Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Vastgesteld door de Raad van de gemeente Landgraaf op 21 juni 2007

Transcriptie

1 Nota Lokaal Volks gezondheidsbeleid

2 Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Vastgesteld door de Raad van de gemeente Landgraaf op 21 juni 2007

3 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1. Inleiding 2 2. Kader Begrippen en wettelijk kader Doel landelijk, regionaal en lokaal volksgezondheidsbeleid 4 3. Thema's Thema's : landelijk, regionaal en lokaal Thema's : de Landgraafse situatie Roken Overgewicht Schadelijk alcoholgebruik Depressie Diabetes Jeugdgezondheidszorg Beleid Regionaal volksgezondheidsbeleid Lokaal volksgezondheidsbeleid Uitgangspunten Andere beleidsterreinen en volksgezondheidsbeleid Integrale aanpak thema overgewicht Uitvoeringsprogramma GGD Zuid-Limburg Van uitgangspunt naar GGD-product Slotbeschouwing 21

4 Samenvatting Deze nota gaat over openbare gezondheidszorg. Hiertoe behoren o.a. gezondheidsbevordering, jeugdgezondheidszorg, infectieziektenbestrijding en bevolkingsonderzoeken. Gezondheidsbevordering is voorlichting waardoor mensen bewust worden van hun leefwijze en de gevolgen voor hun gezondheid. Het doel is dat mensen gezonder gaan leven : gezonder eten en meer en verantwoord bewegen. Voorlichting bestaat er in vele vormen : bijvoorbeeld in lessen op scholen, in de wijk met thema avonden, folders en Postbus 51. Het centrale motto van openbare gezondheidszorg is 'voorkomen is beter dan genezen'. In opdracht van gemeenten voert de GGD taken openbare gezondheidszorg uit. In Oostelijk Zuid-Limburg (OZL) is de gezondheid van mensen slechter dan gemiddeld in ons land (RIVM, Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006). Het sterftecijfer ligt hoger, en chronische aandoeningen en lichamelijke beperkingen komen relatief meer voor. Ook zijn in de regio OZL relatief veel wijken waar mensen met een lage sociaal-economische status (SES) wonen. En bij een lage SES hoort doorgaans een slechtere gezondheid. Hiermee heeft Landgraaf alle reden om te werken aan verdere versterking van het volksgezondheidsbeleid. De Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid schrijft gemeenten voor dat zij vierjaarlijks preventief gezondheidsbeleid moeten ontwikkelen. De eerste nota ging over de periode , dus voor u ligt de tweede nota en deze gaat over de periode Er is een regionale nota gemaakt. Regionaal wil zeggen de 19 Zuid-Limburgse gemeenten die allemaal tot het werkgebied van de GGD Zuid-Limburg behoren. De regionale nota is de kapstok voor de lokale nota die specifiek over de Landgraafse situatie en aanvullend Landgraafs beleid gaat. De doelstellingen van de lokale nota luiden : het verbeteren van de condities die leiden tot een betere gezondheid ; het verkleinen van de gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen. De lokale nota is een kadernota, waarbij 5 uitgangspunten centraal staan : 1. Het beleid zal aansluiten op regionaal en landelijk beleid ; 2. Het beleid zal aansluiten bij bestaand volksgezondheidsbeleid ; 3. Het beleid zal verder ingebed worden in beleid op andere terreinen binnen zorg en welzijn ; 4. Een integrale aanpak tussen welzijn en ruimtelijke ordening wordt opgestart ; 5. Het beleid zal de basis zijn voor de keuzes van producten die bij de GGD ingekocht worden. Alles wordt geplaatst in realistisch perspectief, want de rijksoverheid geeft geen extra geld. Als thema's zijn in de regionale en lokale nota benoemd : roken, diabetes, schadelijk alcoholgebruik, overgewicht en depressie. In het lokale beleid komen deze thema's terug in het bestaande volksgezondheidsbeleid en in vele andere beleidsterreinen zoals sportbeleid (sportnota, BOS-projecten), jeugdbeleid (werkgroep jeugd en zorg), onderwijsbeleid (informatiefunctie bibliotheek), ouderenbeleid (werkgroep wonen en zorg) en in de keuzes voor producten bij de GGD (bijvoorbeeld rookpreventie-project). Aandacht voor mensen met een lage SES is er binnen het arbeidsmarktbeleid van sociale zaken en het armoedebeleid. De relatie van volksgezondheid met grondgebiedzaken is niet moeilijk te zien. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wijkinrichting, speel- en groenvoorzieningen en verkeersveiligheid. Echter de samenwerking is nog onontgonnen gebied. In deze nota wordt de start gemaakt met een integrale aanpak tussen welzijn en ruimtelijke ordening. Lokaal gezondheidsbeleid? In Landgraaf meer dan een wettelijke verplichting!

5 1. Inleiding "Van harte gefeliciteerd en een goede gezondheid!!". Dat is wat jarigen toegewenst wordt. Deze universele wens, bijna automatisch toegevoegd aan felicitaties, onderstreept dat gezondheid een groot goed is. Hoe zeer dat geldt, realiseert men zich vaak pas als de gezondheid "te wensen overlaat". Dan staan behandeling en genezing centraal. Het voorkómen van ziekten en aandoeningen krijgt doorgaans minder aandacht, ondanks het feit dat iedereen zal onderschrijven dat voorkómen beter dan genezen is. En juist over het voorkómen van ziekten gaat deze nota. Voor Landgraaf van wezenlijk belang, omdat inwoners in Oostelijk Zuid-Limburg ongezonder zijn dan gemiddeld in Nederland, zo blijkt uit onderzoeken en registraties. Voor U ligt de lokale Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Dit is de tweede nota, de vorige vierjaarlijkse nota is vastgesteld in Vanaf dat jaar schrijft de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid gemeenten voor dat zij iedere vier jaar beleid dienen te omschrijven op het gebied van collectieve preventie volksgezondheid. In de vorige nota stond het thema `Gezonde Leefwijzen' centraal bij alle leeftijdsgroepen : jeugd, volwassenen en ouderen. Bij de uitwerking is aansluiting gezocht bij bestaand beleid (bijv. Breedtesportstimuleringsprojecten) en de nota vormde de grondslag om bij de GGD bepaalde producten in te kopen, die door de GGD uitgevoerd werden in Landgraaf. Zo is door de Raad destijds bepaald om het jaarlijkse budget voor collectieve preventie te verhogen zodat in Landgraaf gewerkt kan worden aan Wijkgerichte Gezondheidsbevordering. In samenspraak met partners op het gebied van volksgezondheid, huisvesting, welzijn e.d. is gekozen voor de wijk Schaesberg Zuid-Oost. Deze nota bouwt voort op de vorige en ook aan deze nota ligt net als bij de nota een regionale nota ten grondslag. Een regionale nota die geschreven is voor de 19 Zuid- Limburgse gemeenten, zijnde het werkgebied van GGD Zuid-Limburg. De gezondheidsverschillen van burgers tussen de gemeenten in deze regio zijn beperkt, en door bepaalde thema's gezamenlijk regionaal of subregionaal aan te pakken, wordt de slagkracht van de afzonderlijke gemeenten groter. In deze richtinggevende nota worden eerst het wettelijk kader en de achtergronden geschetst. De doelstelling en de prioriteiten worden gerelateerd aan landelijk en regionaal beleid. De Landgraafse situatie met betrekking tot een aantal risicofactoren (bijvoorbeeld roken) wordt vergeleken met de regionale en landelijke cijfers. Vervolgens worden de uitgangspunten voor het lokale beleid beschreven. Dan komt het volksgezondheidsbeleid aan de orde zoals het ingebed is/wordt in andere beleidsterreinen. En het nieuw beleid dat ontwikkeld wordt rond het speerpunt "overgewicht". Tot slot wordt de link gelegd tussen de uitgangspunten en GGD-producten die de gemeente in kan kopen.

