Fact sheet. Groei toerisme Amsterdam hapert. nummer 8 december 2003

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 8 december 23 Groei toerisme Amsterdam hapert Voor het eerst sinds 1993 is het aantal hotelgasten dat in Amsterdam overnacht gedaald. Het totale aantal nachten dat de gasten in Amsterdamse hotels doorbrachten daalde eveneens. De gemiddelde verblijfsduur bleef nagenoeg gelijk aan het voorgaande jaar. Met name Amerikaanse en Britse toeristen lieten Amsterdam in 22 links liggen. Door het wegblijven van de Amerikanen kregen de vijfsterren hotels de zwaarste klappen. Zowel het aantal hotelgasten als het aantal overnachtingen in Amsterdam namen met ongeveer,8 procent af ten opzichte van 21. Gedurende 21 werd voor het aantal gasten nog een groei gerealiseerd van 2,6 procent. Het aantal overnachtingen steeg in dat jaar nog zelfs met vier procent ten opzichte van 2. In 22 logeerden zo n 33. minder bezoekers in Amsterdamse hotels dan in 21. Het aantal gasten nam daarmee af tot 4,8 miljoen. De gemiddelde verblijfsduur bleef nagenoeg gelijk aan die van 21: een gast van een Amsterdams hotel bleef gemiddeld 1,96 nachten slapen. Het aantal overnachtingen in Amsterdamse hotels daalde met 65. ten opzichte van 21 tot 8,2 miljoen. Het toerisme naar Amsterdam begon in 22 veelbelovend. In februari lag het aantal gasten dat de hotels in de stad aandeed nog 13 procent hoger dan in het jaar ervoor. De grootste daling van het aantal gasten en overnachtingen vond vooral tijdens het hoogseizoen plaats. In juni Gasten en overnachtingen in Amsterdamse hotels, x gasten overnachtingen

2 2F a c t s h e e t p a g i n a Index aantal gasten naar maand, 22 (21=1) In 21 groeide het aantal Amerikaanse gasten in Amsterdam nog met bijna zeven procent ten opzichte van 2. In 22 is sprake van een omgekeerde ontwikkeling: het aantal hotelgasten uit de Verenigde Staten in Amsterdamse hotels daalde met maar liefst 14 procent naar een aantal van 59.. Met uitzondering van de maanden januari en oktober verbleven het hele jaar door minder Amerikanen in Amsterdam dan het jaar ervoor. In totaal logeerden in 22 in Amsterdam bijna 1. Amerikanen minder dan in jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec gasten totaal 22 Amerikanen 22 gasten 21 (=1) beleefde de hotelbranche haar dieptepunt vergeleken met het voorgaande jaar: het aantal gasten lag bijna 1 procent lager dan in dezelfde maand het jaar ervoor. Na een kort herstel in september nam het aantal toeristen in Amsterdam ten opzichte van het jaar ervoor weer af, gelijktijdig met de toenemende oorlogsdreiging in Irak. Landelijk steeg het aantal overnachtingen in Nederlandse logiesaccommodaties met ruim twee procent en ook wereldwijd vertoonde toerisme in 22 groei 1. Toch kwam de daling in Amsterdam na jarenlange stijging in de aantallen gasten en overnachtingen niet als een verrassing. De Amsterdamse toerismebranche bedient een publiek van een andere samenstelling dan de rest van Nederland. Landelijk gezien zijn het de Nederlanders zelf die de grootste groep gasten in logiesaccommodaties vormen, gevolgd door de Duitsers. Traditioneel komen de grootste groepen toeristen die in Amsterdam overnachten uit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Het waren nu juist de Amerikanen die Amsterdam links lieten liggen. Samenstelling hotelgasten naar nationaliteiten, 22 Amsterdam 15% 25% 11% 41% 15% 6% 13% Nederland 7% 4% 63% De oorzaak van deze omgekeerde beweging is tweeledig. Enerzijds had de Amsterdamse toeristenbranche in 22 te maken met de nasleep van de aanslagen van 11 september 21. De dreiging van terrorisme had een negatief effect op de luchtvaart en op het lange-afstandtoerisme. Met name Amerikanen waren huiverig om zich in het (verre) buitenland te bewegen. Daarnaast nam de waarde van de euro in dollars vooral in het derde kwartaal van 22 sterk toe 2. Voor Amerikanen werd de eurozone plotseling een duurdere bestemming. Hetzelfde gold zij het in mindere mate voor de Britten en hun Pond. Het aantal hotelgasten uit Groot-Brittannië