Subsidieaanvraag / Application Dossier nummer / Dossier number: Algemene gegevens / General Information. Aanvrager / Applicant

Transcriptie

1 Algemene gegevens / General Information Programma / Programme : Jeugd Richtlijnen Jeugdgezondheid Subsidieronde / Subsidy round : Implementatie JGZ-richtlijnen ZonMw programma's Richtlijnen Jeugdgezondheid en KKCZ Projecttitel / Project title : Landelijke implementatie richtlijnen in de jeugdgezondheidszorg Projecttaal / Project language : Nederlands / Dutch Geplande startdatum / Planned start date : Geplande duur / Planned duration : 36 maanden / months Datum indienen / Date of application : Projecttype / Project type : Implementatieproject / Implementation project Vervolg eerder ZonMw-project / Continuation previously funded project ZonMw : Nee / No Aanvrager / Applicant T. Dunnink, MZO T: F: E: tdunnink@ncj.nl Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT Projectleden / Project members J. de Vries (Projectadviseur) Functie / Position: Beleidsmedewerker JGZ Opleiding / Education: T: F: E: jacqueline.de.vries@actiz.nl ActiZ Jeugd Postbus RG UTRECHT T. Dunnink, MZO (Projectleider en penvoerder) Functie / Position: Adviseur, projectleider Regie op richtlijnen Opleiding / Education: T: F: E: tdunnink@ncj.nl Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT S. Neppelenbroek (Projectadviseur) Functie / Position: Beleidsmedewerker JGZ Opleiding / Education: T: F: E: sneppelenbroek@ggd.nl GGD Nederland Postbus AH UTRECHT F. Strijthagen (Bestuurlijk verantwoordelijke) Functie / Position: Directeur Opleiding / Education: T: F: E: fstrijthagen@ncj.nl Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 1

2 Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT X. Vacature (Uitvoerder) Functie / Position: Implementatieadviseur ingehuurd door het NCJ Opleiding / Education: T: F: E: Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT Y. van Heerwaarden (Uitvoerder) Functie / Position: Adviseur, coördinator e-learning JGZ-richtlijnen Opleiding / Education: T: F: E: yvanheerwaarden@ncj.nl Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT C. Wierenga (Projectadviseur) Functie / Position: Stafarts JGZ, arts M&G, namens JGZ beroepsgroepen Opleiding / Education: T: F: E: Secretariaat@artsenjgz.nl Artsen(vereniging) Jeugdgezondheidszorg Nederland Postbus AA LISSE Projectgegevens / Project information Aandachtsgebieden / Focus Thema's Implementatie Samenvatting / Summary Richtlijnen leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van het professioneel handelen in de jeugdgezondheidszorg (JGZ). Het daadwerkelijke gebruik van ontwikkelde richtlijnen vraagt om structurele implementatieactiviteiten. Momenteel worden richtlijnen niet structureel en planmatig geïmplementeerd in de JGZ. Op verzoek van ZonMw heeft het NCJ een plan opgesteld voor de aanpak van de implementatie van JGZ-richtlijnen. Doel hiervan is structureel en planmatig de invoering en het gebruik van richtlijnen door professionals in de jeugdgezondheidszorg te ondersteunen en te bevorderen. De aanpak richt zich op het creëren van draagvlak en het ondersteunen van JGZ-organisaties bij de invoering van richtlijnen in de eigen organisatie. De planmatige aanpak bestaat uit drie delen. Het eerste deel behelst een plan voor de inrichting van een implementatiestructuur. Daarin worden alle structurele implementatieactiviteiten beschreven die ingezet worden bij de invoering van elke JGZ-richtlijn. De activiteiten die daarin worden geïnitieerd zijn:(1) opzetten van een landelijknetwerk implementatiefunctionarissen,(2) ontwikkelen van een implementatietoolkit,(3) scholing (waaronder e-learning), (4) verspreidings- en promotie activiteiten, (5) beschikbaar stellen van een helpdesk en FAQ en (6) aanvullende activiteiten. Het tweede deel betreft een planning en fasering van de implementatie van richtlijnen uit het huidige ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid die binnenkort worden verwacht of nog in ontwikkeling zijn en de richtlijnen die in 2010 zijn verspreid zonder begeleidende implementatieactiviteiten. Het voorstel is een aantal richtlijnen samen te voegen tot cluster van richtlijnen, wat JGZ-organisaties beleidsvrijheid biedt uit een cluster zelf de volgorde van invoering van de richtlijnen te kiezen. Bij de clustering is rekening gehouden met de inspanningen die de invoering vraagt en het tijdstip waarop richtlijnen gereed zijn. Het derde deel beschrijft de geplande tussen- en eindevaluatie. De aanpak voor de ontwikkeling en het onderhoud van e-learning modules is beschreven in de bijlage 3. Een overzicht van de projectplanning is te vinden in bijlage 1. Trefwoorden / Keywords JGZ-richtlijn; implementatie; invoering; jeugdgezondheidszorg; jeugdgezondheid; e-learning Samenwerking / Collaboration Samenwerking tussen onderzoek en praktijk / Cooperation between research and practice: Ja / Yes Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 2

3 Organisaties ActiZ Jeugd Postbus RG UTRECHT Artsen(vereniging) Jeugdgezondheidszorg Nederland Postbus AA LISSE GGD Nederland Postbus AH UTRECHT Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV UTRECHT Nederlandse Vereniging van Dokterassistenten Othellodreef GT UTRECHT Inhoud / Content Probleemstelling / Problem definition Richtlijnen leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van het professioneel handelen in de jeugdgezondheidszorg (JGZ). Om ervoor te zorgen dat richtlijnen daadwerkelijk worden gebruikt zijn implementatieactiviteiten noodzakelijk (Fleuren et al, 2004; Fleuren & Kamphuis, 2006; Fleuren et al, 2007). De afgelopen jaren zijn diverse richtlijnen voor professionals in de JGZ gepubliceerd en verspreid, begeleid door wisselende implementatieactiviteiten. Diverse (evaluatie) onderzoeken (De Wit, 2011; Fleuren, 2010; Woudenberg et al, 2010) tonen aan dat de invoering van richtlijnen in de JGZ moeizaam verloopt. Daar zijn diverse belemmerende factoren voor aan te wijzen: o Er is geen duidelijke ondersteuningsstructuur voor implementatie (De Wit, 2011; Fleuren, 2010). o Invoering van JGZ-richtlijnen is tot nu toe gedaan door middel