6 2. Kader 2.1. Begrippen en wettelijk kader "Gezondheid" is een bekend, veel gehanteerd begrip waar iedereen een beeld bij heeft. De opmerking dat "een goede gezondheid het belangrijkste is dat er is" zal door eenieder onderschreven worden. Of anders gezegd : een gezond mens heeft vele wensen, een zieke maar één. Tegelijkertijd is het een begrip dat moeilijk in woorden of definities te omschrijven is. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) hanteert als definitie dat gezondheid 'een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden' is. Hiermee wordt meteen de breedte van het begrip duidelijk, het gaat niet alleen om gezondheidszorg in enge zin, maar ook om invloeden van sociale factoren en leefstijl. De gezondheidszorg kan grofweg verdeeld worden in drie segmenten : cure, care en openbare gezondheidszorg. Bij cure gaat het om behandeling ter genezing, care betreft de verzorging. Bij beide begrippen gaat het om patiënten van wie de gezondheid al is geschaad. Het betreft vraaggestuurde zorg, gericht op het individu, meestal gefinancierd door zorgverzekeraars en AWBZ. Daarentegen is de openbare gezondheidszorg anders van aard en opzet. Het omvat het terrein van gezondheidsbevordering, gezondheidsbescherming en -bewaking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan infectieziektenbestrijding, jeugdgezondheidszorg, milieukunde en bevolkingsonderzoeken. Ook de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen behoort tot de openbare gezondheidszorg, evenals sociaal-medische advisering in het kader van de Wet Werk en Bijstand en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De gemeente is eindverantwoordelijk voor de openbare gezondheidszorg. De uitvoering gebeurt door GGDen, die door gemeenten in stand worden gehouden. De meeste onderdelen van de openbare gezondheidszorg zijn gericht op de totale bevolking of op groepen daarvan, het initiatief ligt vaak bij gemeenten/ggd-en al dan niet op basis van wettelijke voorschriften. Deze nota gaat met name over gezondheidsbevordering, gezondheidsbescherming en jeugdgezondheidszorg in het kader van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid. De wet schrijft gemeenten voor elke vier jaar gezondheidsbeleid te ontwikkelen. De eerste wettelijke verplichting is ingegaan in 2003, toen is de eerste beleidsnota geschreven voor de jaren De voorliggende nota gaat derhalve over het tijdvak medio De genoemde wettelijke verplichting gaat niet gepaard met extra financiële middelen van rijkswege. In de totale gezondheidszorg wordt verreweg het grootste deel van het geld besteed aan cure en care. Aan de 'reguliere' gezondheidszorg van cure en care wordt bij benadering 2200,- uitgegeven per persoon per jaar, terwijl dit maar 55,- is per persoon per jaar voor de openbare gezondheidszorg.

7 2.2. Doel landelijk, regionaal en lokaal volksgezondheidsbeleid In oktober 2006 is de preventienota 'Kiezen voor gezond leven' van het ministerie van VWS verschenen. Het omschreven preventiebeleid is erop gericht dat mensen langer in goede gezondheid leven. Gespecificeerd gaat het dan om : het ouder worden van mensen (toename levensverwachting) ; langer gezond leven (toename aantal gezonde levensjaren) ; minder verschil in gezondheid tussen mensen (verkleining verschil in achterstand bij mensen uit lagere sociaal-economische milieus). Deze doelen van rijkswege (alsmede de prioriteiten die in hoofdstuk 3 van deze nota beschreven worden) worden onderschreven in de regionale nota. Daarentegen zijn de doelen zoals geformuleerd in de regionale nota deels meer operationeel van aard, waarbij de aanpak en het proces van verwezenlijking centraal staat. De drie doelen uit de regionale nota luiden : het aan de hand van cijfers en landelijk beleid formuleren van gezamenlijk volksgezondheidsbeleid in Zuid-Limburg voor de periode , waaraan elke gemeente in Zuid-Limburg op enige wijze aandacht aan gaat besteden ; het stimuleren van een gezamenlijke integrale aanpak op het gebied van volksgezondheid, waarbij aandacht is voor mogelijkheden op andere beleidsterreinen en bij andere partners ; het optimaliseren en uniformeren van een heldere en zakelijke relatie tussen de afzonderlijke gemeenten als opdrachtgever en de GGD als opdrachtnemer in een proces van realisatie van maatschappelijke doelen via het systeem van Beleidsgestuurde Contract Financiering (BCF). Zoals de landelijk gestelde doelen uitgangspunt zijn van de regionale nota, zo zijn de regionaal gestelde doelen uitgangspunt van het lokale beleid in Landgraaf. Afstemming van landelijk, regionaal en lokaal beleid ligt voor de hand. Tevens ligt het voor de hand om aansluiting te vinden tussen de eerste lokale nota ( ) en de tweede ( ). Hiervoor zijn twee redenen. Op de eerste plaats is collectieve preventie volksgezondheid een onderwerp dat weliswaar net als alle beleidsterreinen onderhevig is aan maatschappelijke ontwikkelingen, maar de hoofddoelstelling in de sfeer van 'het bevorderen van gelijke kansen op gezondheid voor iedereen' zal in de tijd nauwelijks wijzigen. Op de tweede plaats is het zo dat interventies op het gebied van gezondheidsbevordering effect hebben als ze gedurende langere tijd plaatsvinden. Eén keer voorlichting geven bijvoorbeeld heeft nauwelijks effect. Dit zal ingebed moeten zijn in een reeks van vaak meerjarige acties wil het structureel leiden tot bewustwording en gedragsverandering inzake gezondere leefwijzen. Een voorbeeld hiervan is het GGD-product 'Wijkgericht werken aan gezondheidsbevordering', hetgeen in navolging van het succesvolle project Hartslag in Maastricht ontwikkeld is. Kortom : het drastisch wijzigen van de uitgezette lijnen in de vorige nota, zou de Landgraafse burgers tekort doen en daarmee zouden de middelen die daar de laatste jaren aan besteed zijn ook niet effectief en efficiënt ingezet zijn. Derhalve is de doelstelling van deze nota gelijk aan de doelstelling van de eerste nota : het verbeteren van de condities die leiden tot een betere gezondheid ; het verkleinen van de gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen.

