe aan onder andere lagere olieprijzen en het toegenomen besteedbaar inkomen. Stedentrips zijn vanaf eind jaren? populair, maar in de laatste jaren neemt het stedenbezoek snel toe. De groei van het aantal bezoekers gaat samen met de mobiliteitstoename en de toename van de stedelijke bevolking. De volgende ontwikkelingen spelen daarbij een belangrijke rol: lagere prijzen van de luchtvaart, meer directe bestemmingen, online bookingen en mobiele technologieën. Grotere toeristische intensiteit in Amsterdam en andere Europese hoofdsteden Door mobiliteits- en welvaartstoename neemt ook het massatoerisme wereldwijd snel toe. Een groeiend aantal bezoekers en bewoners betekent dat er meer gebruikers dezelfde openbare ruimte in steden moeten delen. De verhouding tussen het aantal inwoners en bezoekers geeft de toeristische intensiteit weer. Er verblijven dagelijks circa ( bezoekers per inwoners in Amsterdam. Dit is meer dan in de andere Europese hoofdsteden, op Parijs en Lissabon na. Ook neemt het aantal hotelbedden in vele Europese steden toe. Daarmee sluit het aanbod op de vraag aan want het aantal hotelbedden per hotelgast blijft gelijk. Capaciteit hotels MRA : %(. hotelkamers = (% landelijk aanbod De Metropoolregio Amsterdam (MRA) telt in 77 hotels, bijna (1. kamers en?. bedden. Dit is 1% van de landelijke kamer- en beddencapaciteit. Sinds is de kamercapaciteit in de MRA met % toegenomen, in hetzelfde tempo als landelijk. Twee gemeenten binnen de MRA hebben de grootste hotelcapaciteit in Nederland: Amsterdam en Haarlemmermeer (waarbinnen Schiphol ligt). Amsterdam telt in bijna 1. hotelkamers (% van het landelijke aanbod). Haarlemmermeer heeft. kamers, goed voor % van het landelijke aanbod. Het aantal hotelkamers in de overige MRA-gemeenten is kleiner. In het afgelopen jaar is het grootste nieuwe hotel (met meer dan 1 kamers) gerealiseerd in Haarlemmermeer. In Amsterdam zijn er meerdere grootschalige accommodaties bijgekomen. Hotelcapaciteit Metropoolregio Amsterdam en Nederland stand 1 juli 2016 mutaties hotels kamers bedden kamers (abs.) kamers (%) Amsterdam regio totaal MRA totaal Nederland bron: OIS/CBS Afgelopen periode -: +=. hotelkamers in Amsterdam en +.% in regio Tussen en is het aantal hotelkamers in Amsterdam met?. toegenomen: een groei van (% oftewel +% per jaar. Het grootste deel daarvan is gerealiseerd in hotels met (- sterren en meer dan bedden. De nieuwe hotels zijn gespreid over de hele stad, maar de meeste

6 kamers zijn erbij gekomen in Centrum, Nieuw-West, Zuidoost en Zuid. In de regio zijn er tussen en.( hotelkamers bijgekomen, een toename van % (oftewel +(% per jaar). Ruim de helft van de nieuwe kamers is gerealiseerd in de gemeente Haarlemmermeer. De omvang en het groeitempo van het hotelaanbod in de regio is vergelijkbaar met die in het stadsdeel Centrum in Amsterdam. MRA -: nieuw overnachtingsbeleid en verwachting van gematigde hotelgroei Per januari 7 gelden in de gemeente Amsterdam nieuwe regels voor hotelinitiatieven. De gemeente is overgegaan van een hotelbeleid naar een overnachtingsbeleid gericht op alle vormen van verblijfsaccommodaties (vanaf nacht tot maanden). Het nieuwe beleid houdt rekening met de stijgende vraag naar overnachtingen in Amsterdam en de dynamiek op de logiesmarkt. Het uitgangspunt is dat de gemeente Amsterdam geen medewerking meer verleent aan hotelinitiatieven, behalve wanneer eerder een direct recht is toegekend of wanneer het om een bijzonder initiatief gaat dat voldoet aan een aantal voorwaarden. De gemeente Amsterdam gaat uit van toeristische groei van,% - ( % per jaar. De toename van het aanbod wordt geschat op ruim. nieuwe hotelkamers tussen en, oftewel een toename van 1% per jaar. Deze groei is iets gematigder dan de gerealiseerde hotelgroei in de afgelopen jaren. Hoteltype en profilering In is hoteliers gevraagd naar de type en profiel van hun accommodatie. De sterclassificatie is sinds vrijwillig en er wordt meer aandacht besteed aan het onderscheidingsvermogen van hotels. Naast traditionele hotels heeft Amsterdam ook hostels en appartementenhotels. Qua profilering valt een tweedeling op: boetiek of low budget. Veel Amsterdamse accommodaties richten zich of op de zakelijke markt, of op jongeren en budget toeristen. In de regio worden naast hotels ook boerenkamers en pensions aangeboden. De focus ligt meer op beleving en locatie: kasteel, boerderij, strandhuis. Specifieke doelgroepen zijn zakelijke reizigers, gezinnen en (grote) groepen. Kamerbezetting en prijs Bezetting en prijs opnieuw gestegen Kamerbezetting en prijs zijn belangrijke indicatoren van vraag naar hotels. In zijn tot nu toe de hoogste kamerbezetting ('%) en prijs (( euro) in Amsterdam geregistreerd. Vanaf 1 ligt de kamerbezetting in Amsterdam boven de grens van 7%. De hoogste bezetting en de grootste toename daarvan wordt gemeten bij hotels met 1 en ( sterren. Hotels in de regio waren voor (% bezet. De gemiddelde prijs per nacht was?( euro. April de duurste maand Hogere prijzen duiden op meer vraag naar een bepaald segment en op een bepaald moment. In Amsterdam zijn er twee prijspieken: maart-april en september-oktober. De hoogste prijzen waren in in april. Hostels hebben een afwijkend patroon en rekenen de hoogste prijzen in juli, maar zijn ook populair in maart. Luxere accommodaties hebben hoge prijzen in mei en oktober. De seizoenfluctuaties hebben te maken met de oriëntatie van hotels op de zakelijke of

7 op de recreatieve markt. Prijzen in het weekend waren gemiddeld hoger dan door de week. Dit prijsverschil was vooral bij budgethotels te zien. Centrum van Amsterdam meest gewilde locatie Grootstedelijke hotels zijn over het algemeen beter bezet en ook duurder dan hotels in dezelfde sterklasse in kleinere plaatsen. Hotels in het centrum van Amsterdam hebben de hoogste bezetting en prijs vergeleken met hotels elders in de stad. Dit geldt voor alle sterklassen. Hotels in de buurt van Amsterdam hebben min of meer dezelfde bezetting als hotels in grote steden als Den Haag en Rotterdam, maar zijn duurder. Kamerprijzen in naar sterklasse en locatie hotels, Amsterdam bron: OIS Verwachting positieve resultaten in De meeste hoteliers in de MRA verwachten in meer gasten, hogere omzet en hogere opbrengsten per kamer dan in. De Amsterdamse hoteliers in het 1--sterrensegment zijn net als vorig jaar het meest optimistisch. De bezettingsgraad en de kamerprijzen zijn in deze hotels het meest toegenomen. Amsterdamse budgetaccommodaties en hoteliers in de regio verwachten ook meer gasten en omzet, maar spreken nog met voorzichtigheid over de stijging van opbrengsten. Werkgelegenheid in toeristische sector % van alle banen in toeristische sector Bedrijven in logies, horeca, personenvervoer, cultuur, recreatie, reisbemiddeling en toeristische goederen worden gerekend tot de toeristische sector. Deze bedrijven bedienen zowel bezoekers als inwoners en forensen in Amsterdam. In waren er.( banen in de toeristische sector in Amsterdam (% van het totaal). Het aantal banen in deze sector groeit sneller (+'%) dan het totaal aantal banen (+1%). De groei is vooral te zien bij logies en horeca. Kenmerkend voor deze 7

8 twee branches zijn banen voor minder dan uur per week (kleine banen). Bij logies stijgt het aantal kleine banen sneller dan het aantal grote banen. Schaalvoordeel Een toename van het aantal inwoners en bezoekers in Amsterdam betekent dat er steeds meer mensen gebruik maken van producten en diensten van de toeristische sector, onder andere van hotels en restaurants. Dit levert meer bedrijven en banen op en tegelijkertijd ook een schaalvoordeel: het aantal banen per hotel neemt af en het aantal klanten per werknemer neemt toe. In bedient één hotelmedewerker ruim gasten meer dan jaar geleden (zie afbeelding hieronder). Ook in de horeca zijn er meer klanten per werknemer dan vroeger. Schaalvoordeel logies en horeca bron: OIS Trendanalyse vraag en aanbod hotelmarkt Wereldwijde groei toerisme zet jarenlang door Wereldwijd neemt het internationale toerisme sinds ieder jaar met circa (-% toe en zal naar verwachting in de komende jaren verder groeien met 1-(% per jaar. In was de groei in Europa %, onder andere te danken aan de lage eurokoers. Hierdoor waren de EU-landen aantrekkelijker voor de niet-euro markten. Ook heeft het herstel van de Europese economieën het interregionale toerisme binnen Europa aangewakkerd. Vooral Duitsland, Oostenrijk en Nederland hebben in meer buitenlandse toeristen ontvangen. In Frankrijk was de groei beperkt door de terreuraanslagen in Parijs. Toeristische druk door toename stedelijk toerisme binnen Europa In veel Europese steden stijgt het aantal hotelgasten en het hotelaanbod gestaag. Een gevolg hiervan is dat de toeristische intensiteit per inwoner ook toeneemt. Het groeitempo lag in in Amsterdam lager dan in de meeste Europese steden. Maar de toeristische intensiteit in Amsterdam is snel gestegen en is nu vergelijkbaar met deze in Lissabon en Brugge. Amsterdam telt meer bezoekers per inwoner dan grote steden Barcelona, Rome en Berlijn en ook meer dan kleinere steden Antwerpen en Rotterdam. '

9 Toeristische groei en intensiteit in Europese steden Groei hotelovernachtingen % Intensiteit: hotelgasten per 100 inwoners per dag (2015) bron: OIS/CBS/TourMis Ontwikkelingen binnen MRA In de MRA zijn de volgende ontwikkelingen te zien in vraag en aanbod: De vraag naar hotelkamers in de MRA en vooral in Amsterdam stijgt zeven jaar op rij. In en in ( is het hoogste groeitempo in de afgelopen jaren geregistreerd. In en stijgt het aantal hotelovernachtingen door buitenlandse bezoekers. Het hotelaanbod in de MRA, en vooral in Amsterdam en Haarlemmermeer neemt jaarlijks toe. De gemeente Amsterdam gaat uit van een scenario waarin het aantal overnachtingen en het aantal kamers in de komende zes jaar in een ongeveer gelijk tempo zullen toenemen. Het hotelbeleid in de MRA is vervangen door een overnachtingsbeleid. Het nieuwe overnachtingsbeleid is per januari 7 van kracht en is gericht op alle vormen van verblijfsaccommodaties vanaf nacht tot maanden.. Toegenomen kamerbezetting en -prijs bevestigen dat er meer vraag naar Amsterdam is. Op jaarbasis zijn Amsterdamse hotels voor '% bezet, meer dan in ( en meer dan hotels in de regio en de rest van Nederland. In zijn de hoogste prijzen ooit geregistreerd. Het centrum van Amsterdam is de meest gewilde overnachtingslocatie: hotels in alle sterklassen zijn hier beter bezet en hoger geprijsd dan elders. Sinds zijn er in het stadsdeel Centrum ruim. kamers bijgekomen, evenveel als in Nieuw-West. De kamerbezetting in Centrum is echter hoger dan buiten de ring (waaronder Nieuw-West). Hotels buiten de ring zijn nog altijd beter bezet dan in de regio. Kamerbezetting hotels met (- sterren, bron: OIS/Horwath?

