Fact sheet. Voorzichtig herstel toeristische sector. nummer 1 januari 2005

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 1 januari 2005 Voorzichtig herstel toeristische sector De Amsterdamse toeristensector ontwikkelde zich in 2003, na een recordaantal bezoekers in 2001, minder goed. De dalende trend die zich in het afgelopen decennium voor het eerst in 2002 liet zien, zette zich in de eerste helft van 2003 versterkt voort. Naast het aantal gasten en overnachtingen nam ook de gemiddelde verblijfsduur in de Amsterdamse hotels af. Met name Britse, maar ook Nederlandse toeristen bezochten Amsterdam minder vaak in De teruggang van het toerisme in de hoofdstad was ook te merken in de lagere omzet van hotels. Minder overnachtingen tegen gemiddeld lagere kamerprijzen leidden tot een flink omzetverlies. Maar er zijn tekenen van herstel in de toeristische sector in Amsterdam: in de tweede helft van 2003 nam het aantal toeristen weer toe. Gasten en overnachtingen in Amsterdamse hotels, x De daling van het aantal bezoekers en overnachtingen die zich in 2002 aftekende, zette zich voort in Het aantal hotelgasten nam in 2003 af van 4,08 tot 3,99 miljoen, een daling van 2,4%. Bovendien verbleven gasten iets korter in de Amsterdamse hotels dan voorheen: de gemiddelde verblijfsduur daalde van 1,96 nachten in 2002 naar 1,91 nachten in Minder gasten met een minder lange verblijfsduur resulteerden in een daling van het aantal overnachtingen in Amsterdamse hotels van 8,02 tot 7,61 miljoen. Dit is 5,1% ( overnachtingen) minder dan in Deze daling is sterker dan in 2002, toen zowel het aantal hotelgasten als het aantal overnachtingen met ongeveer 0,8% afnam gasten overnachtingen De dalende trend in de Amsterdamse toeristische sector wordt onder andere verklaard door de hoge gevoeligheid van toerisme voor de binnenlandse en buitenlandse conjunctuur. Economische

2 recessie, oorlog in Irak, terrorismedreiging, de SARS-epidemie en een hoge eurokoers zijn waarschijnlijk de belangrijkste factoren van de teruggang van het toerisme in Amsterdam. Daarnaast speelt de aard van een stad als vakantiebestemming ook een rol: stedenreizen zijn vaak extra vakanties waarop, in tijden van economische recessie eerder wordt bezuinigd dan op een standaard vakantie. Ter vergelijking: het aantal gasten en overnachtingen aan de Nederlandse kust bleef ondanks de bovengenoemde factoren stijgen. Minder Britten, meer overige Europeanen Toeristen in Amsterdam zijn voor een groot deel buitenlandse gasten (87%) tegen een landelijk gemiddelde van 48%. Traditioneel komen de grootste groepen toeristen in de hoofdstad uit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. In 2003 was Amsterdam minder populair bij Britten dan het jaar daarvóór, terwijl het Amerikaanse marktsegment maar weinig afnam. In 2003 kwamen er Britten minder naar Amsterdam dan in 2002, bij Amerikanen was dit slechts hotelgasten minder. Index aantal hotelgasten per maand, 2003 (2002=100) jan feb 2002 mrt apr mei totaal gasten 2003 jun jul aug sep Amerikanen 2003 Standaard kamerprijzen Amsterdamse accommodaties, medio 2004 (x 1 euro) okt nov dec Britten 2003 Naast bezoeken van Britse en Amerikaanse toeristen zijn overnachtingen van Nederlanders belangrijk voor Amsterdam. In 2003 overnachtten er echter Nederlandse toeristen minder in Amsterdam, een daling van 6,8%. Toerisme uit Europese landen, zoals Italië, Spanje, Portugal, België, Luxemburg en Duitsland 1 bleef net als in 2002 stijgen. Vakantiegangers kozen in economisch moeilijke tijden de vakantiebestemming vaak dichter bij huis. Ook koos men door de hittegolf in Zuid-Europa eerder voor een noordelijke bestemming dan voor een zuidelijke. Toch zijn er voorzichtige tekenen van herstel. In het begin van 2003 liep het aantal gasten ruim 10% achter op dezelfde periode in Na het dieptepunt in februari begon de toeristenmarkt zich te herstellen. Vanaf oktober 