Tabak, cannabis en harddrugs

Transcriptie

1 JONGERENPEILING 003 e jongerenpeiling heeft als doel om op systematische wijze ontwikkelingen in gezondheid en gewoonten van jongeren in kaart te brengen. Ruim 3.00 jongeren in de leeftijd van t/m in de regio Zuid Holland Noord zijn ondervraagd. In 1 is de jongerenpeiling voor het eerst uitgevoerd. e resultaten van de jongerenpeiling worden gepresenteerd in de volgende factsheets: 1. Onderzoeksopzet. chtergrondkenmerken 3. Gezondheid en welzijn. Lichaamsbeweging en voeding. Tabak, cannabis en harddrugs. lcohol. Vrije tijd en gokken. Werk en geld. Seksualiteit en veilig vrijen. Onveiligheid en criminaliteit. onclusies en aanbevelingen olofon tekst nouk van de Laar Irma Paijs Hanneke Tielen (epidemiologie) bijbestellen tel: ipaijs@ggdzhn.nl Tabak, cannabis en harddrugs eze factsheet bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over het rookgedrag van jongeren. Hoeveel jongeren hebben ooit gerookt, roken regelmatig of dagelijks en hoe groot is de groep die dagelijks meer dan sigaretten rookt? En op welke leeftijd beginnen jongeren met roken? Tevens wordt gekeken wat de ouders er van vinden als de jongere rookt en wie er roken in de omgeving. Tot slot wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van de peiling uit 1. Het tweede deel geeft antwoord op vergelijkbare vragen, maar dan voor cannabis en harddrugs. Bovendien wordt aandacht besteed aan waar en hoe de jongeren aan hun cannabis komen. In een overzichtstabel op de laatste pagina staan de belangrijkste resultaten samengevat in kerncijfers. EEL 1 TBK e helft van de jongeren in ZuidHolland Noord heeft ooit gerookt en een kwart heeft recent (de afgelopen maand) gerookt, 1% rookt dagelijks en % rookt meer dan sigaretten per dag. Er is geen verschil tussen nen en vrouwen. In Zuidwest uin en Bollenstreek (cluster G) 1, wordt relatief meer gerookt; zowel ooit, recent als dagelijks roken is hoger dan ged. Roken neemt toe met de Figuur 1 0% 0% 0% 0% 0% 30% 0% % 0% Percentage rokers en dagelijkse rokers naar leeftijdsgroep ooit gerookt rookt rookt dagelijks leeftijd, maar tussen de oudste twee leeftijdsgroepen zit nauwelijks meer verschil (figuur 1). Van de 1 jarigen heeft 1% ooit gerookt en bij de oudste groep driekwart. Eenderde van de jongeren van 1 heeft recent gerookt, bij de 1 jarigen was dit % en bij de 1 jarigen %. Van de jongste groep rookt een enkeling dagelijks (1%), bij de 1 jarigen % en bij de oudste groepen een kwart van de jongeren. Vooral de oudste twee leeftijdsgroepen roken dagelijks veel sigaretten (zie kerncijfers). Ged beginnen de jongeren op hun e met regelmatig roken. druk ZB, Leiden oktober Zie clusterindeling op de achterkant

2 Etniciteit, geloof en gezin e etnische afkomst hangt samen met het rookgedrag; er wordt vaker en meer gerookt door Nederlandse jongeren dan door jongeren van andere bevolkingsgroepen (% versus 1% rookt; 1% versus % rookt dagelijks). Ook het geloof is van invloed op het rookgedrag van jongeren; jongeren voor wie het geloof veel betekent, roken minder vaak en minder sigaretten dan jongeren die het geloof niet belangrijk vinden. e gezinssamenstelling is van invloed op het rookgedrag. Jongeren die in een wonen, roken meer en vaker dan ged, zowel bij de 1 als bij de 1 jarigen. oor de 1 jarigen uit een tweeoudergezin wordt minder vaak gerookt dan ged. Jongeren waarvan de ouders laag zijn opgeleid roken meer dan jongeren met opgeleide ouders. Onderwijstype en arbeidssituatie Er is een duidelijk verschil in rookgedrag tussen de leerlingen op de verschillende onderwijstypen. Leerlingen van het leerlingwezen/(k)mbo roken meer en vaker dan ged en leerlingen op het HVO/VWO of de HBO/universiteit