van publicatie, verspreiding en eenmalige scholing. Structureel nascholingsaanbod ontbreekt (Fleuren, 2010). Voor het werkelijk gebruiken van richtlijnen door professionals is meer nodig dan verspreiding (Fleuren, 2010; Woudenberg et al, 2010). o Ondersteunende implementatieactiviteiten zoals systematische ervaringsuitwisseling, promotie en interactieve voorlichting ontbreken (Fleuren, 2010). o Door de onevenwichtige verspreiding van richtlijnen (te veel tegelijk) voelen organisaties zich overbelast (Woudenberg et al, 2010). o Er is te weinig aandacht voor communicatie met het JGZ-veld. Met name JGZ managers voelen zich onvoldoende betrokken bij de (implementatie van) richtlijnen (De Wit, 2011; Woudenberg et al, 2010). o Het is onduidelijk hoe het onderwijs zich aanpast aan nieuwe richtlijnen (Woudenberg et al, 2010) en structurele aandacht voor nieuwe richtlijnen ontbreekt in het beroepsonderwijs (Fleuren, 2010). o Structurele financiering voor implementatieactiviteiten ontbreekt, zowel op landelijk als op gemeentelijk niveau (Fleuren, 2010). Bovengenoemde belemmeringen geven aanleiding tot het ontwikkelen van een structurele planmatige aanpak voor de implementatie van JGZ-richtlijnen, zodat er draagvlak ontstaat voor het invoeren van richtlijnen en JGZ-organisaties de ondersteuning kunnen krijgen die zij daarbij nodig hebben. Wanneer dat niet gebeurt is de kans groot dat JGZ-richtlijnen niet in elke organisatie worden ingevoerd en richtlijnen niet worden gebruikt zoals bedoeld. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit en de uniformiteit van werken in de jeugdgezondheidszorg en uiteindelijk voor de doelstelling van de JGZ. ZonMw heeft het Nederlands Centrum jeugdgezondheid (NCJ) gevraagd een subsidieaanvraag in te dienen voor de landelijke implementatie van richtlijnen. Dit omvat een overkoepelend plan om de landelijke invoering van richtlijnen te bevorderen én een plan van aanpak voor de implementatie van het eerste cluster van op korte termijn te verwachten richtlijnen uit het huidige ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid en de richtlijnen uit het ZonMw KKCZ programma die op de JGZ van toepassing zijn, te weten de multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen, de multidisciplinaire richtlijn Niet scrotale testis en de richtlijn Borstvoeding (zie deel 2 voor het overzicht van de richtlijnen). Bij de ontwikkeling van de aanpak wordt gebruik gemaakt van het onderzoek en aanbevelingen uit het rapport Essentiële activiteiten en infrastructuur voor de landelijke invoering en monitoring van het gebruik van de JGZ-richtlijnen (Fleuren, 2010) en de evaluaties van de Richtlijnadviescommissie en het ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid. Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 3

4 Relevantie / Relevance De evidence-based richtlijnen die binnen het ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid worden ontwikkeld hebben als doel de kwaliteit en uniformiteit van JGZ-praktijk te verbeteren. Het gebruik van de richtlijnen valt of staat echter met draagvlak voor prioritering, ontwikkeling én een goed implementatietraject. Het implementatietraject dat in dit voorstel wordt beschreven ondersteunt JGZ-organisaties bij de invoering van richtlijnen. De activiteiten richten zich op de factoren die het gebruik van richtlijnen bevorderen en op het wegnemen van de belemmerende factoren, zoals beschreven in de probleemanalyse. Als bevorderende factoren worden door deskundigen de volgende zaken genoemd: een infrastructuur voor (proef)implementatie (testen van de richtlijn in de praktijk), betrokkenheid van management van JGZ-organisaties, educatie en ondersteuning van JGZ-professionals, het ervaren van urgentie m.b.t. het werken met richtlijnen en monitoring van het gebruik van richtlijnen (de Wit, 2011). Door de aanpak op deze manier in te richten wordt het gebruik van richtlijnen door JGZ medewerkers en de kwaliteit van het professioneel handelen in de JGZ optimaal bevorderd. Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) heeft de taak de kwaliteit van de JGZ te bevorderen. Als onderdeel daarvan heeft het ministerie van VWS de regie op de ontwikkeling, implementatie, beheer en onderhoud van JGZ- richtlijnen bij het NCJ gelegd. Afbakening Het project Implementatie JGZ-richtlijnen richt zich op de ondersteuning van JGZ organisaties bij de invoering van richtlijnen in de eigen organisatie. Uitgangspunt daarbij is dat JGZ-organisaties zelf verantwoordelijk zijn voor de invoering van richtlijnen en realisatie van benodigde randvoorwaarden in de eigen organisatie. JGZ medewerkers hebben daarbij een eigen verantwoordelijkheid om volgens de richtlijnen te werken. Het NCJ is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit project en zet het beschikbare budget in voor meerjarige ondersteunende activiteiten bij de invoering van JGZ-richtlijnen in JGZ-organisaties. Het budget is niet bedoeld voor financiële ondersteuning van JGZ-organisaties hierbij. Structurele financiering op instellingsniveau (onder meer voor de invoering van richtlijnen) valt onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. De werkgeversorganisaties in de JGZ, ActiZ en GGD Nederland, kunnen op politiek/bestuurlijk niveau hun leden ondersteunen en structurele financiering op instellingsniveau agenderen. Hoewel naast implementatie ook prioritering van onderwerpen, ontwikkeling, proefimplementatie (praktijktoets), monitoring van het gebruik van richtlijnen en onderhoud/updaten van bestaande richtlijnen van belang is valt dat buiten het bestek van dit project. In het kader van haar regiefunctie streeft het NCJ er naar deze onderdelen van de richtlijnencyclus in samenhang met de elkaar te laten plaatsvinden. Het NCJ zal dit jaar hiertoe het project Heroriëntatie regie op de richtlijncyclus afronden. Dit implementatieproject zal dan ook structureel worden ingebed in de regie die het NCJ voert op de hele richtlijncyclus voor de JGZ en de bevordering van de kwaliteit van uitvoering van jeugdgezondheidszorg. Mogelijk kan de structuur op termijn ook worden gebruikt voor de implementatie