Betreft Regionale prioriteiten volksgezondheid Zuid-Limburg Samen Gezond! en Lokaal uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Betreft Regionale prioriteiten volksgezondheid Zuid-Limburg Samen Gezond! en Lokaal uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein."

Transcriptie

1 Betreft Regionale prioriteiten volksgezondheid Zuid-Limburg Samen Gezond! en Lokaal uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein. Vergaderdatum 13 december 2007 Gemeenteblad 2007 / 101 Agendapunt 5 Aan de Raad Voorstel De gemeenteraad wordt voorgesteld: - Akkoord te gaan met de regionale prioriteitennota volksgezondheid Samen Gezond! - Kennis te nemen van het lokaal uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein Inleiding Door een ongezonde leefstijl zakt de gemiddelde gezondheid van de Nederlander af naar de middenmoot van Europa. De regio Zuid-Limburg is één van de regio s in Nederland met een relatief ongunstige score op het gebied van gezondheid. De gemeente is bij uitstek de organisatie die vanuit verschillende invalshoeken het lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden van haar burgers kan bevorderen. In 2003 is deze taak expliciet opgenomen in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) en sindsdien zijn alle gemeenten verplicht om één keer in de vier jaar een lokale nota volksgezondheidsbeleid op te stellen. De landelijke preventienota s en de indicatoren van de inspectie geven de belangrijkste kaders aan waarbinnen gemeentelijk beleid ontwikkeld kan worden. Argumentatie Landelijke speerpunten In oktober 2006 heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de preventienota Kiezen voor gezond leven uitgebracht, met daarin de centrale thema s roken, overgewicht, schadelijk alcoholgebruik, depressie en diabetes. Inspectie voor de Gezondheidzorg De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) houdt staatstoezicht op de volksgezondheid en de gezondheidszorg. Dit betekent dat ook gemeenten zich moeten kunnen verantwoorden over het gezondheidsbeleid dat ze voeren ten behoeve van de gezondheid van hun burgers. De inspectie heeft hiervoor indicatoren ontwikkeld. Deze indicatoren richten zich op de functies binnen de openbare gezondheidszorg; jeugdgezondheidszorg, gezondheidsbevordering, medische milieukunde, infectieziektebestrijding, technische hygiënezorg en openbare geestelijke gezondheidszorg. Vier van de vijf landelijke prioriteiten (roken, alcohol, overgewicht en depressie) zijn expliciet verwerkt in de indicatorenset 2007 van de inspectie. Dit betekent dat de inspectie ook gericht gaat kijken welke producten de GGD aan haar gemeenten heeft aangeboden en welke

2 producten de gemeenten hebben afgenomen. De gemeenten zijn in deze eindverantwoordelijk. Regionale samenwerking Voor het eerst hebben de negentien Zuid-Limburgse gemeenten in 2007 samen de regionale prioriteiten van het lokaal volksgezondheidsbeleid geformuleerd en vastgesteld. Deze regionale prioriteiten worden vervolgens door iedere gemeente afzonderlijk vertaald en geconcretiseerd naar de lokale situatie en evt. aangevuld met lokale prioriteiten in de eigen lokale nota en/of jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. Voor de periode hebben de 19 Zuid-Limburgse gemeenten, gebaseerd op de vijf landelijke speerpunten, de volgende ambities en beleidslijnen geformuleerd: Voor de prioriteit roken te streven naar een daling van het aantal rokers in 2010; Voor de prioriteit overgewicht te streven naar een daling van het aantal jeugdigen met overgewicht en een stabilisatie van het aantal volwassen met overgewicht; Voor de prioriteit schadelijke alcoholgebruik streven naar een daling van het alcohol gebruik onder de 16 jaar in 2010 naar het niveau van 1992 en een daling van het aantal volwassen probleemdrinkers naar 7,5% in 2013; Voor de prioriteit depressie te streven naar een groter bereik en gebruik van preventieve hulp voor mensen met depressieve klachten; Voor de prioriteit diabetes te streven om op Zuid-Limburgs niveau in de pas te lopen met de landelijke cijfers; Het verkleinen van de gezondheidsverschillen door specifiek aandacht te hebben voor mensen met een lage sociaal-economische status; Het oppakken van een integrale aanpak van het volksgezondheidsbeleid, waarbij op regionaal niveau specifiek aandacht is voor de prioriteit overgewicht. Producten GGD Het productenboek 2008 van de GGD ZL bevat het volledige pakket van diensten dat door de GGD wordt aangeboden, zowel het (verplichte) basispakket als het pluspakket. Het ambitieniveau dat in de regionale prioriteitennota en het lokaal uitvoeringsprogramma is vastgelegd sluit goed aan bij het landelijk beleid. Om de gewenste resultaten te behalen, zal additionele inzet van plusproducten door onze gemeente echter waarschijnlijk noodzakelijk zijn. Omdat bij de fusie van de GGD en is afgesproken dat de bijdrage van de gemeenten in 2008 gehandhaafd blijft op het niveau van 2007, incl. indexering, en wij ook met dit bedrag rekening hebben gehouden in de begroting, kunnen in 2008 geen extra plusproducten worden afgenomen. Voor 2009 zullen hierover verdere afspraken gemaakt worden. Financiële onderbouwing De bijdrage van de gemeenten aan de GGD blijft in 2008 gehandhaafd op het niveau van 2007, inclusief indexering, conform afspraak bij de fusie. Dit houdt in een bedrag van ,37 (exclusief producten die apart / middels andere gelden worden betaald, te weten; GHOR-taken en werkzaamheden die middels projectgelden worden betaald, zoals deelname zorgteams). Hiermee is in onze begroting rekening gehouden. Op basis van de tussen gemeenteambtenaren en GGD vastgestelde indeling van producten, zou de bijdrage voor 2008 voor de basisproducten (het nieuwe basispakket) ,-- 2

3 moeten bedragen (de totale bijdrage zou dan uitkomen op ,56). Hieruit blijkt dat er in de basisfinanciering voor 2008 een negatief verschil is van ,19. Analyse van dit negatieve resultaat heeft aangetoond, dat dit verschil wordt veroorzaakt door structureel tekort aan bijdrage t.b.v. infectieziektebestrijding. Hiervoor geeft de GGD de volgende toelichting: - Vlak voor de fusie is door de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek een bezuiniging doorgevoerd. Dat heeft geresulteerd in een structureel lagere bijdrage door gemeenten in de uitvoering van het gezondheidsbeleid voor de GGD. - Bij de liquidatie van het streekgewest zijn gelden uitgekeerd aan de gemeenten. Ook deze positieve resultaten konden niet ten gunste van het lokale gezondheidsbeleid worden ingezet. Herstel van de schade als gevolg van de eerdere bezuiniging was derhalve niet mogelijk. Het principe van schoon door de poort (de afgesproken handelswijze) bij de fusie was niet mogelijk. - Infectieziektebestrijding had al meerdere jaren te kampen met een marginaal niveau in de basisvoorziening. Om die reden is de uitvoering ruim voor de fusie reeds overgedragen naar Heerlen. De bijdrage is op het toenmalige niveau vastgesteld. Aanpassing heeft niet plaatsgevonden, waardoor het gewenste basisniveau nooit is gerealiseerd. Daarnaast zal, zoals gezegd, een extra afname van plusproducten noodzakelijk zijn, om tot de gewenste resultaten te komen zoals beschreven in de bijgevoegde regionale en lokale nota. Kortom: er is sprake van twee algemene aandachtsvelden waarvoor een gezamenlijke aanpak van GGD en gemeente wenselijk is: - conform de afspraken gemaakt bij de fusie wordt in 2008 geen verhoging van de gemeentelijke bijdrage gehanteerd. Er is echter een toename van de bijdrage in de basisproducten aan de orde om op gelijk niveau met de andere Zuid Limburgse gemeenten te komen. Voor 2009 zullen hierover verdere afspraken worden gemaakt (voor 2008 heeft dit voor ons geen consequenties); - om in de komende jaren te kunnen voldoen aan de doelstellingen uit de regionale en lokale nota gemeentelijk gezondheidsbeleid is aandacht voor plusproducten belangrijk. Ook hierover zullen voor 2009 verdere afspraken worden gemaakt. Relevante beschikbare achtergrondinformatie A. Samen Gezond! Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg B. Samen Gezond! in Stein Uitvoeringsprogramma 2008 C. Productenboek 2008 GGD Zuid Limburg D. Toelichting productenboek 2008 GGD Zuid limburg E. Beleidsadvies gemeente Stein op basis van productenboek 2008 Burgemeester en Wethouders, de Secretaris, de Burgemeester, Dict. SR 3

4 SAMEN GEZOND! Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

5 INHOUDSOPGAVE Samenvatting 3 Inleiding 4 Hoofdstuk 1 Wijze van aanpak Doel nota Samen Gezond! Visie op lokaal volksgezondheidsbeleid Wettelijke taken: Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid 7 Hoofdstuk 2 Volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg Hoofdstuk 3 Volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg Het belang van preventie Gezondheidssituatie in Zuid-Limburg Prioriteiten Roken Overgewicht Schadelijk alcoholgebruik Depressie Diabetes Aanpak prioriteiten Ambities en beleidslijnen volksgezondheid Hoofdstuk 4 Jeugdgezondheidszorg Ontwikkelingen jeugdgezondheidszorg Hoofdstuk 5 Relatie gemeenten GGD Zuid-Limburg De rollen De wijze van samenwerken 19 Bijlage 1 Overzicht beleidsdoelstellingen en regionale activiteiten 21 Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

6 Samenvatting Door een ongezonde levensstijl zakt de gezondheid van de Nederlander af naar de middenmoot van Europa. Met name is de regio Zuid-Limburg een van de regio s in Nederland met een relatief ongunstige score op gezondheid (zie hoofdstuk 3.2). Op grond van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) zijn alle gemeenten sinds 2003 verplicht om één keer in de vier jaar een lokale nota volksgezondheidsbeleid op te stellen. Voor het eerst stellen de negentien Zuid-Limburgse gemeenten in 2007 samen de regionale prioriteiten van het lokaal volksgezondheidsbeleid vast. Dit past geheel binnen de afspraken die zijn gemaakt bij de fusie van de drie GGDen en het GHOR. Bij het tot stand komen van deze nota is de GGD Zuid-Limburg betrokken geweest als belangrijkste adviseur van gemeenten ten behoeve van het volksgezondheidsbeleid. Door de Zuid-Limburgse gemeenten worden de prioriteiten ten aanzien van het volksgezondheidsbeleid voor de periode geformuleerd en vastgesteld. Vervolgens dienen deze prioriteiten door iedere gemeente afzonderlijk vertaald en geconcretiseerd te worden naar de lokale situatie en kunnen gemeenten deze prioriteiten aanvullen met lokale prioriteiten. Dit kan door middel van een eigen vierjarenbeleidsplan en/of een jaarlijks uitvoeringsprogramma. In oktober 2006 heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn tweede preventienota Kiezen voor gezond leven uitgebracht, met daarin de centrale thema s roken, overgewicht, schadelijk alcoholgebruik, depressie en diabetes. Ook in het volksgezondheidsbeleid van de regio Zuid-Limburg zullen deze vijf thema s als prioriteiten worden benoemd. Alle genoemde prioriteiten kunnen worden opgepakt door middel van voorlichting en activiteiten om zo het gedrag van burgers positief te beïnvloeden. Echter het beste resultaat wordt bereikt met een integrale aanpak van volksgezondheidsbeleid. Overgewicht is een steeds groter wordend probleem in Nederland en ook in Zuid-Limburg. Daarom wordt voorgesteld om juist deze prioriteit gezamenlijk, met 19 gemeenten, op te pakken, waarbij specifiek aandacht is voor de integrale aanpak met ook andere partners dan de GGD Zuid-Limburg en met andere gemeentelijke diensten. Voor het onderdeel jeugdgezondheidszorg is in het verleden een aparte beleidsnota geschreven. Omdat de jeugdgezondheidszorg onderdeel uit maakt van de WCPV, waarvoor elke vier jaar een lokale volksgezondheidsnota moet worden vastgesteld, zijn de ontwikkelingen van de jeugdgezondheidszorg opgenomen in deze nota en worden deze ontwikkelingen door elke gemeente geconcretiseerd naar de lokale situatie. De gemeenten bepalen in nauwe samenwerking met de GGD Zuid-Limburg het lokale volksgezondheidsbeleid en spreken de GGD Zuid-Limburg aan op haar deskundigheid. De GGD Zuid- Limburg vervult afhankelijk van de wettelijke taakstelling en lokale behoeften van gemeenten verschillende rollen in de openbare volksgezondheid. Het betreft hier uitvoerende, coördinerende en beleidsadviserende taken. Gezien de fusie en de nieuwe organisatie is in deze nota de wijze waarop gemeenten en GGD Zuid-Limburg gaan samenwerken nader beschreven. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de beleidsdoelstellingen en de regionale activiteiten die hieraan gekoppeld worden. De verdere uitwerking hiervan vindt plaats in beleidsnota s of jaarprogramma s per gemeente. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