roken juist minder dan ged. e 1 jarigen die nog voltijds naar school gaan roken minder dan de deeltijdstudenten. egenen die werken roken vaker en meer dan ged. Mening ouders over rookgedrag Van de 1 jarigen is 0% van de ouders negatief over het roken van hun kind. Ze verbieden het, raden het af of vinden dat het kind minder zou moeten roken. % zegt er niets van of vindt het goed en 1% weet niet dat hun kind rookt. Het percentage jongeren waarvan de ouders positief of neutraal zijn over het roken neemt toe tot 3% op jarige leeftijd. Het percentage met negatieve ouders is dan gedaald naar 0%. ls de ouders negatief zijn, roken de jongeren minder sigaretten per dag dan wanneer de ouders positief zijn. Maar negatieve ouders die zelf wel roken, hebben vaker kinderen die meer dan sigaretten per dag roken, dan negatieve ouders die niet roken (3% versus %). Figuur Percentage jongeren waarvan ouders onwetend, negatief of positief zijn over het roken van hun kind naar leeftijd weet niet negatief neutraal/positief Invloed omgeving op roken Eenderde van de jongeren heeft ouders die roken. it is voor elke leeftijdsklasse gelijk. Van ongeveer % van de 1 jarigen roken (bijna) alle vrienden. Vanaf 1 heeft rond de 0% vrienden die (bijna) allemaal roken. Er is een samenhang tussen de hoeveelheid rokers in de omgeving van de jongere en het al dan niet roken van de jongere zelf. e grootste invloed is afkomstig van vrienden: als (bijna) alle vrienden in de omgeving roken is de kans keer groter dat de jongere zelf ook rookt. e invloed van ouders of broers en zussen is een stuk kleiner: circa 1, keer meer kans om zelf te roken. e invloed van de partner zit hiertussen in: circa 3 keer meer kans om zelf te roken. Vergelijking roken 003 met 1 In 003 rookt % van de jarigen, in 1 was dit nog 3%. Het roken is onder jongeren dus afgenomen. it geldt ook voor het dagelijks roken (1% versus %) en meer dan sigaretten per dag roken (% versus %). eze afname geldt voor zowel nen als vrouwen. e afname is echter niet waargenomen in de oudste leeftijdsgroep. In beide peiljaren rookt 3% van de jarigen. In tabel 1 is te zien dat de afname van het roken het grootst is bij de 1 jarigen, behalve in Zuidwest uin en Bollenstreek (cluster G). e afname bij de 1 jarigen kleiner, behalve in Leiden (cluster ). In Zuidwest uin en Bollenstreek (cluster G) wordt zowel in 003 als in 1 het meest gerookt. e houding van de ouders ten opzichte van het roken is in 003 negatiever dan in 1. In 1 is % van de ouders negatief, in 003 %. Tabel 1 Percentage rokers in 1 en 003 naar leeftijd per cluster 1 1 cluster B G H % 1% 1% 1% % 0% % % % % % % totaal 1% % vet = significant verschil met 1 % 3% 1% 3% % 3% 1% 31% 3% 3% 0% 3% 3% 0% 0% 0% 0% 0% 0%

3 EEL NNBIS EN HRRUGS Ongeveer % van de jarige jongeren in ZuidHolland Noord gebruikt cannabis. it loopt op met de leeftijd van % onder 1 jarigen tot % onder 1plussers. e gede startleeftijd voor cannabisgebruik is voor nen en voor vrouwen 1. Harddrugs (waaronder XT, cocaïne, amfetamine en GHB) wordt door ruim 3% van de jarigen gebruikt: 1% van de 1 jarigen en % van de 1plussers. Nied gebruikt heroïne. Er is een groot verschil tussen nen en vrouwen. In figuur 1 zijn cannabis en harddruggebruik weergegeven naar leeftijd en geslacht. Het druggebruik van nen is het st in de oudste leeftijdsklasse. Bij vrouwen is het gebruik veel lager dan bij nen en neemt in de oudste leeftijdsklasse ook weer af. Vanaf 1 zijn er meer nen die harddrugs gebruiken dan vrouwen die cannabis gebruiken. Van de jongeren die cannabis gebruiken, gebruikt een kwart ook één of meer harddrugs. Figuur 3 0% 1% 1% 1% % % % % % % 0% Percentage druggebruikers naar leeftijd en geslacht cannabis