8 3. Thema's 3.1. Thema's : landelijk, regionaal en lokaal In de preventienota van het ministerie van VWS "Kiezen voor gezond leven" worden vijf thema's centraal gesteld. Deze vijf thema's zijn op basis van zes criteria gekozen : het gaat om een omvangrijk gezondheidsprobleem ; met grote maatschappelijke gevolgen ; dat te beïnvloeden is door het stimuleren van gezond gedrag ; waarvoor geschikte effectieve interventies bestaan ; die nog niet op grote schaal worden uitgevoerd en bij de aanpak van het gezondheidsprobleem is er een rol voor de overheid weggelegd. Samengevat zijn de thema's : Roken Steeds minder mensen roken. Echter ondanks dat, blijft roken een heel belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten, longkanker, astma etc. Ongeveer 30% van de sterfte aan hartziekten en ongeveer 14% van de sterfte aan beroerte is te wijten aan roken. Niet beginnen met roken is nog altijd het beste en in die zin zijn jongeren de belangrijkste doelgroep. Overgewicht Nederland groeit dicht, maar niet met mooie bomen. Overgewicht is een snelgroeiend probleem in heel Nederland. Overgewicht heeft een directe relatie met tal van chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte en gewrichtsproblemen. Schadelijk alcoholgebruik Teveel alcohol drinken heeft negatieve effecten op lever, nieren, hart- en bloedvaten, zenuwstelsel en immuunsysteem. Daarbij heeft dit ook gevolgen voor algemeen functioneren (verzuim) en hangt het samen met agressie, criminaliteit, verkeersveiligheid etc. Depressie Mensen met een depressie hebben een grotere kans om vroegtijdig te overlijden. Ze leven ongezonder, hebben minder weerstand, worden sneller ziek en genezen slechter. Depressie kan leiden tot suïcide. Depressiviteit kan te maken hebben met andere risicofactoren zoals bijvoorbeeld alcoholgebruik. Bij jongeren is psycho-sociale problematiek vaak een voorbode. Diabetes Diabetes, ofwel suikerziekte, is een ernstige chronische ziekte die schade toebrengt aan de bloedvaten en het zenuwstelsel. Diabetes leidt tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, blindheid, nierziekten en aandoeningen aan ledematen. Diabetes type 2 (aanvankelijk ouderdomssuikerziekte) is sterk gerelateerd aan overgewicht. Verontrustend is de stijging van diabetes type 2 bij jongeren met overgewicht. Naast deze thema's wordt in de landelijke nota specifieke aandacht gevraagd voor mensen met een lage sociaal-economische status (SES). De gezondheid van deze mensen is op vele fronten slechter dan van mensen met een hogere sociaal-economische status. Achterstanden op andere terreinen (inkomen, opleiding, huisvesting e.d.) hebben een negatieve invloed op de gezondheidstoestand.

9 3.2. Thema's : de Landgraafse situatie Voordat ingegaan wordt op de thema's, is het van belang te vermelden dat in Zuid-Limburg de gezondheid van mensen slechter is dan gemiddeld in ons land. Dit geldt voor de regio Oostelijk Zuid-Limburg, de Westelijke Mijnstreek en in mindere mate voor Zuidelijk Zuid- Limburg. Vooral de inwoners van de grote en middelgrote gemeenten in de regio hebben een minder goede gezondheid'. Het sterftecijfer ligt hoger, en dat wordt op de eerste plaats veroorzaakt door sterfte aan hart- en vaatziekten en op de tweede plaats door sterfte aan longziekten 2. Ook blijkt de minder goede gezondheid uit het relatief meer vóórkomen van chronische aandoeningen en lichamelijke beperkingen. De regio Oostelijk Zuid-Limburg heeft relatief veel meer inwoners met een lage sociaaleconomische status (SES) dan gemiddeld in Nederland. Gemiddeld in Nederland heeft 44% van de inwoners een lage SES. In de regio Oostelijk Zuid-Limburg, en ook specifiek in Landgraaf, is dat met 53% veel hoger. Dan de thema's. De cijfermatige onderbouwing van de thema's staat in de regionale nota. Hierin wordt grafisch per thema weergegeven wat de stand van zaken is in Nederland en in Zuid-Limburg. Tevens wordt in de regionale nota per thema uitgelegd wat de gevolgen zijn van roken, overgewicht etc. Hoe Landgraaf zich verhoudt tot het regionale en landelijke beeld, wordt achtereenvolgens voor ieder thema gepresenteerd. Uiteraard is er een samenhang tussen de genoemde thema's : bijvoorbeeld tussen overgewicht en diabetes, en tussen depressie en schadelijk alcoholgebruik. 1 Bron : RIVM Volksgezondheid Toekomst Verkenning Een hogere sterfte wil zeggen dat er meer mensen in een jaar sterven dan op grond van de leeftijdsopbouw verwacht zou worden.

