Fact sheet. Voorzichtig herstel toerisme in Amsterdam. nummer 5 september 2010

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 5 september 21 Voorzichtig herstel toerisme in Amsterdam Na een dramatische krimp in 28 groeit het toerisme in Amsterdam weer. En hoewel het niveau van topjaar 27 nog niet is gehaald, loopt Amsterdam met een groei van 3% in 29 voor op de landelijke trend (-3%). Al in de tweede helft van 27, maar met name in 28 kreeg het toerisme als een van de eerste sectoren in Amsterdam last van de (wereldwijde) recessie. Vanaf april 29 trekt het toerisme in Amsterdam weer aan, maar voor de meeste hotels is het een zwaar jaar geweest: de lage hotelbezetting heeft de prijsconcurrentie opgeschroefd. Door lagere bestedingen kampt de hele horecabranche in Nederland met een daling van de omzet en ook stagneert de banengroei in de toeristische sector in Amsterdam. Van alle hotelovernachtingen in Nederland vindt 27% in de hoofdstad plaats. Amsterdam trok in 29 4,6 miljoen hotelgasten, goed voor 8,6 miljoen overnachtingen. Dit is een toename van Hotelgasten en overnachtingen in Amsterdam, x 1 mln. 9 8 bijna 11. hotelgasten (+2%) en 252. overnachtingen (+3%) vergeleken met 28. De eerste tekenen van de dalende trend waren in Amsterdam ongeveer een halfjaar eerder te zien (augustus 27) dan landelijk (maart 28), maar het herstel begon in de hoofdstad ook ruim een halfjaar eerder. In de eerste drie maanden van 21 is het aantal hotelovernachtingen zowel landelijk (+6%), als in Amsterdam (+14%) toegenomen gasten 26 overnachtingen bron: CBS In 29 werd het internationale inkomende toerisme belemmerd door de economische crisis, de dure euro en de gevolgen van de vliegtaks. Ook speelde de onzekere situatie rond de pandemie van de Mexicaanse griep een rol, maar in mindere mate dan eerder verwacht. 2 Voor 21 zijn de verwachtingen tamelijk positief: zowel in Nederland als in heel Europa en wereldwijd wordt een lichte stijging van het toerisme verwacht. Amsterdam kan in augustus 21 een forse toename van het aantal toeristen verwachten in verband met het maritiem evenement SAIL.

2 Groei hotelovernachtingen per land van herkomst (gesorteerd op groeipercentages in 29) % Duitsland Frankrijk Nederland overig Europa Azië Afrika en Oceanië overig Amerika Verenigde Staten Italië Spanje Groot-Brittannië BRIC-landen 2 ) totaal totaal 29 t.o.v. 28 januari-maart 21 1 ) t.o.v. januari-maart 29 1) Voorlopige cijfers. 2) BRIC-landen: Brazilië, Rusland, India en China. bron: CBS Minder Britse, maar meer Nederlandse, Duitse en Franse toeristen in 29 De toeristische groei in Amsterdam in de periode is vooral toe te schrijven aan het toenemende aantal hotelovernachtingen van Nederlanders (+189.), Duitsers (+76.) en Fransen (+57.). De andere groeiende maar relatief kleinere markten zijn de Belgische en Chinese met een toename van respectievelijk 36. en 26. overnachtingen. Het aantal overnachtingen van Britten is in 29 voor het derde achtereenvolgende jaar fors gedaald ( 95.). Het toerisme uit de Verenigde Staten en Spanje is ook iets afgenomen, maar relatief minder vergeleken met de forse daling in 28. De nog voorlopige cijfers van het CBS voor het eerste kwartaal 21 duiden op een positieve trend op alle grote toeristische markten in Amsterdam. Vooral het toerisme uit Spanje, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië neemt weer toe. Samenstelling toeristen veranderd In de afgelopen vijf jaar heeft de toeristische markt in Amsterdam een periode van groei, crisis en herstel meegemaakt, waardoor deze structureel is veranderd. Het aantal Britse en Amerikaanse hotelgasten is sinds 25 met circa een kwart afgenomen, terwijl het aantal Nederlanders met de helft is gegroeid. Waren Britten in 25 met 21% van het totaal aantal hotelgasten de grootste groep in Amsterdam, nu zijn dit de Nederlanders (21%). Het aandeel Amerikanen is in dezelfde periode afgenomen van 14% naar 1%, terwijl dat van Europese hotelgasten (exclusief Britten en Nederlanders) is toegenomen van 36% naar 4%. Dit is onder andere te wijten aan een reeks economische factoren, als de hypotheekcrisis in Amerika, de dure euro, de wereldwijde recessie in de periode en het dalende consumentenvertrouwen. In slechte economische tijden blijven mensen vaak dicht bij huis en wordt er bezuinigd op luxe verre vakanties. Hotelgasten in Amsterdam naar land van herkomst, 25 en 29 16% 3% 6% 3% 2% 14% 4% 3% 2% Nederland 21% Groot-Brittannië Verenigde Staten 18% 21% 16% 4% 14% 1% 6% 7% Duitsland Frankrijk Spanje Italië BRIC-landen 1 ) overig Europa overig Azië overig Amerika Afrika en Oceanië ) BRIC-landen: Brazilië, Rusland, India en China. bron: CBS

3 Hotelgasten, overnachtingen, verblijfsduur en gemiddelde bedbezetting in Amsterdamse hotels per kwartaal, gemiddelde gasten overnachtingen verblijfsduur bedbezetting (%) 1e kwartaal , e kwartaal , e kwartaal , e kwartaal ,78 54 totaal , e kwartaal 21 1 ) , ) Voorlopige cijfers. bron: CBS Het toerisme uit Japan tot voor kort het grootste Aziatische marktsegment in Amsterdam neemt voor het derde achtereenvolgende jaar af. Het toerisme uit China neemt juist gestaag toe en overstijgt in 29 voor het eerst het toerisme uit Japan. Daling hotelbezetting Medio 27 telde Amsterdam 351 hotels, medio hotels en medio hotels met in totaal circa 21. kamers en 46. bedden. Dit is een capaciteitstoename van circa 1.5 kamers (+8%) en 4.2 bedden (+1%) vergeleken met het toeristische topjaar 27. De capaciteit van het luxe hotelsegment (4-5 sterren) is het meest toegenomen. De gemeente Amsterdam heeft als doelstelling de hotelcapaciteit met 9. kamers uit te breiden tussen 27 en 215 en houdt ondanks de recessie vast aan het ingezette beleid. De belangrijkste overweging is dat voor de toekomst een verdere groei van het toerisme wordt verwacht. 3 Door dalende aantallen toeristen en de grotere hotelcapaciteit is de bezetting van de Amsterdamse hotels in 28 en 29 afgenomen. In 27 was gemiddeld 63% van de Amsterdamse hotelbedden bezet, in 28 59% en in 29 57%. 4 Vooral in de wintermaanden was de bedbezetting zeer laag: onder de 5%. Maar vanaf het derde kwartaal van 29, toen het toerisme duidelijk aantrok, begon de bedbezetting weer toe te nemen. Ook hielp dat de verblijfsduur van hotelgasten iets toenam: in 27 verbleven hotelgasten 1,82 nachten in Amsterdam, in 28 1,84 nachten en in 29 1,85 nachten. Lagere kamerprijzen vooral in luxe hotels Om de dalende bezetting tegen te gaan hebben Amsterdamse hotels hun kamerprijzen in 29 verder verlaagd, na eerdere verlaging in 28, overigens net als hoteliers in de meeste Europese steden. 5 De hoogste prijzen zijn geregistreerd in 27, toen het toerisme op zijn top was. Tijdens de daaropvolgende twee jaar is het gemiddelde prijsniveau gezakt tot onder het niveau van In Amsterdam zegt bijna driekwart van de hoteliers de prijzen in 29 te hebben verlaagd. 7 De prijsconcurrentie speelt tussen alle hotelsegmenten. Luxe accommodaties (4-5 sterren) het grootste marktsegment in Amsterdam met ruim 4% van alle bedden en overnachtingen hebben in 29 hun prijzen het meest verlaagd en een recordaantal overnachtingen geboekt. In 28 kregen ze de grootste klap toen het aantal overnachtingen in dit segment met 9% daalde ten opzichte van 27. Dit was voor een groot deel te wijten aan het wegblijven van Britten en Amerikanen, die relatief vaak de voorkeur aan deze hotels geven. In 29 bereikte het aantal overnachtingen in het luxe segment een record van 3,5 miljoen (+17%). Dit is mogelijk aan de lagere kamerprijzen toe te schrijven: de prijs voor een tweepersoonskamer in een luxe accommodatie daalde in de periode met gemiddeld 21%. 7 En hoewel de gasten in 29 iets langer bleven (1,65 nachten) dan in 28 (1,6 nachten) is de bedbezetting onveranderd gebleven (54%). Dit omdat de totale capaciteit van de vier- en vijfsterrenhotels ook is toegenomen. Het luxe segment trok in 29 vooral meer gasten uit de Verenigde Staten, Nederland, Groot-Brittannië en andere Europese landen, maar ook uit China. De driesterrenhotels, die 29% van de beddencapaciteit in Amsterdam bieden, kampen ondanks de verlaagde prijzen met een dalend aantal gasten en een lagere bedbezetting. In 29 is het aantal gasten hier voor het tweede achtereenvolgende jaar gedaald ( 3%), vooral door de afname van Britten en Nederlanders. De gasten bleven wel opvallend langer (1,97 nachten) dan in 28 (1,9), waardoor het aantal overnachtingen

