LESTIPS. Stichting Lezen presenteert EEN ZEE VAN TIJD. makkelijk lezen JEUGDBOEKENWEEK MAART

Transcriptie

1 LESTIPS makkelijk lezen Stichting Lezen presenteert EEN ZEE VAN TIJD JEUGDBOEKENWEEK MAART

2 Inleiding Tijd voor boeken In 2013 neemt de Jeugdboekenweek de tijd. Ze kijkt naar het verleden en richting toekomst, telt de dagen van de week en ziet de seizoenen passeren. Ze is opgejaagd en ze verveelt zich. Ze denkt na over de eeuwigheid. Ze zet de tijd stil. Ze zoekt het juiste verhaal en laat het voor altijd duren. Laten we eerlijk zijn : boeken delen vinden we één van de leukste dingen die er zijn. Deze bundel wil je dan ook uitnodigen om boeken naar de klas te halen en om je klas onder te dompelen in een wereld van verhalen. Boeken in de klas Ter gelegenheid van de Jeugdboekenweek 2013 stelde Stichting Lezen samen met een redactie uit het onderwijs zes boekenpakketten samen. Elk pakket bestaat uit een gevarieerde selectie van zes bijzondere boeken over tijd, met aandacht voor verschillende genres. Scholen bestellen de pakketten met korting via Je kan deze boeken aan je klas tonen en voorlezen. Maar er kan meer! Deze bundel biedt een uitgewerkte lessuggestie bij elk boek uit de boekenpakketten. Elke lessuggestie volgt hetzelfde stramien : Aanzet : manieren om het boek te introduceren Verwerkingsactiviteiten : tips voor een creatieve verwerking of nabespreking En verder : extra kortere ideeën om met het boek aan de slag te gaan, in de Jeugdboekenweek óf daarna. Verder noemt elke tip de concrete eindtermen en ontwikkelingsdoelen die je met deze activiteiten realiseert. Met de klas naar de bib In opdracht van de bibliotheken schreef Kristien Dieltiens een spannend, historisch vervolgverhaal voor Jeugdboekenweek 2013 : Loewie en het mysterieuze boek. Benjamin Leroy maakte er ontwapenende prenten bij, vol historische details. Het verhaal begint in de bib : een mysterieus boek en een amulet nemen Loewie mee terug in de tijd. Wil hij terug naar 2013 reizen, dan moet hij een reeks tijdvakken doorlopen. Hij start in de prehistorie, en ontmoet later Egyptenaren, Grieken, Vikingen en zelfs Christoffel Columbus. Tijdvakken opschuiven kan als hij raadsels oplost en opdrachten uitvoert. Individuele bezoekers en klassen kunnen Loewie daarbij een handje helpen : neem dus zeker contact op met de bib in je buurt! In het verhaal zitten bovendien tal van aanknopingspunten met het Jeugdboekenweek-thema : de evolutie van mode, geloof, speelgoed, eten en gewoontes door de eeuwen heen bijvoorbeeld. Het verhaal staat op panelen in je lokale bib, en kan je downloaden via om thuis van te genieten of in de klas mee te werken. 2 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

3 Tot slot Luisterpunt Moeilijke lezers in de klas? Dankzij een samenwerking met Luisterpunt zijn alle boeken uit de pakketten (behalve die voor kleuters en enkele boeken voor het eerste leerjaar) als Daisy-boek verkrijgbaar voor kinderen met een leesbeperking. Meer info op Altijd voorlezen 2013 is Jaar van het Voorlezen! Het hele jaar lezen we met z n allen massaal voor. Ook tijdens de Jeugdboekenweek natuurlijk, en ook aan kinderen die al lang zelf kunnen lezen. De website verzamelt alle informatie over voorlezen. Kinderen toegelaten is er voor volwassenen, met alle info over de Jeugdboekenweek, én voor kinderen. Vanaf februari vinden zij er boekentips, weetjes en spelletjes, en een overzicht van de Jeugdboekenweekactiviteiten in hun buurt. Leuk voor tussendoor in de klas! Van uw reporter ter plaatse De Jeugdboekenweek start op zaterdag 2 maart 2013 met de 24 Uur van de Jeugdboekenweek. Eerst wordt op zaterdagmiddag de Cultuurprijs voor Jeugdliteratuur uitgereikt. Daarna is het 24 uur lang non-stop al jeugdboeken wat de klok slaat. Boekhandels, bibliotheken en andere bijzondere leesplekken trekken de Jeugdboekenweek op gang met lezingen, workshops, tentoonstellingen De site doet verslag in woord en beeld ook ná deze eerste 24 uur. Doet u iets in uw school tijdens de Jeugdboekenweek? Laat het ons zeker weten! Maar blader nu vooral snel verder, krijg de smaak te pakken en breek de grenzen van de Jeugdboekenweek open. Want leesplezier laat zich niet vangen in twee weken! Veel succes! Stichting Lezen jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

4 LESTIPS BIJ boekenpakketten VAN JEUGDBOEKENWEEK 2013 Makkelijk lezen Voor kinderen tussen 9 en 12 jaar in het reguliere basisonderwijs die niet graag of moeilijk lezen. Hoe kan het dat de zon opkomt? Brenda Walpole (Biblion, 2012) Hoera, ik ben weer wakker Theo Olthuis en Charlotte Dematons (ill.) (Holland, 2011) Mijnheer Eekhoorn en de eerste sneeuw Sebastian Meschenmoser (Hoogland & Van Klaveren, 2008) Seizoenen Blexbolex (Clavis, 2011) Superhelp! Benny Lindelauf en Wouter Tulp (ill.) (Querido, 2011) Twee stenen Elvis Peeters en Frow Steeman (ill.) (De Eenhoorn, 2012) 4 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

5 Lestip 1 Hoe kan het dat de zon opkomt? Brenda Walpole Biblion, 2012 Over het boek Aan de slag Dit eenvoudig ogende boek beantwoordt 38 boeiende vragen over tijd die elk nieuwsgierig kind zich wel eens stelt. Zowel heden, verleden, toekomst als tijdsindelingen komen aan bod. Wetenschappelijke feiten wisselen af met aardige weetjes : hoe je een ei met zand kan koken bijvoorbeeld, of hoe het leven van een eendagsvlieg eruitziet. De antwoorden zijn helder en bondig, en makkelijk leesbaar bovendien. Dit boek bevat grote kleurillustraties, schema s en cartoon achtige tekeningen. Je kan het elk ogenblik uit de kast halen voor de jonge wetenschappers in je klas. Aanzet Quiz Organiseer een quiz in de klas. Selecteer enkele vragen uit het boek waarvan je vermoedt dat de kinderen ze niet onmiddellijk kunnen beantwoorden. Werk in duo s. Voorzie per duo antwoordkaartjes met 1, 2 en 3 op. Lees de vragen voor uit het boek en zorg ervoor dat de cover goed zichtbaar is : zo maak je kinderen nieuwsgierig naar de inhoud. Je geeft telkens drie mogelijke antwoorden, de duo s kiezen hun antwoord door een van de kaartjes in de lucht te steken. Daarna lees je het juiste antwoord uit het boek voor en kan je er nog even over napraten. Haal er eventueel de wereldbol- en kaart bij. Enkele voorbeelden : Waar is het altijd nacht? (p. 6) 1. Tijdens de lente in Australië. 2. Tijdens de zomer in Frankrijk. 3. Tijdens de winter in de poolgebieden. (juist) Waar zijn er maar twee seizoenen? (p. 12) 1. In ons land. 2. In de tropische gebieden die vlakbij de evenaar liggen en de warmste gebieden op aarde zijn. (juist) 3. Op de Noordpool. Wie weet zonder klok hoe laat het is? (p. 14) 1. De mensen. (juist) 2. De bloemen. 3. De dieren. Na deze vraag kan je ook de antwoorden bij Weten bloemen hoe laat het is? en Weten dieren hoe laat het is? op pagina 15 voorlezen. 5 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