7 Inleiding In vergelijking met andere Europese landen is de Nederlandse gezondheidszorg jarenlang koploper geweest. In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006 van het RIVM 1 komt het beeld naar voren dat het met de gezondheid van de Nederlander wel goed gaat: de Nederlander leeft langer en leeft langer in goede gezondheid. Toch is er reden tot zorg. Door een ongezonde levensstijl zakt de gezondheid van de Nederlander af naar de middenmoot van Europa (Kabinetsnota: Kiezen voor gezond leven uit 2006). Gevolg: hogere ziektekosten, afname van de arbeidsproductiviteit en maatschappelijke participatie en een afname van een gezonde levensverwachting. Er zijn aanzienlijke gezondheidsverschillen te constateren tussen de regio s in Nederland en tussen groepen burgers onderling. De regio Zuid-Limburg is een van de regio s met een ongunstige score op gezondheid. Wat vooral duidelijk wordt is dat het huidige gedrag van mensen, het aanwezige overgewicht en de vaak slechte start van de jeugd een grote zorg is voor de toekomstige volksgezondheid. Vooral mensen met een lage sociaal-economische status lopen meer en grotere gezondheidsrisico s dan mensen met een hoge sociaal-economische status. De toenemende tweedeling in de maatschappij versterkt de gevolgen van gezondheidsverschillen nog eens. Op grond van Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid zijn alle gemeenten sinds 2003 verplicht om één keer in de vier jaar een lokale nota volksgezondheidsbeleid op te stellen. Door de gemeenten in de regio Westelijke Mijnstreek is een gezamenlijke kadernota per 1 januari 2004 vastgesteld. Andere gemeenten, met name in de regio zuidelijk Zuid-Limburg is een dergelijke nota per 1 juli 2003 vastgesteld. Begin 2006 is door alle 19 gemeenten in Zuid-Limburg besloten om gezamenlijk een nota op te stellen over de prioriteiten die gesteld moeten worden in het toekomstig volksgezondheidsbeleid. Deze nieuwe nota gaat in, afhankelijk van het aflopen van de oude nota, ofwel per 1 juli 2007 ofwel per 1 januari 2008, en zal doorlopen tot 1 januari Een gezamenlijke nota past geheel in de lijn van de afspraken die gemaakt zijn bij de fusie van de drie GGDen en het GHOR en die door elke gemeenteraad zijn onderschreven. De geografisch ligging van Zuid-Limburg en dezelfde soort gezondheidsproblematiek vraagt om meer samen op te trekken in het volksgezondheidsbeleid. Door samen op te trekken en meer uniform te werken is het mogelijk efficiencywinst en kwaliteitsverbeteringen te realiseren. Er is voor gekozen om in de regionale nota aandacht te besteden aan de vijf prioriteiten, zoals die in 2006 door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn benoemd in de preventienota Kiezen voor gezond leven. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de ontwikkelingen op het gebied van de jeugdgezondheidszorg. Ook wordt de samenwerking tussen de 19 gemeenten en de nieuwe GGD Zuid-Limburg beschreven. De GGD Zuid-Limburg is ontstaan op 1 januari 2006 uit de drie GGDen (Westelijke Mijnstreek, zuidelijk Zuid-Limburg en oostelijk Zuid-Limburg) en het GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen). Lokaal volksgezondheidsbeleid is echter veel breder dan de in deze nota genoemde vijf prioriteiten en de samenwerking met de GGD Zuid-Limburg. Andere onderwerpen zijn onder andere het gebruik van drugs, binnenmilieu, psychische gezondheid, eenzaamheid, etc. Behalve met de GGD Zuid-Limburg zal er ook samengewerkt worden met andere partners zoals de eerstelijnsgezondheidszorg en andere gemeentelijke beleidsterreinen. Aanvullend aan deze nota zullen dan ook alle gemeenten afzonderlijk een verdere uitwerking van het volksgezondheidsbeleid op lokaal niveau aanbieden. De nota Samen Gezond! is in samenspraak met de GGD Zuid-Limburg opgesteld en vormt het gemeenschappelijk vertrekpunt voor de uitvoering van het lokale volksgezondheidsbeleid. Ten opzichte van de vorige volksgezondheidsnota zal het onderdeel Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) niet meer worden opgenomen in deze nota omdat de OGGZ per 1 januari 1 RIVM: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

8 2007 als zodanig een prestatieveld is binnen de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Voor 1 januari 2008 zal elke gemeente een beleidsnota over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning vaststellen. Gezien de tijdsplanning van deze nota is het niet mogelijk geweest om op regionaal niveau aandacht te geven aan de samenhang tussen WCPV en WMO. In deze nota zal allereerst de aanpak van deze nota worden beschreven waarna de visie op volksgezondheid en de wettelijke taken aan de orde komen. In hoofdstuk 2 zal het volksgezondheidsbeleid in de afgelopen periode worden toegelicht. In hoofdstuk 3 zal kort de gezondheidssituatie in Zuid-Limburg aan de orde komen waarna aan de hand van landelijk gestelde prioriteiten het volksgezondheidsbeleid voor de periode aan bod komt. Dit wordt afgesloten met de vertaling van deze prioriteiten naar ambities en beleidslijnen voor Zuid-Limburg en een integrale aanpak. In hoofdstuk 4 wordt de jeugdgezondheidszorg belicht. De werkwijze tussen de 19 gemeenten en de GGD Zuid- Limburg komt tenslotte in hoofdstuk 5 nader aan de orde. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

9 1. Wijze van aanpak 1.1 Doel nota Samen Gezond! Het doel van de nota Samen Gezond!, regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg is: 1. het aan de hand van cijfers en landelijk beleid formuleren van gezamenlijk prioriteiten volksgezondheidsbeleid in Zuid-Limburg voor de periode 1 januari januari 2012, waaraan elke gemeente in Zuid-Limburg op enige wijze aandacht gaat besteden; 2. het stimuleren van een gezamenlijke integrale aanpak op het gebied van volksgezondheid, waarbij aandacht is voor mogelijkheden op andere beleidsterreinen en bij andere partners; 3. het optimaliseren en uniformeren van een heldere en zakelijke relatie tussen de afzonderlijke gemeenten als opdrachtgever en de GGD Zuid-Limburg als opdrachtnemer in een proces van realisatie van maatschappelijke doelen via het systeem van Beleidsgestuurde Contract Financiering (BCF). Hoe wordt dit gerealiseerd: Door alle Zuid-Limburgse gemeenten wordt, in dialoog met de GGD Zuid-Limburg, waarbij gebruik gemaakt wordt van haar deskundigheid en epidemiologische gegevens, een nota regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid voor de periode geformuleerd en vastgesteld. In deze nota worden de gezamenlijke prioriteiten benoemd en gemotiveerd. Vervolgens zal door iedere gemeente afzonderlijk de lokale situatie, ontwikkelingen en wensen op het totale terrein van volksgezondheid worden beschreven. De vorm waarin dit gebeurt, vierjarennota, jaarprogramma of beide, is aan de gemeente. Gezien de in deze nota voorgestelde manier van werken van Beleidsgestuurde Contract Financiering met de GGD Zuid-Limburg (nader uitgewerkt in hoofdstuk 5), heeft het de voorkeur om met jaarprogramma s te werken. Door het benoemen van de concrete actiepunten, met resultaatverwachtingen, is een betere evaluatie van activiteiten en een betere sturing op beleid mogelijk. In het hanteren van de BCF-systematiek en het opstellen van jaarprogramma s wordt de GGD Zuid-Limburg intensief betrokken, zodat zij in staat is, bijvoorbeeld door middel van aanpassing van de aangeboden producten, adequaat in te spelen op de wensen van de gemeenten. Op deze wijze ontstaat een dynamisch proces met als uiteindelijk doel het verhogen van de gezondheid en het verlagen van de gezondheidsverschillen. 1.2 Visie op lokaal volksgezondheidsbeleid Gezondheid is een toestand van lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden. De gedachte dat de gezondheid van een persoon voor een groot gedeelte bepaald wordt door de factoren omgeving en leefstijl wordt onderstreept. Het lokale volksgezondheidsbeleid richt zich in deze nota op de openbare gezondheidszorg. Het stimuleringsfonds OGZ hanteert de volgende definitie Openbare gezondheidszorg bevat die delen van de gezondheidszorg en het openbaar bestuur die zich doelbewust richten op ziektepreventie en de bescherming en bevordering van de gezondheid van de bevolking. Openbare gezondheidszorg richt zich op de gezondheid van de gehele bevolking of groepen daarin, vindt veelal plaats zonder dat er een individuele hulpvraag aan ten grondslag ligt en komt tot stand onder verantwoordelijkheid van het openbaar bestuur. Het algemene doel van lokaal volksgezondheidsbeleid is het bevorderen van gelijke kansen op gezondheid voor iedereen. Het beleid richt zich dus niet op het bevorderen van de gezondheidssituatie van het individu, maar op de kansen op gezondheid voor een populatie als geheel. Met andere woorden: voorkomen is beter dan genezen. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

10 1.3 Wettelijke taken: Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid Naast de bovengenoemde visie op lokaal gezondheidsbeleid hebben gemeenten op grond van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) ook de volgende wettelijke taken: A - de totstandkoming en de continuïteit van collectieve preventie te bevorderen; - de samenhang binnen de collectieve preventie te bevorderen; - de onderlinge afstemming tussen de collectieve preventie en de curatieve gezondheidszorg te bevorderen; B de jeugdgezondheidszorg uit te voeren; C alvorens besluiten te nemen die belangrijke gevolgen kunnen hebben voor de collectieve preventie advies te vragen aan de GGD; D bij bestuurlijke beslissingen de gezondheidsaspecten bewaken; E de infectieziektebestrijding uit te voeren; F G de medische milieukundige zorg bevorderen; ter uitvoering van de bij of krachtens de wet opgedragen taken zorg te dragen voor de instelling en instandhouding van een GGD. Voor de complete tekst van de wet zie onderdeel wet- en regelgeving. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

11 2. Volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg De lokale volksgezondheidsnota was de eerste nota waarin gemeenten moesten vaststellen wat hun beleidsvoornemens zijn voor een periode van vier jaar. In de regio s zijn er verschillende regionale en lokale nota s volksgezondheidsbeleid geschreven, waardoor er een palet aan activiteiten is geweest. De colleges, commissies en raden zijn periodiek geïnformeerd over de stand van zaken ten aanzien van het gezondheidsbeleid in hun gemeente. Een overall evaluatie was door de diversiteit van activiteiten niet mogelijk. Met het gezamenlijk vaststellen van prioriteiten zal dat vanaf nu beter mogelijk zijn. In het algemeen kan gezegd worden dat de afgelopen jaren er op verschillende punten vooruitgang is geboekt. De nota s richtten zich vooral op ziekten die met leefstijl te maken hebben en op risicofactoren die leiden tot een grote ziektelast. De nota s bepleitten maatregelen, in de wijk, op het werk, in de zorg en op school, voor drie prioriteiten: roken, diabetes en overgewicht. Zo is in heel Zuid-Limburg met een samenhangend pakket maatregelen voortgang geboekt bij het ontmoedigen van roken. De meeste aangekondigde beleidsvoornemens zijn uitgevoerd. Daarnaast is er aandacht geweest voor andere terreinen van de volksgezondheid, zoals OGGZ en medische milieukunde. De ernst van het overgewichtprobleem heeft inmiddels bij bijna alle gemeenten tot het inzicht geleid dat gerichte acties onderdeel moeten gaan uitmaken van het lokaal volksgezondheidsbeleid Op de prioriteiten overgewicht en roken is echter nog steeds gezondheidswinst mogelijk en nodig. In deze nieuwe nota zullen daarom de prioriteiten die te maken hebben met leefstijl en risicofactoren die leiden tot een grote ziektelast, weer terugkomen. Er is echter gekozen voor een andere opzet waarbij zowel de doelen als de resultaten concreter worden benoemd. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

12 3. Volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg Het belang van preventie Preventiebeleid is er op gericht dat mensen langer in goede gezondheid leven. Het doel van preventiebeleid is: - het ouder worden van mensen (toename levensverwachting); - langer gezond leven (toename aantal gezonde levensjaren); - minder verschil in gezondheid tussen mensen (verkleining verschil in achterstand bij mensen met een lage sociaal-economische status). Deze doelen zijn ook de uitgangspunten in de nota Kiezen voor Gezond leven van het Rijk en voor het totale volksgezondheidsbeleid in Zuid-Limburg. Preventie kan zich richten op de totale bevolking, maar kan ook heel gericht zijn op bepaalde doelgroepen, zoals jeugd, ouderen, mensen met een lage sociaal-economische status. Mensen profiteren zelf het meest van langer gezond leven. Zo kunnen zij zich optimaal ontwikkelen en langer zelfstandig deelnemen aan de maatschappij. Ze hebben minder maatschappelijke ondersteuning en langdurige en/of intensieve zorg nodig. Investeren in een goede preventieve gezondheidszorg, en daarmee dus in een gezond leven voor iedereen, heeft overduidelijk ook een maatschappelijk belang. Er is vooral gezondheidswinst te behalen op het bevorderen van een gezonde levensstijl. Iedereen vindt zijn eigen gezondheid belangrijk, maar lang niet iedereen leeft gezond. Een gezonde levensstijl heeft vaak te maken met keuzes die worden gemaakt; roken of niet roken, een half uur per dag bewegen of minder bewegen. Volwassenen moeten dit beseffen en bewust zijn van de keuze die zij daarin (kunnen) maken en van hun voorbeeldfunctie naar kinderen. Door de samenleving zo in te richten dat de gezonde en bewuste keuze een makkelijke keuze wordt, ondersteunt de overheid de burger. 3.2 Gezondheidssituatie in Zuid-Limburg In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006 Zorg voor Gezondheid uitgevoerd door het RIVM wordt gemeld dat er aanzienlijke verschillen in gezondheid bestaan tussen de 39 GGD regio s in het land. Uit onderstaande afbeelding blijkt dat naast de grote steden Rotterdam en Amsterdam, Zuid-Limburg een van die regio s is met een ongunstige score op gezondheid als gekeken wordt naar een aantal indicatoren samen (o.a. % rokers, % drinkers, % gezond bewegers en % obesitas). Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