2003 was sprake van een toename van het aantal hotelgasten in Amsterdam ten opzichte van dezelfde periode in Indien deze trend zich voortzet is er sprake van herstel van de toeristische sector in Amsterdam. Toeristen betalen in 2004 minder voor een hotelkamer Uit de enquête van O+S 2 komt naar voren dat de standaardprijzen voor een éénpersoonskamer in de lage hotelcategorie (0-2 sterren) varieerden van gemiddeld 46 euro in het laagseizoen tot gemiddeld 60 euro in het hoogseizoen. Een éénpersoonskamer in een vijfsterrenhotel kostte tussen de 229 en 263 euro afhankelijk van het seizoen. Het verschil tussen prijzen in het hoogseizoen en het laagseizoen was relatief gezien groter bij hotels in een lagere sterrencategorie (in het hoogseizoen werden de prijzen met gemiddeld eenderde verhoogd). De vijfsterrenhotels verhoogden hun prijzen in het hoogseizoen met slechts 15%. De prijsstrategie verschilde per hotelklasse. De vijfen viersterrenhotels lieten de grootste prijsafname zien: respectievelijk gemiddeld 6% en 5%. Hotels in de lagere sterrencategorie (1-2 sterren) verlaagden hun prijzen met minstens 3%. De gemiddelde prijzen in de driesterrenhotels en in de hotels zonder ster bleven ongewijzigd. 1-persoonskamer* 2-persoonskamer* laagseizoen hoogseizoen laagseizoen hoogseizoen 0-2 sterrenhotels sterrenhotels sterrenhotels sterrenhotels * alle genoemde prijzen zijn inclusief ontbijt, service en BTW

3 Alle hotelklassen verliezen omzet Volgens de hotels zélf daalde hun omzet sinds 2002 met gemiddeld 8%. 3 De daling was, naar eigen zeggen, het grootst bij de budgethotels (meer dan 8%), en iets minder groot bij de luxe hotels (rond de 6%). 4 Gezien de daling van het aantal gasten in de Amsterdamse hotels en de toename van het aantal kamers, daalde ook de gemiddelde kamerbezettingsgraad. Was de kamerbezettingsgraad in 2002 naar schatting nog 72%, in 2003 was dat 70% 6. In het bijzonder werden er minder kamers verkocht bij de tweesterrenhotels. Veranderingen in het aantal overnachtingen, de kamerprijzen en omzet in de Amsterdamse hotels, 2003 t.o.v % 2 budgethotels middenklassehotels overnachtingen kamerprijzen omzet luxe hotels totaal Index werkgelegenheid toeristensector naar branche, (2002=100) 9 Capaciteitsontwikkeling: meer kamers, minder bedden Medio 2004 telde Amsterdam 338 actieve hotels die samen over kamers en bedden beschikken. Dit zijn vijf hotels en 328 kamers méér, maar 58 bedden mínder dan medio Van de toename van het aantal kamers kwam 80% voor rekening van de tweesterrenhotels. De driesterrenhotels hadden samen de meeste capaciteit en waren ook het meest populair onder toeristen. 7 Medio 2004 telde Amsterdam 79 driesterrenhotels die zorgden voor 29% van alle hotelovernachtingen in Amsterdam over het hele jaar Bijna eenderde van alle kamers (31%) in Amsterdam kwam op het conto van de driesterrenhotels. Medio 2004 telde Amsterdam 32 viersterren- en 18 vijfsterrenhotels die samen voor meer dan 40% van de hotelkamers en overnachtingen in Amsterdam zorgen. De budgetcategorie (0-2 sterren) droeg voor 28% van het aantal overnachtingen in Amsterdam bij. Werkgelegenheid Toerisme en recreatie behoren tot de belangrijkste bedrijfstakken in Amsterdam. De toeristische bestedingen bedragen bijna 3 miljard per jaar. 8 Er zijn ruim voltijd (12 uur en meer per week) arbeidsplaatsen in de toeristische branche, hetgeen 9% van de werkgelegenheid in de stad is. Naast de voltijdbanen heeft de toeristische sector nog ruim deeltijdbanen (dit zijn de werkgelegenheidscijfers op 1 januari 2004). Het leeuwendeel van de werkgelegenheid in de toeristische sector komt op voor rekening van de horeca Tijdens 2003 daalde het aantal voltijdbanen in de toeristische sector met 1%. Deze daling is gelijk aan het Amsterdamse gemiddelde voor dat jaar. Opmerkelijk is dat de hotelbranche een forse toename (7%) kende van banen voor minder dan 12 uur per week. Kennelijk worden de voltijdbanen in hotels vervangen door deeltijdbanen. De totale werkgelegenheidsgroei in de toeristische sector nam echter af met 1% horeca excl. logiesbedrijven logiesbedrijven cultuur, recreatie, sport en amusement reisorganisaties, -bemiddeling recreatiegoederen toeristische winkels totaal (excl. vervoer) 2002 (=100)