cannabis vrouw harddrugs harddrugs vrouw Het cannabisgebruik is in Leiden (cluster ) hoger dan ged in ZuidHolland Noord (% versus %). In Leiden (cluster ) en de grote gemeenten rond Leiden (cluster ) wordt het meeste harddruggebruik gemeten (% en % versus 3% ged). Geloof, etniciteit en gezin ruggebruik hangt sterk samen met het geloof. Gelovige jongeren gebruiken veel minder vaak drugs dan jongeren waarvoor het geloof niet belangrijk is. Etnische achtergrond hangt niet samen met cannabis of harddruggebruik. Evenveel autochtone als allochtone jongeren gebruiken drugs. Veel allochtone jongeren zijn moslim. e islam verbiedt het gebruik van alcohol, maar niet van cannabis of andere drugs. Jongeren van 1 die in een wonen, gebruiken vaker cannabis dan jongeren die bij beide ouders wonen (% versus %). Volwassen jongeren die nog thuis wonen met stiefouders gebruiken vaker cannabis dan volwassen jongeren die bij de eigen ouder(s) wonen. Het gaat hier om een hele kleine groep (% van de 1 jarigen woont thuis met een stiefouder). Voor zelfstandig wonende 1 jarigen maakt het verschil of ze alleen wonen of met een partner. e alleenstaanden gebruiken vaker cannabis (% versus %) en harddrugs (% versus 3%) dan samenwonenden. Werk of studie houdt geen verband met het druggebruik van 1plussers. Studenten gebruiken even vaak drugs als werkenden. Met name het opleidingsniveau van de vader is van belang voor het druggebruik. e jongeren met opgeleide vaders gebruiken vaker cannabis en harddrugs dan jongeren waarvan de opleiding van de vader (zeer) laag is. Mening ouders over gebruik cannabis Eenderde van de jongeren zegt dat hun ouders niet weten dat zij cannabis gebruiken. Van de jongeren waarvan de ouders het wel weten is tweederde negatief over het gebruik en eenderde positief of neutraal (ze zeggen er niets van). Het percentage met onwetende, negatieve of positieve ouders is gelijk voor elke leeftijdsgroep. Het is dus niet zo dat de ouders beter op de te zijn, positiever of negatiever worden over het cannabisgebruik als de jongere ouder is (vergelijk met alcoholgebruik: van bijna alle jongeren zijn de ouders op de te van het alcoholgebruik en naarmate de jongere ouder is zijn steeds meer ouders neutraal tot positief over het alcoholgebruik van hun kind). Invloed omgeving op druggebruik 1 Ongeveer % van de jongeren tussen de en heeft één of beide ouders die cannabis en/of harddrugs gebruiken. Er is geen verschil tussen de leeftijdsgroepen. Op de vraag of men vrienden heeft die drugs gebruiken antwoordt 30% bevestigend. Er zijn grote verschillen tussen de leeftijdsgroepen (tabel ). Van de 1 jarigen heeft ruim 30% vrienden die wel eens cannabis gebruiken en bijna % heeft vrienden die wel eens harddrugs gebruiken. Van de 1plussers heeft 0% vrienden die wel eens harddrugs gebruiken. Het gaat meestal om XT, amfetamine en/of cocaïne. Hoewel nied zegt zelf heroïne te gebruiken, heeft % van de jarigen wel vrienden die heroïne gebruiken. Het gebruik van cannabis of harddrugs hangt samen met andere factoren. In tabel 3 staan de belangrijkste factoren in aflopende volgorde van belangrijkheid. ls de vrienden cannabis gebruiken, is de kans dat de jongere zelf ook cannabis gebruikt, 3 keer zo groot als wanneer de vrienden geen cannabis gebruiken. Voor harddrugs is de kans keer zo groot. ls de jongere tabak rookt, is de kans dat hij of zij ook cannabis gebruikt ruim keer zo groot als wanneer de jongere geen tabak rookt. e betekenis van het geloof vertoont een sterkere Tabel Jongeren met vrienden die cannabis of harddrugs gebruiken naar leeftijd leeftijd cannabis harddrugs totaal totaal % 3% 3% % % % % 1% 1% 1% % 3% 30% samenhang met harddruggebruik dan met cannabisgebruik.