6 Wie eet van de maan? (p. 21) 1. Chinese kinderen tijdens het maanfeest. (juist) 2. Astronauten. 3. Buitenaardse wezens. Hoe lang leeft een boom? (p. 31) 1. De meeste bomen leven tussen de 100 en 250 jaar. (juist) 2. De meeste bomen leven ongeveer 10 jaar. 3. De meeste bomen leven ongeveer 4500 jaar. Na deze vraag kan je meegeven dat bomen gemiddeld tussen de 100 en 250 jaar oud worden, maar dat een boom als de borstelkegel-den wel 4500 jaar oud kan worden. Geef het boek een plaats vooraan in de klas. Laat de kinderen bij een vrij moment zelf vragen lezen en opzoeken. Maak een kopie van de inhoudstafel : die leg je bij het boek of je hangt ze op aan het bord. Nederlands 2 Spreken Verwerkingsactiviteiten Uitgedaagd Kunnen kinderen een aantal beweringen van Walpole staven of een aantal opdrachten bij het boek uitvoeren? Daag hen uit. Verdeel de klas in vijf groepjes en laat hen doorschuiven na 10 minuten. Zorg dat elk kind een taak heeft of laat hen de proef elk om beurten uitvoeren. Uitdaging 1 Hoe lang duurt een minuut? (p. 23) Nodig : chronometer, appel, dunschiller Opdracht : Een minuut duurt niet lang het is net tijd genoeg om een appel te schillen!, schrijft Brenda Walpole. Wie van de groep kan een appel schillen binnen die tijd? Uitdaging 2 Hoe kan je een ei met zand koken? (p. 27) Nodig : zandloper, ei, kookplaat, kookpot met water, ei, lepel, mes, stukje brood Opdracht : Vier minuten heeft het zand in een eierzandloper nodig om van boven naar onderen te lopen. En dat is precies de tijd die nodig is om een ei te koken, beweert Brenda Walpole. Klopt dit wel? Controleer door het zachtgekookte eitje op te eten. Uitdaging 3 Waarom planten we zaden in de lente? (p. 10) Nodig : zaadjes (bijv. van Afrikaantjes of tuinkers), potgrond, schepje, bloempot of kweekbak, gieter, satéstokje, papier Opdracht : Zaden moeten warm en nat zijn voordat ze ontkiemen, lees je in het boek. Plant de zaadjes, geef ze water en zet ze op een zonnige plaats in de klas. Versier een papiertje, schrijf er je naam op en maak er een vlagje van door het op een stokje te kleven. Prik het naamvlagje in de bloempot. Duimen maar dat de zaadjes ontkiemen! Ter vergelijking zet je enkele bloempotjes op een donkere, koude plaats in de klas. Wedden dat die zaadjes niet of minder makkelijk ontkiemen? 6 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

7 Uitdaging 4 Hoe lang leeft een boom? (p. 31) Nodig : boomstronken met duidelijke groeiringen of prenten van boomstronken (afbeeldingen google je best met zoekterm jaarring ), filmpje van ( op computer of digitaal bord. Opdracht : Als je de ringen in een boomstronk telt, weet je hoe oud de boom was toen hij werd gekapt, leer je uit het boek. Bekijk deze prenten, tel de jaarringen. Hoe oud schat je deze bomen? Uitdaging 5 Waarom hebben we kalenders? (p. 17) Nodig : kleurpotloden, stiften, twaalf A3-bladen. Bovenaan elk A3-blad komt de naam van de maand, daaronder een kolom met voldoende genummerde lijntjes (voor elke dag van de maand eentje) en onderaan een vrije ruimte waar de kinderen mogen tekenen. Opdracht : Kalenders helpen ons bij het onthouden van dingen die we gedurende het jaar willen doen. Het helpt ons ook bij het bijhouden van de tijd, vertelt Brenda Walpole. Help jij mee om een klaskalender te maken? Zorg voor een passende tekening bij elke maand (bijv: een zonnige tekening in augustus) en duid alvast jouw verjaardag aan. Opmerking : Laat elk groepje in de klas één of meerdere maanden voor zijn rekening nemen. Bespreek nadien. Lees eventueel de vragen en antwoorden voor bij de uitgevoerde opdrachten. Wereldoriëntatie 5 Tijd Wereldoriëntatie 2 Techniek 2.13 ICT 6 Quiz bis In groepjes van vier laat je kinderen zelf quizvragen bedenken, op basis van de weetjes uit het boek. Ze verzinnen drie stellingen die de anderen telkens moeten kunnen beantwoorden met goed of fout. Na tien minuten bedenktijd stellen de groepjes hun quizvragen aan elkaar. Quizvragen beantwoorden doen de kinderen met een groen kaartje ( juist ) of een rood kaartje ( fout ). Help hen op weg met een voorbeeld. Hoe wisten ze vroeger de tijd? (p. 24) : Voordat er klokken waren uitgevonden, schatten mensen de tijd door naar de zon te kijken. Ze stonden op bij zonsopkomst en gingen naar bed wanneer het donker was. Ze aten hun middageten wanneer de zon hoog aan de hemel stond en hun avondeten wanneer hij in het westen onderging. Mogelijke juist- of foutbeweringen zijn bij dit fragment zijn : a. De mensen schatten vroeger de tijd door naar de zon te kijken. (juist, dus groen kaartje) b. Wanneer het tijd is voor het middageten staat de zon het laagst. (fout, dus rood kaartje) c. Vroeger aten de mensen hun avondeten wanneer de zon in het westen onderging. (juist, dus groen kaartje) 7 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

8 Bezorg nu elk groepje een ander fragment uit het boek. Na een tiental minuten werktijd, stellen de groepen elkaar hun stellingen voor. De andere groepen stemmen met rood of groen. Nederlands 2 Spreken Sociale vaardigheden 3 Samenwerking En verder Maankoekjes Bak zoals de Chinese kinderen maankoekjes met de klas. Het recept staat op pagina 21. Wereldoriëntatie 2 Techniek 2.13 Tijdhoekje De kinderen brengen voorwerpen mee die te maken hebben met tijd. Zoek op of er over die voorwerpen een vraag in het boek staat : bijvoorbeeld over de horloge (p. 24), zonnewijzer (p. 25), grootvaderklok (p. 25), zandloper (p. 27), elektronische tijdmeters (p. 26). Maak een hoek rond tijd met de meegebrachte voorwerpen en leg kopies van relevante tekstfragmenten uit het boek bij de voorwerpen. Wereldoriëntatie 2 Techniek jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