4 4 Het aantal internationale congressen in Amsterdam is gedaald Een belangrijk deel van de toeristenmarkt in Amsterdam bestaat uit congresdeelnemers. Een kleine 300 congressen zorgden in 2003 voor ruim congresdeelnemerdagen en leverde de stad ruim 190 miljoen euro op. 10 Opmerkelijk was dat buitenlandse congresbezoekers in Amsterdam meer uitgaven dan in de andere Nederlandse steden (ruim 395 euro per dag, 50 euro meer dan elders). De verblijfsduur van zakelijke congresbezoekers in Amsterdam bedroeg gemiddeld 4,1 dagen, maar vaak werd nog een extra dagje aan hun bezoek geknoopt. Ook ging de partner vaker mee naar een congres in Amsterdam dan naar een congres in andere Nederlandse steden. Internationaal gezien staat Amsterdam nog binnen de toptien congressteden in Europa hoewel het aantal congressen met 1,7% daalde sinds In 2003 waren er 45 internationale congressen georganiseerd in Amsterdam. 11 Ter vergelijking: in Barcelona waren dit 83 congressen en in Wenen 80. Museabezoekers in een aantal Europese steden, 2001 x Minder museabezoekers in Amsterdam Naast verblijfsbezoekers komen er jaarlijks ruim 5 miljoen dagbezoekers naar Amsterdam. 12 Een deel van deze dagjesmensen bestaat uit buitenlanders die elders logeren. Een ander deel bestaat uit Nederlanders die een dagtrip naar Amsterdam maken. De hoofdstad biedt een breed scala van attracties voor alle smaken. De rondvaart is al jaren de populairste attractie in Amsterdam en trok in 2003 bijna 3 miljoen mensen. Ook de Amsterdamse musea zijn zeer populair bij toeristen. Amsterdam staat op de derde plaats in Europa qua aantal museabezoekers na Londen en Berlijn. 13 Het Van Gogh Museum was in 2003, net als in de voorgaande jaren, het populairste museum in de stad ondanks een daling van het bezoekersaantal. Maar 2002 was dan ook een topjaar voor het Van Gogh Museum met de tentoonstelling Van Gogh-Gauguin. Overigens kregen bijna alle musea in Amsterdam minder bezoekers dan in In 2003 bezochten 9% minder mensen de Amsterdamse musea dan een jaar daarvoor. 14 Cruisevaart boekte weer een groei De cruisevaart is in 2003 wel gegroeid. In 2004 brachten de cruiseschepen ruim passagiers naar Amsterdam ( zeecruise- en riviercruisepassagiers). Dit is circa 15% meer dan een jaar geleden. Zowel het aantal zeecruiseschepen als het aantal riviercruiseschepen is toegenomen Londen Berlijn Amsterdam Wenen Stockholm München Edinburg Glasgow Milaan Lissabon Bron: Urban Audit Bezoekers aan de topvijf attracties in Amsterdam, 2003 attracties 2003 afname (% t.o.v. 2002) Rondvaarten* ,3 Van Gogh Museum ,8 Natura Artis Magistra ,8 Rijksmuseum** ,9 Diamantslijperijen ,7 * schatting o.b.v. vermakelijkheidsretributie Bron: ATCB ** verbouwing sinds december 2003

5 Amsterdam in Europese vergelijking In 2003 was Amsterdam nummer zeven op de ranglijst van Europese steden qua aantal toeristen die in de stad in hotels verbleven. 16 Londen, Parijs en Rome zijn, zowel in 2003 als in 2002, de topdrie Europese toeristenbestemmingen. Amsterdam moet ook Berlijn, Madrid en Dublin laten voorgaan op de ranglijst. Toeristen verbleven korter in Amsterdam dan in sommige andere Europese steden: wat betreft het aantal overnachtingen staat Amsterdam op de achtste plaats in Europa. Amsterdam is niet de enige Europese stad waar het aantal toeristen is gedaald in 2002 en in Uit de cijfers van European Cities Tourism blijkt dat ook in Londen, Parijs, Rome en Madrid het aantal toeristen is afgenomen. Berlijn en Wenen doen het daarentegen beter dan in het voorgaande jaar. De relatief goedkopere Oost-Europese steden zijn serieuze concurrentie voor de relatief dure Westerse steden, waaronder Amsterdam. Het toerisme in de Oost-Europese steden, zoals Praag en Boedapest, neemt sinds 2002 toe. In het bijzonder blijft de populariteit van Praag stijgen. Ook groeit het aantal toeristen in de Noord-Europese en Scandinavische steden, zoals Tallinn, Helsinki en Stockholm. 