van handreikingen en standpunten, desalniettemin richt dit project zich in eerste instantie op de implementatie van JGZ-richtlijnen. Daarbij richt het project zich primair op het bevorderen van het gebruik van richtlijnen door JGZ-professionals en secundair op de onderwijs doeleinden. Kennisoverdracht, implementatie, bestendiging / Knowledge transfer, Implementation Consolidation Om de voortgang van het project te bewaken, te checken of de aanpak werkt zoals bedoeld en om de continuering van de aanpak na afloop van de projectduur te bestendigen wordt in dit plan van aanpak de Plan Do Check Act (PDCA) cyclus gevolgd. Plan:plannen van de activiteiten m.b.v. het model voor het invoeren van vernieuwingen (zie plan van aanpak). Do: uitvoering van de onderdelen van het plan van aanpak. Check: eens per 3 maanden een interne projectevaluatie over de voorgang van het project met de projectteamleden. Uitvoeren van een tussenevaluatie en een eindevaluatie bij JGZ-organisaties. Act: aanpassing van de plannen, de uitvoering en/of de planning n.a.v. de interne projectevaluatie en de evaluatieresultaten. Doelstelling / Objective Het project landelijke implementatie van JGZ richtlijnen heeft als doel structureel en planmatig de invoering en het gebruik van richtlijnen door professionals in de jeugdgezondheidszorg te ondersteunen en te bevorderen. Daarbij zijn de volgende subdoelen te onderscheiden: 1. Duidelijkheid voor JGZ-organisaties welke ondersteuning zij mogen verwachten bij de invoering van richtlijnen in de eigen organisatie. 2. Een heldere planning voor de gefaseerde invoering van de richtlijnen voor de jeugdgezondheidszorg. 3. Aanbevelingen op basis van de (tussen)evaluatie om de implementatie van richtlijnen blijvend te borgen. Dit leidt tot de volgende eindresultaten van het project implementatie van JGZ-richtlijnen: 1. Begin 2012 is er een planning voor de gefaseerde invoering van de richtlijnen die recent zijn ontwikkeld of binnenkort worden opgeleverd binnen het ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid en de genoemde KKCZ richtlijnen, die bekend is en gedragen wordt door JGZ-organisaties zodat voor hen duidelijk is wanneer welke richtlijnen ingevoerd kunnen worden. 2. Begin 2013 is het mogelijk de ondersteunende activiteiten en de planning op basis van de resultaten van de tussenevaluatie bij te stellen. 3. Eind 2014 is er een beproefde implementatiestructuur opgezet met vaste (ondersteunende) activiteiten die JGZ-organisaties ondersteunen bij de invoering van JGZ-richtlijnen in de eigen organisatie. 4. Eind 2014 zijn aanbevelingen gedaan t.b.v. de continuering van de aanpak op basis van de resultaten van de eindevaluatie. Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 4

5 Plan van Aanpak / Strategy De planmatige aanpak van de implementatie van JGZ richtlijnen bestaat uit drie delen. Het eerste deel behelst een plan voor de inrichting van een implementatiestructuur. Daarin worden alle structurele implementatieactiviteiten beschreven die in meer of mindere mate worden ingezet bij de invoering van elke JGZ-richtlijn. Het tweede deel betreft een planning en fasering van de implementatie van richtlijnen uit het huidige ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid die nog niet zijn verspreid en ingevoerd en de richtlijnen die in 2010 zijn verspreid zonder begeleidende implementatieactiviteiten. Daarin wordt de invoering van een aantal richtlijnen geclusterd, wat JGZ-organisaties beleidsvrijheid biedt uit een cluster zelf de volgorde van invoering van de richtlijnen te kiezen. Bij de clustering is rekening gehouden met de inspanningen die de invoering vraagt en het tijdstip waarop richtlijnen gereed zijn. Het derde deel beschrijft de geplande tussen- en eindevaluatie. Een overzicht van de projectplanning is te vinden in bijlage 1. In het plan van aanpak wordt gebruik gemaakt van het model voor het invoeren van vernieuwingen. Dit model, gebaseerd op verschillende implementatie theorieën en modellen, heeft zijn waarde in de praktijk bewezen (Fleuren 2010). Het model wordt tevens gebruikt bij de proefimplementatie en determinantenanalyse van JGZ-richtlijnen (zie bijlage 2). Het model gaat uit van vier fasen die worden doorlopen bij een invoeringsproces: 1 Verspreiding: informeren van de beoogde gebruikers (in dit geval JGZ medewerkers) en andere relevante actoren (bijvoorbeeld JGZ-managers, implementatiefunctionarissen). 2 Adoptie: de JGZ medewerker heeft de intentie de richtlijn te gebruiken en de JGZ manager heeft de intentie de invoering te faciliteren. 3 Implementatie: de JGZ-medewerker gaat de richtlijn uitproberen in de praktijk. 4 Continuering: de richtlijn is onderdeel van het routinematige handelen. In elke fase kunnen verschillende determinanten een rol spelen die ertoe leiden dat het implementatieproces stagneert. Een goede invoering houdt daarom rekening met de verschillende fasen en de verschillende determinanten (Fleuren & de Jong, 2006). Ten behoeve van het goed doorlopen van deze fasen is het van belang vroeg in de richtlijncyclus te communiceren met de relevante actoren. Deel 1 Inrichten implementatiestructuur Om de implementatiestructuur te kunnen vormen en adequaat in te kunnen richten wordt een aantal structurele generieke activiteiten geïnitieerd: (1) opzetten van een landelijknetwerk implementatiefunctionarissen, (2) ontwikkelen van een implementatietoolkit, (3) scholing (waaronder e-learning), (4) verspreidings- en promotie activiteiten, (5) beschikbaar stellen van een helpdesk en FAQ en (6) aanvullende activiteiten. 