KENNISCENTRUM KUSTTOERISME. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee

Transcriptie

1 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee

2 2

3 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011 Opdrachtgever: Opdracht: Uitgevoerd door: VEERO Rapportage over het verblijf van Nederlanders op Goeree-Overflakkee, vrijetijdsbesteding op Goeree-Overflakkee en de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector. Kenniscentrum Kusttoerisme p/a Hogeschool Zeeland Telefoon: Uitgave: juli 2011 Bij het samenstellen van deze rapportage is de grootste zorgvuldigheid betracht, Kenniscentrum Kusttoerisme is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie. 3

4 Inhoud Inleiding...5 Samenvatting Trends en ontwikkelingen Toeristisch aanbod Zeeland Ontwikkeling van de vakantiemarkt Ontwikkeling internationaal toerisme Ontwikkeling inkomend toerisme Ontwikkeling Nederlandse vakantiemarkt Ontwikkeling vakanties van Nederlanders in het buitenland Vakanties in eigen land Binnenlands toerisme per regio...16 Vakantieduur...17 Accommodatiekeuze...17 Activiteiten tijdens de vakantie Kenmerken toeristische vakantiegangers...21 Herkomstgebieden toeristische gast...21 Leeftijd toeristische gast...21 Sociale klasse toeristische gast...22 Reisgezelschap toeristische gast...22 Beoordeling kwaliteit dienstverlening, accommodatie en algemeen Werkgelegenheid...24 Literatuurlijst...27 Meer weten?...28 Bijlage 1. Landelijke R&T standaard...29 Bijlage 2: Omschrijving sociale klasse Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

5 Inleiding Het Kenniscentrum Kusttoerisme houdt zich bezig met het verzamelen en analyseren van cijfers en gegevens over de toeristisch-recreatieve sector, om deze te vertalen in kennis die bruikbaar is voor de sector. De voorliggende rapportage is opgesteld in opdracht van VEERO, Vereniging voor Eigenaren en Exploitanten van Recreatie Ondernemingen van Goeree-Overflakkee & Brouwersdam. VEERO wil Goeree-Overflakkee graag vergelijken met de verschillende regio s van Zeeland om een beeld te krijgen van ontwikkelingen in de toeristische en recreatieve sector op Goeree-Overflakkee ten opzichte van de Zeeuwse ontwikkelingen. Deze rapportage is de derde in een reeks, waardoor dit jaar Goeree-Overflakkee niet alleen vergeleken kan worden met de Zeeuwse regio s, maar de cijfers van Goeree-Overflakkee ook vergeleken kunnen worden met de cijfers van vorig jaar. Om inzicht te bieden in de sector is ervoor gekozen zoveel mogelijk gebruik te maken van landelijke bronnen. Hierdoor is het mogelijk Zeeland en Goeree-Overflakkee systematisch met elkaar te vergelijken. Deze rapportage is de eerste in een reeks en biedt informatie over het verblijf van Nederlanders op Goeree- Overflakkee en Zeeland, vrijetijdsbesteding op Goeree-Overflakkee en in Zeeland en de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector. Daar waar mogelijk worden de gegevens op regionaal niveau gepresenteerd. Helaas zijn niet alle gegevens op regionaal niveau beschikbaar. In dit geval worden de Zeeuwse cijfers gepresenteerd. In hoofdstuk 2, 3 en 4 zijn de analyses en gegevens alleen op Nederlands en Zeeuws niveau weergegeven. In hoofdstuk 5 en 6 zijn de analyses en gegevens gericht op Zeeland en Goeree-Overflakkee opgenomen. Wij wensen u veel leesplezier en hopen dat deze rapportage een instrument zal zijn om te komen tot een goede invulling van uw toeristisch-recreatieve beleid of strategie. Over de cijfers Kenniscentrum Kusttoerisme gebruikt voor haar rapportages over de binnenlandse vakanties (de Nederlander die op vakantie gaat in eigen land) gegevens uit het ContinuVakantieOnderzoek. Het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) is een grootschalig onderzoek naar het vakantiegedrag van de Nederlanders dat vier keer per jaar onder een panel van Nederlanders wordt gehouden. Het onderzoek dat een lange historie kent (vanaf 1980) geeft een breed en diepgaand inzicht in de ontwikkelingen en trends op de Nederlandse vakantiemarkt. Als er relatief weinig mensen uit het panel op vakantie zijn geweest in een bepaalde regio (bijvoorbeeld Goeree-Overflakkee) en de steekproef voor de desbetreffende regio daardoor kleiner is dan 100 respondenten, dan geven de uitkomsten van het onderzoek toch inzicht in de ontwikkeling. Absolute getallen en verdiepingen zijn dan echter indicatief van aard, omdat de marges rondom de cijfers wat groter worden. De betrouwbaarheid van het CVO-onderzoek ligt op een hoog niveau, de uitsplitsing naar de regio s is daardoor waardevol en in onderzoekstermen valide. Ondanks de kleinere respondentenaantallen blijven de uitspraken hun waarde behouden, met inachtneming van het bovenstaande. Dit rapport is de derde van een reeks waarbij inzicht gegeven wordt in trends en ontwikkelingen op het gebied van toerisme op Goeree-Overflakkee in vergelijking tot de regio s van Zeeland. In deze rapportage is het respondentenaantal aan de magere kant. Desondanks zijn er weinig afwijkende uitkomsten. Ten aanzien van overnachtingscijfers is er een negatieve trend waargenomen. Het is aannemelijk dat deze negatieve trend juist is; uit het grote panel zijn nu eenmaal minder mensen op vakantie geweest naar Goeree-Overflakkee en het zal dus kloppen dat er minder overnachtingen hebben plaatsgevonden op Goeree-Overflakkee. Maar doordat dit aantal kleiner is dan 100 kan de exacte daling van het aantal overnachtingen niet worden vastgesteld. De daling in aantal overnachtingen wordt bevestigd door reacties uit de sector. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011 5