10 Concurrentie hotelmarkt en rol van consumenten Mobiliteitstoename en welvaartsniveau maken het voor consumenten mogelijk om vaker op vakantie te gaan. Consumenten blijven wel gevoelig voor kortingsacties, maar er wordt meer dan goede service verwacht: unieke beleving staat centraal. Ook is de rol van de consument veranderd. Door eigen reviews en foto s online te plaatsen zijn consumenten niet alleen gebruikers, maar ook makers van het toeristisch product. Het gevolg is dat de toeristische markt niet alleen door de producenten is gestuurd, maar ook door de consumenten. Vakantieverhuur door particulieren is in korte tijd in hoog tempo toegenomen sinds de oprichting van het onlineplatform Airbnb in '. Er zijn geen officiële statistieken, maar er kan uitgegaan worden van een momentopname in juli ((. accommodaties) of van een optelsom van alle accommodaties die tenminste één dag werden aangeboden tussen februari en februari ('.). Als het aanbod van andere platforms ook wordt meegerekend, dan zijn er. accommodaties. De totale overnachtingenmarkt wordt nog altijd gedomineerd door hotels, maar in het stadsdeel West is het particulier aanbod groter dan het hotelaanbod. Uit onderzoek blijkt dat particuliere verhuur in een buurt samenhangt met aanwezigheid van nieuwe stedelingen, koopwoningen en hoge WOZwaarde, maar ook met overlast door buren, andere groepen op straat en horeca. Het aantal overnachtingen van toeristen in particuliere woningen is kleiner dan het aantal overnachtingen in hotels. Vakantieverhuur is toegestaan voor dagen per jaar. Hotelkamers worden het hele jaar verhuurd (gemiddelde bezetting '%). Hotelkamers en Airbnb accommodaties naar stadsdeel in Amsterdam Aanbod accommodaties Overnachtingen op basis van bezetting bron: OIS/insideairbnb Het aanbod van hotels neemt structureel toe, evenals het aanbod van vakantieverhuur. Een gevolg hiervan is de toenemende concurrentie binnen de hotelmarkt en tussen hotels en particulieren. Een interessante ontwikkeling is de toename van het aantal appartementenhotels in Amsterdam. De sterrenaanduiding van hotels heeft aan zeggingskracht ingeboet. De aandacht gaat naar het hotelconcept met unieke beleving. Recensies op bookingssites spelen een grote rol. Onderscheidend vermogen door ligging, thema, pricing en beleving wordt steeds belangrijker. Een gevolg van deze trend is de opkomst van bijzondere hotelconcepten. In Amsterdam valt vooral de tweedeling op: boetiekhotel of low budget. In de regio wordt gefocust op thema s en locaties (o.a. boerderij, kasteel). Een andere trend is branchevervlechting. Voorbeelden hiervan zijn combinaties van een hotelconcept met gaming, leisure en/of wellnes.

11 Inleiding OIS levert in opdracht van de afdeling Economie jaarlijks statistische informatie over hotels en toerisme in de Metropoolregio Amsterdam: het aantal overnachtingen en het hotelaanbod, de spreiding van accommodaties over de Metropoolregio, kamerbezetting en -prijzen in Amsterdam en de regio. Daarnaast wordt gerapporteerd over het aantal banen in de toeristische sector in Amsterdam. Verschillende databronnen Dit rapport is gebaseerd op verschillende databronnen, onder andere de hotelenquête van OIS, toerismestatistieken van het CBS en hotelgegevens van het Kenniscentrum HorecaDNA (voorheen Bedrijfschap Horeca). De methodische verantwoording, hoe de gegevens in dit rapport tot stand zijn gekomen, is in bijlage opgenomen. Nieuw in Nieuw in zijn de berekeningen van de toeristische intensiteit en de enquêtevragen over de doelgroepen en profilering van hotels. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan het nieuwe beleid: Amsterdam gaat in van een hotelbeleid naar een integraal overnachtingsbeleid. Leeswijzer Dit rapport is als volgt opgebouwd: in het eerste hoofdstuk worden de volgende gegevens behandeld: het aantal gasten en overnachtingen in de Metropoolregio Amsterdam in en. In het tweede hoofdstuk komen het aantal hotels, kamers en bedden, hotelprijzen en kamerbezetting in de Metropoolregio aan de orde. Ook worden enkele aanvullende vragen uit de hotelenquête behandeld, onder andere de vraag naar het onderscheidingsvermogen van hotels. In hoofdstuk 1 wordt gekeken naar de ontwikkeling van het aantal banen in de toeristische sector in Amsterdam. Tabellen met aanvullende statistische informatie, methodeverantwoording, de vragenlijst en de open antwoorden van de respondenten zijn in bijlage - te vinden.

12 Hotelovernachtingen in MRA en Amsterdam Het totaal aantal bezoekers in Amsterdam wordt geschat op ruim 7 miljoen in. 1 Een deel hiervan zijn dagjesmensen en de niet-geregistreerde verblijfsbezoekers, zoals mensen die bij familie logeren of een woning huren via vakantieverhuur. Daarnaast zijn er bijna 7 miljoen geregistreerde gasten in hotels en meer dan 7. rivier- en zee- cruisepassagiers. In deze rapportage wordt gekeken naar het aantal (geregistreerde) hotelgasten en hun overnachtingen in Amsterdam en in verschillende gebieden binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA). De omvang van de (geregistreerde) toeristische markt in de MRA wordt telkens vergeleken met die van Nederland.. Meest recente cijfers MRA : -,( miljoen overnachtingen In hebben Nederlandse hotels zo n ( miljoen gasten geaccommodeerd, goed voor ( miljoen overnachtingen. Meer dan (% van de landelijke overnachtingen vindt plaats in de MRA: dit percentage is bovendien toegenomen van 1?% in tot (% in. In hadden hotels in de MRA?, miljoen gasten, die gemiddeld,7? nachten verbleven: een totaal van 7,1 miljoen overnachtingen (+1%). Landelijk steeg het aantal overnachtingen met (% (zie figuur.a en de onderliggende cijfer in tabel.b). Figuur.a Ontwikkeling aantal hotelovernachtingen in MRA en Nederland, t.o.v. % % Amsterdam Amstel- Meerlanden overig MRA MRA totaal Nederland Nederlanders buitenlanders totaal bron: CBS 1 Bron: Amsterdam Marketing. Bezoekersonderzoek Metropool Amsterdam.

13 Het totaal aantal hotelovernachtingen in de MRA is in minder snel toegenomen dan landelijk. Het aantal Nederlandse verblijfsbezoekers in Amsterdam en omgeving is afgenomen en het aantal overnachtingen door buitenlanders groeit minder snel. De meeste overnachtingen in de MRA worden geboekt door buitenlanders: 7%. Landelijk is dit %. Tabel.b Ontwikkeling aantal hotelovernachtingen in MRA en Nederland, overnachtingen 2015 (abs.) mutatie t.o.v (%) totaal Nederlanders buitenlanders totaal Nederlanders buitenlanders Amsterdam Amstel- Meerlanden/Waterland Agglomeratie Haarlem IJmond Het Gooi en Vechtstreek Flevoland Zaanstreek totaal MRA Nederland bron: CBS Driekwart van de overnachtingen in de MRA vindt plaats in Amsterdam. Hier zijn ook de meeste hotels geconcentreerd. Informatie over de rest van de MRA is niet beschikbaar op gemeenteniveau: het CBS publiceert alleen geaggregeerde aantallen. Naast Amsterdam telt het gebied Amstel-Meerlanden/Waterland (waaronder gemeente Haarlemmermeer met de luchthaven Schiphol) relatief veel hotelgasten en overnachtingen:,7 miljoen gasten en, miljoen overnachtingen in. De overige MRA-gemeenten zijn samen goed voor ruim miljoen hotelgasten en bijna,? miljoen overnachtingen.. Verwachting : bijna % miljoen overnachtingen in Amsterdam De Amsterdamse hotels hadden in ruim,' miljoen gasten, het hoogste aantal ooit (zie figuur. en tabel.1). De toename ten opzichte van ( is %.De hotelgasten bleven gemiddeld,'? nacht in de hoofdstad (in (,'' nacht). Dit leverde een totaal op van,? miljoen hotelovernachtingen in (+1%). Naar verwachting zal het aantal overnachtingen in sneller groeien dan in : met meer dan % tot bijna ( miljoen. Het CBS heeft voorlopige cijfers tot en met september bekend gemaakt. Volgens deze cijfers is het aantal overnachtingen in Amsterdam met 7% toegenomen ten opzichte van dezelfde periode in. De groei komt door buitenlanders, het aantal Nederlandse gasten blijft afnemen (zie figuur.7). De landelijke groei in deze periode is ook 7% en komt zowel door buitenlandse als door Nederlandse hotelgasten. 1

14 Figuur. Hotelgasten en overnachtingen in Amsterdam, - 2 (aantallen) bron: CBS/*prognose OIS Tabel.( Hotelgasten, overnachtingen, verblijfsduur en de gemiddelde bedbezetting in Amsterdamse hotels, -* gasten overnachtingen verblijfsduur (nachten) bedbezetting (%) 1 kw , kw , kw , kw ,83 59 totaal , kw 2016* , kw 2016* , kw 2016* ,98 64 *voorlopige cijfers bron: CBS.( Meer hotelgasten door evenementen en congressen in Amsterdam Amsterdamse hoteliers schrijven de gastentoename toe aan de populariteit van Amsterdam, de vele evenementen en congressen in de stad en ook aan het Nederlands voorzitterschap van EU. 3 Hoteliers in de regio noemen betere economie, populariteit van hun eigen hotel en ook festivals en evenementen (o.a. in Amsterdam) als redenen voor een toename. In zag 7(% van de Amsterdamse en (% van de regionale hoteliers het aantal gasten in hun hotel toenemen (zie figuur.(). In de eerste helft van was het aandeel hotels met een 2 Voor de periode september-december zijn nog geen cijfers van het CBS verschenen. Deze periode is op basis van een prognose aan toegevoegd. 3 Dit blijkt uit de enquête van OIS waarin hoteliers toelichten waarom het aantal gasten is toe- of afgenomen. (