13 De slechtere gezondheid van Zuid-Limburg wordt ook bepaald door een aantal andere gezondheidsindicatoren. Zo kent de regio een hoger sterftecijfer dan landelijk. Deze wordt op de eerste plaats veroorzaakt door sterfte aan hart- en vaatziekten en op de tweede plaats door sterfte aan longziekten. Verder is het % mensen met chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes, reuma, artrose en rugaandoeningen, COPD of astma, psoriasis en migraine hoger dan in andere regio s. In de verdere nota wordt alleen aandacht gegeven aan de vijf prioriteiten die door het ministerie van VWS zijn vastgesteld. Als alleen gekeken wordt naar de cijfers die bij deze afzonderlijke prioriteiten staan vermeld en er geen rekening wordt gehouden met bovenstaande dan zou er een verkeerd en een te positief beeld van de gezondheidssituatie in Zuid-Limburg kunnen worden verkregen. 3.3 Prioriteiten In oktober 2006 heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn tweede preventienota Kiezen voor gezond leven uitgebracht, met daarin de centrale thema s roken, overgewicht, schadelijk alcoholgebruik, depressie en diabetes. Ook in het volksgezondheidsbeleid van de regio Zuid-Limburg zullen deze vijf thema s als prioriteiten worden benoemd. De prioriteiten zijn gekozen op basis van zes criteria: (1) het gaat om een omvangrijk gezondheidsprobleem met (2) grote maatschappelijke gevolgen, dat (3) te beïnvloeden is door het stimuleren van gezond gedrag en (4) waarvoor geschikte (kosten) effectieve interventies bestaan die (5) nog niet op grote schaal worden uitgevoerd en (6) bij de aanpak van het gezondheidsprobleem is er een rol voor de overheid weggelegd. Specifieke aandacht in het lokale volksgezondheidsbeleid zal er moeten zijn voor mensen met een lage sociaal-economische status, omdat de gezondheid van deze mensen op bijna alle fronten slechter is dan die van de Nederlander met een hoge sociaal-economische status. Ook allochtonen vormen een kwetsbare groep. Gezondheidsachterstanden (-verschillen) zijn sterk verweven met achterstanden op andere terreinen: weinig scholing, laag inkomen, goedkope buurt met kwalitatief slechte woningen, minder gunstige omgeving (lawaai, luchtverontreiniging), gebrekkige voorzieningen. Bovendien kunnen heersende sociale normen ten aanzien van gezond gedrag en maatschappelijk verkeer ongunstig uitpakken voor de gezondheid in de buurt, wat een en ander vervolgens weer kan versterken. Per prioriteit wordt hieronder kort het probleem geschetst en de situatie op Zuid-Limburgs niveau ten opzichte van Nederland aangegeven. Op gemeentelijk niveau kunnen er afwijkende cijfers zijn. De specifieke gemeentelijke situatie komt in de afzonderlijke lokale nota s /jaarprogramma s aan de orde Roken Ondanks het feit dat het percentage rokers sterk is gedaald (zie grafiek 1) blijft roken verantwoordelijk voor een groot deel van de sterfte aan (long-) kanker, astma en COPD 2. Verder is ongeveer 30% van de sterfte aan coronaire hartziekten en ongeveer 14% van de sterfte aan beroerte te wijten aan roken. Roken schaadt bovendien niet alleen de gezondheid van de roker zelf, maar ook die van anderen in zijn omgeving. Meeroken (passief roken) leidt in Nederland jaarlijks naar schatting tot tien gevallen van wiegendood, enkele honderden doden door longkanker, enkele duizenden sterfgevallen door hartaandoeningen en vele tienduizenden (meer of minder ernstige) luchtwegaandoeningen bij kinderen 3. Stoppen met roken geeft direct resultaat en zorgt ervoor dat mensen langer gezond leven. 2 COPD: Chronische vernauwing van de luchtwegen 3 Preventienota Kiezen voor gezond leven, ministerie van VWS, 2006 Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

14 Grafiek 1: Roken Percentage 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 40% 36% 36% 35% 31% 31% 30% 31% 29% 21% 22% 24% 23% 17% 13% 10% /14 jaar 15/16 jaar jaar jaar Nederland Zuid-Limburg Ambitie In de nieuwe preventienota Kiezen voor gezond leven stelt het rijk als doel dat er in 2010 nog maar 20% rokers zijn in plaats van 28%. Ook in de regio Zuid-Limburg wordt gestreefd naar een daling van het aantal rokers. Doelgroep en maatregelen Jongeren zijn de belangrijkste doelgroep. Niet beginnen met roken is nog altijd de beste remedie tegen roken. Een andere doelgroep waar veel gezondheidswinst is te behalen, is de groep mensen met een lage sociaal-economische status. Maatregelen voor het stoppen met roken en het voorkomen van beginnen met roken, starten vooral met voorlichting en educatie. Zo kan bijvoorbeeld roken als thema worden opgenomen in het onderwijs. Ook kennis en houding (mate van sociaal geaccepteerd gedrag) ten opzichte van roken hebben invloed op het uiteindelijke gedrag. Verder kunnen er afspraken worden gemaakt met zorgverleners (huisartsen, verloskundigen, thuiszorginstellingen) over advisering en ondersteuning ten aanzien van stoppen met roken. Naast persoonsgebonden factoren is ook de fysieke en sociale omgeving belangrijk (wet en regelgeving, voorzieningen), bijvoorbeeld een rookverbod of het beperken van het aantal verkooppunten, maar ook een betere bescherming van de niet-roker Overgewicht Overgewicht en obesitas (extreem overgewicht) vormen een snel groeiend probleem voor de gezondheid in Nederland. Uit grafiek 2 is dit duidelijk af te lezen voor zowel Nederland als Zuid- Limburg. Er is een directe relatie tussen overgewicht en tal van chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte, kanker en gewrichtsproblemen. Ook psychosociale consequenties van overgewicht en obesitas hebben grote invloed op de kwaliteit van leven van veel mensen. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

15 Grafiek 1: Overgewicht volwassen en ouderen 50% 45% 42% 46% 44% 45% 40% 35% 35% 32% 37% 35% Percentage 30% 25% 20% 15% 10% 10% 8% 14% 11% 10% 13% 17% 14% Nederland Zuid-Limburg 5% 0% extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht jaar jaar jaar jaar Een belangrijk aandachtspunt bij het groeiende probleem van overgewicht is de toename van kinderen met overgewicht, soms al op hele jonge leeftijd. Vooral in de leeftijdscategorie 9-11 jaar neemt het aantal kinderen met overgewicht toe. Uit grafiek 2 blijkt dat de regio Zuid-Limburg niet afwijkt van het landelijk gemiddelde. Grafiek 2: Overgewicht jeugd 2005/ % 15% 15% 14% 12% 11% 13% 12% 12% 12% 13% 12% percentage 10% 8% 6% 4% 3% 3% 8% 6% 4% 3% 9% 3% 3% 4% 3% 3% 3% 3% 3% Nederland Zuid-Limburg 2% 0% extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht extreem overgewicht jongens meisjes jongens meisjes jongens meisjes 05-6 jaar jaar jaar Ambitie De landelijke doelstelling voor de komende jaren is om het aantal volwassenen met overgewicht niet te laten stijgen en het aantal jeugdigen met overgewicht af te laten nemen. Ook in Zuid- Limburg zal dit het streven zijn voor de komende jaren. Doelgroep en maatregelen Het bestrijden van overgewicht hangt sterk samen met een gezonde levensstijl. Wanneer op jonge leeftijd een gezonde levensstijl wordt aangeleerd, levert dit op latere leeftijd veel gezondheidswinst op. Daarom is het heel belangrijk dat alle kinderen in Zuid-Limburg een gezonde levensstijl aanleren. Kinderen met overgewicht hebben extra begeleiding nodig. Belangrijk is om de ouders erbij te betrekken, zij hebben een grote invloed op de leefstijl van de kinderen en hebben een Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

16 voorbeeldfunctie. Maatregelen liggen vooral in de lijn van het verhogen van de lichamelijke activiteit en het bevorderen van gezond eten, vooral voedsel met een lage energiedichtheid. Door middel van voorlichting en educatie kan het individu hierop worden gewezen. Echter ook een omgeving waarin gezond gedrag wordt gestimuleerd en voor de hand ligt, kan een bijdrage leveren aan het tegengaan van overgewicht. Bijvoorbeeld een omgeving waar ruimte is om te spelen of waar lopen en fietsen prettig en veilig is. De makkelijkste keuze dient een gezonde keuze te zijn. Belangrijk bij de aanpak van overgewicht is een gezamenlijke aanpak. Op landelijk niveau heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport met diverse partijen (scholen, bedrijfsleven, werkgevers, zorgsector, levensmiddelenindustrie, sport) afspraken gemaakt over het stimuleren van bewegen en gezonde voeding. Ook in de regio Zuid-Limburg zal extra aandacht zijn voor een gezamenlijke integrale aanpak met diverse partners (zie paragraaf 3.4) Schadelijk alcoholgebruik Teveel alcohol drinken heeft negatieve effecten op lever, nieren, hart- en bloedvaten, zenuwstelsel en immuunsysteem, en hangt tevens samen met agressie, criminaliteit, openbare orde, verkeersveiligheid en problemen op het werk (verzuim, onvoldoende functioneren). Hoewel het alcoholgebruik in Nederland niet toeneemt is er een grote groep waarbij sprake is van overmatig alcoholgebruik, soms al op jonge leeftijd (zie grafiek 3 en 4). Onderzoek in Limburg wijst uit dat het percentage 13/14-jarigen dat wel eens alcohol drinkt licht is gedaald. Echter, degenen die wel drinken beginnen daarmee op steeds jongere leeftijd. Het drinken van alcohol op jonge leeftijd is schadelijk voor de gezondheid. Fors alcoholgebruik op jonge leeftijd kan leiden tot acute alcoholvergiftiging en op langere termijn schade aan de hersenen. Wie jong begint met het drinken van alcohol blijkt op latere leeftijd een verhoogd risico op alcoholproblemen te hebben. Grafiek 3: Alcoholgebruik (dronken afgelopen 4 weken) Grafiek 4: Alcoholgebruik (1x per week zwaar drinken) 45% 16% 40% 35% 39% 32% 37% 33% 14% 12% 14% 13% 13% 13% 12% 30% percentage 25% 20% Nederland Zuid-Limburg percentage 10% 8% 6% 8% 8% 7% Nederland Zuid-Limburg 15% 10% 10% 11% 11% 8% 4% 5% 2% 0% 0% /14 jaar 15/16 jaar jaar jaar Ambitie Het rijk heeft twee belangrijke doelstellingen voor 2010: bij de groep onder de 16 jaar het gebruik van alcohol terugdringen naar het niveau van 1992 en bij volwassen het percentage probleemdrinkers terugdringen van 10,3 % naar 7,5 %. In Zuid-Limburg dronk 42% van de leerlingen uit klas 2 maandelijks alcohol, het streven is om dat voor de Limburgse Jeugdmonitor in 2010 te hebben teruggebracht naar 35%. Onder volwassenen in Zuid-Limburg kan 9% worden beschouwd als probleemdrinker, het streven is om dit terug te brengen naar 7% voor de volwassenen monitor in Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

17 Doelgroep en maatregelen Het veel drinken per keer en het niet kunnen overzien van de gevolgen van alcoholgebruik maakt dat jongeren specifieke aandacht nodig hebben. Voorlichting over de gevolgen van alcohol is daarbij een belangrijk onderdeel. Ook de ouders moeten hiervan worden doordrongen. Er dienen echter ook maatregelen te worden genomen om de kans dat jongeren in aanraking komen met alcohol te verkleinen. Gedacht kan worden aan strenge controle bij drankverkoop, uitgaansgelegenheden en het verbieden van alcoholverkoop bij bepaalde (jeugd)evenementen Depressie Mensen met een depressie 4 hebben een grotere kans om vroegtijdig te overlijden. Zij leven ongezonder, nemen meer risico s met hun gezondheid, hebben minder weerstand, worden sneller ziek, genezen slechter, en plegen vaker suïcide. Per jaar lijden mensen in Nederland aan een depressie. Jaarlijks ontstaan er nieuwe gevallen van depressie bij volwassenen, meer cijfers zijn landelijk niet bekend. In Zuid-Limburg geeft 35% van de volwassenen aan last te hebben van matige depressieve klachten en 11% geeft aan last te hebben van depressieve klachten. Depressieve klachten onder ouderen (leeftijd 55-75) geeft eenzelfde soort beeld. Depressie veroorzaakt omvangrijke economische kosten, niet alleen door de uitgaven in de zorg maar ook door het hogere arbeidsverzuim. Specifieke gegevens over jeugd en depressie zijn niet bekend. Wat wel een belangrijke factor is bij de gemoedstoestand van jongeren is of zij wel of niet worden gepest op school. Op Zuid-Limburgs niveau geeft 6% van de 13/14-jarigen aan wekelijks te worden gepest en 3% van de 15/16-jarigen. Ambitie Op dit moment is het jaarlijks bereik van mensen die hulp bij depressies ontvangen zeer beperkt, slechts 1% van de nieuwe gevallen. Belangrijkste doelstelling voor de komende jaren is dan ook het realiseren van een groter bereik van de bewezen effectieve interventies tegen depressie. Doelgroep en maatregelen Depressiviteit kan verschillende oorzaken hebben waardoor duidelijke maatregelen moeilijk zijn aan te geven. Depressiviteit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de prioriteiten alcohol of overgewicht. Depressiviteit hangt samen met persoonlijke kenmerken maar ook met de omgeving van de persoon. Een gemeente dient ernaar te streven om voor burgers een gezonde en veilige leefomgeving te creëren waarin zij volop kunnen participeren door middel van werk, sport en sociale activiteiten. Het op tijd signaleren van depressieve klachten is daarbij belangrijk zodat tijdig maatregelen kunnen worden genomen. Daarbij zal samenwerking worden gezocht met de eerstelijnsgezondheidszorg. Via de scholen zal aandacht worden besteed aan pesten op school en de gevolgen daarvan voor de jongeren Diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte die schade toebrengt aan de bloedvaten en het zenuwstelsel. Mensen met diabetes lopen hierdoor een verhoogd risico op: hart- en vaatziekten, blindheid, nierziekten, gevoelloosheid en/of pijn in de ledematen. Type 1 diabetes ontstaat op jonge leeftijd, terwijl type 2 diabetes geleidelijk ontstaat en sterk gerelateerd is aan het leefpatroon. Zo heeft 80-90% van de type 2 diabetes patiënten overgewicht. Verontrustend is dat type 2 diabetes stijgt onder jongeren 5. Deze stijging loopt parallel met de stijging van overgewicht onder kinderen en jong volwassenen. In grafiek 5 is te zien dat het percentage diabetes in Zuid-Limburg duidelijk hoger is dan in Nederland. 4 Een depressie kenmerkt zich door een depressief gevoel of duidelijk verminderde algemene interesse het grootste gedeelte van de dag, gedurende minimaal twee weken. Een depressie duurt gemiddeld zes maanden. 5 Preventienota Kiezen voor gezond leven, ministerie VWS, 2006 Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

