F. Buijserd burgemeester

Transcriptie

1 Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders raadsvoorstel portefeuillehouder opgesteld door Registratienummer collegebesluit vergaderdatum raad 1 maart 20 jaar/nummer Frans Buijserd Vergunningen, Voorzieningen en Handhaving / Stefanie Peters (niet invullen, dit vult de griffie in) onderwerp Continueren lokaal gezondheidsbeleid Het college van burgemeester & wethouders stelt de raad voor het volgende te besluiten: 1. In te stemmen met het continueren van het huidige beleid totdat de nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid gereed is. 2. Kennis te nemen van de evaluatie over het lokaal gezondheidsbeleid, periode burgemeester en wethouders van Nieuwkoop mr. G.G.G. Slooters secretaris F. Buijserd burgemeester Toelichting Inleiding De Wet publieke gezondheid (Wpg) verplicht gemeenten, binnen twee jaar na het uitbrengen van de landelijke nota gezondheidsbeleid, een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid vast te stellen met daarin aandacht voor de landelijke speerpunten. De rijksnota is halverwege 2011 uitgebracht. De huidige nota lokaal gezondheidsbeleid Nieuwkoop loopt eind 2011 af. Het merendeel van de gemeenten in Holland Rijnland heeft aangegeven zoveel mogelijk de krachten te willen bundelen en gezamenlijke speerpunten vast te stellen en afspraken te maken. De regio Midden Holland (ISMH) heeft zich hierbij aangesloten. Daarom is 1

2 Pagina 2 van 3 afgesproken gezamenlijk een nieuwe nota gezondheidsbeleid voor te bereiden waar de gemeenten een eigen, lokale component aan kunnen toevoegen, en deze vervolgens vaststellen als lokale nota gezondheidsbeleid. In voorbereiding op de nieuwe nota is een evaluatie van het beleid van de afgelopen jaren opgesteld. Deze informatie fungeert als input voor de nieuw op te stellen nota gezondheidsbeleid. De Wmo-adviesraad is gevraagd een advies uit te brengen over het continueren van het beleid en de evaluatie van het lokaal gezondheidsbeleid, periode Het advies van de Wmo-adviesraad is nog niet ontvangen, zodra deze arriveert voegen wij deze aan de stukken toe. Kader / Eerdere besluiten nota Lokaal gezondheidsbeleid Landelijke nota gezondheidsbeleid, 'Gezondheid dichtbij' Beoogd effect Een wettelijke basis voor het lokaal gezondheidsbeleid en input nieuwe nota. Voorgestelde besluiten / Argumenten 1.1 continueren zorgt voor aanwezigheid van beleid Wanneer de gemeenteraad geen besluit neemt over het continueren van het beleid, heeft de gemeente Nieuwkoop geen beleidskaders op grond waarvan uitvoering kan plaats vinden. 1.2 het vaststellen van beleidskaders is een bevoegdheid van de gemeenteraad de gemeenteraad stelt de kaders van het gemeentelijk beleid vast. Kanttekeningen Risico s / Beheersmaatregelen Aan dit raadsvoorstel zijn geen risico s verbonden. Financiële / Personele / Juridische consequenties Financiële consequenties Er zijn geen financiële consequenties verbonden aan het voortzetten van het huidige beleid. Het is nog niet mogelijk de financiële consequenties van het op te stellen nieuw beleid in kaart te brengen. Personele consequenties In de regio s Holland Rijnland en Midden Holland is een gezamenlijke werkgroep opgericht. Nieuwkoop neemt deel aan deze werkgroep. 2

3 Pagina 3 van 3 Juridische consequenties De wijziging in de Wpg (gemeenten dienen binnen twee jaar in plaats van één jaar- een nota lokaal gezondheidsbeleid te hebben opgesteld na het verschijnen van de rijksnota) schept ruimte een nieuwe nota gedegen voor te bereiden. De Wpg meldt niets over sancties als niet aan de wet wordt voldaan. Achterliggende stukken die ter inzage liggen Advies meningsvormende raad (griffie) 3

4 gemeente nieuwkoop gemeenteraad raadsbesluit onderwerp continueren lokaal gezondheidsbeleid Gelet op het collegevoorstel 24 januari 20 Besluit 1. In te stemmen met het continueren van het huidige beleid totdat de nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid gereed is. 2. Kennis te nemen van de evaluatie over het lokaal gezondheidsbeleid, periode Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van donderdag 1 maart 20, nummer (griffie) E.R. van Holthe, griffier F. Buijserd voorzitter

5 Evaluatie Nota lokaal gezondheidsbeleid

6 Inleiding De lokale nota regionaal gezondheidsbeleid loopt eind 2011 af. Gemeenten zijn verplicht om binnen twee jaar na het verschijnen van de rijksnota een nota gezondheidsbeleid op te stellen. De rijksnota is in mei 2011 gepubliceerd. In Holland Rijnland is afgesproken gezamenlijk een regionale nota gezondheidsbeleid op te stellen. Nieuwkoop is deelnemer aan de werkgroep die deze nota voorbereidt. Op basis van de regionale nota kunnen gemeenten een lokale nota verder invulling geven wanneer zij dat wensen. De regionale nota fungeert in die zin als een soort van basisstuk. Gezien de datum van de publicatie is het niet te verwachten dat er per 1 januari 20 een nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid is. Het college stelt de gemeenteraad voor het huidige gezondheidsbeleid te continueren, totdat de nieuwe nota gereed is. Dit moment benut het college tegelijkertijd om de raad te informeren over de resultaten die in de periode zijn behaald. Nota lokaal gezondheidsbeleid Speerpunten In de nota lokaal gezondheidsbeleid is een aantal speerpunten benoemd. Deze speerpunten komen voort uit de Rijkspreventienota Deze speerpunten zijn roken, schadelijk alcoholgebruik, overgewicht, diabetes en depressie. Behalve het speerpunt roken zijn de overige speerpunten leidend geweest bij het opstellen van de nota lokaal gezondheidsbeleid van de gemeente Nieuwkoop. Per speerpunt zijn acties geformuleerd. Wij willen u informeren over de resultaten die per speerpunt zijn behaald. Wij richten ons met name op de acties die als nieuw zijn betiteld. Prestatie-indicatoren Naast speerpunten en acties zijn prestatie-indicatoren geformuleerd. Op basis van deze prestatie-indicatoren zou inzichtelijk moeten worden gemaakt of resultaten behaald zijn. Voorbeelden van prestatie-indicatoren zijn: - het aantal sportclubs en hun ledental - het aantal sportief actieve jongeren, volwassenen en senioren - Cijfers alcohol- en drugsgebruik van de GGD - Politierapporten We besteden met name aan de cijfers van de GGD aandacht in deze evaluatie. Het blijft lastig om de relatie tussen de inzet van beleid en de gevolgen in de praktijk als een causaal verband te zien. Bij prestatie-indicatoren zoals het aantal sportclubs en hun ledenaantal is dit causale verband nog lastiger te leggen. In de vorige nota lokaal gezondheidsbeleid heeft geen echte nulmeting plaatsgevonden. Daardoor is het ook lastig om de gegevens van toen met de huidige situatie te vergelijken. Ook zijn niet altijd concrete cijfers voor Nieuwkoop beschikbaar. De cijfers die beschikbaar zijn, zijn opgenomen in de bijlagen. Conclusie algemeen De afgelopen vier jaar heeft de gemeente Nieuwkoop op verschillende manieren invulling gegeven aan speerpunten uit de nota lokaal gezondheidsbeleid. Er zijn geen onderzoeken die concreet aangeven welke invloed het lokale gezondheidsbeleid heeft gehad op de gezondheid van de Nieuwkopers. Dit geldt overigens niet alleen voor de gemeente Nieuwkoop. In zijn Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 2 van 18

7 algemeenheid zijn bij beleidsevaluaties de effecten van maatschappelijke interventies, zoals gezondheidsbeleid, lastig te omschrijven. Er hebben de afgelopen vier jaar diverse activiteiten plaatsgevonden, vooral gericht op het tegengaan van schadelijk alcoholgebruik en overgewicht. Ondanks deze activiteiten laten de cijfers in de bijlagen zien dat schadelijke alcoholconsumptie en overgewicht, met name voor de jeugd, speerpunten blijven voor de nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid. Wij volgen daarin dezelfde lijn als het rijk. Ook in het nieuwe gezondheidsbeleid van het rijk blijven deze (en de drie overige) speerpunten gehandhaafd 1. De op te stellen lokale nota gezondheidsbeleid sluit tevens aan bij het motto van het rijksgezondheidsbeleid, namelijk gezondheid dichterbij. Naast de vijf speerpunten zijn door het rijk drie thema s benoemd die als uitwerking van dat motto fungeren. Het thema zorg en sport dichtbij in de buurt gaat een centrale plaats innemen in het lokale beleid. Wel wordt dit thema toegespitst op gezond bewegen en sporten in de buurt. Resultaten Hieronder volgen per speerpunt de behaalde resultaten. 1. Het tegengaan van overgewicht en diabetes. In 2009 is de kadernota sport 2020 vastgesteld. De doelstelling van het sportbeleid is om door middel van een kwalitatief duurzame sportinfrastructuur primair de inwoners van de gemeente de mogelijkheid te bieden op verantwoorde wijze en overeenkomstig eigen aanleg en behoefte sport te beoefenen. Secundair om diverse maatschappelijke doelstellingen te realiseren. In 2011 heeft het college de uitvoeringsagenda sport vastgesteld. Aan deze agenda wordt de komende jaren uitvoering gegeven. Uit de cijfers van de GGD blijkt dat de inzet op het tegengaan van overgewicht een aandachtspunt blijft. De cijfers laten nog steeds een stijging in het aantal personen (kinderen/ jongeren) met overgewicht zien. Volwassen vormen ook een doelgroep: 50% van hen kampt met overgewicht. Een kleiner percentage (11%) van de ouderen kampt met ernstig overgewicht. In 2010 is gestart met het opstellen van het speelruimtebeleidsplan. De gemeenteraad stelt dit beleid eind 2011 vast. De doelstelling van het speelruimtebeleidsplan is om te komen tot een actueel, breed gedragen en integraal beleidsplan waarin alle aspecten van het aanbieden van formele speelruimte aan de kinderen van 0 tot en met 18 jaar in de gemeente Nieuwkoop aan bod komen. Het speelruimtebeleidsplan schetst het belang van bewegen van kinderen en jongeren. De gemeente ondersteunt de opstart van het project Goede Maatjes. Goede maatjes is een programma voor kinderen in de basisschoolleeftijd met overgewicht. Kinderen worden lid van Goede Maatjes Nieuwkoop voor één jaar. Deze tijd is zeker nodig om tot een gedragsverandering te komen die blijvend is. Minimaal zullen zes tot acht kinderen aan het programma moeten deelnemen om tot de gewenste groepseffecten te komen. De kinderen zullen twee keer per week een uur bewegen met hun eigen groep. Het sportaanbod zal zeer divers zijn en daar waar mogelijk wordt ook samengewerkt met de plaatselijke sportverenigingen. Het was de bedoeling 1 De vijf speerpunten rijksgezondheidsbeleid zijn roken, schadelijk alcoholgebruik, overgewicht, diabetes en depressie. Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 3 van 18