1.1 Opzetten van een landelijk netwerk met implementatiefunctionarissen (betreft de fasen verspreiding, adoptie en implementatie) Het netwerk implementatiefunctionarissen* heeft als doel via scholing, gerichte uitwisseling van informatie en ervaring en het bieden van ondersteuning de invoering van richtlijnen in JGZ-organisaties te bevorderen en de betrokkenheid van JGZ-organisaties bij richtlijnen te vergroten. Het NCJ organiseert scholing voor de implementatiefunctionarissen en faciliteert de ervaringsuitwisseling met het principe halen en brengen. Er wordt een profielschets van de implementatiefunctionaris opgesteld waarin de rol en vaardigheden staan beschreven en de rol wordt afgebakend. JGZ-organisaties kunnen dat gebruiken bij hun keuze wie de taken van de implementatiefunctionaris gaat uitvoeren. Door actieve communicatie met JGZ-managers wordt de deelname van de implementatiefunctionarissen aan het netwerk gestimuleerd. De keuze om deel te nemen aan het netwerk is aan de JGZ-organisaties zelf. Met organisaties die niet willen deelnemen aan het netwerk overlegt het NCJ over een andere wijze van betrokkenheid van de betreffende organisatie bij de (invoering van) richtlijnen. * met implementatiefunctionaris wordt hier bedoeld: de medewerker die binnen de eigen JGZ-organisatie belast is met de invoering van richtlijnen. De implementatiefunctionarissen hebben m.b.t. richtlijnen binnen de eigen organisatie de volgende taken: o Maken van een plan van aanpak op maat voor invoering in de eigen organisatie, waarin de benodigde implementatieactiviteiten per in te voeren richtlijn worden beschreven. Leidend zijn daarbij de kenmerken en behoeften van de eigen organisatie en de mate waarin de richtlijnen vragen om verandering van het professioneel handelen. o Overleg met en informeren van de JGZ manager(s) over benodigde invoeringsactiviteiten in de eigen organisatie. o Verspreiden en actief promoten. o Opstellen van werkinstructies voor het werken met richtlijnen. o Rekening houden met mogelijke verschillende behoeften van de verschillende disciplines binnen de JGZ-organisatie bij de verschillende invoeringsfasen. o Genereren van relevante informatie in de eigen organisatie t.b.v. inbreng in het landelijk netwerk. De volgende taken kunnen neergelegd worden bij de implementatiefunctionarissen, afhankelijk van de keuzes die organisaties maken: o Coördinatie van benodigde scholing/e-learning van JGZ medewerkers. o Coördinatie van de ervaringsuitwisseling van JGZ medewerkers bijvoorbeeld via intervisie, intercollegiale toetsing. o Coördinatie van begeleiding op de werkplek t.b.v. het werken met de richtlijn. o Helpdeskfunctie voor JGZ medewerkers in de eigen organisatie. o Coördinatie inbedding in organisatie (borging en opname in HKZ schema). Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 5

6 o Coördinatie van monitoring en evaluatie van het gebruik van richtlijnen Voorbereidingsfase (eind begin 2012) In de voorbereidingsfase staan de volgende activiteiten centraal: o Opstellen van een profielschets voor implementatiefunctionarissen. o Werving implementatiefunctionarissen. Alle JGZ organisaties worden via de managers door het NCJ uitgenodigd deel te nemen aan het netwerk. Er wordt hen gevraagd wie binnen de organisatie de taken van de implementatiefunctionaris uitvoert, dan wel kan uitvoeren. o Inrichting van een (virtueel) samenwerkingsplatform met een besloten forum t.b.v. ervaringsuitwisseling. o Voorbereiding van een kick-off bijeenkomst voor implementatiefunctionarissen ter voorbereiding op hun taken. o Opzetten van een eerste scholing/training voor implementatiefunctionarissen ter voorbereiding op hun implementatietaken. Daarbij wordt onder meer aandacht besteed aan het begeleiden van verandertrajecten en het creëren van een sense of urgency onder JGZ medewerkers. o Ontwikkelen van een handreiking voor het maken van een implementatieplan op maat Uitvoering (vanaf begin 2012) De uitvoeringsfase omvat de volgende activiteiten: o Gerichte en actieve virtuele en fysieke communicatie tussen het netwerk en het NCJ. o Beheer (virtueel) samenwerkingsplatform door het NCJ. o Kick-off bijeenkomst gekoppeld aan de eerste scholings/trainingsbijeenkomst. o 1-2 keer per jaar trainings- en uitwisselingsbijeenkomst voor implementatiefunctionarissen verdeeld over twee regio s. Daarbij komen onderwerpen aan bod als: theoretische principes van verandermanagement, hoe maak je een implementatieplan op maat voor de eigen organisatie, hoe organiseer en coördineer je ervaringsuitwisseling in de eigen organisatie m.b.t. werken met richtlijnen. Het NCJ zorgt voor de afstemming van dit netwerk met andere netwerken die het NCJ initieert. 1.2 Implementatietoolkit (betreft de fasen verspreiding, adoptie en implementatie) Bij elke richtlijn wordt een aantal materialen beschikbaar gesteld dat JGZ-organisaties ondersteunt bij de invoering in de eigen organisatie. De materialen worden door de richtlijnontwikkelaar ontwikkeld in afstemming met het NCJ. Het betreft vooralsnog de volgende materialen: o PowerPointpresentatie, o Overzicht van de benodigde randvoorwaarden voor uitvoering, o Registratietool DD JGZ, o Factsheet t.b.v. de onderbouwing van het advies over de richtlijn aan gemeenten, o Overzicht met Frequently Asked Questions (de FAQ), o Folder voor ouders/jeugdigen (halffabrikaat) of cliëntversie van de richtlijn. Voor de opzet van de factsheet en de registratietool zal een format worden ontwikkeld. Er is reeds een format voor de PowerPointpresentatie beschikbaar. De ontwikkeling van de toolkit vindt plaats in de eindfase van de ontwikkeling van elke richtlijn. In overleg tussen de richtlijnontwikkelaar en het NCJ wordt besloten welke toolkitmaterialen passen bij de richtlijn. De FAQ is een groeidocument dat gedurende de implementatieperiode steeds wordt aangevuld door de richtlijnontwikkelaar in afstemming met het NCJ. 1.3 Scholing (betreft de fasen verspreiding, adoptie) Ontwikkelen JGZ leerportaal en e-learning modules E-learning via internet is een efficiënte manier om kennis over te brengen en te onderhouden. Deze vorm van leren is goed toepasbaar bij de invoering en borging van richtlijnen voor de JGZ. De continue beschikbaarheid van e-learning modules komt tegemoet aan de behoefte aan een structureel bij- en nascholingsaanbod, waarbij ook nieuwe medewerkers op efficiënte wijze geschoold worden in het werken met richtlijnen. E-learning heeft bovendien het voordeel dat een module gevolgd kan worden op een voor de medewerker en/of JGZ-organisatie geschikt tijdstip. In principe wordt voor elke richtlijn die geschikt is voor e-learning een e-learning module ontwikkeld en wordt accreditatie