18 Grafiek 5: Diabetes type 1 en type 2 12,0% percentage diabetes 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 3,2% 2,4% 6,9% 8,4% 3,1% 4,6% 8,0% 9,6% Nederland Zuid-Limburg 2,0% 0,0% jaar jaar jaar jaar Ambitie In de preventienota Kiezen voor gezond leven wordt landelijk als doel gesteld dat het aantal patiënten met diabetes tussen 2005 en 2025 met niet meer dan 15% mag stijgen. Daarbij dient 65% van de diabetespatiënten geen complicaties te hebben. In Zuid-Limburg is het percentage diabetes duidelijk hoger dan in Nederland. Naast het landelijke doel zal het streven moeten zijn om in de pas te lopen met de landelijke cijfers. Doelgroep en maatregelen De belangrijkste risicofactoren voor het ontstaan van type 2 diabetes bij volwassenen zijn overgewicht, inactiviteit, ongezonde voeding en roken. Bij kinderen is ernstig overgewicht de belangrijkste risicofactor. Het tegengaan van de groei van mensen met diabetes ligt vooral bij het voorkomen van type 2 diabetes, aangezien type 1 diabetes voortkomt uit een aangeboren afwijking. De maatregelen om type 2 diabetes te voorkomen zijn dezelfde als de maatregelen voor prioriteit overgewicht, namelijk het verhogen van de lichamelijke activiteit en gezonde voeding. Naast het voorkomen van diabetes is het tevens van belang diabetes vroeg te signaleren om zo complicaties te verminderen. Daarbij moet vooral aandacht zijn voor doelgroepen met een hoog risico. Dat zijn mensen boven de 45 jaar met overgewicht, mensen met een lage sociaal-economische status en mensen van Hindoestaanse, Marokkaanse en Turkse afkomst. 3.4 Aanpak prioriteiten Het vaststellen van regionale prioriteiten voor het lokale volksgezondheidsbeleid biedt ook de mogelijkheden om meer op regionaal niveau te werken. In bijlage 1 van deze nota zijn de beleidsdoelstelling per prioriteit benoemd en is aangegeven welke acties de komende vier jaar op regionale niveau worden opgepakt. Met dit regionale programma wordt toegewerkt naar meer sturen op maatschappelijke effect en concretere beleidsdoelstellingen. Om het maatschappelijke effect en de beleidsdoelstelling goed te kunnen bepalen, is er ook behoefte aan meer informatie over de effecten van een interventies. Op dit moment is deze informatie beperkt, waardoor er nu uitgegaan wordt van de algemene landelijke doelstellingen zoals deze zijn verwoord in de landelijke preventienota. Naar de toekomst toe zullen zowel gemeenten als de GGD Zuid-Limburg extra aandacht geven aan de effecten (effectiviteit) van de uitgevoerde interventies. Alle genoemde prioriteiten kunnen worden opgepakt door middel van voorlichting en activiteiten om zo het gedrag van burgers positief te beïnvloeden. Echter het beste resultaat wordt bereikt met een integrale aanpak van volksgezondheidsbeleid. Een integrale aanpak betekent dat op meerdere beleidsterreinen aandacht wordt besteed aan gezondheid met als doel de volksgezondheid te bevorderen en/of gezondheidsschade te voorkomen en het gedrag van burgers positief te beïnvloeden. Gedacht kan worden aan sportbeleid, onderwijs, inrichting van de openbare ruimte en verkeersmaatregelen. Door preventieve activiteiten en maatregelen op elkaar af te stemmen, kunnen ze elkaar ondersteunen. Naast aandacht voor een integrale aanpak binnen de Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

19 gemeentelijke beleidsterreinen kunnen ook diverse partners (scholen, welzijnsinstellingen, corporaties) in de gemeente worden gestimuleerd om aandacht te hebben voor gezondheid bij hun activiteiten. Daarom wordt voorgesteld om één van de prioriteiten gezamenlijk, met 19 gemeenten, op te pakken, waarbij ook specifiek aandacht is voor een integrale aanpak. De prioriteit overgewicht leent zich daar uitstekend voor. Overgewicht is een steeds groter wordend probleem in Nederland en in Zuid-Limburg. Overgewicht kan bestreden worden door: - het bevorderen van een gezonde leefstijl (meer te bewegen, gezonde voeding); - het positief beïnvloeden van de sociale omgeving (thuis, werk, school en buurt); en, - het positief beïnvloeden van de fysieke omgeving (woonomgeving, groenvoorzieningen, aanbod voorzieningen). Op regionaal niveau wordt ten aanzien van de prioriteit overgewicht het accent gelegd op de doelgroep jeugd. Een integrale aanpak met ruimtelijke ordening, sport en verkeer is heel goed mogelijk. Daarnaast kunnen ook partners zoals welzijnsinstellingen, scholen, huisartsen, sociale dienst, corporaties en verenigingen een bijdrage leveren aan het bevorderen van de volksgezondheid. Een eerste start met de regionale aanpak van overgewicht is al gemaakt. Diverse gemeenten hebben deelgenomen aan de masterclass integraal gezondheidsbeleid. Deze masterclass is mogelijk gemaakt door de samenwerking tussen NIGZ 6, GGD Zuid-Limburg en de 19 gemeenten. Het NIGZ zal ook betrokken zijn bij de eerste stappen naar een integrale aanpak in een aantal gemeenten. 3.5 Ambities en beleidslijnen volksgezondheid In de periode de landelijke prioriteiten roken, overgewicht, schadelijk alcoholgebruik, depressie en diabetes over te nemen in het regionaal volksgezondheidsbeleid. - Voor de prioriteit roken te streven naar een daling van het aantal rokers in Voor de prioriteit overgewicht te streven naar een daling van het aantal jeugdigen met overgewicht en een stabilisatie van het aantal volwassen met overgewicht. - Voor de prioriteit schadelijke alcoholgebruik streven naar een daling van het alcohol gebruik onder de 16 jaar in 2010 naar het niveau van 1992 en een daling van het aantal volwassen probleemdrinkers naar 7,5% in Voor de prioriteit depressie te streven naar een groter bereik en gebruik van preventieve hulp voor mensen met depressieve klachten. - Voor de prioriteit diabetes te streven om op Zuid-Limburgs niveau in de pas te lopen met de landelijke cijfers. - Het verkleinen van de gezondheidsverschillen door specifiek aandacht te hebben voor mensen met een lage sociaal-economische status. - Het oppakken van een integrale aanpak van het volksgezondheidsbeleid, waarbij op regionaal niveau specifiek aandacht is voor de prioriteit overgewicht. - In 2010 van het opstellen van een regionale nota en de regionale aanpak overgewicht voor jeugd evalueren, waarbij de afzonderlijke nota s/ jaarprogramma s van de gemeenten worden meegenomen. 6 NIGZ: Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

20 4. Jeugdgezondheidszorg Vanaf 2003 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de integrale jeugdgezondheidszorg van 0 tot 19 jaar. Vanaf dat moment is het ook wettelijk verplicht om te werken volgens het Basistakenpakket jeugdgezondheidszorg. Het Basistakenpakket is verdeeld in een uniform gedeelte en een maatwerk gedeelte. Het uniforme gedeelte houdt in dat elk kind woonachtig in Nederland dezelfde basale preventieve zorg aangeboden krijgt. Het maatwerk gedeelte geeft de gemeenten de beleidsvrijheid om activiteiten ten aanzien van preventie en zorg toe te snijden op de specifieke behoeften van de eigen jeugdpopulatie. Het algemene doel van de jeugdgezondheidszorg is het bevorderen, beschermen en bewaken van de lichamelijke, en psychosociale ontwikkeling van alle jeugdigen, zowel op individueel als populatieniveau. Het streven is verschillen in gezondheid te verkleinen en iedereen gelijke kansen op gezondheid te bieden. Informatieverstrekking, vroegsignalering, opvoedondersteuning, toeleiding naar professionele hulpverlening en voorzieningen, preventieve activiteiten gericht op specifieke risicogroepen en thematische preventie over leefstijlen staan voorop. Het beoogde effect van de jeugdgezondheidszorg is een zo gezond mogelijke jeugd en het voorkomen van uitval van jeugdigen. In 2003 waren er drie jeugdgezondheidszorg-regio s in Zuid-Limburg; oostelijk Zuid-Limburg, Westelijke Mijnstreek en Maastricht-Mergelland. In elke regio verzorgt de thuiszorgorganisatie de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen en de GGD Zuid-Limburg de jeugdgezondheidszorg 4-19 jarigen. Sinds de fusie op 1 januari 2006 van de drie GGDen en de GHOR tot GGD Zuid-Limburg valt de gehele jeugdgezondheidszorg voor de 4-19 jarigen onder één organisatie. De doelstelling om te komen tot integrale jeugdgezondheidszorg is in alle drie regio s voortvarend opgepakt met daarbij regionale uitvoeringsverschillen. Er zijn diverse protocollen opgesteld om zo de continuïteit en kwaliteit van de ondersteuning voor kind en ouder te waarborgen. Ook wordt er steeds intensiever samengewerkt met ketenpartners, zoals peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en onderwijsinstellingen. De regio Maastricht-Mergelland en de regio Oostelijk Zuid-Limburg nemen bijvoorbeeld deel aan het landelijke project SamenStarten. Naast een versterking van de lokale samenwerking wordt er hierdoor vooral gewerkt aan een integrale vroegsignalering ten aanzien van alle problemen die zich voordoen bij en rondom het jonge kind. Deze werkmethode wordt ook in de regio Westelijke Mijnstreek ingevoerd voor de 0-4 jarigen. Daarnaast wordt bekeken of de werkmethode kan worden uitgebreid naar de groep 4-19 jarigen. Eind 2007 loopt de eerste fase van de wet, om te komen tot een integrale jeugdgezondheidszorg, af. Na een evaluatie in 2006 zal het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2007 komen met nieuw beleid rondom de jeugdgezondheidszorg. Daarbij zal er ook aandacht zijn voor de manier van financiering van het uniforme gedeelte 0-4 jarigen, nu een specifieke uitkering. Er wordt gedacht aan twee mogelijkheden: opnemen van de specifieke uitkering in het gemeentefonds of financiering van de jeugdgezondheidszorg als onderdeel van een brede doeluitkering (BDU) jeugdzorgbeleid. De afgelopen periode heeft duidelijk gemaakt wat het belang is van specifieke middelen voor de jeugdgezondheidszorg. Op korte termijn kunt u een nota verwachten waarin een voorstel wordt geformuleerd over de verdere financiering van de JGZ. Wettelijk hoeft er voor het onderdeel jeugdgezondheidszorg geen aparte beleidsnota te worden vastgesteld. Jeugdgezondheidszorg is een onderdeel van de WCPV waarvoor elke vier jaar een lokale volksgezondheidsnota moet worden vastgesteld. Daarom zal de jeugdgezondheidszorg geheel opgenomen worden in deze nota en zal er per gemeente of oude regio geen aparte jeugdgezondheidszorgnota worden opgesteld. Mochten er na vaststelling van deze regionale volksgezondheidsnota nog aanvullende zaken komen van het rijk die moeten worden vastgesteld door de raad, dan zal dit eind 2007 worden voorgelegd. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

21 Op het gebied van de jeugdgezondheidszorg en in het algemeen jeugdbeleid zijn er de afgelopen periode allerlei ontwikkelingen geweest. Te denken valt onder meer aan de uitkomsten van Operatie Jong en de overheveling van vijf specifieke functies op het gebied van opvoedondersteuning/preventieve jeugdzorg naar de WMO. Eén van de centrale ideeën, voortgekomen uit operatie Jong, is de vorming van Centra voor Jeugd en gezin. Doel van zo n centrum is versterken en bundelen van taken op het gebied van opvoeding, preventieve gezondheidszorg en bescherming. Een centrum voor Jeugd en Gezin moet een laagdrempelige voorziening in de buurt zijn voor kind en ouder waar verschillende ketenpartners nauw met elkaar samenwerken. Op dit moment zijn al op diverse plaatsen ontwikkelingen gaande op het gebied van opvoedondersteuning en centra voor Jeugd en Gezin. De komende periode zal deze ontwikkeling veel invloed hebben op de jeugdgezondheidszorg. 4.1 Ontwikkelingen jeugdgezondheidszorg Invoering van een elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg 0-19 en daaraan gekoppeld een systeem van verwijzing zodat ketenpartners rondom jeugd elkaar informeren over de problematiek van een kind, en er afstemming kan plaatsvinden zodat efficiënte en adequate hulp kan worden geboden. - Het ontwikkelen van een laagdrempelige voorziening voor ouder en kind voor allerlei vragen over opvoeden en opgroeien (centra voor Jeugd en Gezin) - Meer en gerichter aandacht voor kinderen met psychosociale problematiek, risicokinderen en kinderen waarbij meervoudige problematieke spelen. - Regievoeren op het realiseren van een goede zorgcoördinatie-structuur door de ketenpartners jeugd. - Bij de al eerder genoemde landelijke prioriteiten op het gebied van algemene gezondheid is een aantal keren ook jeugd genoemd als specifieke aandachtsgroep. Met name bij overgewicht en alcohol. Het spreekt voor zich dat voor deze prioriteiten binnen de jeugdgezondheidszorg maatregelen zullen worden getroffen om de ongewenste gezondheidseffecten bij de jeugd te verminderen. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