10 Roken Het relatieve aantal rokers in Landgraaf wijkt niet veel af van het Zuid-Limburgs gemiddelde. Positief voor Zuid-Limburg als regio is dat er aanmerkelijk minder gerookt wordt dan in Nederland totaal. Echter nog steeds wordt er in Zuid-Limburg door een kwart van de 15/16 jarigen en eenderde van de volwassenen gerookt. Roken Nederland C)Zuid-Limburg Landgraaf

11 Overgewicht De helft van de volwassenen en ouderen in Nederland is te dik. In Landgraaf is dit beeld nog negatiever. Ook bij jeugdigen is er sprake van een toename van overgewicht, van meisjes van 9-11 jaar heeft één op de vijf overgewicht. Bij jeugdigen in Landgraaf is de situatie niet anders dan de Zuid-Limburgse en de Nederlandse. Overgewicht volwassenen en ouderen Nederland l7 Zuid-Limburg Landgraaf Overgewicht jeugd 2005/ Nederland o Zuid-Limburg Landgraaf xtreem extreem extreem extreem over- extreem gewicht extreem overgewicht overgewicht overgewicht overgewicht

12 Schadelijk alcoholgebruik Tien procent van de Landgraafse jongeren van 13/14 jaar geeft aan 'de afgelopen 4 weken dronken te zijn geweest'. Bij 15/16 jarigen ligt dit percentage met 36 % nog veel hoger. Dit is vergelijkbaar met de Nederlandse cijfers en iets hoger dan het Zuid-Limburgse percentage. Van de volwassenen en ouderen geeft 12 % respectievelijk 8% aan 'één keer per week zwaar te drinken'. Alcoholgebruik (dronken afgelopen 4 weken) Nederland C]Zuid-Limburg Landgraaf Alcoholgebruik (1x per week zwaar drinken) Nederland O Zuid-Limburg Landgraaf

13 Depressie In Zuid-Limburg geeft 35% van de volwassenen en ouderen aan matige klachten te hebben en 11% zegt ernstig last te hebben van depressieve klachten. In Landgraaf gelden vergelijkbare percentages. Specifieke gegevens over jeugd en depressie zijn niet bekend. Een belangrijke factor bij de gemoedstoestand van jongeren is of zij gepest worden op school. Op Zuid-Limburgs niveau geeft 6% van de 13/14 jarigen aan wekelijks te worden gepest en 3% van de 15/16 jarigen. In Landgraaf ligt dit percentage iets hoger. Psycho-sociale problematiek kan het begin zijn van een depressie Diabetes Het percentage mensen met diabetes is in Zuid-Limburg hoger dan in Nederland. En in Landgraaf ligt dit percentage hoger dan in Zuid-Limburg algemeen. Diabetes type 2 hangt nauw samen met overgewicht. Diabetes type 1 en 2 Nederland O Zuid-Limburg Landgraaf

14 3.3. Jeugdgezondheidszorg Vanaf 2003 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de integrale jeugdgezondheidszorg van 0 tot 19 jaar. De Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) schrijft de wettelijke taak voor om te werken volgens het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg. Dit takenpakket is verdeeld in een uniform en een maatwerk deel. Het uniforme deel betreft taken op het gebied van basale preventie, ieder kind in Nederland krijgt deze activiteiten en zorg aangeboden. Het maatwerk deel kan de gemeente met enige beleidsvrijheid invullen. Zorg en activiteiten kunnen toegesneden worden op de specifieke behoeften van de eigen jeugdpopulatie. De uitvoering van de jeugdgezondheidszorg geschiedt voor 0-4 jarigen door thuiszorgorganisaties en voor 4-19 jarigen door de GGD. Door de fusie van de drie GGD-en tot één GGD Zuid-Limburg, valt de jeugdgezondheidszorg voor de 4-19 jarigen onder één organisatie. De jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen wordt in iedere subregio (Maastricht- Mergelland, Westelijke Mijnstreek en Oostelijk Zuid-Limburg) uitgevoerd door een andere thuiszorgorganisatie. De thuiszorgorganisaties opereren zelfstandig en los van elkaar. In Oostelijk Zuid-Limburg verzorgt MeanderGroep de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen. Landelijk zal in 2007 nieuw beleid rond jeugdgezondheidszorg gepresenteerd worden, waarbij met name aandacht zal zijn voor de financiering : blijft het uniform deel een specifieke uitkering of wordt het onderdeel van een brede doeluitkering jeugdzorgbeleid? Hoe dan ook, de beschikbare middelen zullen behouden worden voor jeugdgezondheidszorg. Daarnaast speelt er de ontwikkeling rond de Centra voor Jeugd en Gezin die voortkomt uit de operatie Jong. En de overheveling van functies op het gebied van opvoedondersteuning/preventieve jeugdzorg naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Samenwerking tussen integrale jeugdgezondheidszorg en ketenpartners staat hierbij centraal.

15 4. Beleid 4.1. Regionaal volksgezondheidsbeleid In de regionale nota wordt in de bijlage per thema beschreven welke regionale (beleid en activiteiten) ontplooid zijn of zullen worden. interventies Benadrukt wordt dat interventies integraal aangepakt kunnen en dienen te worden, met meerdere en andere beleidsterreinen. Gezondheidszorgbeleid kent bijvoorbeeld raakvlakken met sportbeleid, onderwijs, jeugdbeleid, openbare ruimte en verkeer. Door activiteiten af te stemmen kunnen ze elkaar ondersteunen. Het thema 'overgewicht' leent zich uitstekend voor een integrale en regionale aanpak. Door een samenwerking van NIGZ (Nederlands Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie), GGD Zuid-Limburg en gemeenten is een masterclass integraal gezondheidsbeleid ontwikkeld. Deze is in april 2007 afgerond en gemeenten kunnen individueel kiezen voor een vervolgtraject onder begeleiding van de GGD Zuid-Limburg en het NIGZ. Wat betreft jeugdgezondheidszorg wordt in de subregio's door gemeenten samen met de thuiszorgorganisatie (voor de 0-4 jarigen) en de GGD (voor de 4-19 jarigen) gewerkt aan integrale jeugdgezondheidszorg (zie regionale nota). In Oostelijk Zuid-Limburg is hiervoor een projectorganisatie ingericht met een vertegenwoordiging van een aantal gemeenten. Invoering van een elektronisch kinddossier 0-19 jaar is een belangrijk onderwerp. Het betreft een digitaal dossier over het kind dat van zijn/haar geboorte tot zijn/haar 19e jaar mee gaat van instantie naar instantie. De GGD Zuid-Limburg is voor de gemeenten de grootste en belangrijkste uitvoerder van een aantal wettelijke taken op het terrein van de openbare gezondheidszorg. Naast de jeugdgezondheidszorg 4-19 jarigen betreft dit bijvoorbeeld infectieziektebestrijding, medische milieukunde, gezondheidsbevordering. Door middel van een Gemeenschappelijke Regeling hebben alle 19 Zuid-Limburgse gemeenten hun wettelijke taken neergelegd bij de GGD Zuid- Limburg. Dit betekent dat de gemeenten in nauwe samenwerking met de GGD het lokale volksgezondheidsbeleid invulling geven, waarbij de GGD een uitvoerende, coordinerende en beleidsadviserende rol heeft. Per 1 januari 2006 zijn GGD Streekgewest Westelijke Mijnstreek, GGD Zuidelijk Zuid- Limburg en GGD Oostelijk Zuid-Limburg gefuseerd tot één GGD Zuid-Limburg. Na de fusie wordt gezocht naar een nieuwe balans in de samenwerking. Hierbij staan drie punten centraal, die in de regionale nota uitgebreid omschreven worden. De drie punten luiden : Nota en uitvoeringsprogramma GGD. Iedere vier jaar zal een regionale nota worden opgesteld, die leidend is voor het lokaal volksgezondheidsbeleid. Jaarlijks dient iedere Zuid-Limburgse gemeente een uitvoeringsprogramma vast te stellen waarin de producten aangegeven staan die de gemeente het volgend jaar wenst af te nemen bij de GGD. De methodiek van beleidsgestuurde contractfinanciering is in ontwikkeling. Dit betekent dat gemeenten en GGD naar elkaar toe inzichtelijk en gedetailleerd in beeld hebben hoeveel geld waaraan besteed wordt en wat ermee bereikt wordt. Duidelijke productomschrijvingen en bijbehorende kostprijzen zijn het vertrekpunt hierbij.