9 Lestip 2 Hoera, ik ben weer wakker Theo Olthuis en Charlotte Dematons (ill.) Holland, 2011 Over het boek Aan de slag Deze bundel met toegankelijke prenten in zwartwit en grijze aquarel bevat 63 korte gedichten in eenvoudige zinnen over herkenbare situaties : over even tijd voor jezelf op de wc, over vaders die vroeger ook jongetjes waren, over afscheid nemen en elkaar snel terugzien, over kamperen en s nachts uit je warme slaapzak moeten om te plassen, over plots kunnen fluiten nadat je héél veel geduld hebt uitgeoefend, over sneeuwpret in de winter en een gele paardenbloem die in geen tijd een pluizenbol wordt. De toon van de vlot leesbare versjes is grappig en speels en ze verwijzen van dichtbij of iets verderaf naar tijdsbegrippen. Veel van de gedichten lenen zich bovendien uitstekend voor het werken aan sociale vaardigheden en klasgesprekken over samenwerken, gevoelens of aardig zijn voor elkaar. Aanzet Nieuwe dag Val met de deur in huis. Begin maandagochtend met het gedicht Nieuwe dag (p. 8) dat je uit het hoofd voordraagt. Laat de kinderen gewoon genieten van het gedicht, zonder vragen te stellen over de inhoud. Daarna introduceer je de hele bundel. Toon de cover : Wat zie je? Welke (onder)titel heeft dit boek? Wat voor soort boek is het? Past het voorgelezen gedicht bij de titel van de bundel? Waarom (niet)? Ben jij blij dat vandaag een nieuwe dag is? Waarom (niet)? Hoe voel je je vandaag? Hoe werd jij wakker vanmorgen? Vertel de kinderen dat je elke dag zal starten met een gedicht : Spook (p. 25) op dinsdag, Onder mijn bed (p. 24) op woensdag, Hoera! (p.7) op donderdag. Vrijdag sluit je af met een humoristische noot : Wind (p. 46). Deze gedichten sluiten aan bij het ochtend- of avondritueel dat er voor elk kind anders uit zal zien. Maak na het voorlezen telkens tijd om te vragen wat de kinderen voor, tijdens of na slapen gedaan hebben en hoe ze zich bij het opstaan voelden. Muzische vorming 3 Drama 3.1 Muzische vorming 6 Attitudes Verwerkingsactiviteiten Gevoelskaarten Na het ochtendritueel (zie: Aanzet) geef je elk kind een vijftal gevoelskaarten. Je lamineert ze best en hangt ze met een ringetje aan elkaar. Zorg voor uiteenlopende gevoelens (of verschillende gradaties van een aantal gevoelens) als blij, tevreden, opgewekt, gelukkig, opgewonden, 9 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

10 bang, boos, verdrietig, droef, depressief, jaloers Je gebruikt hiervoor best sprekende beelden er zijn veel prentenboeken die zich daartoe lenen. Spreek af dat de kinderen tijdens het ochtendritueel stilstaan bij hoe ze zich voelen. Het overeenstemmende gevoelskaartje leggen ze op tafel. Doorheen de dag, bijvoorbeeld na elke pauze, passen ze de kaartjes aan. De eerste dag bespreek je de gekozen kaartjes klassikaal. De dagen daarna spreek je de kinderen individueel aan : Waarom voel je je zo? Kan je een voorbeeld geven van wanneer je je nog zo voelde? Ben jij iemand die vaak (gevoel) is? Voel jij je al de hele dag (gevoel)? Hoe kunnen we aan jou zien dat je (gevoel) bent? Focus niet te veel op negatieve gevoelens, benadruk alle vormen van blij zijn, van gewoon tevreden zijn tot euforisch zijn. Na de speeltijd krijgen ze de kans om te noteren hoe ze zich voelen. Zo beginnen ze met een leeg hoofd aan de volgende les. Die stukjes kunnen de aanzet zijn tot een dagboek waarin ze na verloop van tijd een stukje over zichzelf terugvinden. Nederlands 2 Spreken 2.6 Nederlands 5 Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Sociale vaardigheden 2 Gespreksconventies Samen Haal de kernwoorden uit het gedicht Samen (p. 63) en noteer ze in zinnen zodat je volgende 26 kaartjes met zinnen krijgt : Als de leerkracht start zegt, lees jij lang. Als je lang hoort, lees jij kort. Als je kort hoort, lees jij rond. Als je rond hoort, lees jij plat. Als je plat hoort, lees jij Doe zo verder met ruw, glad, kalm, wild, warm, koud, snel, traag, dun, dik, jong, oud, hoog, laag, lief, boos, hard, zacht, licht, donker, dag en nacht. Geef elk kind een kaartje. Zitten er minder kinderen in je klas dan er woorden zijn, geef je enkele kinderen twee kaartjes, of je laat de laatste woordkaartjes weg let wel op de volgorde van de kaartjes. Vraag de kinderen om hun kaartje aandachtig te lezen, niets te zeggen of te vragen. Hierna zeg je Start!. Als alles goed gaat, zegt kind X met het kaartje Als de leerkracht start zegt, lees jij lang nu lang, waarop kind Y overneemt met kort en ga zo maar door. Panikeer niet als het niet onmiddellijk lukt. Na enkele keren proberen, worden de bovenstaande woorden snel na elkaar gelezen, als één lange zin. Vertel de klas dat ze zonder dat ze het wisten een gedicht gevormd hebben uit Theo Olthuis boek. Laat hen raden naar de titel bij het gedicht. Geef elk kind daarna een blad met het gedicht Samen (p. 63) op en lees het nu samen hardop voor. Bespreek vervolgens wat taalkundig opvalt aan de woorden. Hebben ze de paartjes van tegenstellingen herkend? Kennen ze nog zulke woordparen? Wie dieper op het begrip tegenstellingen wil ingaan, noteert de paren op het bord. Voor taalzwakke kinderen is het makkelijker om woorden te begrijpen als je ze visualiseert. Ze kunnen nadien de tegengestelde adjectieven van eenzelfde woordpaar dezelfde kleur geven. jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

11 Dit is een fijn groepsmoment : zorg voor een veilig klasklimaat en bewaak tijdens deze opdracht de rust in de klas. Deze opdracht bevordert een positief groepsklimaat in de klas en sluit aan bij opdrachten die thuishoren in clim-werking. clim staat voor Coöperatief Leren in Multiculturele groepen. Hier organiseer je in de klas activiteiten met werkvormen waarbij alle kinderen actief aan bod komen en in groep leren. In de handleiding clim-wijzer wordt de clim-methodiek uit de doeken gedaan (cf. http :// Je kan er tips, schema s en oefeningen vinden om de methode in je eigen klas te gebruiken. Nederlands 5. Strategieën 5.3 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Wereldoriëntatie 3 Mens Stemmetje Filosofeer met de kinderen over jaloezie en zelfvertrouwen. Als inleiding lees je het gedicht Stemmetje (p.11). Je kan volgende vragen stellen : Wat is jaloezie? Waarom is iemand jaloers? Hoe kan je jaloersheid herkennen? Wanneer zijn mensen jaloers? Ben je al eens jaloers geweest? Kan je met verschillende mensen tegelijk jaloers zijn, of ben je altijd alleen jaloers? Is jaloers zijn iets goeds? Gaat jaloezie over? Wat is zelfvertrouwen? Kan je zien dat iemand zelfvertrouwen heeft? Wanneer heeft iemand zelfvertrouwen? Kan je met zelfvertrouwen veel doen? Kan je zonder zelfvertrouwen leven? Kan zelfvertrouwen groeien? Verwijs naar emoticons die men in berichten gebruikt. In één beeld vatten ze een gevoel. Vraag de kinderen om een nieuw emoticon te ontwerpen voor jaloezie. Vergelijk de resultaten na afloop met enkele jaloerse emoticons die je op internet terugvindt. Voor zelfvertrouwen bestaat er geen emoticon. Kunnen de kinderen er zelf één verzinnen? Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Lekkers Verdeel de klas in groepen van 4 à 5 kinderen. Lees het gedicht Lekkers (p. 48) voor, over lang wachten aan de kassa in de supermarkt, maar stop bij Eindelijk. Je laat dus het laatste blok weg. In groep fantaseren de kinderen nu over een mogelijk slot voor het gedicht. Geef ze enkele minuten tijd. Zijn de groepjes klaar met het bedenken van een pointe? Laat hen dan de volgende taken verdelen : een verteller die het gedicht mét pointe voorleest, een acteur die mama speelt, een acteur die de zoon of dochter speelt, een figurant die kassier speelt of iemand die mee staat aan te schuiven, een scenarist die alles vooraf uitschrijft. jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

12 Bibliografie Elk groepje komt aan de beurt, jij maakt foto s voor op de klasblog of de schoolwebsite. Na alle toneeltjes verklap je het echte einde van het gedicht : Eindelijk de boodschappen in de tas. Mijn moeder kreeg een appel omdat ze tóch gehoorzaam was. Muzische vorming 3 Drama 3.3 En verder Stemmetje bis Laat aansluitend bij de filosofeersessie bij Stemmetje het lied Anders anders van Herman van Veen horen ( Je bent goed / niet beter / je bent anders goed ). Of breng het gedicht Je bent zo mooi anders van Hans Andreus aan. Ook het recent verschenen poëzieprentenboek Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder van Ted van Lieshout (zie : Bibliografie) gaat mooi en op een subtiele manier dieper in op het gevoel anders anders te zijn. Op zijn blog (zie : Bibliografie) laat de auteur weten dat hij in dit boek een antwoord wil geven op de steeds teruglopende tolerantie in de maatschappij. Het boek richt zich tot een breed publiek. De gedichten De eigenwijze trein, of Van Jonathan van Dubbeldam die zo van eten houdt zijn voor iedereen toegankelijk. Oudere kinderen, die een beter begrip hebben van verwachtingspatronen en een ingewikkelder woordspel aankunnen, zullen ook de wat meer complexe poëzie waarderen. De oudere lezer zal door de lichtvoetige vrolijkheid ook het vaak schrijnende lot van de afwijkende ander kunnen zien. Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Samen bis Op en neer (p. 29), over een bewegingsspelletje dat enkel lukt als je goed samenwerkt, past bij de positieve groepssfeer van de opdracht bij Samen (zie: eerder). Verdeel de klas in groepjes, geef elk groepje een kopie van Op en neer en een groot wit vel papier. Ze bespreken het gedicht samen en gieten hun interpretatie in een tekening. Vergelijk de tekeningen na afloop. Hebben alle groepjes hetzelfde getekend? Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder Ted van Lieshout (Leopold, 2012) 2 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

13 Lestip 3 Mijnheer Eekhoorn en de eerste sneeuw Sebastian Meschenmoser Hoogland & Van Klaveren, 2008 Over het boek Aan de slag Mijnheer eekhoorn, de egel en de beer doen er alles aan om niet in een diepe winterslaap te vallen. Niet dat het makkelijk is om te vechten tegen de slaap, maar dit keer willen ze de winter en de eerste sneeuw bewust meemaken. Van de bok weten ze dat sneeuwvlokken wit, nat, koud en zacht zijn. Maar of dat volstaat om de eerste sneeuwbui te herkennen? Het blijkt in elk geval niet makkelijk om te wachten op iets dat je niet kent Met (kleur)potlood en acrylverf maakte Meschenmoser snelle schetsen in grijswitte tinten en hier en daar een kleuraccent. Ze doen de winterse sfeer alle eer aan en zitten vol speelse grapjes. Aanzet De eerste sneeuw Laat De eerste sneeuw van Jan De Wilde horen. Laat de kinderen genieten van het lied, maar vraag hen ook aandachtig naar de tekst te luisteren. Geef elk kind een kopie van de tekst. Laat de laatste strofe ( Nu twintig jaren later ) weg. Die strofe sluit eventueel wel aan bij lessen godsdienst of levensbeschouwing. Stel na het lied enkele vragen : Welke gevoelens ondergaat de jongen in het lied? Herken je jezelf in het lied? Waar heb jij al eens met spanning naar uitgekeken? Kan je de jongen uit het lied tips geven om de spanning wat te doen minderen? Denk je dat iedereen weet hoe sneeuw eruitziet? Weet je nog wanneer jij voor het eerst sneeuw zag? Zag die sneeuw eruit zoals jij het je voorstelde? Kan jij omschrijven wat je voelde toen je de eerste sneeuw zag? De antwoorden gebruik je om kinderen warm te maken voor het boek. Op http :// partituur/gitaar/eerste-sneeuw vind je ook de akkoorden van De eerste sneeuw. Zo kan jij, of een kind uit de klas, gitaar spelen terwijl de klas meezingt in een les muzische opvoeding. Je kan natuurlijk ook een versie van het lied op YouTube terugvinden. Nederlands 6 Taalbeschouwing Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Muzische vorming 5 Media 5.5 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