22 5. Relatie gemeenten GGD Zuid-Limburg 5.1 De rollen Gemeenten zijn eindverantwoordelijk voor de openbare gezondheidszorg. Door middel van een gemeenschappelijke regeling hebben de 19 Zuid-Limburgse gemeenten de uitvoering van een aantal wettelijke taken (o.a. Jeugdgezondheidszorg 4-19, infectieziektebestrijding, medische milieukunde) op het terrein van de openbare gezondheidszorg neergelegd bij de GGD Zuid-Limburg. De GGD Zuid-Limburg valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de gemeenten. Gemeenten voeren de regie ten aanzien van de openbare gezondheidszorg en ten aanzien van de grootste uitvoerder in de openbare gezondheidszorg, de GGD Zuid-Limburg, maar voeren ook de regie naar de verschillende gemeentelijke afdelingen en de particuliere instellingen en gesubsidieerde organisaties. De gemeenten bepalen in nauwe samenwerking met de GGD Zuid-Limburg het lokale volksgezondheidsbeleid en spreken de GGD Zuid-Limburg aan op haar deskundigheid. De GGD Zuid- Limburg vervult afhankelijk van de wettelijke taakstelling en lokale behoeften van gemeenten verschillende rollen in de openbare gezondheidszorg. Het betreft hier uitvoerende, coördinerende en beleidsadviserende taken. De GGD Zuid-Limburg draagt bij aan de lokale uitvoering van de openbare gezondheidszorg. De GGD Zuid-Limburg vervult hierbij de makelaarsfunctie. Het signaleren van lacunes en behoeften in de preventieve zorg versus het in nauwe samenwerking met de gemeenten bekijken op welke wijze lacunes in de preventieve zorg lokaal opgepakt kunnen worden. Deze makelaarsfunctie betekent echter niet, dat de GGD Zuid-Limburg alle gesignaleerde lacunes zelf moet gaan oppakken. Het kan ook betekenen dat de GGD Zuid-Limburg in samenspraak met de gemeente, andere lokale organisaties stimuleert bepaalde preventieve activiteiten op te starten. 5.2 De wijze van samenwerken Voor de gemeenten in Zuid-Limburg dient per 1 juli 2007 of per 1 januari 2008 een nieuwe nota Lokaal volksgezondheidsbeleid te worden vastgesteld. Medio 2006 is een werkgroep geformeerd waarin de GGD Zuid-Limburg, de tripoolgemeenten (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen) en een afvaardiging van de andere gemeenten (Brunssum, Vaals, Margraten) zijn vertegenwoordigd. Deze werkgroep heeft zich tot taak gesteld om één nota regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid voor de 19 gemeenten in Zuid-Limburg te schrijven. Onderdeel van deze kadernota is de samenwerking tussen GGD Zuid-Limburg en de gemeenten. Per 1 januari 2006 zijn de drie GGDen en de GHOR in Zuid-Limburg gefuseerd tot één GGD Zuid- Limburg. Zoals gebruikelijk, kort na een fusie, verkeert de GGD Zuid-Limburg momenteel in een periode waarbij opnieuw gezocht moet worden naar de juiste balans in de samenwerking. In alle regio s werd vóór de fusie weliswaar samengewerkt, maar op verschillende wijzen. Vanuit een oriënterende discussie, die gevoed werd met ervaringen met de GGD Zuid-Limburg in de verschillende regio s, is geprobeerd de goede en constructieve zaken uit de verschillende samenwerkingsvormen te halen en dit te combineren tot één werkwijze. In deze werkwijze staan drie punten centraal: 1. Regionale prioriteiten en lokale invulling. Leidend voor het volksgezondheidsbeleid in de regio Zuid-Limburg zijn de prioriteiten die eenmaal per vier jaar wordt vastgesteld. Aanvullend hierop komen alle 19 deelnemende gemeenten met een aanvulling en concretisering op lokaal niveau. Per jaar zal elke gemeente aangeven welke producten dat jaar van de GGD Zuid-Limburg zullen worden afgenomen en welke effecten hiermee worden beoogd. Daarnaast worden er ook lokale activiteiten op andere terreinen opgenomen, zoals eerstelijnsgezondheidszorg of sport. De verwachting bestaat dat door een gezamenlijke prioritering de productafname per gemeente niet substantieel van elkaar zal zullen afwijken. Waardoor de GGD Zuid-Limburg een meer consistente bedrijfsvoering kan opzetten waarbij risico s, ten gevolge van de productkeuzes, beperkt blijven. Eind 2007 zal nota met de regionale prioriteiten aan de Colleges en gemeenteraden worden voorgelegd. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

23 2. De methodiek van beleidsgestuurde contractfinanciering (BCF) is in ontwikkeling. Deze methodiek richt zich op het realiseren van een optimale beleidscyclus, resultaatsturing en verantwoording. Het principe van BCF kan als volgt worden omschreven: Vanuit een heldere en zakelijke relatie tussen gemeente en GGD Zuid-Limburg, ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheid, te komen tot een gezamenlijke probleemanalyse en bepaling van de inzet van producten met duidelijke resultaatbeschrijving en prestatie-indicatoren waaraan een kostprijs is gekoppeld. Beleidsgestuurde contract financiering gaat ook uit van een andere rol van de gemeente als subsidiegever en van de GGD Zuid-Limburg als subsidieontvanger. Beide zijn tot elkaar veroordeeld en hebben dan ook wederzijdse verplichtingen. De GGD Zuid-Limburg is de belangrijkste adviseur van de gemeenten voor en uitvoerder van het volksgezondheidsbeleid. De gemeente dient aan te geven wat zij wil bereiken op bepaalde gebieden en de organisatie die dat uitvoert, zal dat ook meetbaar moeten kunnen verantwoorden. Door het leggen van een duidelijke relatie tussen de gemeentelijke beleidsdoelstellingen en de beoogde resultaten, de prestaties van de GGD Zuid-Limburg en het hiervoor beschikbare budget wordt de bijdrage van GGD Zuid- Limburg aan het realiseren van de gemeentelijke beleidsdoelstellingen inzichtelijk gemaakt. De gemeente bepaalt wat er dient te gebeuren en de instellingen geven aan hoe dat het beste kan gebeuren. Hierbij dient te worden opgemerkt dat dit voor zowel gemeenten als GGD Zuid-Limburg een leerproces zal zijn, waarbij in eerste instantie de nadruk zal komen te liggen op het komen tot een heldere relatie met duidelijke productbeschrijvingen. In tweede instantie zal de aandacht gericht worden op de resultaatbeschrijvingen en prestatie-indicatoren. De verwachting bestaat dat met het vaststellen van het uitvoeringsprogramma 2010 de beleidsgestuurde contractfinanciering in volle omvang kan worden toegepast. 3. Samenwerking. De gemeenten hebben de verplichting om een GGD Zuid-Limburg in stand te houden om te kunnen voldoen aan de bij wet opgelegde verplichtingen (WCPV) en de GGD Zuid-Limburg ontleent haar bestaansrecht aan de relatie met de gemeenten. Gezamenlijk zijn gemeenten en GGD Zuid-Limburg verantwoordelijk voor de volksgezondheid. De samenwerking wordt tot stand gebracht in de onlangs ingestelde dialooggroepen: Kaders (financiën), Gezondheidsbevordering (GB), Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Via deze dialooggroepen zullen onder andere de criteria worden geformuleerd op basis waarvan de producten opnieuw kunnen worden beschreven en ingedeeld in basis- en plusproducten. Vervolgens kan, conform hetgeen is vastgelegd in het fusiedocument, de productkeuze aanbod (PKA) systematiek worden vormgegeven. Deze systematiek zal verder worden uitgewerkt naar de methodiek van BCF. Bij de productkeuze wordt gestreefd naar een maximale keuzevrijheid voor de gemeenten, rekening houdend met de bedrijfsvoering van de GGD Zuid-Limburg. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

24 Bijlage 1: Overzicht beleidsdoelstellingen en regionale activiteiten. Een verdere concretisering voor Stein vindt u in het uitvoeringsprogramma Landelijk speerpunt Maatschappelijk effect Beleidsdoelstelling (regionaal / lokaal) Inzet basisvoorziening GGD t.b.v. prioriteiten Overgewicht Afname van het % kinderen en jongeren (0-19 jaar) met overgewicht A. Het stimuleren van gezonde voeding bij kinderen en jongeren van 0-19 jaar B. Het stimuleren van meer dagelijkse beweging bij kinderen en jongeren van 0-19 jaar Periode: Jeugdmonitor Sociale kaart (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie C. Het creëren van een regionaal uniform, sluitend signalerings- en verwijzingssysteem voor kinderen met overgewicht D. Het creëren van een sluitend preventieaanbod voor de doelgroep 0-19 jarigen E. Het stimuleren van integraal beleid m.b.t. overgewicht, zoals bijvoorbeeld het creëren van een gezonde omgeving Uniformeren signalerings- en verwijzingssysteem JGZ-GGDZL NIGZ samenwerking om integraal beleid lokaal te bevorderen schoolslag-werkwijze gezonde schoolkantine slimkids fealfit Stabilisatie van het % volwassenen met overgewicht A. Het stimuleren van gezonde voeding B. Het stimuleren van meer dagelijks bewegen C. Het stimuleren van integraal beleid m.b.t. overgewicht, zoals bijvoorbeeld het creëren van een gezonde omgeving Gezondheidsmonitor Sociale kaart (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie NIGZ samenwerking om integraal beleid lokaal te bevorderen Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

25 Landelijk speerpunt Roken Maatschappelijk effect Duidelijke daling van het % jongeren dat rookt Beleidsdoelstelling (regionaal / lokaal) A. Kinderen en jongeren worden gestimuleerd om niet te beginnen met roken B. Jongeren worden gestimuleerd om te stoppen met roken Regionale interventies Periode: schoolslag-werkwijze Jeugdmonitor Sociale kaart (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie Gezonde school en genotmiddelen BO en VO De blootstelling aan tabaksrook in de omgeving daalt A. Roken in openbare gelegenheden ontmoedigen B. Roken in het bijzijn van kinderen ontmoedigen Jeugdmonitor Gezondheidsmonitor (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie schoolslag-werkwijze Duidelijke daling van het % rokers dat in de pas loopt met de landelijke doelstelling A. Rokers stimuleren om te stoppen met roken (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie Gezondheidsmonitor Sociale kaart Ontwikkeling preventienetwerk roken Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

26 Landelijk speerpunt Schadelijk alcoholgebruik Maatschappelijk effect Beleidsdoelstelling (regionaal / lokaal) Een afname van het % jongeren tot 16 dat alcohol A. Ontmoedigen van alcoholgebruik tot 16 jaar gebruikt B. Volwassenen (met name ouders) stimuleren om alcoholgebruik van kinderen en jongeren tot 16 jaar te ontmoedigen Regionale interventies Periode: (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie Jeugdmonitor Sociale kaart schoolslag-werkwijze gezonde school en genotmiddelen BO en VO Een vermindering van het % probleemdrinkers A. Ontmoedigen van overmatig alcoholgebruik (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie Gezondheidsmonitor Sociale kaart Ontwikkeling preventienetwerk alcohol Landelijk speerpunt Depressie Maatschappelijk effect Vergroten van het bereik van depressiepreventie Beleidsdoelstelling (regionaal / lokaal) A. Het verbeteren van het signalerings- en verwijzingssysteem voor mensen met depressieve klachten B. Het versterken van het preventieaanbod voor depressie Regionale interventies Periode: (Digitale) informatievoorziening & publieksinformatie Sociale kaart Gezondheidsmonitor C. Via school versterken van sociale weerbaarheid in BaO en VO Jeugdmonitor Ouderenmonitor No Limits (bevorderen soc. weerbaarheid) Ontwikkeling preventienetwerk ouderen Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

27 Landelijk speerpunt Maatschappelijk effect Beleidsdoelstelling (regionaal / lokaal) Regionale interventies Periode: Diabetes % patiënten met diabetes terugbrengen naar het landelijk niveau in 2012 Tijdig signaleren van diabetes ter voorkoming van complicaties Digitale informatievoorziening & publieksinformatie Samenwerking met Stichting Beyaert Gezondheidsmonitor Jeugdmonitor Ouderenmonitor De beleidsdoelstellingen van het thema overgewicht dragen eveneens bij aan de preventie van diabetes. Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg

28 Uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein

29 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Taken van de gemeente Stein op het gebied van volksgezondheid Wettelijke verplichting Aanpak 4 3. Gezondheidssituatie in Stein 5 4. Speerpunten in beeld gebracht Overgewicht Roken Schadelijk alcohol gebruik Diabetes Depressie De samenwerking met onze partners Integrale benadering Methodiek beleidsgestuurde contractfinanciering Onze producten en activiteiten Bijlage 1, productenboek 2008 GGD ZL 14 Toelichting productenboek 2008 GGD ZL Beleidsadvies obv productenboek Bijlage 2, producten JGZ basis, TWM Bijlage 3, producten JGZ maatwerk, TWM Bijlage 4, diverse producten, een overzicht 19 Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

30 1. Inleiding Tegelijk met dit uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein wordt de nota Samen Gezond! Regionale Prioriteiten Volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg aangeboden. In de regionale nota zijn voor de regio Zuid-Limburg dezelfde vijf prioriteiten vastgesteld als die in 2006 door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn benoemd in de preventienota Kiezen voor gezond leven. Overgewicht Roken Schadelijk alcoholgebruik Diabetes Depressie Verder wordt in de regionale nota aandacht besteed aan de ontwikkelingen op het gebied van de jeugdgezondheidszorg. Ook wordt de samenwerking tussen de 19 gemeenten en de nieuwe GGD Zuid-Limburg beschreven. Lokaal volksgezondheidsbeleid is echter breder dan de in deze nota genoemde vijf prioriteiten en de samenwerking met de GGD Zuid-Limburg. Andere onderwerpen zijn onder andere woonomgeving, binnenmilieu, psychische gezondheid, eenzaamheid, etc. Behalve met de GGD Zuid-Limburg wordt er ook samengewerkt met andere partners zoals de thuiszorg, de eerstelijnsgezondheidszorg en andere gemeentelijke beleidsterreinen. Dit totale pakket aan samenwerking, preventie en maatregelen vormt het lokale gezondheidsbeleid van de gemeente Stein. Dit uitvoeringsprogramma 2008 geeft een nader beeld van de specifieke gezondheidssituatie in Stein en geeft aan met welke activiteiten de gezondheid in het algemeen, en specifiek op het gebied van de benoemde speerpunten, verder verbeterd zal worden. De gemeente Stein kiest vanwege meerdere redenen voor het op grote lijnen voortzetten van het bestaande programma lokaal gezondheidsbeleid. Wel vindt uiteraard een accentverschuiving naar de benoemde prioriteiten plaats. Ten gevolge van de fusie is het productenaanbod van de GGD ZL recent geharmoniseerd. Dit heeft een aanpassing tot gevolg gehad, soms alleen in de naamgeving, soms ook qua invulling. De belangrijkste reden om het bestaande programma lokaal gezondheidsbeleid voort te zetten is dat sinds enkele jaren wordt ingezet op zogenaamde evidence-based activiteiten, activiteiten waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat zij een positief effect op de gezondheid hebben. Voor ogen moet worden gehouden dat de effecten van deze maatregelen vaak pas op langere termijn zichtbaar zullen zijn, continuering gedurende enkele jaren is daarom noodzakelijk. Een tweede reden is de vereiste budgettaire neutraliteit. De gemeente Stein heeft op dit moment geen middelen om extra activiteiten in te kopen. In de regionale prioriteitennota zijn de doelstellingen voor de komende periode zo concreet mogelijk benoemd en vanaf dit uitvoeringsprogramma 2008 zullen de producten zo veel mogelijk worden beschreven volgens de methodiek van de beleidsgestuurde contractfinanciering (BCF). Deze methodiek richt zich op het realiseren van een optimale beleidscyclus, resultaatsturing en verantwoording. Het streven is om in het uitvoeringsprogramma 2011 alle producten op deze wijze te beschrijven. Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