16 Samenwerking. Gemeenten hebben de verplichting een GGD in stand te houden en de GGD ontleend haar bestaansrecht aan de gemeenten. Reden te meer om goed samen te werken. Eind 2006 zijn een aantal dialooggroepen ingesteld, bestaande uit GGDmedewerkers en gemeente-ambtenaren die bijvoorbeeld het productkeuze-aanbod en de financiën nader onder de loep nemen. Voor een uitgebreide omschrijving wordt verwezen naar de regionale nota.

17 4.2. Lokaal volksgezondheidsbeleid Naast het regionale beleid, waar Landgraaf deel van uitmaakt, geldt er speficiek Landgraafs volksgezondheidsbeleid. In dit hoofdstuk worden eerst de uitgangspunten geschetst. Vervolgens worden de ontwikkelingen binnen andere beleidsterreinen beschreven, die raakvlakken hebben met het beleidsterrein volksgezondheid. Vervolgens wordt ingegaan op de beleidsgestuurde contractfinanciering van de GGD Uitgangspunten De wettelijke verplichting tot het maken van een nota volksgezondheidsbeleid gaat niet gepaard met randvoorwaarden en eisen. Een gemeente kan dat zo smal en breed opvatten zo zij zelf wil en kan. De uitvoering van het beleid kan zich, om aan de wettelijke normen te voldoen, beperken tot de afname van de 'verplichte' producten bij de GGD Zuid-Limburg (hierover meer in paragraaf 4.2.4). Echter het Landgraafse volksgezondheidsbeleid streeft, gezien de gezondheidssituatie van de inwoners, meer na. Weliswaar vanuit een realistisch perspectief. De uitgangspunten luiden als volgt : Ten eerste zal het lokaal volksgezondheidsbeleid aansluiten op regionaal en op landelijk beleid. Landelijk en regionaal gestelde thema's en prioriteiten zullen overgenomen worden bij het lokaal beleid. Los van deze ontwikkelingen is het uiteraard mogelijk om aanvullende, specifiek Landgraafse keuzes te maken. Ten tweede zal het lokaal volksgezondheidsbeleid aansluiten bij beleid dat rond dit onderwerp al ontwikkeld is. Aansluiting op de vorige nota lokaal gezondheidsbeleid is daarbij van belang. Bijvoorbeeld : bewustwording of gedragsverandering op het gebied van gezonde leefwijzen bereikt men niet met één keer voorlichting. Het vraagt vaak om een meerjaarlijkse inzet aan een bepaalde doelgroep, bijvoorbeeld bewoners van een bepaalde wijk. Of bijvoorbeeld elk jaar bepaalde voorlichting aan groep 8 op de basisschool. (Zie paragraaf 2.2. doel). Ten derde zal het lokaal volksgezondheidsbeleid verder ingebed worden in beleid op andere terreinen binnen zorg en welzijn waar volksgezondheid reeds een plaats in heeft gevonden (bijvoorbeeld sportbeleid of jeugdbeleid). Het voortbouwen op en uitbouwen van bestaande plannen en werkwijzen is het stramien. Ten vierde zal het lokaal volksgezondheidsbeleid over de grenzen van 'zorg en welzijn' heen kijken. Rond het (mede regionaal) bepaalde speerpunt overgewicht wordt een integrale aanpak met de sector grondgebiedzaken voorgestaan. Samenwerking op het gebied van volksgezondheid ontbreekt nog en er liggen kansen op dit terrein. Ten vijfde zal het lokaal volksgezondheidsbeleid de basis zijn voor de producten die bij de GGD Zuid-Limburg worden ingekocht in het kader van het product-keuze-aanbod. Deze nota zal daarbij richtinggevend zijn, de raad stelt hiermee de kaders. De te maken keuzes zullen in realistisch perspectief geplaatst worden. Immers, de rijksoverheid stelt ten behoeve van preventief gezondheidsbeleid geen extra middelen ter beschikking. Indien de kosten van de producten binnen het budget preventief gezondheidsbeleid opgevangen worden zoals dat bepaald is in de gemeentelijke begroting, dan is de vaststelling hiervan een zaak des college. Is additioneel budget nodig, dan zal dat aan de raad voorgelegd worden.