daalde na jarenlange groei in 22 met vijf procent. Europeanen uit de eurozone kwamen juist in grotere getale naar Amsterdam dan in 21. Met name de aantallen gasten uit België (17%), het Iberisch schiereiland (16%) en Ierland (15%) namen toe. De verslechterende economie maakt dat toeristen bestemmingen dichter bij huis kiezen. Met name de hotels in het duurdere segment zagen in 22 het aantal klanten teruglopen. Het zijn vooral deze hotels die de gevolgen ondervonden van het wegblijven van gasten uit de Verenigde Staten. De vijfsterren hotels boekten op januari en februari na, het hele jaar door minder gasten. Over heel 22 bezien logeerden er bijna zes procent minder gasten in deze meest luxe hotels dan in 21. Het aantal overnachtingen daalde zelfs met acht procent. Ook in de viersterren hotels daalde het aantal gasten ten opzichte van 21 enigszins (2%). Hotelgasten verbleven wel wat langer in de viersterrenhotels. Het aantal geboekte overnachtingen steeg daarom met bijna drie procent. Hotels in de lagere segmenten zagen over het algemeen het aantal gasten en overnachtingen in 22 wel stijgen ten opzichte van 21. Groot-Brittannië Verenigde Staten Nederland Duitsland overige landen

3 3F a c t s h e e t p a g i n a Dagjesmensen Op basis van het Continu Vakantie Onderzoek 3 (CVO) heeft bureau Amsterdam Leisure Consultancy (ALC) 4 een schatting gemaakt van het aantal bezoekers in Amsterdam. Volgens deze schatting trekt Amsterdam jaarlijks bijna negen miljoen bezoekers: dagjesmensen, hotelgasten en bezoekers die elders overnachten. Dagelijks lopen er zo n 17. niet-amsterdammers in de stad rond. Hiervan zijn ongeveer 25. bezoekers dagjesmensen. Zo n 2,7 miljoen Nederlanders maken jaarlijks een dagtrip naar de hoofdstad net als ongeveer 614. buitenlanders. Omdat veel van deze bezoekers meer dan eens per jaar naar Amsterdam gaan, bedraagt het totale aantal bezoekdagen van dagbezoekers ruim negen miljoen. Voor het bezoekersonderzoek 4 enquêteerde ALC 18 dagjesmensen en 29 verblijfsbezoekers. Het belangrijkste verschil tussen beide groepen is de samenstelling naar nationaliteit: de groep dagjesmensen bestaat voor het grootste deel uit Nederlanders (74%). Daarnaast bestaat de groep voor zes procent uit Duitsers, vijf procent uit Britten en voor vier procent uit Belgen of Luxemburgers. Van de Duitse en Belgische/Luxemburgse dagbezoekers overnacht het grootste deel in de eigen woonplaats (76% respectievelijk 9%). Van de Britse dagbezoekers overnacht ruim een derde (35%) in de eigen woonplaats. De overige dagbezoekers verblijven buiten Amsterdam. Dagbezoekers zijn gemiddeld ouder dan verblijfsbezoekers (43 tegen 38 jaar). Ook als de kosten voor overnachting buiten beschouwing worden gelaten besteden dagbezoekers gemiddeld minder dan verblijfsbezoekers. Dagbezoekers noemen relatief vaak museumbezoek en winkelen als motief om Amsterdam te bezoeken. Verblijfsbezoekers noemen vaker de schoonheid van de stad en haar cultuurhistorische karakter als belangrijkste motief om Amsterdam aan te doen. Capaciteitsproblemen in de binnenstad Door het lagere aantal overnachtingen tezamen met een lichte toename van het aantal kamers daalde de gemiddelde kamerbezetting in Amsterdam enigszins. De gemiddelde kamerbezetting nam af van 81 procent naar 77 procent in 22. Volgens Economische Zaken Amsterdam (EZ) blijft de kamerbezetting daarmee aan de hoge kant. Een hoge kamerbezetting biedt weinig ruimte voor de opvang van toenemende vraag in seizoenspieken en belemmert de groei van het toerisme in Amsterdam. Bovendien neemt de druk op kamerprijzen toe als gevolg van schaarste in de markt. Hierdoor grijpt Amsterdam mis op een deel van de toeristenmarkt. Toeristen die niet al te veel willen besteden, gaan Amsterdam mijden en wijken bijvoorbeeld uit naar steden als Praag of Barcelona. Economische Zaken gaat ervan uit dat de bezettingsgraad zou moeten afnemen om deze negatieve gevolgen tegen te gaan. 5 Om een Spreiding van hotels over Amsterdam