8 dat per 1 september 2011 een groep zou starten, maar dat is niet gelukt omdat te weinig kinderen zich hebben aangemeld. Goede Maatjes is ontwikkeld in een projectgroep die bestaat uit een diëtiste, een orthopedagoog en fysiotherapeuten. Zij krijgen ondersteuning van REOS 2., een non-profitorganisatie die ondersteuning biedt aan eerstelijnszorgverleners in de regio s Amstelland, Haarlemmermeer, Midden-Holland en Zuid-Holland Noord. De Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Midden Holland (STJJMH) is op twee locaties (Zevenhoven en Nieuwkoop) in de gemeente Nieuwkoop gestart met het project Talent op Playground. Dit project is gericht op het verminderen van overlast in de wijk en werken aan leefbaarheid. Uitgangspunt is dat jeugd vaak vanuit verveling overlast veroorzaakt op straat, met als gevolg onveiligheidsgevoelens bij buurtbewoners en klachten bij gemeente en politie. Het project gaat er vanuit dat door het aanbieden van sport jongeren een zinvolle vrijetijdsactiviteit krijgen aangeboden. Alleen worden nu de talenten uit de groep jongeren naar voren gehaald en ingezet als rolmodel om in een wijk sportieve activiteiten te begeleiden. Deze talenten krijgen een vergoeding voor hun bijdrage. De talenten, geworven door de sportwerkers en de jongerenwerkers van STJJMH, krijgen een training. Daarnaast zijn ze verplicht om logboeken van hun activiteiten bij te houden en eenmaal per maand een vergadering bij te wonen. 2. Het tegengaan van schadelijk alcoholgebruik. In 2009 is de notitie alcoholbeleid vastgesteld. Op Rijnstreekniveau is daarnaast een ketensamenwerking met betrekking tot alcohol gestart. Gezien het grote maatschappelijke probleem van overmatig alcoholgebruik met name onder jongeren is een bundeling van krachten en integrale aanpak in de regio van belang. De regionale doelstellingen zijn neergelegd in de uitvoeringsagenda Uitgangspunten Beleidsvisie verslavingspreventie Zuid-Holland Noord. Om te voorkomen dat alcohol wordt geschonken aan jongeren onder de 16 jaar, is in november 2008 bij de sportkantines en jeugdsociëteiten aandacht gevraagd voor de campagne Drinken is geen sport. Wij schenken verantwoord. In het verlengde daarvan hebben diverse alcoholmatigingsactiviteiten plaatsgevonden, zoals IVA-trainingen (instructietraining verantwoord alcohol schenken) voor jongerencentra en sportverenigingen. Vanuit de gemeentelijke handhaving is gestart met het afnemen van blaastesten bij tieners en jongeren, bijvoorbeeld bij tienerdisco s en er is een hokken- en ketenbeleid in ontwikkeling. Het convenant kwaliteitsmeter veilig uitgaan is door de Nieuwkoopse horecaondernemers ondertekend en wordt nageleefd. Hierop heeft door de gemeente in 2011 al verbalisering plaatsgevonden en is aan de horeca wederom het belang van de na te leven afspraken aan gegeven. Met de basisscholen is ook gesproken, daar zijn echter geen nieuwe concrete acties uit voortgekomen. Vooral wegens gebrek aan belangstelling van de scholen voor extra inspanningen. De meeste scholen in de gemeente nemen het pakket De gezonde school en genotmiddelen van de GGD HM af. 2 Reos is per 1 januari 2005 opgericht om vorm en inhoud aan ondersteuning van de eerstelijnszorg te geven. Reos stelt zich tot doel de kwaliteit, continuïteit en samenwerking van de beroepsbeoefenaren in de eerste lijn te versterken. Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 4 van 18

9 Schadelijk alcoholgebruik blijft, gekeken naar de cijfers van de GGD, een aandachtspunt. Alcohol wordt nog steeds op (jonge) leeftijd genuttigd. Het aantal -18 jarigen dat drinkt in de gemeente Nieuwkoop is hoog en ligt hoger dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Het percentage binge drinkers (ook gerelateerd aan gevolgen als coma-zuipen ) is ook hoger. 3. Het voorkomen van depressie Om de sociale samenhang in dorpen te vergroten is in 2008 gestart met het opstellen van dorpsplannen. In een aantal van onze kernen zijn inmiddels dorpsplannen opgesteld. In een aantal kernen zijn dorpsraden actief. Het opstellen van dorpsplannen en het oprichten van dorpsraden wordt de komende jaren voortgezet. De gemeente heeft een coördinator dorpskernen aangesteld. In opdracht van de gemeente voert de Stichting Trefpunt Welzijn Nieuwkoop welzijnsbezoeken aan ouderen (75+) uit. De resultaten uit dit onderzoek zijn input voor het beleid. Psychische problemen zoals depressie of eenzaamheid kunnen door dit soort bezoeken in kaart worden gebracht. Indien nodig wordt er actie ondernomen door de ouderenadviseur van het Trefpunt. Halt-afdoening Alcohol Uit onderzoek blijkt dat alcoholgebruik op jongere leeftijd onder andere samengaat met agressief gedrag, een verhoogd risico op (verkeers-) ongevallen en vernielingen. Jongeren in de leeftijd van tot 18 jaar die betrapt worden op (overmatig) alcoholgebruik kunnen worden doorverwezen naar Halt. Ook als zij andere, alcoholgerelateerde APV's hebben overtreden of Halt-waardige delicten onder invloed hebben gepleegd, kunnen ze van de politie een Haltverwijzing krijgen. Halt HMH roept jongere en ouder(s) op voor het eerste gesprek, waarin het alcoholgebruik, de gevolgen en de overlast, veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik, worden besproken. De jongere gaat vervolgens excuus aanbieden aan de benadeelde en in sommige gevallen moet de jongere ook een werkopdracht uitvoeren en de door hem aangerichte schade vergoeden. Daarna neemt de jongere verplicht deel aan het leerprogramma dat wordt uitgevoerd door de instelling van de verslavingszorg. Dit leerprogramma bestaat uit twee groepsbijeenkomsten en een huiswerkopdracht. Halt HMH rondt de afdoening af met een eindgesprek, waarin de hele afdoening wordt geëvalueerd. Ook de ouders worden bij de afdoening betrokken. Zij worden gemotiveerd deel te nemen aan de ouderbijeenkomst van de instelling van de verslavingszorg. Ze ontvangen daar informatie over het leerprogramma van hun kind en krijgen voorlichting over de gevolgen van alcohol en over hun rol als opvoeder. Regionale beleidsnotitie alcoholmatiging Het Bestuurlijk Overleg Alcoholmatiging Hollands Midden (BOA) heeft ingestemd met de Uitgangspuntennotitie Beleidvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord. In deze notitie zijn ambities en uitgangspunten geformuleerd voor een gezamenlijke en integrale aanpak van genotmiddelengebruik en gebruik van andere verslavende middelen door jongeren, met een focus op het voorkomen en verminderen van (overmatig) alcoholgebruik. Doel van deze notitie is om de uitgangspunten voor beleid door te vertalen naar regionaal en lokaal uitvoerbaar beleid. In wordt de notitie voorzien van een financiële paragraaf. De beleidsvisie zal door de gemeenteraad van Leiden, in haar rol als centrumgemeente op het gebeid van verslavingspreventie en maatschappelijke opvang, vastgesteld worden. Naast de reguliere Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 5 van 18

10 afstemmingsmogelijkheden, zoals via het portefeuillehoudersoverleg Sociale Agenda van Holland Rijnland, zal Leiden de visie ook formeel voorleggen aan de regiogemeenten. Blow- en alcoholgebiedsverboden Het drugsbeleid heeft in 2011 een fikse impuls gekregen. Er zijn alcoholverbodsgebieden aangewezen, grow-, smart- en headshops zijn nu ook in de APV geregeld, voor coffeeshops is een nulstelsel opgesteld. De samenwerking met de politie is geïntensiveerd, niet alleen voor de aanpak van hennepteelt, maar ook het toezicht op verboden alcohol- en drugsbezit en gebruik. De gecombineerde inzet van bestuurlijke én strafrechtelijke handhaving versterkt de effectiviteit. Dit jaar zijn in Nieuwkoop meerdere hennepkwekerijen met succes ontmanteld. In één geval heeft dat ook geleid tot tijdelijke sluiting van het pand. Regionale nota hokken- en ketenbeleid in voorbereiding De start om de drankhokken, die ook in de gemeente Nieuwkoop aanwezig zijn, te lokaliseren was moeizaam. Het blijkt moeilijk daar betrouwbare informatie over te krijgen. Toch is het dit najaar gelukt om de eerste locaties te bezoeken. Voor niet-commerciële gelegenheden is de gemeente Nieuwkoop niet uit op sluiting. Wel richt de gemeente Nieuwkoop zich op een (brand-)veilig gebruik en een gematigd alcoholgebruik, door zelfregeling. Met beperking van alcoholgebruik willen wij voor jongeren blijvende gezondheidsschade voorkomen. Nota paracommercie in voorbereiding Dit jaar is gewerkt aan de voorbereidingen voor een actueel para-commercieel beleid. Afgezien van tegengaan van oneerlijke concurrentie met de reguliere horeca-sector beoogt de gemeente Nieuwkoop ook het drankgebruik in sportkantines verder terug te dringen. De gemeente Nieuwkoop loopt daarmee vooruit op de nieuwe Drank- en Horecawet, die naar verwachting per 1 juli 20 in werking treedt. Deze nieuwe wet decentraliseert het toezicht en de handhaving integraal naar de gemeente, ook voor de winkelverkoop. In de loop van volgend jaar volgen nadere voorstellen voor de wettelijk verplichte verordeningen, zowel voor de reguliere horecasector als voor para-commerciële instellingen en eventuele aanvullende beleidsregels. Moedige moeders In 2011 heeft een artikel over Moedige Moeders in Nieuwkoops Nieuws gestaan. Naar aanleiding hiervan was het de bedoeling om hen uit te nodigen bij een informatie-/ouderavond over drugsgebruik bij jongeren. Deze bijeenkomst heeft niet plaatsgevonden. Er bleek onvoldoende belangstelling te zijn. Overige onderwerpen gerelateerd aan gezondheidszorg In 2009 is het CJG in de gemeente Nieuwkoop gerealiseerd. Het CJG is fysiek, digitaal en telefonisch bereikbaar. De vestiging bevindt zich in de kern Ter Aar. Uit de tussenevaluatie in 2011 is naar voren gekomen dat het lastig is met één CJG alle ouders en jongeren uit de kernen te bereiken. De komende periode is de inzet de bekendheid en bereikbaarheid van het CJG te vergroten. Er is in de regio Holland Rijnland gestart met de methodiek één-gezin-één-plan. Voor zogeheten multiprobleem gezinnen stelt een zorgcoördinator een gezinsplan op, waarin de zorg voor het gezin staat beschreven. De zorgcoördinator bewaakt de uitvoering en neemt de regie over dit plan. Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 6 van 18

11 De gemeente Nieuwkoop neemt deel aan de pilot voor het districtelijk maken van het overleg jeugd en veiligheid samen sterk van Alphen aan den Rijn. Het doel van het overleg is te voorkomen dat jongeren (verder) afglijden in de richting van de criminaliteit. De verwijsindex risicojongeren is in 2009 ingevoerd. De verwijsindex is een hulpmiddel in het proces van vroegsignalering. Het is een informatiesysteem, waarin instellingen kunnen aangeven dat zij betrokken zijn bij een risicokind of jongere. Er wordt inmiddels ook gewerkt met het Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg ( DD JGZ). Alle kinderen van 0 tot 19 jaar die bij de jeugdgezondheidszorg komen krijgen een DD JGZ (voorheen EKD). Dit dossier bevat gegevens over de gezondheid en ontwikkeling van een kind. Er ligt een beleidsplan GGZ subsidies Zuid-Holland Noord. Met de invoering van de Wmo zijn een aantal regelingen op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg overgeheveld van de AWBZ naar gemeenten. De gemeente Nieuwkoop is hiermee verantwoordelijk geworden voor de uitvoering van een aantal GGZ (preventie)activiteiten. De gemeenten van Holland Rijnland hebben er voor gekozen de regionaal georganiseerde GGZ voorzieningen, regionaal in stand te houden. De gemeente Leiden onderhoudt de subsidierelatie met de zorgaanbieders en int op basis van een bijdrage per inwoner de kosten bij de deelnemende gemeenten. In 2008 is het regionaal kompas tot stand gekomen. Het Regionaal Kompas Zuid- Holland Noord (ZHN) kan gezien worden als een uitvoeringsagenda voor deze regio. Het Kompas concentreert zich op de problematiek rond dakloosheid, maar raakt daarmee ook aanpalende terreinen en sectoren. Daarmee geeft het voor een groot deel invulling aan de prestatievelden 7, 8 en 9* van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Door versterking van de samenwerking tussen de betrokken partners en de toezegging voor extra AWBZ-budget biedt het Kompas een extra impuls voor de genoemde onderwerpen. Leiden fungeert als centrumgemeente voor de maatschappelijke opvang, de verslavingszorg en de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) voor de regio. Bijlagen In de bijlagen zijn cijfers over de onderwerpen overgewicht, alcohol- en drugsgebruik en geestelijke gezondheid opgenomen. Het betreft de meest recente cijfers die beschikbaar zijn bij de GGD Hollands Midden. Peilingen worden door de GGD eens in de vier of vijf jaar gehouden. Doordat het uitvoeren van peilingen erg veel tijd en geld kost, wordt dit niet vaker gedaan. Voor volwassenen zijn de laatste peilingen in 2003 en 2005 gehouden, voor jongeren in 2003 en Veel gegevens veranderen ook niet snel. Veranderen in het percentage overgewicht zie je bijvoorbeeld pas na circa 10 jaar. De GGD heeft in 2011 de regionale VTV (rvtv) uitgegeven. Daarin staan regionale trends en ontwikkelingen benoemd, maar niet per gemeente. De kernboodschappen per gemeente bevatten de meest recente gegevens. Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 7 van 18

12 Bijlage 1 cijfers overgewicht gemeente Nieuwkoop periode In Zuid-Holland Noord eet 55% van de jongeren niet dagelijks groente, 51% eet niet dagelijks fruit en 17% ontbijt minder dan vijf dagen per week. Jongeren in Nieuwkoop en Noordwijk en volwassenen in Katwijk laten op de groente- en fruitnorm een ongunstiger beeld zien dan in de rest van Zuid-Holland Noord. Het percentage jongeren dat onvoldoende lichaamsbeweging heeft is 78%. Van de volwassenen beweegt 53% onvoldoende en bij de ouderen is dat 34%. Een groot deel van de jongeren eet niet dagelijks groenten (69%) en fruit (57%). Bijna driekwart van de volwassenen eet te weinig groente en fruit. Het percentage kinderen en jongeren in Nieuwkoop met overgewicht schommelt rond de %. De helft van de volwassenen kampt met overgewicht. 11% van de ouderen kampt met ernstig overgewicht. Onderstaande tabel en grafiek 3 brengt de ontwikkeling van overgewicht onder kinderen en jongeren in beeld. Het percentage geeft een gemiddelde van de leerlingen die door de afdeling JGZ van de GGD zijn gezien op de reguliere contactmomenten (5/6 jarigen, 10/11 jarigen en / jarigen) in betreffende schooljaren. Het gaat om het woonadres van de leerlingen (niet de gemeente van de school). overgewicht schooljaar matig ernstig totaal ,6% 2,1%,6% ,3% 2,1% 9,4% ,7% 1,0% 10,7% ,8% 1,5% 11,3% ,9% 1,6%,5% ,9% 2,2% 16,1% gemiddeld 9,6% 1,7% 11,3% 3 Informatie van de GGD Hollands Midden Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 8 van 18

13 Bijlage 2 Cijfers drugsgebruik (cannabis en harddrugs) onder jongeren, gegevens Van de jongeren in Zuid-Holland Noord gebruikte % ooit cannabis. 4% van de jongeren uit de regio heeft ooit harddrugs (waaronder XTC, cocaïne, paddo s en amfetamine) gebruikt. Jongens gebruiken vaker cannabis dan meisjes. Het gebruik van cannabis neemt toe met de leeftijd. Dit geldt ook voor het gebruikt van harddrugs. De grootste toename van het percentage jongeren dat cannabis gebruikt ligt tussen de en 16 jaar. De sterkste stijging voor het gebruik van harddrugs vindt plaats tussen de 16 en 18 jaar. Jongeren met een westers-allochtone etniciteit hebben vaker cannabis en harddrugs gebruikt dan autochtone en niet-westers allochtone jongeren. Leerlingen op het VMBO beginnen eerder met cannabisgebruik dan leerlingen op HAVO/VWO. Vanaf 16 jaar is het cannabisgebruik onder MBO-leerlingen even hoog als onder HAVO/VWO- en VMBO-leerlingen. Leerlingen van het VMBO en het MBO gebruiken vaker harddrugs dan de leerlingen van HAVO/VWO. Het merendeel van de jongeren krijgt cannabis van vrienden. Een klein percentage kweekt zelf cannabis. Vaak wordt cannabis ook verkregen in een coffeeshop. De meeste jongeren krijgen harddrugs aangeboden in het uitgaansleven of op straat. Ten opzichte van 2003 is het gebruik van cannabis in 2008 bijna verdubbeld. In 2008 is het gebruik in Zuid-Holland Noord gelijk met de landelijke cijfers uit 2007 (8%). Het gebruik van harddrugs is in 2008 niet veranderd in vergelijking met Het aantal cliënten verslavingszorg is het hoogst in de gemeente Leiden, het laagst in de gemeente Nieuwkoop. 4 Factsheet tabak, cannabis en harddrugs, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 9 van 18

14 Aantal respondenten is Regio Zuid-Holland Noord Subregio Leiden en omstreken Rijnstreek Duin- en Bollenstreek Gemeente Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Leeftijd 4 categorieën Leeftijd 2 categorieën Geslacht jongen meisje Etniciteit Nederland Westers Niet-westers Drugs Ooit cannabis gebruikt Afgelopen maand cannabis gebruikt Ooit harddrugs gebruikt % % % % 10 4,0 1, ,8 2,7 4,7 2,2 4,0 3,3 6,3 4,1 4,0 2,9 2,2 3,8 6,4 4,5 4,9 3,4 3,2 2,1 0,5 2,2 5,5 11,3 0,9 4,6 4,4 3,5 3,7 7,8 2,8 Afgelopen maand harddrugs gebruikt 1,4 1,4 2,7 1,2 2,2 1,5 3,9 1,2 1,8 1,9 1,4 2,3 3,4 1,4 2,3 1,5 2,2 0 0,4 1,3 2,7 5,0 0,5 2,4 2,4 1,5 1,8 4,7 1,2 Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 10 van 18

15 Vorm onderwijs Brugklas* LWOO/praktijkonderwijs VMBO HAVO/VWO MBO Gezinssamenstelling twee-oudergezin één-oudergezin nieuw-oudergezin co-oudergezin Arbeidssituatie ouders geen werk één werkt beide werken Opleiding vader zeer laag laag middel hoog Opleiding moeder zeer laag laag middel hoog Drugs *eerste of tweede klas niet gedetermineerd VMBO/HAVO/VWO 1,4 2,7 4,8 2,2 9,7 3,1 7,6 5,0 5,8 3,6 4,1 3,6 8,9 3,8 4,1 3,6 6,7 4,3 3,6 4,2 0,6 1,7 2,7 0,8 5,1 1,4 4,1 2,9 2,3 1,3 2,3 1,8 4,8 2,1 1,6 1,9 5,2 2,3 1,5 1,8 Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 11 van 18