18 Andere beleidsterreinen en volksgezondheidsbeleid Binnen andere beleidsterreinen worden tal van activiteiten, processen en interventies ontwikkeld dan wel uitgevoerd, die een bijdrage leveren aan collectieve preventie van de gezondheid van bepaalde doelgroepen. Op de eerste plaats gebeurt dit in het kader van sportbeleid. Sport en preventieve gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Twee elementen vormen de basis van een gezonde leefwijze : voeding en sporten/bewegen. En het tweede element is verankerd in een sportnota , waardoor sport een expliciete plaats inneemt in het brede Landgraafse welzijnsbeleid. In deze sportnota worden speerpunten bepaald, bijvoorbeeld op het terrein van sportdeelname: van jeugd naar doelgroepen en van stimulering naar ondersteuning. Onderdeel hiervan is het streven om de vele ongeorganiseerde sporters te informeren over een gezonde en veilige wijze van bewegen. Verder worden in Landgraaf maar liefst vier BOS-proiecten (Buurt-Onderwijs-Sport) uitgevoerd in de jaren Deze projecten zijn gericht op jongeren van jaar en vinden in vier wijken, met ieder een eigen accent, plaats. BOS-projecten bieden de gemeente een kans om de interne maar zeker ook de externe samenwerking (met welzijnsinstellingen, onderwijs etc.) verder vorm te geven. Binnen sport- en qezondheidsbeleid wordt in gezamenlijkheid het platform Parkstad in beweging opgericht. Dit platform, bestaande uit CZ-groep, GGD en gemeenten, wil in samenwerking met andere partijen haar burgers ondersteunen in het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor hun gezondheid en kwaliteit van leven. Door aan te sluiten bij bestaande initiatieven zullen laagdrempelige beweegevenementen georganiseerd worden. Zo wordt bijvoorbeeld rond de Megaloop zomer 2007 een voor- en vervolgtraject georganiseerd. De werkgroep Jeugd en Zorg, georganiseerd binnen het ieuqdbeleid, bestaat uit partners vanuit het onderwijs, peuterspeelzalen, jeugdgezondheidszorg 0-19 jarigen, bureau jeugdzorg, maatschappelijk werk etc. De werkgroep heeft meerdere functies : signalering, afstemming en advisering. Advisering vindt bijvoorbeeld plaats over de extra te besteden rijksbijdrage ( 50,- per kind < 1 jaar in enig jaar) die gemeenten sinds 2006 jaarlijks ontvangen. Binnen Landgraaf is in 2006 gekozen voor de oudercursus 'Opvoeden Zo!', en om deel te nemen aan het (regionale) project Samen starten. Door vroegsignalering en ketensamenwerking wordt gewerkt aan het voorkómen van psychische problemen en antisociaal gedrag, ook op puberleeftijd. Er is een werkgroep wonen en zorg actief, opgericht in het kader van ouderenbeleid. De werkgroep bestaat uit leden van de Seniorenraad, ambtenaren, woningcorporaties, zorginstellingen en gebruikers. Het zal hierbij zelden gaan om onderwerpen van collectieve preventie, immers collectieve preventie komt niet voort uit (individuele) hulpvragen (zie begrippen paragraaf 2.1.). Maar door de brede blik op wonen en zorg, en de signalerende functie die de werkgroep heeft, wordt er gewerkt aan randvoorwaarden die voor ouderen belangrijk zijn voor een fijn leven in een passende woon(zorg)omgeving. De projectstructuur binnen het ouderenbeleid wordt in 2007 herijkt. De stuurgroep ouderenbeleid houdt op te bestaan en rondom Wonen-Welzijn-Zorg wordt een regiegroep ingericht waar de werkgroep wonen en zorg zich op zal richten. Dat vele specifiek door Landgraaf gekozen GGD-producten uitgevoerd worden in het onderwis, wordt toegelicht in paragraaf Onderdeel van onderwijsbeleid is ook de visie en positie van de bibliotheek. De bibliotheek kent een uitermate lage drempel met bovendien

19 een groot publieksbereik. Overheidsinformatie kan hier goed ontsloten worden. Door de inrichting van een breed 'maatschappelijk loket' kunnen landelijke overheidscampagnes op gebied van voeding en bewegen, alsmede functies en producten van het gemeentelijke loket `zorg en welzijn' geprofileerd worden. Er is een relatie tussen inkomenspositie dan wel lage sociaal-economische status (SES) en gezondheid (zie paragraaf 3.1.). Mensen met een uitkering hebben per definitie te maken met een slechte inkomenspositie. Via re-integratietrajecten maar ook via projecten die werken vanuit het principe "van werk naar werk" spant de sociale dienst zich in om uitkeringsgerechtigden aan een baan te helpen. Een baan kan de eerste stap betekenen in de verbetering van de inkomenspositie. Wat bij het verkrijgen van werk naast het inkomen ook een grote rol speelt is dat hiermee het gevoel terugkomt van weer meetellen, weer een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Dit laatste is ook voor mensen die nog niet in staat zijn om betaald werk te verrichten van cruciaal belang. Via het project maatschappelijke banen (arbeidsmarktbeleid en vriiwilligersbeleid) wordt mede daarom voor deze groep gezocht naar maatschappelijk relevante onbetaalde banen. Het armoedebeleid gaat vooral over mensen met een lage sociaal-economische status. Bij het ontwikkelen van het armoedebeleid zal aandacht worden besteed aan de te leggen relaties met het gezondheidsbeleid. Vanaf 2007 is de Wet Maatschappeliike Ondersteuninq van kracht. Deze wet wordt gefaseerd ingevoerd. Drie zogenaamde prestatievelden bevatten het terrein van openbare geestelijke gezondheidszorg, hierbij gaat het om de groep 'zorgwekkende zorgmijders' (verslaafden, slachtoffers huiselijk geweld, dak- en thuislozen etc). De openbare geestelijk gezondheidszorg (oggz) viel onder de WCPV, maar wordt overgeveld naar de WMO. Een andere specifieke doelgroep waarop preventieve maatregelen in het kader van de WMO ontwikkeld zullen worden, is de jeugd. De functies wat betreft opvoedondersteuning en preventief jeugdbeleid krijgen hier een plaats in. Deze terreinen zullen aandacht krijgen in het vierjarig beleidsplan WMO dat eind 2007 aan de Raad wordt voorgelegd. Binnen de gemeente Landgraaf is alcoholmatigingsbeleid in ontwikkeling, in samenspraak met de afdeling Openbare Orde en Veiliqheid. De Voedsel- en Warenautoriteit heeft gerapporteerd over de toepassing van de Drank- en Horecawet binnen de gemeente Landgraaf. Van hieruit wordt een relatie met alcoholmatigingsbeleid gelegd. Veel van het bovengenoemde op andere beleidsterreinen is gericht op gezondheidsbevordering, waarbij sommige van de tot prioriteit benoemde thema's (zie hoofdstuk 3) expliciet aan de orde komen. Binnen re-integratieprojecten van sociale zaken en armoedebeleid is er extra aandacht voor mensen met een lage sociaal-economische status. Hoe de thema's (ook roken, dat in het bovenstaande nog niet expliciet aan de orde is gekomen) terugkomen in de GGD-producten die in Landgraaf uitgevoerd worden, wordt beschreven in paragraaf Samenvattend kan gesteld worden dat volksgezondheidsbeleid op diverse andere beleidsterreinen ingebed is, en het ligt in de lijn van de uitgangspunten om hierop voort te bouwen in de jaren Integrale aanpak overgewicht Bijna alle sectoren hebben raakvlakken met gezondheid, ook de "harde sector" die in de vorige paragraaf ontbreekt. Het is niet moeilijk voor te stellen dat er gezondheidswinst te behalen is als het gaat om bijvoorbeeld ruimtelijke ordening en verkeersveiligheid. Speel- en groenvoorzieningen stimuleren bewegen, hetzelfde geldt voor veilige fiets- en wandelpaden.