31 2. Taken van de gemeente Stein op het gebied van de volksgezondheid 2.1. Wettelijke verplichting In het kader van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) zijn gemeenten verplicht om te zorgen voor het tot stand komen en het continueren van een samenhang binnen de collectieve preventie. Bovendien moet de collectieve preventie afstemmen met de curatieve gezondheidszorg. Wij zijn als gemeente verplicht om (op regionaal/ lokaal niveau): 1. Het landelijke basispakket collectieve preventie aan te bieden aan alle inwoners (medebewindstaak); 2. Een specifiek preventiebeleid te voeren gericht op risicogroepen (autonome taak); 3. Een beleids- en regiefunctie te vervullen op het gebied van collectieve preventie. De gemeentelijke basistaken op het gebied van collectieve preventie staan beschreven in de wet. Een nadere uitwerking van de taken is te vinden in bijbehorende algemene maatregelen van bestuur (Besluit collectieve preventie volksgezondheid en Besluit jeugdgezondheidszorg). Het gaat om de volgende acht taken: Gezondheidsonderzoek Facetbeleid Preventieprogramma s Medisch-milieukundige zorg Technische hygiënezorg Openbare geestelijke gezondheidszorg Infectieziektebestrijding Jeugdgezondheidszorg Daarnaast is de gemeente verplicht om: Een gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) in stand te houden; De GGD om advies te vragen bij besluiten die gevolgen hebben voor de volksgezondheid; Elke vier jaar een gezondheidsnota vast te stellen. De belangrijkste samenwerkingspartners van de gemeente Stein op het gebied van de volksgezondheid zijn de GGD ZL en de Thuiszorg Westelijke Mijnstreek (nu onderdeel uitmakend van Orbis). Daarnaast werkt de gemeente, al dan niet structureel, samen met diverse partners in meerdere projecten. Hierbij kunnen worden genoemd: Partners in Welzijn, Huis voor de Sport, scholen, particuliere initiatieven en anderen. Met deze partners geeft de gemeente Stein invulling aan de opgelegde taken en wordt met specifieke activiteiten en projecten extra aandacht besteed aan de gestelde prioriteiten Aanpak Één maal per vier jaar wordt op de schaal van Zuid-Limburg het totale beleid met betrekking tot de volksgezondheid opnieuw bezien en prioriteiten gesteld voor de komende vier jaren. De gemeente Stein heeft er voor gekozen om op basis van deze algemene prioriteitenstelling en de meest recente onderzoeksgegevens van GGD, CBS en/of RIVM voor ieder jaar een zo concreet mogelijk uitvoeringsprogramma vast te stellen waarmee niet alleen invulling wordt gegeven aan de wettelijke verplichtingen in het kader van de WCPV maar ook aan de specifieke gezondheidssituatie in Stein. In de volgende paragrafen wordt achtereenvolgens aandacht besteed aan de gezondheidssituatie in de gemeente Stein, de specifieke aandachtspunten worden gemotiveerd op basis van cijfers en tot slot worden, voor zover mogelijk, de concrete producten en activiteiten benoemd die wij (laten) uitvoeren om enerzijds te voldoen Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

32 aan onze wettelijke verplichtingen en anderzijds om extra aandacht te geven aan de benoemde prioriteiten. 3. Gezondheidssituatie in Stein Nederlanders leefden in 1960 op één na het langst van alle Europeanen. Nu is Nederland naar de middenmoot gezakt. De levensverwachting van vrouwen in Nederland stijgt minder snel dan in de meeste andere EU-landen. Vrouwen staan nu op de twaalfde plaats van de 25 EU-lidstaten. Zij leven sinds 1950 gemiddeld 8,3 jaar langer en worden gemiddeld 80,9 jaar. Mannen staan op de achtste plaats van de EU-lidstaten. Zij leven sinds 1950 gemiddeld 5,8 jaar langer en worden gemiddeld 76,2 jaar. Japan scoort wereldwijd het hoogst: daar worden vrouwen gemiddeld 85,3 jaar en mannen 78,4 jaar (WHO, 2004). In de regio Westelijke Mijnstreek en Stein in het bijzonder is de situatie over het algemeen niet anders dan die in Nederland. Uit een gezondheidsmonitor van de GGD ZL blijkt dat zo n 80% van de inwoners van Stein hun gezondheid als goed ervaren. Op zich geen slechte score maar als we de gezondheid van onze inwoners in cijfers bezien dan blijkt dat op het gebied van gezondheid ook hier nog veel winst is te behalen. Dit blijkt ook uit de positie die wij innemen ten opzichte van andere landen. De ziekten in Nederland met de hoogste ziektelast 1 zijn achtereenvolgens: coronaire hartziekten, angststoornissen, beroertes, chronische luchtwegaandoeningen en depressies. Vervolgens: diabetes mellitus, longkanker, alcoholverslaving, artrose en dementie. Hart- en vaatziekten en kanker zijn nog steeds de belangrijkste doodsoorzaken. Ook aan chronische luchtwegaandoeningen (longemfyseem en chronische bronchitis) gaan veel mensen dood. Psychische stoornissen tasten de kwaliteit van leven (ernstig) aan. Ongezond gedrag als roken, schadelijk alcoholgebruik en overgewicht leveren een forse bijdrage aan deze ziekten. In vergelijking met voorgaande jaren constateren we in onze regio zowel een positieve als een negatieve ontwikkeling. Opvallend is de daling van het aantal rokers. De risicofactor overgewicht en hoge bloeddruk is evenwel fors gestegen (ook in relatie tot andere regio s). Ook het percentage forse drinkers is in onze regio toegenomen. Het voorkómen en tegengaan van roken, schadelijk alcoholgebruik en overgewicht (voeding en bewegen) levert een grote bijdrage aan het beperken van de belangrijkste volksgezondheidsproblemen. Daarom zijn deze leefstijlfactoren, zowel landelijk als in de regio Zuid-Limburg, gekozen tot speerpunt. Naast deze drie leefstijlfactoren benoemen we ook twee ziekten tot speerpunt: diabetes en depressie. Diabetes is deels erfelijk bepaald (type 1) of een verouderingsziekte (type 2), maar het al op jonge leeftijd ontwikkelen van diabetes type 2 kan voor een aanzienlijk deel voorkómen worden met een gezonde leefstijl. Ook vroegsignalering en goede ketenzorg leveren gezondheidswinst op. Deze aanpak op het grensvlak van preventie en zorg is daarmee een voorbeeld voor andere chronische ziekten. Depressie is een van de belangrijkste psychische stoornissen waar met preventie gezondheidswinst te boeken is. Mensen met een depressie roken en drinken relatief vaak en zijn vaker te zwaar. Ook bij depressie kan vroegsignalering en tijdige interventie een flink deel van de ziektelast voorkómen. Een bijkomende reden waarom voor deze speerpunten is gekozen is de aanwezigheid van doelmatige interventiestrategieën, die voor een deel nu al worden ingezet door onze partners op het gebied van de (preventieve) gezondheidszorg. 1 Sterfte, vóórkomen van ziekten en verlies aan kwaliteit van leven bepalen samen de ziektelast van een aandoening. Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

33 Aan de hand van de beschikbare cijfers is geprobeerd de situatie van Stein, op het gebied van de benoemde speerpunten, in beeld te brengen. Voor de cijfers is gebruik gemaakt van de gezondheidsenquêtes van de GGD (Limburg en Nederland) en CBS gegevens. In enkele gevallen hebben wij gebruik moeten maken van cijfers uit Op dit moment wordt met de GGD een systeem ontwikkeld, waarmee we vanaf 2009 steeds gebruik kunnen maken van recent cijfermateriaal (maximaal 2 jaar oud). 4. Speerpunten in beeld gebracht 4.1. Overgewicht Aan de hand van lengte en gewicht wordt bepaald of er sprake is van een normaal gewicht, overgewicht of obesitas. Met de lengte en het gewicht wordt de BMI (body mass index) bepaald, dit is de formule gewicht in kilo s / het kwadraat van de lengte in meters. Met behulp van afkappunten wordt vervolgens bepaald of er sprake is van overgewicht. Onder de 18 jaar hebben jongens en meisjes voor elke jaar eigen afkappunten voor het bepalen van overgewicht. Bij volwassenen vanaf 18 jaar is er bij een waarde groter dan 25 sprake van overgewicht en bij een waarde groter dan 30 van obesitas. Overgewicht Jeugd in % in Overgewicht volwassenen (20-75 jr) in % Stein ZL NL Stein ZL NL 5-6 jaar jongens 1998 Overgewicht overgewicht extr. overg extr overgew (extr.)overgewicht jaar meisjes Overgewicht extr. overg (extr) overgew Overgewicht extr overgew (extr.)overgewicht jaar jongens Overgewicht extr. overg (extr.)overgewicht jaar meisjes Overgewicht extr. overg (extr.)overgewicht jaar jongens Overgewicht extr. overg (extr.)overgewicht jaar meisjes Overgewicht extr. overg (extr) overgew Overgewicht ouderen (55-75 jr) in % Stein ZL NL 1998 overgewicht extr overgew (extr) overgew overgewicht extr. overg (extr) overgew (extr.)overgewicht Voor wat betreft overgewicht jeugd zijn geen eerdere (regionale) cijfers. Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

34 Conclusies. Bij een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking is sprake van overgewicht. De provincie Limburg scoort vanaf de leeftijd van 20 jaar iets slechter dan de rest van Nederland. In de gemeente Stein is het probleem in iedere leeftijdscategorie, dus al vanaf de jonge leeftijd van 5 jaar, zelfs groter dan in de rest van Limburg en Nederland! Naar mate we ouder worden loopt het percentage (extreem) overgewicht steeds verder op. Doelstelling De regionale ambitie voor 2010 is gelijk aan het landelijke streven namelijk het percentage (extreem) overgewicht bij volwassenen niet te laten stijgen en het percentage (extreem) overgewicht bij kinderen te doen dalen. Bij het stellen van een ambitie voor 2008 moeten wij ons realiseren dat iedere ambitie betekent dat we tegen de stroom op moeten roeien. Bovendien moeten de cijfers 2008/2009 worden vergeleken met die uit 2005 voor de jeugd en uit 2003 voor de volwassenen. Dat betekent dat eerst de stijging van 2003 of 2005 tot 2008, die aanzienlijk is, moet worden weggewerkt om een consolidatie te kunnen bewerkstelligen. Omdat overgewicht de veroorzaker is van een hoge ziektelast moet op deze prioriteit versterkt worden ingezet. Een stevige ambitie en overeenkomstige inzet is dan ook noodzakelijk. Daarom is de ambitie 2008 voor Stein: een consolidatie van de cijfers 2005 waarbij voor de volwassenen wellicht een aanname gemaakt moet worden voor Roken Stoppen met roken geeft direct resultaat en zorgt ervoor dat mensen langer gezond leven. Als je stopt met roken op je 30e kun je tien jaar langer leven, op je 40e levert dat negen jaar op, op je 50e zes en op je 60e drie jaar. Rokers die blijven roken, verliezen, vergeleken met niet-rokers, gemiddeld tien jaar van hun leven. In onderstaande tabellen is geen onderscheid gemaakt tussen zware en lichte rokers, beide is ongezond. Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

35 Roken leerlingen van klas 2 (13/14-jr) Roken door volwassenen (20-75 en klas 4 (15/16-jr) in % jr) in % Stein ZL NL Stein ZL NL 2001 klas klas klas klas Ja Vroeger wel Nooit gedaan Ja Vroeger wel Nooit gedaan Roken door ouderen (55-75 jr) in % Stein ZL NL 1998 Ja Vroeger wel Nooit gedaan Ja Vroeger wel Nooit gedaan Conclusies. Het percentage rokers is in Stein iets lager dan in Nederland. Het aantal rokers, zowel onder jongeren als onder de volwassenen en ouderen, daalt in Stein en in de rest van het land gestaag. Doelstelling Ook hier is de regionale ambitie gelijk aan de landelijke, namelijk een verdere daling van het aantal rokers in 2010 tot 20%. De anti-rook campagne wordt voor het grootste deel centraal geregisseerd door het Rijk. Regionale/plaatselijke invloed kan vooral worden uitgeoefend via interventies op scholen en het geven van stoppen met roken cursussen, zoals dit al jaren gebeurt en effectief is gebleken. Ervan uitgaande dat de daling na de peilmomenten in 2005 en 2003 is gecontinueerd wordt de ambitie voor 2008 in Stein: jongeren 13/14 jr maximaal 10%, jongeren 15/16 jr en volwassenen maximaal 20% Schadelijk alcohol gebruik. Bij het gebruik van alcohol worden verschillende indicatoren gebruikt die een indicatie vormen van overmatig of problematisch alcoholgebruik. Bij de jeugd worden andere indicatoren gebruikt dan voor volwassenen en ouderen (zie omschrijving in de tabellen). Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

36 Alcoholgebruik leerlingen van klas 2 Alcoholgebruik volwassenen (13/14-jr) en klas 4 (15/16-jr), in % jr, in % Stein ZL NL Stein ZL NL Dronken afgelopen 4 wk klas klas drinkt 20 glazen alcohol per week klas ,3 1, ,3 1,5 - klas zwaar drinken 3x per maand klas klas Alcoholgebruik ouderen jr, in % Stein ZL NL Drinkt alcohol 1998 Ja Vroeger wel Nooit gedaan Ja Vroeger wel 6 6 Nooit gedaan Zwaar drinken Drankrobleem? drinkt niet geen probl wel probl Drinkt verantwoord - drinkt niet wel verant niet verant Drinkt alcohol 1998 ja Vroeger wel 8 8 nooit gedaan ja Vroeger wel 4 4 nooit gedaan Zwaar drinken 1xpwk Heeft drankprobleem drinkt niet geen probl wel probl Drinkt verantwoord drinkt niet wel verant niet verant Conclusies: Het aantal jonge (zware) drinkers stijgt maar ten opzichte van Nederland doet Stein het iets beter (minder slecht). Bij de volwassenen zijn de percentages nagenoeg gelijk getrokken. 86% van de volwassen inwoners van Stein drinkt alcohol. 42% Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