4 Ontwikkeling overnachtingen, hotelbedden, bedbezettingsgraad en kamerprijzen Amsterdam naar sterklasse hotels, % hotels -2 sterren hotels 3 sterren hotels 4-5 sterren totaal overnachtingen bedden bedbezetting kamerprijs (2-persoonskamer) bron: CBS/O+S is gestabiliseerd op 2,8 miljoen (32% van alle overnachtingen in Amsterdam). Maar omdat de hotelcapaciteit van de driesterrenhotels is toegenomen is de bedbezettingsgraad iets gedaald (van 6 in 28 naar 61% in 29). De prijs voor een tweepersoonskamer in een driesterrenhotel daalde in de periode met gemiddeld 1%, relatief minder vergeleken met de luxe accommodaties. 7 Budgetaccommodaties (-2 sterren) een iets kleiner marktsegment dan de driesterrenhotels (27% van alle bedden) hebben in 29 de grootste tegenslag gekregen als gevolg van de toeristische daling en de prijsconcurrentie met de andere hotelsegmenten. Het aantal overnachtingen in budgetaccommodaties is in de periode met 1% afgenomen. Budgetaccommodaties zijn populair onder Nederlanders en Britten, maar ook andere Europese toeristen, als Fransen, Duitsers, Italianen en Spanjaarden. De afname in 29 is voor een deel aan de algemene afname van Britten, Spanjaarden en Italianen in Amsterdam toe te schrijven en is te zien vooral in hotels met minder dan twee sterren. De gemiddelde bedbezetting lag in 29 op 58% iets onder het niveau van 28 (6%). De prijs voor een tweepersoonskamer is verlaagd met gemiddeld 1%. 7 Minder zeecruises in 29 8 Naast de hotellerie kampte ook de cruisesector in 29 met de negatieve gevolgen van de economische crisis. Dit valt vooral op omdat één jaar eerder de cruisesector een spectaculaire opmars maakte: het aantal passagiers van cruiseschepen dat Amsterdam in 28 aandeed, bereikte een record van 227.6, ruim de helft meer dan in 27. In 29 nam dit aantal af tot passagiers ( 2%). Het aantal schepen is in de periode afgenomen van 117 naar 93 ( 21%). De drukste maanden in 29 waren mei, juni en augustus, toen er per maand meer dan 4. passagiers aankwamen. De meeste passagiers zijn Duitsers (18%), Britten (16%), Amerikanen (14%) of Italianen (12%). Van de 93 cruiseschepen in 29 waren er 54 zogenaamde transit calls, die Amsterdam als tussenhaven gebruikten. Een gemiddelde transit call levert Amsterdam en de regio naar schatting 365. op, waaronder het havengeld, bevoorrading van het schip en de uitgaven van de passagiers aan horeca, taxi s en souvenirs vallen. De overige 39 schepen waren Zeecruiseschepen en passagiers in Amsterdam, zeecruiseschepen passagiers (x 1.) bron: PTA

5 Grote en kleine banen in toeristische bedrijfstakken in Amsterdam, 1 januari 2-21 x logies horeca* personenvervoer cultuur en recreatie overig** * Exclusief logies. ** Reisorganisaties, toeristische goederen. bron: O+S de zogenaamde turn arounds, waarbij de vaart begon en eindigde in Amsterdam. Naar schatting levert een gemiddelde turn around 61. op. 9 Stagnatie banengroei in toeristische sector 1 Met in totaal 49.4 banen op 1 januari 21 stagneert de werkgelegenheidsgroei in de toeristische sector in Amsterdam (,2% ten opzichte van stand op 1 januari 29). Het aantal grote banen (12 uur en meer per week) is met 1% gedaald tot Het aantal kleine banen (minder dan 12 uur per week) is wel licht toegenomen (+2%), maar minder dan vorig jaar (+). Werkgelegenheid reageert meestal met enige vertraging op de economische veranderingen, maar bij de toeristische sector is vaak een heftigere reactie te zien dan bij andere sectoren. 