4 4 F a c t s h e e t p a g i n a bezettingsgraad van een gemiddeld niveau van bijvoorbeeld 7% te krijgen zijn volgens EZ 2.7 extra hotelkamers nodig. Om daarnaast de toekomstige groei in het aantal overnachtingen te kunnen bijbenen, zijn jaarlijks nog eens 5 extra kamers nodig. Over de periode zou daarom een extra capaciteit van 4 à 5 kamers gerealiseerd moeten worden. Het tijdspad voor deze uitbreiding is te ambitieus gebleken. Tot 22 zijn er volgens EZ 1.35 kamers bijgekomen. EZ gaat er vooralsnog vanuit dat het tekort aan hotelkamers rond is ingelopen. Voor de periode bestaan plannen voor de oplevering van circa 3.5 extra kamers. 6 Zondermeer nieuwe hotels bouwen is geen goede oplossing voor het probleem. De omvang en daarmee de opvangcapaciteit van de Binnenstad is beperkt. Bovendien kent de acceptatie van toerisme door de bevolking ook zijn grenzen. De gemeente staat daarom een beleid voor van spreiding van het toerisme over de stad. Om de Binnenstad te ontlasten moeten attracties en hotels meer gespreid worden over de stad. Om deze reden was de uitbreiding van de hotelcapaciteit in stadsdeel Amsterdam-Centrum beperkt door een gemeentelijk quotum van 6 kamers over de periode Waarschijnlijk zal eenzelfde quotum worden gehandhaafd voor de komende jaren. Prijsstelling en omzetcijfers O+S ontleent de cijfers van hotelgasten en overnachtingen aan het CBS. Voorts verricht O+S een enquête onder Amsterdamse hotels waarmee deze cijfers worden aangescherpt. Daarnaast worden aanvullende vragen gesteld om bijvoorbeeld de kamerbezetting te kunnen bepalen. Dit jaar zijn voor het eerst ook vragen gesteld over prijsstelling van de hotels. Op basis van de antwoorden kunnen voorzichtige conclusies worden getrokken over de ontwikkeling van prijzen en omzetten in de Amsterdamse hotels. Amsterdam Leisure Consultancy zette kamerprijzen van de afgelopen jaren op een rij en constateerde dat tussen 1999 en 22 de gemiddelde kamerprijs met 31 procent is toegenomen. 7 De gemiddelde prijsstijging van 22 ten opzichte van 21 bedroeg bijna 15 procent. Hotels met drie en vier sterren verhoogden toen hun prijzen het meest (met respectievelijk 28% en 18%). schril contrast met de prijsaanpassingen in de voorgaande jaren. Bovendien bleek dat niet alle hotels afgelopen jaar de prijzen hebben verhoogd: zo n 6 procent heeft dit wel gedaan. Minder dan een derde (31%) heeft zijn prijzen gehandhaafd en ongeveer acht procent van de hotels heeft zijn prijzen zelfs verlaagd. Afgelopen jaar zijn het vooral hotels in de laagste budgetklassen ( en 1 ster) die de prijzen lieten stijgen (gemiddeld met bijna 4%), de vijfsterrenhotels verhoogden de prijzen van hun kamers het minst (minder dan 2%). Deze ontwikkeling loopt parallel met de eerder geschetste ontwikkeling in het aantal geboekte nachten in de verschillende klassen: de goedkope hotels zagen in 22 het aantal overnachtingen stijgen, terwijl de vijfsterrenhotels een sterke daling in het aantal overnachtingen waarnamen. Door de procentuele prijsstijging te vermenigvuldigen met de verandering in het aantal geboekte overnachtingen is een inschatting te maken van de verandering in omzet. Door de scherpe daling in het aantal overnachtingen en de gematigde prijsstijging realiseerden de hotels uit het hoogste segment volgens deze berekening de grootste daling in omzet. Ten opzichte van 21 daalde de omzet van de vijfsterrenhotels naar schatting met ruim zes procent. Budgethotels 1 realiseerden juist een sterke stijging in de omzet (11%). De omzet in driesterrenhotels steeg nauwelijks (1,2%), de viersterrenhotels verhoogden hun omzet volgens deze schatting met ruim zes procent. Werkgelegenheid toerismebranche neemt af Toerisme genereert inkomsten voor de stad. Toeristen geven geld uit aan allerlei zaken en dragen toeristenbelasting af. 11 Daarnaast schept toerisme vele arbeidsplaatsen in Amsterdam. Het aantal arbeidsplaatsen van twaalf of meer uur in de week in de toeristische sector werd aan het begin van 23 geschat op krap 36.. Daarnaast telt de sector nog een kleine 1. deeltijdbanen. Het leeuwendeel van de werkgelegenheid ligt in de horeca. Andere branches die tot de toerismesector worden gerekend zijn personenvervoer, reisbureaus en organisaties in cultuur, recreatie, sport en amusement. Deze branches omvatten samen een kleine negen procent van de totale werkgelegenheid in Amsterdam. Uit de enquête van O+S 8 komt naar voren dat prijzen van hotels het afgelopen jaar gemiddeld met drie procent stegen. 9 Deze stijging staat in De werkgelegenheid binnen de sector Toerisme is in 22 met ruim vier procent afgenomen. In totaal zijn er begin 23 bijna 1.7 mensen