6 Samenvatting 2010 is het beste vakantiejaar van Zeeland van de afgelopen jaren. Nederlanders vierden bijna 1,4 vakanties in Zeeland en dit is het hoogste aantal vakanties sinds Evenals in voorgaande jaren is het toeristisch kamperen het populairste vakantieverblijf voor Nederlandse vakantiegangers in Zeeland. Na het toeristisch kamperen kiezen Nederlandse vakantiegangers het meest voor een verblijf in een vakantiewoning. Deze accommodatievorm is goed voor 25% van alle overnachtingen in Zeeland. Vaste gasten, gasten met een eigen accommodatie, spelen een belangrijke rol in Zeeland. In 2010 is het aantal vakantieovernachtingen van vaste gasten gestegen, het aantal overnachtingen is sinds 2005 niet zo hoog geweest. De vaste gast in Zeeland heeft de eigen accommodatie in 2010 ook vaker en langer bezocht. Aantal overnachtingen Het grootste aantal overnachtingen van toeristische gasten van Zeeland vindt plaats op Walcheren. Het grootste aantal overnachtingen van vaste gasten vindt plaats op Zeeuws-Vlaanderen. Op Goeree-Overflakkee vinden er 1,5 miljoen overnachtingen plaats. Dit is minder dan in de Zeeuwse regio s. In vergelijk tot eerdere jaren neemt op Goeree-Overflakkee het aantal overnachtingen van vaste gasten af, maar het aantal overnachtingen van toeristische gasten neemt toe. Aantal vakanties Vorig jaar was het aantal toeristische vakanties op Goeree en het aantal vakanties van vaste gasten was vorig jaar Zowel de vakantie van vaste gasten als het aantal vakanties van toeristische gasten is sterk gedaald. Vorig jaar hoorde Goeree- Overflakkee nog tot de middenmoot in vergelijking tot vakanties in de Zeeuwse regio s. Nu loopt Goeree-Overflakkee duidelijk achter. Vakantieduur Regionaal gezien heeft Goeree-Overflakkee de hoogste gemiddelde vakantieduur met een gemiddelde van 9.1. Accommodatiekeuze Walcheren is een echte kampeerregio en kent het grootste aandeel toeristische kamperen. Opvallend is dat er weinig hotelovernachtingen zijn op Goeree- Overflakkee. Ook is het aandeel toeristisch kamperen, vergeleken bij de Zeeuwse regio s klein. Goeree-Overflakkee kent een groot aandeel vaste gasten. Van de toeristische gasten worden de meeste overnachtingen doorgebracht in een bungalow. Ondernomen activiteiten De top 5 van ondernomen activiteiten tijdens een vakantie op Goeree-Overflakkee is als volgt: 1. Uit eten gaan 2. Zwemmen 3. Bezoek strand 4. Tochtje met de auto 5. Wandelen Bestedingen tijdens de vakantie De bestedingen van vaste gasten op Goeree- Overflakkee zijn met 95 euro per persoon per vakantie gemiddeld te noemen. (een euro hoger dan het Zeeuwse gemiddelde.) In vergelijking tot 2009 zijn de bestedingen van vaste gasten op Goeree-Overflakkee toegenomen met meer dan 10 euro. Ook de toeristische bestedingen per persoon per vakantie zijn op Goeree-Overflakkee gestegen, van 160 naar 184 euro per persoon per vakantie. Hiermee gaat Goeree-Overflakkee in tegen de Zeeuwse trend. Op Goeree- Overflakkee geven vaste gasten per persoon per dag 7 euro uit. Dit is lager dan in Op Goeree-Overflakkee zien we een daling van de bestedingen per persoon per dag van 3 euro ten opzichte van Herkomstgebied toeristische gast Opvallend is dat Goeree-Overflakkee ten opzichte van de Zeeuwse regio s een eenzijdiger groep mensen aantrekt als het gaat om herkomstprovincie. Op Goeree-Overflakkee komt 36% van de toeristen uit Zuid-Holland, de verdeling naar herkomstprovincies is bij de Zeeuwse regio s meer verdeeld. Leeftijd toeristische gast Opvallend is dat de vergrijzing in het toerisme op Goeree- Overflakkee veel minder groot is dan in de Zeeuwse regio s. Werkgelegenheid In 2010 waren op Goeree Overflakkee waren personen werkzaam in de toeristisch recreatieve sector. In de totale werkgelegenheid op Goeree Overflakkee heeft de sector een aandeel van 7,8%. Dit is iets lager dan in 2009; het aantal toeristischrecreatieve banen nam weliswaar licht toe, maar de werkgelegenheid in andere sectoren groeide meer. 6 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

7 1. Trends en ontwikkelingen Het gedrag van de toerist wordt beïnvloed door verschillende omgevingsfactoren. De rol van toerisme en vrije tijd is in de loop der jaren sterk veranderd, onder invloed van sociale, culturele en economische trends en ontwikkelingen. In dit hoofdstuk gaan we niet in op de bekende algemene trends. Iedereen weet zo langzamerhand wel dat Nederland aan het vergrijzen is, de digitale wereld in razend tempo groter wordt, sociale media de hype is, we getroffen zijn door een economische crisis en dat in de toekomst alles zal gaan draaien om het evenwicht tussen ecologie en economie. Wel gaan we in dit hoofdstuk in op een aantal elementen die in deze ontwikkelingen opvallen. Hiervoor is vooral gebruik gemaakt van diverse uitgaven van ANWB en de trendbriefings van Trendwatching.com. Een volledig overzicht is opgenomen in de literatuurlijst. Feminisering De maatschappij vervrouwelijkt. Dit is onder andere op te maken uit de zachtere waarden en het feit dat emotie, beleving en gevoel steeds belangrijker worden. Ook bij mannen. Er vindt een verschuiving plaats in waarden: welzijn komt voor welvaart en kwaliteit komt voor kwantiteit. Daarnaast vormt de vrouw een belangrijke doelgroep. Vrouwenmarketing staat vandaag de dag volop in de belangstelling. Markten die voorheen typische mannen markten waren, zoals ICT, technologie en de autobranche vervrouwelijken langzaam. De vrouw wordt steeds vaker bij het innovatieproces betrokken. Wat betekent dit voor toerisme? De vrouw blijft bepalend bij de vakantiekeuze. Social-lites In 2011 zal mond-tot-mond reclame en aanbevelingen van producten nog afhankelijker worden van de sociale media. Trendwatching.com benoemt de social-lites: mensen die heel actief bezig zijn met het becommentariëren, fan van zijn, mixen, aanbevelen en delen van informatie en beelden, zowel naar hun vrienden als de rest van de wereld. Social-lites ontlenen status aan hun actieve online gedrag, in de huidige kenniseconomie zijn zij immers een actieve makelaar in kennis en informatie. Bedrijven kunnen al deze sociale activiteiten goed gebruiken en inzetten. Het STRP Art & Technology Festival in Eindhoven is hier een goed voorbeeld van. Consumenten konden tijdens het bezoeken van het festival kunstwerken beoordelen (raten) via een polsbandje. Deze informatie wordt verzameld in tag-clouds zodat andere consumenten kunnen zien welke kunstwerken het meest populair zijn. Wat betekent dit voor toerisme? Websites als Zoover.nl en andere vormen van digitale mond-tot-mond reclame worden steeds belangrijker. Random acts of Kindness Consumenten willen authenticiteit, een menselijke invloed in een product en dit kan volgens Trendwatching.com bij uitstek door Random Acts of Kindness. Aanbieders kunnen hier op inspelen door de consument te verrassen met persoonlijke aandacht. De steeds groter wordende, digitale, sociale netwerken van de consument bieden een perfect platform waarop de geluksvogel zijn of haar ervaringen zal delen. Hiermee wordt gratis publiciteit gegenereerd. Zo las KLM onlangs op Twitter dat één van de passagiers een PSV wedstrijd zou missen omdat hij met KLM een reis naar New York zou maken. Het Surprise Team van KLM deed hem een Lonely Planet gids van New York cadeau waarin alle voetbalcafés blauw gemarkeerd waren en dit leverde veel positieve publiciteit over KLM op. Wat betekent dit voor toerisme? Met het geven van persoonlijke aandacht aan de gast kunnen toeristisch-recreatieve bedrijven zich onderscheiden en positieve publiciteit genereren. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011 7