37 Daarvan geeft aan meer te drinken dan verantwoord. Dit percentage verandert overigens bijna niet naar mate men ouder wordt, wel is de laatste jaren het aantal zware oudere drinkers toegenomen. Doelstelling De regionale ambitie is om het aantal jeugdige drinkers (15/16 jr) voor 2010 terug te brengen tot 35% en het aantal volwassen probleemdrinkers voor 2013 terug te brengen tot 7%. Met name voor jeugdigen lijkt deze doelstelling voor Stein niet erg ambitieus, immers het aantal jeugdige drinkers was in 2005 al gelijk met de ambitie. Gelet moet evenwel worden op de stijging ten opzichte van Alcoholgebruik door jongeren wordt steeds meer geaccepteerd met alle gevolgen van dien. De regionale ambitie is daarom ook voor Stein valide. Voor 2008 wordt dan ook ingezet op maximaal 37% jeugdige drinkers en maximaal 8% probleemdrinkers bij de volwassenen in onze gemeente Diabetes Suikerziekte of diabetes mellitus is een chronische ziekte. Ernstig overgewicht, lichamelijke inactiviteit en ongezonde voeding vormen belangrijke risicofactoren voor het krijgen van diabetes. Diabetes volwassenen (20-75jr) in % Stein ZL NL ,5 3,2 2, ,2 4,6 3,1 Diabetes ouderen (55-75 jr) in% Stein ZL NL ,9 8,4 6, ,4 9,6 8,0 Conclusies: In Stein is het percentage volwassenen met diabetes gestegen van ruim 2,5% naar ruim 5%. In deze regio komt het meer voor dan gemiddeld in Nederland. Ook in Nederland als geheel is sprake van een stijgende trend maar in Stein lijkt de stijging sneller te gaan. Diabetes komt bij ouderen meer voor dan op jongere leeftijd. Ook bij de leeftijdscategorie ouderen scoren wij slechter en is de relatieve stijging sterker. Doelstelling Zoals uit de cijfers blijkt is in Stein het aantal mensen met diabetes hoger dan in Nederland of zelfs in Zuid-Limburg. Een rationele verklaring kan hiervoor niet worden gegeven. Desondanks zal ons streven op de eerste plaats moeten zijn om in de pas met landelijke cijfers te komen, vervolgens kan worden ingezet op de landelijk gestelde doelen namelijk een maximale stijging van het aantal patiënten met diabetes tussen 2005 en 2025 met 15%. Daarbij dient 65% van de diabetespatiënten geen complicaties te hebben. In 2008 zal het streven in Stein dan ook zijn om het aantal volwassenen Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

38 met diabetes te consolideren op 6% en het aantal ouderen op 11%. Hierbij wordt er van uitgegaan dat tussen het onderzoek in 2003 en dit moment een verdere stijging heeft plaats gevonden. Een consolidatie betekent dus ook hier daadwerkelijk een afname Depressie Een depressie kenmerkt zich door een depressief gevoel of duidelijk verminderde algemene interesse het grootste gedeelte van de dag, gedurende minimaal twee weken. Een depressie duurt gemiddeld zes maanden. Specifieke gegevens over jeugd en depressie zijn niet bekend. Wat wel een belangrijke factor is bij de gemoedstoestand van jongeren is of zij wel of niet worden gepest op school. Cyberpesten, pesten via internet, wordt hier ook toe gerekend. Depressieve klachten bij volwas- Depressieve klachten bij oudesenen (20-75 jr) in % in ren (55-75 jr) in % in 2003 Stein ZL NL Stein ZL NL Depressieve klachten: - geen matig ernstig Depressieve klachten: - geen matig ernstig Pesten in klas 2 (13/14-jr) en klas 4 (15/16-jr), in % Stein ZL NL Wekelijks gepest op school klas Klas Wekelijks gepest buiten school klas ,7 2, ,9 2,4 - Klas ,1 1, ,3 1,4 - Zelf wekelijks pesten klas klas Het onderwerp depressieve klachten en pesten was geen onderdeel van de gezondheidsenquête 1998, hierdoor kan geen trend worden vastgesteld. Landelijke referentiecijfers zijn niet beschikbaar. Uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid gemeente Stein

agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid

agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid 2008-2011 Inleiding Op grond van Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid

Nadere informatie

SAMEN GEZOND! Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg 2007 2011

SAMEN GEZOND! Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg 2007 2011 SAMEN GEZOND! Regionale prioriteiten volksgezondheidsbeleid Zuid-Limburg 2007 2011 INHOUDSOPGAVE Samenvatting 3 Inleiding 4 Hoofdstuk 1 Wijze van aanpak 6 1.1 Doel nota Samen Gezond! 6 1.2 Visie op lokaal

Nadere informatie

Samen Gezond - Regionale prioriteiten Volksgezondheidbeleid Zuid-Limburg

Samen Gezond - Regionale prioriteiten Volksgezondheidbeleid Zuid-Limburg CVDR Officiële uitgave van Meerssen. Nr. CVDR74063_1 5 september 2017 Samen Gezond - Regionale prioriteiten Volksgezondheidbeleid Zuid-Limburg 2007-2011 Samenvatting Door een ongezonde levensstijl zakt

Nadere informatie

Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum

Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008-2011, gemeente Brunssum Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Lokale nota 2005 t/m 2007; een korte

Nadere informatie

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg)

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Deze bijlage is een eerste aanzet. Aan de hand van het nieuwe productenboek van de GGD Zuid - Limburg zal het jaarprogramma

Nadere informatie

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad Raadsvergadering, 29 januari 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 206 Agendapunt: 8 Datum: 11 december 2007 Onderwerp: Vaststelling speerpunten uit de conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-064 Houten, 17 november 2009 Onderwerp: Tweede kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2010-2013 Beslispunten: 1. In te stemmen met de volgende in de tweede

Nadere informatie

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Strategische Agenda 2018-2021 Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Vastgesteld Algemeen Bestuur 18 oktober 2018 Inleiding In de door het Algemeen Bestuur in december

Nadere informatie

Bestuursopdracht Raad

Bestuursopdracht Raad Bestuursopdracht Raad Natuurlijk: gezond! Uitgangspunten notitie lokaal gezondheidsbeleid Naam ambtenaar: P.M. Veldkamp Datum: 18 april 2008 1. Aanleiding. Gemeenten zijn verplicht om iedere vier jaar

Nadere informatie

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Raadsvergadering, 31 januari 2012 Voorstel aan de Raad Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Nr.: 483 Agendapunt: 11 Datum: 31 januari 2012 Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016 Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020 Workshop 18 februari 2016 Programma 9.30 uur Welkom Toelichting VTV 2014 en Kamerbrief VWS landelijk gezondheidsbeleid Concept Positieve Gezondheid Wat is integraal gezondheidsbeleid?

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M. Regionale VTV 2011 Levensverwachting en sterftecijfers Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Levensverwachting en sterftecijfers Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Nota Lokaal Gezondheidsbeleid

Nota Lokaal Gezondheidsbeleid Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2012-2015 Wettelijk kader Gewijzigde Wet Publieke Gezondheid (januari 2012) Wijzigingen betreffen drie thema s, te weten: 1. Betere voorbereiding op infectieziektecrisis 2.

Nadere informatie

UITVOERINGSNOTA GEMEENTELIJK GEZONDHEIDSBELEID

UITVOERINGSNOTA GEMEENTELIJK GEZONDHEIDSBELEID UITVOERINGSNOTA GEMEENTELIJK GEZONDHEIDSBELEID 2008-2011 December 2008 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 3 1. Inleiding 4 1.1 Achtergrond 4 1.2 Regionale kadernota volksgezondheid. 4 1.3 Regionale prioriteiten 5

Nadere informatie

Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum

Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008 t/m 2011 Gemeente Brunssum Lokale nota volksgezondheidsbeleid 2008-2011, gemeente Brunssum Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Lokale nota 2005 t/m 2007; een korte

Nadere informatie

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013 Samenvatting Twente Versie 2, oktober 2013 Twente varieert naar stad en platteland In Twente wonen 626.500 mensen waarvan de helft woont in één van de drie grote steden. Tot 2030 zal de Twentse bevolking

Nadere informatie

Onderwerp: Nota lokaal gezondheidsbeleid: Gezondheid, welzijn en welbevinden.

Onderwerp: Nota lokaal gezondheidsbeleid: Gezondheid, welzijn en welbevinden. Vergadering: 21 5 2013 Agendanummer: 7 Status: Opiniërend Portefeuillehouder: W. Zorge Behandelend ambtenaar L.W.Top, 0595 447716 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. L.W.Top) Aan de gemeenteraad, Onderwerp:

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Inleiding

Raadsvoorstel. Inleiding Raadsvoorstel Agendapunt Raadsvergadering 20 maart 2019 Portefeuillehouder Carla Kreuk- Wildeman Begrotingsprogramma Sociaal Domein (programma 2) Onderwerp Lokale gezondheidsagenda Tiel 2019-2022 Besluit

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Enschede

Kernboodschappen Gezondheid Enschede Kernboodschappen Gezondheid Enschede De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Enschede epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Enschede en de factoren die hierop van

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Almelo

Kernboodschappen Gezondheid Almelo Kernboodschappen Gezondheid Almelo De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Almelo epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Almelo en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013 Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013 Voorgesteld besluit: 1. Kennis nemen van bijgaande concept Beleidsbegroting 2010-2013 van de GGD Drenthe van 27 maart 2009. 2. De Raad adviseren om de

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken GGD Hollands Noorden en wijkverpleegkundigen met S1-taken Waarom een GGD? Wet Publieke Gezondheidszorg (WPG): Gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke

Nadere informatie

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant:

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Bouwstenen nota volksgezondheid 2013-2016 Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Renate Martens en Ivanka van der Veeken Bouwstenen Evaluatieverslag nota volksgezondheid 2008-2011 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Nadere informatie

*Z0300EA3652* Beslispunten Uw raad wordt geadviseerd de beleidsnotitie sport de gezonde beweging vast te stellen.

*Z0300EA3652* Beslispunten Uw raad wordt geadviseerd de beleidsnotitie sport de gezonde beweging vast te stellen. Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA MIDDELHARNIS *Z0300EA3652* Registratienummer : Z -14-27201 / 2896 Agendanummer : 10 Portefeuillehouder : Wethouder De Jong Raadsvergadering : 5 juni

Nadere informatie

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd oinleiding 1 c Gewichtsstijging ontstaat wanneer de energie-inneming (via de voeding) hoger is dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). De laatste decennia zijn er veranderingen opgetreden

Nadere informatie

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Aanleiding voor de werkconferenties Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) brengt in het najaar van 2006 een tweede Preventienota

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 59172 Datum : 10 juni 2014 Programma : Welzijn Volksgezondheid Blad : 1 van 5 Cluster : Samenleving Portefeuillehouder: mw.

Nadere informatie

Algemeen Bestuur GGD-RR. Datum vergadering: Agendapunt nr.: Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland

Algemeen Bestuur GGD-RR. Datum vergadering: Agendapunt nr.: Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland Gemeenschappelijke Regeling Overleg: Algemeen Bestuur GGD-RR Datum vergadering: 13-12-2018 Agendapunt nr.: 13.9 Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland Gevraagde beslissing:

Nadere informatie

STARTNOTITIE NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID STEDE BROEC

STARTNOTITIE NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID STEDE BROEC STARTNOTITIE NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID STEDE BROEC 2013 2017 Inlichtingen bij: Bert van Elswijk Afdeling Welzijn Telefoon: 0228-510173 (di-wo-do) Email:bvanelswijk@stedebroec.nl MEI 2012 1 INHOUD 1.

Nadere informatie

Lokale paragraaf gezondheidsnota

Lokale paragraaf gezondheidsnota Lokale paragraaf gezondheidsnota Aanleiding: Gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun burgers te beschermen en te bevorderen. Deze taak staat beschreven in de Wet Publieke Gezondheid.

Nadere informatie

Resultaten Jongerenonderzoek

Resultaten Jongerenonderzoek Resultaten Jongerenonderzoek 2013 Groenewald GGD Zuid Limburg Geleen, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Resultaten van uw school 2.1 VMBO klas 2 3 2.2 VMBO klas 4 4 2.3 HAVO/VWO klas 2 5 2.4 HAVO/VWO

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen

Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Haaksbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Haaksbergen en de factoren die hierop

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Samen Gezond! in Stein

Uitvoeringsprogramma Samen Gezond! in Stein Uitvoeringsprogramma 2008 Samen Gezond! in Stein Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Taken van de gemeente Stein op het gebied van volksgezondheid 4 2.1. Wettelijke verplichting 4 2.2. Aanpak

Nadere informatie

Startnotitie Nota Lokaal Gezondheidsbeleid

Startnotitie Nota Lokaal Gezondheidsbeleid Startnotitie Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2008-2011 April 2008 Castricum Inleiding Voor het tijdvak 2007 tot en met 2010 vraagt het ontwikkelen van de Nota Lokaal gezondheidsbeleid de aandacht. In bijgevoegde

Nadere informatie

Bestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen.

Bestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen. Amersfoort, Bussum, Den Haag, 5 april 2007 Bestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen. Oproep aan de leden van de vaste commissie

Nadere informatie

Voorbeeldadvies Cijfers

Voorbeeldadvies Cijfers Voorbeeldadvies GGD Twente heeft de taak de gezondheid van de Twentse jeugd, volwassenen en ouderen in kaart te brengen. In dit kader worden diverse gezondheidsmonitoren afgenomen om inzicht te verkrijgen

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen Ouderenmonitor 2011 Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen De Ouderenmonitor is een onderzoek naar de lichamelijke, sociale en geestelijke

Nadere informatie

Concept. Kadernota Lokaal gezondheidsbeleid : Aandachtspunten en ambities. Gemeente Vught

Concept. Kadernota Lokaal gezondheidsbeleid : Aandachtspunten en ambities. Gemeente Vught Concept Kadernota Lokaal gezondheidsbeleid 2007-2010: Aandachtspunten en ambities Gemeente Vught Maart 2007 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 1.1 Aanleiding 1.2 Landelijk beleid 1.3 Wet Maatschappelijke Ondersteuning

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Wierden

Kernboodschappen Gezondheid Wierden Wierden Twente Nederland Kernboodschappen Gezondheid Wierden De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Wierden epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Wierden en de factoren

Nadere informatie

Lokale Verkenning Gemeente Amersfoort 2011

Lokale Verkenning Gemeente Amersfoort 2011 Lokale Verkenning Gemeente Amersfoort 11 Met deze Lokale Verkenning biedt de GGD Midden-Nederland u inzicht in uw lokale gezondheidssituatie. U treft cijfers aan over gezondheidsspeerpunten en risicogroepen.