aangevraagd. Het NCJ is verantwoordelijk voor het genereren van landelijke sturingsinformatie betreffende de implementatie van de richtlijnen en het gebruik van de e-learning modules. Voor meer informatie over de aanpak, zie bijlage 3. Planning ontwikkeling JGZ leerportaal en eerste modules o Aanvraag offertes e-learning bureaus: november 2011 o Ontwikkeling JGZ-leerportaal: januari/februari 2012 o Ontwikkeling format e-learning modules: januari 2012 o Ontwikkeling van de eerste e-learning modules voor de JGZ-richtlijnen: januari/februari2012 o Informeren JGZ-organisaties over JGZ-leerportaal en eerste twee modules: december 2011 o E-learning eerste modules operationeel: februari 2012 Algemene planning ontwikkeling e-learning modules o Inventarisatie beschikbare e-learning module betreffende onderwerp van de richtlijn. o Na proefimplementatie en determinantenanalyse: vaststellen geschiktheid richtlijn voor e-learning, volgens vaste criteria. o Na goedkeuring van de richtlijn start ontwikkeling e-learning module. o Bij publicatie en verspreiding van de richtlijn: e-learning module beschikbaar. o Na herziening van een richtlijn wordt ook de e-learning module herzien. Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 6

7 1.3.2 Regionale scholingen: zie deel Verspreidings- en promotie activiteiten t.a.v. richtlijnen (betreft de fasen verspreiding en adoptie). Richtlijnen worden actief gepromoot en verspreid door middel van onderstaande activiteiten Communicatie-activiteiten o Verstrekken van algemene informatie aan JGZ-organisaties, opleidingsinstituten en andere betrokken partijen (VNG, IGZ, ActiZ, GGD Nederland, V&VN fractie jeugd, AJN, NVDA). Het betreft informatie over de stand van zaken bij JGZ-richtlijnen: welke richtlijnen worden ontwikkeld, wanneer wordt publicatie verwacht etc., via de digitale nieuwsbrief richtlijnen. o Regelmatig contact met JGZ-organisaties via het netwerk implementatiefunctionarissen over de stand van zaken bij specifieke richtlijnen, onder meer via het (virtuele) platform. o Inzet van sociale media, zoals linkedin, Twitter, om de bekendheid van richtlijnen te vergroten. o Bieden van informatie over de richtlijn en beschikbaar stellen van de richtlijn en de toolkit producten op de website van het NCJ. o De beroepsverenigingen in de JGZ, ActiZ en GGD Nederland worden gevraagd informatie over de richtlijn en een link naar de producten op de website van het NCJ op hun website te plaatsen. o Communicatie met JGZ-managers: - Na afronding van de proefimplementatie informeren over de benodigde te realiseren randvoorwaarden voor gebruik van de richtlijn. Dit ter voorbereiding op de verspreiding. o De JGZ-managers benaderen om na te gaan wat voor hen optimale tijdstip, wijze en frequentie is m.b.t. informatie over richtlijnen. o Interactieve communicatie met implementatiefunctionarissen via het virtuele platform Activiteiten ten aanzien van de verspreiding per richtlijn o Richtlijn aanbieden aan JGZ-managers, het netwerk van implementatiefunctionarissen en alle andere betrokken partijen (VNG, IGZ, ActiZ, GGD Nederland, V&VN fractiejeugd, AJN, NVDA). o Voorlichting bieden over doel en kernactiviteiten van de richtlijn via websites en digitale nieuwsflitsen van NCJ, beroepsverenigingen (V&VN fractiejeugd, AJN, NVDA) en werkgeversorganisaties (ActiZ en GGD Nederland), vakbladen en het virtuele platform Digitale beschikbaarheid van producten op de NCJ website Per richtlijn wordt beschikbaar gesteld: o De downloads van de richtlijn, te weten: de richtlijn zelf (achtergrondinformatie), de samenvatting en de overzichtskaart/ -kaarten. o Alle in de richtlijn genoemde verwijzingen naar meer informatie en websites per richtlijn. o Alle implementatietoolkitmaterialen Beheren van bestaande ondersteunende materialen o Twee keer per jaar updaten Ontwikkel- en implementatiekalender JGZ-richtlijnen o Eén maal per jaar updaten van Overzicht richtlijnen en landelijke werkdocumenten 1.5 Helpdesk en FAQ (betreft de fasen adoptie en implementatie) Gedurende de invoering van elke richtlijn (tot 2 jaar na publicatie) zullen het NCJ en de richtlijnontwikkelaars (via het NCJ) beschikbaar zijn voor vragen voor de implementatiefunctionarissen en inhoudelijk deskundigen. Gelet op de fasering dient de helpdeskfunctie gedurende de gehele duur van het project beschikbaar te blijven. Daarna neemt het NCJ deze functie op zich. De vragen worden door de richtlijnontwikkelaar verzameld en samengevat in een FAQ (Frequently Asked Questions). De FAQ wordt toegevoegd aan de implementatietoolkit. Tevens zal het NCJ op individueel verzoek van een JGZ-organisatie bemiddelen bij een scholing op maat in de organisatie uitgevoerd door de richtlijnontwikkelaar. 1.6 Aanvullende activiteiten ter bevordering van de invoering Aanpalende beroepsgroepen Bij de ontwikkeling van een richtlijn wordt gekeken welke aanpalende beroepsgroepen betrokken worden bij de richtlijn. Deze beroepsgroepen worden tevens betrokken bij de implementatie van deze richtlijn. Daarnaast wordt op landelijk niveau structureel overleg georganiseerd met de volgende partijen: o NVK o V&VN/Kinderverpleegkundigen o NHG o KNOV o NJi Doel van het structurele overleg is afstemming van de samenwerking bij de gehele richtlijncyclus, waaronder de implementatie. Hiermee wordt beoogd dat de samenwerking en organisatie van zorg op elkaar afgestemd kan worden. Hoewel overleg op lokaal - (zoals binnen de Centra voor Jeugd en Gezin) en op regionaal niveau onder de verantwoordelijkheid van JGZ-organisaties valt is landelijke afstemming nodig om regionale en lokale afstemming te ondersteunen Opleidingsinstituten Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 7