16 Bijlage 3 Cijfers alcoholgebruik onder jongeren, gegevens Een vijfde van de - jarigen en driekwart van de jarigen drinkt alcohol. In 2008 is het percentage drinkers vooral onder de - jarige leerlingen afgenomen ten opzichte van 2003 en in mindere mate bij de jarigen. Echter, het gemiddelde aantal glazen dat zij per week drinken, is toegenomen. VMBO-leerlingen drinken meer dan HAVO/VWO-leerlingen. Ouders staan minder positief tegenover het alcoholgebruik van hun kinderen ten opzichte van een aantal jaren geleden. In Zuid-Holland Noord heeft 63% van de -18 jarig leerlingen in het voortgezet onderwijs of MBO ervaring met alcohol. In Katwijk, Noordwijk, Noordwijkerhout, Nieuwkoop en Kaag en Braassem is het percentage jongeren dat alcohol drinkt hoger dan gemiddeld in Zuid-Holland Noord. Het percentage binge-drinkers is ook hoger. Op -jarige leeftijd geeft % van de jongens en 6% van de meisjes aan in de afgelopen maand te hebben gedronken. Op -jarige leeftijd drinken evenveel meisjes als jongens en dat blijft zo tot en met 18 jaar. Op 16-jarige leeftijd drinkt bijna 80% van de jongen en meisjes en dit percentage neemt tot en met 18-jarigen niet meer toe. Binge drinken neemt toe met de leeftijd. Op -jarige leeftijd heeft 6% van de jongens en 2% van de meisjes ervaring met binge drinken. Met toenemende leeftijd lopen jongens en meisjes gelijk op ten en met het 15 e jaar. Van het het 16 e jaar is het percentage binge-drinkers bij jongens hoger dan bij meisjes. Autochtone en westers-allochtone leerlingen drinken evenveel. Onder leerlingen van nietwesterse afkomst is het percentage drinkers en binge drinkers veel lager. VMBO leerlingen drinken over het algemeen het meest, ook binge drinken komt daar het meeste voor. Op 18-jarige leeftijd zijn er geen verschillen in alcoholgebruik tussen de leerlingen van HAVO/VWO en MBO. De gezinssituatie is van invloed op het drinkgedrag van jongeren. Er is een sterke negatieve relatie met het opleidingsniveau van de vader. Des te lager opgeleid, des te groter de kans dat de jongere alcohol drinkt en binge-drinkt. Jongeren drinken vooral (bij iemand) thuis alcohol. Op -15 jarige leeftijd drinkt een kwart van de jongeren wel eens op straat. Gemiddeld 38% van de jongeren in Zuid-Holland Noord heeft recent aan binge drinken gedaan (vijf of meer glazen alcohol gedronken bij één gelegenheid). In de gemeenten Alphen aan den Rijn (29%) en Leiden (33%) ligt dit percentage lager. In de gemeenten Kaag en Braassem, Katwijk, Nieuwkoop, Noordwijk en Noordwijkerhout wordt juist meer aan binge drinken gedaan. Het percentage volwassenen dat overmatig drinkt (16%) is even groot als in ZHN. 5 Factsheet alcohol, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina van 18

17 Aantal respondenten is Alcohol Ooit alcohol gedronken Afgelopen maand alcohol gedronken Afgelopen maand binge drinken Gemiddeld aantal glazen per week Regio Zuid-Holland Noord Subregio Leiden en omstreken Rijnstreek Duin- en Bollenstreek Gemeente Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Leeftijd 4 categorieën Leeftijd 2 categorieën Geslacht jongen meisje Etniciteit Nederland Westers Niet-westers Vorm onderwijs Brugklas* LWOO/praktijkonderwijs % % % % , ,9 7,9 8,6 6,8 7,4 8,9 9,7 6,4 7,6 6,3 8,6 9,6 8,0 8,2 8,8 8,3 6,4 5,8 2,4 5,7 9,4 10,6 3,0 8,8 10,1 5,7 7,9 8,0 8,0 3,6 8,1 Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina van 18

18 VMBO HAVO/VWO MBO Gezinssamenstelling twee-oudergezin één-oudergezin nieuw-oudergezin co-oudergezin Arbeidssituatie ouders geen werk één werkt beide werken Opleiding vader zeer laag laag middel hoog Opleiding moeder zeer laag laag middel hoog Alcohol *eerste of tweede klas niet gedetermineerd VMBO/HAVO/VWO ,4 6,7 9,5 7,5 8,0 9,7 9,8 11,2 7,9 7,7,1 8,0 7,7 7,2 15,6 8,0 7,5 7,7 Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina van 18

19 Bijlage 4 Cijfers geestelijke gezondheid onder jongeren, gegevens Wat betreft de psychische gezondheid wijkt Nieuwkoop in gunstige zin af van Zuid-Holland Noord. 10% van de jongeren heeft een risico op psychosociale problemen. Dit is kleiner dan in Zuid-Holland Noord (%). Wat betreft psychische gezondheid geldt dat in Nieuwkoop significant minder ouderen een matig tot hoog risico lopen op een angsten/ of depressiestoornis. % heeft een matig/ hoog risico op angst en/of depressie, 2% heeft een hoog risico. 1% van de ouderen is ernstig eenzaam. Aantal respondenten is Geestelijke gezondheid Risico op Groot risico psychosociale op problemen psychosociale problemen Meer dan 3 ingrijpende gebeurtenissen Problemen met meer dan 1 ingrijpende gebeurtenis(sen) Vaak aan suïcide gedacht Regio Zuid-Holland Noord Subregio Leiden en omstreken Rijnstreek Duin- en Bollenstreek Gemeente Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Leeftijd 4 categorieën % % % % % 4,2 28 2, ,2 3,9 4,1 3,8 4,2 4,9 4,2 4,1 4,3 4,3 3,6 2,8 2,3 3,0 4,4 5,3 4,6 3,6 4,1 4,6 4, ,7 2,6 2,8 2,4 1,6 1,8 3,4 3,5 2,6 2,5 2,4 1,7 3,6 2,0 3,9 2,7 1,7 0,4 2,6 2,8 2,4 6 Factsheet lichamelijke en geestelijke gezondheid, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 15 van 18