5 Ontwikkeling van het aantal hotelgasten in de Europese steden, 2003 t.o.v Helsinki Stockholm Tallinn Dublin Amsterdam Londen Brussel Luxemburg Parijs Berlijn Praag Wenen Budapest Ljubljana Zagreb Rome Madrid Lissabon gedaald gestegen Bron: TourMIS

6 6 Noten 1 Opmerkelijk is dat bij Duitsers het aantal hotelgasten steeg ten opzichte van 2002 (+8%), maar het aantal overnachtingen in Amsterdamse hotels daalde (-21%). 2 De cijfers van hotelgasten en overnachtingen zijn afkomstig van het CBS. Om deze cijfers aan te vullen met informatie over de kamerbezetting en prijsstelling van de hotels voert O+S jaarlijks een enquête onder Amsterdamse hotels uit. In 2003 zijn de vragen over wijzigingen in de kamerprijzen voor het eerst gesteld. In 2004 is er nog een vraag toegevoegd over de kamerprijzen zelf. Op basis van de antwoorden kunnen voorzichtige conclusies worden getrokken over de ontwikkeling van prijzen en omzetten in de Amsterdamse hotels. Meer dan de helft (55%) van de Amsterdamse hotels werkten aan de enquête mee. De respons naar hotelklasse varieerde van 46% (0-sterren hotels) tot 73% (4-sterren hotels). 3 O+S heeft echter geen gegevens over veranderingen in de hotelkosten. De gegevens over omzetveranderingen zijn afkomstig uit enquête. 4 Echter, volgens het rapport HOSTA 2004 van Horwath Consultancy was de gemiddelde kamerprijs in de drie-, vier- en vijfsterrenhotels in Amsterdam en Schiphol 119 euro. Een jaar eerder was de gemiddelde kamerprijs in deze hotels 134 euro. De gemiddelde kamerprijs is dus met 11% gedaald. Het omzetverlies in deze hotels bedroeg 16% ten opzichte van Deze gegevens zijn gebaseerd op verschillende bronnen. Gegevens over kamerprijzen en omzet komen uit de enquête. Respondenten geven de veranderingen in de kamerprijzen en omzet zelf aan. De veranderingen in het aantal overnachtingen zijn gebaseerd op gegevens verzameld door het CBS en O+S. 6 Ter vergelijking: volgens Horwath Consulting daalde de kamerbezettingsgraad in Amsterdam en Schiphol van 78,3%% in 2002 tot 73,9% in In het rapport HOSTA 2004 analyseert Horwath Consulting de situatie alleen in de drie-, vier- en vijfsterrenhotels. 7 Bij nader inzien komt naar voren dat hoewel de driesterrenhotels het hoogst scoren, er opmerkelijke verschillen zijn in het hotelgebruik per land. Toeristen uit VS en Azië logeren vaker in de vijfsterrenhotels dan in de andere hotelcategorieën. Gasten uit Afrika en Oceanië tezamen logeren het meest in de viersterrenhotels. Toeristen uit overig Amerika zijn het meest geregistreerd in de sterloze hotels. Toeristen uit alle Europese landen hebben een duidelijke voorkeur voor de driesterrenhotels. 8 Bruto toeristische bestedingen. Bron: Amsterdam Toerisme & Congres Bureau, Jaarverslag Werkzame personen voor 12 uur en meer per week op 1 januari van elk jaar. 10 Deze gegevens zijn voor Amsterdam en de regio en betreffen alleen de deelnemers aan internationale nietcommerciële congressen. Bron: LaGroup Leisure & Arts Consulting. 11 Gemiddelde voor 2002 en Bron: International Congress & Convention Association. 12 Bron: Amsterdam Toerisme & Congres Bureau, Jaarverslag Gegevens over Amsterdamse musea zijn geschat. Bron: Urban Audit/CBS. 14 Bron: Amsterdam Toerisme & Congres Bureau, Jaarverslag Bron: Gemeentelijke Havenbedrijf Amsterdam, voorlopige cijfers. De gegevens zijn over 2004 vanwege de manier van tellen van het Gemeentelijke Havenbedrijf. 16 Bron: European Cities Tourism. Colofon Weesperstraat VN Amsterdam Telefoon Fax algemeen@os.amsterdam.nl Auteur: drs. T. Fedorova