15 toename ook relatief groot (dit is exclusief effecten van de grootschalige evenementen, zoals Amsterdam Dance Event in oktober. Figuur.% Hotels naar ontwikkeling van het aantal hotelgasten toegenomen gelijk gebleven afgenomen jan-jun 2016 regio Amsterdam jan-jun % De meest genoemde verklaringen voor een afname van het aantal gasten zijn verbouwing van het hotel, concurrentie (o.a. met illegale verhuur) en een hogere kamerprijs(strategie). Het volledige overzicht van de open antwoorden staat in bijlage (. Enkele hoteliers hebben aangegeven dat ze een gesprek met de gemeente Amsterdam aan willen gaan..% Toename ook in het laagseizoen De gemeente Amsterdam werkt aan een betere spreiding van evenementen over het hele jaar. In de laatste jaren wordt Amsterdam beter bezocht in het laagseizoen, waardoor het verschil met het hoogseizoen kleiner wordt. In de maand augustus wordt elk jaar het grootste aantal overnachtingen geboekt. Dit aantal kan niet sneller groeien dan de hotelcapaciteit. Maar in de minder populaire maanden als januari en februari, zijn hotels minder vol en is er ruimte voor groei. De totale toename van het aantal overnachtingen in en komt door meer hotelcapaciteit en door meer verblijfsbezoekers in het laagseizoen. Figuur. presenteert de achterliggende cijfers: het aantal overnachtingen per maand en de groei in het hoogseizoen (augustus) en het laagseizoen (januari). Het verschil tussen het aantal overnachtingen in januari en augustus is door de jaren heen kleiner geworden (zie aantallen in de figuur links). Dit komt door een hoger groeitempo in januari (zie indexcijfers in de figuur rechts).

16 Figuur. Ontwikkeling aantal overnachtingen per maand, Amsterdam Absolute aantallen overnachtingen Overnachtingen in januari en augustus sinds (=) 1,4 x 1 mln. overnachtingen 1,3 1, , ,9 0,8 0, ,6 0,5 0,4 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 200 index 100= bron: CBS jan aug. Sterke groei overnachtingen Aziatische markt De grootste groep hotelgasten in Amsterdamse zijn bezoekers uit eigen land (7%). Europa is wel de grootste toeristische markt: in Amsterdam is 7% van de hotelnachten geboekt door Europeanen (7 miljoen). De Europese markt is vooral vertegenwoordigd door Britten, Duitsers, Franssen, Italianen en Spanjaarden (zie figuur.). Daarnaast wordt?% van de overnachtingen geboekt door inwoners van de Verenigde Staten en '% door bezoekers uit verschillende landen in Azië ( miljoen). Van alle Aziatische landen komt de grootste groep uit China. Figuur. Hotelovernachtingen naar land van herkomst, Amsterdam bron: CBS Zowel in, als in valt de groei van de Aziatische markt op, waaronder China en India (zie figuur.7). In absolute zin gaat het echter om kleinere aantallen dan bezoek uit Europese landen.

17 Ter vergelijking: in waren er miljoen overnachtingen van Britten,,7 miljoen - van Italianen en, miljoen - van bezoekers uit China. Bezoekers uit India hebben in '. hotelovernachtingen geboekt. Figuur.- Hotelovernachtingen in Amsterdam naar herkomstland gasten ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar % * voorlopige cijfers 2015 jan-sep 2016* bron: CBS Het internationale toerisme (oftewel het aantal buitenlandse verblijfsbezoekers in hotels) stijgt wereldwijd met gemiddeld (% per jaar sinds. In is opnieuw een record geboekt:, miljard internationale verblijfstoeristen wereldwijd. Dit is miljoen meer dan in ( (+%). De groei van het internationale verblijfstoerisme in West-Europa (waaronder Nederland) was 1% (in Amsterdam +(%). The World Tourism Organization schrijft deze groei toe aan onder andere lagere olieprijzen en het toegenomen besteedbaar inkomen. Ook in zal het internationale toerisme wereldwijd blijven groeien, naar verwachting met 1,% tot (,%. In Amsterdam is in de eerste negen maanden van een groei van?% geboekt.. Toeristische intensiteit: dagelijks % hotelgasten per Amsterdammers Europa is de meest bezochte regio, goed voor % van het wereldtoerisme. Europese steden trekken zowel buitenlandse als binnenlandse bezoekers: in de periode (- is het totaal aantal hotelovernachtingen in bijna alle grote Europese steden toegenomen. Vooral valt het hoge groeitempo in Londen (%), Stockholm (+?%) en Madrid (+?%) op. Het toerisme in Amsterdam is in dezelfde periode met 1% gegroeid, vergelijkbaar met Barcelona (+1%). 7

18 De groei van het aantal bezoekers gaat samen met de mobiliteitstoename en de toename van de stedelijke bevolking. Een van de consequenties daarvan is dat er steeds meer gebruikers dezelfde openbare ruimte moeten delen. De verhouding tussen het aantal inwoners en het aantal bezoekers geeft de toeristische intensiteit in steden weer. Daarmee kan de omvang van het toerisme in verschillende steden worden vergeleken. Amsterdam heeft in absolute zin bijna even veel overnachtingen als Stockholm en Hamburg. In verhouding tot de bevolkingsomvang verblijven er dagelijks circa ( bezoekers per Amsterdammers. Dit is meer bezoekers per inwoner dan in de meeste Europese hoofdsteden, op Parijs en Lissabon na (zie figuur.'). Als Europese steden 4 worden gerangschikt op toeristische intensiteit in het jaar, dan staat Amsterdam in de top van steden met de meeste hotelgasten per inwoner. Venetië, Parijs, Florence, Salzburg, Brugge, Genève en Lissabon hadden in nog hogere intensiteit. Andere Europese hoofdsteden, zoals Rome, Wenen, Madrid en Berlijn hebben minder toeristische druk op inwoners. Als er gerekend zou worden met enkel de inwoners van de Amsterdamse binnenstad, dan zou de intensiteit hoger uitvallen:? hotelgasten per inwoners per dag. Figuur.G Hotelgasten per inwoners per dag, bron: Tourmis Figuur.? laat zien dat toeristische intensiteit het meest is toegenomen na en vooral dankzij buitenlandse hotelgasten. In deze berekening is de toename van het totaal aantal inwoners meegenomen. 4 steden waarvoor de Tourmis cijfers beschikbaar zijn. '

19 Figuur.= Binnenlandse en buitenlandse hotelgasten per inwoners per dag bron: Tourmis De toename in toeristische intensiteit is ook te zien als er wordt gekeken naar de groei van het aantal hotels en de beschikbaarheid van hotelbedden voor de toeristen. Het aantal hotelbedden per inwoners is in vele Europese steden toegenomen. Daar staat tegenover dat het aantal hotelbedden per hotelgast gelijk is gebleven (zie figuur.). Het hotelaanbod sluit aan bij de groeiende vraag. Lissabon toont een soortgelijke ontwikkeling als Amsterdam aan. In steden zoals Florence, Parijs, Rome, Madrid en Antwerpen is het hotelaanbod nauwelijks gegroeid, maar de toeristen blijven komen waardoor de beschikbaarheid van hotelbedden per hotelgast is afgenomen. Figuur. Aantal hotelbedden per inwoner en per hotelgast in Europese steden Hotelbedden per inwoners per dag Hotelbedden per hotelgast per dag / /2015 bron: Tourmis?

20 Waarom groei toerisme in Europese steden? Steden zijn geschikt voor een brede markt: ze zijn gemakkelijk te bereiken en ze hebben veel te bieden voor verschillende typen consumenten. Vanaf eind jaren? nemen stedentrips in populariteit toe. Dit heeft te maken met de toename van mobiliteit en van besteedbaar inkomen en met het gebruik van internet. De volgende ontwikkelingen spelen daarbij een belangrijke rol: lagere prijzen van de luchtvaart (door opkomst van budget luchtvaartmaatschappijen na liberalisering van de Europese markt in??'), uitbreiding van het aantal directe bestemmingen (wereldwijd en o.a. op Schiphol), online boekingen van tickets en hotels (direct bij de aanbieder zonder tussenpersoon), online travel agents/ pakkagedeals, mobiele technologieën. De rol van de consument wordt ook steeds groter. Door eigen reviews en foto s online te plaatsen zijn consumenten niet alleen gebruikers, maar ook makers van het toeristisch product. De focus ligt op de beleving, oftewel op een unieke of een nieuwe ervaring waardoor de kwaliteit van diensten en voorzieningen minder centraal komt te staan. De overgang van dienstverlening naar beleving is kenmerkend voor de laatste jaren. 5 De reisbranche en de sociale media spelen daar op in. Onderzoek van TripAdvisor bevestigt dat iets nieuws proberen belangrijker wordt gevonden dan voorzieningen op de bestemming (zie figuur hieronder). Anders dan badplaatsen biedt elke stad een uniek toeristisch product en daarmee een nieuwe ervaring. Top factoren die de reisbeslissing hebben beïnvloed 6 bestemming waar ik nog nooit ben geweest prijzen van vluchten prijzen van accommodaties iets nieuws leren op een trip weer iets nieuws proberen terrorisme reis naar het buitenland proberen gezelschap tijdens reis voorzieningen op bestemming % bron: TripAdvisor 5 J.Urry en J.Larsen The Tourist Gaze 1.. London. 6 TripAdvisor TripBarometer Travel Trends.