8 Op structurele basis wordt contact gelegd met de opleidingen voor JGZ-medewerkers. Doel is afstemming over hoe richtlijnen een plek kunnen krijgen in het opleidingscurriculum. Ook worden opleidingen geïnformeerd over de beschikbaarheid van richtlijnen en is de toolkit met implementatiematerialen ook voor onderwijsdoeleinden beschikbaar. In 2012 wordt gestart met structureel overleg met de post-initiële opleidingen voor de JGZ, in 2013 wordt ook contact gezocht met basisopleidingen voor artsen, verpleegkundigen en doktersassistenten. Tevens wordt overlegd met een aantal opleidingsinstituten over de mogelijkheid van het aanbieden van een richtlijn carrousel zodat er een structureel bij- en nascholingsaanbod beschikbaar komt. De kosten voor deelname aan de carrousel liggen bij JGZ-organisaties Behoefte gebruiker Bovenstaande implementatieactiviteiten zijn gebaseerd op de aanbevelingen uit het rapport Essentiële activiteiten en infrastructuur voor de landelijke invoering en monitoring van het gebruik van de JGZ-richtlijnen (Fleuren, 2010). Bij de ontwikkeling van dit rapport zijn alle relevante partijen gevraagd naar hun mening en behoeften. Begin 2012 zal aan JGZ managers en implementatiefunctionarissen worden gevraagd naar de behoefte aan ondersteuning en communicatie bij het doorvoeren van veranderingen, gericht op nieuwe trends, ontwikkelingen en kwaliteitsverbeteringen. Hierbij wordt specifiek aandacht besteed aan de scholing en implementatie (van onder meer richtlijnen). De uitkomsten worden gebruikt om de aanpak aan te scherpen. Daarnaast zijn evaluatiemomenten gepland. Als blijkt dat de behoefte van de gebruikers is veranderd worden de activiteiten in de structuur aangepast. Deel 2 Voorstel voor fasering en planning van de implementatie van richtlijnen voor de JGZ Voor richtlijnen binnen het huidige ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid die binnenkort worden verwacht of nog in ontwikkeling zijn en de richtlijnen die in 2010 zijn verspreid zonder begeleidende implementatieactiviteiten, zijn wordt een fasering uitgewerkt. Op geleide van de ervaringen van de implementatiefunctionarissen en JGZ-managers en in overleg met deze partijen kan de fasering over langere periode uitgespreid worden. Mocht dit nodig zijn in het belang van behoud van draagvlak voor het gebruik van richtlijnen dan wordt daarover tijdig gecommuniceerd met JGZ-organisaties. Het voorstel is een aantal richtlijnen samen te voegen tot cluster van richtlijnen. Per cluster wordt naast de activiteiten, zoals beschreven in deel 1 van dit plan van aanpak, tegelijkertijd specifieke implementatieactiviteiten ontwikkeld en aangeboden. Deze worden gebaseerd op de uitkomsten van het determinantenonderzoek tijdens de proefimplementatie van de betreffende richtlijnen. De samenvoeging van meerdere richtlijnen tot het te implementeren cluster van richtlijnen biedt JGZ-organisaties beleidsvrijheid uit dit cluster zelf de volgorde van invoering van de richtlijnen te kiezen. Organisaties dienen twee jaar na het publiceren van een richtlijn antwoord te kunnen geven op de indicatoren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dat betekent dat de richtlijn in die twee jaar geïmplementeerd moet zijn. 2.1 Fasering In 2011 is alleen de JGZ-richtlijn Secundaire preventie van kindermishandeling geïmplementeerd. In 2010 zijn twee richtlijnen gepubliceerd zonder begeleidende implementatieactiviteiten. Dat betekent dat er een inhaalslag gemaakt moet worden m.b.t. de implementatie. Gelet op de hoeveelheid nog te implementeren richtlijnen uit 2010 en 2012 en de richtlijnen die momenteel nog in ontwikkeling zijn, wordt gekozen voor een clustering van drie tot vier richtlijnen. Daarbij is enerzijds gekeken naar de datum waarop de richtlijnen gereed zijn of worden verwacht (datum tussen haakjes) en anderzijds naar de aard van de richtlijn en de implementatie inspanningen/verandering van professioneel handelen op basis van de richtlijn. Dat heeft geleid tot vijf clusters met drie tot vier richtlijnen. JGZ-richtlijnen waarvan de mate van verandering in professioneel handelen door de richtlijnontwikkelaar is aangegeven (+/- geringe -, + enige -, ++ grote verandering). - JGZ-richtlijn Huidafwijkingen (++ verpleegkundigen/doktersassistenten, + artsen) Actief signaleren van huidafwijkingen, concrete aanbevelingen bij huidafwijkingen, scholing donkere huid en TIS score. Er is een website ontwikkeld ter ondersteuning van de uitvoering van de richtlijn. - JGZ-richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming (+) Preventieve adviezen eerste huisbezoek, systematische signalering, toepassing Argenta classificatie door artsen. Zo nodig extra contact met ouders. - Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding (+/-) Bevestiging huidige werkwijze. - JGZ-richtlijn Overgewicht (+) Aantal interventieconsulten komt overeen met overbruggingsplan.bloeddruk meten bij overgewicht. - JGZ-richtlijn Opvoedondersteuning (+/++) Nascholing gesprekstechnieken, aandacht voor internaliserende problemen ook bij allochtone kinderen, aanstellen aandachtfunctionaris. Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 8

9 - JGZ-richtlijn Nazorg prematuren en SGA kinderen (+) Regionale samenwerkingsafspraken, bijscholing kennis JGZ-medewerkers. Cluster 1 Start invoering voorjaar JGZ-richtlijn Signalering en verwijscriteria bij kleine lichaamslengte (ontwikkeld buiten ZonMw programma richtlijnen jeugdgezondheid) (maart 2010, al verspreid) - JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar 1e herziening (juni 2010, al verspreid) - JGZ-richtlijn Astma bij kinderen 0-19 jaar (begin 2012) - JGZ-richtlijn Zindelijkheid urine en feces (begin 2012) Toelichting cluster 1 Twee richtlijnen uit dit cluster zijn al in 2010 verspreid. Voor de richtlijn Kleine lengte wordt enige vorm van scholing geadviseerd (Fleuren & Kamphuis, 2009). De richtlijn Visus vraagt bij de invoering een scholing van 3 uur in de organisatie en budget voor de aanschaf van het LH Crowed Symbol Book voor signalering van visusproblemen bij kinderen met een verstandelijke beperking (Coenen van Vroonhoven et al, 2010). Het is denkbaar dat er organisaties zijn die dit al hebben gerealiseerd. De richtlijn Astma vraagt gemiddeld 3 uur inwerktijd voor het lezen en eigen maken van de richtlijn en een eenmalige scholing van 2-3 uur in de organisatie (Van Gameren-Oosterom et al, 2011). Uit de determinantenanalyse van de richtlijn Zindelijkheid blijkt dat er naar verwachting 4,5 uur per medewerker nodig is voor lezen en scholing, 18 uur