14 Voorlezen Bekijk eerst samen de cover van het boek. Welke titel heeft het boek? (Verwijs eventueel Jan de Wildes Eerste sneeuw ) Wie heeft het boek geschreven? Waarover denk je dat het boek gaat? Vind je de titel passen bij de prent? Waarom (niet)? Er gebeurt heel wat in het boek. Lees het verhaal daarom meerdere keren voor. Spreek af dat de kinderen geen vragen mogen stellen tijdens de eerste voorleesbeurt. Probeer het verhaal het verhaal te laten. De tweede keer laat je hen aandachtig kijken zo ontdekken ze wat prenten kunnen bijdragen aan de tekst en stel je gerichte vragen. Laat de voorste schutbladen van het boek zien, en de eerste pagina s. Daarop staan zowel trekvogels (ganzen) als standvogels (een kraai) afgebeeld : Waarom passen de dieren bij de titel van het boek? Verder heeft het verhaal niet veel extra woorden nodig : de prenten spreken voor zich en teveel uitleg zou de magie van het boek verloren doen gaan. Lees voor met intonatie en voldoende traag. Moeilijke woorden verslapen, onvoorstelbaar, bovendien, rauw, weliswaar verklaar je wel. Kunnen ze een eigen zin maken met : de tijd nemen zoals bij Maar de winter neemt de tijd? zich verslapen zoals bij Zo zal hij de winter weer verslapen? wachten op iets zoals bij zolang mijnheer Eekhoorn op de winter wacht? Die opdracht wordt het meest concreet als ze voor de nieuwe zinnen ervaringen uit hun eigen leven gebruiken, zoals Mama had zich vanmorgen verslapen en moest zich toen haasten om mij op tijd naar school te brengen. Sta af en toe stil bij de gekozen woorden van de schrijver en laat de kinderen verbanden leggen zoals bij Zonder sneeuwvlok geen winter, zonder winter geen rust, denkt de beer. Vaak moeten kinderen lachen met dit boek. Vraag op het einde van het verhaal wat de kinderen het meest grappige fragment in het boek vonden. Laat vergelijken met elkaar en vel geen oordeel. Nederlands 2 Spreken 2.9 Nederland 6 Taalbeschouwing Muzische vorming 3 Drama 3.1 Verwerkingsactiviteiten Hoekenwerk Het boek is uitgegeven op klein formaat, maar de illustraties zijn erg belangrijk. Vergroot ze daarom : zo komen ze meer tot leven en breng je het boek tot bij de kinderen. Verdeel de klas in vijf groepen. Elke groep werkt in een hoek. De materialen zet je op voorhand klaar. Voorzie voldoende tijd voor de opdrachten. Als doorschuiflied kan je De eerste sneeuw van Jan De Wilde gebruiken. Wie sneller klaar is, krijgt een aangepaste opdracht zoals het oplossen van een rebus of woordzoeker die aansluit bij het boek. Hoek 1 Tableau vivant Nodig : pagina uit het boek waar de egel en mijnheer Eekhoorn samen op een tak zitten te wachten op de eerste sneeuw, fototoestel, computer 4 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

15 Opdracht : De egel en de eekhoorn staan op deze pagina vier keer afgebeeld. De kinderen beelden per duo deze illustraties zwijgend uit en vormen zo een levend schilderij ( tableau vivant ). Het is belangrijk dat ze het eindeloze wachten en de verveling goed weergeven. De andere kinderen van de groep maken foto s van de schilderijtjes en zorgen ervoor dat de vier foto s op de computer onder elkaar worden ingevoegd op één pagina. Spreek vooraf goed af wie uitbeeldt, wie fotograaf speelt en wie computerspecialist is. Print de foto s, of zet ze op je klasblog. Wie lijkt het meest op de indommelende egel of mijnheer Eekhoorn? Muzische vorming 3 Drama 3.5 Muzische vorming 5 Media 5.5 ICT 7 Hoek 2 Rauwe zeemansliederen Nodig : lied Al die willen te kaap ren varen of lied Roei, roei, roei je boot, een kopie van de tekst van het zeemanslied met onderaan ruimte voor nieuwe tekst. Opdracht : Om de tijd te verdrijven terwijl ze wachten op de eerste sneeuw, zingen de egel en de eekhoorn rauwe zeemansliederen. De oudste zeemansliederen stammen uit de 15e eeuw. Er bestaan er dus heel wat. Kies een, voor jouw klas, bekend zeemanslied en laat de kinderen zelf een nieuwe tekst verzinnen bij het melodietje. Deel tekstbladen uit met bovenaan het refrein van het lied en onderaan ruimte om zelf een stoere zeemanstekst te verzinnen op het lied. Benadruk dat het om hetzelfde aantal lettergrepen moet gaan als het bestaande lied. Duid de lettergrepen eventueel met streepjes aan in het refrein, als visuele ondersteuning. Bekijk als inleiding klassikaal het liedje Roei, roei, roei je boot in de Sesamstraat-versie (die je ook op YouTube terugvindt : http :// : Roei, roei, roei je boot. Kalmpjes met de stroom. Heerlijk, heerlijk, heerlijk, heerlijk. Het leven is slechts een droom. Van Al die willen te kaap ren varen bestaat een Kapitein Winokio-versie : http ://soundcloud.com/kapitein-winokio/al-die-willen-te-kaapren-varen. Muzische vorming 2 Muziek Hoek 3 Slotprent Nodig : achterste schutbladen van het boek (waarop twee houthakkers staan afgebeeld), lijntjespapier Opdracht : Laat de kinderen een dialoog verzinnen tussen de twee mannen. Wat vertellen ze aan elkaar als ze de sneeuwman zien? Schrijven mogen ze per twee. Voor zwakke schrijvers voorzie je enkele kernwoorden bovenaan als conservenblik, winterpret, houtbundel Zijn ze klaar? Dan lezen ze de dialogen voor aan de rest van de groep. Nederlands 5 Strategieën jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

16 Hoek 4 Hoek 5 Bewegingstussendoortje Nodig : blad per leerling, tekenpotloden, pennen Opdracht : Wie wakker wil blijven, heeft beweging nodig in de frisse lucht! Zo staat het in het boek. Laat de kinderen een bewegingstussendoortje maken dat kan helpen tegen indommelen in de klas. Op een blad schrijven ze de opdracht neer en/of ze maken er een tekening van. Na afloop bundel je de tussendoortjes, later in de week voer je de opdrachten uit. Spreek af wanneer je dat zal doen. Eventueel kan je elke dag een wekker zetten op een vast uur. Muzische vorming 4 Beweging 4.1 Wit en nat en koud en zacht Nodig : blad, zandloper, kaartjes met daarop wit, nat, koud, zacht (de eigenschappen waarmee de bok in het verhaal sneeuw omschrijft) Opdracht : Op een tafel zet je een zandloper en leg je de vier kaartjes. Om beurten is iemand spelleider. Die draait de zandloper en één kaartje om en zeg start. Na het startsignaal schrijven de kinderen zoveel mogelijk dingen neer die wit, nat, koud of zacht zijn, al naargelang van het omgedraaide kaartje. Bij wit kunnen ze bijvoorbeeld woorden als melk, ei, trouwjurk, blad, lamp of koksmuts noteren. Wanneer er twijfel is over een woord, stemt het groepje over de geldigheid van het woord. Daarna wordt het moeilijker en kiest de spelleider twee kaartjes. De genoteerde dingen moeten nu de twee eigenschappen combineren. Bij wit en koud zijn dat woorden als sneeuw, ijsje, sneeuwman Is iedereen een keer spelleider geweest, dan gaan de kinderen over naar drie kaartjes. Kunnen ze er ook vier? Nederlands 6 Taalbeschouwing Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.5 Sociale vaardigheden 3 Samenwerking En verder Rauwe zeemansliederen bis In een les muzische vorming zing je de zeemansliederen met de zelfverzonnen teksten van de kinderen. Van Roei, roei, roei je boot kan je de Engelstalige versie Row, row, row your boat terugvinden op internet : een leuk extraatje om aan te leren (cf.: http :// watch?v=ospzo6pcs0y). Muzische vorming 2 Muziek 2.4 Winter Geef het boek een standaardplaatsje in je boekenkast. Zo kan je het na de Jeugdboekenweek snel terugvinden als er echt een eerste sneeuwvlok naar beneden komt. 6 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

17 Lestip 4 Seizoenen Blexbolex Clavis, 2011 Over het boek Seizoenen is een boek waarin woord en beeld samen méér vertellen dan elk apart. Blexbolex maakt in dit dikke bladerboek grote, nostalgische prenten bij alle associaties die de vier seizoenen oproepen : van seizoensvruchten (de winterse mandarijn en de zomerse aardbei) over weeromstandigheden (hagel en een plensbui) tot seizoensklusjes (zaaien en snoeien). Aandachtige, langzame bladeraars zien dat de begrippen met elkaar in verband staan. Soms delen ze eenzelfde seizoen (de sneeuwruimer en de schaatser), soms zijn ze elkaars oorzaak en gevolg (de hagel die de bloesem vernietigt), dan weer elkaars tegenstelling (de nacht en de dageraad). De associaties bouwen op in moeilijkheidsgraad. Dit boek doet je anders kijken en toont dat weinig woorden veel kunnen vertellen. Aan de slag Aanzet Kaft het boek zodat de titel wordt bedekt. Doorblader het boek, laat de kinderen een aantal prenten zien. Dat is het gezelligst in een kring. Is je klasgroep te groot, scan de prenten dan in en toon ze via een smartboard of beamer. Bij een eerste kijkbeurt vertel je niks, bij een tweede kijkbeurt vraag je hen om een titel bij het boek te bedenken. Bedek ook een aantal woorden die bij de prenten uit het boek staan en laat hen zelf naar woorden zoeken die de prent kunnen omschrijven. Onthul daarna de cover van het boek. Doe dat langzaam, om het spannend te maken : stukje per stukje laat je iets van de cover zien. Was de klas zelf op de titel Seizoenen gekomen? Vinden ze verwijzingen naar de vier seizoenen terug in de getoonde prenten? Wat is hun lievelingsseizoen? Nederlands 2 Spreken 2.2 Nederlands 3 Lezen Verwerkingsactiviteiten Dit is een kijkboek. Bij elke prent staat één kernwoord. De afbeeldingen kunnen van ver of dichtbij met één van de vier seizoenen worden geassocieerd. En ook onderling zijn de afbeeldingen aan elkaar gelinkt, soms twee per twee, soms over verschillende pagina s heen. Het boek leent zich dan ook uitstekend voor een aantal associatieopdrachten rond woorden. Hieronder vind je enkele suggesties. Woorden doorgeven Laat de klas in een kring zitten. Kies telkens een begrip uit het boek en toon de bijbehorende prent, bijvoorbeeld een mug. Elk kind zoekt een nieuwe associatie bij het woord. Stimuleer hen om die associatie in één woord te omschrijven. Als aanzet kan je deze zin gebruiken : Als ik het woord mug hoor, dan denk ik aan. 7 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

18 Groepsassociatie Verdeel de klas in groepen. Geef elke groep een kopie uit het boek met één woord erop voor elke groep een ander woord en een leeg vel papier. Elke groep duidt een verslaggever aan. Binnen de afgesproken tijd bedenken de groepsleden zoveel mogelijk associaties bij het woord op hun woordkaart. De verslaggever noteert die op het lege blad, maar zorgt er tegelijkertijd voor dat het originele woord niet op het blad genoteerd wordt. Is de tijd om? Dan geven de groepjes elkaar de lijst met associaties door. Ze raden nu naar elkaars originele woord. Associatiefries Geef elk kind de kans om in de loop van de Jeugdboekenweek het boek te doorbladeren. Voor deze opdracht geef je hen elk een leeg blad papier. Bovenaan schrijven ze zelfgekozen woord : eentje uit het boek of alleszins eentje dat binnen één van de vier seizoenen past. Op jouw teken geven ze het blad papier door aan een klasgenootje. Die schrijft een nieuw associatiewoord neer en vouwt het bovenste, originele woord om. Daarna worden de bladen opnieuw doorgegeven. De volgende verzint een nieuwe associatie en vouwt het blad papier zo om dat het woord van zijn of haar voorganger niet langer leesbaar is en enkel de nieuwe associatie zichtbaar is. Herhaal de opdracht net zo lang tot het blad papier opnieuw bij de oorspronkelijke eigenaar belandt. Laat dan iedereen zijn blad papier openvouwen Je kan daarna nog een extra opdracht geven : zinnen maken met de associatiewoorden of er een kort verhaal mee verzinnen. Een variatie op deze opdracht is dat je hen de associaties laat tekenen (en niet schrijven). Nederlands 6 Taalbeschouwing Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Op zoek in het boek Laat kinderen individueel of in duo s het boek verkennen met een aantal gerichte zoekopdrachten : Ga op zoek naar vijf verschillende dieren, vijf verschillende fruitsoorten in het boek. Sluit je ogen en laat het boek op een willekeurige pagina openvallen. Wat staat er op de pagina afgebeeld? Met welk seizoen associeer je de prent? Waarom? Hoeveel verschillende soorten kleuren worden in dit boek gebruikt? Je kan de kinderen ook een paar lege tekstballonnen geven en hen op zoek laten gaan naar een prent met een figuur die of een voorwerp dat ze iets willen laten zeggen. Ze schrijven de tekst in de tekstballon en bevestigen die met een paperclip op de juiste plaats. Nederlands 3 Lezen Post-its Geef elke kind 5 post-its waarop je telkens schrijft : Hier wil ik graag zijn (post-it 1), Hier wil ik niet zijn (post-it 2), Dit vind ik mooi (post-it 3), Dit begrijp ik niet (post-it 4), Dit vind ik grappig (post-it 5). Om beurten krijgen de kinderen het boek mee naar huis en kleven elke post-it bij een voor hen passende prent. (Is het moeilijk om het boek mee te geven naar huis, dan kan je deze opdracht laten uitvoeren als contractwerk in de klas.) Laat hen niet hun naam op de post-it noteren maar een nummer, code, tekening of icoontje dat ze zelf bedenken. Zo laten leerlingen zich niet door elkaar beïnvloeden. Hebben alle kinderen hun post-its gekleefd? Bekijk dan het boek 8 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

19 samen opnieuw. Het is een uitgelezen kans om met kinderen te praten of te filosoferen over bepaalde prenten en de situaties die erop staan afgebeeld. Nederlands 5 Strategieën 5.3 Memory Verdeel de klas in duo s en geef hen elk 30 identieke, blanco kaartjes. Elk duo zoekt vijftien woorden die ze associëren met één van de vier seizoenen (of met het begrip tijd in het algemeen). Elk woord noteren ze op een kaartje. Daarna maken ze, op een ander kaartje, bij elk woord een bijpassende tekening. Ze werken net als in het boek met een beperkt aantal kleuren. Zo maken ze dus een memory in woord en beeld elk memory-duo bestaat uit een woord en bijbehorende tekening. Het boek gebruiken ze als inspiratiebron. Daarna is het tijd voor een spelletje! Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Digitaal Seizoenen-boek Maak een (digitaal) boek rond één van de vier seizoenen. Maak eerst klassikaal een mindmap rond het gekozen seizoen : dat geeft de kinderen de mogelijkheid om het seizoensthema meer vulling te geven. Daarna gaan ze individueel of in kleine groep creatief aan de slag rond het gekozen seizoen. Of je kiest ervoor elke individuele leerling of elk groepje te laten werken rond enkele losse woorden die met het seizoen werden geassocieerd tijdens het mindmappen. Je kan de kinderen vrij laten in techniekkeuze of je kan hen op weg zetten en enkele suggesties doen : collages maken met foto s uit tijdschriften en kranten, zelf tekenen met een beperkt aantal kleuren (net als in het boek), vormen uit papier scheuren, losse figuren op een achtergrond kleven, werken met sjablonen, Wie klaar is met zijn tekening, laat zijn werk fotograferen door de fotograaf. De computerspecialist van de klas verzamelt alle foto s op de computer en zorgt voor een diavoorstelling. Muzische vorming 5 Media 5.5 Wereldoriëntatie 5 Tijd 5.5 ICT 7 En verder Klasdagboek Hou een klasdagboek bij. De kinderen gebruiken geen volzinnen, maar omschrijven telkens in één woord hun indruk over of gevoel bij een bepaalde klas- of schoolgebeurtenis. Nederlands 5 Strategieën jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

20 Lestip 5 Superhelp! Benny Lindelauf en Wouter Tulp (ill.) Querido, 2011 Over het boek Aan de slag Aanzet Immo is de zoon van twee superhelden : letterlijk en figuurlijk is hij in de wieg gelegd voor het superheldenschap. Net als zijn ouders bezit hij bijzondere krachten hij kan uitzonderlijk goed horen en vliegen om maar iets te zeggen. Daarmee hoort hij de wereld te redden van Killer Harry en Sally Schietschijf. Maar wat Immo s grootste kracht is, moet hij nog ontdekken. En daar wordt hij behoorlijk zenuwachtig om. Het wachten duurt zo lang. En wíl hij eigenlijk wel een superheld zijn? Dit spannende en grappige verhaal vormt een mooie aanzet voor wie wil werken rond faalangst. Superhelp is bij uitstek een voorleesboek. Laat de kinderen mee beslissen wanneer je een voorleesmoment inlast. Breng een digitale wekker mee naar de klas en laat de kinderen een paar bijzondere tijdstippen verzinnen (bijvoorbeeld : 10 :10 uur, 13 :13 uur, 11 :55 uur vijf voor twaalf ). Je stelt de wekker in op de afgesproken tijdstippen. En dan uitkijken maar tot het voorleesalarm gaat! Verwerkingsactiviteiten Dit boek heeft korte, vlot voorleesbare hoofdstukken. Het voorlezen af en toe onderbreken met een aantal korte opdrachten of vragen kan de betrokkenheid van de kinderen verhogen. Hieronder volgen een aantal suggesties voor voorleesstops. Voorleesstop 1 (p. 18) Onderbreek het voorlezen na Juf Nachtgraf is precies het omgekeerde van wat je bij een juf met zo n naam zou verwachten : Waar denk je aan als je de naam Nachtgraf hoort? Wat verwacht jij van je juf of meester? Welke naam zou jij bij je juf of meester vinden passen? Voorleesstop 2 (p. 23) Onderbreek het voorlezen na Het gerucht gaat dat Gustav Peentjes doodsbang is van kinderen. Wijs de kinderen erop dat het wel gek is dat Gustav Peentjes bang is van kinderen terwijl hij schooldirecteur is en dus dag in dag uit met kinderen in contact komt. Laat de kinderen gelijkaardige absurditeiten bedenken, bijvoorbeeld : een dierenarts met kattenallergie, een vegetarische slager 2 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

21 Voorleesstop 3 (p. 31) Onderbreek het voorlezen na Met een dreun gooit hij de deur dicht. In dit voorleesfragment blijkt dat Immo erg goeie smoezen kan verzinnen. Verzinnen zij ook wel eens smoezen, bijvoorbeeld wanneer ze hun schoolwerk niet hebben gemaakt of wanneer ze gevoetbald hebben in oma s bloemenperkjes? Voorleesstop 4 (p. 47) De gewone mens is stinkend jaloers op de schijnbaar onkwetsbare superhelden. Maar ook die hebben een zwakke plek. Ze mogen geen suiker eten, helaas! Verklap dat nog niet aan de kinderen, maar onderbreek het voorlezen na Bizar genoeg gaat het om een substantie waar de gewone mens verzot op is en die hij in grote hoeveelheden gebruikt en laat hen een gokje wagen naar de verboden substantie. Kinderen noteren hun antwoord op een briefje en geven het af aan jou. De eigenaar van het eerste briefje (met een correct antwoord) dat je trekt, krijgt een zoethoudertje van jou. Voorleesstop 5 (p. 59) Onderbreek het voorlezen na Wat staat daar nou? Ben je soms blind? Sta even stil bij de drie bordjes die aan de directeursdeur hangen, namelijk Niet storen, Buiten blijven en Wat staat daar nou? Ben je soms blind! Dat laatste is een overdreven reactie. Mensen overdrijven om hun gevoel extra kracht bij te zetten, omdat ze bang zijn dat ze anders niet gehoord worden, als middel om iemand te overtuigen Iemand die overdrijft is bijvoorbeeld niet gewoon bang, maar wel zo bang dat hij uit zijn kleren bibbert. Kunnen ze zelf gelijkaardige overdrijvingen bedenken? Voorleesstop 6 (p. 72) Immo vindt van zichzelf dat hij helemaal niks is. De moed zakt diep in zijn schoenen. Hoe wordt hij ooit een superheld? Onderbreek het voorlezen na Hij is helemaal niks! Rond dit hoofdstuk af met enkele vragen : Als je Immo s vriend was, wat zou je hem dan vertellen? Heb jij ook een denkplek, een plek waar je rustig kan nadenken? Hou je je gedachten het liefst voor jezelf of deel je ze graag met iemand? Kan jij met je verhalen bij iemand terecht? Voorleesstop 7 (p. 98) Onderbreek het voorlezen na Van jou, van je ouders. Hoor je dat, kokosmakroon? Alles! Kokosmakroon is één van de bijnamen die Tink aan Immo geeft. Weten ze dat de naam verwijst naar een gebakje? Laat ze een kokosmakroon proeven. Als extraatje kan je een recept voor kokosmakronen opzoeken en in de klas bakken. Ga dieper in op het principe van bijnamen. Kunnen ze andere bijnamen verzinnen? Bijvoorbeeld : tompoes, carré confituurke, boule de berlin (als ze in de wereld van koekjes en gebak blijven). Sta ook stil bij het (soms) kwetsende aspect van bijnamen geven. Bijnamen verzinnen voor iemand anders kan leuk zijn, maar er één krijgen is soms minder. Voorleesstop 8 (p. 100) Onderbreek het voorlezen na En met dezelfde griezelige zekerheid weet hij dat Honey Suikerstof er alles mee te maken heeft. De titel van dit hoofdstuk is Een akelig voorgevoel. Sta stil bij het begrip voorgevoel : 2 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

22 Heb je ooit al eens een voorgevoel gehad? Was het een voorgevoel over iets fijns dat te gebeuren stond? Of net over iets akeligs? Heb je voorgevoelens enkel bij akelige dingen? Is het voorgevoel van Immo juist, denk je? Hoe zou het verhaal verder aflopen? Waar zouden Immo s ouders zijn, denk je? Nederland 6 Taalbeschouwing Nederlands 2 Spreken 2.9 Muzische vorming 3 Drama 3.1 En verder Ik mag er zijn! Na het voorlezen van het boek kan je rond een positief zelfbeeld werken en stilstaan bij geloven in jezelf, krachtig zijn, een kracht vinden. Grijp eerst terug naar het verhaal. Immo s innerlijke kracht is onzichtbaar worden. Wat betekent het om onzichtbaar te zijn of niet gezien te worden? Wanneer zou je het handig vinden om onzichtbaar te zijn? Wanneer heb je de indruk dat je onzichtbaar bent, dat niemand je opmerkt? Daarna ga je met de kinderen op zoek naar hun positieve karaktertrek of naar hun unieke talent. Je verwijst daarvoor naar het hoofdstuk Weten wie je bent (p. 64) waarin professor Quadvalerius samen met Immo op zoek gaat naar diens kracht. Vraag hen om in een kring te gaan zitten en de ogen te sluiten. Wie zich daarbij onwennig voelt, mag de ogen ook gewoon naar beneden richten. Wacht geduldig af tot het rustig wordt en begin dan met de inleefoefening : Adem rustig in en uit. Voel het stil om je heen worden. Als je dat onwennig vindt, dan is dat oké. Probeer gewoon om rustig in- en uit te blijven ademen. We gaan op zoek naar de dingen die jij goed kan, waarin jij goed bent of waarop je trots bent. Misschien heb je een heleboel dingen waaraan je denkt, maar het kan net zo goed één ding zijn. Misschien heb je nog even tijd nodig om erover na te denken De dingen waarin je goed bent, die noemen we talenten. Iedereen heeft een talent. Ook jij hebt een talent! Misschien kan je heel goed voetballen, dansen, sporten of zwemmen? Misschien ben jij een tekentalent of ben je goed met computers? Misschien heb jij een neus voor mode en kan je leuke outfits bedenken? Misschien ben jij een keukenprins of -prinses? Misschien ben je een kei in het onthouden van moppen en kan je ze leuk navertellen? Misschien kan je wel zingen als een nachtegaal? Of misschien heb jij het snel door wanneer iemand thuis of op school hulp kan gebruiken? Probeer om één ding uit te pikken waarin je goed bent. Kan je jezelf voorstellen terwijl je je talent aan het uitoefenen bent? Welk gevoel roept dat bij jou op? Er zijn een heleboel dingen waarin jij goed bent, en daarvoor wil ik je graag iets geven. Hou je handen open, ik zal er iets inleggen. Hou het rustig tot ik je vraag om je ogen opnieuw te openen. Ga de kring rond en leg in de handpalm van elk kind een pluimpje, meteen ook een spreekwoordelijke pluim voor alle dingen die ze goed kunnen. Daarna vraag je de kinderen om de ogen weer te openen. 22 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

23 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Nederlands 5 Strategieën Nederlands 6 Taalbeschouwing Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Creatieve kracht Nadat iedereen zijn of haar talent ontdekt heeft, kan je hen creatief met hun talent aan de slag laten gaan. Zo kan je hen bijvoorbeeld een T-shirt laten ontwerpen waarop ze hun kracht, hun talent weergeven. Dat talent hoeft niet onmiddellijk herkenbaar te zijn ze mogen dus ook een abstracte tekening maken of de eerste letter van hun talent mooi bewerken en die op het T-shirt aanbrengen. Je kan hen ook elk een klein spiegeltje laten meebrengen waarop ze met een sierstiftje Ik mag er zijn! schrijven. Of je kiest voor een klasspiegel waarop jij Ik mag er zijn! schrijft. Elk kind krijgt een post-it waarop hij of zij zijn of haar talent noteert, of verwerkt in een tekening Alle post-its kleef je daarna op de spiegel. Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.7 Wereldoriëntatie 3 Mens jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen

24 Lestip 6 Twee stenen Elvis Peeters en Frow Steeman (ill.) De Eenhoorn, 2012 Over het boek Aan de slag Een vader brengt zijn zoon en dochter elk een andere steen mee. Die van de jongen weegt nu nog een halve kilo, maar was honderdduizend jaar terug bijna niet te tillen. Hij vertelt zijn zus het verhaal van zijn steen en hoe die steen doorheen de eeuwen aldoor lichter werd. Een steenrijke geschiedenis wordt het. Aan de steen van de zus hangt ook een mooi verhaal vast. Maar wil ze het vertellen, moet ze haar praatgrage broer zien te onderbreken! Zal haar dat lukken? Of blijft haar verhaal onder een steen liggen? Dit boek brengt het verhaal van twee geheel andere stenen, maar misschien nog meer van twee geheel andere karakters. Aanzet Waarneming Breng een aantal stenen of keien mee en leg ze in het midden van de kring. Zorg voor meer stenen dan er kinderen zijn, en voor een variatie in vormen en kleuren. Elk kind kiest een steen en krijgt de tijd om hem aandachtig te bekijken. Ondersteun de waarneming met een aantal opdrachten en vragen. Die dienen enkel om de waarneming aan te scherpen, antwoorden hoeven de kinderen niet te doen : Leg de steen in je handpalm neer. Laat hem daar even rusten. Neem de tijd om je steen in stilte te bekijken of te betasten. Voelt je steen warm of koud aan? Draai de steen om en leg hem in je andere handpalm. Laat hem daar ook rusten. Bekijk of betast opnieuw. Wrijf de steen tussen je handpalmen en laat hem daarna in één handpalm rusten. Welke kleur heeft je steen? Overheerst één kleur of zie je verschillende kleuren? Voelt je steen ruw of veeleer zacht aan? Welke vorm heeft je steen? Hoekig of rond? De steen ligt nu in je handpalm, maar heb je een idee van de geschiedenis van je steen en waar die vroeger lag? Op een oprit? In het water? Op een keienstrand? De laatste vraag combineer je eventueel met een tekenopdracht : de kinderen tekenen de (gefantaseerde) plaats waar hun steen vandaan komt. Wereldoriëntatie 1 Natuur Na de waarnemingsopdracht leggen de kinderen hun steen terug in de kring. Ze sluiten de ogen terwijl jij de stenen door elkaar haalt. Ze openen opnieuw de ogen en zoeken de steen die ze daarvoor vasthielden. In een afrondend gesprek vraag je : 24 jeugdboekenweek 2013 lestips makkelijk lezen