21 Hotelmarkt MRA en banen in toeristische sector In dit hoofdstuk staat het hotelaanbod in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) centraal: het aantal hotels, kamers en bedden. Er wordt ook gekeken naar de bezettingsgraden en kamerprijzen van hotels. Tot slot worden ontwikkelingen in de toeristische sector in kaart gebracht. De meeste statistieken in dit hoofdstuk zijn door OIS verzameld. Meer informatie over de databronnen en methode van dit onderzoek staat in bijlage.. Grootste hotelaanbod in Amsterdam en Haarlemmermeer De MRA telt in 77 hotels met in totaal bijna (1. kamers en ruim?. bedden. Dit is 1% van de landelijke kamer- en beddencapaciteit. Twee gemeenten binnen de MRA hebben de grootste hotelcapaciteit in Nederland: Amsterdam en Haarlemmermeer (de gemeente waartoe Schiphol behoort).. Amsterdam telt in 1.7 hotelkamers en 7. bedden, goed voor % van het landelijke hotelkamer- en beddenaanbod. Haarlemmermeer is goed voor % van het landelijke aanbod en telt meer kamers en bedden dan Rotterdam of Den Haag (zie figuur.). Het kameraanbod in de andere MRA-gemeenten is relatief kleiner: Haarlem (' kamers), Zandvoort (' kamers), Almere ( kamers), Velsen ( kamers). Gedetailleerde statistieken staan in tabel. en bijlage. Figuur. Aanbod hotelkamers in Nederland, juli 25% Amsterdam (30.716) overig Nederland (72.833) 58% 3% 4% 5% 5% Haarlemmermeer (6.085) overig MRA (5.861) Rotterdam (4.703) Den Haag (4.135) Bron: CBS/OIS

22 Tussen en zijn er in Nederland in totaal ruim. hotelkamers bijgekomen, waarvan er bijna. in de MRA (zie tabel.). In Amsterdam en Haarlemmermeer worden grootschalige hotels gerealiseerd waardoor de capaciteit snel toeneemt. Dit komt deels door de transformatie van kantoren. Tabel. Hotelcapaciteit Metropoolregio Amsterdam en Nederland (aflopend gesorteerd op aantal kamers) mutatie (abs.) mutatie (%) hotels kamers bedden hotels kamers bedden hotels kamers bedden kamers totaal Nederland totaal MRA grote gemeenten Amsterdam Haarlemmermeer overig regio stadsdelen Amsterdam Centrum Zuid Nieuw-West West Oost Zuidoost Noord * regio gebieden totaal regio Amstel-Meerlanden agglomeratie Haarlem Gooi en Vechtstreek IJmond Waterland Flevoland Zaanstreek * Administratieve correctie van het aantal kamers in bedden in bron: OIS/CBS Het grootste nieuwe hotel in het afgelopen jaar is gerealiseerd in Haarlemmermeer: het Novotel Amsterdam Schiphol Airport met meer dan 1 kamers en bedden. In Amsterdam zijn er meerdere grootschalige accommodaties gerealiseerd. Enkele voorbeelden zijn Jazz in the City in Amsterdam Zuidoost ( kamers en bedden) en het Generator Hostel in het stadsdeel Oost (7 kamers en bijna bedden). Meer informatie over de hotelontwikkelingen in Amsterdam staat in paragraaf.. Kaarten.1a-.1c op de volgende bladzijde laten de spreiding van de hotels over de MRA en over Amsterdam zien.

23 Kaart.(a Locaties van hotels in de MRA, bron: OIS/google Maps Kaart.(b Locaties van hotels in Amsterdam en directe omgeving, 1

24 Kaart.(c Inzoomen op centrale locaties Amsterdam, (- sterren hotels 1 sterren hotels - sterren hotels/hostels bron: OIS/google Maps. Overgang naar overnachtingsbeleid De in 1 vastgestelde regionale hotelstrategie voor de periode - is herzien. Amsterdam is overgegaan van een hotelbeleid naar een integraal (regionaal) overnachtingsbeleid. Het nieuwe overnachtingsbeleid is per januari 7 van kracht. Dit nieuwe beleid is gericht op alle vormen van verblijfsaccommodaties vanaf nacht tot maanden. Het doel van dit beleid is om het hoofd te kunnen blijven bieden aan de toenemende belangstelling voor Amsterdam en de daarmee gepaard gaande drukte in de stad en dynamiek op de logiesmarkt. Het uitgangspunt is dat de gemeente Amsterdam geen medewerking meer verleent aan hotelinitiatieven die niet passen in een ter plaatse rechtsgeldend bestemmingsplan, behalve wanneer eerder een direct recht is toegekend of wanneer het om een bijzonder initiatief gaat dat past binnen het ruimtelijk afwegingkader en voldoet aan de volgende voorwaarden 7 : buurt is intensief betrokken bij het initiatief; er gelden hoge eisen aan duurzaamheid; sociaal ondernemerschap maakt onderdeel uit van het exploitatieplan. 7 Meer actuele informatie over de voorwaarden staat op (

25 Zowel de vraag naar overnachtingen als het aanbod van hotels in Amsterdam zal de komende jaren stijgen. In de scenario s van de Amsterdam Economic Board wordt uitgegaan van toeristische groei van,% - ( % per jaar. De toename van het hotelaanbod wordt door de gemeente Amsterdam geschat op.( nieuwe hotelkamers tussen en (toegekende initiatieven, bron: Hotelmonitor januari ). Dit betekent een gemiddelde jaarlijkse groei van?1 kamers oftewel 1% per jaar. Deze groei is iets gematigder dan de gerealiseerde hotelgroei in de afgelopen jaren. De nieuwe maatregelen ter bevordering van de balans tussen de verschillende actoren zijn onder andere opgenomen in de notitie Drukte in Amsterdam: maatregelen voor een stad in balans..( Hotelkamers -: Amsterdam +%% en regio +% In de afgelopen tien jaar zijn er in Amsterdam.1 hotelkamers bijgekomen (+7% in - ). De groei kwam echter op gang na :tussen en is het aantal kamers met?. toegenomen (+(%). Het grootste deel daarvan is gerealiseerd in grootschalige hotels met (- sterren. De nieuwe hotels zijn gespreid over de hele stad, maar de meeste kamers zijn erbij gekomen in Centrum, Nieuw-West, Zuidoost en Zuid. In Zuidoost is het aantal hotelkamers bijna verachtvoudigd vergeleken met (van kamers in naar. in ). In de regio zijn er tussen en.( hotelkamers bijgekomen, een toename van %. Ruim de helft van de nieuwe kamers is gerealiseerd in de gemeente Haarlemmermeer en de rest in onder andere agglomeratie Haarlem en Flevoland. De omvang en het groeitempo van het hotelaanbod in de regio zijn vergelijkbaar met die in het stadsdeel Centrum in Amsterdam. Figuur.( laat het aantal hotelkamers en de absolute toename in de periode - per gebied zien. Figuur.% Aantal hotelkamers en absolute mutatie daarvan in de periode - hotelkamers AMSTERDAM REGIO bron: OIS

26 .% Stijging kamerbezetting en -prijs in MRA en Nederland Zowel het aantal hotelkamers, als overnachtingen neemt in Amsterdam toe. Kamerbezetting is een belangrijke indicator van vraag naar hotels. Een hogere kamerbezetting betekent dat de vraag toeneemt. Vaak gaat dit gepaard met een verhoging van de kamerprijs. Hotels in de meest gewilde gebieden hebben de hoogste kamerbezetting en prijs. Hoteliers in minder populaire gebieden gebruiken lagere prijzen om meer gasten aan te trekken. Hoe deze factoren zich in Amsterdam en de regio in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld, wordt verder in deze paragraaf besproken..%. Wederom hogere kamerbezetting en prijs in Amsterdamse hotels In waren de Amsterdamse hotels voor '% bezet, meer dan hotels in de regio, die voor (% bezet waren (zie tabel.). Zowel in Amsterdam als in de regio is de kamerbezetting in toegenomen. De hoogste bezetting en de grootste toename daarvan wordt gemeten bij hotels met 1 en ( sterren. Tabel. Gemiddelde kamerbezetting 8 naar sterklasse hotels, (procenten) Amsterdam regio MRA ster NHC ster sterren sterren sterren sterren x x x x x sterren sterren sterren gemiddeld bron: OIS Het aantal Amsterdamse hotels dat op jaarbasis bijna volgeboekt is, neemt toe: elk jaar geven meer hoteliers aan dat hun hotel voor meer dan?% bezet is (zie tabel.). In was % van de Amsterdamse hotels (bijna) het hele jaar volgeboekt. De meerderheid van de Amsterdamse hotels heeft een kamerbezetting tussen 7% en?%. In de regio zijn de meeste hotels bezet voor minder dan 7%. 8 Respondenten (woordvoerders van hotels) geven in de hotelenquête aan hoeveel procent van de kamers gemiddeld bezet was in hun hotels.

27 Tabel 2.6 Hotels naar kamerbezetting, (procenten) Amsterdam regio MRA totaal tot 50% %-74% % meer dan 90% totaal (%) %. Duurste hotels in Amsterdam Centrum Hogere kamerbezetting geeft hoteliers meestal ruimte voor een prijsverhoging. De prijsstijging is vooral te zien bij hotels met 1- sterren. In wordt er in Amsterdam bijna % meer gevraagd voor een hotelkamer dan in (. In de eerste helft van lijken de prijzen te stabiliseren (zie tabel.7a). In de regio zijn de prijzen tussen ( en niet toegenomen, maar wel in de eerste helft van. Het centrum van Amsterdam is de meest gewilde overnachtingslocatie in Nederland: hotels hier zijn beter bezet en hoger geprijsd dan elders in de stad of in de rest van het land. Dit geldt voor alle sterklassen (zie tabel.7b). Amsterdamse hotels in de stadsdelen buiten de ring (Noord, Zuidoost en Nieuw West) hebben de laagste kamerbezetting en prijs in Amsterdam. Om de kamerbezetting op Amsterdams niveau te houden, hanteren ze het prijsniveau van regionale hotels in dezelfde sterklasse. Tabel.-a Kamerprijzen 9 in hotels naar sterklasse (gemiddelde prijs voor een -persoonskamer per jaar, euro s per nacht) Amsterdam jan-juni 2016 regio jan-juni ster sterren sterren sterren sterren x x x x x X 0-2 sterren sterren sterren gemiddelde bron: OIS 9 Respondenten (woordvoerders van hotels) geven in de hotelenquête aan hoeveel een -persoonskamer in hun hotel doorgaans kost (prijs per kamer per nacht gemiddeld op jaarbasis). 7

28 Tabel.-b Kamerbezetting en -prijzen in in hotels naar sterklasse en gebied, enquête Amsterdam regio Centrum binnen de ring buiten de ring regio totaal kamerbezetting % 0-2 sterren sterren sterren gemiddeld kamerprijs euro s per nacht 0-2 sterren sterren sterren gemiddeld bron: OIS Gegevens over de Nederlandse hotelmarkt zijn beschikbaar voor hotels met 1- sterren. Ze worden jaarlijks gepubliceerd door adviesbureau Horwath HTL. De gemiddelde bezettingsgraad van de Nederlandse hotels is toegenomen van?% in ( naar 7% in. In dezelfde periode is de kamerprijs toegenomen van? euro naar euro per nacht (zie tabel.'). Grootstedelijke hotels zijn over het algemeen beter bezet en ook duurder dan hotels in dezelfde sterklasse in kleinere plaatsen. Hotels in de buurt van Amsterdam hebben min of meer dezelfde bezettingsgraad als hotels in grote steden als Den Haag en Rotterdam, maar zijn hoger geprijsd. Tabel.G Kamerbezetting en -prijzen in Amsterdam en Nederland, hotels met (- sterren kamerbezetting (%) prijs(euro s per nacht) Amsterdam** regio ** Den Haag* Rotterdam* buiten grote steden* Nederland* bron: OIS/Horwath * Bron: Horwath (onderzoek naar 3-, 4- en 5-sterren hotels in Nederland). ** Bron: OIS (onderzoek naar alle hotels in de MRA). In deze tabel zijn alleen hotels met 3-5 steren opgenomen..%.( Prijsontwikkeling per maand in Om meer inzicht te krijgen in de prijsfluctuaties heeft OIS gedurende één jaar de prijzen van 11( Amsterdamse accommodaties op booking.com gevolgd. Hierbij werd gekeken naar de prijs op een incheckdatum vier tot acht weken voor aankomst. Deze methode is niet zuiver, maar geeft in grote lijnen de mate van de mogelijke prijsverschillen en seizoeneffecten weer. Figuur.?a laat de kamerprijzen per accommodatietype zien. '

29 Figuur.=a Kamerprijzen 10 Amsterdamse hotels op booking.com, (-persoons kamer/appartement) bron: booking.com * Vanaf is de sterclassificatie vrijwillig. Geen ster kan betekenen dat een hotel niet voldoet aan de classificatienormen of (vrijwillig) niet geclassificeerd is. Zowel budgetaccommodaties, als designhotels kunnen in deze categorie vallen. Hogere prijzen duiden op meer vraag naar een bepaald segment en op een bepaald moment. Er vallen twee prijspieken op in Amsterdam: maart-april en september-oktober. Er zijn verschillen te zien per type accommodatie: De hoogste prijzen waren in in april (Koningsdagperiode -7 april niet meegerekend). Dit geldt voor bijna alle typen accommodaties in Amsterdam. Hostels hebben een afwijkend patroon en hebben de hoogste prijzen in juli. Andere pieken verschillen per type accommodatie: hostels en hotels met - sterren zijn ook populair in maart. Luxere accommodaties hebben hoge prijzen in mei en oktober. De seizoenfluctuaties hebben te maken met de oriëntatie van hotels op de zakelijke of op de recreatieve markt. Prijzen in het weekend waren gemiddeld ruim % hoger dan door de week. Dit prijsverschil was vooral bij budgethotels (- sterren) te zien. Hoewel het aantal overnachtingen in Amsterdam het hoogst is in augustus is er gemiddeld genomen dan geen prijsstijging te zien (zie figuur.?b). Een mogelijke oorzaak is concurrentie met andere steden en aanbiedingen. In de regio vallen de prijspieken in april en augustus. De prijzen liggen echter structureel lager dan in Amsterdam en er is minder variatie te zien per type logiesaccommodatie. 10 Prijs per nacht voor een standaard -persoonskamer (of een appartement in een appartementenhotel) op verschillende dagen van de week exclusief feestdagen. Bron:

30 Figuur.=b Kamerprijzen en overnachtingen in Amsterdamse hotels per maand in euro's/nacht gemiddelde prijs overnachtingen x1 mln , , ,1 0,9 0,7 0,5 0,3 0 0,1 bron: CBS/booking.com.%.% Kamerbezetting en prijs in Amsterdam 11 in afgelopen jaar In zijn tot nu toe gemiddeld de hoogste kamerbezetting ('%) en prijs (( euro) geregistreerd. Vanaf 1 ligt de kamerbezetting in Amsterdam boven de grens van 7%. De laagste kamerbezetting (?%) en kamerprijs (? euro) in de afgelopen jaar werden in? gemeten na de laatste toeristische dip in '-? (zie figuur.). Dit was het gevolg van onder andere economische crisis en de onzekere situatie rond de pandemie van de Mexicaanse griep. 11 Het onderzoek naar hotels in de regio is gestart in?. Vergelijkbare statistieken op niveau van de regiogemeenten zijn beschikbaar vanaf - en worden besproken in paragraaf.(.. 1

31 Figuur. Hotelkamers, overnachtingen, kamerbezetting en -prijs in Amsterdam, - * prijs verwacht in januari-juni / prognose overnachtingen in. bron: OIS/CBS. Positieve verwachtingen financieel resultaat in De meeste hoteliers in de MRA verwachten positieve resultaten in : meer gasten, hogere omzet en hogere opbrengsten per kamer dan in. Figuur. laat het saldo van positieve en negatieve antwoorden zien. De hoge scores betekenen dat er meer positieve dan negatieve verwachtingen zijn. De Amsterdamse hoteliers in het 1--sterrensegment zijn net als vorig jaar het meest optimistisch. De bezettingsgraad en de kamerprijzen zijn in deze hotels in het meest toegenomen. Amsterdamse budgetaccommodaties en hoteliers in de regio verwachten in wellicht meer gasten en omzet, maar zijn nogal voorzichtig met uitspraken over de stijging van opbrengsten per kamer. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat in er nog weinig groei te zien was in de bezettingsgraden en kamerprijzen van deze accommodaties. 1

32 Figuur. Verwachtingen van hoteliers over % 0-2 sterren 3 sterren 4-5 sterren totaal Amsterdam regio totaal MRA verwacht aantal gasten in 2016 (saldo toegenomen en afgenomen) verwacht RevPar in 2016 (saldo toegenomen en afgenomen) verwacht omzet 2016 (saldo toegenomen en afgenomen) bron: OIS. Type en profiel hotels in Amsterdam en regio In de hotelenquête wordt elk jaar een nieuw actueel thema behandeld. In staan hoteltype en profiel centraal. De sterclassificatie is sinds vrijwillig. Klanten willen een unieke beleving. En de concurrentie tussen verschillende typen accommodaties neemt toe. In dit verband speelt het onderscheidingsvermogen van hotels een grote rol. Tabel. laat verschillende typen accommodaties in Amsterdam en de regio zien. Deze typering is gebaseerd op de naam van accommodaties en op de toelichting die hoteliers zelf in de enquête geven. Naast traditionele hotels heeft Amsterdam ook relatief veel hostels en appartementenhotels. In de regio worden naast hotels ook relatief veel kleine accommodaties aangebeden, zoals boerenkamers, pensions en bed & breakfast met meer dan kamers en ( bedden (die onder de definitie van een hotel vallen). In de hotelenquête van is hoteliers voor het eerst gevraagd naar de manieren waarop ze zich profileren: of ze volgens een bepaald concept werken en of ze zich op specifieke doelgroepen richten (zie figuur.1). In Amsterdam valt vooral de tweedeling op: boetiekhotel of low budget. Een unieke beleving wordt overigens ook genoemd, maar minder vaak dan in de regio. Om welke unieke beleving het gaat, wordt in de enquête toegelicht: Thema/sfeer (o.a. jaren ', huiskamer, persoonlijk). Locatie (o.a. kasteel, boerderij, strandhuis). Christelijk. Design. Wellness. Culinair. 1

33 Ook valt op dat zowel in Amsterdam, als in de regio relatief veel hotels gericht zijn op de zakelijke markt. In Amsterdam ligt de focus daarnaast ook op jongeren en budgettoeristen. In de regio worden vaker gezinnen en groepen genoemd. Tabel. Accommodaties met meer dan kamers en % bedden naar type, Amsterdam (abs.) regio (abs.) hotels kamers bedden hotels kamers bedden hotel hostel/ jeugdhotel B&B, pension, guesthouse, boerenkamer appartementenhotel totaal Amsterdam (%) regio (%) hotels kamers bedden hotels kamers bedden hotel hostel/ jeugdhotel B&B, pension, guesthouse, boerenkamer appartementenhotel totaal bron: OIS Figuur.( Hotels naar doelgroep en concept (procenten van het totaal, meerdere antwoorden mogelijk) Amsterdam regio doelgroep concept boetiek hotel budget hotel/hostel unieke beleving milieu concept appartementen hotel zakelijke reizigers, congressen jongeren budget toeristen groepen gezinnen doelgroep concept boetiek hotel budget hotel/hostel unieke beleving milieu concept appartementen hotel zakelijke reizigers, congressen jongeren budget toeristen groepen gezinnen % % bron: OIS 11

34 ( Werkgelegenheid in toeristische sector OIS werkt met een brede definitie van de toeristische sector en maakt onderscheid tussen de volgende branches: logies, horeca, personenvervoer, cultuur, recreatie, reisbemiddeling, toeristische goederen. Naast de verblijfsbezoekers maken ook inwoners, forensen en dagbezoekers gebruik van deze branches, onder andere van restaurants, taxibedrijven en culturele instellingen. (. Meer banen bij hotels en restaurants In werken in Amsterdam.1? personen in de toeristische sector. Dit is % van de totale werkgelegenheid. Vergeleken met zijn er (.11 banen bijgekomen in de toeristische sector (+'%). In dezelfde periode nam de totale werkgelegenheid in Amsterdam met 1% toe. Ook nam het aantal inwoners en bezoekers van Amsterdam toe en daarmee ook het aantal gebruikers van producten en diensten van de toeristische sector. Restaurants en cafés zorgen voor ruim de helft van de banen in de toeristische sector (zie figuur 1.). De absolute toename van de werkgelegenheid was in deze branche het sterkst (+.(; +'%). In procenten was de groei het sterkst bij logies (+?%). Hotels en andere soorten logiesaccommodaties zijn samen goed voor.1 banen (% van de banen in de toeristische sector). Ook is het aantal banen bij reisorganisaties toegenomen, maar in absolute zin gaat het om kleine aantallen. Figuur (.Grote en kleine banen in toeristische branches, Amsterdam op januari horeca (o.a. restaurants, cafés, snackbars) logies (o.a. hotels en hostels) cultuur en recreatie (o.a theaters, musea, attracties, wellness) overig (o.a. reisbemiddeling, fietsverhuur, toeristische goederen) personenvervoer (o.a. taxi, fietstaxi, rondvaart) bron: OIS 1(

35 (. Snelle groei kleine banen bij hotels % van de banen in de toeristische sector is voor minder dan uur per week. Ze worden ook kleine banen genoemd. In de niet-toeristische sectoren zijn er relatief minder kleine banen ((%). Kleine banen komen vooral voor bij horecabedrijven, zoals cafés/restaurants (1(% van totaal) en bij logies (?% van totaal). Figuur. laat zien dat bij logies vooral het aantal kleine banen snel toeneemt (zie figuur 1.). Bij de horecabedrijven neemt het aantal grote en kleine banen min of meer gelijk toe. Figuur (. Ontwikkeling grote en kleine banen bij logies en horeca (index =) index 2006 = logies kleine banen horeca kleine banen horeca grote banen logies grote banen bron: OIS (.( Schaaleffect hotels Hoewel er meer logiesaccommodaties bijkomen, zijn er minder banen per vestiging dan vroeger. Het gemiddelde aantal banen per logiesbedrijf is gedaald van? in naar in. Figuur 1.1 laat het aantal vestigingen en banen in de periode - zien. Het aantal vestigingen neemt sneller toe, dan het aantal banen. Dit geeft aan dat de bedrijfsgrootte gemiddeld kleiner wordt. Deze ontwikkeling geldt niet voor horecabedrijven. Als het aantal hotelgasten ook wordt meegenomen in de berekening, dan bedient één hotelmedewerker bijna 7 hotelgasten. Dit is circa gasten per werknemer meer dan jaar geleden. Dit geeft aan dat een toename van het aantal verblijfsbezoekers niet tot een evenredige toename van het hotelpersoneel leidt. Er is namelijk sprake van een schaalvoordeel: er komen meer grote hotels bij en het aantal klanten per werknemer neemt ook toe. In de horeca is een soortgelijk effect te zien (zie figuur 1.(). 1

36 Figuur (.( Aantal vestigingen en banen bij logiesaccommodaties banen (x 10) 800 vestigingen bron: OIS Figuur (.% Ontwikkeling aantal verblijfsbezoekers per werknemer bij logies en horeca (index =) index 2006 = logies2006: 1 wp per 636 verblijfsbezoekers horeca 2006: 1 wp per 213 verblijfsbezoekers logies horeca logies2016: 1 wp per 747 verblijfsbezoekers horeca 2016: 1 wp per 234 verblijfsbezoekers bron: OIS 1

37 Bijlage Hotelcapaciteit naar sterklasse, regiogemeente en stadsdeel Amsterdam Tabel %. Hotels, kamers en bedden naar sterklasse en gebied, MRA 0-2 sterren 3 sterren 4-5 sterren totaal hotels kamers bedden hotels kamers bedden hotels kamers bedden hotels kamers bedden totaal MRA Amsterdam totaal regio, waaronder Amstel-Meerlanden agglomeratie Haarlem Waterland Gooi en Vechtstreek IJmond Flevoland Zaanstreek bron: OIS 17

38 Tabel %. Hotels, kamers en bedden naar gemeente MRA, gemeente hotels kamers bedden Amsterdam totaal Amstel-Meerlanden totaal Aalsmeer Amstelveen Ouder-Amstel Haarlemmermeer Uithoorn agglomeratie Haarlem totaal Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Zandvoort Waterland + totaal Beemster Edam-Volendam Purmerend Waterland Zeevang Gooi en Vechtstreek totaal Blaricum Bussum Hilversum Huizen Muiden Naarden Weesp Wijdemeren IJmond totaal Beverwijk Heemskerk Velsen Flevoland- totaal Almere Lelystad Zaanstreek totaal Oostzaan Wormerland Zaanstad '

39 Tabel %.( Hotels naar sterklasse en stadsdeel/wijk, Amsterdam geen ster 1 ster 2 sterren 3 sterren 4 sterren 5 sterren totaal % totaal stadsdeel A Centrum E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost wijk C-Centrum Oost C-Centrum West N-Noord Oost N-Noord West N-Oud-Noord NW-De Aker/Nieuw Sloten NW-Geuzenveld/Slotermeer NW-Osdorp NW-Slotervaart O-IJburg/Zeeburgereiland O-Indische Buurt/Oostelijk Havengebied O-Oud-Oost O-Watergraafsmeer W-Bos en Lommer W-Oud-West/De Baarsjes W-Westerpark Z-Buitenveldert/Zuidas Z-De Pijp/Rivierenbuurt Z-Oud-Zuid ZO-Bijlmer Centrum ZO-Bijlmer Oost ZO-Gaasperdam/Driemond bron: OIS 1?

40 Tabel %.% Hotelkamers naar sterklasse en stadsdeel/wijk, Amsterdam geen ster 1 ster 2 sterren 3 sterren 4 sterren 5 sterren totaal % totaal stadsdeel A Centrum E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost wijk C-Centrum Oost C-Centrum West N-Noord Oost N-Noord West N-Oud-Noord NW-De Aker/Nieuw Sloten NW-Geuzenveld/Slotermeer NW-Osdorp NW-Slotervaart O-IJburg/Zeeburgereiland O-Indische Buurt/Oostelijk Havengebied O-Oud-Oost O-Watergraafsmeer W-Bos en Lommer W-Oud-West/De Baarsjes W-Westerpark Z-Buitenveldert/Zuidas Z-De Pijp/Rivierenbuurt Z-Oud-Zuid ZO-Bijlmer Centrum ZO-Bijlmer Oost ZO-Gaasperdam/Driemond bron: OIS (

41 Tabel %. Hotelbedden naar sterklasse en stadsdeel/wijk, Amsterdam geen ster 1 ster 2 sterren 3 sterren 4 sterren 5 sterren totaal % totaal stadsdeel A Centrum E West F Nieuw-West K Zuid M Oost N Noord T Zuidoost wijk C-Centrum Oost C-Centrum West N-Noord Oost N-Noord West N-Oud-Noord NW-De Aker/Nieuw Sloten NW-Geuzenveld/Slotermeer NW-Osdorp NW-Slotervaart O-IJburg/Zeeburgereiland O-Indische Buurt/Oostelijk Havengebied O-Oud-Oost O-Watergraafsmeer W-Bos en Lommer W-Oud-West/De Baarsjes W-Westerpark Z-Buitenveldert/Zuidas Z-De Pijp/Rivierenbuurt Z-Oud-Zuid ZO-Bijlmer Centrum ZO-Bijlmer Oost ZO-Gaasperdam/Driemond bron: OIS (

42 Bijlage Methode, databronnen en definities In dit rapport zijn gegevens opgenomen uit verschillende bronnen. Cijfers over het aantal gasten en overnachtingen komen van het CBS en worden door OIS bewerkt. 12 Gegevens over gastenaccommodaties komen uit de hoteldatabase van OIS en de hotelenquête van OIS. Hieronder worden definities en statistieken uit verschillende bronnen nader toegelicht. Hoteldatabase OIS De hoteldatabase is een databestand van alle accommodaties in de MRA dat wordt bijgehouden aan de hand van de gegevens van het Kenniscentrum HorecaDNA, de respons op de hotelenquête OIS, Hotelloods en diverse externe bronnen. De gegevens in de hoteldatabase werden per juli bevroren. Accommodaties in hoteldatabase In de hoteldatabase van OIS worden logiesverstrekkende bedrijven met meer dan kamers en bedden opgenomen. Dit zijn hotels, hostels, motels, botels, appartementenhotels, appartementen met hoteldienstverlening, pensions, guesthouses, boerenkamers en bed&breakfasts die kamers en/of bedden aan particulieren verhuren tegen een boeking per nacht (zie tabel.1 in hoofdstuk ). Deze definitie sluit zich aan op de hoteldefinitie van het CBS en het Kenniscentrum HorecaDNA. Voor het exploiteren van een hotel in de gemeente Amsterdam dient een pand over de juiste bestemming in het vigerende bestemmingsplan te beschikken. Niet alle accommodaties in de hoteldatabase van OIS voldoen aan deze eis. Sommige accommodaties zijn geregistreerd door de Kamer van Koophandel en het Kenniscentrum HorecaDNA, maar een deel daarvan voldoet niet aan de bestemmingsplaneisen van de gemeente Amsterdam. Regels met betrekking tot bestemmingsplannen kunnen verschillen per gemeente. De hoteldatabase wordt een keer per jaar geactualiseerd: de nieuwe logiesbedrijven worden toegevoegd aan het bestand; accommodaties, die zijn gestopt als hotel worden verwijderd. De meeste accommodaties worden verwijderd wegens opheffing. Andere accommodaties zijn verhuisd uit Amsterdam (bijvoorbeeld schepen). Sommige accommodaties worden uit de hoteldatabase verwijderd omdat ze niet meer aan de definitie van een hotel voldoen. Hotelenquête OIS Om de hoteldatabase te actualiseren, houdt OIS een jaarlijkse enquête onder hoteliers. Het veldwerk vindt plaats in het tweede kwartaal van het jaar. De enquête bevat naast de vragen over de actuele capaciteit van de hotels, ook vragen over hun kamerbezetting en kamerprijzen en een aantal aanvullende vragen (zie vragenlijst in bijlage ). Van de Amsterdamse hotels hebben er ( de vragenlijst van OIS ingevuld, een respons van 1% (zie tabel op de volgende bladzijde). In de regio hebben '? hotels de vragenlijst ingevuld ((%). 12 Dit houdt in dat er tabellenrapporten worden gemaakt ten behoeve van de rve Economie (per kwartaal en per jaar). Door gegevens van OIS en het CBS te koppelen is een schatting van het aantal gasten en overnachtingen per stadsdeel mogelijk. (

43 Respons enquête gastenaccommodaties naar sterklasse, Amsterdam respondenten hotels benaderd voor enquête* regio respons (%) respondenten hotels respons (%) geen ster ster sterren sterren sterren sterren totaal * Dit is exclusief de meest recente hotelopeningen, die tijdens de veldwerkperiode zijn bijgekomen. Het totaal aantal hotels in Amsterdam is (?. (1

44 Bijlage ( Vragenlijst hotelenquête <<HOTNR>> Jaarlijkse enquête Gastenaccommodaties 2016 Voor Hotels, Hostels, Pensions, B&B, Appartementen en Botels De vragen hieronder gaan over de huidige situatie van uw accommodatie (in 2016) 1. Wilt u onderstaande gegevens controleren en indien nodig aanpassen? 2. Naam bedrijf «HOTELNAAM» 3. Adres «ADRES» Wijzigingen en aanvullingen 4. Postcode en plaats «WOONPLAATS» 5. Algemeen telefoonnummer «TELEFOON» 6. Algemeen adres « » 7. Website (zonder «WEBSITE» 8. Contactpersoon 9. Aantal sterren «NHC» 2. Wilt u onderstaande tabel op basis van de huidige situatie volledig invullen? aantal kamers (of andere ruimten: appartementen, slaapzalen, -ruimten in woonboten *) aantal slaapplaatsen** (1-persoonsbed=1 slaapplaats; 2-persoonsbed =2 slaapplaatsen) Totalen * voor zover appartementen/woonboten eigendom zijn en per dag of week worden verhuurd ** zowel met 1 tweepersoonsbed als met 2 losse bedden en exclusief bijzetbedden 3. Wat is de gemiddelde prijs in euro's voor 1- en/of 2-persoonskamer (inclusief ontbijt, service en b.t.w.) in 2016 (tot nu toe) in uw accommodatie? 1-persoonskamer 2-persoonskamer 4. Wat is in 2016 uw gemiddelde kamerbezetting? gemiddeld percentage verhuurde kamers / units van januari tot nu toe % 5. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie sinds januari 2016 tot nu toe? 1 Meer gasten in het begin van 2016 dan in het begin van Even veel gasten in het begin van 2016 als in het begin van Minder gasten in het begin van 2016 dan in het begin van Nieuw hotel niet van toepassing 5a. Wat is er volgens u de reden dat het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van 2016 is toegenomen / gelijk is gebleven / is afgenomen? X 6. Verwacht u meer, minder of evenveel gasten in 2016 als in 2015? 1 Ik verwacht meer gasten in 2016 dan in Ik verwacht even veel gasten in 2016 als in Ik verwacht minder gasten in 2016 dan in Nieuw hotel niet van toepassing 7. Wat verwacht u van de omzet van uw accommodatie in 2016? 1 Ik verwacht meer omzet in 2016 dan in Ik verwacht even veel omzet in 2016 dan in Ik verwacht minder omzet in 2016 dan in Nieuw hotel niet van toepassing ((