5 5F a c t s h e e t p a g i n a horeca excl. logiesbedrijven logiesbedrijven cultuur, recreatie, sport en amusement minder voltijds werkzaam in de sector dan begin 22. Deze krimp is fors, zeker gezien het feit dat de totale werkgelegenheid in Amsterdam over Index werkgelegenheid naar branche (eerste kwartaal 21=1) reisorganisaties, -bemiddeling 21 (=1) Cruisevaart op Amsterdam, riviercruiseschepen 8 recreatiegoederen toeristische winkels totaal (excl. vervoer) zeecruiseschepen stabiel is gebleken. 12 De daling wordt deels verklaard door de afname van werkgelegenheid in de personenvervoerbranche. Veel in 21 nieuw gestarte taxibedrijfjes zijn in 22 al weer over de kop gegaan. Maar zelfs als deze bedrijfstak buiten beschouwing wordt gelaten, is de werkgelegenheid in de toerismesector met bijna vier procent gedaald. De branche cultuur, recreatie, sport en amusement verloor relatief de meeste arbeidsplaatsen: de werkgelegenheid kromp met elf procent ten opzichte van 21. Ook in de logiesbedrijven gingen relatief veel arbeidsplaatsen verloren (ruim 4%). De branche van hotels en pensions biedt aan 3 personen die er meer dan 12 uur per week actief waren geen werk meer. De werkgelegenheid in reisbureaus en toeristische winkels herstelde zich weer enigszins na de grote daling in werkgelegenheid in 21. Cruisevaart De cruisevaart op Amsterdam is niet onbelangrijk voor de stad. Zo brachten de cruiseschepen in 22 meer dan 29. passagiers in Amsterdam aan wal. In 21 lag dit aantal zelfs boven de In 21 legden nog 12 zeecruiseschepen aan in Amsterdam, in 22 is dit aantal gezakt tot 72. In 23 is het aantal zeecruiseschepen dat in Amsterdam binnenliep weer gestegen tot riviercruiseschepen zeecruiseschepen Amsterdam moet het steeds meer hebben van riviercruiseschepen. De afname van zeeschepen in 22 werd deels gecompenseerd door een groeiend aantal riviercruiseschepen. In 21 bedroeg het aantal riviercruiseschepen dat de stad aandeed 622 schepen, in 22 meerden 75 riviercruiseschepen af in Amsterdam, een stijging van dertien procent. In 23 is het aantal riviercruiseschepen weer gedaald. Dit jaar deden in totaal zo rond de 65 van deze schepen Amsterdam aan.

6 6 F a c t s h e e t p a g i n a Colofon Weesperstraat VN Amsterdam Tel: Fax: algemeen@dos.amsterdam.nl 1 Bronnen: CBS en World Tourism Organisation (WTO). 2 Bron: De Nederlandsche Bank. 3 GFK en TRN (21). 4 Amsterdam Leisure Consultancy, Bezoekersonderzoek Amsterdam 21-22, Basisrapport, Amsterdam (22). 5 Dienst Economische Zaken, Nota Hotelbeleid (1999). 6 Dienst economische Zaken, Evaluatie hotelbeleid en inzet hotelbeleid vanaf 23. (23) 7 Amsterdam Leisure Consultancy Hotelsituatie 22 en uitbreidingsplannen oktober 23. Percentages betreffen veranderingen in zogenaamde rack rates, vooraf vastgestelde tarieven. Kamers worden echter meestal met korting geboekt. 8 Ruim de helft (51%) van de Amsterdamse hotels werkten aan de enquête mee. De respons naar hotelklasse varieerde van 44% (-sterren hotels) tot 63% (4-sterren hotels). Auteur: drs. B. van de Wiel 9 Ter vergelijking: volgens Horwath Consulting steeg in 22 de gemiddelde kamerprijs (average room rate) van drie- tot vijfsterren hotels in Amsterdam en Schiphol met 4,7%. De omzet (yield) van deze groep hotels steeg volgens Horwath Consulting met 2,9% (Hosta 23, Twenty-sixth Edition). 1 Uitgezonderd de hotels met één ster waar de omzet daalde. 11 In 23 bedroeg de inkomsten van toeristenbelasting ongeveer 23 miljoen. 12 In Amsterdam was in 22 sprake van een werkgelegenheidsgroei van,1%.