van de aandachtfunctionaris zindelijkheid of de implementatiefunctionaris en tussen de uur voor de implementatiefunctionaris of een (staf)medewerker voor het realiseren van de overige randvoorwaarden (Deurloo et al, 2010). Cluster 2 Start invoering Najaar JGZ- richtlijn Preventie en signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming (begin 2012) - JGZ-richtlijn Huidafwijkingen (begin 2012) - JGZ-richtlijn Overgewicht (medio 2012) - Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding (deels ZonMw programma richtlijnen jeugdgezondheid, deels ZonMw programma KKCZ richtlijnen) (medio 2012) Toelichting cluster 2 Er is nog geen determinantenanalyse beschikbaar voor de richtlijnen uit cluster 2. Wel hebben de richtlijnontwikkelaars de te verwachten benodigde randvoorwaarden aangegeven. Daarbij wordt bij drie van de richtlijnen aangegeven dat de richtlijn vraagt om enige verandering in het professioneel handelen en bij één richtlijn dat er nauwelijks sprake is van verandering. Ook wordt aangegeven dat scholing bij de invoering nodig is. Cluster 3 Start invoering Voorjaar KKCZ richtlijn Excessief huilen (voorjaar/zomer 2012) - KKCZ richtlijn Niet scrotale testis (voorjaar/zomer 2012) - JGZ richtlijn Opvoedondersteuning (najaar 2012) Cluster 4 Start invoering Najaar JGZ-richtlijn Nazorg prematuren en SGA kinderen (eind 2012) - JGZ-richtlijn Autisme spectrum stoornissen (eind 2012) - JGZ-richtlijn Voedingsgedrag en eetstoornissen (voorjaar 2013) Cluster 5 Start invoering Voorjaar JGZ-richtlijn Voedselallergie (najaar 2013) - JGZ-richtlijn ADHD (eind 2013) - JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling (eind 2013) - JGZ-richtlijn Pesten (eind 2013) Toelichting clusters 3,4,5 De samenvoeging van deze clusters is vooralsnog gebaseerd op het tijdstip waarop de richtlijnen naar verwachting gereed zullen zijn en het gegeven dat fasering bij de invoering van belang is. In dit stadium van de ontwikkeling (met name voor de richtlijnen in de cluster 4 en 5) is het nog niet aan te geven welke inspanningen de invoering vraagt van JGZ-organisaties. Dat betekent dat de fasering indien nodig aangepast zal worden. 2.2 Regionale scholingen voor de richtlijnen in het eerste cluster Voor alle richtlijnen in clusters 1 en 2 wordt aanbevolen een scholing of instructie te organiseren voor JGZ-medewerkers die werken met de richtlijn. Dat kan volgens het train de trainer principe (van Gameren- Oostrom et al, 2011., Deurloo et al, 2010., Coenen- van Vroonhoven et al, 2010., Fleuren & Kamphuis, 2009.). Daarvoor worden per cluster twee regionale implementatiebijeenkomsten georganiseerd (voor noord/oost Nederland en midden/zuid Nederland). Deze bijeenkomsten richten zich qua richtlijninhoudelijke aspecten op degenen die de scholing over de richtlijn in de eigen organisatie gaan verzorgen. Dat kunnen zowel de implementatiefunctionarissen zijn als inhoudelijk begeleiders of aandachtfunctionarissen van de betreffende onderwerpen/richtlijnen. Dit is ter keuze van elke JGZ-organisatie. De bijeenkomsten worden gecombineerd met de bijeenkomsten voor trainings- en ervaringsuitwisseling van implementatiefunctionarissen, zodat deze indien gewenst, ook de richtlijn-inhoudelijke scholing kunnen volgen. De inhoud van de scholing wordt bepaald op basis van de aanbevelingen uit de determinantenanalyse. Elke projectleider van de betreffende richtlijn wordt gevraagd de scholing te verzorgen. Daarnaast worden implementatiefunctionarissen door het NCJ en de implementatieadviseur ondersteund bij het maken van een implementatieplan op maat voor de eigen organisatie waarin naast eigen organisatieaspecten tevens de uitkomsten van de Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 9

10 determinantenanalyse per richtlijn m.b.t. voorwaarden voor de invoering worden meegenomen. Projectleiders JGZ-richtlijnen Mascha Kamphuis, TNO (richtlijnen kleine lengte, zindelijkheid, huidafwijkingen) Esther Coenen (richtlijn update visus) Caren Lanting, TNO (richtlijnen Astma, borstvoeding, voedingsgedrag en eetstoornissen) Joanna Kist, VuMc (richtlijn overgewicht en voedselallergie) Sylvia van der Pal, TNO) (richtlijn prematuur en SGA geboren kinderen) Ina Boerema, Trimbos-instituut (richtlijnen autisme spectrum stoornissen en ADHD) Monique l Hoir TNO (richtlijnen Opvoedondersteuning en excessief huilen) Ineke van der Vlugt, RNG (richtlijn seksuele ontwikkeling) Minne Fekkes, TNO (richtlijn pesten) Deel 3 Evaluatie De beoogde projectresultaten van dit project worden tussentijds geëvalueerd (eind 2012) en aan het eind van het project (eind 2014) nogmaals geëvalueerd. De projectresultaten zijn: 1. Begin 2012 is er een planning voor de gefaseerde invoering van de richtlijnen die recent zijn ontwikkeld of nog worden opgeleverd binnen het programma richtlijnen jeugdgezondheid en de twee genoemde KKCZ richtlijnen. Deze planning is bekend en wordt gedragen door JGZ-organisaties zodat duidelijk is wanneer welke richtlijnen ingevoerd kunnen worden. 2. Begin 2013 zijn de ondersteunende activiteiten en de planning op basis van de resultaten van de tussenevaluatie bijgesteld. 3. Eind 2014 is er een beproefde implementatiestructuur opgezet met vaste (ondersteunende) activiteiten die JGZ-organisaties ondersteunen bij de invoering van JGZ-richtlijnen in de eigen organisatie. 