45 8. Wat verwacht u van de opbrengstem per kamer (RevPar) van uw accommodatie in 2016? 1 Ik verwacht in 2016 hogere opbrengsten per kamer dan in Ik verwacht in 2016 dezelfde opbrengsten per kamer als in Ik verwacht in 2016 lagere opbrengsten per kamer dan in Nieuw hotel niet van toepassing De vragen hieronder gaan over de situatie van uw accommodatie in Wat was de gemiddelde prijs in euro's voor 1- en/of 2-persoonskamer (inclusief ontbijt, service en b.t.w.) over 2015 in uw accommodatie? 1-persoonskamer 2-persoonskamer 10. Wat was in 2015 uw gemiddelde kamerbezetting? gemiddeld percentage verhuurde kamers / units % 11. Is het aantal hotelgasten in uw accommodatie in 2015 toegenomen in vergelijking met 2014? 1 Ja, toegenomen 2 Nee, gelijk gebleven 3 Nee, afgenomen 4 Weet niet of niet van toepassing ga naar vraag Wat is er volgens u de reden dat het aantal gasten in uw accommodatie in 2015 is toegenomen / gelijk is gebleven / is afgenomen? X Overige vragen over uw accommodatie 13. Is uw accommodatie gericht op een bepaalde doelgroep? Zo ja, welke? 1 Ja, zakelijke reizigers, congressen 2 Ja, jongeren 3 Ja, groepen 4 Ja, gezinnen 5 Ja, budget toeristen 6 Ja, anders namelijk 7 Nee 8 Weet niet 14. Heeft uw accommodatie een bepaald concept? Zo ja, welk? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) 1 Ja, boetiek hotel 2 Ja, milieu concept 3 Ja, budget hotel/ hostel 4 Ja, appartementen hotel 5 Ja, unieke beleving, namelijk 6 Ja, totaal concept 7 Ja, anders namelijk 8 Nee 9 Weet niet / niet van toepassing 15. Heeft u nog andere opmerkingen? X Dit waren alle vragen. Hartelijk dank voor uw medewerking. (

46 Bijlage % Open antwoorden hotelenquête Tabel. Is het aantal hotelgasten in uw accommodatie in toegenomen in vergelijking met %? (begin) Open antwoorden respondenten Meer gasten in 2015 dan in 2014: Amsterdamse hotels Meer toeristen in Amsterdam (17 keer genoemd) Betere economie (8 keer genoemd) Meer evenementen/ congressen (7 keer genoemd) Amsterdam is populairder/ bekender/ aantrekkelijker geworden (6 keer genoemd) In 2014 open gegaan/verbouwd (5 keer genoemd) Er was minder illegale verhuur (2 keer genoemd) Aantrekkende economie, uitbreiding Ryan Air. Aantrekkende markt. Alleen een kleine stijging van 0,7%. Amsterdam is meer in trek bij de toerisme. We zijn een Hotspot geworden. Bedrijven boeken weer meer. Bemiddelingsbureau. Beter ingespeeld op de gasten. Revenu management was beter dan Beter prijsbeheer en meer toeristen Beter product, prijs/kwaliteitsverhouding Betere hotel marketing, meer toeristen in Amsterdam Betere service, meer bekendheid. Betrouwbaarheid van product en service Booking.com Btere service & faciliteiten. De markt is gegroeid. Door de markt beweging. Drukker en meer toeristen in Amsterdam. Meer evenementen en bijeenkomsten. Drukker geworden in Amsterdam. Einde van de crisis. Er wordt meer gereisd in de hele wereld en succes van Amsterdam. Goede naam opgebouwd. Goede reviews. Groei aantal toeristen/ marketing campagne hostel world. Grote nieuwe klant. Economische crisis minder Hotel is gerenoveerd. Lagere euro als wisselkoers. Economie gaat beter. Meer Aziatische toeristen. Meer bekendheid gekregen. (

47 Tabel. Is het aantal hotelgasten in uw accommodatie in toegenomen in vergelijking met %? (vervolg) Open antwoorden respondenten Meer gasten in 2015 dan in 2014: Amsterdamse hotels Meer groepen en contracten. Meer kamers. Meer naamsbekendheid en drukker in de stad. Meer toeristen uit VS, China en Rusland. Meer bekendheid hotel en populariteit van Amsterdam. Meer zakelijke gasten. Mensen hebben weer geld. Nieuw hotel, aantrekkelijke prijzen. Olie maatschappijen verdwijnen uit deze regio en slechte infrastructuur. Snelheid in het afhandelen van reserveringsverzoeken en andere vragen van gasten en het beschikbaar stellen van kamers op Booking.com. Sterkere markt voor Amsterdam Noord Strategie verandering van het hotel met focus op vergaderingen. Vanwege de lage prijs. Veel meer Duitse gasten door nieuwe Duitse boekingssites. Waren minder hostels. Was nieuw hotel - bekendheid groeit. Zelf meer publiciteit gemaakt, meer publiciteit gemaakt door Zaanse schans, gebruik social media. Meer gasten in 2015 dan in 2014: regio hotels Meer vraag/meer toeristen (4 keer genoemd) Meer bekendheid hotel (2 keer genoemd). Aantrekkelijker economie, meer 50 plussers die midweekje weggaan in eigen land. Andere keuzes gemaakt. Betere rate management, meer last minute aanbiedingen voor lager tarief. Betere segmentatie, betere marketing van de hotels in Hoofddorp t.a.v. gasten die focussen op een bezoek in Amsterdam Centrum. Evenementen, populair. Goed voorseizoen qua weer. Groepen, renovatie. Gunstig geleden, prijs, netheid en service. Locatie van mijn bnb. Meer bedden geplaatst (met vergunning). Meer hotels in de omgeving geopend Minder tot geen bezuinigingen binnen bedrijven als gevolg van einde crisis. Nieuwe airline crew in het hotel t.o.v Nieuwe appartementen weer geopend. Haarlem wordt steeds populairder onder Nederlandse en buitenlandse toeristen. Nieuwe doelgroep: huwelijksmarkt. Van 0 naar 48 per jaar. Prijspolicy en toename toeristen. Renovatie van het hotel. (7

48 Tabel. Is het aantal hotelgasten in uw accommodatie in toegenomen in vergelijking met %? (vervolg) Open antwoorden respondenten Meer gasten in 2015 dan in 2014: regio hotels Toegenomen, gelijk als in Veel evenementen. Was minder illegale verhuur. Weet niet, was een goed jaar, ook vanwege de grote feesten, festivals enz. Wij hebben het hotel voortgezet van onze vader, schoonvader. Evenveel gasten in 2015 als in 2014: Amsterdamse hotels Economie (2 keer genoemd) Concurrentie van niet vergunning, taks, sociale lasten afdragende accommodaties. De prijs is hetzelfde gebleven. Door de crisis. Er is niks extra s aan reclame en promotie. Er zijn veel meer mogelijkheden voor toeristen om ergens goedkoop te overnachten: privé accommodaties, AIR BNB etc. Expat markt is teruggelopen. Het is ongelijk gebleven. Er zijn geen kamers bijgekomen. Minder evenementen in de RAI. Hierdoor viel de maand mei 2015 erg tegen ten opzichte van 2014 Vol is vol. Vraag is toegenomen maar op de dagen dat het hotel al goed bezet is. Meer concurrentie bijgekomen. Wegens beperkt aantal accommodaties. Evenveel gasten in 2015 als in 2014: regio hotels Attentie - wij zijn van oktober tot en met maart gesloten wij proberen niet het maximum eruit te halen. De toenemende illegale verhuur en de short stay vergunningen zijn ook een schande dat dat ooit in het leven geroepen is. Vooral de shortstay groep! Zoals ik al vermeld had, de kleine hotels gaan kapot door de nieuwe regels en nieuwe hotels. Economische crisis. Strategie. Focus lag op prijsstijging. Vol is vol, tevens hadden wij geen channel manager, booking.com systeem is te kort door de bocht om snel te reageren. We hebben nu wel een channel manager waardoor we sneller dingen kunnen wijzigen. Minder gasten in 2015 dan in 2014: Amsterdamse hotels Bookingsites. Doe er niet veel meer mee. Hogere kamerprijs strategie, waarbij minder kamers worden verkocht tegen hogere prijzen in 2015 kamers buiten gebruik ivm verbouwing + andere strategie met hogere revpar ipv bezetting Meer accommodatie mogelijkheden. Minder zakelijke markt. Onvoldoende optreden tegen illegale hotels (B&B). Recessie. Vanwege meer concurrentie & meer hotels in de omgeving. Vanwege verbouwing. Verandering van strategie, kamerprijs verhoging. ('

49 Tabel. Is het aantal hotelgasten in uw accommodatie in toegenomen in vergelijking met %? (slot) Minder gasten in 2015 dan in 2014: regio hotels Aanpassing prijzen. Aanslagen Europa (Parijs, Brussel). Andere doelgroepen benaderd. Grotere concurrentie, lange termijn gasten. Iets afgenomen geen duidelijke reden. Minder toeristen in de stad. Veel grote groepen voor de zakelijke markt voor meer dagen. Verbouwing, geen volledige capaciteit beschikbaar, vandaar ook relatief lage OCC% voor 2014 & Verschillende gebeurtenissen binnen Europa waardoor gasten niet meer deze kant op komen. Tabel. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van? (begin) Open antwoorden respondenten meer gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Aantrekkende markt/ meer toeristen (10 keer genoemd). Betere economie/ meer congressen (10 keer genoemd). Amsterdam is populair/ bekend (7 keer genoemd). Lage euro koers (2 keer genoemd) 2015 kamer buiten gebruik i.v.m. verbouwing Aantrekkingskracht Amsterdam, strategische locatie betreft Schiphol en inkomend vliegverkeer en musea volop open Aantrekkingskracht Amsterdam en Pasen in maart. Aantrekkingskracht Amsterdam. EK voorzitter NL, betere reviews. Bekendheid en betrouwbaarheid van product en service. Bekendheid hotel, meer toeristen. Bekendheid, pas sinds juli 2014 geopend. Betere hotel marketing, aantrekking van toerisme in Amsterdam. Betere reviews, betere online propositie Betere website. Bezetting is iets lager dan 2015, dus er zijn niet meer gasten. Maar kamerprijs is gestegen. Diverse beurzen, groeiende economie. Doordat de euro beter is dan afgelopen jaar. Doordat de mensen nu meer te besteden hebben. Drukkere bezetting in Amsterdam. Elevator. We hebben 2% extra aan HW voor betere positie. Europese conferenties, overflow van overige EU-steden Gehele markt trekt aan en veel nieuwe klanten.. Goede beoordelingen, goedkope prijzen, mensen hebben geld over Goedkoopste prijzen. Groeiend toerisme, uniek concept. Het is drukker geworden in Amsterdam. Wij zijn niet hoog geprijsd. Het was een nieuw hotel/concept, wat steeds beter in de smaak valt bij de gasten. (?