8 Prijzengekte Consumenten zijn altijd gek geweest op speciale aanbiedingen en kortingen, maar met de komst van nieuwe technologieën en diensten voorspelt Trendwatching.com een totale prijzengekte. Consumenten zijn continu online, wanneer ze interessante deals opmerken verspreiden ze dit razendsnel via hun sociale netwerk. Ook maken ze in steeds grotere mate deel uit van exclusieve netwerken of groepen die speciale deals ontvangen of deze eisen. Daarnaast zorgen mobiele applicaties ervoor dat de consument tijdig op de hoogte is of automatisch wordt gesteld op het moment dat er koopjes te vinden zijn en kunnen ze gemakkelijk prijzen vergelijken op het net. Een voorbeeld is Amazon.com, dat onlangs een iphone app publiceerde waarmee consumenten prijzen kunnen vergelijken door een barcode te scannen van een product, een foto ervan te maken of door de naam te zeggen. Kortingsbonnen uit de krant knippen is verleden tijd, we staan binnenkort met onze mobiel in de hand aan de kassa om kortingen te krijgen. Wat betekent dit voor toerisme? Consumenten zijn altijd op zoek naar koopjes, juist als het gaat om vakanties. Speciale aanbiedingen voor vluchten, accommodaties, toeristische attracties etc. kunnen razendsnel via internet verspreid worden. Als consumenten deze aanbiedingen vervolgens zelf ook weer verspreiden door middel van sociale media is het bereik werelds. Eco-superior De grootste uitdaging voor overheden, consumenten en bedrijven is en blijft de zoektocht naar een meer milieuvriendelijke, duurzame maatschappij en economie. Wanneer we het hebben over de groene consumptie verwacht trendwatching.com een groei in eco-superior producten: producten die niet alleen eco-vriendelijk zijn, maar daarnaast superieur zijn aan reguliere producten van gevestigde merken. Superieur in de zin van functionaliteiten, design en prijs. Want hoewel 40% van de consumenten aangeeft dat zij bereid zijn groene producten te kopen, doet slechts 4% dit daadwerkelijk wanneer de kans geboden wordt. De sleutel tot succes is dat consumenten niet eens hoeven te weten dat zij meer milieuvriendelijke producten gebruiken; het product moet eco-superior zijn, beter dan andere producten én ook nog eco-vriendelijk. Wat betekent dit voor toerisme? Milieuvriendelijke accommodaties hebben niet langer een stoffig imago en zijn niet per definitie meer campings met alleen koud water en zonder stroomvoorziening. Ondernemers zullen er voor moeten zorgen dat de accommodaties/producten niet alleen aantrekkelijk zijn om het milieuvriendelijke gebruik, maar ook voor de kwaliteit en het comfort. Het Nieuwe Werken en andere vrijetijdsbeleving Het Nieuwe Werken is een begrip dat je steeds vaker tegenkomt. Het is een antwoord op de negen tot vijf cultuur, die niet meer past in de kenniseconomie van de 21e eeuw. Er kan altijd en overal worden gewerkt door het soort werk dat wordt verricht (voornamelijk hoofdwerk ), de globalisering (24-uurs economie) en de technologische innovaties (bijvoorbeeld via internet vergaderen, massale opkomst smartphones). Door de markt wordt op verschillende manieren op deze trend gereageerd: flexibiliteit aan het loket en in bestuurs- en beleidsfuncties van de overheid en supermarkten en retailwinkels die op zondag de deuren openen. Deze trend kan een enorme verschuiving in onze tijdsbesteding betekenen. Daarnaast zijn door deze flexibilisering en de technologische innovaties werk en vrije tijd steeds meer verweven geraakt. Men is altijd bereikbaar en het werk en de thuisbasis zijn daardoor nooit ver weg. Anderzijds is een weerstand op te merken tegen deze permanente bereikbaarheid, die zich kan uiten in complete onbereikbaarheid tijdens vakanties. Een andere trend die opvalt in de vrijetijdsbeleving is dat men zich steeds meer thuis voelt op vreemde locaties. Doordat er zoveel kennis opgedaan kan worden over onbekende bestemmingen in combinatie met goede voorzieningen ter plaatse, voelen we ons snel ergens op ons gemak. Ver weg wordt hierdoor een relatief begrip. Ten slotte heeft thuis blijven een positiever imago gekregen. Sommige mensen besteden het geld liever aan bijvoorbeeld een verbouwing of genieten van heerlijk twee tot drie weken thuis zijn met het gezin. 8 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

9 Wat betekent dit voor toerisme? Enerzijds lijkt de verbetering van het imago van thuisblijven voor toerisme een negatieve trend, men gaat immers minder op vakantie. Anderzijds zou deze trend ook kunnen betekenen dat mensen een tweede woning aanschaffen of een vaste standplaats op een camping nemen. De veranderende tijdsbesteding zou wel eens gunstig kunnen zijn voor de seizoen spreiding. Ook mensen met kinderen die op school zitten doen steeds meer moeite om buiten de schoolvakanties op vakantie te kunnen. Simplifying life Simple is better! Minder is meer Consumenten zijn op zoek naar meer eenvoud in producten en diensten. De `simple`-trend is al een tijdje aan de gang. Vanaf 2005 is er al een groei te zien in het aantal nieuwe producten dat de woorden `simple` of `simplicity` in de product- of merknaam gebruikt. Consumenten hebben een broertje dood aan het lezen van (dikke) handleidingen. Maar ze willen vóór de koop net zo min eindeloos informatie zoeken voordat zij een product aanschaffen. Én zij willen niet te veel keus hebben. Een verwarde consument wordt onzeker en raakt gestrest, en is minder tevreden. Gemak is bij de aanschaf van de nodige producten een belangrijker keuzefactor dan de prijs Een deel van de klanten is bereid meer voor gemak te betalen. Vooral de dagelijkse dienstverlening moet eenvoudig zijn. Begrijpelijke producten, een toegankelijke organisatie, duidelijke korte processen, gewoon doen wat je belooft. Geen verrassingen. De structuren en het commercieel aanbod van bedrijven zijn vaak te complex en onoverzichtelijk. Deze overcomplexiteit maakt de markt rijp voor producten en diensten die het leven eenvoudig(er) maken of de beslissing voor je nemen. Wat betekent dit voor toerisme? Partijen in de reisbranche breiden hun aanbod steeds verder uit ( one stop ) zodat consumenten op één plek alle informatie en reviews vinden en op basis daarvan hun eigen reis op maat volledig zelf kunnen samen stellen. Het online boeken en reserveren blijft toenemen, bij alle doelgroepen inclusief ouderen. Feeling safe De huidige consument voelt zich thuis het meest veilig en op z`n gemak: my home is my castle. Buiten op straat, in het openbaar vervoer voelt men zich minder prettig door (zinloos) geweld, agressiviteit, overlast. Het vertrouwen in politiek, overheid en bedrijfsleven heeft daarnaast een knauw gekregen, slaat hier en daar zelfs om in argwaan, en versterkt het gevoel dat consumenten zélf met elkaar aan het stuur willen zitten. Er is meer behoefte aan een gevoel van veiligheid, intimiteit, het gevoel beschermd te worden en peace of mind. Thuis zijn gééft dat gevoel: een bekende, veilige omgeving. Thuis zijn biedt daarnaast vaak een baken van rust waar men kan ontsnappen aan de hectiek van buiten. Binnenshuis zijn we inmiddels van alle gemakken voorzien en proberen we het onszelf zo aangenaam mogelijk te maken met behulp van de meest luxe, geavanceerde producten. Waar we vroeger de deur voor uit moesten, hebben we nu allemaal in huis: home cinema, espressomachine, biertap Wat betekent dit voor toerisme? Terrorismedreiging blijft, natuurgeweld neemt toe en heftige gebeurtenissen als vliegtuigongelukken leiden tot snelle veranderingen in de populariteit van bestemmingen. De effecten hebben overigens meestal snel weer weg. Met de digitale hulp van navigatieapparatuur en smartphones is de kans op verdwalen veel kleiner geworden en durven consumenten méér te ontdekken. Creating experiences Je eigen wereld creëren, op zoek naar je eigen identiteit en authentiek zijn, daar draait het tegenwoordig om. Met behulp van `customizing` maak je een product of dienst tot zelfs je werk passend, gepersonaliseerd, op maat. Ons drukke leven gaat steeds meer parten spelen. We zouden het liefst willen onthaasten, maar we slagen daar eenvoudigweg niet in. Welbevinden speelt een grote rol, maar ook dat moet ingepast worden in de drukke agenda Want vreemd genoeg hebben we meer vrije tijd dan vroeger, maar doordat we méér willen doen, hebben we het gevoel, dat we juist te weinig vrije tijd hebben. Naast wellness ook spiritueel staat zelfontplooiing hoog op onze agenda`s. Jezelf nog verder ontplooien is belangrijk. Je leven lang leren wordt daadwerkelijk in de praktijk gebracht. Groeien als mens is daar een belangrijk onderdeel van. De mogelijkheden die Het Nieuwe Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011 9

10 Werken belooft te bieden flexibilisering van de arbeid maken dit alleen nog maar méér mogelijk. Buiten (natuur, winkelen) wordt belangrijker, maar ook binnen (entertainment, gaming). Graag in combinatie met iets (authentieks) beleven en doen. De vrije tijd moet welbesteed zijn, een mooie ervaring, je wilt er het liefst ook nog over kunnen verhalen. Men wil méér dan een product. Wat betekent dit voor toerisme? Er ontstaat een nadrukkelijkere tweedeling tussen doeners en zonaanbidders, waarbij het aantal doeners die toch wel iets willen doen, ondernemen op vakantie toeneemt. Er is een toename van het aantal themavakanties: mensen nemen hun hobby mee op vakantie. Ook neemt de belangstelling voor het doen van ontwikkelingswerk in groepsverband toe: samen de schouders eronder, voor een betere wereld De consument blijft werken aan eigen welzijn en is daarom bewuster bezig met voeding en beweging. Ook heeft men meer aandacht voor het geestelijk welzijn; allerlei vormen van spiritualiteit staan steeds meer in de belangstelling. 10 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

11 2. Toeristisch aanbod Zeeland Het CBS registreert het aantal toeristische accommodaties in Nederland. Inbegrepen zijn hotels, pensions en jeugdaccommodaties ( 5 slaapplaatsen), kampeerterreinen met toeristische verhuur, huisjescomplexen met toeristische verhuur en groepsaccommodaties (allen 20 slaapplaatsen). Bedrijven die meerdere accommodatievormen aanbieden, worden meerdere malen geteld. Vaste standplaatsen op campings, tweede woningen, jachthavens en overige accommodatievormen worden niet in de CBS-registratie meegenomen. Hoewel de CBS-registratie niet volledig is, is het de enige gegevensbron, waarbij het accommodatieaanbod binnen Nederland kan worden vergeleken. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal slaapplaatsen in toeristische accommodaties per provincie. Grafiek 2.1 Aantal slaapplaatsen 2010 Bron: CBS Zeeland telt volgens de CBS-registratie in totaal toeristische slaapplaatsen. Zeeland neemt hiermee samen met Limburg een vierde positie in. De eerste positie wordt ingenomen door Gelderland. De volgende tabel toont het aanbod van slaapplaatsen in toeristische accommodaties in Zeeland en het Zeeuwse aandeel in het totale Nederlandse aanbod. Aantal slaapplaatsen in Zeeland Aandeel Zeeland in Nederland Hotels % Campings % Bungalowparken % Groepsaccommodaties % Totaal aanbod % De camping is het accommodatietype met de meeste slaapplaatsen in Zeeland. Maar liefst 71% van alle toeristische slaapplaatsen in Zeeland komen voor rekening van de Zeeuwse campings. Van alle standplaatsen op de Nederlandse campings vinden we 12% in Zeeland. Daarnaast beschikt Zeeland over relatief veel slaapplaatsen op bungalowparken, in totaal 11% van het totale Nederlandse aanbod. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

12 3. Ontwikkeling van de vakantiemarkt 3.1 Ontwikkeling internationaal toerisme Na de daling van 4% in 2009 is het internationale toerisme in 2010 met 7% gestegen. Het totaal aantal internationale aankomsten komt hiermee op 935 miljoen, wat hoger ligt dan het niveau van voor de economische crisis. Groei was er het afgelopen jaar vooral voor Azië en het Midden Oosten (respectievelijk +13% en +14%). De groei van het aantal internationale aankomsten in Europa was met 3% meer bescheiden. (bron: NBTC) De ontwikkelingen van de wereldeconomie hebben een belangrijke invloed op het internationale toerisme. Verwacht wordt dat het herstel van de wereldeconomie in 2011 door zal zetten, maar hoewel de recessie voorbij is zijn de gevolgen dat nog niet: werkeloosheid zal nog oplopen en de koopkracht zal onder druk staan door bezuinigingen. Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) verwacht dat het inkomend toerisme in Nederland in 2011 met 3% zal stijgen. De BRIC-landen zullen hierbij het hardst groeien, de Europese landen zullen een beperkte groei laten zien. 3.2 Inkomend toerisme naar Nederland Het aantal buitenlandse gasten in Nederland is in 2010 gegroeid naar 10,9 miljoen, 10% meer dan in 2009 en bijna weer op het recordniveau van Volgens NBTC is het herstel van de wereldeconomie de belangrijkste oorzaak die ten grondslag ligt aan deze groei. Een tweede verklaring is het internationale kunst- en cultuurevenement Holland Art Cities; tentoonstellingen die rond dit evenement zijn georganiseerd hebben verdeeld over twee jaar enkele honderdduizenden extra toeristen naar Nederland getrokken. Als derde verklaring noemt NBTC de relatief lage prijzen van vliegtickets. Om bezettingsgraden in vliegtuigen op peil te houden zijn de tickets door luchtvaartmaatschappijen scherp in de markt gezet, wat extra passagiers tot gevolg heeft. De laatste oorzaak die NBTC noemt zijn de extra vlieg- en treinverbindingen die in 2010 met Nederland zijn geopend. NBTC verwacht dat het inkomend toerisme de komende jaren blijft groeien. Mede door de iets zwakkere economische omstandigheden van de komende jaren gebeurt dit eerst nog met beperkte groeicijfers, maar vanaf 2012 mag door de aantrekkende wereldeconomie een hoger groeiniveau verwacht worden. In het kielzog van deze ontwikkeling zal het aantal buitenlandse verblijfsgasten dat ons land bezoek jaarlijks met 2,0% stijgen tot zo n 14,3 miljoen in Jaar Aantal gasten Nederland Aantal overnachtingen Nederland Bron: CBS 12 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

13 Provincie Aantal buitenlandse gasten Aantal overnachtingen 1 Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Limburg Utrecht Gelderland Friesland Overijssel Drenthe Flevoland Groningen Bron: CBS Herkomstlanden De belangrijkste herkomstlanden voor Nederland zijn zoals gewoonlijk Duitsland en Groot- Brittannië. Kijkend naar de periode blijkt België de belangrijkste groeimarkt te zijn, ondanks dat de groei stagneert. Intercontinentaal gezien komen de meeste gasten uit Noord- & Latijns-Amerika Duitsland Groot-Brittannië België Frankrijk Spanje Italië Overig Europa Noord- & Latijns-Amerika Azië Overig Wereld Bron: CBS 3.3 Ontwikkeling Nederlandse vakantiemarkt In 2010 ging 81,5% van de Nederlandse bevolking minstens één keer op vakantie, in 2009 was dat nog 81,3%. De Nederlanders die in 2010 een vakantie ondernamen, gingen gemiddeld iets minder vaak op vakantie dan in 2009: gemiddeld 2,8 keer per vakantieganger. In totaal werden er in ,1 miljoen vakanties ondernomen; dit is 0,6% minder dan in De populariteit van vakanties in het buitenland nam weer toe; 62% van de Nederlanders vierde ten minste één keer een vakantie over de grens. 53% van de Nederlanders ging minimaal één keer op vakantie in eigen land, iets minder dan in Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

14 3.4 Ontwikkeling vakanties van Nederlanders in het buitenland Vakanties van Nederlanders Vakanties van Nederlanders in het buitenland in 2009 in het buitenland in 2010 Participatie 61% 62% Aantal vakanties Aantal vakantieovernachtingen Totale bestedingen 12,3 miljard 12,2 miljard Bron: CVO Meer Nederlanders gingen in 2010 op vakantie in het buitenland. In 2010 zijn in totaal zo n 18,4 miljoen buitenlandse vakanties door Nederlanders ondernomen; een stijging van vakanties ten opzichte van De bestedingen aan buitenlandse vakanties liepen licht terug. Top-10 Buitenlandse bestemmingen Duitsland % 2. Frankrijk % 3. België % 4. Spanje % 5. Oostenrijk % 6. Italië % 7. Turkije % 8. Groot-Brittannië % 9. Griekenland % 10. Verenigde Staten % Bron: CVO Tot en met 2006 was Frankrijk de meest bezochte vakantiebestemming door Nederlanders. Vanaf 2007 heeft Duitsland de eerste plaats van Frankrijk overgenomen. Turkije noteerde de grootste procentuele stijging ten opzichte van Duitsland laat de grootste percentuele daling zien van -8%, een schril contrast ten opzichte van de 17% groei in Het aantal vakanties buiten Europa steeg van 2,5 miljoen in 2009 naar 2,9 miljoen in Vakanties per werelddeel 2010 Nederland % Europa (excl. Nederland) % Noord-Amerika % Caribisch gebied % Latijns-Amerika % Afrika % Azië % Oceanië % Antarctica Bron: CVO 14 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

15 3.5 Vakanties in eigen land In 2010 brachten Nederlanders 17,7 miljoen vakanties door in eigen land, 1% minder dan in Hierbij werden 94 miljoen overnachtingen gemaakt, een lichte stijging ten opzichte van Belangrijkste oorzaken voor de daling van het aantal binnenlandse vakanties zijn de herstellende economie, de extra lange meivakantie en het matige weer in de tweede helft van de zomer. Jaar Aantal vakanties Aantal overnachtingen Bron: CVO De volgende tabel toont het aantal vakanties en overnachtingen per provincie. Gelderland is als vanouds de populairste binnenlandse bestemming. Zeeland staat met het aantal vakanties op de 7 e plek en met het aantal overnachtingen op de 6 e plek. Het aantal vakanties in Zeeland is 4% gestegen ten opzichte van 2009, het aantal overnachtingen steeg met 5%. Provincie Aantal vakanties Provincie Aantal overnachtingen 1 Gelderland Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Drenthe Overijssel Zeeland Friesland Zuid-Holland Utrecht Flevoland Groningen Gelderland Noord-Brabant Noord-Holland Limburg Drenthe Zeeland Overijssel Friesland Zuid-Holland Utrecht Groningen Flevoland Bron: CVO Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

16 4. Binnenlands toerisme per regio In dit hoofdstuk wordt het binnenlands toerisme naar de regio s van Zeeland en Goeree- Overflakkee besproken. In onderstaand diagram wordt de verdeling van het totaal aantal vakanties (toeristisch én vast samen) van Nederlanders over de Zeeuwse regio s en Goeree- Overflakkee getoond. Zeeland staat op de 7e plaats qua aantal vakanties en op de 6e plaats qua overnachtingen. Het aantal vakanties in Zeeland steeg met 4%, terwijl het aantal vakantieovernachtingen met 5% toenam ten opzichte van In onderstaand diagram worden het aantal vakanties in de regio s opgesplitst in vakanties van vaste gasten en toeristische vakanties voor het jaar Vaste gasten zijn mensen met een eigen accommodatie op een vaste locatie, zoals een stacaravan, een seizoensplaats op een camping, een tweede woning of een boot op een vaste ligplaats. Grafiek 1. Aantal vakanties per regio vast vs. Toeristisch Op Schouwen-Duiveland worden de meeste vakanties van vaste gasten en toeristische vakanties doorgebracht. Er worden vakanties doorgebracht op Goeree-Overflakkee, waarvan door toeristische gasten. In vergelijking met de Zeeuwse regio s, worden er op Goeree-Overflakkee minder vakantie doorgebracht. Dit geldt met name voor het aantal toeristische vakanties. Vorig jaar was het aantal toeristische vakanties op Goeree en het aantal vakanties van vaste gasten was vorig jaar Zowel de vakantie van vaste gasten als het aantal vakanties van toeristische gasten is sterk gedaald. Vorig jaar hoorde Goeree- Overflakkee nog tot de middenmoot in vergelijking tot vakanties in de Zeeuwse regio s. Nu loopt Goeree-Overflakkee duidelijk achter. In onderstaand diagram wordt de verdeling van het aantal overnachtingen van vaste en toeristische gasten per regio weergegeven. Grafiek 2. Aantal overnachtingen per regio vast vs. Toeristisch 16 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

17 Het grootste aantal overnachtingen van toeristische gasten van Zeeland vindt plaats op Walcheren. Het grootste aantal overnachtingen van vaste gasten vindt plaats op Zeeuws- Vlaanderen. Op Goeree-Overflakkee vinden er 1,5 miljoen overnachtingen plaats. Dit is minder dan in de Zeeuwse regio s. In vergelijk tot eerdere jaren neemt op Goeree-Overflakkee het aantal overnachtingen van vaste gasten af, maar het aantal overnachtingen van toeristische gasten neemt toe. Vakantieduur Onderstaand diagram toont de gemiddelde vakantieduur voor alle vakanties, dus vakanties van vaste gasten en toeristische vakanties samen. Regionaal gezien heeft Goeree-Overflakkee de hoogste gemiddelde vakantieduur met een gemiddelde van 9.1. Vorig jaar lag de gemiddelde vakantieduur op Goeree-Overflakkee nog op 7.6. Zowel het Zeeuwse als het Nederlandse gemiddelde neemt iets toe, maar dit ligt ver onder het gemiddelde op Goeree-Overflakkee. Grafiek 3. Gemiddelde vakantieduur in dagen 2010 De verdeling tussen de toeristische vakantieduur en de vakantieduur van vaste gasten wordt in onderstaande grafieken weergegeven. De gemiddelde vakantieduur van toeristische gasten ligt in Nederland al jaren rond de 6 dagen. In Zeeland is dit gemiddelde fors hoger met gemiddeld 6.8 dagen. Grafiek 4. Toeristische vakantieduur in dagen 2010 Grafiek 5. Gemiddelde vakantieduur van vaste gasten in dagen 2010 Accommodatiekeuze Onderstaand diagram toont het accommodatiegebruik op basis van het totaal aantal vakantieovernachtingen in Walcheren is een echte kampeerregio en kent het grootste aandeel toeristische kamperen. Opvallend is dat er weinig hotelovernachtingen zijn op Goeree-Overflakkee. Ook is het aandeel toeristisch kamperen, vergeleken bij de Zeeuwse regio s klein. Goeree-Overflakkee kent een groot aandeel vaste gasten. Van de toeristische gasten worden de meeste overnachtingen doorgebracht in een bungalow. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

18 Grafiek 6A. aantal overnachtingen per accommodatievorm Zeeland + Goeree-Overflakkee In onderstaande grafiek is het aantal overnachtingen per accommodatievorm afgezet tegen de overnachtingen per accommodatievorm in Opvallend is dat het aantal overnachtingen van vaste gasten fors gedaald is. Het aantal overnachtingen op een camping is bijna 4x zo groot geworden. Het aantal bungalowovernachtingen en hotelovernachtingen is gelijk gebleven. Grafiek 6B. aantal overnachtingen per accommodatievorm Goeree-Overflakkee Activiteiten tijdens de vakantie Hieronder is de top-5 van ondernomen activiteiten per regio opgenomen. Het valt op dat de volgorde in de top 5 per regio anders is, maar dat de activiteiten die in de top-5 voorkomen nauwelijks van elkaar verschillen. Belangrijk is om te weten dat het activiteiten zijn die men heeft ondernomen toen ze in de genoemde regio op vakantie waren. Dit kan betekenen dat ze de ondernomen activiteiten voor een deel in een andere regio hebben ondernomen. Het gaat om ondernomen activiteiten tijdens vakanties van vaste gasten en van toeristische gasten samen. 18 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