4 Tabel 3 Verd risico voor cannabis en/of harddrugsgebruik van jongeren cannabis verd risico* harddrugs verd risico* vrienden gebruiken cannabis zelf tabak roken zelf harddrugs gebruiken geloof betekent niets psychosociale problemen 33,, 3,,1,0,0 vrienden gebruiken harddrugs geloof betekent niets zelf cannabis gebruiken zelf tabak roken psychosociale problemen,0,,,, 1, vaak en veel alcohol drinken 1, * verd risico ten opzichte van het tegendeel (uitleg in de tekst) Waar wordt cannabis gebruikt? 1 Van de jongeren gebruikt % cannabis alleen thuis of bij vrienden en niet op een andere plek, % gebruikt de cannabis op straat, in een park, op het strand of ergens anders in de buitenlucht en 1% gebruikt cannabis tijdens het uitgaan in café of discotheek. In het uitgaansleven is dus zicht op ongeveer 1% van de gebruikers. Ongeveer eenderde van de cannabisgebruikers wordt bereikt door de coffeeshops omdat ze daar hun cannabis kopen en/of gebruiken. In de openbare ruimte (op straat, uitgaansleven, coffeeshop) kan men tweederde van de gebruikers aantreffen. Bijna eenderde van de gebruikers blijft dus buiten beeld, omdat ze alleen in hun privéomgeving gebruiken en de cannabis niet in een coffeeshop kopen. Problemen door druggebruik 1 an de jongeren is gevraagd of zij door hun druggebruik wel eens problemen hebben gehad. Het gaat om ruzie, vechtpartij, ongeluk, geld of spullen kwijtgeraakt, kapotte spullen, problemen met ouders, vrienden of docenten, (school)werk slecht gedaan, beroofd of problemen met de politie. Figuur Percentage druggebruikers met typen problemen door hun druggebruik (school)werk slecht gedaan problemen met ouders geld of spullen kwijt, kapot of beroofd problemen met vrienden problemen met docenten ongeluk ruzie of vechtpartij problemen met politie Bijna 0% van alle jongeren heeft wel eens minstens één van deze problemen ervaren. Voor slechts 3% van alle jongeren hadden deze problemen te maken met hun druggebruik. e meest voorkomende problemen zijn werk of schoolwerk slecht gedaan en problemen met ouders (figuur ). Een kwart van de cannabisgebruikers en bijna 30% van de harddruggebruikers heeft door zijn of haar druggebruik wel eens problemen gehad (tabel ). it percentage is hetzelfde voor nen als vrouwen. annabis krijgen of kopen? lle 1 jarige cannabisgebruikers hebben de cannabis gekregen. Van de 1 jarigen heeft eenderde de cannabis gekregen en tweederde gekocht. Uit tabel blijkt dat % van de 1 jarigen cannabis koopt in een coffeeshop, terwijl volgens de wet coffeeshops cannabis alleen mogen verkopen aan 1 plussers. e 1 jarigen maken dan ook Keuzemodule voor clusters B,, G en H 0% % % % % % % meer gebruik van vrienden of een dealer of koerier dan de 1plussers. Van de 1 jarigen koopt ruim 0% zelf wel eens cannabis. Ongeveer 0% van de jongeren geeft aan dat op de locatie waar zij cannabis kopen, ook alcohol (%) en/of andere drugs (%) te verkrijgen Tabel ruggebruikers met problemen door hun