50 Tabel. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van? (vervolg) Open antwoorden respondenten meer gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Hotel was in 2016 nog niet heel lang open. Hotel was pas geopend in illegale verhuur toegenomen. Lage prijs en goede service. Lage prijzen en meer toeristen in de stad. Lage prijzen, meer gasten uit Zuid Amerika in laag seizoen. Low airplane fare, warm winter. Meer city trips, crisis voorbij. Meer concerten, bouwwerkzaamheden economie. Meer corporate contracten. Meer groepsreserveringen. Meer internationale naamsbekendheid. Meer naamsbekendheid gekregen, drukker in Amsterdam Meer toerisme naar Amsterdam, grotere bekendheid van Hotel Dwars door middel van (internationale) online blogs. Minder kamers worden gerenoveerd. Minder koud weer dan normaal. Voornamelijk veel last-minute gasten die nog even een weekendje weg gaan. Niet te zeggen, de verschillen zijn niet noemenswaardig groot. Nieuwe property management system p.m.s. Omdat het hotel in het begin van vorig jaar een renovatie heeft ondergaan. Daarom waren alle Kamers niet beschikbaar in het begin van Per 1/5/15 geopend. Prijs- meer toeristen. Prijzen verlaagd tot 39 euro soms zelfs tot 25. Renovatie van het hotel. Renovatie. Toegenomen door imago Amsterdam voor zowel zakelijke gast als toerist. Verandering van strategie. Verbeterde positie van Amsterdam Oost en een betere online reputatie van het hotel. Grote jaardeals hebben de bezetting ook gestuwd in de eerste maanden. Verbeteringen aan accommodatie, meer toeristen in de stad. Verbouwing in Verhoogde interesse in Amsterdam mede door gebeurtenissen andere Europese hoofdsteden Voor de tweede keer op rij de Hoscar gewonnen voor populairste hostel van Amsterdam. Vooral door meer zakelijke events in maart. Vraag naar Amsterdam wordt groter. Waarschijnlijk is de economie de reden dat er een lichte stijging is gemaakt. De volgende reden is dat Pasen in het eerste kwartaal viel. Warm weer, goed weer voor stedentrips. We weten het niet precies maar we denken dat de gebeurtenissen in Parijs en Brussel wel van invloed zijn geweest.

51 Tabel. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van? (vervolg) Open antwoorden respondenten meer gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Wij hebben meer aan reclame en promotie voor het bedrijf gedaan door middel van internet. Wij zijn in maart 2015 geopend. meer gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: regio hotels Meer toeristen, aantrekkende economie (5 keer genoemd). Aanbod diverse verschillende hotelarrangementen (vb. groupon, secret escapes). Andere keuze groot. Begin 2015 waren we nog niet geopend. Betere service, waardoor meer terugkerende gasten. Minder bezuinigingen van accounts. Meer Sales. Congres in RAI. Duitse gasten komen vaker in het laag seizoen, tevens prijs verlaagd in het laag seizoen Evenement in Volendam (WK touwtrekken). late voorjaarsvakantie, vroege paasvakantie Meer bekendheid gekregen, terugkeer vaste gasten. Meer naamsbekendheid, betere arrangementen voor de minder populaire nachten. Meer werk in de omgeving van de tunnel. Meer zakelijke bijeenkomsten in Amsterdam incl. Nederlands voorzitterschap van EU. Meer zakelijke gasten die langer bij ons verblijven in onze appartementen. Meer zakelijke gasten door bouw projecten in de omgeving. Netjes, gunstig gelegen, schoon, vriendelijk. Pasen in maart erg vroeg. Scherpere kamerprijzen, meer aanbiedingen via Booking.com. Veel vaste terugkerende gasten. Vorig jaar was begin heel slecht. Zelf meer publiciteit gemaakt, meer publiciteit gemaakt door Zaanse Schans, gebruik social media. Evenveel gasten in het begin van 2016 als in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Veel toeristen (3 keer genoemd) Airbnb. Amsterdam blijft een populaire plek B&B toename. De prijzen liggen lager. De rek is eruit. dezelfde business mix. Economie. Evenveel aanvragen als Extra congressen in RAI. Geen wijzigingen. Het zou meer worden maar aantal airbnb's zijn toegenomen. Hotel loopt qua bezetting even goed als in 2015, echter is de ADR flink aan het stijgen. Joods rabijn met zijn gevolg verbleef een lange tijd. Dit jaar niet. Locatie.

52 Tabel. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van? (vervolg) Open antwoorden respondenten Evenveel gasten in het begin van 2016 als in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Onbekend, misschien constante hoge kwaliteit. Privé verhuur. Situatie in de wereld. Veel gasten durfden niet meer te reizen Valse concurrentie: Wimdu, Airbnb. Verhuur voor langer verblijf. Vraag is vrij constant en op specifieke dagen. Het weekend is zeer geliefd. Door de week moeilijker in winter maanden Wij hebben vorig jaar gerenoveerd - sindsdien hebben wij meer klanten/respondenten. Even veel als begin vorig jaar. Wij zijn niet altijd open. Zelfde bezetting. Zijn als hotel hetzelfde gebleven. Evenveel gasten in het begin van 2016 als in het begin van 2015: regio hotels Rustige maanden, januari, februari, maart. Slechte weer in het voorjaar. Slechte weer in Zandvoort. Vol is vol. Voorseizoen is altijd rustig. We hebben 20 kamers die alle 20 goed verhuurd worden. Wegens goede naam. Wij gaan nu pas open. We zijn vanaf november tot maart gesloten. Wij zijn een 'sociaal' pension, de gasten wonen bij ons. Zelfde vraag naar kamers. Minder gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Airbnb / illegaal verhuur (5 keer genoemd). Meer concurrentie/ meer hotels (3 keer genoemd). Gebeurtenissen Parijs (2 keer genoemd). De grote concurrenten en airbnb verhuur al mijn gasten weg kapen. wij moeten aan alle vergunningen voldoen, en duizenden illegale verhuur hoeven NIETS te investeren in veiligheid. Het is een schande. Er was een renovatie van half januari tot half februari. Het hotel is de eerste week van maart gesloten geweest. Hogere focus op prijs, dan volume. Ik had me voorgenomen te stoppen per en zo is het ook gebeurd. Is ook voor ons een vraag. In de wintermaanden daalt de bezetting altijd fors, maar de afgelopen winter meer dan voorheen. Meer zakelijke gasten, deze verblijven alleen in een kamer. daarnaast minder leisure gasten, die vaker met 2 personen in de kamer verblijven. Minder inhouse congressen. Parkeren is duur. Prijsverhoging. Renovatie in het hotel.

53 Tabel. Hoe is de ontwikkeling van het aantal gasten in uw accommodatie in het begin van? (slot) Open antwoorden respondenten Minder gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: Amsterdamse hotels Slechte beleid gemeente Amsterdam. Waarschijnlijk door de economie. We weigeren met booking sites te werken. We zijn aan het renoveren dus hebben we minder kamers beschikbaar Weinig attractie voor toeristen. Minder gasten in het begin van 2016 dan in het begin van 2015: regio hotels Afname zakelijke gasten. Duurder segment en slecht bereikbaar, altijd een auto nodig. Economische crisis, koud weer, grote klant bleef weg. Geen grote bouwprojecten in de omgeving. Hogere prijs. Meer B&B's. Nieuwe hotels in Amsterdam. Meer groepsaccommodaties in directe omgeving dan in Minder zakelijke gasten door de weeks. Minder zakelijke gasten Minder acties voor de leisure gasten. Ons hotel wordt in hete eerste kwartaal van 2016 grondig verbouwd, daardoor is nagenoeg de helft van de kamers niet bruikbaar, wat het lagere bezettingspercentage en de lagere gemiddelde kamerprijs ten opzichte van 2015 verklaart Slecht weer. Terreur in Parijs/Brussel, Economische situatie in een groot aantal landen die belangrijk zijn voor ons, visa veranderingen in bijvoorbeeld China. Verbouwing. Verlies van een vaste Corporate. We zijn 2 grote bedrijven als klant kwijtgeraakt die altijd veel hier boekten. Tabel.( Heeft u nog andere opmerkingen? (open antwoorden) Illegaal verhuur aanpakken (4 keer genoemd). Zorg voor goede vervoerscapaciteit voor toeristen die na 24:00 met openbaar vervoer naar huis willen. De bookingsites drijven de prijzen hoog. Waar leven de mensen van booking.com van. Focus als gemeente op illegale accommodatie verstrekkers. Gasten komen veelal uit Amerika en Engeland en zijn bereid om meer te betalen. Gasten verblijven over het algemeen een korte periode, wil me richten op langer verblijf. Graag handhaven op b&b welke meer dan 4 bedden aanbieden. Iedereen mag kamers verhuren, zonder vergunning. Ik hoop op een gesprek. Ik ben al jaren met deze materie bezig en walg van de gemeente wat ze ons kleine hotels aandoen. Ik zou het op prijs stellen als er nu eens actie wordt ondernomen. Er gebeurt zeer weinig en handhaving is een druppel op een gloeiende plaat. Zoals aangegeven zijn wij van mening dat het beleid van de gemeente Amsterdam geen goed doet aan de omzet voor de hotels in het centrum van Amsterdam. Deze ruimte is te klein om hier dieper op in te gaan. Wij zijn bereid om met de gemeente hierover in gesprek te gaan. 1

54 Bijlage Literatuur - Gemeente Amsterdam: Drukte in Amsterdam: maatregelen voor een stad in balans; Gemeente Amsterdam: Herziening van het Amsterdamse deel van de regionale hotelstrategie: van hotelbeleid naar overnachtingsbeleid; Gemeente Amsterdam: Hotelmonitor januari; Horwath: HOSTA;. -ING Economisch Bureau: Hotels en de Deeleconomie;. -Rabobank: Cijfers&Trends Hotels;. - Sojern: Europe Travel Trends Report;. -Tripadvisor: Tripbarometer Travel Trends;. -UWTO: Tourism Highlights: "#$%. -J. Urry, J. Larsen: Tourist gaze &.#; Londen. (

55