19 Schouwen- Walcheren Zeeuws Goeree- Bevelanden Zeeland. Duiveland Vlaanderen Overflakkee & Tholen Gem. 1 Bezoek strand Bezoek strand Tochtje met Uit eten gaan Tochtje met Bezoek strand de auto de auto 2 Wandelen Uit eten gaan Bezoek strand Zwemmen Wandelen Tochtje met de auto 3 Tochtje met Wandelingen Uit eten gaan Bezoek strand Bezoek strand Wandelen de auto maken 4 Uit eten gaan Tochtje met Wandelen Tochtje met Uit eten gaan Uit eten gaan de auto de auto 5 Zwemmen Funshoppen Funshoppen/ Wandelen Zwemmen Zwemmen Fietsen Opvallend is dat uit eten gaan ook dit jaar weer op de eerste plaats staat van meest ondernomen activiteiten tijdens een vakantie op Goeree-Overflakkee. Funshoppen is verdwenen in de top 5 op Goeree-Overflakkee en wandelen is hiervoor in de plaats gekomen. Verder is geen grote verschuiving in de ondernomen activiteiten waar te nemen. Grafiek 7. Gemiddelde bestedingen per persoon per vakantie vaste gasten Regionaal gezien wordt er op Walcheren het meest besteed door vaste gasten tijdens hun vakantie namelijk 181 euro per persoon. Op Zeeuws-Vlaanderen is de besteding van vaste gasten tijdens hun vakantie het laagst met 52 euro. De bestedingen van vaste gasten op Goeree- Overflakkee zijn met 95 euro per persoon per vakantie gemiddeld te noemen. (een euro hoger dan het Zeeuwse gemiddelde.) In vergelijking tot 2009 zijn de bestedingen van vaste gasten op Goeree-Overflakkee toegenomen met meer dan 10 euro. Ook de gemiddelde Zeeuwse bestedingen zijn ten opzichte van 2009 toegenomen. Grafiek 8. Gemiddelde bestedingen per persoon per vakantie toeristisch gasten Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

20 Het is algemeen bekend dat de toeristische gast meer besteed dan een vaste gast. Ook de toeristische bestedingen per persoon per vakantie zijn op Goeree-Overflakkee gestegen, van 160 naar 184 euro per persoon per vakantie. Hiermee gaat Goeree-Overflakkee in tegen de Zeeuwse trend. De gemiddelde Zeeuwse bestedingen per persoon per toeristische vakantie zijn gedaald ten opzichte van De besteding ligt op Schouwen-Duiveland het hoogst. Vorig jaar was dit nog op Walcheren. Grafiek 9. Gemiddelde bestedingen per persoon per dag vaste gasten Vaste gasten geven per persoon per dag nog wel het meest uit op Walcheren. Op Goeree- Overflakkee geven vaste gasten per persoon per dag 7 euro uit. Dit is lager dan in Het valt op dat het Zeeuwse gemiddelde al jaren op 10 euro ligt terwijl de bestedingen per regio erg schommelen. Grafiek 10. Gemiddelde bestedingen per persoon per dag toeristische gasten De gemiddelde uitgaven per toeristische vakantieganger per dag in Zeeland is iets toegenomen ten opzichte van Op Goeree-Overflakkee zien we een daling van de bestedingen per persoon per dag van 3 euro ten opzichte van Ook de gemiddelde toeristische bestedingen in de verschillende regio s schommelen en de afgelopen jaren, maar met minder grote uitschieters dan de bestedingen per dag van vaste gasten. 20 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

21 5. Kenmerken toeristische vakantiegangers Herkomstgebieden toeristische gast In de tabel worden de top 5 herkomstprovincies voor de regio s van Zeeland en voor Goeree- Overflakkee weergegeven. Zeeland Schouwen- Walcheren Bevelanden Zeeuws- Goeree- Gem. Duiveland & Tholen Vlaanderen Overfakkee 1 Brabant Brabant Zuid-Holland Brabant Brabant Zuid-Holland (24%) (23%) (21%) (34%) (22%) (36%) 2 Zuid-Holland Zuid-Holland Gelderland Noord-Hol- Gelderland Gelderland (19%) (21%) (20%) land (16%) (17%) (17%) 3 Gelderland Gelderland Brabant Zuid-Holland Zuid-Holland Brabant (17%) (15%) (20%) (15%) (13%) (16%) 4 Limburg Limburg Limburg Gelderland Noord-Hol- Overijssel (9%) (11%) (10%) (13%) land (12%) (8%) 5 Utrecht Noord-Hol- Noord-Hol- Utrecht Limburg Utrecht (7%) land (9%) land (8%) (9%) (9%) (5%) Brabant is over het algemeen de belangrijkste herkomstprovincie voor de regio s in Zeeland. Voor Goeree-Overflakkee en, in 2010 voor het eerst ook voor Walcheren, is dit Zuid-Holland. Opvallend is dat Goeree-Overflakkee ten opzichte van de Zeeuwse regio s een eenzijdiger groep mensen aantrekt als het gaat om herkomstprovincie. Op Goeree-Overflakkee komt 36% van de toeristen uit Zuid-Holland, de verdeling naar herkomstprovincies is bij de Zeeuwse regio s meer verdeeld. Leeftijd toeristische gast Hieronder wordt aangegeven onder welke verschillende leeftijdscategorieën de regio s populair zijn. De groep die op Goeree-Overflakkee het grootst is, zijn de kinderen van 6 tot 14 jaar. Ook bij gezinnen met kinderen van 0 tot 5 en jongeren van 19 tot 24 is Goeree-Overflakkee een populaire bestemming. In verhouding tot de Zeeuwse regio s wordt Goeree-Overflakkee minder bezocht door 50-plussers. Let wel: van de vaste gasten (waar Goeree-Overflakkee er veel van heeft) is 56% ouder dan 50. Grafiek 11 leeftijd toeristische gast Bron: CVO Op Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee na is de groep 50 tot 64 jaar het grootst in de Zeeuwse regio s. De Bevelanden en Tholen hebben gemiddeld de oudste groep toeristen. Opvallend is dat de vergrijzing in het toerisme op Goeree-Overflakkee veel minder groot is dan in de Zeeuwse regio s. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

22 Sociale klasse toeristische gast Hieronder worden vakantiegangers in Zeeland en op Goeree-Overflakkee ingedeeld naar hun sociale klasse, gebaseerd op de beroepsgroep en de opleiding van de hoofdkostwinner. De toelichting op deze indeling staat in bijlage 1. Grafiek 12 Sociale klasse toeristische gast Goeree-Overflakkee ontvangt de grootste groep gasten uit de sociale klasse CD. Het aantal gasten uit de sociale klasse A is vrij klein op Goeree-Overflakkee. Verder valt op dat vergeleken met 2009 er weinig veranderd is in de samenstelling van de sociale klassen. De groep A is in deze verdeling de klasse met de hoogst genoten opleiding. De Klasse CD is de groep mensen met de laagste scholing. Reisgezelschap toeristische gast Hieronder wordt weergegeven met hoeveel personen men in Zeeland, op Goeree-Overflakkee en in de Zeeuwse regio s op vakantie gaat. Grafiek 13 Reisgezelschap toeristische gast Het is opvallend dat de meeste vakanties die worden doorgebracht op Goeree-Overflakkee worden doorgebracht met drie tot vier personen. Het aandeel drie tot vier personen is veel groter dan in de Zeeuwse regio s. In Zeeuws-Vlaanderen wordt bijna de helft van de vakanties doorgebracht door reisgezelschappen van twee personen. En op de Bevelanden en Tholen is het aandeel groepen van 7 personen en meer het grootst. 22 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