druggebruik naar leeftijd leeftijd cannabis harddrugs totaal totaal 1% 1% % % % % 0% % % 0% 1% % 1% % zijn. Op de vraag in welke gemeente de cannabis is gekocht worden van de gemeenten in ZuidHolland Noord genoemd 3. Een kwart van de cannabiskopers koopt ook wel eens in gemeenten buiten ZuidHolland Noord. Vier gemeenten nemen het leeuwendeel van de cannabismarkt voor hun rekening: 3% koopt wel eens cannabis in Leiden, 1% in lphen aan den Rijn, % in Lisse en % in Katwijk. Leiden vormt het centrum voor de hele regio ZuidHolland Noord. Van de kopers in lphen aan den Rijn komt de helft uit lphen aan den Tabel Hoe komen jongeren aan cannabis naar leeftijd (per persoon meerdere mogelijkheden) coffeeshop vrienden koerier of huisdealer school 0% % % 1% % 0% 1% % % 3% 3% % Rijn en de andere helft uit de kleinere gemeenten in de Rijnstreek. Lisse trekt vooral jongeren uit de uin en Bollenstreek. Van de jongeren die in Lisse kopen, komt driekwart uit uin en Bollenstreek en een kwart uit de Tabel Percentage cannabisgebruik in 1 en 003 naar andere subregio s. In Katwijk kopen alleen jongeren uit leeftijd per cluster Katwijk en Rijnsburg. 1 1 Leiden, lphen cluster aan 1 den Rijn 003 en Lisse 1 hebben 003 één of meer coffeeshops binnen % hun % gemeentegrenzen. % % Katwijk voert bewust B een nulbeleid. % at % wil zeggen % % dat zij geen % % % % coffeeshop in hun gemeente gedogen. Uit tabel blijkt % 3% % % dat jongeren G die onder % andere % in Katwijk % kopen % meer dan in de andere H gemeenten % vooral 3% via koeriers, % % huisdealers of vrienden aan cannabis komen. Ruim driekwart koopt totaal % % % % ook elders in een coffeeshop. vet = Tabel significant Percentage verschil met harddruggebruik 1 in 1 en 003 Overige gemeenten naar waar leeftijd ook cannabis per cluster wordt gekocht zijn Ter ar, Leiderdorp, 1 Hillegom, Noordwijk, 1 Noordwijkerhout, cluster Rijnsburg 1 en 003 Sassenheim. 1 Omdat 003 de jongeren in Leiden (cluster 0,% ) en 1,0% de grote,3%,% Tabel Hoe komen B jongeren 0,% aan 0,0% cannabis,0% per gemeente 3,% waar ze gemeenten kopen rond (per Leiden persoon,0% (cluster meerdere 1,% ) mogelijkheden) deze 3,% vraag,0% niet Leiden 0,% lphen 0,%,1% Lisse,0% Katwijk coffeeshop G 1,% % 1,% 0% 3,0% 0%,% % 3 vrienden Vragen over het H kopen van cannabis 1,% 3% zijn 0,% % niet gesteld 3,% % aan jongeren 3,1% 0% in koerier Leiden, of Leiderdorp, huisdealer Oegstgeest 1% en Voorschoten % (clusters % en ). % school totaal 1,3% % 1,0% 3,%,0% %

5 hebben beantwoord is, het wellicht onterecht dat de e gemeenten nu niet zijn genoemd in dit rijtje. Ook is het te verwachten dat het marktaandeel van Leiden in werkelijkheid groter is dan nu, omdat juist de jongeren uit Leiden en de gemeenten rondom Leiden deze vraag niet voorgelegd hebben gekregen (voetnoot ). Vergelijking druggebruik 003 met 1 In 003 gebruiken evenveel jongeren cannabis en/of harddrugs als in 1, met uitzondering van heroïne. In 1 was er nog een heel klein groepje dat aangaf heroïne te gebruiken (minder dan 1%). In 003 gebruikt nied heroïne. Bij de 1 jarigen is een lichte daling van het cannabisgebruik tussen 1 en 003 (tabel ). eze daling wordt vooral gemeten in Noordoost uin en Bollenstreek (cluster H). Het cannabisgebruik van de 1 jarigen is in de afgelopen vijf gelijk gebleven, met uitzondering van de grote gemeenten rondom Leiden (cluster ) waar een toename wordt gemeten. In tabel is te zien dat het percentage harddruggebruik in 003 vrijwel gelijk is aan het gebruik in 1. e verschillen tussen de clusters lijken groot, maar kunnen toevallige verschillen zijn, zowel in 1 als in 003. In 003 zijn de ouders beter op de te van het cannabisgebruik van hun kind. In 1 weet ongeveer 0% niet dat hun kind cannabis gebruikt. In 003 is dit eenderde. Van de ouders die op de te zijn, is in 003 nog steeds tweederde negatief over het gebruik.

6 Kerncijfers Tabak 003 antal respondenten is 3 ooit gerookt afgelopen maand gerookt dagelijks roken dagelijks > sigaretten % % % % regio ZuidHolland Noord 1 1 subregio Leiden en omsteken Rijnstreek uin en Bollenstreek cluster B G H leeftijd categorieën leeftijd categorieën 1 1 geslacht vrouw etniciteit (geboorteland) etniciteit (gevoel) betekenis geloof veel niet zo veel niets gezinssamenstelling 1 jarigen tweeoudergezin nieuwoudergezin 1 jarigen tweeoudergezin nieuwoudergezin alleenstaand met partner vorm onderwijs basis/speciaal onderwijs LWOO/VMBO HVO/VWO leerlingwezen/(k)mbo HBO/universiteit arbeidssituatie 1 jarigen voltijd school deeltijd school werk arbeidssituatie ouders thuiswonende jongeren werkloos/arb.ongeschikt niet werkloos/arb.ong. opleiding vader opleiding moeder vetgedrukt= significant afwijkend van gede < < Kerncijfers rugs 003 antal respondenten is 3 cannabis XT, cocaïne, amfetamine, GHB % % regio ZuidHolland Noord 3, subregio Leiden en omstreken Rijnstreek uin en Bollenstreek cluster B G H leeftijd categorieën leeftijd categorieën 1 1 geslacht vrouw etniciteit (geboorteland) etniciteit (gevoel) betekenis geloof veel niet zo veel niets gezinssamenstelling 1 jarigen tweeoudergezin nieuwoudergezin 1 jarigen tweeoudergezin nieuwoudergezin alleenstaand met partner vorm onderwijs basis/speciaal onderwijs LWOO/VMBO HVO/VWO leerlingwezen/(k)mbo HBO/universiteit arbeidssituatie 1 jarigen voltijd school deeltijd school werk arbeidssituatie ouders thuiswonende jongeren werkloos/arb.ongeschikt niet werkloos/arb.ong opleiding vader opleiding moeder ,,,, 3,,, 3,0, 0,,,, 1,,,3 1, 3,, 3,, 0, 3,,, 1, 1,,,,3,,, 1, 3,0,,,,1,1 3,,,,, 3,,0 vetgedrukt= significant afwijkend van gede e indeling van de clusters in dit onderzoek is als volgt: : Leiden B: lphen aan den Rijn : Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten : Ter ar, lkemade, Jacobswoude, Liemeer, Nieuwkoop, Rijnwoude en Zoeterwoude G: Katwijk, Noordwijk, Rijnsburg en Valkenburg H: Hillegom, Lisse, Noordwijkerhout, Sassenheim, Voorhout en Warmond