11 Door de afname van het aantal toeristen in 28, laag consumentenvertrouwen en minder bestedingen in de horeca is ook de horecaomzet in 29 gedaald en worden ondernemers voorzichtiger met het aannemen van nieuw personeel. 12 Het aantal grote banen is vooral gedaald bij de reisorganisaties ( 9%), logiesbedrijven ( ) en personenvervoer ( ). Hier valt de banenafname bij logiesbedrijven (hotels, pensions, campings) op, gezien de toegenomen hotelcapaciteit. Wel is het aantal kleine banen in deze sector licht toegenomen (+2%). Minder zakelijke overnachtingen ondanks toename congressen De lichte toename van het aantal hotelovernachtingen in 29 was uitsluitend te danken aan recreatief toerisme, want het aantal overnachtingen met een zakelijke reden is in de periode met 8% gedaald tot 3, miljoen ( 261.). Ook is het aandeel zakelijke overnachtingen in het totaal gedaald van 4% naar 3 (landelijk van 48% naar 4). Dit kan verklaard worden door de vertraagde reactie van de zakelijke markt op de wereldwijde conjunctuurveranderingen. De daling heeft in Amsterdam alleen hotels in het budget- en het middensegment getroffen. Het luxe segment (4-5 sterren) waar overigens 6% van alle zakelijke overnachtingen plaatsvindt heeft een stijging van 6% geboekt (bij 5 sterren hotels zelfs +22%). De drukste maanden voor zakelijk bezoek in 29 waren juni en september. Over het algemeen is 14% van de zakelijke hotelovernachtingen verbonden aan internationale zakelijke bijeenkomsten. 13 Het aantal van dergelijke bijenkomsten in Amsterdam is in de periode ook afgenomen ( 21%) tot 515. Tegelijkertijd is het aantal grootschalige (3 deelnemers of meer) internationale congressen in Amsterdam toegenomen van 13 in 28 naar 126 in Ook is het aantal kleinere congressen (minimaal 5 deelnemers) van 89 naar 98 toegenomen. 15 Populairste musea en attracties minder druk De populairste Amsterdamse musea en attracties zagen in 29 een forse afname van het aantal bezoekers. Vooral valt op dat attracties en musea die jaarlijks meer dan één miljoen bezoekers trekken, in 29 minder werden bezocht: rondvaarten ( 9%), Amsterdam ArenA ( 8%), het Van Goghmuseum ( 2%) en Artis ( 2%). In totaal nam het aantal museumbezoekers in 29 met 3, toe vergeleken met 28, terwijl het aantal bezoekers aan attracties met 6,1% afnam. De toename van het museumbezoek komt voor een deel door de opening van het nieuwe gebouw van Hermitage, maar ook door musea als het

6 Bezoekers (x 1.) aan de meest bezochte musea en attractiepunten in Amsterdam, 29 verandering 29 t.o.v. 28 (%) 6 rondvaarten Amsterdam ArenA Van Goghmuseum Artis en Aquarium Anne Frankhuis Rijksmuseum Holland Casino Amsterdam 86 9 Hermitage* 63 Diamantslijperijen van DFA Madame Tussauds Amsterdam *) Opening Grote Hermitage 2 juni 29. bron: musea/atcb Fotografiemuseum Amsterdam (+52%), De Oude Kerk (+31%) en het Amsterdams Historisch Museum (+11%). Van de attracties hadden vooral de rondvaarten het minder druk in Afname toerisme in de Metropoolregio Vanaf 29 treedt Amsterdam samen met de regio internationaal als één toeristisch product naar buiten om onder andere het bezoek van buitenlandse toeristen te stimuleren. 17 Naast 8,6 miljoen hotelovernachtingen in Amsterdam vinden nog 2,9 miljoen overnachtingen in de andere gemeenten van de Metropoolregio Amsterdam plaats, waarvan 1,7 miljoen in de gemeenten rondom Amsterdam (Amstel- Meerlanden en Waterland samen). Het effect van de samenwerking is pas over een aantal jaar te beoordelen, maar in 29 ging het minder goed met het toerisme in de regio, overigens net als in heel Nederland ( 3%). Het aantal overnachtingen is in alle deelgebieden van de Metropoolregio gedaald, behalve in Amsterdam (+3%) en Flevoland (+9%). In de gebieden rondom Amsterdam nam het toerisme met 8% af. Opmerkelijk is dat vooral Nederlanders dit gebied in 29 links lieten liggen ( 3%). In de andere gebieden nam vooral het buitenlandse toerisme af. Ook verbleven gasten in de regionale hotels minder lang dan in 28.