23 Beoordeling kwaliteit dienstverlening, accommodatie en algemeen De toeristen zijn gevraagd een oordeel te geven over de kwaliteit van de dienstverlening en service, bijvoorbeeld bij de receptie, in winkels en in horecagelegenheden. Voor de beoordeling wordt er een cijfer gegeven tussen 1 en 10, waarbij 1 zeer slecht betekent en 10 zeer goed. Dit wordt hieronder getoond; Goeree-Overflakkee scoort 0,3 punt lager dan het Zeeuwse gemiddelde. Minder dan 10% van de toeristen geeft minder dan een 6 aan de dienstverlening op Goeree-Overflakkee. 25% van de toeristen geeft een 9 of hoger aan de dienstverlening op Goeree-Overflakkee. Grafiek 14 Beoordeling kwaliteit dienstverlening, accommodatie en algemeen De vakantiegangers zijn tevens gevraagd een oordeel te geven over de kwaliteit van de accommodatie waarin men overnacht heeft. De accommodaties op Goeree-Overflakkee scoren iets minder hoog dan in de Zeeuwse regio s. Toch geeft slechts 10% van de toeristen de accommodatie een cijfer van minder dan een 7. De toerist in Zeeland beoordeelt de vakantie met een cijfer van gemiddeld 8,0. Op Goeree-Overflakkee wordt er beoordeeld met een gemiddelde van 7,7. Iets minder hoog dan het Zeeuws gemiddelde. Walcheren scoort het best met een 8,1. 31% van de toeristen beoordeelt de vakantie op Goeree-Overflakkee met een 9 of hoger. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/

24 6 Werkgelegenheid Toerisme en recreatie zijn vertakt door allerlei bedrijfstakken en sectoren, het is dan ook moeilijk te bepalen hoeveel werkgelegenheid hierdoor gegenereerd wordt. Er zijn meerdere manieren om de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid te berekenen. In de landelijke R&T standaard (zie bijlage 1) is afgesproken om de werkgelegenheid te bepalen via de aanbodzijde: het aantal werkzame personen bij bedrijven die direct gerelateerd zijn aan toerisme en recreatie. Toeleveranciers worden buiten beschouwing gelaten, evenals bedrijven die niet toeristisch van aard zijn, maar die wel bestedingen van toeristen ontvangen (bijvoorbeeld de reguliere detailhandel als een bakker of supermarkt). Hiervoor is een selectie gemaakt van SBI-codes, de codes waarmee CBS bedrijven op basis van hun activiteiten indeelt in bedrijfstakken. De afbakening is ingedeeld in de volgende zeven groepen, een nadere uitwerking van deze groepen staat in bijlage 1: 1) detail & groothandel 2) logiesverstrekking 3) horeca 4) vervoer en reisindustrie 5) cultuur, recreatie en amusement 6) sport 7) overig Met behulp van het LISA Vestigingenregister is nagegaan hoe groot de werkgelegenheid in de sector is. De peildatum voor het LISA-bestand is in Zeeland steeds 1 mei, hetgeen betekent dat seizoens-werkgelegenheid, zoals die met name in de toeristisch-recreatieve sector aan de orde is, nauwelijks is inbegrepen. Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid - totaal 1 Aantal werkzame personen Goeree-Overflakkee Toerisme & recreatie Totaal Aandeel toerisme & recreatie in totaal 7,9% 7,8% Zeeland Toerisme & recreatie Totaal Aandeel toerisme & recreatie in totaal 8,2% 8,4% In 2010 waren op Goeree Overflakkee waren personen werkzaam in de toeristisch recreatieve sector. In de totale werkgelegenheid op Goeree Overflakkee heeft de sector een aandeel van 7,8%. Dit is iets lager dan in 2009; het aantal toeristisch-recreatieve banen nam weliswaar licht toe, maar de werkgelegenheid in andere sectoren groeide meer. In Zeeland groeide het aantal banen in de toeristisch-recreatieve sector met 2,1%. Doordat de totale Zeeuwse werkgelegenheid daalde, nam het belang van toerisme en recreatie in de provincie toe. Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid - naar regio 1 In het voorjaar van 2009 zijn er landelijk afspraken gemaakt over de afbakening, waardoor deze iets is bijgesteld. Hierdoor is sprake van een kleine trendbreuk in de cijfers. Op Zeeuws niveau is hierdoor een afwijking van 1,5% ontstaan. Vergelijking met de jaren 2008 en daarvoor is hierdoor helaas niet mogelijk. 24 Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/2011

25 De omvang en het belang van de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid verschilt per regio. Goeree Overflakkee kent samen met Schouwen Duiveland het minste aantal toeristisch recreatieve banen, maar dit moet in relatie tot de totale werkgelegenheid worden beschouwd. Het aandeel van toerisme & recreatie in de totale werkgelegenheid is als vanouds het grootst op Schouwen-Duiveland. In de andere regio s heeft de toeristisch recreatieve sector een kleiner aandeel in de werkgelegenheid, Goeree Overflakkee bevindt zich in de middenmoot. Bron: LISA Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid - naar sector 2010 Goeree-Overflakkee Zeeland Horeca (excl. logies) % % Logiesverstrekking % % Cultuur, recreatie en amusement 60 5% 540 4% Vervoer & reisindustrie 40 3% 510 4% Detail- en groothandel in recreatiegoederen 60 5% 480 3% Sport 40 3% 340 2% Overig 70 5% % % % Bron: LISA Goeree-Overflakkee Horeca (excl. logies) Logiesverstrekking Cultuur, recreatie en amusement Vervoer & reisindustrie Detail- en groothandel in recreatiegoederen Sport Overig Bron: LISA Kijkend naar de verdeling van de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid op Goeree- Overflakkee in 2009 en 2010 zijn er weinig grote verschuivingen. Het aantal banen bij verblijfsaccommodaties nam wat af, maar dit werd gecompenseerd door een groeiend aantal banen in de horeca en detail- en groothandel. Toeristische rapportage Goeree-Overflakkee 2010/