Nadere informatie

Gezondheid dichtbij. Samenvatting landelijke nota gezondheidsbeleid 2011

Gezondheid dichtbij. Samenvatting landelijke nota gezondheidsbeleid 2011 Gezondheid dichtbij Samenvatting landelijke nota gezondheidsbeleid 2011 Auteur: team Lokaal Gezondheidsbeleid DMS: 92576 Titel: Gezondheid dichtbij Versie: 1 Datum: 26 mei 2011 GGD West-Brabant Inleiding

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 22 894 Preventiebeleid voor de volksgezondheid Nr. 114 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

ADVIESNOTA. Hattem kiest met JOGG voor samenwerking aan een gezonde jeugd. Inleiding. Achtergrond Gezondheidsbevordering.

ADVIESNOTA. Hattem kiest met JOGG voor samenwerking aan een gezonde jeugd. Inleiding. Achtergrond Gezondheidsbevordering. ADVIESNOTA Hattem kiest met JOGG voor samenwerking aan een gezonde jeugd Inleiding Een gezonde jeugd. Dat is wat onze gemeente wil. Overgewicht onder jongeren vormt echter een bedreiging. Daarom is bestrijding

Nadere informatie

Mei Nota lokaal gezondheidsbeleid Werken aan gezondheid in Grave

Mei Nota lokaal gezondheidsbeleid Werken aan gezondheid in Grave Mei 2008 Nota lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 Werken aan gezondheid in Grave 2008 2011 1 Samenvatting Een goede gezondheid is een groot goed voor veel mensen en een voorwaarde om zoveel mogelijk volwaardig

Nadere informatie

Besluit Raad Nr. Datum 0 6 JUL 2015

Besluit Raad Nr. Datum 0 6 JUL 2015 f r -,*;! gemeente Montfoorl Besluit Raad Nr. Datum 0 6 JUL 2015 RAADSVOORSTEL ter besluitvorrning in de raad Datum Forum vergadering 9 juni 2015 Zaaknummer :154279 Datum Raadsvergadering 22ju*rZ0l5 jwu

Nadere informatie

De Gezonde Generatie. Project: Rookvrije generatie Fryslân Start november 2018

De Gezonde Generatie. Project: Rookvrije generatie Fryslân Start november 2018 De Gezonde Generatie Project: Rookvrije generatie Fryslân Start november 2018 1 De Gezonde Generatie. Project Rookvrije generatie Fryslân. Onze ambitie is: alle kinderen in Fryslân groeien rookvrij op.

Nadere informatie

Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie

Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Karsten Klein Rabin Baldewsingh Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag De

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Borne

Kernboodschappen Gezondheid Borne Kernboodschappen Gezondheid Borne De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Borne epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Borne en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Startnotitie gezondheidsbeleid 2016-2019 gemeente Opsterland

Startnotitie gezondheidsbeleid 2016-2019 gemeente Opsterland Startnotitie gezondheidsbeleid 2016-2019 gemeente Opsterland 1 Aanleiding De gemeente Opsterland is op grond van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) verplicht om een nieuwe gemeentelijke gezondheidsnota op

Nadere informatie

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Sittard-Geleen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten Bijlage I. Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten 3.1 schadelijk alcoholgebruik aansluitende lokale activiteiten uit het Plan van Aanpak uit. Het college zal nog een uitgewerkt

Nadere informatie

Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar

Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar Utrecht gezond! Gemeente Utrecht en Door: Ellen van der Voorst en Victor Everhardt Achmea, divisie Zorg & Gezondheid werken samen

Nadere informatie

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Stein Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Samenvatting Jong; dus gezond!?

Samenvatting Jong; dus gezond!? Samenvatting Jong; dus gezond!? Deel III Gezondheidsprofiel regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008 Samenvatting rapport Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006) Regio Nieuwe Waterweg

Nadere informatie

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Versie 1, oktober 2013 Bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Noaberkracht Dinkelland Tubbergen In Noaberkracht Dinkelland Tubbergen wonen 47.279

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Rijssen-Holten epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Rijssen-Holten en de factoren

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Datum

Nadere informatie

JOGG HELLEVOETSLUIS 2014 2016

JOGG HELLEVOETSLUIS 2014 2016 JOGG HELLEVOETSLUIS 2014 2016 Afdeling Samenlevingszaken, november 2013 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Achtergrond... 4 2.1. Gezondheidsbevordering... 4 2.2. Integrale aanpak... 4 3. Probleemstelling... 5

Nadere informatie

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Gulpen-Wittem Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen

Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Noaberkracht

Nadere informatie

Gezond meedoen in Landgraaf. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Landgraaf. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Landgraaf Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. WPG / Ouderen. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport WPG / Ouderen

Regionale VTV 2011. WPG / Ouderen. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport WPG / Ouderen Regionale VTV 2011 WPG / Ouderen Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport WPG / Ouderen Auteurs: Drs. L. de Geus, GGD West-Brabant M. Spermon, GGD Brabant-Zuidoost

Nadere informatie

Gezond meedoen in Schinnen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Schinnen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Schinnen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Vastgesteld door de Raad van de gemeente Landgraaf op 21 juni 2007

Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Vastgesteld door de Raad van de gemeente Landgraaf op 21 juni 2007 Nota Lokaal Volks gezondheidsbeleid 2007-201 1 Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid 2007-2011 Vastgesteld door de Raad van de gemeente Landgraaf op 21 juni 2007 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1. Inleiding

Nadere informatie

=CONCEPT= Startnotitie nota volksgezondheid Drimmelen

=CONCEPT= Startnotitie nota volksgezondheid Drimmelen =CONCEPT= Startnotitie nota volksgezondheid Drimmelen Doel: vaststellen speerpunten & procedure 1. Inleiding Op basis van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (hierna: Wcpv) zijn gemeenten verplicht

Nadere informatie

Meerssen kiest voor Gezond

Meerssen kiest voor Gezond LOKALE AANPAK VOLKSGEZONDHEIDSBELEID MEERSSEN 2007-2011 Meerssen kiest voor Gezond www.meerssen.nl 1 Meerssen kiest voor Gezond LOKALE AANPAK VOLKSGEZONDHEIDSBELEID MEERSSEN 2007-2011 Versie : 25-10-2007

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Losser

Kernboodschappen Gezondheid Losser Kernboodschappen Gezondheid Losser De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Losser epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Losser en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013 Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende

Nadere informatie

2e Themasessie Gezondheid. September 2014

2e Themasessie Gezondheid. September 2014 2e Themasessie Gezondheid September 2014 Welkom bij 2 e themasessie Aanleiding Doelstelling Wie aanwezig? Locatie en coproductie Interactie Aan tafels en Digital Voting System In de browser intikken: www.klm.presenterswall.com

Nadere informatie

Het algemeen bestuur van het openbaar lichaam Regionale dienst openbare gezondheidszorg Hollands Midden;

Het algemeen bestuur van het openbaar lichaam Regionale dienst openbare gezondheidszorg Hollands Midden; Het algemeen bestuur van het openbaar lichaam Regionale dienst openbare gezondheidszorg Hollands Midden; Overwegende dat de belangen van de openbare gezondheidszorg en van de volksgezondheid in een aantal

Nadere informatie

Portefeuillehouder : W.J.J. Ligtenberg Datum collegebesluit : 16 februari 2016 Corr. nr.:

Portefeuillehouder : W.J.J. Ligtenberg Datum collegebesluit : 16 februari 2016 Corr. nr.: Preadvies Portefeuillehouder : W.J.J. Ligtenberg Datum collegebesluit : 16 februari 2016 Corr. nr.: 2016.02807 Onderwerp : GGD: Kadernota 2017 'Gezondheid gaat verder' Programma : 2. Welzijn, zorg en onderwijs

Nadere informatie

Verslaglegging bijeenkomst voor informatie en opinie 3 februari 2010 van 19.30 uur tot 20.30 uur

Verslaglegging bijeenkomst voor informatie en opinie 3 februari 2010 van 19.30 uur tot 20.30 uur Verslaglegging bijeenkomst voor informatie en opinie 3 februari 2010 van 19.30 uur tot 20.30 uur Aanwezigen: Dhr. R. van Lavieren, voorzitter Mw. M.J.H. Barra-Leenheer, PvdA Dhr. O. Yilmaz, PvdA Dhr. dr.ir.

Nadere informatie

Volksgezondheid en milieu

Volksgezondheid en milieu Portefeuillehouders Wethouder T. Van Hulsel Wethouder M. Kuijken Wethouder S. Luijten Volksgezondheid en milieu Taakveld 7 Volksgezondheid en milieu Wat gaan we bereiken en wat gaan we doen? De gemeente

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Oldenzaal epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Oldenzaal en de factoren die hierop

Nadere informatie

GEZOND LEVEN, GOED LEVEN GEZONDHEIDSBELEID BERNHEZE & OSS 1. POSITIEVE GEZONDHEID 2. HET PROCES 3. THEMA S GEZONDHEIDSBELEID 4.

GEZOND LEVEN, GOED LEVEN GEZONDHEIDSBELEID BERNHEZE & OSS 1. POSITIEVE GEZONDHEID 2. HET PROCES 3. THEMA S GEZONDHEIDSBELEID 4. GEZOND LEVEN, GOED LEVEN GEZONDHEIDSBELEID 2018-2021 BERNHEZE & OSS 1. POSITIEVE GEZONDHEID 2. HET PROCES 3. THEMA S GEZONDHEIDSBELEID 4. BORGING 1. POSITIEVE GEZONDHEID Positieve gezondheid is je eigen

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand Kernboodschappen Gezondheid Twenterand De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Twenterand epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Twenterand en de factoren die hierop

Nadere informatie

Concept uitvoeringsplan lokaal gezondheids beleid 2013 tot Gemeente Raalte

Concept uitvoeringsplan lokaal gezondheids beleid 2013 tot Gemeente Raalte Concept uitvoeringsplan lokaal gezondheids beleid 2013 tot 2017 Gemeente Raalte Team Samenleving / Jack de Goede / 26 maart 2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk paginanummer 1. Inleiding 3 2. Speerpunten 3 3.

Nadere informatie

7 Jeugd in de regio Gelre-IJssel

7 Jeugd in de regio Gelre-IJssel 7 Jeugd in de regio Gelre-IJssel In de preventienota Kiezen voor gezond leven zijn de rijksprioriteiten van het preventiebeleid voor de periode 007-010 aangegeven. De prioriteiten voor de komende vier

Nadere informatie

Gezond meedoen in Heerlen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Heerlen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Heerlen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Gezond meedoen in Nuth. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Nuth. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Nuth Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK

QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK 1 (2007/28317) QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK 1. ONDERZOEKSVRAGEN 1. Kan de raad met de programmabegroting beoordelen of de voorgenomen beleidsmaatregelen doeltreffend

Nadere informatie

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN INFOKAART OUDEREN EN ROKEN Roken Roken is de risicofactor die de meeste sterfte en het meeste gezondheidsverlies met zich brengt en zodoende ook zorgt voor veel verlies aan kwaliteit van leven (1). Vijftien

Nadere informatie

En morgen gezond weer op! Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2007 2011

En morgen gezond weer op! Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2007 2011 En morgen gezond weer op! Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2007 2011 Gemeente Oegstgeest Vastgesteld door de raad op 30 oktober 2007 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Evaluatie nota 2003-2007... 3 3 Kaders

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 22 894 Preventiebeleid voor de volksgezondheid Nr. 110 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Raadsvragen van het raadslid Ann Tuza van de fractie CDA, ingevolge artikel 43 van het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede.

Raadsvragen van het raadslid Ann Tuza van de fractie CDA, ingevolge artikel 43 van het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede. 2016/11 Raadsvragen van het raadslid Ann Tuza van de fractie CDA, ingevolge artikel 43 van het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede. Binnengekomen d.d. 9 februari 2016 Betreft: Eenzaamheid Eenzaamheid

Nadere informatie

NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015

NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015 NOTA LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID DEURNE 2012-2015 Deurne, december 2011 Colofon: Portefeuillehouder: Samenstellers: J.P. Ragetlie R. Horbach, GGD Brabant-Zuidoost W. Evers, beleidsmedewerker zorg en volksgezondheid

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad. juni Beste raadsleden,

Aan de gemeenteraad. juni Beste raadsleden, Raadhuislaan 6, Rockanje Postadres: Postbus 550, 3235 ZH Rockanje E-mailadres: gemeente@westvoorne.nl Telefoon (0181) 40 80 00 Fax (0181) 40 80 99 Uw kenmerk: Aan de gemeenteraad Uw brief van: Ons kenmerk:

Nadere informatie

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Kerkrade Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Opzet Introductie GGD Hollands Midden Relatie tussen armoede, schulden

Nadere informatie

Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor

Nadere informatie

Gezonde Opgave

Gezonde Opgave 2014-2018 mei 2014 14 0187 2014-2018 mei 2014 Beleidsadviseur Maatschappelijke Zaken 4 Voorwoord De titel staat voor de verbinding die deze nota beoogt inwoners, het handelt tevens over het wonen in een

Nadere informatie

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente In de digitale Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel aan gemeenteraad

Initiatiefvoorstel aan gemeenteraad Initiatiefvoorstel aan gemeenteraad n.v.t. W.F. Mulckhuijse (SP), R. Pet (GroenLinks), K.G. van Rijn (PvdA), K. Jongejan (VVD) In te vullen door Raadsgriffie Portefeuillehouder nvt nvt RV-nummer: RV-68/2008

Nadere informatie

de bevolking van Aa en Hunze vergrijst, van 21% nu naar 35% in 2040.

de bevolking van Aa en Hunze vergrijst, van 21% nu naar 35% in 2040. Met deze factsheet biedt de GGD Drenthe u inzicht in de lokale gezondheidssituatie van de inwoners van de gemeente Aa en Hunze. U treft cijfers aan over de gezondheidsspeerpunten en risicogroepen. Hierbij

Nadere informatie