4. Eind 2014 zijn aanbevelingen gedaan t.b.v. de continuering van de aanpak op basis van de resultaten van de eindevaluatie. Eind 2012 wordt aan zowel JGZ-managers als aan de implementatiefunctionarissen gevraagd hoe de invoering van de richtlijnen in hun organisatie verloopt, of de ondersteuning voldoende is en waar kansen liggen voor verbetering. Expliciet wordt gevraagd welke activiteiten in de implementatiestructuur bijdragen aan het gebruik van de richtlijnen in de praktijk. Ingegaan wordt onder meer op de volgende aspecten: o De ervaring met de implementatiestructuur, o De ervaring met de implementatie-activiteiten, o De kennis over het beschikbaar zijn van de richtlijnen, o De intentie om de richtlijnen te gebruiken, o De mate waarin zij zich ondersteund voelden om de richtlijnen in de eigen organisatie te kunnen invoeren en borgen, o De mate waarin JGZ medewerkers zichzelf in staat achten de richtlijnen (blijvend) te gebruiken zoals bedoeld door de ontwikkelaars. Deze aspecten worden op basis van de resultaten van de tussenevaluatie aangepast en bij de eindevaluatie die gepland staat voor medio 2014 opnieuw bevraagd. Tevens zal daarbij ingegaan worden op de wensen m.b.t. continuering van de ondersteunende activiteiten. Na afloop van de regionale implementatiescholingen per cluster richtlijnen wordt aan de deelnemers gevraagd een korte digitale evaluatie in te vullen. De uitkomsten worden gebruikt ter verbetering van volgende regionale bijeenkomsten. Expertise, voorgaande activiteiten en producten / Expertise, prior activities and products T. Dunnink, MZO (Projectleider, penvoerder) Functie: adviseur NCJ, projectleider Regie op richtlijnen Ervaring met de aansturing van projecten. Momenteel projectleider Regie op richtlijnen en projectleider Regie op effectiviteit. In het verleden de volgende projecten geleid: Rapport Activiteiten BTP per Contactmoment, Advies extra contactmoment jaar, Standpunt Bereik van de JGZ, Jaarcongres JGZ. Drs. Y. van Heerwaarden (Uitvoerder) Functie: adviseur NCJ, coördinator E-learning JGZ-richtlijnen Ervaring met het aansturen van projecten, momenteel jaarcongres JGZ, project Ouders Centraal en in het verleden diverse projecten waaronder scholingsprojecten. S. Neppelenbroek (Projectadviseur) Functie: Beleidsmedewerker JGZ GGD Nederland Expertise en inzicht in behoeften JGZ-organisaties en mogelijke knelpunten in de praktijk bij de invoering van richtlijnen in JGZ-organisaties. Jacqueline de Vries (Projectadviseur) Functie: beleidsmedewerker ActiZ JGZ Structurele contacten met het management van de aangesloten leden, zorgorganisaties met JGZ over hun verantwoordelijkheid, beleidsvrijheid en knelpunten bij de invoering van richtlijnen. In het verleden jarenlange ervaring als JGZ manager waardoor bekend met de bedrijfsvoering van JGZ-organisaties en inzicht in de praktische inpassing. Verpleegkundige Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 10

11 achtergrond draagt bij aan het kunnen inschatten van de professionele relevantie van richtlijnen. C. Wierenga (Projectadviseur) Functie: Arts M&G, stafarts JGZ, Voorzitter AJN Namens de beroepsverenigingen in de jeugdgezondheidszorg: AJN (artsen), V&VN fractie jeugd (verpleegkundigen) en NVDA (doktersassistenten). Expertise en inzicht in mogelijke knelpunten bij het gebruik van JGZ-richtlijnen door JGZ-professionals. Inzicht in de mogelijkheden die de beroepsverenigingen kunnen bieden om het gebruik van richtlijnen door professionals te bevorderen. Vacature Implementatieadviseur, naam volgt (Uitvoerder) Expertise op het gebied van implementatietheorieën. Expertise en ervaring in het begeleiden van veranderprocessen. Publicaties / Publications Geen Referenties / References Coenen van Vroonhoven, E.J.C., van Velzen-Mol, H., Fleuren, M.A.H. (2010). Determinantenanalyse/proefimplementatie JGZ-richtlijn opsporing van visuele stoornissen. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven. Deurloo, J.A.., Pin, R.R., van Dommelen, P., Kamphuis, M., Beltman,M., M.A.H. Fleuren. (2010). Determinantenanalyse (Proefimplementatie) JGZ-richtlijn Zindelijkheid Fleuren, M.A.H. (2010). Essentiële activiteiten en infrastructuur voor de landelijke invoering en monitoring van het gebruik van de JGZ-richtlijnen. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven. Fleuren M.A.H., Kamphuis M. Determinantenanalyse/proefimplementatie JGZ-richtlijn Kleine Lengte. TNO Kwaliteit van leven 2009 Fleuren, M.A.H., van Dommelen, P., Kamphuis,M., van Velzen-Mol, H.W.M. (2007). Landelijke implementatie JGZ-standaard Vroegtijdige Opsporing van Aangeboren Hartafwijkingen 0-19 jaar. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven. Fleuren, M. A. H., Kamphuis,M. (2006). Folder Onderzoeksresultaten, Opsporing van visuele stoornissen 0 19 jaar, Implementatie JGZ-Standaard geëvalueerd. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven. Fleuren, M. A. H., de Jong, O. R. W (2006). Basisvoorwaarden voor implementatie en borging van standaarden in de jeugdgezondheidszorg. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven Fleuren, M. A. H., de Jong, O. R. W., Verlaan, M.L., van Leerdam, F.J.M., Filedt Kok-Weimar, T.L., Radder, J.J. (2004). Belemmerende en bevorderende factoren bij de invoering van standaarden in de Jeugdgezondheidszorg. Tijdschrift Gezondheidswetenschappen, 82, Van Gameren-Oosterom, H.B.M., Pin, R.R., Lanting, C.I., Fleuren, M.A.H. (2011). Determinantenanalyse/ proefimplementatie JGZ-richtlijn Astma bij Kinderen (0-19 jaar) TNO De Wit, J. (2011). Tussentijdse evaluatie ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid. Medical point of view in opdracht van ZonMw. Van Woudenberg, A., van Os, N., de Jong,W.de. (2010). Evaluatierapport Richtlijn Advies Commissie. De JeugdZaak in opdracht van RIVM/Centrum Jeugdgezondheid. Financiële gegevens / Financial data ZonMw budget Jaar / Year Kostenpost Totaal / Total Personeel 117,840 84,527 76, ,853 Materieel 220, , , ,150 Implementatie Apparatuur Overig 70,636 52,263 34, ,586 Totaal / Total 408, , , ,589 Co-financiering / Cofinancing Naam co-financier / Name of cofinancier Bedrag / Amount Status Nederlands Centrum Jeugdgezondheid 93,910 Toegekend Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 11

12 Bijzondere gegevens / Additional information Vergunningen / Permits Verklaring nodig / Statement required? Ja / Yes Nee / No METC X DEC X WBO X Verkregen / Acquired Status verklaring / Statement status Aangevraagd / Applied Nog niet aangevraagd / Not applied yet Onderschrijvingen / Assents Code biosecurity / Code Biosecurity Code openheid dierproeven / Code Transparency of Animal Testing Ja / Yes Nee / No N.v.t. / N.A. X X Andere vergunningen / Other permits Historie subsidieaanvraag / History grant application Deze aanvraag is ook ingediend bij organisatie / This grant application has also been submitted to organization: Aangemaakt door ProjectNet / Generated by ProjectNet: :51 12