7 Hotelovernachtingen per COROP-gebied in de Metropoolregio Amsterdam, 29 groei hotelovernachtingen in 29 t.o.v. 28 daling hotelovernachtingen in 29 t.o.v en meer tot tot 1.. minder dan 25. A IJmond B Zaanstreek C Agglomeratie Haarlem D Groot-Amsterdam E Amstel-Meerlanden F Het Gooi en Vechtstreek G Flevoland A 8% B 19% 8% +9% C 2% 8% E +3% D 16% F G bron: CBS/bewerking O+S

8 8 Noten 1 Voorlopige cijfers CBS. 2 Bron: Het Nederlands Bureau voor Toerisme (NBTC) en The World Tourism Organisation (UNWTO). 3 Bron: Nota Hotelbeleid 27-21, Economische Zaken Amsterdam. 4 De kamerbezetting is ook gedaald van 76% in 27 naar 72% in 28 en naar 69% in 29. Bron: O+S. 5 Volgens de Hotel Price Index (HPI), die door het internationale hotel marketingbureau Hotels.com jaarlijks wordt berekend, zijn de Europese hotelprijzen gedurende 29 met 13% gedaald ten opzichte van 28. In Amsterdam zijn de prijzen met gemiddeld 8% gedaald (per nacht per persoon). Volgens de O+S hotelenquête onder 189 hotels is de prijs voor een gemiddelde eenpersoonskamer in de periode met 3% afgenomen en de prijs voor een tweepersoonskamer met 14%. 6 Dit blijkt uit het onderzoek van het internationale hotel marketingbureau Hotels.com en uit de O+S hotelenquête. 7 Bron: O+S enquête onder 189 Amsterdamse hotels, voorjaar Deze paragraaf is gebaseerd op de gegevens van Passenger Terminal Amsterdam (PTA). 9 Bron: Economische betekenis cruise- en ferryvaart in het Noordzeekanaalgebied 28. ZKA Consultants & Planners. 1 Tot de toeristische sector worden de volgende branches gerekend: horeca, cultuur en recreatie (o.a. musea, amusement), personenvervoer (o.a. taxi), reisbureaus, detailhandel in souvenirs e.d. Het toerisme heeft een onmiskenbaar stimulerend effect op het aantal banen in deze branches, hoewel ze niet altijd direct door het toerisme tot stand zijn gekomen. 11 Het totale aantal banen in de stad is in dezelfde periode met 3% toegenomen. Bron: O+S. 12 In 29 daalde de totale horecaomzet in Nederland met 4,7 ten opzichte van 28. In het vierde kwartaal van 29 was de daling echter iets minder -3,. Grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag) werden zwaarder getroffen door de omzetdaling (-5,1% in het vierde kwartaal 29). Bron: Koninklijke Horeca Nederland/ Horecabarometer, Synovate in opdracht van Bedrijfschap Horeca en Catering. 13 Dit zijn bijeenkomsten, die minimaal twee dagen duren, minimaal 4 deelnemers tellen, waarvan een derde uit het buitenland. Bron: ATCB. 14 Bron: Union of International Associations (UIA). UIA registreert congressen met minimum 3 deelnemers, waarvan minimaal 4% uit andere landen komt. Het aantal landen moet minimaal vier zijn en het congres moet minstens drie dagen duren. 15 Bron: International Congress and Convention Association (ICCA). ICCA registreert congressen die zijn georganiseerd op een reguliere basis (dus éénmalige bijeenkomsten worden niet meegeteld), tellen minimaal 5 deelnemers uit minimaal drie landen. 16 Bron: ATCB. 17 Dit werd in 28 vastgelegd in het Toeristisch Actieplan Metropoolregio Amsterdam (TAMA). Geraadpleegde bronnen Amsterdam Toerisme & Congres Bureau (ATCB) Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) Passenger Terminal Amsterdam (PTA) Colofon Oudezijds Voorburgwal 3 Weesperstraat GL Amsterdam 118 VN Amsterdam Telefoon Telefoon Fax algemeen@os.amsterdam.nl Fax info@ez.amsterdam.nl Auteur: drs. T. Fedorova (O+S) Deze fact sheet is ook te downloaden: