Uitvoeringsplan volksgezondheid Baarle-Nassau

Transcriptie

1 Uitvoeringsplan volksgezondheid Baarle-Nassau Voor u ligt de uitvoeringsnota volksgezondheid van de gemeente Baarle-Nassau. In dit uitvoeringsplan wordt voor de komende 4 jaar nader uitgewerkt hoe de gemeente de speerpunten uit de nota welzijnsbeleid wil realiseren. Zo geeft de gemeente invulling aan de regierol met betrekking tot gezondheidsbeleid. Visie integraal welzijnsbeleid Op 27 februari 2013 heeft de gemeenteraad van Baarle-Nassau de nota welzijnsbeleid De nieuwe koers: eigen kracht eerst! vastgesteld. Dit beleidsplan is bedoeld als een kader: de kapstok waaraan de gemeente aanvullend beleid, uitvoering en verzoeken van derden op de genoemde gebieden de komende jaren gaat toetsen. Het reikt de handvatten aan voor de verdere uitvoering. Dit nieuwe beleidsplan vervangt de reeds bestaande beleidsplannen op het gebied van welzijn, waaronder het Wmo beleidsplan, de nota volksgezondheidsbeleid, de kadernota subsidiebeleid en de nota jeugd en onderwijs. De visie van de gemeente Baarle-Nassau op integraal welzijnsbeleid is gestoeld op 3 hoofddoelen: 1. We willen zoveel mogelijk voorkomen dat inwoners een ondersteuningsvraag krijgen. Dit doen we door te investeren in preventie, de eigen kracht van burgers en hun netwerk en in algemene voorzieningen. 2. We willen inwoners met een ondersteuningsvraag in staat stellen op eigen kracht, met behulp van hun sociale netwerk of door gebruik te maken van een algemene voorziening een oplossing weten te vinden. 3. Wanneer inwoners er zelf niet uitkomen, zorgt de gemeente voor ondersteuning op maat. Indien mogelijk is deze ondersteuning tijdelijk en erop gericht dat inwoners zo snel mogelijk weer op eigen kracht vooruit kunnen. 4. Zoals uit punt 3 duidelijk blijkt wordt er blijvend ondersteuning aangeboden aan inwoners die niet meer op kracht kunnen functioneren. Wettelijke taken Met betrekking tot preventief gezondheidsbeleid heeft de gemeente een aantal wettelijke taken op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg): uitvoering van de jeugdgezondheidszorg (met een uniform landelijk pakket). 1

2 het bijdragen aan preventieprogramma s rond gezondheid. het bevorderen van medisch-milieukundige zorg. het bevorderen van technische hygiënezorg bij onder andere kindercentra en basisscholen. het verwerven van gegevens over de gezondheid van de bevolking. het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen. het vragen van advies aan de GGD over besluiten die belangrijke gevolgen kunnen hebben voor de publieke gezondheid. daarnaast regelt de wet ook de bescherming tegen infectieziekten zoals tuberculose en het bieden van psychosociale hulp bij rampen. Verder worden in de Wpg drie deelterreinen onderscheiden: 1. Collectieve preventie; 2. Infectieziektebestrijding; 3. Jeugdgezondheidszorg. De gemeente Baarle-Nassau voert de taken met betrekking tot deelterrein 2 infectieziektebestrijding en deelterrein 3 de jeugdgezondheidszorg uit zoals omschreven in de wet. Bij deelterrein 1 de collectieve preventie heeft de gemeente meer beleidsruimte. Op welke manier de gemeente hier uitvoering aan geeft wordt beschreven in dit uitvoeringsplan. Prioriteiten uit nota welzijnsbeleid In de nota welzijnsbeleid De nieuwe koers: eigen kracht eerst! staat beschreven welke prioriteiten er voor het beleidsterrein volksgezondheid gelegd moeten worden. De prioriteiten zijn: 1. Alcoholgebruik 2. Preventieve ouderenzorg 3. Eenzaamheid 4. Dementie Voor het behalen van de doelstellingen en resultaten op het terrein van volksgezondheid zijn naast de gemeente ook vrijwilligers- en zorg organisaties betrokken.. 2

3 Randvoorwaarden uitvoeringsnota volksgezondheid Ten aanzien van deze nota volksgezondheid zijn een aantal randvoorwaarden opgenomen ten aanzien van de uitvoering. In de eerste plaats staat de gemeente aan de vooravond van een ambtelijke fusie per 1 januari 2016 met de gemeenten Alphen-Chaam, Gilze Rijen en Baarle-Nassau. In dat kader gaan de drie gemeenten op inhoud intensief samenwerken. In dat verband zal tussen de drie gemeenten onderzocht worden wat gezamenlijk met de drie gemeenten op het gebied van gezondheid opgepakt zal worden en welke onderwerpen specifiek lokaal worden uitgevoerd (vrijheid van uitvoering). In verband met deze ontwikkelingen is het goed om nieuwe initiatieven af te stemmen met de andere gemeenten. In de tweede plaats ziet het financieel meerjarenperspectief van de gemeente Baarle-Nassau er niet positief uit. De gemeente dient bezuinigingen te realiseren. Jaarlijks wordt het budget voor volksgezondheid vastgesteld. Binnen dit budget vinden de uitvoerings plaats. In de derde plaats is het uitgangspunt dat niet de gemeente uitvoering geeft aan gezondheids, maar dat dit juist vanuit de samenleving, door middel van eigen kracht, plaatsvindt. Deze wijze van inzet sluit aan op de visie van het welzijnsbeleid. Om die reden wordt in de uitvoeringsnota beschreven welke partijen eventueel uitvoering kunnen geven aan gezondheids. 3

4 1. Alcoholgebruik door jongeren Jongeren in Baarle-Nassau drinken te vroeg, te veel en te vaak. Wetenschappelijke studies laten zien dat een integrale benadering van de problematiek rondom alcohol een cruciaal kenmerk is van effectief alcoholbeleid. Recent onderzoek van het RIVM Centrum voor Gezond Leven, het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en het Trimbos-instituut bevestigt dat beleid op het gebied van alcoholmatiging het meest effectief is als het integraal wordt aangepakt. De belangrijkste pijlers waarop alcoholbeleid dient te zijn gebaseerd, zijn regelgeving (grenzen stellen), handhaving (grenzen bewaken) en publiek draagvlak (grenzen overdragen). Het creëren van bewustwording bij alcoholverstrekkers en ouders is een noodzakelijke voorwaarde voor gedragsverandering, die ingegeven wordt door een helder beleid over alcoholpreventie bij jongeren. Door het versterken van de handhaving via de mogelijkheden in de Drank- en Horecawet kunnen er aanvullende effecten bereikt worden op het terugdringen van de beschikbaarheid van alcohol voor jongeren. Lokale cijfers: 62% van de jongeren in Baarle-Nassau heeft ooit alcohol gedronken. Dit percentage is hoger dan gemiddeld in West-Brabant (52%) 58% van de jongeren heeft in de afgelopen vier weken alcohol gedronken. Dit is hoger dan gemiddeld in West-Brabant (43%) 46% van de jongeren is een binge-drinker (definitie: Het drinken van 5 glazen alcohol of meerbij één gelegenheid in de afgelopen 4 weken). Dit is hoger dan gemiddeld in West- Brabant (28%). 4

5 9% van de jongeren drinkt 20 glazen alcohol of meer per week. Dit is hoger dan gemiddeld in West-Brabant (4%) 30% van de jongeren is in de afgelopen vier weken dronken of aangeschoten geweest. Ook dit percentage is hoger dan gemiddeld in West-Brabant (18%) In tegenstelling tot West-Brabant is het alcoholgebruik onder jongeren in Baarle-Nassau tussen 2007 en 2011 niet afgenomen. Van de kinderen van 8 t/m 11 jaar heeft 15% ooit alcohol gedronken. In de periode gaat de gemeente Baarle-Nassau aan de slag om het alcoholgebruik onder jongeren verder terug te dringen met als doel : geen alcohol voor jongeren onder de 18 jaar en verantwoord alcoholgebruik door jongeren tussen 18 en 23 jaar. Resultaat* Interventies en Uitvoerende partij Een Deelnemen aan landelijke Think Before verhoging en regionale You Drink van de voorlichtingscampagnes (GGD) startleeftijd over alcohol zoals Think waarop Before You Drink en Nix18 jongeren Stimuleren alcoholvrije GGD, Novadic beginnen schoolfeesten Kentron met alcohol drinken Een afname van het aantal jongeren tussen jaar dat aan binge drinken doet (46% in 2011) Een afname van het percentage ouders dat het goed vindt dat hun kind alcohol drinkt. Algemeen * Resultaten integrale bijeenkomst alcohol (12 juni 2014) implementeren (Sport)verenigingen stimuleren een actief alcoholmatigingsbeleid te voeren voor jongeren, zie Voorlichting aan jongeren en hun ouders op het voortgezet onderwijs (De LaSalle) over de gevolgen van alcohol & drugsgebruik voor jongeren. Het CJG is een belangrijke vindplaats voor ouders en jongeren. Het is belangrijk dat vanuit het CJG voorlichting wordt gegeven aan ouders en jongeren over de gevolgen van alcoholgebruik voor jongeren. Samenwerking preventieen handhaving vastleggen in preventie- en handhavingsplan GGD, Novadic Kentron, Jongerenwerk, de LaSalle GGD en Novadic Kentron GGD, Novadic Kentron Budget Prestatie-indicator Start Gemeenten. Jongerenmonitor Think Before You 2015 en Drink schoolprofielen 2 Kosten: regionaal VO budget Kosten:GGD maatwerk Kosten: GGD maatwerk Gemeente, maatwerk GGD, subsidie sportverenigingen Maatwerk GGD Jongerenmonitor 2015 en schoolprofielen 2 VO Jongerenmonitor 2015 en schoolprofielen 2 VO Jongerenmonitor 2015 Jongerenmonitor 2015 en aantal leerling/ouders aanwezig op voorlichtingsavond. CJG CJG budget Jongerenmonitor 2015 en aantal jongeren/ouders aanwezig op voorlichtingsavond Gemeente Gemeente Datum vaststelling preventie- en handhavingsplan September 2014 Augustus 2014 Evaluatie moment. 5

6 De resultaten worden benoemd in concreet waarneembaar gedrag. Uit de trendanalyse (2015) kan worden opgemaakt of het gedrag in positieve of negatieve zin is veranderd ten opzichte van Preventieve ouderenzorg Een nieuwe taak in de Wet Publieke Gezondheid is de verantwoordelijkheid van gemeenten voor de preventieve ouderenzorg. De gemeente is verantwoordelijk voor het monitoren, signaleren en voorkomen van gezondheidsproblemen bij ouderen boven de 65 jaar. Het doel van preventie gericht op ouderen is zorgen dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig, onafhankelijk en gezond blijven. Om dit te bereiken kan preventie gericht zijn op het lichamelijke, het sociale en op het geestelijke vlak. Gezond en succesvol ouder worden gaat niet alleen om het voorkómen en uitstellen van ziekte en sterfte, maar zeker ook om de preventie van beperkingen in het functioneren, het voorkómen van verlies van zelfredzaamheid en het terugdringen van afhankelijkheid van de zorg. Om de mogelijkheden van gezond ouder worden volledig te benutten moet preventie zowel preventie van ziekte als preventie van beperkingen in het functioneren omvatten Lokale cijfers: In Baarle-Nassau heeft 32% van de volwassenen een matig tot hoog risico op het krijgen van een angststoornis of depressie. Dit is lager dan gemiddeld in Nederland (40%). 38% van de ouderen in Baarle-Nassau heeft een matig tot hoog risico op het krijgen van een angststoornis of depressie. 35% van de volwassenen en 48% van de ouderen is belemmerd in het dagelijks functioneren als gevolg van chronische aandoening(en). 21% van de ouderen in Baarle-Nassau voelt zich lichamelijk niet gezond en 23% is beperkt in zijn/haar bezigheden door de lichamelijke gezondheid. 11% van de volwassenen en 27% van de ouderen in Baarle-Nassau is beperkt in gehoor, gezichtsvermogen en/of mobiliteit. Het doel van de gemeente Baarle-Nassau voor de periode op het gebied van preventieve ouderenzorg is om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig, onafhankelijk en gezond te houden. Een belangrijk onderdeel hiervan betreft het verstrekken van informatie aan ouderen. 6

7 Resultaat* Ouderen blijven langer zelfstandig, onafhankelijk en gezond. Interventies en Ouderen met een laag inkomen weten de weg naar voorzieningen te vinden. Relevante websites, zoals KBO Baarle- Nassau onder de aandacht van ouderen brengen. Bewegen voor ouderen Organiseren sociale voor ouderen Uitvoerende Budget Prestatie-indicator Start partij WMO loket Gemeente Aantal inwoners dat Gemeente Baarle- Nassau KBO, WIJ, sportverenigingen KBO, WIJ, Zonnebloem Subsidie KBO, WIJ, sportverenigingen Subsidie KBO, WIJ, Zonnebloem gebruik maakt van deze voorzieningen. Aantal deelnemers aan beweeg Jaarverslagen instellingen, welke uitvoerings hebben plaatsgevonden. Evaluatie moment *De resultaten worden benoemd in concreet waarneembaar gedrag. Uit de trendanalyse (2015) kan worden opgemaakt of het gedrag in positieve of negatieve zin is veranderd ten opzichte van Eenzaamheid Eenzaamheid is een negatieve situatie, gekenmerkt door gemis en teleurstelling. Het is de uitkomst van een persoonlijke waardering van een situatie waarin iemand zijn bestaande relaties afweegt tegen zijn eigen wensen of verwachtingen ten aanzien van relaties. Er zijn twee soorten eenzaamheid: sociale en emotionele eenzaamheid. Eenzaamheid kan tot een depressie leiden. Ook zijn er aanwijzingen dat eenzaamheid de kans op het krijgen van hartaandoeningen vergroot. Daarnaast tonen diverse onderzoeken verbanden tussen eenzaamheid en suïcide. Eenzame mensen vertonen minder gezondheidsbevorderend gedrag. Dit geldt zowel voor een combinatie van lichaamsbeweging, gezond eten, ontspanning zoeken, matig middelengebruik, veilig gedrag en regelmatige gezondheidscontroles als specifiek voor lichaamsbeweging en roken. Er zijn twee soorten eenzaamheid: emotionele eenzaamheid en sociale eenzaamheid. 38% van de volwassenen in Baarle-Nassau is eenzaam. De mate van eenzaamheid wordt bepaald door gebrek aan relaties. 7

8 In Baarle-Nassau is 48% van de ouderen eenzaam en 9% is (zeer) ernstig eenzaam. Het doel van de gemeente Baarle-Nassau voor de periode op het gebied van eenzaamheid is het bevorderen van maatregelen en voorzieningen ter voorkoming van eenzaamheid onder volwassenen en ouderen in de gemeente. Resultaat* Het percentage Interventies en Uitvoerende partij Budget Prestatie-indicator Start Evaluatie moment volwassenen en Bewegen en KBO, WIJ Subsidie Aantal ouderen dat ouderen, dat eenzaamheid bij KBO, WIJ deelneemt aan zich matig of ouderen doelgericht beweeg. ernstig aan te pakken eenzaam voelt Activiteiten om Grand Café WIJ, Aantal ouderen dat daalt. gezamenlijk te eten Janshove te gebruikt maakt van Baarle- gezamenlijke Nassau, maaltijdvoorzieningen. Bremerpoort in Ulicoten Organiseren sociale KBO, WIJ, Subsidie Jaarverslagen voor Zonnebloem KBO, WIJ, instellingen, welke ouderen Zonnebloem uitvoerings hebben plaatsgevonden. In kaart brengen van Verenigingen, Nvt Overzicht van de behoefte(n) van WMO loket, behoeften die in kaart (jong) volwassen zijn gebracht. eenzame mensen Mensen die te maken Verenigingen, Nvt Aantal huisgesprekken hebben met WMO loket dat gevoerd is. eenzaamheid Aantal vrijwilligers bij proberen te. betrekken bij vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld via huisgesprekken of vrijwilligers Publiciteit maken voor Verenigingen Nvt deelname aan vrijwilligers in de gemeente. *De resultaten worden benoemd in concreet waarneembaar gedrag. Uit de trendanalyse (2015) kan worden opgemaakt of het gedrag in positieve of negatieve zin is veranderd ten opzichte van

9 4. Dementie Dementie is (nog) niet te voorkomen. Daarom richt preventie zich op vroege opsporing van dementie (secundaire preventie) en op de kwaliteit van leven van mensen met dementie én hun naasten (tertiaire preventie). In de Zorgstandaard Dementie bestaat preventie uit voorlichting. Doel daarvan is het bevorderen van vroege diagnostiek en het uit de taboesfeer halen van dementie. Een ander aspect dat met dementie verband houdt is de aandacht voor het omgaan met dementie te vergroten en aandacht voor het bevorderen van de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun familie en mantelzorgers. Met gezond leven (niet roken, niet te veel (vet) eten, voldoende bewegen) zijn mensen beter in staat om te gaan met symptomen van dementie. Gemiddeld krijgen mensen die de belangrijkste risicofactoren vermijden tot zo n vijf jaar later dementie. Ook wanneer iemand de stoornis al heeft, blijft gezond leven van belang. Voldoende bewegen kan bijvoorbeeld het ziekteproces vertragen en zorgt ervoor dat het denkvermogen verbetert en beter worden uitgevoerd. Preventieve interventies zijn vooral gericht op gezondheidsrisico s van mantelzorgers. Mantelzorgers van mensen met dementie bieden vaak langdurig intensieve zorg aan hun naasten. Zij hebben daardoor een risico op overbelasting, depressiviteit en vereenzaming. Het aantal inwoners in de gemeente Baarle-Nassau met dementie gaat de komende jaren fors stijgen (+8%) 185 (+40%) 255 (+93%) 296 (+124%) Het doel van de gemeente Baarle-Nassau voor de periode op het gebied van dementie is de aandacht voor het omgaan met dementie te vergroten en aandacht voor het bevorderen van de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun familie en mantelzorgers. Resultaat* Mantelzorgers Interventies en Participeren in Uitvoerende partij Meenemen met Budget Prestatieindicator Tevredenheid Start Evaluatie moment voelen zich dementienetwerk de ambtelijke mantelzorgers gesteund in hun Breda fusie drie 9

10 taak als mantelzorger Dementie vriendelijke gemeente Uitvoeren voortkomend uit dementienetwerk Mantelzorg cafe Mogelijkheden onderzoeken om dementie vriendelijke gemeente te worden gemeenten Baarle-Nassau, Alphen-Chaam en Gilze Rijen. Lokale partijen. WMO consulent Vrijwilligers WMO raad / KBO / meenemen met de ambtelijke fusie drie gemeenten. Aantal georganiseerde mantelzorg café s *De resultaten worden benoemd in concreet waarneembaar gedrag. Uit de trendanalyse (2015) kan worden opgemaakt of het gedrag in positieve of negatieve zin is veranderd ten opzichte van

11 Financiën In deze nota is beschreven dat het budget voor uitvoering gezondheidsbeleid jaarlijks wordt vastgesteld bij de gemeentebegroting. Ook waar het gaat om het verstrekken van gemeentelijke subsidie wordt jaarlijks bij de gemeentebegroting het subsidiebudget vastgesteld. Voor het jaar 2015 is beschikbaar voor gezondheids. Dit bedrag is exclusief het bedrag dat aan subsidies wordt verstrekt aan organisaties. 11