20 De verbanden liggen voor de hand, echter een integrale aanpak met de sector grondgebiedzaken nog niet plaats. Een kans om ook op dit terrein expliciete aandacht voor volksgezondheid te creëren, biedt het samenwerkingsproject (zie paragraaf 4.1.) van GGD Zuid-Limburg, Zuid-Limburgse gemeenten en het NIGZ (Nederlands Instituut voor Gezondheidszorg en Ziektepreventie), dat vorm krijgt rond het thema overgewicht. Het NIGZ heeft beleidsinstrumenten ontwikkeld die toegepast kunnen worden om integraal volksgezondheidsbeleid tot stand te brengen, waarbij het uitgangspunt is dat dat bereikt kan worden zonder inzet van extra middelen. Landgraaf heeft daartoe een masterclass integraal gezondheidsbeleid gevolgd en NIGZ en GGD Zuid-Limburg begeleiden Landgraaf (en andere gemeenten die daarvoor kiezen) bij de integrale aanpak en bij de keuze en het inzetten van een beleidsinstrument. Daar op alle andere beleidsterreinen volksgezondheid op enigerlei wijze een rol speelt, ligt het voor de hand om de integrale aanpak te zoeken in samenwerking tussen de afdeling welzijn en ruimtelijke ordening. Samen met ruimtelijke ordening wordt bekeken hoe bijvoorbeeld een beleidsinstrument als een gezondheidseffectscreening toegevoegde waarde heeft voor het beleid inzake ruimtelijke ordening Uitvoeringsprogramma GGD Zuid-Limburg De regionale nota beschrijft de ontwikkeling van beleidsgestuurde contractfinanciering tussen gemeenten en GGD. Deze ingewikkelde term wil zeggen dat in de toekomst gestreefd wordt naar heldere wederzijdse afspraken, waarbij duidelijk is wat de gemeente inkoopt voor hoeveel geld en wat de GGD daarvoor levert en wat die interventies opleveren. De GGD zal daarvoor, in samenspraak met de gemeenten, het productenboek optimaliseren waarin het productkeuze-aanbod omschreven wordt. Het productkeuze-aanbod kent drie soorten producten : Basisstandaardproducten : dit zijn producten die de gemeenten wettelijk verplicht zijn af te nemen. Deze producten worden in iedere gemeente op identieke wijze geleverd of uitgevoerd ; Basismaatwerkproducten : dit zijn producten die weliswaar wettelijk verplicht zijn, maar de uitvoering verschilt per gemeente. Zo moeten gemeenten bijvoorbeeld een product afnemen binnen het cluster gezondheidsbevordering jeugd. Hierbinnen biedt de GGD een aantal producten, waarvan de gemeente minimaal één dient af te nemen. Ook de manier van uitvoeren kan maatwerk zijn ; Plusproducten : dit zijn niet-wettelijke producten die de gemeenten volledig naar eigen keuze kunnen inkopen, bovenop de wettelijk verplichte producten. Om enig inzicht te geven in de verhoudingen : nagenoeg het complete reguliere budget voor preventieve gezondheidszorg in de jaarlijkse gemeentelijke begrotingen gaat op aan basisproducten. Plusproducten kunnen slechts afgenomen worden als er extra budget wordt vrijgemaakt. In de volgende paragraaf worden voorbeelden genoemd van basisstandaard-, maatwerk en plusproducten. Naast een inzichtelijk productkeuze-aanbod, zal de GGD tijdig een begroting moeten maken, waarin de kostprijs per product vermeld staat.

21 Zowel wat betreft het productkeuze-aanbod, als ook de begroting, waren er grote verschillen in de regio's voor de fusie van de drie GGD-en in 2006 tot één Zuid-Limburgse GGD. In de regio Oostelijk Zuid-Limburg (Parkstadgemeenten plus Nuth, Gulpen-Wittem en Vaals) werd er al gewerkt met de systematiek van productkeuze-aanbod. Ook waren de begrotingen de laatste jaren op kostprijs niveau. Dit bood gemeenten helder inzicht. Er was sprake van een goede samenwerking, die onder andere vorm kreeg in een periodiek ambtelijk overleg, afspraken over vaste aanspreekpunten binnen gemeente en GGD etc. Kortom : binnen een cultuur van constructief overleg werd samengewerkt. In de andere regio's was men nog niet zover. De systematiek van productkeuze-aanbod ontbrak, en de begrotingen waren van een abstract niveau hetgeen bij gemeenten het beeld opriep dat zij niet wisten waar ze het geld aan uitgaven. Naast een productenboek en een gedetailleerde begroting van de GGD, horen bij beleidsgestuurde contractfinanciering uitvoeringsprogramma's. In deze programma's zouden gemeenten in enig jaar de gekozen producten voor het volgend jaar moeten vaststellen. Een tijdige vaststelling van deze jaarprogramma's biedt de GGD de gelegenheid hun bedrijfsvoering efficiënt in te richten. In Oostelijk Zuid-Limburg werd al gewerkt met uitvoeringsprogramma's. Met de fusie zijn de verschillende processen en culturen samengevoegd. Het resultaat medio 2007, startpunt van deze nota, is dat de gemeenten in de regio Oostelijk Zuid-Limburg vooralsnog een stap terug hebben moeten doen op het gebied van informatievoorziening : Met ingang van de fusie is weliswaar een productenboek gemaakt dat geldt voor heel Zuid- Limburg, maar dat wordt herzien en de productindeling 2008 is niet voor medio 2007 beschikbaar. Bovendien zijn de beschikbare begrotingen na de fusie nog niet op kostprijsniveau. Het ontbreken van een productkeuze-aanbod voor 2008 e.v. en het ontbreken van een begroting op kostprijsniveau, leidt ertoe dat er medio 2007 nog geen concreet jaarprogramma voor 2008 gemaakt kan worden. Wel staan met de uitgangspunten in deze nota de beleidslijnen vast die ten grondslag zullen liggen aan de keuzes Van uitgangspunt naar GGD-product Hoewel deze beleidsnota vooral richtinggevend is, kan aan de hand van de keuzes die de afgelopen jaren gemaakt zijn, uitgelegd worden hoe de uitgangspunten naar concrete GGDproducten vertaald worden. Waar hebben we het dan over : welke producten en welke bedragen? Het overgrote deel van het productenpakket dat binnen gemeenten uitgevoerd wordt door de GGD, betreft basisstandaard producten. Het betreft bijvoorbeeld vaccinatieprogramma's, toezicht kwaliteit kindercentra, preventieve gezondheidsonderzoeken 4-19 jarigen, basisvoorziening gezondheidsbevordering en ketenzorg OGGZ. Basisstandaard wil echter niet zeggen dat deze producten per definitie onveranderd blijven. Bij een aantal zal dat wel het geval zijn, bijvoorbeeld als het gaat om onderzoeken, die omwille van de vergelijkbaarheid van dezelfde opzet blijven. Echter producten die puur gericht zijn op gezondheidsbevordering, worden vaak naar aanleiding van onderzoeksgegevens of maatschappelijke ontwikkelingen aangescherpt. Een voorbeeld hiervan is het project 'De gezonde school' dat in ontwikkeling is. De grote psycho-sociale problematiek onder jongeren (in relatie tot het thema depressie) en het groeiend overgewicht onder jongeren wordt aangegrepen om te gaan werken aan structurele inbedding van

22 preventie binnen het schoolbeleid op het voortgezet onderwijs. De succesvolle SchoolSlag aanpak van de regio Maastricht is hiervoor de basis. Waaruit bestaat het Landgraafse budget en hoe wordt dat ingezet in 2007? Het beschikbare Landgraafse budget voor preventieve gezondheidszorg (exclusief jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen) bedraagt afgerond ,00 in 2007, dit is structureel en wordt jaarlijks geïndexeerd. Van dit budget worden de basisstandaard en basismaatwerkproducten ingekocht. Een voorbeeld van een basismaatwerkproduct is "Gastles (niet) roken". In de leeftijd jaar begint de experimenteerfase met genotmiddelen. Aan groep 7 of 8 van iedere basisschool wordt door de GGD een gastles verzorgd over roken. Er wordt uitgelegd wat tabak is, wat er gebeurt met je lichaam als je rookt, er wordt geoefend met 'nee' zeggen etc. Iedere leerkracht krijgt vervolgens een lespakket. Aangezien roken als risicofactor nog steeds als prioriteit benoemd is, verdient het aanbeveling dit product te blijven afnemen. Met de afname van de basisstandaard en basismaatwerkproducten zou Landgraaf voldoen aan de verplichtingen. Echter er is meer. Van het totaal bedrag is structureel een bedrag van ,00 bestemd voor het project Gezond Schaesberg Zuid-Oost. Dit is een plusproduct onder de naam 'Wijkgericht werken aan gezondheidsbevordering' waarvoor de financiële middelen vanaf 2004 zijn toegevoegd, naar aanleiding van de vorige nota lokaal gezondheidsbeleid. Deze wijkgerichte aanpak is effectief door de aanpak op maat : er wordt aangesloten bij de behoeften van de bewoners en hun participatie bij de keuze en opzet van de activiteiten staat centraal. De keuze voor de wijk Schaesberg Zuid-Oost is tot stand gekomen na overleg met netwerkpartners. In vorige paragrafen is uitgelegd dat de meerwaarde van dit project verloren zou gaan als vroegtijdig gestopt zou worden (zie paragraaf 2.2.). Voortzetting van dit project wordt daarom aanbevolen. Aan het beschikbare budget van ,- zijn ti'deli'k middelen toegevoegd voor twee basismaatwerkproducten. Marietje Kesselsproject. Het Marietje Kesselsproject heeft als doel de weerbaarheid van kinderen te vergroten, om te voorkomen dat ze slachtoffer worden van machtsmisbruik (bijv. pesten) dan wel dat zij zich daaraan schuldig gaan maken. Het programma bestaat uit een cyclus van 12 lessen en is bestemd voor groep 7 of 8 van de basisschool. Naast de lessen omvat het project tevens een teambijeenkomst voor leerkrachten en een ouderavond. In 2005 bood het reguliere budget ruimte om op vier scholen dit project in te zetten (kosten per groep 4100,00). De evaluaties van leerlingen, leerkrachten en ouders waren zeer positief. Eind 2005 heeft de Raad besloten om voor ,00 en 2007 en 2008 afgerond ,00 in te zetten om op alle Landgraafse basisscholen het Marietje Kesselsproject uit te kunnen voeren. Vanaf 2009 zou bekeken moeten worden hoe het Marietje Kesselsproject in de reguliere begroting opgenomen kan worden (uit "Bestemming batige saldi ", gemeenteblad 15 december 2005). Zorgteam Basisonderwijs en Voortgezet Onderwijs. Dit betekent dat aan het zorgteam in het basisonderwijs een jeugdarts toegevoegd wordt, en aan het zorgteam voortgezet onderwijs een psycholoog, totale kosten ,00.

23 Samengevat ziet de besteding van het budget 2007 er als volgt uit : Basisstandaard/maatwerkproducten Plusproduct project Gezond Schaesberg ZO Regulier budget Tijdelijk: Marietje Kesselsproject Tijdelijk: Zorgteams Totaal budget Het continueren van de uitvoering van bovengenoemde projecten en producten, is in de lijn van de uitgangspunten en de thema's. De definitieve keuze zal afhankelijk zijn van het productkeuze-aanbod en de kostprijzen 2008 e.v. Mochten verschuivingen in aanbod en/of prijzen nopen tot aanpassingen in de keuzes, dan zullen die plaatsvinden op grond van de uitgangspunten en thema's zoals beschreven in de onderhavige nota.

24 5. Slotbeschouwing Gemeenten zijn in het kader van de WCPV verplicht vierjaarlijks lokaal gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Over de vorm en de inhoud zijn geen randvoorwaarden gedefinieerd. In Zuid- Limburg is een regionale nota voorhanden, en strict genomen zou volstaan kunnen worden met een kleine, beperkte aanvulling hierop. Wat de uitvoering betreft, zou volstaan kunnen worden door deelname aan regionale projecten/interventies e.d. en door afname van de verplicht af te nemen producten bij de GGD Zuid-Limburg. Zeker omdat er van rijkswege geen extra middelen ter beschikking worden gesteld. Echter de lokale situatie vraagt om meer. Landgraaf, gesitueerd in één van de meest ongezonde regio's, heeft alle reden om te werken aan verdere versterking van het volksgezondheidsbeleid, vanuit het realistisch perspectief van de beschikbare middelen. Dat betekent dat er meer wordt gedaan dan alleen de afname van de verplichte GGD producten. Naast alle regionale beleid, wordt en is er aansluiting gezocht bij andere beleidsterreinen binnen de gemeente, op zoek naar wegen voor een integrale aanpak. Zo is het ook van belang om reeds gekozen specifiek lokale producten en ingezette lijnen te continueren om het effect te maximaliseren. Het project Gezond Schaesberg Zuid-Oost is hier een voorbeeld van. Lokaal volksgezondheidsbeleid? In Landgraaf meer dan een wettelijke verplichting!