Dag 1 Puntje, komma, streepje Af!

Transcriptie

1 Dag 1 Puntje, komma, streepje Af! 1 VOORBEREIDING > Denk na over de groepsverdeling. Kleine klasgroepen verdeel je in vijf groepen; grote in tien. Zet taalgevoelige en minder taalgevoelige leerlingen samen in een groep zodat ze elkaar kunnen ondersteunen. > Noteer (enkel wanneer je niet kunt projecteren) de zinnen van bronnenblad 1 vooraf op het bord. > Voorzie per groep een kopie van het gedicht op bronnenblad 2. > Voorzie kladpapier (drie vellen per groep) of laat de leerlingen in een kladschrift werken. > Voorzie tekenpapier voor de nette versie van het gedicht. 2 LESGANG Betekenisvolle tekens ontdekken Projecteer bronnenblad 1 of noteer deze woorden en korte zinnetjes op het bord: Dat is me er 1tje! Er was 1s 1 5er vol 1tjes. W8 maar 1 7, d8 hij, Ik 4 g1 feest in mijn 1tje! Nu doe je 2r!, een beetje dichter Met volle kr8 vooruit. Laat de leerlingen in stilte de zinnen lezen. Laat daarna in duo s de woorden en zinnen ontcijferen. Bespreek klassikaal: Dat is me er 1tje! = Dat is me er eentje! Er was 1s 1 5er vol 1tjes. = Er was eens een vijver vol eendjes. W8 maar 1 7, d8 hij, Ik 4 g1 feest in mijn 1tje! = Wacht maar eens even, dacht hij, Ik vier geen feest in mijn eentje! Nu doe je 2r! = Nu doe je t weer!, een beetje dichter = komma (kom maar) een beetje dichter Met volle kr8 vooruit. = Met volle kracht vooruit. Gedichten vol letters en leestekens bespreken Verdeel de klas in groepen (zie voorbereiding). Bezorg elke groep een kopieerblad waarop ze de gedichten kunnen lezen. Projecteer de gedichten (bronnenblad 2) om de beurt op het bord. Kun je niet projecteren? Laat de leerlingen ze dan een voor een bekijken op een kopie van bronnenblad 2. Laat in de groepen de gedichten aan elkaar voorlezen. Ga nog niet te diep in op correctheid. Laat hen nog even in het ongewisse over de betekenis van de symbolen. Bespreek: Wat is het verschil tussen het gedicht dat je ziet en het gedicht dat wordt voorgelezen? zien is krachtiger / origineel dat woorden vervangen worden door letters, cijfers, leestekens 1

2 Geef elke groep nu een andere fiche Kijk neus lang is (kopieerbladen 1). Laat hen gedurende vijf tot tien minuten nadenken en overleggen over de vragen op de fiche. Daarna geven de groepen hun fiche door. Herhaal dit vijf keer zodat elke groep elk gedicht onder de loep heeft genomen. Een tekengedicht schrijven Duid de drie stappen van het schrijfproces. Schrijf de stappen op het bord. Stap 1: Woorden verzamelen Laat de leerlingen in deze fase binnen hun groep zo veel mogelijk woorden verzinnen die je met een teken kunt schrijven. Laat werken op kladpapier. Stap 2: Een tekengedicht schrijven Wanneer ze voldoende woorden en ideeën hebben verzameld, proberen ze daarmee een kort gedicht te maken. Wijs hen op het feit dat ze zeer creatief mogen zijn: > Wil je de makkelijke versie? Dan maak je een gedicht waarin enkel woorden door tekens worden vervangen. > Gaan jullie een stap verder? Worden jullie echte dichters? Dan zoek je naar dubbele betekenissen, naar een diepere boodschap door mooie vergelijkingen of knappe betekenissen in te bouwen. Kijk maar terug naar het kopieerblad, daar zit in elk gedicht toch ook dat tikkeltje meer Stap 3: De zinnen/het gedicht lay-outen Als dat gelukt is, kunnen ze het gedicht in het net zetten en de tekens en cijfers laten opvallen door die groot en in kleur weer te geven. Dat doen ze op tekenpapier. Werktijd Treed tijdens de werktijd als coach op: beloon, daag uit en geef zo weinig mogelijk suggesties. Ondersteun door de cijfers van één tot elf met letters op het bord te schrijven. Ondersteun groepen die moeilijk woorden vinden. De cijfers een, acht, elf geven gemakkelijker kansen om woorden mee te vinden. Groepen die de brainstormfase moeilijk vinden kun je op weg zetten door voorbeelden uit de instap te herhalen of door voorbeelden te geven. 1hoorn = eenhoorn op 1 b1 = op een been st1 = steen w1 = ween gew11 = gewelf 11je = elfje ge9 = genegen ged8 = gedacht m8 = macht n8 = nacht j8 = jacht enzovoort Stimuleer de leerlingen om verder te denken dan alleen maar cijfers. Verwijs daarbij naar de verschillende gedichten waarin punten, komma s gebruikt worden. 2

3 Op het proces en het product reflecteren Laat enkele leerlingen hun zinnen/gedicht(en) voordragen. Bespreek: > Welke woorden vind je knap gevonden? > Wat vond je moeilijk? Wat was gemakkelijk? > Wat vind je van het resultaat? > Wat zou je volgende keer anders doen? Maak een poëziewand (of poëzieboom, -draad, -blok, -doos ) waar de dichters hun werk kunnen tentoonstellen. Domeinoverschrijdend werken? Wil je nog verder gaan? Dan kunnen de gedichten uitgetypt worden. De leerlingen kunnen de tekens in hun gedicht laten opvallen door lettertypes en -groottes aan te passen. Misschien wil je er wel een digitale presentatie van maken zodat de ouders op de schoolwebsite kunnen meegenieten van het talent van hun spruit? 3 VOORBEELD VAN EEN CREATIE VAN LEERLINGEN 11je n1 g1 tranen meer d8 het 11je op een keer genoeg gedruppel voor 1 n8 ik berg mijn tranen op een. er8er hop! (Clémence, Amalia, Briek en Boris 5de leerjaar) 3

4 BRONNENBLAD 1 Dat is me er 1tje! Er was 1s 1 5er vol 1tjes. W8 maar 1 7, d8 hij, Ik 4 g1 feest in mijn 1tje! Nu doe je 2r!, een beetje dichter. Met volle kr8 vooruit. 4

5 BRONNENBLAD Ik ben mooi weer. Ik heb het 37 graden. Ik nog wel meer. 41 graden had ik het een keer. Gedicht 1-4 uit: Hou van mij ISBN Eentje Je bent me er eentje, zei ik, eentje uit de duizend. En dat eentje werd even later een tweetje, een tweetje met een eendje in het bad Geert De Kockere Uit: We liefden nog lang en gelukkig ISBN

6 KOPIEERBLADEN 1 GEDICHT 1 1 Welk woord wil de dichter volgens jou weergeven met die,? 2 En hoe zit het met mis? 3 Weet je wat een mispunt is? Leg het uit aan elkaar. Kent niemand de betekenis? Zoek die dan op in je woordenboek. 4 Wat bedoelt de dichter volgens jou? Welke boodschap wil hij geven? Geef elk om de beurt je mening. GEDICHT 2 1 Wat bedoelt de dichter met al die stipjes? Geef zo veel mogelijk verschillende betekenissen. 2 Stel dat de dichter graag wil dat je op die stipjes iets invult, wat zou jij daar dan schrijven? 3 de punten achter de zinnen van het weer De dichter vergelijkt het regenweer met een tekst vol punten. Welk leesteken past volgens jou bij een zonnige zomerdag? En bij sneeuw? Welke leestekens zou jij bij een stevig onweer zetten? En bij dichte mist? 4 Bedek op het kopieerblad het middelste stuk van het gedicht (de punten). Is het gedicht nu mooier of net niet? Waarom (niet)? GEDICHT 3 1 Neem een kladblad. Schrijf het gedicht volledig met woorden (vervang dus de cijfers door letters, woorden). 2 Vergelijk het gedicht op het kladblad met het gedicht op het kopieerblad. Welke versie vinden jullie beter? Waarom is dat zo? 3 Is de tekst op het kladblad nog een gedicht? Waarom vind je van wel/niet? 6

7 GEDICHT 4 In dit gedicht worden tekens op een heel andere manier gebruikt. Gedichten 1 tot en met 3 stellen woorden voor door een teken. In dit gedicht wordt echt het cijfer bedoeld. 1 Hoe warm hoort je lichaam te zijn als je kerngezond bent? 2 Wat is er aan de hand als die temperatuur hoger wordt (zoals bv. de 41 graden uit het gedicht)? 3 Waarmee vergelijkt de dichter de lichaamstemperatuur? Het gedicht klinkt daardoor vrolijk terwijl het eigenlijk over iets ernstigs gaat. Lees het gedicht eens op een opvallend vrolijke manier voor, verandert er daardoor iets aan de betekenis? 4 Waarom staat een deel van het gedicht gewoon en een ander deel schuingedrukt? GEDICHT 5 1 Neem een kladblad. Schrijf het gedicht opnieuw maar vervang overal waar het kan de letters door een cijfer. eendje wordt bijvoorbeeld 1tje. 2 Vergelijk het gedicht op het kladblad met dat van het kopieerblad. Welke versie vind je de beste? Waarom? 3 Waarover gaat het gedicht volgens jou? Welke boodschap wil de dichter overbrengen? Geef elk om de beurt je mening. 7