Door de bomen het pretpark zien

Transcriptie

1 Door de bomen het pretpark zien Natuur, derde graad Doelstellingen Kinderen nemen verschillende perspectieven in, zowel positief als negatief, in bepaalde situaties omtrent het milieu. Kinderen verbinden oorzaken en gevolgen met elkaar. Kinderen zien in dat een bepaald gevolg opnieuw een oorzaak kan zijn van iets anders. Materiaal - verhaal Een (h)eikel bos - kaartjes met personages - prenten (cirkel van minder of meer) Organisatie - klassikaal groepswerk Voor je begint - Print het verhaal af. - Print de personagekaartjes af. - Projecteer de cirkel of teken hem aan bord. (Print de prenten af.) - Zoek een ruimte waar je goed kan bewegen.

2 1 Raad je maatje Zet de banken aan de kant of ga naar een lege ruimte. Geef 4 kinderen een kaartje met een personage: ze houden dit personage geheim. Lees het verhaal voor. Vertel dat je situaties zal voorlezen. De 4 kinderen reageren zoals hun personage zou reageren (uitbeelden of iets zeggen). De anderen raden welk personage hij of zij heeft. Geef 4 andere kinderen een personage na elke situatie. Situaties: De boswachter botst tijdens zijn dagelijkse ronde bijna op een graafmachine. De baas van het pretpark geeft de werkmannen teken om bomen te kappen. De eekhoorn gooit nootjes naar beneden. De kinderen die in het bos spelen, lezen op een affiche over de komst van het pretpark. 2 Joepie! Verdorie! (werkvorm systeemdenken) Verdeel de kinderen in 2 groepen. De ene groep is de positieve groep en de andere de negatieve groep. De positieve groep begint steeds zijn zin met joepie en de negatieve groep met verdorie. Zo verzinnen de groepen redenen waarom de situatie die jij voorleest goed of slecht is. De groep die het langst kan doorgaan, wint. Situaties: De bomen worden gekapt en de bouwvakkers bouwen een nieuw pretpark. Er worden veel snoepzakjes verkocht in het pretpark. Er komen elke dag veel kinderen naar het pretpark.

3 3 De mannen van minder of meer (werkvorm systeemdenken) Doe het bord open of projecteer een cirkel. Leg aan de leerlingen uit dat dit de cirkel is van minder of meer. Op de cirkel staan allerlei woorden/afbeeldingen uit het verhaal die meer of minder kunnen worden: dit zijn variabelen. Laat de kinderen meer of minder -zinnen vormen, met de woorden uit de cirkel. - Hoe meer, hoe minder of hoe minder, hoe meer of hoe meer, hoe meer of hoe minder hoe minder Bijv. Hoe meer graafmachines, hoe minder bomen. Bijv. Hoe meer bomen, hoe meer eekhoorns. Eerst denken ze na in groep, daarna overloop je klassikaal wat iedereen heeft gevonden. Opmerking: Streef ernaar om de verbanden zo rechtstreeks mogelijk te formuleren. Als je dat niet doet, kan je van elke variabele een pijl trekken en verdwijnt het nut van de oefening. Het kan ook zijn dat je tijdens het aanvullen van de relatiecirkel bijkomende variabelen kan toevoegen.

4 Als je denkt dat een genoemd verband niet rechtstreeks is en er dus nog tussenstappen mogelijk zijn, peil je best naar de motivatie van het verband. Op die manier kan je het verband directer maken. Bijv. - Kind: Hoe meer kinderen, hoe minder eekhoorns. - Waarom denk je dat? - Als er meer kinderen zijn, dan is er meer lawaai en laten ze de eekhoorns schrikken waardoor ze weglopen. Zo zijn er minder eekhoorns. Uit dit gesprek kan je een nieuwe variabele halen: - De hoeveelheid lawaai. Deze nieuwe variabele kan je dan in een leeg vakje op de cirkel schrijven. Er is nu geen verband tussen het aantal kinderen en het aantal eekhoorns. Wel is er een verband tussen het aantal kinderen en de hoeveelheid lawaai en de hoeveelheid lawaai en het aantal eekhoorns.

5 Wat is een relatiecirkel? In een relatiecirkel onderzoek je hoe een variabele onder invloed van een andere variabele meer of minder wordt. Dit doe je door telkens 2 verbanden als volgt te formuleren: Hoe meer/minder., hoe meer/minder. - Bijv. Hoe meer bomen, hoe meer eekhoorns. - Hoe meer lawaai in het bos, hoe minder eekhoorns. Een relatiecirkel is m.a.w. een middel om een systeem visueel voor te stellen. Wat zijn variabelen? Variabelen zijn elementen uit een systeem waar je de samenhang van wil onderzoeken. Iets kan gebruikt worden als variabele in een relatiecirkel van zodra het meer of minder kan worden. Bijv. het aantal eekhoorns, het aantal graafmachines, het lawaai, het aantal pretparken of de grootte van het pretpark zijn elementen die meer of minder kunnen worden en dus dienst kunnen doen als variabele in de relatiecirkel. 5 Reflectie Denk even terug aan de eerste oefening. - Is het moeilijk om verplicht positief of negatief te zijn? - Wilde je soms liever het andere zijn? Waarom? - Je luisterde naar de gevolgen die het andere team bedacht: hielp je dit om zelf nieuwe gevolgen te bedenken? - Kan je ooit zelf alle mogelijke gevolgen van iets inschatten? Waarom wel/niet? Denk even terug aan de tweede oefening. - Vond je het moeilijk om alle oorzaken en gevolgen te verbinden? Waarom? - Kan één oorzaak meerdere gevolgen hebben? - Zijn er gevolgen die opnieuw een oorzaak zijn van iets anders? Voorbeeld? - Helpt deze cirkel jou om verbanden te ontdekken en/of het verhaal beter te begrijpen? Van welk verhaal of gebeurtenis zou je deze cirkel ook willen maken?

6 In deze les oefen je de vaardigheid Systeemdenken. Tijdens deze les ondervinden de leerlingen dat je één gebeurtenis in meerdere perspectieven kan zien. De leerlingen leren verschillende perspectieven innemen. Ze kijken zowel positief als negatief naar een situatie. Ook onderzoeken de leerlingen de relaties tussen oorzaken en gevolgen. Ze ontdekken dat er binnen een situatie meerdere oorzaken en gevolgen met elkaar in verband gebracht kunnen worden. Smaakt dit naar meer? In de Methode Systeemdenken vind je meer dan 50 werkvormen en 40 lessen om deze vaardigheden in te oefenen. In de nascholing 'Initiatie systeemdenken' pas je tal van methodieken toe op prikkelende verhalen die leerlingen helpen verbanden te visualiseren. Of bekijk wat een coaching voor jou (en je team) kan betekenen.