20 Geestelijke gezondheid , ,2 Leeftijd 2 categorieën Geslacht jongen meisje Etniciteit Nederland Westers Niet-westers Vorm onderwijs Brugklas* LWOO/praktijkonderwijs VMBO HAVO/VWO MBO Gezinssamenstelling twee-oudergezin één-oudergezin nieuw-oudergezin co-oudergezin ,1 4,4 4,0 4,5 4,0 5,2 5,4 6,9 9,5 6,5 3,1 2,5 3,7 4,9 7,4 5, Arbeidssituatie ouders geen werk één werkt beide werken Opleiding vader zeer laag laag middel hoog Opleiding moeder zeer laag laag middel hoog *eerste of tweede klas niet gedetermineerd VMBO/HAVO/VWO ,6 2,6 2,7 2,9 2,3 3,7 5,0 4,1 5,4 4,1 2,0 2,4 2,3 4,1 4,9 3,7 Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 16 van 18

21 Bijlage 5 Aanvullende cijfers Kernboodschap Zuid-Holland Noord voor de gemeente Nieuwkoop Bevolking Huidige bevolking (2009) en prognoses voor 2020 en 2040 Het inwonersaantal daalt van 2009 tot 2020 met 5% tot.478 inwoners. Het inwonersaantal van ZHN neemt in dezelfde periode toe met 2% en het inwonersaantal van Nederland met 3%. Het percentage 0- tot en met 19-jarigen (%) is groter dan in ZHN (24%) en Nederland (24%). Dit percentage daalt naar % in In ZHN en Nederland daalt dit percentage naar % in Het percentage 65-plussers (%) is even groot als in ZHN en Nederland. Dit percentage stijgt naar 27% in In ZHN en Nederland stijgt dit percentage naar % in Huishoudsamenstelling Het percentage alleenstaanden (24%) is kleiner dan in ZHN (36%) en Nederland (36%). Het percentage éénoudergezinnen (5%) is even groot als in ZHN en Nederland. Sociaaleconomische status Het percentage achterstandsleerlingen (6%) is kleiner dan in ZHN (11%) en Nederland (18%). Het percentage inwoners met een lage opleiding (32%) is groter dan in ZHN (%) en Nederland (24%). Het percentage volwassenen (5%) en ouderen (3%) met problematische schulden is even groot als in ZHN. Overige cijfers Het percentage niet-westerse allochtonen (3%) is kleiner dan in ZHN (8%) en Nederland (11%). Gezondheid Levensverwachting en sterfte De levensverwachting bij geboorte (80,8 jaar) is even hoog als in Nederland. De sterfte aan kanker per inwoners (18,2) is lager dan in Nederland (21,5). Ziekten en aandoeningen Het percentage jongeren met ziekten en aandoeningen (38%) is kleiner dan in ZHN (45%). Het percentage jongeren met migraine/ernstige hoofdpijn (%) is kleiner dan in ZHN (16%). Het percentage jongeren met astma of COPD (7%) is kleiner dan in ZHN (%). Het percentage volwassenen (46%) en ouderen (77%) met ziekten en aandoeningen is even groot als in ZHN. Het percentage ouderen met artrose (27%) is kleiner dan in ZHN (34%). Roken Het percentage jongeren dat rookt (24%) is even groot als in ZHN, en groter dan in Nederland (18%). Het percentage volwassenen dat rookt (19%) is even groot als in ZHN, en kleiner dan in Nederland (31%). Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 17 van 18

22 Lichaamsbeweging Het percentage jongeren dat onvoldoende lichaamsbeweging heeft (78%), is even groot als in ZHN. Het percentage volwassenen (53%) en ouderen (34%) dat onvoldoende lichaamsbeweging heeft, is even groot als in ZHN. Overig risicogedrag jongeren Het percentage seksueel actieve jongeren dat zonder condoom vrijt (47%), is even groot als in ZHN. Het percentage jongeren met risico op gehoorschade (24%) is even groot als in ZHN. Fysieke omgeving Het percentage volwassenen dat ernstig geluidshinder van vliegtuigen ervaart (20%) is groter dan in ZHN (8%). Het percentage volwassenen dat de woon- en slaapkamer onvoldoende ventileert (56%) is even groot als in ZHN. Zorg en preventie Screening en vaccinaties De opkomst bij de screening borstkanker (89%) is groter dan in Nederland (82%). De opkomst bij de screening baarmoederhalskanker (77%) is groter dan in Nederland (66%). De opkomst bij de griepvaccinatie onder 60-plussers (70%) is kleiner dan in ZHN (76%) en Nederland (74%). Mantelzorg Het percentage volwassenen (18%) en ouderen (10%) dat mantelzorg geeft, is even groot als in ZHN. Professionele zorg Het percentage ouderen dat in één jaar contact heeft met de thuiszorg (9%) is kleiner dan in ZHN (18%). Het percentage volwassenen en ouderen dat in één jaar contact heeft met een huisarts, medisch specialist, fysiotherapeut of GGZ is even groot als in ZHN. Het aantal mensen in zorg voor alcoholverslaving ( per inwoners) is lager dan in ZHN (24 per inwoners). Het aantal mensen dat huishoudelijke hulp krijgt ( per inwoners) is lager dan in ZHN (24 per inwoners). Naslag Kernboodschappen Zuid-Holland Noord rvtv, 2011, GGD Hollands Midden Factsheet tabak, cannabis en harddrugs, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Factsheet alcohol, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Factsheet lichamelijke en geestelijke gezondheid, jongerenpeiling 2008 Zuid-Holland Noord, GGD Hollands Midden Evaluatie nota lokaal gezondheidsbeleid Pagina 18 van 18